WPROWADZENIE
Fundamentalnym za o eniem wykonywania dzia alno ci Ustawa o swobodzie dzia alno ci gospodarczej wi e
gospodarczej w Polsce jest zasada wolno ci jej prowadzenia, dzia alno gospodarcz z podmiotowo ci w sferze sto-
wynikaj ca z art. 20 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. sunków gospodarczych. Przedsi biorc , w wietle ustawy,
(Dz. U. nr 78, poz. 483, ost. zm. Dz. U. z 2006 r., nr 200, jest zatem osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
poz 1471) który stanowi, i ustrój gospodarki rynkowej organizacyjna nieb d ca osob prawn , której odr bna
Rzeczpospolitej Polskiej opiera si na trzech instytucjonal- ustawa przyznaje zdolno prawn , prowadz ca we w asnym
nych filarach, z których jako pierwszy wymienia swobod imieniu dzia alno gospodarcz .
dzia alno ci gospodarczej. Przedsi biorc , a wi c podmiotem ró nego rodzaju
Zasad t wprowadzi y do ustawodawstwa polskiego praw i obowi zków, jest tylko ten, kto prowadzi dzia alno
przepisy prawa dzia alno ci gospodarczej, nast pnie zosta a gospodarcz , czyni c to we w asnym imieniu. Przedsi bior-
ona podtrzymana w art. 6 ustawy z dnia 22 lipca 2004 r. c mo e by osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
o swobodzie dzia alno ci gospodarczej (Dz. U. z 2007 r., organizacyjna nieb d ca osob prawn . Do tej ostatniej
nr 155, poz. 1095, ost. zm. Dz. U. z 2009 r., nr 18, poz. 97), grupy przedsi biorców mog nale e nie tylko osobowe
w my l którego, podejmowanie, zako czenie i wykonywanie spó ki prawa handlowego, ale równie wszystkie te pod-
dzia alno ci gospodarczej jest wolne dla ka dego na równych mioty, które na mocy przepisów ustawy wyposa one s
prawach, z zachowaniem warunków okre lonych przepisami w zdolno prawn . Za przedsi biorców uznaje si tak e
prawa. Swoboda dzia alno ci gospodarczej musi by zatem wspólników spó ki cywilnej w zakresie wykonywanej przez
realizowana na gruncie obowi zuj cego prawa. nich dzia alno ci gospodarczej (art. 4 ustawy).
Art. 2 ww. ustawy przewiduje, i dzia alno ci gospo- Dzia alno gospodarcza prowadzona przez przedsi -
darcz jest zarobkowa dzia alno wytwórcza, budowlana, biorców musi oczywi cie podlega kontroli. Kontroli dzia-
handlowa, us ugowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie alno ci przedsi biorcy oraz warunkom jej wykonywania
i wydobywanie kopalin ze z ó , a tak e dzia alno zawo- ustawodawca po wi ci rozdzia 5 ww. ustawy. W polskim
dowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ci g y. systemie prawnym istnieje wiele ró nych instytucji, które
mog podda kontroli dzia alno gospodarcz przedsi -
7
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
WPROWADZENIE
biorcy. Kontrola dzia alno ci gospodarczej przedsi bior- Jak nale y post powa b d c poddanym okre lonej
ców prowadzona jest na podstawie ustawy o swobodzie procedurze kontrolnej?
dzia alno ci gospodarczej. Znajomo regulacji prawnych dotycz cych kontroli
Sprawdzenie natomiast sposobu wywi zywania si przedsi biorcy, okre laj cych zasady prowadzenia kontroli
przez podatników z obowi zków wynikaj cych z przepi- podatkowej oraz kontroli skarbowej jest zatem niezwykle
sów prawa podatkowego podlega kontroli wykonywanej istotna. W obowi zuj cym porz dku prawnym wszystkie
przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej. organy kontrolne mog dzia a wy cznie w granicach i na
Dotyczy to wszystkich rodzajów obowi zków wynikaj cych podstawie prawa. W wyniku przeprowadzenia czynno ci
z przepisów prawa materialnego  tj. zarówno obowi zku kontrolnych nast puje najcz ciej ingerencja w sfer praw
podstawowego, czyli zobowi zania do zap aty podatku, jak osobistych i maj tkowych kontrolowanych podmiotów.
równie pozosta ych obowi zków instrumentalnych. Zgodno z prawem zachowa przedsi biorców i po-
Oczywi cie nie jest to korzystna sytuacja dla podat- datników nie poci ga za sob dalszych konsekwencji praw-
ników. Tylko dok adana analiza regulacji prawnych do- nych. Stwierdzenie natomiast ich niezgodno ci zobowi zuje
tycz cych kontroli przedsi biorców, kontroli podatkowej organy kontrolne do podj cia dzia a maj cych na celu
oraz kontroli skarbowej, pozwala odnale si w ród tak usuni cie niezgodno ci lub ich skutków, czyli sk onienie
du ej ilo ci ró nych przepisów reguluj cych zasady kontroli przedsi biorc i podatnika do wykonania ci cych na nim
przedsi biorców. obowi zków.
8
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
o.p. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
(t. j. Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60)
uoks ustawa z dnia 28 wrze nia 1991 r. o kontroli skarbowej
(t. j. Dz. U. z 2004 r., nr 8, poz. 65)
usdg ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia alno ci gospodarczej
(t. j. Dz. U. z 2007 r., nr 175, poz. 1175)
Kc Ustawa z dnia kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93)
kpa Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks post powania administracyjnego
(Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz. 1071)
pdf Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(t. j. Dz. U. z 2000 r., nr 80, poz. 350)
pdp Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
(t. j. Dz. U. z 2000 r., nr 54, poz. 654)
VAT Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i us ug
(Dz. U. z 2004 r., nr 54, poz. 535)
kks Ustawa z dnia 10 wrze nia 1999 r. kodeks karny skarbowy
(t. j. Dz. U. z 2007 r., nr 111, poz. 765)
WSA Wojewódzki S d Administracyjny
NSA Naczelny S d Administracyjny
TK Trybuna Konstytucyjny
SN S d Najwy szy
9
ROZDZIA I
Procedury kontrolne
W obowi zuj cym porz dku prawnym przedsi biorca przedsi biorców przeprowadzana jest na zasadach okre-
prowadz cy dzia alno gospodarcz mo e zosta poddany lonych w ustawie o swobodzie dzia alno ci gospodarczej,
procedurze kontroli uregulowanej w ustawie o swobodzie chyba e zasady i tryb kontroli wynikaj z bezpo rednio
dzia alno ci gospodarczej, kontroli podatkowej prowadzonej stosowanych przepisów powszechnie obowi zuj cego
przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów
post powaniu podatkowemu prowadzonemu przez organy mi dzynarodowych.
podatkowe oraz post powaniu kontrolnemu prowadzonemu W przepisach ustawy pojawi y si nowe rozwi zania
przez organy kontroli skarbowej. Organy podatkowe mog prawne, m.in. instytucja zawiadomienia przedsi biorcy
równie prowadzi tzw. czynno ci sprawdzaj ce oraz w ich o zamiarze wszcz cia kontroli; ustawodawca wprowadzi
ramach kontrol krzy ow zgodnie z przepisami ustawy równie zasad , zgodnie z któr , kontrol przeprowadza
Ordynacja podatkowa, natomiast organ kontroli skarbowej si w siedzibie kontrolowanego lub miejscu wykonywania
mo e tak e prowadzi kontrol krzy ow na podstawie dzia alno ci gospodarczej; zmieni y si tak e postanowie-
ustawy o kontroli skarbowej. nia ustawy dotycz ce czasu trwania wszystkich kontroli
u przedsi biorcy w jednym roku kalendarzowym (o czym
1. Kontrola dzia alno ci przedsi biorcy  ustawa szczegó owo w dalszej cz ci opracowania).
o swobodzie dzia alno ci gospodarczej
2. Procedury kontrolne prowadzone przez organy
Ostatnia nowelizacja ustawy o swobodzie dzia alno- podatkowe
ci gospodarczej wprowadzi a z dniem 7 oraz 31 marca
2009 r. zasadnicze zmiany i zupe nie nowe uregulowa- Organy podatkowe prowadz obowi zuj ce proce-
nia prawne w zakresie kontroli dzia alno ci gospodar- dury kontrolne na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia
czej przedsi biorców. Zasady kontroli przedsi biorcy 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r., nr
okre la rozdzia 5 ustawy, w postanowieniach art. 77 8, poz. 60, ost. zm. Dz. U. z 2009 r., nr 44, poz. 362),
 art. 84d usdg. Kontrola dzia alno ci gospodarczej dalej o.p.
10
KONTROLA W TWOJEJ FIRMIE
2.1. Kontrola podatkowa 2.3. Czynno ci sprawdzaj ce
Podstawow procedur kontroln przewidzian przez Odr bn procedur kontroln uregulowan w przepisach
ustawodawc w przepisach Ordynacji podatkowej jest kon- Ordynacji podatkowej s tzw. czynno ci sprawdzaj ce,
trola podatkowa. Przebieg post powania prowadzonego którym ustawodawca po wi ci dzia V ww. ustawy, w ra-
w ramach kontroli podatkowej reguluj przepisy dzia u VI mach regulacji art. 272 280 o.p.
ordynacji. Kontrol podatkow przeprowadzaj organy podat- Czynno ci sprawdzaj ce mog by przeprowadzone wy-
kowe u podatników, p atników, inkasentów oraz nast pców cznie przez organy podatkowe.  Czynno ci te prowadzone
prawnych, zwanych dalej  kontrolowanymi (art. 218 ż1 o.p.). s przez organ podatkowy niezale nie i w trybie odr bnym
Regulacj prawn kontroli podatkowej wyznaczaj przepisy od kontroli podatkowej, a tak e post powania podatkowego
art. 281 292 o.p. Po zako czeniu kontroli podatkowej organ (wyrok WSA z 13 kwietnia 2004 r., I SA/ d 620/03).
podatkowy mo e przeprowadzi post powanie podatkowe,
które zako czy si wydaniem decyzji. Czynno ci sprawdzaj ce zwi zane s przede wszystkim
z zobowi zaniami podatkowymi, powstaj cymi z dniem
2.2. Post powanie podatkowe zaistnienia okre lonych zdarze , z którymi ustawa podat-
kowa wi e powstanie zobowi zania.
Post powanie podatkowe to procedura kontrolna prze- Zgodnie z przepisami ustawy, czynno ci sprawdzaj ce
widziana przepisami dzia u IV ustawy Ordynacja podatko- maj na celu:
wa. Jest ono prowadzone w celu zapewnienia prawid o- sprawdzenie terminowo ci sk adania deklaracji, wp a-
wego wykonania zobowi za podatkowych, okre lonych
cania zadeklarowanych podatków oraz przyczyn nie-
w przepisach materialnego prawa podatkowego. Przepisy
z o enia deklaracji, pomimo istnienia obowi zku jej
ww. ustawy o post powaniu podatkowym reguluj prawa
z o enia;
i obowi zki uczestników post powania podatkowego oraz
stwierdzanie poprawno ci dokumentów pod wzgl dem
zasady, jakimi organy musz si kierowa , pocz wszy od
formalnym i rachunkowym;
wszcz cia post powania po wydanie decyzji w sprawie
ustalanie stanu faktycznego w zakresie niezb dnym do
i ewentualne post powanie odwo awcze. Ustawodawca
stwierdzenia zgodno ci z przedstawionymi dokumen-
uregulowa post powanie podatkowe w postanowieniach
tami poprzez:
art. 120 271 o.p.
11
ROZDZIA I. PROCEDURY KONTROLNE
" sprawdzenie dokumentów uprawniaj cych do sko- W ramach kontroli krzy owej organ podatkowy mo e da
rzystania z ulg podatkowych, od kontrahentów podatnika wykonuj cych dzia alno go-
" pozyskiwanie informacji od banków i innych instytucji spodarcz przedstawienia dokumentów w zakresie obj tym
finansowych, pozwalaj cych na uprawdopodobnienie, kontrol u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawid owo ci
e zdarzenia stanowi ce podstaw do skorzystania i rzetelno ci.
z ulgi podatkowej nie by y finansowane z dochodów Z chwil wszcz cia kontroli krzy owej u kontrahenta
z nieujawnionych róde przychodów lub nieznajdu- uzyskuje on status kontrolowanego, przys uguj mu wszelkie
j cych pokrycia w ujawnionych ród ach, prawa kontrolowanego i obci aj go wszelkie obowi zki.
" zweryfikowanie zgodno ci stanu faktycznego z da-
nymi wynikaj cymi ze z o onej przez podatnika UWAGA!!!
deklaracji oraz innych dokumentów, potwierdzaj - DO WSZCZ CIA KONTROLI KRZY OWEJ WYMAGANE JEST ODR BNE
cych poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe UPOWA NIENIE, W KTÓRYM MUSI BY OKRE LONE, E KONTROLA
lub inwestycyjne. SWOIM ZAKRESEM OBEJMUJE OKRE LONE TRANSAKCJE GOSPODARCZE
ZAWARTE Z KONTRAHENTEM PODATNIKA. KONTROLA KONTRAHENTA
!
UWAGA!!! W TYM TRYBIE POWODUJE, I ORGAN PODATKOWY MO E JEDYNIE
USTALENIA DOKONANE PRZEZ ORGAN PODATKOWY W TRAKCIE ZA DA DOKUMENTACJI KONTRAHENTA POTWIERDZAJ CEJ PRZE-
DOKONYWANIA CZYNNO CI SPRAWDZAJ CYCH MOG DOPROWA- PROWADZONE TRANSAKCJE.
!
DZI DO WSZCZ CIA KONTROLI PODATKOWEJ LUB POST POWANIA
PODATKOWEGO. Ustalenia w zakresie kontroli krzy owej u kontrahen-
ta stanowi dowód w kontroli podatkowej prowadzonej
2.4. Kontrola krzy owa w ramach czynno ci w sprawie podatnika.
sprawdzaj cych
3. Procedury kontrolne prowadzone przez organy
Organy podatkowe na podstawie art. 274c o.p. mog kontroli skarbowej
równie przeprowadzi tzw. kontrol krzy ow w ramach
czynno ci sprawdzaj cych. Czynno ci te przeprowadzane Organy kontroli skarbowej prowadz tzw. kontrol
s z urz du. S one podejmowane w zwi zku z prowadzo- skarbow na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 wrze -
nym post powaniem podatkowym lub kontrol podatkow . nia 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz. U. z 2004 r.,
12
KONTROLA W TWOJEJ FIRMIE
nr 8, poz. 65, ost. zm. Dz. U. z 2009 r., nr 18, poz. 97),
3.2. Kontrola podatkowa
dalej uoks. Przepisy prawa formalizuj kontrol skarbo-
w odr bnie. To szczególny rodzaj post powania kon- Jak wynika z brzmienia art. 13 ust. 3 uoks organ
trolnego, prowadzony przez wyspecjalizowane organy
kontroli skarbowej mo e w ramach prowadzonego post -
pa stwowe.
powania kontrolnego przeprowadzi kontrol podatko-
w . Powy sza regulacja wynika z faktu, i post powanie
3.1. Post powanie kontrolne
kontrolne prowadzone przez organy kontroli skarbowej
oraz kontrola podatkowa uregulowana w przepisach dzia-
Post powanie kontrolne zosta o uregulowane przez
u VI Ordynacji podatkowej zosta y przez ustawodawc
ustawodawc w rozdziale 3 ustawy o kontroli skarbowej
zunifikowane. Kontrola podatkowa stanowi obecnie etap
w regulacjach art. 12 35. Zakres kontroli skarbowej jest
post powania kontrolnego, prowadzonego przez organy
znacznie szerszy ni zakres kontroli podatkowej. Kon- kontroli skarbowej. Kontrola ta toczy si zatem w ramach
trola skarbowa przede wszystkim s u y ochronie interesów
post powania kontrolnego, a jej zakres prawny wyznaczaj
Skarbu Pa stwa. Zadania kontroli skarbowej realizowane
przepisy art. 281 292 o.p.
s obecnie w dwóch formach:
W zakresie nieuregulowanym w ustawie o kontroli
 post powania kontrolnego, w ramach którego przepro- skarbowej, do tego post powania stosuje si m.in. przepisy
wadza si kontrol podatkow oraz
dzia u IV  Post powanie podatkowe (art. 31 ust. 1 uoks).
 wywiadu skarbowego.
Kontrola podatkowa, mo e natomiast cho nie musi, stano-
Organ kontroli skarbowej nie ma mo liwo ci prze- wi etap post powania kontrolnego. Organ kontroli skar-
prowadzenia post powania podatkowego. Post powanie
bowej nie mo e zatem przeprowadzi wy cznie kontroli
kontrolne ko czy si wydaniem decyzji lub wyniku
podatkowej (bez post powania kontrolnego).
kontroli. Po zako czeniu post powania kontrolnego nie
przeprowadza si post powania podatkowego. Decyzja
3.3. Kontrola krzy owa
wydana w post powaniu kontrolnym to decyzja wydana
w pierwszej instancji, ko cz ca post powanie na tym etapie. Mo liwo przeprowadzenia kontroli krzy owej przez
Mo liwo wzruszenia tego rozstrzygni cia nast puje na organ kontroli skarbowej wyznacza regulacja art. 13b uoks.
zasadach i w trybie przewidzianym przez ustaw o kontroli Zgodnie z ww. norma prawn , inspektor w zwi zku
skarbowej. z prowadzonym u kontrolowanego post powaniem
13
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.