Konstytucja francuska 1791

Konstytucja francuska z 3 wrzesnia 1791 roku

czesc I stanowi Deklaracja Praw Czlowieka i Obywatela

Tytul II
O podziale królestwa i o stanowisku obywateli

Art. 1. Królestwo jest jedno i niepodzielne: jego terytorium jest podzielone na 83 departamenty, kazdy departament na
dystrykty, kazdy dystrykt na kantony.
Art. 2. Obywatelami francuskimi sa:
- urodzeni we Francji z ojca Francuza;
- urodzeni we Francji z ojca cudzoziemca, którzy na stale miejsce pobytu obrali królestwo;
- urodzeni w obcym kraju z ojca Francuza, którzy przybyli, by osiasc we Francji i zlozyli przysiege obywatelska;
- wreszcie ci, którzy urodzeni w obcym kraju i wywodzacy sie w jakimkolwiek stopniu z Francuza lub Francuzki
ekspatriowanych ze wzgledów religijnych, przybyli na stale do Francji i zlozyli przysiege obywatelska.
Art. 7. Ustawa uznaje zawarcie malzenstwa za umowe cywilna. Wladza ustawodawcza ustali dla wszystkich bez róznicy
mieszkanców sposób, w jaki bedzie sie stwierdzac narodziny, zawarcie malzenstwa, zgony (…)
Art. 8. Obywatele francuscy (…) w miastach i na okreslonych obszarach wiejskich tworza gminy(…)
Art. 9. Obywatele tworzacy gmine maja prawo wybierac na okreslony czas (…) tych sposród siebie, którzy pod nazwa
urzedników municypalnych maja kierowac sprawami gminy (…).

Tytul III
O wladzach publicznych

Art. 1. Wladza zwierzchnia jest jedna, niepodzielna, niepozbywalna i niepodlegajaca przedawnieniu. Nalezy ona do
Narodu; zadna czesc Ludu ani zadna jednostka nie moze sobie przyznac jej wykonywania.
Art. 2. Naród, bedacy jedynym zródlem wszelkiej wladzy, sprawuje ja tylko przez delegacje. Ustrój francuski jest
reprezentacyjny: reprezentantami sa Cialo Ustawodawcze i Król.
Art. 3. Wladza ustawodawcza jest delegowana Zgromadzeniu Narodowemu zlozonemu z reprezentantów wybranych
swobodnie na okreslony czas przez lud. Zgromadzenie Narodowe ma ja sprawowac z sankcja królewska, w sposób
ponizej okreslony.
Art. 4. Rzad jest monarchistyczny: wladza wykonawcza jest delegowana Królowi i jest pod jego powaga sprawowana
przez ministrów i innych odpowiedzialnych urzedników w sposób ponizej okreslony.
Art. 5. Wladza sadowa jest delegowana sedziom wybranym na okreslony czas przez lud.

Rozdzial 1 O Ustawodawczym Zgromadzeniu Narodowym

Art. 1. Zgromadzenie Narodowe stanowiace Cialo Ustawodawcze jest stale i sklada sie tylko z jednej izby.
Art. 2. Powolywane ono bedzie co dwa lata droga nowych wyborów. Kazdy okres dwuletni stanowic bedzie jedna
legislature.
Art. 5. Cialo Ustawodawcze nie moze byc rozwiazane przez króla.

Czesc I. Liczba poslów. Podstawy reprezentacji.
Art. 1. Liczba poslów w Ciele Ustawodawczym wynosi 745 w stosunku do 83 departamentów, z których sklada sie
królestwo (…).
Art. 2. Mandaty poselskie przyznane beda 83 departamentom stosownie do trzech czynników: podzialu terytorialnego,
ludnosci, podatku bezposredniego.

Czesc II. Zgromadzenie pierwiastkowe. Powolywanie elektorów.
Art. 1. Dla utworzenia Zgromadzenia Narodowego obywatele czynni zbierac sie beda co dwa lata na zgromadzeniach
pierwiastkowych w miastach i kantonach (…).
Art. 2. Aby zostac obywatelem czynnym, nalezy:
- byc Francuzem z urodzenia lub z tytulu nabycia obywatelstwa;
- ukonczyc 25 rok zycia;
- posiadac miejsce zamieszkania w miescie lub w kantonie od czasu okreslonego przez ustawe;
- placic w jakimkolwiek miejscu królestwa podatek bezposredni, równy co najmniej wartosci pracy trzydniowej i

Strona 1

Konstytucja francuska 1791

przedstawic na to pokwitowanie;
- nie pozostawac w stanie sluzebnym, to znaczy nie byc sluzacym za wynagrodzeniem;
- byc wpisanym w gminie na liste gwardii narodowej;
- zlozyc przysiege obywatelska
Art. 6. Zgromadzenia pierwiastkowe powoluja elektorów w liczbie proporcjonalnej do liczby obywateli czynnych
zamieszkalych w miescie lub kantonie. Powola sie jednego elektora na 100 obywateli czynnych, obecnych i nieobecnych
na Zgromadzeniu (…).

Czesc III. Zgromadzenie elektoralne. Wybór poslów.
Art. 1. Elektorzy powolani w kazdym departamencie zbiora sie dla dokonania wyboru poslów w ilosci przyznanej
danemu departamentowi oraz ich zastepców w liczbie równiej 1/3 ilosci poslów (…).
Art. 2. Poslowie oraz ich zastepcy wybrani beda absolutna wiekszoscia glosów sposród obywateli czynnych
departamentu.
Art. 3. Kazdy obywatel czynny, niezaleznie od stanu, zawodu i wysokosci placonego podatku, moze zostac wybrany na
przedstawiciela Narodu.
Art. 7. Poslowie wybrani w departamentach nie beda reprezentantami jednego, okreslonego departamentu, lecz calego
Narodu i nie bedzie im wolno udzielac jakichkolwiek instrukcji wiazacych.

Czesc V. Zebranie sie reprezentantów w Ustawodawczym Zgromadzeniu Narodowym.
Art. 7. Reprezentanci Narodu sa nietykalni: nie beda mogli byc scigani, oskarzeni i sadzeni za to, co powiedza, napisza
lub zdzialaja przy wykonywaniu swych funkcji poselskich.
Art. 8. W wypadku czynów przestepczych mozna ich ujac na goracym uczynku albo na mocy nakazu aresztowania, ale
zawiadomi sie o tym niezwlocznie Cialo Ustawodawcze, a dochodzenie bedzie wolno kontynuowac nie wczesniej, niz
Cialo Ustawodawcze nie postanowi, iz istnieje podstawa do oskarzenia.

Rozdzial 2. O godnosci królewskiej, regencji i ministrach

Czesc I. O godnosci królewskiej i Królu
Art. 1. Godnosc królewska jest niepodzielna i delegowana dziedzicznie panujacej dynastii w linii meskiej i w porzadku
primogenitury, z wieczystym wylaczeniem kobiet i ich potomstwa.
Art. 2. Osoba Króla jest nietykalna i swieta. Jego jedyny tytul brzmi: Król Francuzów.
Art. 3. Nie ma we Francji autorytetu wyzszego ponad Ustawe. Król rzadzi na mocy Ustawy i jedynie w jej imieniu moze
wymagac posluszenstwa.
Art. 4. Król, przy objeciu tronu lub po dojsciu do pelnoletnosci, sklada w obecnosci Ciala Ustawodawczego przysiege
Narodowi, ze bedzie wierny Narodowi i Ustawie (…).
Czesc IV. O ministrach
Art. 1. Jedynie do Króla nalezy powolywanie i odwolywanie ministrów.
Art. 2. Czlonkowie obecnego Zgromadzenia Narodowego oraz przyszlych legislatur, czlonkowie Trybunalu kasacyjnego i
najwyzszej lawy przysieglych nie moga byc mianowani ministrami (…).
Art. 4. Zadne rozporzadzenie królewskie nie moze byc wykonane, jezeli nie jest zaopatrzone w podpis Króla i w
kontrasygnature ministra lub kierownika wydzialu.
Art. 5. Ministrowie sa odpowiedzialni za wszystkie przestepstwa popelnione przez nich przeciwko bezpieczenstwu
panstwa i przeciwko Konstytucji; za wszelkie naruszenie wlasnosci i wolnosci jednostki; za wszelkie trwonienie pieniedzy
przeznaczonych na wydatki w ich resorcie.

Rozdzial 4. O sprawowaniu wladzy wykonawczej

Art. 1. Najwyzsza wladza wykonawcza spoczywa wylacznie w reku króla. Król jest najwyzszym zwierzchnikiem ogólnej
administracji królestwa; powierza mu sie staranie o czuwanie nad utrzymaniem porzadku i bezpieczenstwa publicznego.
Król jest najwyzszym zwierzchnikiem armii ladowej i marynarki wojennej. Królowi powierza sie staranie o czuwanie nad
bezpieczenstwem zewnetrznym królestwa.

Rozdzial 5. O wladzy sadowej

Art. 1. Wladza sadowa nie moze byc w zadnym wypadku wykonywana ani przez Cialo Ustawodawcze, ani tez przez
Króla.

Strona 2

Konstytucja francuska 1791

Art. 2. Sadownictwo wykonuja bezplatnie sedziowie wybierani na okreslony czas przez lud. (…) Mozna ich usunac jedynie
w przypadku przestepstwa osadzonego w sposób nalezyty, a zawiesic w urzedowaniu jedynie na skutek uzasadnionego
oskarzenia (…).
Art. 7. W kantonach i w miastach ustanowi sie jednego lub wiecej sedziów pokoju (…).
Art. 9. W sprawach karnych zaden obywatel nie moze byc sadzony inaczej jak na podstawie oskarzenia wniesionego
przez lawe przysieglych lub zadekretowanego przez Cialo Ustawodawcze w wypadku, gdy do niego nalezy wniesienie
sprawy. Po przyjeciu oskarzenia stan faktyczny zostanie rozpoznany i ustalony przez lawe przysieglych. (…) Liczba
przysieglych zajmujacych sie rozpoznaniem stanu faktycznego nie moze byc nizsza niz 12. Zastosowaniem ustawy zajma
sie sedziowie (…).
Art. 19. W calym królestwie jest tylko jeden Trybunal Kasacyjny (…)
Art. 20. W sprawach kasacyjnych Trybunal Kasacyjny nie moze rozpoznawac istoty sprawy; po kasacji wyroku wydanego
w takim postepowaniu, w którym zostala naruszona forma lub w którym nastapilo wyrazne pogwalcenie ustawy,
trybunal odesle sprawe do rozpoznania merytorycznego wlasciwemu sadowi.
Art. 23. Najwyzszy Trybunal Narodowy zlozony z czlonków Trybunalu Kasacyjnego i z najwyzszej lawy przysieglych
rozpoznawac bedzie przestepstwa ministrów i glównych urzedników sposród wladzy wykonawczej oraz zbrodnie
przeciw bezpieczenstwu panstwa, gdy Cialo Ustawodawcze wniesie akt oskarzenia.

Strona 3