2009-11-07
1
Koszty, nakłady a
wielkość produkcji
wielkość produkcji
Rachunek kosztów:
Rachunek kosztów jest procesem ustalania kosztów
prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na
wytwarzaniu wyrobów, świadczenia usług i wykonywaniu
funkcji.
Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty
prowadzenia działalności gospodarczej wymagającej
wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
prowadzenia działalności gospodarczej wymagającej
wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa.
Podmiotem
rachunku
kosztów
jest
jednostka
gospodarcza prowadząca dana działalność gospodarczą
polegającą na wytwarzaniu wyrobów lub świadczeniu
usług.
Podstawowym
celem
rachunku
kosztów
prowadzonego systematycznie w przedsiębiorstwie jest
dostarczanie decydentom wieloprzekrojowych informacji
ekonomicznych o kosztach działalności.
Informacje generowane przez rachunek
kosztów potrzebne są do:
ustalenia kosztów wytworzenia wyrobów i
świadczenia usług,
obliczania uzyskiwanych wyników,
wartościowej wyceny zasobów,
wartościowej wyceny zasobów,
ustalenia cen sprzedaży produktów,
oceny efektywności gospodarowania,
kontroli działalności,
podejmowania decyzji ekonomicznych.
Rodzaje nakładów:
nakłady pracy żywej (nakłady siły roboczej)
są miarą ilości pracy ludzkiej wydatkowanej w
związku z daną działalnością gospodarczą,
nakłady środków trwałych (nakłady środków
pracy) są częścią tych środków, która została
zużyta w procesie gospodarczym,
zużyta w procesie gospodarczym,
nakłady materiałowe (nakłady przedmiotów
pracy) są ilością materiałów zużytych w danym
okresie do wytworzenia określonej ilości
wyrobów lub świadczenia określonej ilości usług,
nakłady pieniężne są ilością środków
pieniężnych danej jednostki wykorzystywanych z
powodu ponoszenia różnych opłat na istnienie i
funkcjonowania jednostki gospodarczej.
2009-11-07
2
Co to jest strata?
Zużycie czynników produkcji nieekwiwalentne, w
rezultacie którego nie powstają użyteczne efekty jest
stratą z działalności gospodarczej.
Również zmniejszenie zasobów majątkowych
Również zmniejszenie zasobów majątkowych
przedsiębiorstwa spowodowane zdarzeniami o
charakterze losowym (np. pożarem, powodzią,
kradzieżą, postępowaniem układowym lub
naprawczym) nie jest zaliczane do kosztów. Są to
straty nadzwyczajne.
Co to jest wydatek?
Wydatki są ponoszone również w celu
prowadzenie
normalnej
działalności
jednostki gospodarczej. Wydatek oznacza
każdy rozchód środków pieniężnych, z
każdy rozchód środków pieniężnych, z
kasy lub rachunku bankowego jednostki
gospodarczej, w związku z zapłatą za
określone dobra lub usługi oraz w związku
z
regulowaniem
różnych
zobowiązań
jednostki.
Układy kosztów:
układ rodzajowy,
układ kalkulacyjny,
według miejsc powstawania,
według miejsc powstawania,
na stałe i zmienne,
układ funkcyjny.
Koszty w układzie
rodzajowym.
Podział
kosztów
według
rodzajów
służy
do
przybliżonego rozgraniczenia nakładów na pracę żywą
i pracę uprzedmiotowioną (amortyzacja, materiały). W
przemyśle
polskim
obowiązuje
następujący
układ
rodzajowy:
rodzajowy:
płace,
składki z tytułu ubezpieczenia społecznego,
amortyzacja środków trwałych,
koszty materiałowe,
energia,
inne koszty materialne,
inne koszty niematerialne.
2009-11-07
3
Koszty w układzie
rodzajowym.
Koszty w układzie rodzajowym można też podzielić na
tzw. koszty osobowe (płace+ubezpieczenia) i koszty
rzeczowe ( amortyzacja, materiały, energia).
Rodzajowy
układ
kosztów
pozwala
na
badanie
Rodzajowy
układ
kosztów
pozwala
na
badanie
proporcji między poszczególnymi rodzajami kosztów w
określonych okresach. Rodzajowy układ kosztów jest
stosowany
w
planowaniu,
księgowości
i
sprawozdawczości finansowej.
Koszty w układzie kalkulacyjnym.
kalkulacje
wstępne
sporządzane
przed
rozpoczęciem
produkcji.
Zawierają
one
przewidywane zużycie (wraz z jego wyceną)
pracy żywej oraz pracy uprzedmiotowionej w
środkach produkcji, przypadającą na jednostkę
środkach produkcji, przypadającą na jednostkę
wyrobu.
kalkulację wynikową, którą sporządza się po
wyprodukowaniu
kalkulowanych
wyrobów.
Opiera
się
ona
na
danych
faktycznych,
wynikających z ewidencji dokumentów.
Koszty pośrednie i koszty bezpośrednie.
Koszty bezpośrednie są to koszty, które można
bezpośrednio odnieść do poszczególnych wyrobów na
podstawie źródłowych dokumentów.
Koszty pośrednie są to koszty, których nie da się
Koszty pośrednie są to koszty, których nie da się
rozliczyć na produkowane wyroby bezpośrednio, a
jedynie za pomocą „kluczy” podziału. Do kosztów
pośrednich zalicza się : koszty wydziałowe,
ogólnozakładowe itp.
Koszty według miejsc powstawania.
Podział
kosztów
według
miejsc
powstawania
umożliwia
ustalenie
odpowiedzialności
poszczególnych
komórek
(oddziałów)
za
wysokość
komórek
(oddziałów)
za
wysokość
określonych pozycji kosztów.
2009-11-07
4
Koszty w układzie
funkcyjnym.
Układ funkcyjny ma na celu grupowanie kosztów
w
zależności
od
rodzaju
działań
przedsiębiorstwa, np. według podstawowych
funkcji i faz procesu gospodarczego. Badając
funkcji i faz procesu gospodarczego. Badając
koszty w układzie funkcyjnym, można powiązać
je z wielkością i dynamiką uzyskiwanych efektów
procesów gospodarczych.
Koszty stałe i zmienne.
Koszty stałe nie ulegają zmianie przy
zmianie
rozmiaru
działalności
(np.
opłaty czynszowe lub amortyzacja).
Koszty
zmienne
zmieniają
się
proporcjonalnie do zmiany rozmiaru
proporcjonalnie do zmiany rozmiaru
działalności. Zachowują się jak liniowa
funkcja
względem
rozmiaru
(y=ax).
Jednostkowy koszt zmienny kz=a jest
wielkością stałą.
Uproszczony wzór kosztu całkowitego
Kc = Ks + kz Q
gdzie :
Kc- koszt całkowity
Ks- koszt stały
kz- koszt jednostkowy zmienny
Q –wielkość produkcji
Graficzna prezentacja PROGU
RENTOWNOŚCI (BEP)
Zysk operacyjny
Zysk
Przychody
całkowite
Przychody
Koszty
Koszty stałe
Koszty zmienne
Zysk
Koszty
całkowite
BEP
Strata
Produkcja/Sprzedaż
2009-11-07
5
Kontrola kosztów
wzorcowe wartości kosztów - dzielą się na
koszty planowane i koszty normatywne.
pomiar rzeczywisty kosztu wytworzenia
powstaje w rezultacie prowadzenia działań
rachunkowości
powstaje w rezultacie prowadzenia działań
rachunkowości
porównanie kosztu rzeczywistego ze
wzorcem jest to istota kontroli kosztów
analiza przyczyn powstania odchyleń jest
pierwszą zasadniczą czynnością kontroli
Produkcja „nowego” dobra
Czy nas na to stać?
Czy mamy odpowiednie zasoby?
Czy potrafimy to zrobić?
Czy potrafimy to zrobić?
Czy umiemy to zorganizować?
Decyzja o produkcji określonego
dobra wymaga więc rozwiązania
dwóch podstawowych problemów:
technicznego i organizacyjnego.
Funkcja produkcji określa maksymalne rozmiary
produkcji, jakie są możliwe do osiągnięcia przy
różnym poziomie nakładów. Funkcja produkcji jest
zbiorem
technicznie
efektywnych
metod
wytwarzania.
Rozmiary
produkcji
Nakłady kapitału
Nakłady pracy
produkcji
100
4
4
100
2
6
106
2
7
200
4
12
2009-11-07
6
Technika a technologia:
Technologia jest to określona metoda łączenia
czynników produkcji w procesie wytwarzania dóbr.
Technika to zbiór wszystkich znanych technologii.
Funkcja produkcji jest zbiorem wszystkich technicznie
Funkcja produkcji jest zbiorem wszystkich technicznie
efektywnych technologii.
Postęp techniczny to wynalazek lub udoskonalenie
organizacyjne, które pozwalają na wytwarzanie tej samej
wielkości produkcji przy niższym niż poprzednio
poziomie nakładów.
Minimalizacja kosztów a wybór
technologii.
Nakład
kapit.
Nakład pracy
Stawka z a
wynajem
maszyn
Stawka płacy
Koszt
kapitału
Koszt
pracy
Koszty
całkowite
maszyn
Technologia A
4
4
320
300
1280
1200
2480
Technologia B
2
6
320
300
640
1800
2440
Czynnikochłonność produkcji.
Nakład kapit. Nakład pracy Stawka z a
wynajem
maszyn
Stawka płacy Koszt kapitału Koszt pracy Koszty
całkowite
Technologia A
4
4
320
340
1280
1360
2640
Technologia A
4
4
320
340
1280
1360
2640
Technologia B
2
6
320
340
640
2040
2680
Czynnikochłonność produkcji.
Technologię wymagającą zastosowania
małej ilości kapitału i dużej ilości pracy
określamy mianem technologii
pracochłonnej.
pracochłonnej.
Technologię wymagającą zastosowania
dużej ilości kapitału i małej ilości pracy
określamy mianem technologii
kapitałochłonnej.
2009-11-07
7
Koszty całkowite i przeciętne w
długim okresie czasu.
Długi okres to czas niezbędny do dostosowania
do nowych warunków wszystkich rodzajów
czynników produkcji w przedsiębiorstwie.
Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo
Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo
jest w stanie tylko częściowo dostosować
czynniki wytwórcze do nowych warunków.
Przeciętne koszty produkcji są równe kosztom
całkowitym podzielonym przez wielkość
produkcji.
Krzywa skali produkcji
k
j
Wielkość produkcji
Korzyści
skali
Niekorzyści
skali
Korzyści i niekorzyści ze skali
produkcji.
Korzyści ze skali produkcji (inaczej rosnące przychody
ze skali) występują wtedy, kiedy długookresowe koszty
przeciętne spadają wraz ze wzrostem rozmiarów
produkcji.
Stałe przychody ze skali pojawiają się wówczas, gdy
Stałe przychody ze skali pojawiają się wówczas, gdy
długookresowe koszty przeciętne są stałe przy wzroście
produkcji.
Niekorzyści skali (inaczej malejące przychody ze skali)
występują wtedy, kiedy długookresowe koszty przeciętne
rosną wraz ze wzrostem produkcji.
Źródła korzyści skali:
Niepodzielność procesu produkcji – koszty
stałe.
Specjalizacja.
Specjalizacja.
Zastosowanie lepszych maszyn.
2009-11-07
8
Źródła niekorzyści skali:
Menedżerskie niekorzyści skali.
Czynniki geograficzne
Koszty w przedsiębiorstwie:
Koszt utraconych możliwości;
Koszt odroczonej decyzji.
Dziękuję za uwagę