Fizjologia człowieka - nauka zajmująca się procesami życiowymi organizmu ludzkiego (czynnościami i funkcjami jego komórek, tkanek i narządów oraz prawami, które tymi funkcjami rządzą).

Podstawowym pojęciem fizjologii jest homeostaza - równowaga fizykochemiczna w organizmie umożliwiająca jego funkcjonowanie. Wszystkie komórki i narządy współdziałają w celu jej utrzymania. Tkanka mięśniowa (textus muscularis), składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się.

Rodzaje tkanki mięśniowej:
1.tkanka poprzecznie prążkowana szkieletowa
2.tkanka poprzecznie prążkowana serca
3.tkanka gładka

W naszym organizmie wyróżnia się trzy rodzaje mięśni:

1. szkieletowe (łączą się ze szkieletem)
2. gładkie (tworzą mięśniową wyściółkę dla organów)
3. mięsień sercowy

Sakromer jest w istocie złożonym kompleksem kilkunastu białek, które tworzą dwa podstawowe filamenty:

* filamenty grube, składające się z miozyny i tityny
* filamenty cienkie, składające się z aktyny, troponiny i tropomiozyny

Wzajemne oddziaływania między obu typami filamentów, pod wpływem jonów wapnia powodują skurcz sarkomerów i co za tym idzie również skurcz całych mięśni. Budowa komórki i neuronu.

Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych.
Podstawową jednostką budulcową komórki są włókienka nerwowe - neurofibrylle, które zbudowane są z mniejszych neurofilamentów.
Komórka nerwowa otoczona jest błoną komórkową, która jest najważniejszą częścią przewodzącą impulsy

Potencjał czynnościowy

Bodziec działający na błonę komórkową neuronu zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje potencjał czynnościowy.Sumowanie impulsów

Stopień depolaryzacji błony postsynaptycznej zależy od liczby cząsteczek wydzielanych na synapsach. Im więcej cząsteczek transmitera depo-laryzuje błonę postsynaptyczną, tym większy jest stopień depolaryzacji.
Sumowanie przestrzenne impulsacji w obrębie neuronu polega na wzrastaniu postsynaptycznego potencjału pobudzającego w miarę zwięk-szania się liczby synaps przekazujących pobudzanie.
Sumowanie w czasie
chodzi tu oto aby przychodzące nowe impulsy zdążyły przed repolaryzacją błony postsynaptycznej, czyli aby przycho-dziły w mniejszych odstępach jak 5ms.
Postsynaptyczny potencjał hamujący
dzieje się tak wówczas gdy mediatory uwalniane na synapsach, nie tylko nie spowodują depolaryzacji ale spowodują hiperdepolaryzacje błony kom. (-80,-85 mV), wtedy taka błona jest nieczuła na te mediatory pobudzające i uniemożliwia wy-twarzanie impulsów.

Synapsy

Powierzchnię błony kom. ciała neuronu i dendrytów pokrywają struktury zwane kolbami końcowymi
synaptycznymi. Dzięki nim odbywa się przekazywanie impulsów z jednego neuronu na drugi.
Kolby końcowe pokrywa błona presynaptyczna należąca do neuronu przekazującego impuls.
Pomiędzy błoną presynaptyczną, a błoną postsynaptyczną istnieje szczelina synaptyczna. W tej szczelinie znajduje się mediator.
Mediator to związek chem. który jest w stanie zdepolaryzować błonę postsynaptyczną.

Transmitery pobudzające (chemiczne) do nich zalicza się" acetylocholinę, aminy (dopamina, adrenalina, serotynina, histamina, noradrenalina) oraz aminokwasy (asparaginiany, glutaminiany)
Nerw (od łac. nervus "ścięgno, struna") - splot różnej długości i grubości włókien nerwowych (wypustek neuronów - aksonów) okrytych wspólną otoczką, wchodzących w skład obwodowego układu nerwowego i przewodzących bodźce czuciowe (nerwy aferentne) i ruchowe (nerwy eferentne).

Wyróżnia się nerwy ruchowe, czuciowe, mieszane, rdzeniowe i czaszkowe.Drogi nerwowe
skupisko włókien nerw. w obszarze CUN

Wypustki i komórki są osłonięte osłonkami.

Podział włókien ze względu na liczbę osłonek:
- włókna nagie (występują w początkowej i końcowej części nerwów)
- włókna rdzenne (w ośrodkowym ukł. nerw.)
- włókna schwana i rdzenne (nerwy obwodowe)
- włókna schwana (ukł. autonomiczny)

Od osłonek zależy szybkość przekazywania impulsów.

Podział włókien ze względu na czynności:
- wł. czuciowe
- wł. ruchowe Układ nerwowy

Funkcja ukł. nerw.:
- odbiera bodźce ze środowiska zewn. i wewn.
- przesyła impulsy
- kieruje wszystkimi reakcjami organizmu
regulacja (narządy wew.)
- zapamiętuje

Podział ukł nerw. (Kryterium czynności):
1. Somatyczny (animalny-zwierzęcy)
- efektory
mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane (unerwia te mięśnie)
- reguluje napięciem mięśni
a. układ piramidowy (ten układ stanowi 70-80% wł. nerw.)
� jest zależny od naszej woli
� unerwia mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane
� zaczyna się w polach ruchowych kory mózgu (kom. piramidalne
kom. Betza) przechodzi przez niższe partie mózgu (tworzy tzw. wieniec promienisty) włókna łączą się w torebce wew. i biegną do piramidy. Na wysokości tej piramidy następuje skrzyżowanie włókien nerwowych.
b. układ pozapiramidowy
� odpowiada za prawidłową postawę ciała
� czynności zautomatyzowane
� regulacja napięcia mięśni
� włókna nie krzyżują się w piramidzie, przechodzą bocznie z prawej do prawej i z lewej do lewej
Rdzeń kręgowy

Posiada: sznur tylny, sznur przedni i sznur boczny. Sznury są utworzone z istoty białej
Drogi piramidowe biegną w sznurach bocznych
Drogi pozapiramidowe biegną w sznurze przednim
Drogi ruchowe (eferentne) wychodzą z rdzenia rogami przednimi.
Drogi czuciowe (aferentne) wychodzą rogami tylnymi

Wyróżniamy drogi:
a. rzutowe
(niosą, rzucają impulsy do odległych miejsc)
- ruchowe (eferentne)
- czuciowe (aferentne)
b. pośredniczące, kojarzeniowe
łączące ośrodki nerwowe po tej samej stronie
c. spoidłowe
łączące ośrodki nerwowe po przeciwnej stronie (łączą obie strony mózgu)

Odruch

Odruch
to odpowiedź efektora na bodziec, który zadziałał na receptor, wyzwolona za pośrednictwem ukł. nerw.

Odruchy dzielimy na:
- Bezwarunkowe (wrodzone) -biologicznie nieobojętne
nie można nie zareagować, są wrodzone, niezależne od naszej woli (np. zwężanie źrenic pod wpływem światła)
- Warunkowe (nabyte), powstają za życia, są osobniczo zmienne, musi zaistnieć jakiś dodatkowy warunek aby odruch zaistniał

Odruchy można podzielić ze względu na ilość neuronów:
Odruch monosynaptyczny (1 synapsa, 2 kom. nerwowe
Odruch polisynaptyczny (2 lub więcej synaps)

Łuk odruchowy
to droga jaką przebywa impuls od receptora do efektora. Składa się od z 5-ciu części:
� receptor
� drogi dośrodkowe (aferentne)
� ośrodek nerwowy
� drogi odśrodkowe (eferentne)
� efektor

Badanie odruchów
1. Odruch kolanowy (rzepkowy)
2. Odruch m. dwugłowego ramienia
3. odruch m. trójgłowego ramienia
4. odruch Achillesa

Układ autonomiczny

Układ autonomiczny (wegetatywny) kieruje funkcjami które przebiegają niezależnie od naszej świadomości.
Efektorem
są mięśnie gładkie, m. sercowy, narządy, gruczoły.

Układ autonomiczny dzielimy na:
01 - ukł. współczulny
sympatyczny
02 - ukł. przywspółczulny
parasympatyczny.

Te dwa układy działają przeciwstawnie (np. współczulny rozszerza źrenice a przywspółczulny zwęża źrenice)

Czucie

W obwodowym układzie nerwowym
nerwy przewodzą bodźce na obwodzie, natomiast w CUN
drogi nerwowe w obrębie CUN.

Ośrodkiem odruchu jest ciało komórki

Czucie
proste wrażenie zmysłowe polegające na subiektywnej ocenie bodźców pobudzających receptory

Percepcja
złożone wrażenie zmysłowe

Rozróżniamy czucie:
~ telereceptywne
odbierane z zewnątrz organizmu w postaci różnych fal fizycznych (wzrok, słuch, węch)
~ exteroceptywne
z zewnątrz organizmu bezpośrednio na powierzchnię skóry (np. ucisk, ból, dotyk, temperatura)
~ interoceptywne
czucie trzewne
receptory wrażliwe na bodźce mechaniczne (zwiększa się objętość narządu) i chemiczne (zmiana składu chemicznego krwi, tlenu)
~ proprioreceptywne
kostno-wiązadłowo-stawowe (z narządu ruchu)
� w obrębie układu mięśniowego
informuje o stopniu napięcia czy rozciągnięcia mięśnia (torebki stawowej, więzadła, okostna)
� ucho wewnętrzne
narząd Cortiego
równowaga, czucie w przestrzeni.

Drogi swoiste
typowe dla danego rodzaju czucia, działa na to co do czego jest przeznaczony
Drogi nieswoiste
bodziec może zająć sobą wiele dróg
Efekt Placebo
następują zmiany, w organizmie pod wpływem czegoś co w ogóle na organizm nie działa. Reakcja psychiczna powoduje, że pacjentowi to pomaga.
Układ bodźcotwórczo-przewodzący
określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.

Automatyzm serca to termin stosowany w fizjologii, oznaczający że serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do automatyzmu.

W tym układzie wyróżnia się:

* węzeł zatokowy (węzeł zatokowo-przedsionkowy)
* szlaki międzywęzłowe: przedni, środkowy i tylny
* węzeł przedsionkowo-komorowy
* pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa) i jego odgałęzienia

Źródłem pobudzeń elektrycznych w mięśniu sercowym, są wyspecjalizowane komórki rozrusznikowe (zlokalizowane w węźle zatokowo-przedsionkowym i węźle przedsionkowo-komorowym), które mają następującą cechę, że ich potencjał spoczynkowy nie jest stały (jak w komórkach roboczych mięśnia sercowego) tylko ulega spontanicznie i samoistnie podwyższeniu (co bywa nazywane powolną spoczynkową depolaryzacją), aż do osiągnięcia potencjału progowego, co wiąże się z wytworzeniem potencjału czynnościowego i powstaniem pobudzenia szerzącego się wzdłuż przebiegu układu bodźcoprzewodzącego, a następnie roboczego mięśnia komór, co przejawia się wystąpieniem skurczu serca. Następnie cały cykl powtarza się.

Neuryt, akson (axon)- element neuronu odpowiedzialny za przekazywanie informacji z ciała komórki do kolejnych neuronów lub komórek efektorowych (np. komórek mięśniowych bądź gruczołowych). Neuryt może być osłonięty osłonką włókien nerwowych. Jest z reguły dłuższy od dendrytów i w odróżnieniu od nich, w komórce występuje pojedynczo (choć może być rozgałęziony).

Akson niemielinowany

Lokalne pobudzenie ponadprogowe aksonu niemielinowanego prowadzi do powstania potencjału czynnościowego. Ta lokalna depolaryzacja zostaje przeniesiona wzdłuż aksonu, aktywując kanały sodowe. Depolaryzacja rejonów sąsiadujących z miejscem pobudzenia spowodowana jest przez prądy wzdłużne. Przebieg depolaryzacji ma charakter jednokierunkowy: pobudzone wcześniej kanały sodowe są w stanie refrakcji, a przewodnictwo potasowe tego rejonu jest podwyższone. Fala depolaryzacji może rozchodzić się jedynie w kierunku miejsc, które nie uległy jeszcze refrakcji.

Ładunek na błonie rozłożony jak w kondensatorze: z od strony zewnętrznej dodatni, od zewnętrznej - ujemny. Oznacza to, iż prądy wzdłużne po obu stronach błony mają te same natężenia, lecz przeciwne kierunki. Natężenia tych prądów zależą od lokalnej różnicy potencjałów, przewodnictwa elektrycznego ośrodka i promienia przekroju aksonu. Przewodnictwo ośrodka zewnętrznego znacznie przewyższa przewodnictwo wnętrza aksonu. Prądy wzdłużne wewnątrz i na zewnątrz aksonu muszą mieć tę samą wartość natężenia, zatem czynnikiem decydującym o szybkości przemieszczania się ładunków wzdłuż błony jest przewodnictwo środowiska wewnątrz aksonu. W aksonach niemielinowanych szybkość ta jest tym większa, im grubszy jest akson.

Akson mielinowany

Osłonki mielinowe, formowane przez komórki Schwanna lub komórki skąpowypustkowe, stanowią izolację elektryczną aksonu. Opór błony mielinowanej jest znacznie większy niż niemielinowanej, pojemność natomiast znacznie mniejsza, co sprawia, że właściwości transmisyjne aksonu mielinowanego są znacznie lepsze niż aksonu pozbawionego osłonki. W osłonce mielinowej występują przerwy
przewężenia Ranviera, w których znajduję się bardzo duża ilość napięciowo zależnych kanałów sodowych. Impuls nerwowy, podczas przechodzenia przez osłonkę, ulega zmniejszeniu. Jednak dochodząc do kolejnych przewężeń Ranviera, ulega "regeneracji" przez wywołanie w tym miejscu potencjału czynnościowego. W warunkach fizjologicznych odległość między kolejnymi przewężeniami jest tak dobrana, aby każdy potencjał docierający do kolejnego przewężenia był potencjałem ponadprogowym.

Impuls ulega przesyłowi jednokierunkowo
na podobnej zasadzie jak w aksonie niemielinowanym. Prędkość rozchodzenia się impulsu jest proporcjonalna do promienia aksonu mielinowanego i u ssaków dochodzi do 120 m/s.

Dendryt (dendritum)- element neuronu, rozgałęziona (zazwyczaj) struktura, przenosząca sygnały otrzymywane z innych neuronów przez synapsy do ciała komórki, której jest częścią. Występuje w tkance nerwowej. Słowo wywodzi się z greckiego słowa "d�ndron", czyli drzewo. Dendryty otrzymały taką nazwę, ponieważ przypominają gałęzie.

Funkcje dendrytów:

* przejmują informacje z receptorów (zgodnie z kierunkiem ) od receptorów do ciała komórki.

Akson (neuryt) przekazuje informacje dalej, w kierunku: od ciała komórki do narządu wykonawczego bądź zakończenia synaptycznego.

Skurcz mięśnia
zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mechaniczną na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np. jamy ustnej). Poruszanie się organizmu możliwe jest dzięki synchronizowanemu skurczowi różnych grup mięśniowych.

W przypadku mięśni szkieletowych skurcz jest efektem potencjałów powstałych w mózgu w korze ruchowej. Skurcz mięśni gładkich oraz mięśnia sercowego odbywa się bez udziału woli, jednak niższe elementy ośrodkowego układu nerwowego wywierają znaczny wpływ na powstawanie i modyfikację siły skurczu.

Skurcze mięśni dzielimy na:
A.

1. izotoniczny - gdy zmienia się długość mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego (wynikiem skurczu jest ruch)
2. izometryczny - wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości (wynikiem nie jest ruch ale utrzymanie części ciała w stałym położeniu np. odkręcanie mocno przykręconych śrub, stanie, trzymanie ciężarów); skurcz ten nazywany jest także skurczem izotermicznym, ze względu na utrzymanie ciepłoty ciała (dreszcze)
3. auksotoniczny - zmiana długości i napięcia mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu).

B. ze względu na częstotliwość docierających do mięśnia impulsów nerwowych.

1. tężcowy - jeżeli impulsy docierają w czasie krótszym niż zdąży nastąpić rozkurcz mięśnia np. skurcze mięśni żwaczy (szczękościsk), skurcz mięśni twarzy (uśmiech sardoniczny), napadowe skurcze tężcowe mięśni karku.
2. tężcowy niezupełny - jeżeli impulsy docierają do mięśnia w czasie dłuższym niż skurcz - kiedy mięsień zaczyna się już rozkurczać. Jest to fizjologiczny typ skurczu i takimi skurczami działają wszystkie mięśnie człowieka przez większość czasu.
3. tężcowy zupełny
4. pojedynczy - wywołany przez pojedynczy impuls nerwowy lub elektryczny, trwa od kilku do kilkudziesięciu milisekund. Po skurczu następuje rozkurcz mięśnia. Odstępy między impulsami są duże, większe niż czas trwania całego pojedynczego skurczu.

Skurcz mięśni szkieletowych
Mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego (w języku niemieckim)

1. Potencjał czynnościowy osiąga akson neuronu ruchowego.
2. Potencjał czynnościowy aktywuje kanały wapniowe zależne od napięcia zlokalizowane w błonie komórkowej aksonu co powoduje gwałtowne wnikanie jonów wapnia Ca2+ do wnętrza komórki.
3. Pod wpływem kaskady sygnałowej uruchomionej zwiększonym stężeniem wapnia, pęcherzyki zawierające acetylocholinę łączą się z błoną komórkową uwalniając neurotransmiter do szczeliny złącza nerwowo-mięśniowego.
4. Acetylocholina dyfunduje przez szczelinę, łącząc się na jej drugim końcu z receptorami nikotynowymi, co powoduje otwarcie kanałów sodowych i potasowych zlokalizowanych w błonie komórkowej miocytu. Przewaga jonów sodu powoduje depolaryzację błony komórkowej i powstanie dodatniego potencjału czynnościowego.
5. Pod wpływem potencjału czynnościowego retikulum endoplazmatyczne komórki mięśniowej uwalnia jony wapnia.
6. Jony wapnia łączą się z białkiem troponiną połączoną z aktyną i tropomiozyną. Troponina zmienia konfigurację przestrzenną tropomiozyny, co doprowadza do odsłonięcia miejsc kontaktu znajdujących się na włóknie aktynowym, umożliwiając przyłączenie się miozyny.
7. Główki miozyny po połączeniu z aktyną, pod wpływem ATP przesuwają się, doprowadzając do przemieszczenia się włókienek względem siebie.
8. Główki miozyny pod wpływem ATP odłączają się od aktyny.
9. Etap 7 i 8 powtarzane są cały czas, kiedy obecne są jony wapnia.
10. Wapń jest aktywnie wpompowywany z powrotem do zbiorników retikulum endoplazmatycznego. Tropomiozyna wraca do pierwotnej konfiguracji, blokując miejsca wiązania miozyny na aktynie.

Skurcz mięśni gładkich

1. Skurcz inicjowany jest przez napływ jonów wapnia do wnętrza komórki, które następnie łączą się z białkiem kalmoduliną.
2. Kompleks wapń-kalmodulina łączy się i aktywuje kinazę lekkich łańcuchów miozyny.
3. Kinaza lekkich łańcuchów miozyny dokonuje fosforylacji lekkich łańcuchów miozyny, przez co zmienia ich konfigurację przestrzenną, umożliwiając przyłączenia się filamentów aktynowych. Następuje skurcz.

Miozyna, jedno z dwóch głównych białek występujących w mięśniu i biorących udział w jego skurczu, jej grube pasemka tworzą pasek ciemny, anizotropowy - w mięśniu poprzecznie prążkowanym. Cząsteczka miozyny ma kształt pałeczki i zbudowana jest z meromiozyny lekkiej i ciężkiej, która powoduje wsuwanie się cząsteczek aktyny pomiędzy cząsteczki miozyny i w efekcie skurcz włókna mięśniowego.

Aktyna, białko kurczliwe mięśni, o masie cząsteczkowej 42300, zbudowane z 375 reszt aminokwasowych, stanowiące 15% białek biorących udział w skurczu mięśni. Występuje w formie globularnej jako aktyna G i w formie fibrylarnej (włókienkowej) jako aktyna F. Aktyna G jest ATPazą i składa się z dwóch części, między którymi znajduje się szczelina wiążąca ATP (lub ADP); stanowi 25% masy białek mięśnia. Aktyna F tworzy nici o średnicy 6-7 nm i jest gł. składnikiem filamentów cienkich. Cząsteczki aktyny i miozyny budują struktury włókniste (aktomiozynę), mało uporządkowane w mięśniach gładkich, natomiast w mięśniach szkieletowych i mięśniu sercowym rozmieszczone regularnie.

Zadaniem układu krążenia (dokładniej: układu krążenia krwi, tj. układu krwionośnego) jest transportowanie krwi - płynu zawierającego niezbędne dla organizmu składniki odżywcze (głównie glukozę, aminokwasy i tłuszcze) oraz tlen, konieczny do spalania niektórych z tych związków i przenoszony za pomocą czerwonego barwnika krwi, zwanego hemoglobiną. Krew transportuje też hormony, uwalniane do niej przez układ dokrewny, a także komórki układu immunologicznego i przeciwciała.

Najważniejszymi elementami układu krążenia są: serce - system dwu pomp (lewej i prawej komory serca) tłoczących krew do całego układu (dokładniej: do krążenia dużego i małego), oraz naczynia krwionośne - tętnice, przez które krew wydostaje się z serca, i żyły, transportujące krew do serca.

Budowa układu krążenia

Układ krążenia możemy porównać do systemu wodociągowego albo układu transportującego wodę i substancje odżywcze w drzewie. Substancją transportową jest w organizmie ludzkim krew - już przez starożytnych uważana za esencję życia. Rzeczywiście, ten życiodajny płyn zawiera niezbędne składniki odżywcze (głównie glukozę, aminokwasy, tłuszcze) oraz tlen, konieczny do spalania niektórych z tych związków i przenoszony za pomocą hemoglobiny - czerwonego barwnika krwi.

Z krwi spełniającej rolę "przewoźnika" korzysta też układ dokrewny (uwalniając do niej hormony) oraz układ immunologiczny (transport komórek tego układu i przeciwciał). Nie możemy też zapomnieć o rozprowadzaniu przez krew ciepła oraz zbieraniu z całego organizmu końcowych elementów przemiany materii, w tym dwutlenku węgla.

Centralnym elementem - "pompą" - całego układu jest serce. Pełni ono rolę hydraulicznego tłoka "przepychającego" krew do całej reszty organizmu. "Rury" i "rurki", przez które krew wydostaje się z serca, nazywamy tętnicami, natomiast naczynia transportujące krew do serca noszą nazwę żył.

Serce składa się z czterech jam: dwóch komór i dwóch przedsionków. Wyróżniamy więc odpowiednio prawą komorę i prawy przedsionek oraz lewą komorę i lewy przedsionek. Struktury te oddzielone są od siebie przegrodą i w rzeczywistości tworzą dwie niezależne pompy, tłoczące krew do krążenia dużego (serce lewe) oraz krążenia małego, czyli płucnego (serce prawe). Przedsionki przegrodzone są od komór zastawkami, nie pozwalającymi na cofanie się krwi. Podobne, jednokierunkowe zastawki znajdują się pomiędzy komorami a wychodzącymi z nich tętnicami.

Serce u dorosłego człowieka ma masę około 300 g i kształt stożka. Jest ukryte w worku osierdziowym, a na jego powierzchni znajduje się warstwa tłuszczu nadająca mu żółtą barwę. Wewnątrz wyściełane jest tzw. wsierdziem, gładką błoną pokrywającą również zastawki.

W sercu bierze początek lub znajduje koniec szereg dużych naczyń. Z lewej komory wychodzi największa tętnica zwana tętnicą główną bądź aortą. Ma około 2,5-3 cm średnicy. Z kolei ujściem prawej komory jest pień płucny dzielący się tuż po wyjściu z serca na tętnicę płucną prawą i lewą.

Krew z całego organizmu zbierają żyły, z których największe uchodzą do serca: do prawego przedsionka wpływa krew z żyły głównej górnej i dolnej, natomiast do lewego przedsionka krew z żył płucnych.

Korzystając z analogii porównującej układ krążenia do drzewa, tętnicę główną (aortę) można przyrównać do pnia, jej główne gałęzie (np. tętnice szyjne wspólne, podobojczykowe, tętnice wieńcowe, krezkowe górne i dolne, pień trzewny, tętnice nerkowe i biodrowe wspólne) stanowią konary. Drobniejsze rozgałęzienia dzielą się jeszcze bardziej, tworząc w rezultacie włośniczki (naczynia włosowate) - najmniejsze naczynia krwionośne - będące pomostem pomiędzy układem tętniczym a żylnym.

Na układ żylny musimy spojrzeć z odwrotnej perspektywy, zaczynając od korony naszego "drzewa" - najmniejszych żyłek zbierających krew z włośniczek, które łączą się z kolei w coraz większe naczynia, tworząc w końcu żyłę główną górną i dolną.

Przypomnijmy jednak raz jeszcze, że w naszym organizmie mamy właściwie dwa, a nie jedno, "drzewa", czyli wspomniane już dwa systemy krążenia (krążenie duże i małe).

Powyżej opisaliśmy duże "drzewo". Mniejsze - stanowi krążenie płucne. Tutaj "pniem" jest pień płucny, dwoma dużymi "konarami" tętnica płucna lewa i prawa rozgałęziające się z kolei na mniejsze tętniczki. Dalej mamy już sieć naczyń włosowatych, w których następuje wymiana gazowa. Krew zbierana jest z miąższu płuc przez drobne, a następnie większe żyły, spływając w rezultacie do prawego przedsionka poprzez cztery żyły płucne.

Czynność

Każda pompa, w tym serce, musi być przez coś kontrolowana i koordynowana. W naszym przypadku układ przewodzący tego narządu jest zdolny do samoistnego regularnego pobudzania całego mięśnia do pracy. Dzieje się tak poprzez stymulację elektryczną. Bodziec przenosi się z węzła zatokowo-przedsionkowego (najważniejszy "rozrusznik" w całym systemie), przez węzeł i pęczek przedsionkowo-komorowy do komórek mięśniowych komór serca. Cały cykl powtarza się mniej więcej 72 razy na minutę. Czynność elektryczną serca możemy obserwować pod postacią zapisu EKG.

Bodźce elektryczne powodują, że kurczy się mięsień serca. Najpierw skurczowi ulegają przedsionki, "wypychając" krew przez otwarte zastawki (mitralną po lewej stronie i trójdzielną po prawej) do komór. Później impuls dochodzi do lewej i prawej komory, które, kurcząc się, "wyciskają" krew odpowiednio do aorty i do tętnicy płucnej. W tym czasie zastawki na granicy komór i przedsionków są już zamknięte, dzięki temu krew nie cofa się do tych ostatnich. Zastawki nie pozwalają również na cofanie się krwi z dużych naczyń do serca (zastawki półksiężycowate aorty i tętnicy płucnej).

Później następuje rozkurcz, przedsionki i komory zwiększają swoją objętość, tworząc podciśnienie, które niejako "zasysa" krew do jam serca. I ponownie system zastawek otwierających się i zamykających w ściśle określonych momentach kieruje ten życiodajny płyn w odpowiednim kierunku.

Krew z prawej komory poprzez tętnicę płucną płynie do płuc; w ich naczyniach włosowatych następuje tzw. utlenowanie krwi, hemoglobina przyłącza pożądane cząsteczki tlenu, a krew oddaje zbędny dwutlenek węgla - następuje wymiana gazowa. Utlenowana krew wraca do serca poprzez żyły płucne, które uchodzą do lewego przedsionka, a z niego do lewej komory.

Ten potężny mięsień kurczy się, wyrzucając krew do aorty - "pnia" układu krwionośnego. Z kolei z aorty przedostaje się mniejszymi tętnicami i tętniczkami do prawie wszystkich tkanek i narządów. Tutaj w innej sieci naczyń włosowatych hemoglobina oddaje zabrany w płucach tlen, a w osoczu rozpuszcza się dwutlenek węgla. Komórki pobierają również niezbędną do życia glukozę oraz inne składniki energetyczne i budulcowe. Krew ma więc już inny skład i kolor (staje się ciemniejsza, bo zawiera mniej tlenu); mówimy, że jest to krew żylna. Taka krew wraca do serca właśnie żyłami, początkowo mniejszymi, później większymi, a na końcu żyłą główną górną (zbierającą krew z górnej połowy ciała) i główną dolną (analogicznie - z naszej dolnej połowy). Wymienione naczynia uchodzą do prawego przedsionka. Z niego krew dostaje się do prawej komory i w ten sposób cykl się zamyka.

Warto przy tym wspomnieć o pewnej "podsieci" znajdującej się w układzie pokarmowym. W kosmkach jelitowych znajdują się naczynia włosowate, do których przenikają składniki pokarmowe wchłonięte po posiłku. Glukoza, kwasy tłuszczowe, aminokwasy nie trafiają jednak bezpośrednio do serca. Na ich drodze znajduje się wątroba, główny "spichlerz" i "fabryka chemiczna" ustroju. Do wątroby krew doprowadzana jest żyłą wrotną, ta rozgałęzia się znowu na naczynia włosowate, z których składniki odżywcze przechodzą do komórek wątrobowych - hepatocytów. Z wątroby krew żyłami wątrobowymi dochodzi do żyły głównej dolnej.

Krew stanowi tkankę łączną płynną. Zawiera:
1.elementy upostaciowane, czyli elementy morfotyczne ( mniej niż 50% objętości krwi) :
� krwinki czerwone ( erytrocyty, retikulocyty)
� krwinki białe ( leukocyty)
� płytki krwi ( trombocyty)
2. osocze
część płynna

FUNKCJE KRWI:
� transportuje tlen z płuc do tkanek
� transportuje dwutlenek węgla z tkanek do płuc
� transportuje do wszystkich tkanek produkty energetyczne i budulcowe wchłonięte z przewodu pokarmowego
� transportuje wchłonięte z tkanek produkty przemiany materii do nerek, skąd zostają one wydalane wraz z moczem
� transportuje hormony syntezowane w organizmie i witaminy wchłonięte w przewodzie pokarmowym
� magazynuje hormony gruczołu tarczowego i hormony steroidowe
� wyrównuje ciśnienie osmotyczne we wszystkich tkankach
� wyrównuje stężenie jonów wodorowych (pH) we wszystkich tkankach
� wyrównuje różnicę temperatur występujące między poszczególnymi tkankami a narządami
� tworzy zaporę przed inwazją drobnoustrojów, które po dostaniu się do środowiska wewnętrznego są stale pożerane przez leukocyty
eliminuje za pomocą przeciwciał i układu dopełniacza substancje obce np. toksyny


WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO
CHEMICZNE KRWI:

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE KRWI:
� szybkość przepływu
� gęstość
� ciężar właściwy
� objętość
� kolor
� ciśnienie tętnicze krwi
� lepkość
� zapach

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE KRWI:
� aglutynacja
zlepianie się erytrocytów
� hemoliza
przejście barwnika krwi erytrocytów do otaczającej je cieczy, w której ulega rozpuszczeniu
� sedymentacja
opadanie erytrocytów




OSOCZE
Osocze krwi należy do płynu zewnątrzkomórkowego i zawiera składniki nieorganiczne i organiczne.
SKŁADNIKI ORGANICZNE DZIELĄ SIĘ NA:
� białka
� składniki pozabiałkowe
� lipidy
SKŁADNIKI NIEORGANICZNE DZIELĄ SIĘ NA:
� kationy
najwięcej jest jonów sodowych i potasowych
� aniony
najliczniejsze są jony chlorkowe i węglanowe
Zawartość składników nieorganicznych w płynie tkankowym jest zbliżona do ich zawartości w osoczu. Szczególne znaczenie ma stosunek jonów sodowych do potasowych, od którego zależy pobudliwość komórek, a więc właściwości błony komórkowej i metabolizm wewnątrzkomórkowy
Dominującym białkiem osocza jest albumina, regulująca fizyczne właściwości krwi. Spośród pozostałych białek kilka zasługuje na szczególną uwagę. Grupę białek nazywanych immunoglobulinami stanowią przeciwciała
istotny element obrony organizmu przed obcymi czynnikami. Białko zwane fibrynogenem bierze udział w krzepnięciu krwi. Inne białka
lipoproteiny
transportują tłuszcze i cholesterol .Stężenie tych białek we krwi w dużej mierze określa skłonność naczyń krwionośnych do ulegania miażdżycy.
W osoczu zawieszone są także elementy morfotyczne krwi.

FUNKCJE ELEMENTÓW MORFOTYCZNYCH
ERYTROCYTY-przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla, co jest możliwe dzięki obecności w nim czerwonego barwnika hemoglobiny, który ma zdolność do nietrwałego wiązania tlenu i przechodzenia w oksyhemoglobiną. Erytrocyty nie mogą pełnić normalnych funkcji komórkowych, nie mają też mechanizmu, który mógłby naprawiać powstające w nich z czasem uszkodzenia, dlatego też giną po kilku miesiącach (ok 120 dni) organizm musi zatem nieustannie produkować nowe erytrocyty, które stopniowo zastępują te, które uległy rozpadowi. Biorą udział w przenoszeniu tlenu z płuc do tkanek obwodowych. Dojrzałe erytrocyty nie mają jąder komórkowych
LEUKOCYTY-białe ciałka krwi. Bezbarwne, jądrzaste elementy morfotyczne krwi, zróżnicowane na granulocyty (kwasochłonne, zasadochłonne i obojętnochłonne) i agranulocyty (limfocyty i monocyty). Dzięki zdolności do aktywnego ruchu po stałym podłożu mogą opuszczać naczynia krwionośne, przechodząc przez ich ściany.
Granulocyty kwasochłonne-gromadzą się w tkankach osób cierpiących na alergie i choroby pasożytnicze
Zasadochłonne-uwalniają różne mediatory procesów zapalnych
Obojętnochłonne-zajmują się głównie fagocytozą ciał obcych, np. chorobotwórczych bakterii, wykazują duże zdolności żerne,
Limfocyty-kom układu odpornościowego, które potrafią rozpoznać konkretny antygen i rozpocząć skierowaną przeciwko niemu swoistą odpowiedz immunologiczną, limfocyty dzielimy na: limfocyty B i T. Istnieją też limfocyty NK, które nie rozpoznają konkretnych antygenów i uczestniczą w nieswoistej odp immunologicznej.
Monocyty-5-8% wszystkich leukocytów. Dojrzałe monocyty nazywa się makrofagami. Mają zdolność wydostawania się poza światło naczyń ukł krążenia, szybkiego ruchu pełzakowatego. Są to kom żerne, które oczyszczają krew ze skrawków obumarłych tkanek oraz bakterii (żyją ok. 4 dni)
TROMBOCYTY-niezbędne do prawidłowego krzepnięcia krwi. Ich liczba powinna wynosić 150-400 tys w 1 mm 3, żyją ok 9 dni. W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego płytki przylegają w miejscu uszkodzenia do ściany takiego naczynia. Powstaje tzw czop płytkowy, powodujący zatrzymanie krwawienia. Później uwalniane są specjalne substancje, które przekształcają czynniki krzepnięcia w fibrynogen a następnie białko-fibrynę. Jej nitki zespalają ze sobą płytki, erytrocyty i leukocyty i w ten sposób powstaje skrzep.

ERYTROCYTY ( KRWINKI CZERWONE)
� powinno ich być ok. 4,5
5 mln / mm3
� powstają w szpiku kostnym czerwonym, ich stymulatorem jest erytropoetyna
� mają kształt dwuwklęsłych krążków
dzięki temu mogą wiązać więcej tlenu
� jako dojrzałe formy nie posiadają jąder
� żyją około 130 dni
zużyte niszczone są w śledzionie
� głównym ich składnikiem jest hemoglobina nadająca im barwę czerwoną
� transportują cząsteczki tlenu z płuc do tkanek i częściowo dwutlenek węgla, dzięki specyficzności grupy enzymów znajdujących się wewnątrz komórki
� w błonie komórkowej erytrocytów znajdują się ugrupowania antygenowe, które determinują przynależność do danej grupy krwi oraz czynnika Rh.
CHARAKTERYZUJE JE WIELE PARAMETRÓW:
� liczba
� wskaźnik hematokrytu (Hct)
� wskaźnik hemoglobiny ( Hb)
� średnia objętość - MCV
� średnia masa hemoglobiny w erytrocycie
MCH
� średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie
MCHC
Erytropoeza
hemocytoblast �proerytroblast �makroblast � normoblast �erytrocyt
FUNKCJE HEMOGLOBINY:
� transportuje tlen do wszystkich tkanek
� współdziała w utrzymaniu stałej kwasowości krwi
� przyłącza dwutlenek węgla i przenosi go z tkanek do płuc w celu wydalenia
� nadaje krwi czerwony kolor
GRUPY KRWI:
Zależnie od występowania bądź braku określonych substancji chemicznych na powierzchni erytrocytów oraz w osoczu krwi wyróżniono u człowieka 4 podstawowe grupy krwi: A,B, AB, 0. Przynależność do danej grupy krwi jest dziedziczna. Ponadto wykazano występowanie w krwi człowieka tzw. czynnika Rh. Czynnik ten występuje u około 85% ludzi, krew taką oznacza się jako Rh +. U około 15% brak jest we krwi tego czynnika, krew taką oznacza się jako Rh - .
Poznanie grup krwi umożliwia przetoczenie krwi ( transfuzję) innego człowieka, które przeprowadza się często w stanach zagrożenia życia. Przed przetoczeniem krwi wykonuje się tzw. próbę krzyżową. Polega ona na zmieszaniu krwi dawcy z surowicą biorcy ( jeden test) oraz surowicy dawcy z krwinkami biorcy ( drugi test). Jeśli zmiesza się krew osobników o dwóch różnych grupach następuje zlepianie się czerwonych krwinek ( aglutynacja) co jest sygnałem, że takiej krwi nie można przetaczać. Przed przetoczeniem krwi brana jest pod uwagę również niezgodność czynnika Rh.
Osoby z grupą krwi 0 są uniwersalnymi dawcami, gdyż krew taka może być przetoczona osobom z dowolną grupą krwi; osoby z grupą krwi AB są uniwersalnymi biorcami, mogą otrzymać krew z każdej grupy.
Najbardziej bezpieczne jest przetaczanie tej samej grupy krwi!!!


LEUKOCYTY (KRWINKI BIAŁE)
powinno ich być ok.6- 8 tys/ mm3 , są to duże komórki, zawierające jądro, niektóre z nich mają zdolność samodzielnego ruchu
i właściwości żerne (fagocytowanie) w stosunku do obcych organizmów ustroju np. bakterii.
Podział:
*Granulocyty obojętnochłonne:
- zawierają oksydazy, peroksydazy niezbędne do utleniania tkankowego
- zaw.proteazy, enzymy katalizujące hydrostatyczny rozkład białek
- fosfatydazy- rozkład i synteza związków fosforanowych
-pojawiają się w dużych ilościach przy ostrych stanach zakażnych
*Gran.kwasochłonne:
- pełnią funkcje antyalergiczne
-Gran.zasadochłonne:
- zaw. Serotoninę i histaminę
- towarzyszą krzepnięciu krwi
*Limfocyty:
dostarczanie białek odpornościowych
*Monocyty:
- posiadają zdolność fagocytozy
-pożerają całe grupy bakterii i strzępy tkanek
- biorą udział w tworzeniu tk.ziarnistej i bliznowatej
Funkcje:

-uczestniczenie w procesach odpornościowych ustroju przejawiające się: fagocytowaniem antygenów-
uczestniczą w tym monocyty i granulocyty obojętnochłonne
-działalnością obronną w stanach uczuleniowych organizmu granulocyty kwasochłonne i zasadochłonne
-wytwarzanie białka odpornościowego (przeciw ciał w surowicy krwi) i odporności komórkowej

TROMBOCYTY
Trombocyt - podłużna komórka pozbawiona jądra odgrywająca u większości kręgowców istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi. U człowieka podobną funkcję pełnią płytki krwi, które jednak nie zawierają jądra komórkowego. Czasem w odniesieniu do ludzi używa się też nazwy trombocyt lub płytka Bizzozera. Zawierają szereg ziarnistości odpowiedzialnych za proces inicjacji krzepnięcia, fibrynolizy i skurczu naczyń krwionośnych. W razie uszkodzenia tkanki, w osoczu rozpoczyna się seria reakcji chemicznych, w wyniku których fibrynogen zostaje przekształcony w cząsteczki fibryny, te zaś zlepiają się, tworząc siateczkę zasklepiającą ranę. W siatce tej więzną następnie erytrocyty i trombocyty
w wyniku czego powstaje skrzep. Płytki krwi nie przypominają ani białych krwinek (leukocytów), ani czerwonych krwinek (erytrocytów).Norma płytek krwi u (dorosłego) człowieka wynosi 150-300 tys./mmł krwi. Niedobór płytek krwi to trombocytopenia, ich nadmiar to trombocytoza.


KRZEPNIĘCIE KRWI

Istotą procesu krzepnięcia krwi jest zamiana rozpuszczalnego białka osocza ( fibrynogenu) w nierozpuszczalną fibrynę. W procesie tym biorą udział białka osocza, kolagen, tromboplastyny tkankowe.
Krzepnięcie krwi dzieli się na:
� krzepnięcie wewnątrzpochodne
krew krzepnie na skutek kontaktów z materiałami lub związkami o ładunku ujemnym np. szkło, kolagen, endotoksyny krążące we krwi
� krzepnięcie zewnątrzpochodne
zetknięcie się krwi wypływającej z naczyń krwionośnych z uszkodzoną tkanką, z której uwalnia się tromboplastyna tkankowa

FAZA I
proces powstawania trombokinazy
otwarcie naczynia krwionośnego wyzwala działanie trombokinazy tkankowej, która zapoczątkowuje proces krzepnięcia
FAZA II
protrombina przechodzi w trombinę przy udziale jonów wapnia
FAZA III
trombina rozkłada fibrynogen na fibrynopeptyd, czyli przekształca nierozpuszczalny włóknik w rozpuszczalny
FAZA IV
obkurczanie się skrzepu z równoczesnym wyciśnięciem surowicy
FAZA V
rozpuszczanie skrzepu czyli fibrynoliza
Krew nie krzepnie bezpośrednio w momencie przerwania ciągłości naczynia, lecz po pewnej chwili, którą określa się jako czas krzepnięcia.

LIMFA, SKŁAD, WYTWARZANIE, ROLA.

To lekko żółtawo zabarwiony płyn, krążący w naczyniach limfatycznych. Głównym źródłem limfy jest przesącz z osocza krwi, wydzieliny komórek oraz przewodu pokarmowego. Skład limfy jest podobny do osocza krwi. Zawiera ona wodę, sole mineralne, białka, tłuszcze oraz duże ilości białych ciałek krwi.
FUNKCJE:
� drenaż tkankowy czyli wchłanianie produktów przemiany tkankowej i niektórych składników zewnątrzpochodnych np. substancji koloidowych ( białka, lipidy, cząstki zawiesin, kuleczki tłuszczu, komórki nowotworowe)
� obronna ( w węzłach chłonnych produkowane są leukocyty)
� krwiotwórcza - w węzłach chłonnych produkowane są limfocyty i immunoglobuliny
odpowiedzialne są za odporność

ISTOTNE CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA KRĄŻENIE CHŁONKI;
� stały dośrodkowy przepływ chłonki zależy od nieustannego filtrowania części osocza do przestrzeni międzykomórkowych a stąd do naczyń włosowatych
� ruchy poszczególnych części ciała ( działanie pompy mięśniowej)
� ruchy oddechowe klatki piersiowej ( działanie ssące na naczynia chłonne)
CZYNNOŚĆ:
� ssąca serca i tętnienie naczyń tętniczych
� ruchy bierne i czynne narządów ( perystaltyka jelit, ruch wahadłowy nerek)
� skurcz mm. gładkich naczyń
� masaż limfatyczny

PŁYN MÓZGOWO RDZENIOWY
Płyn mózgowo-rdzeniowy - to przejrzysta, bezbarwna ciecz, która wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową mózgu, komory mózgu oraz kanał rdzenia kręgowego.
Funkcje: amortyzacyjne, chroniąc tkankę nerwową mózgu i rdzenia przed gwałtownymi zmianami pozycji i urazami. Uważa się, że ma on znaczenie odżywcze dla neuronów i komórek glejowych. Przepłukując ośrodkowy układ nerwowy usuwa toksyczne produkty przemiany materii. Ze względu na obecność w nim biologicznie czynnych substancji, przypuszcza się, że może on dla nich pełnić funkcję transportującą.
Płyn mózgowo-rdzeniowy jest nieustannie wytwarzany w stałej objętości w ciągu doby poprzez sploty naczyniaste i wyściółkę układu komorowego mózgu. Podlega on dwukrotnej wymianie w ciągu 24 godzin.
Normy i skład:
-kolor, przejrzystość: bezbarwny, wodojasny
-stężenie glukozy (dorośli): 50-80 mg%
-stężenie białka (dorośli): 20-45 mg%
-liczba komórek (dorośli): do 5 komórek
-chlorki (dorośli): 120-130 mEq/l
OZNACZANIE HEMATOKRYTU
HEMATOKRYT
to stosunek objętości erytrocytów do objętości pełnej krwi
� u kobiet wynosi 32
46%
� u mężczyzn wynosi 38
49, 5%

Wielkość ta jest zależna od ilości erytrocytów, a także od ich wielkości. Należy pamiętać, że tylko 1% wartości liczby hematokrytowej przypada na krwinki białe i płytki krwi. Pozostałą część stanowią krwinki czerwone.
Hematokryt może zmieniać się podczas choroby, wysiłku fizycznego, ubytku erytrocytów, po wysiłku fizycznym.
Na podstawie wartości hematokrytu można w przybliżeniu określić stężenie Hb we krwi i liczbę czerwonych krwinek ( tylko w stanach prawidłowych).


POSTĘPOWANIE:
Do kapilary pobrać krew do około 2/3 objętości. Wolny koniec nie napełniony krwią zatopić w płomieniu palnika lub zakleić plasteliną. Kapilarę umieścić w głowicy wirówki ( zatopionym końcem na zewnątrz). Wirować 15min przy szybkości wirowania 5000 obr./ min. Po upływie tego czasu wyjąć kapilarę z wirówki i odczytać za pomocą czytnika wartość hematokrytu. Otrzymane wartości hematokrytu pomnożyć przez 0,95 , gdyż po odwirowaniu między krwinkami pozostaje około 5% osocza.
Otrzymane wartości hematokrytu porównać z normą fizjologiczną; obliczyć liczbę krwinek czerwonych.

OZNACZANIE CZASU KRZEPNIĘCIA KRWI
Krew nie krzepnie bezpośrednio w momencie przerwania ciągłości naczynia, lecz po pewnej chwili, którą określa się jako czas krzepnięcia.
Metody oceny procesu krzepnięcia krwi dotyczą określenia:
� czasu krwawienia
� krzepnięcia
� zużycia protrombiny
� testu generacji tromboplastyny itp
Są one skomplikowane ze względu na różnorodność i labilność enzymatyczną czynników odpowiedzialnych za cały proces krzepnięcia. Ponadto różne czynniki środowiska ( np. temperatura, rodzaj stosowanego szkła do oznaczeń itp. ) mają duży wpływ na wartość otrzymywanych wyników.

Homeostaza,

1) tendencja układów biologicznych (np. ekosystemów) do opierania się zmianom środowiska i trwania w stanie równowagi,

2) zdolność organizmu do zachowania równowagi podstawowych parametrów biologicznych, dzięki sprawnej czynności układów regulacyjnych: ciepłotę ciała, ciśnienie krwi, osmolarność, pH i objętość płynów ustrojowych, stężenia różnych składników chemicznych np. utrzymanie stałego poziomu stężenia glukozy we krwi.

Mechanizmy regulacyjne opierają się na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego i są związane z układem nerwowym i wydzielania wewnętrznego.

Układ nerwowy (łac. systema nervosum; ang. nervous system) - u organizmów wielokomórkowych jest to wyspecjalizowany zbiór komórek charakteryzujących się zdolnością do generowania specyficznych sygnałów, jakie mogą zostać przekazane innym komórkom nerwowym, bądź komórkom mięśniowym lub gruczołom i jakie mogą wywołać u odbiorcy określone zmiany. Istotnym elementem sygnału komórek nerwowych jest impuls elektrochemiczny. Niektóre komórki cechują się możliwością generowania i przenoszenia sygnałów na skutek oddziaływań mechanicznych, pod wpływem promieniowania elektromagnetycznego, czy też w wyniku kontaktu z określonymi substancjami chemicznymi. Inne zaś potrafią przenosić sygnały do komórek mięśniowych, które na skutek tych sygnałów dokonują skurczu. Tym samym, zbiór komórek nerwowych, będący częścią bardziej złożonego systemu (np. jakiegoś organu, narządu, lub w ogóle organizmu jako całości), zapewnia możliwość reagowania tego systemu na zmiany zachodzące w jego otoczeniu.