Psychologia 13.11.2012
Człowiek w procesie poznawania
Struktura (przebieg , proces poznania):
Wrazenia
spostrzeżenia
wyobrażeniach,
uwadze,
pamięci ,
myślenie,
"psychologia dla teologów"- książka z której korzysta Wykładowca.
Jak to się dzieje ze mamy możliwość poznawania, zrozumienia otoczenia?
Zrozumienie procesu poznawczego.
Wrażenie
pierwszy element poznawania, bardzo wstępna i podstawowa forma
procesu poznawczego, stanowią psychologiczna reakcje na bodźce zmysłowe. Jeżeli
doświadczamy jakiegoś bodźca to świadomość człowieka odzwierciedla pewne cechy
przedmiotów (np. kolor, smak). Powstają wówczas gdy na zakończenie nerwowe(
receptory) działają bodźce zewnętrzne (ze środowiska). Bodźce przekładają się
na wrażenia, odzwierciedla się bodziec przez wrażenia (np. kolor, zapach,
smak). Receptory które odbierają bodźce z zewnątrz mogą być zróżnicowane, np.
zapachowe, skórne, ruchowe. Ważny jest próg wrażliwości (dolny i górny) na
bodźce. Jak mocny ma być bodziec żeby receptory go zarejestrowały, minimalna
wielkość bodźca przy której występuje prawidłowa reakcja, to dolny próg
wrażliwości. Maksymalna wielkość bodźca przy której występuje prawidłowa
reakcja, jest to górny próg wrażliwości. Jeżeli ktoś szepcze do ucha
narzeczonej czułe słowa to jest ok, jeżeli będzie jej krzyczał te słowa do ucha
to reakcja będzie inna (nieprawidłowa).
Jakość intensywność i czas trwania wrażeń. Nie działają w izolacji ,ale na
siebie oddziałują. Jeżeli działają razem to wrażliwość organizmu na inne bodźce
osłabiają się. Wykorzystywane przez kieszonkowców. Bodziec najintensywniejszy
jest odbierany, a na inne reagujemy słabiej. Zjawisko kontrastu wrażeń- (może
to być kontrast następczy lub współczesny ), gdy jemy cukierka i później jabłko
to jabłko zawsze będzie kwaśne, a jeśli nie zjemy cukierka wcześniej to jabłko
może być słodkie, to jest kontrast wrażeń. Jeżeli szary przedmiot będzie na
czarnym tle to wydaje się jaśniejszy, i odwrotnie, to jest kontrast
współczesny.
Typy wrazen sa zależne od receptorów które do nas dochodzą. Np. Wrazenia
wzrokowe
w odbieraniu fal świetlnych , przekształcenie tych fal wzrokowych,
bierze tu udział narząd oka. W oku są nerwy, dzięki którym fale swietlne sa
analizowane (przekazywane) i trafiają do mózgu. dfala swietlna wpada przez
rogowke, zrenica reguluje ilość dostarczanego swiatla, poprzez soczewkę trafia
na siatkówkę tą częscią oka najbardziej wrażliwą jest bardzo mała część
siatowki plamka żółta, obok plamki żółtej jest plamka ślepa (całkowicie nie
wrażliwa) i to wlasnie na niej włókna nerwowe tworza pewna wiazke i tworza nerw
wzrokowy. Receptory które znajduja się w oku to sa pręciki, odbierają różnice w
natężeniu promieni świetlnych, nawet najmnijesze swiatło to one będą bardzo
intensywnie reagować, jeżeli jest intensywne swiatlo to dzialaja inne receptory
czopki, (receptory które przyjmują fale swietlne na siebie ) one odpowiadają za
rozróżnianie barw (odbierają długość fali). Człowiek dorosły odbiera swiat
głównie przez bodźce wzrokowe, przy czym warto dodac ze utrata wzroku od
momentu narodzin jest mniejsza dolegliwością niż całkowita utrata słuchu.
Wrazenia słuchowe
tutaj z kolei receptorem jest w uchu wewnętrznym, narzad
spiralny kortiego (odbier fale dzwiekowe), człowiek reaguje na fale dzwiekowe w
zakresie
WraZENIA SMAKOWE
odzwierciedlenie w mózgu pewnego sygnału który do człowieka
dociera, receptory sa w ustach na języku, tzw. kubki smakowe, odbierają bodziec
i poprzez układ nerwowy wedruja do mózgu, smaki słodki słony gorzki, kwaśny są
cztery smaki.
Wrazenia dotykowe- podobnie jak powyższe, receptor, układ nerwowy, mozg itp.
Tak mowil.
Kwestia wrażliwości i można ją kształtować, zmieniana w zależności od
doświadczeń, które zdobywamy. Muzyk uwrażliwia słuch na dźwięki itp. Nawet u
tego samego człowieka wrażliwość może się zmieniać (wzrastać wraz z gromadzonym
doświadczeniem w danej dziedzinie).
Drugim elementem tego procesu poznawczego jest spostrzeganie
Spostrzeganie
bazuje na wrażeniach
proces odzwierciedlania bodźców, z
wykorzystaniem wcześniejszego doświadczenia. ( we wrażeniach może to być
pierwszy kontakt). Rola spostrzegania (nie chodzi o sam fakt kontaktu z
bodźcem, a o wcześniejsze doświadczenia). Pojaiwa się człowiek w pomieszczeniu
slabo oświetlonym a jednak postrzegamy jego cechy szczególne, bo istnieja w
umyśle reprezentacje tego przedmiotu. Nawet bardzo słaby kontakt z bodźcem daje
możliwość rozpoznania go. Proces bardziej skomplikowany, powstaje w umyśle
obraz spostrzeżeniowy. Przy spostrzeganiu posiłkujemy się tym co mamy w umyśle.
Pojawia się analiza i synteza wyłowienie jakiegoś ogółu ze szczegółu i
odwrotnie. Analiza i synteza ulegają wyostrzeniu, poprawiają się. Np. pamiętamy
twarz ale nie kolor oczu, przy następnym spotkaniu zwrócimy na to uwagę i
pamiętamy już więcej. Jest dowolność spostrzeżeń
widzimy to co chcemy J, jest
konieczność selekcji
pewne informacje przymujemy, a pewne pomijamy,
spostrzeganie mimo wolne
dzieje się dzięki czynnikom zewnętrznym, bodźce
musza być natężone, bardzo wyraziste. Spostrzeganie dowolne
kierujemy nasza
uwagę (mamy takie nastawienie no spostrzeganie na cos), mamy zamiar
ukierunkować nasza uwagę na jakiś przedmiot mimo że nie jest najsilniejszym
bodźcem, (tu maja większy udział czynniki wewnętrzne). W jaki sposób można
spostrzegać: Natychmiastowość , uporzadkowana struktura (zwykle postrzegamy
jakąś całość, przedmiot), znaczenie (jakie ma dla nas znaczenie spostrzeżenie
czegos??), selektywność ( będą przedmioty na które zwracamy uwagę a na niektóre
nie) ,stałość (to co spostrzegamy nie zmienia się). Jeżeli cos znika z pola
widzenia to bodźce zanikają, ale w spostrzeganiu cechy pamięciowe zostają.
Możemy sobie "przywołać" (przypomnieć) ten przedmiot i przypomnieć sobie jego
cechy. Psychologia mowi dużo o uwarunkowaniach spostrzeżeniowych
coś wpływa
na coś (uwarunkowuje), jako podstawowe uwarunkowania to potrzeby i wartości.
Potrzeby decydują o spostrzeganiu , np. ktoś jest głodny, odczuwa głód, to
szuka tylko czegos do jedzenia, a nie długopisu, pióra, itp. Także Jak otwiera
lodówkę to szuka tego co uważa za najlepsze, a nie tego co widzi pierwszy raz.
Wartości działają tak że są nad nami i przed nami, człowiek ku nim zmierza, np.
miłośc do ojczyzny, miłość drugiego człowieka, realizowanie jakiejś pracy.
Potrzeby można zaspokoić, wartości nie. Zarówno potrzeby jak i wartości
odgrywają dużą rolę w tym co postrzegamy.
Będą pewne doświadczenia i oczekiwania czyli to co jest zgodne spostrzegamy to
łatwiej, jeżeli już mamy jakieś doświadczenie to łatwiej, sprawniej to
spostrzegamy łatwiej, szybciej. Trzecim elementem który warunkuje spostrzeganie
to schematy poznawcze, np. percepcja, możemy sobie nie zdawać sprawy z czegos,