POZIOM PODSTAWOWY
Schemat do zadań nr 1, 2, 3,
Schemat przedstawia budowę oka człowieka.
y
ródło: P. Hoser, Anatomia i fizjologia człowieka, WSiP,Warszawa 1997.
Zadanie 1. (1 pkt)
Nazwij element budowy oka oznaczony cyfrą 1 i podaj jedną funkcję tego elementu.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 2. (1 pkt)
Wymień w kolejności 3 elementy budowy oka przez które przechodzą promienie świetlne.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 3. (2 pkt)
Nazwij część oka, która jest właściwym receptorem wzroku. Określ w jaki sposób jest
przystosowana do pełnienia tej funkcji.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 4. (2pkt)
Zestaw prawidłowo odpowiedz
z kolumny B z opisem z kolumny A
A B
1. reguluje średnicę otworu, przez który a. spojówka
wpada światło b. naczyniówka
2. okolica najostrzejszego widzenia c. nerw wzrokowy
3. błona światłoczuła oka d. tęczówka
4. uczestniczy w dostarczaniu składników e plamka żółta
odżywczych f siatkówka
1. ...... 2. ....... 3 ............. 4. ............
1
Zadanie 5. (1pkt)
Rysunek przedstawia budowę pęcherzyków płucnych człowieka zdrowego i chorego
na rozedmę. W chorobie tej ściany pęcherzyków ulegają rozerwaniu.
Podaj wpływ przedstawionego zjawiska chorobowego na organizm człowieka.
y
ródło: A.Nason i R.Dehaan, Świat biologii, Warszawa 1981
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 6. (1pkt)
Konkurencja międzygatunkowa ma miejsce wtedy, gdy:
A. dwa osobniki tego samego gatunku korzystają z tego samego pokarmu.
B. dwa różne gatunki korzystają z różnych terytoriów.
C. dwa różne gatunki ubiegają się o ten sam pokarm.
D. dwa osobniki tego samego gatunku walczą o samicę.
Zadanie 7. (1pkt)
Rysunek przedstawia blaszkę miażdżycową w tętnicy. Podaj skutek tworzenia się blaszki
w naczyniach wieńcowych serca.
y
ródło: T. Smitth, Ciało człowieka, Warszawa 1995
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2
Schemat do zadań nr 8, 9
Światło drożne, Ściana
swobodny elastyczna,
przepływ krwi wytrzymała
Prawidłowa
zawartość
cholesterolu we
krwi
(<200mg/dl)
Rys.1 Przekrój poprzeczny przez Rys.2 Przekrój poprzeczny przez tętnicę
tętnicę zdrowego człowieka ze zmianami miażdżycowymi
Zadanie 8. (1pkt)
Uzupełnij opis do rysunku numer 2 w taki sposób, by przedstawiał tętnicę ze zmianami
miażdżycowymi
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 9. (2pkt)
Podaj dwie zasady zdrowego trybu życia, których należy przestrzegać aby zapobiec
miażdżycy tętnic. Odpowiedz
uzasadnij.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 10. (1pkt)
Główną funkcją erytrocytów jest transport tlenu.
Wskaż cechę erytrocytów, która nie ma związku z pełnioną przez nie funkcją.
A. Nie mają jądra komórkowego.
B. Powstają w szpiku kostnym.
C. Zawierają barwnik hemoglobinę.
D. Uzyskują energię w oddychaniu beztlenowym.
Zadanie 11. (2pkt)
Na podstawie badania krwi u dwóch pacjentów stwierdzono, niedobory pewnych
pierwiastków. U pacjenta pierwszego niedobór dotyczył wapnia, natomiast u drugiego
magnezu.
Dobierz po dwa skutki zdrowotne spowodowane niedoborem tych pierwiastków.
1. Anemia.
2. A
amliwość kości.
3. Zaburzenia krzepnięcia krwi.
4. Podwyższona pobudliwość nerwowo-mięśniowa
5. Choroby skóry, łamliwość włosów.
6. Nieprawidłowości pracy serca.
A. Skutki niedoboru wapnia: .........., ........... .
B. Skutki niedoboru magnezu: . .........., ........... .
3
Zadanie 12. (2pkt)
Tabela przedstawia zawartość wybranych pierwiastków w niektórych pokarmach.
Mikroelementy (mg/100g)
Pokarm
K Mg Ca P Fe
chleb pszenny 130 35 26 83 1,6
ser biały tłusty 110 25 150 220 0,5
ser żółty 130 60 1000 550 1,1
kakao (proszek) 2400 90 20 770 12
pomidory 300 20 15 25 0,9
marchew 200 40 50 55 0,7
kapusta biała 180 16 50 30 0,6
fasola (ziarno) 1100 100 150 500 6
pomarańcze 200 13 34 23 0,3
orzechy laskowe 300 70 190 700 3,4
ziemniaki gotowane 500 20 12 55 0,8
jajko na twardo 140 13 55 220 2,5
wołowina 220 30 30 180 1,4
y
ródło: Red. W. Mizerski, Tablice biologiczne,Adamantan, W-wa 1994.
Korzystając z danych zawartych w tabeli, wypisz po trzy składniki pokarmowe, dzięki,
którym najskuteczniej uzupełnić można zbyt małą ilość wapnia oraz magnezu.
A. Wapń - .....................................................
B. Magnez - ....................................................
Zadanie 13. (1pkt)
Przeczytaj tekst.
Penicylina i inne antybiotyki z tej grupy nieodwracalnie hamują aktywność bakteryjnego
enzymu zwanego transpeptydazą, nieobecnego w komórkach człowieka. Warunkuje
on prawidłowe tworzenie niektórych wiązań chemicznych w bakteryjnej ścianie komórkowej.
Zatem wrażliwe na penicylinę bakterie nie mogą się dzielić, ponieważ są niezdolne
do wytworzenia prawidłowej ściany komórkowej.
y
ródło:Salomon, Berg, Martin, Villee, Biologia, Warszawa 1996
Na podstawie tekstu podaj przyczynę dla której penicylinę można stosować jako lek.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4
Schemat do zdań nr 14, 15
Poniżej przedstawiono tabelę kodu genetycznego oraz cząsteczkę enzymu o nazwie
rybonukleaza. Każdy aminokwas w tabeli oraz w cząsteczce enzymu oznaczono
trzyliterowym symbolem, np. Pro oznacza prolinę.
Tabela kodu genetycznego Enzym rybonukleaza
100
Druga pozycja kodonu
U C A G
Phe Ser Tyr Cys
U
Phe Ser Tyr Cys
U C
Leu Ser STOP STOP
A
Leu Ser STOP Trp
G
Leu Pro His Arg
U
Leu Pro His Arg
C C
Leu Pro Gln Arg
A
Leu Pro Gln Arg
G
Ile Thr Asn Ser
U
Ile Thr Asn Ser
A C
Ile Thr Lys Arg
A
Met Thr Lys Arg
G
Val Ala Asp Gly
U
Val Ala Asp Gly
G C
Val Ala Glu Gly
A
Val Ala Glu Gly
G
120
Y
y
ródło: Glenn and Susan Tode, Essential AS Biology, Nelson Thornes 2002, United Kingdom
Zadanie 14. (1pkt)
Odczytaj z tabeli kodu genetycznego wszystkie kodony wyznaczające dwa aminokwasy
oznaczone w cząsteczce enzymu przez Y. Ich symbole wpisz poniżej:
Kodony
Aminokwasy
...................... .........................................................................................
...................... .........................................................................................
Zadanie 15. (2pkt)
Skutki mutacji mogą być bardzo różne. Mutacje synonimiczne polegają na zamianie jednej
zasady azotowej inną zasadą w trzeciej pozycji kodonu. Zakładając, że mutacji takiej uległa
trójka CCU kodująca prolinę, określ, czy ta zmiana wpłynie na skład aminokwasowy enzymu
rybonukleaza. Odpowiedz
uzasadnij jednym argumentem.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5
Trzecia pozycja kodonu
pozycja kodonu Pierwsza
Schemat do zdań nr 16, 17
Schematy przedstawiają sposób dziedziczenia hemofilii (krwawiączki).
y
ródło: G. Nalepa, Genetyka, Helion 1994 r
Zadanie 16. (2pkt)
Wyjaśnij na podstawie schematu, dlaczego na hemofilię chorują mężczyz
ni a kobiety zwykle
są nosicielkami?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zadanie 17. (1pkt)
Wyjaśnij, dlaczego gen hemofilii przekazywany w linii żeńskiej może nie ujawnić się nawet
przez kilka kolejnych pokoleń?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6