02 Wykorzystanie produktów spożywczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Pieczyńska
Anna Wachowicz

Wykorzystanie produktów spożywczych jako źródła
składników pokarmowych 512[05].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Anna Dzierżan
mgr inż. Małgorzata Konarzewska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ewa Superczyńska

Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 512[05].O1.02

Wykorzystanie produktów spożywczych jako źródła składników pokarmowych, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu kucharz małej gastronomii.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Przemiany energetyczne w organizmie

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Wartość odżywcza żywności

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Normy żywienia i wyżywienia (racje pokarmowe)

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Zasady układania i oceny jadłospisów

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Zasady żywienia dietetycznego

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu

Poradnik

dla

nauczyciela

„Wykorzystanie

produktów

spożywczych jako źródła składników pokarmowych”, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kucharz małej gastronomii 512[05].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym

uwzględnieniem:

−

wykładu,

−

pogadanki z elementami dyskusji,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

wiczeń praktycznych.

W zależności od wyposażenia pracowni, w której będą odbywać się zajęcia edukacyjne,

uczniowie mogą wykorzystać do wykonania ćwiczeń obliczania wartości energetycznej
i odżywczej dostępne programy komputerowe.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestawy zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 512[05].O1

Podstawy zawodu

Moduł 512[05].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony

rodowiska

Moduł 512[05].O1.02

Wykorzystanie produktów spożywczych jako

źródła składników pokarmowych

Moduł 512[05].O1.03

Prowadzenie gospodarki produktami

ywnościowymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien:

−

posiadać podstawowy zasób wiedzy i umiejętności z zakresu budowy związków
odżywczych (białka, tłuszcze, węglowodany) oraz budowy i funkcjonowania przewodu
pokarmowego człowieka,

−

korzystać z tabel, wykresów,

−

stosować jednostki układu SI,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się technologią informacyjną,

−

wykonywać proste obliczenia matematyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić składniki pokarmowe i określić ich wpływ na funkcjonowanie organizmu,

−

scharakteryzować skutki nadmiaru i niedoboru składników odżywczych dla organizmu
człowieka,

−

określić zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki pokarmowe,

−

określić wartość energetyczną i odżywczą surowców, półproduktów, potraw i posiłków,

−

sklasyfikować produkty spożywcze pod względem wartości energetycznej i odżywczej,

−

obliczyć bilans energetyczny i wodny organizmu,

−

zestawić potrawy w dania i posiłki,

−

zastosować normy żywienia i wyżywienia,

−

zaplanować i ocenić jadłospis codzienny,

−

zastosować zasady żywienia dietetycznego,

−

skorzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

….……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz małej gastronomii 512[05]

Moduł:

Podstawy zawodu 512[05].O1

Jednostka modułowa:

Wykorzystanie produktów spożywczych jako

ródła składników pokarmowych 512[05].O1.02

Temat: Wartość energetyczna pożywienia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności oceny wartości energetycznej produktów, potraw.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości energetycznej produktów spożywczych
zawartość składników pokarmowych w różnych ilościach produktów spożywczych,

−

dobrać wartości współczynników energetycznych do składników energetycznych,

−

obliczyć wartość energetyczną produktów, potraw, posiłków w kilokaloriach
i kilodżulach,

−

obliczyć i dobrać typ bilansu energetycznego na podstawie ilości energii pobranej
z pożywieniem i ilości energii wydatkowanej,

−

określić skutki ujemnego i dodatniego bilansu energetycznego dla organizmu,

−

obliczyć i zinterpretować wartość wskaźnika BMI.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

kalkulator.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć edukacyjnych.
3. Realizacja tematu:

−

każdy uczeń wykonuje obliczenia wartości energetycznej produktu, potrawy, określa
typ bilansu energetycznego, oblicza wskaźnik BMI dla swojej masy ciała i wzrostu;

−

nauczyciel nadzoruje prawidłowość korzystania z tabel składu i wartości odżywczej
oraz wykonywania obliczeń.

4. Analiza uzyskanych wyników – dyskusja z uczniami.

−

ocena wartości energetycznej na podstawie wykonanych obliczeń,

−

określenie typu bilansu energetycznego organizmu,

−

interpretacja wskaźnika BMI.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa
Oblicz i porównaj wartość energetyczną zaproponowanych przez Ciebie dwóch potraw
wchodzących w skład posiłku obiadowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, występujących
trudnościach podczas realizacji zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz małej gastronomii 512[05]

Moduł:

Podstawy żywienia i produkcji potraw 512[05].O1

Jednostka modułowa:

Wykorzystanie produktów spożywczych jako źródła
składników pokarmowych 512[05].O1.02

Temat: śywienie dietetyczne – dieta lekkostrawna.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności planowania wyżywienia w diecie lekkostrawnej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wskazać cel stosowania żywienia dietetycznego,

−

wyjaśnić pojęcie dietetyka,

−

dokonać podziału diet i opisać ich zastosowanie,

−

określić zadania i zastosowanie diety lekkostrawnej,

−

wskazać dozwolone i przeciwwskazane produkty w diecie lekkostrawnej,

−

wskazać techniki obróbki kulinarnej dozwolone w diecie lekkostrawnej,

−

ułożyć i ocenić jadłospisy dla diety lekkostrawnej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

pinezki.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Wprowadzenie do tematu przez nauczyciela, omówienie celów zajęć.
3. Podział uczniów na grupy ćwiczeniowe i przydzielenie zadań do wykonania.
4. Realizacja tematu:

−

uczniowie w grupach ćwiczeniowych układają tygodniowy jadłospis dla diety
lekkostrawnej. Ocena jadłospisu będzie obejmowała:
a) prawidłowe wskazanie zastosowania diety lekkostrawnej;
b) liczbę posiłków, częstotliwość występowania różnych grup produktów spożywczych

(głównie mleka i jego przetworów, produktów białkowych pochodzenia zwierzęcego,
owoców, warzyw);

c) stosowanie produktów dozwolonych, wyeliminowanie przeciwwskazanych;
d) stosowanie dozwolonych technik wykonania potraw;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

e) urozmaicenie, dobieranie produktów i potraw pod względem kolorystycznym.

−

ułożone jadłospisy uczniowie zapisują na arkuszach papieru (posterach), wybierają lidera
prezentacji,

−

prezentacja prac poszczególnych grup na posterach przez wybranych liderów,

−

dyskusja uczniów pod nadzorem nauczyciela nad prawidłowością zastosowania i ułożenia
jadłospisu wg omówionych kryteriów przez poszczególne grupy,

−

ocena prac prezentowanych przez zespoły uczniów.

Podsumowanie zajęć
Wskazanie na rolę żywienia dietetycznego w profilaktyce i leczeniu chorób.

Praca domowa
Zaproponuj trzy desery, które możesz zastosować przy układaniu jadłospisów dla diety
lekkostrawnej. Oceń ich wartość odżywczą i porównaj.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, występujących

trudnościach podczas realizacji zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Podział

składników

pokarmowych

ich

znaczenie

dla organizmu

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj zawartość białka w podanych niżej ilościach produktów spożywczych. Wskaż

produkty zawierające białko pełnowartościowe.

1 kromka chleba mazowieckiego (50 g), 1 bułka kajzerka (50 g), 1 szklanka mleka
chudego (200 g), 2 plasterki szynki (20 g), 2 plasterki sera Gouda (30 g), 1 serek topiony
(50 g), filet z indyka (100 g), filet z mintaja (100 g), 1 pomidor (80 g), 1 jajo (50 g), żółtko
jaja (20 g), szklanka coca-coli (250 g).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) z tabeli składu i wartości odżywczej produktów spożywczych odczytać zawartość białka

w 100 g podanych produktów spożywczych,

3) obliczyć zawartość białka w podanych ilościach produktów,
4) ocenić, które produkty dostarczą największej ilości białka,
5) wpisać do zeszytu produkty zawierające białko pełnowartościowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

zeszyt, przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z przyłączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej
produktów spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 2

Oblicz który z poniższych zestawów obiadowych zawiera najwyższą ilość białka?

A: Zupa fasolowa 450 g, ziemniaki 200 g, wątróbka smażona 100 g, mizeria ze śmietaną

100 g, gruszki w sosie waniliowym 200 g.

B: Zupa jabłkowa 450 g, ziemniaki 150 g, filet z łososia sauté 100 g, surówka z kapusty

pekińskiej 100 g, kisiel porzeczkowy 200 g.

C: Krupnik z kaszy jęczmiennej 450 g, pierogi z serem 300 g, kompot z jabłek 250 g.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) w tabelach składu i wartości odżywczej wybranych potraw odszukać potrawy podane

w ćwiczeniu oraz odczytać zawartość białka w 100 g tych potraw,

3) obliczyć ilość białka w podanej ilości potraw,
4) obliczyć zawartość białka w zestawach A, B, C,
5) sformułować wnioski i zapisać je w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej wybranych potraw,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 3

Porównaj zawartość błonnika pokarmowego oraz węglowodanów w podanych zestawach

obiadowych.

Zestaw I: zupa fasolowa 450 g, kasza gryczana 150 g, gulasz wołowy 150 g, surówka

wielowarzywna 100 g, mus jabłkowy 200 g.

Zestaw II: krupnik 450 g, ziemniaki 200 g, stek wieprzowy 120 g, mizeria ze śmietaną 100 g,

kisiel porzeczkowy 200 g.

Zestaw III: zupa pomidorowa z ryżem 400 g, naleśniki z serem 250 g, kompot z wiśni 200 g.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) korzystając z tabel składu i wartości odżywczej potraw obliczyć zawartość

węglowodanów i błonnika w podanej ilości potraw,

3) obliczyć ogólną ilość węglowodanów i błonnika w zestawach obiadowych,
4) wskazać potrawy oraz zestaw szczególnie bogaty w te składniki pokarmowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej wybranych potraw,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 4

Mężczyzna spożył na śniadanie jajecznicę w skład której weszły: jaja 150 g, masło 50 g,

szczypiorek 50 g. Czy przekroczył dozwoloną ilość cholesterolu w dziennej racji
pokarmowej?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odczytać z tabel składu i wartości odżywczej produktów spożywczych zawartość

cholesterolu w 100 g podanych produktów,

3) obliczyć ilość cholesterolu w podanej ilości produktów,
4) obliczyć ilość cholesterolu zawartą w jajecznicy,
5) porównać obliczoną ilość cholesterolu w jajecznicy z dozwoloną ilością cholesterolu

w dobowej racji pokarmowej (znajduje się ona w materiale nauczania).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Sporządzono trzy porcje surówki z warzyw i owoców. Do jednej porcji dodano 20 g oleju

rzepakowego, do drugiej 20 g oleju sojowego, a do trzeciej 20 g oliwy. Która porcja dostarczy
najwięcej NNKT?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać zawartość NNKT w oleju rzepakowym, sojowym i oliwie, w literaturze lub

innych źródłach,

3) obliczyć ilość NNKT w 20 g tych tłuszczów,
4) dokonać analizy otrzymanych wyników.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 6

Oblicz, jaką część dziennego zapotrzebowania na wapń dla młodzieży pokrywają podane

ilości produktów: szklanka jogurtu 250 g, szklanka mleka 250 g, plasterek sera żółtego 20 g,
serek topiony 50 g, serek twarogowy 50 g. Przyjmij, że dzienne zapotrzebowanie na wapń dla
młodzieży wynosi 1200 mg/dzień/osobę.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odczytać z tabel składu i wartości odżywczej produktów spożywczych zawartość wapnia

w 100 g podanych produktów spożywczych,

3) obliczyć ilość wapnia w podanej ilości tych produktów,
4) obliczyć w % jaką część dziennego zapotrzebowania (1200 mg – 100%) pokrywają

obliczone ilości wapnia zawarte w poszczególnych produktach,

5) sformułować wnioski i zapisać je w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 7

Uszereguj podane produkty według malejącej ilości witaminy C w 100 g produktu.
Pomarańcze, pomidory, brokuły, cytryny, mąka pszenna, szynka, natka pietruszki,

ziemniaki, jaja, porzeczki czarne, kapusta biała, porzeczki czerwone, maliny, banany, mleko,
cebula, buraki, ser twarogowy, łosoś, kasza gryczana, olej sojowy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odczytać zawartość witaminy C w podanych w ćwiczeniu produktach spożywczych

(tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych),

3) uszeregować podane produkty według malejącej ilości witaminy C,
4) wyciągnąć wnioski dotyczące najlepszych źródeł witaminy C w naszym pożywieniu

i zapisać je w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, program do obliczania wartości odżywczej produktów
spożywczych oraz potraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 8

Ustal, w którym z proponowanych jadłospisów przeważają produkty zakwaszające.

A: Śniadanie I

B: Śniadanie I

Pieczywo mieszane

Mleko, płatki kukurydziane

Masło

Chleb graham

Wędlina

Masło

Pomidor, sałata, rzodkiewka

niadanie II

Bułka z dżemem

Jogurt owocowy

Banan, jabłko

Obiad

Krupnik

Zupa jarzynowa

Makaron

Ziemniaki

Gulasz wołowy

Ryba smażona

Ogórek kiszony

Surówka z kapusty pekińskiej

Budyń z sokiem truskawkowym

Kolacja

Jajecznica

Zapiekanka z ryżu i jabłek

Pieczywo razowe

Sok pomarańczowy

Masło

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania produkty o działaniu zakwaszającym i alkalizującym,
3) dokonać analizy podanych jadłospisów,
4) zapisać spostrzeżenia w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 9

Ustal, czy zachowany został zrównoważony bilans wodny w organizmie, w przypadku

gdy ilości wody dostarczonej i wydalonej z organizmu były następujące:

−

ilość wody dostarczonej: z napojami 1200 cm

, z produktami stałymi 950 cm

, ze spalania

białek, tłuszczy, węglowodanów 300 cm

−

ilość wody wydalonej: z moczem 1500 cm

, z potem 600 cm

, z wydychanym powietrzem

550 cm

, z kałem 250 cm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania sposób obliczania bilansu wodnego organizmu oraz jego

rodzaje,

3) obliczyć ilość wody dostarczonej i wydalonej z organizmu na podstawie danych

z ćwiczenia,

4) ustalić czy ilość wody dostarczonej równa jest ilości wody wydalonej z organizmu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 10

Z informacji podanych na etykiecie trzech dowolnych produktów spożywczych wypisz

składniki odżywcze zawarte w tych produktach. Dokonaj analizy zawartości składników
odżywczych w wybranych produktach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wybrać trzy dowolne produkty spożywcze, na opakowaniach których producent deklaruje

skład chemiczny,

3) porównać zawartość składników odżywczych w produktach,
4) wyciągnąć wnioski i zapisać je w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

opakowania produktów spożywczych,

−

przybory do pisania, zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Przemiany energetyczne w organizmie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj wartość energetyczną 100 g podanych produktów: sera twarogowego chudego

i sera podpuszczkowego, masła i margaryny, oleju i smalcu, cielęciny i wieprzowiny, jabłek
i chipsów, soku pomarańczowego i coca-coli, ryżu i makaronu 4-jajecznego, batonu
czekoladowego i jogurtu naturalnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w tabeli składu i wartości odżywczej, wartość energetyczną produktów

podanych w ćwiczeniu,

3) porównać odszukane wartości,
4) wyciągnąć i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

tabela składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 2

Oblicz wartość energetyczną 50 g jabłka wykorzystując równoważniki energetyczne

Atwatera. Wynik podaj w kcal i kJ.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) określić zawartość białka, węglowodanów ogółem, błonnika pokarmowego, tłuszczów

w 100 g jabłek, korzystając z tabeli składu i wartości odżywczej produktów,

3) obliczyć zawartość węglowodanów przyswajalnych w 100 g produktu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) obliczyć zawartość poszczególnych składników energetycznych (białka, tłuszczu,

węglowodanów przyswajalnych) w 50 g jabłek,

5) obliczyć wartość energetyczną przez pomnożenie zawartości poszczególnych składników

energetycznych w 50 g produktu przez odpowiednie równoważniki energetyczne
Atwatera, których wartości znajdziesz w materiale nauczania,

6) dokonać przeliczenia wartości energetycznej w kcal na wartość energetyczną w kJ

(znaleźć w materiale nauczania zależność kcal i kJ).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

tablice składu i wartości odżywczej produktów,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 3

Oblicz wartość energetyczną surówki, w skład której wchodzi: kapusta biała (90 g),

papryka (50 g), marchew (50 g), majonez (10 g), por (20 g), cukier (5 g).

Wykorzystaj równoważniki energetyczne Atwatera. Wynik podaj w kcal i kJ.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) określić z tabeli składu i wartości odżywczej zawartość białka, tłuszczu, węglowodanów,

błonnika pokarmowego w 100 g produktów wchodzących w skład surówki,

3) obliczyć zawartość węglowodanów przyswajalnych w 100 g podanych produktów,
4) obliczyć zawartość tłuszczu, białka, węglowodanów przyswajanych w ilości produktów

podanej w ćwiczeniu,

5) obliczyć na podstawie ilości białka, tłuszczu, węglowodanów przyswajalnych,

w podanych w ćwiczeniu ilościach poszczególnych produktów i równoważników
energetycznych, wartość energetyczną poszczególnych produktów wchodzących w skład
surówki,

6) obliczyć wartość energetyczną sumując otrzymane wyniki dla poszczególnych produktów,
7) podać wynik w kcal oraz wyrazić wartość energetyczną w kJ.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

tablice składu i wartości odżywczej produktów,

−

kalkulator,

−

komputer z przyłączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spożywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 4

Oblicz wartość energetyczną śniadania, w skład którego wchodzi:

Jadłospis:

Produkty:

Kakao

kakao (5 g)
mleko (200 g)
cukier (20 g)

Chleb razowy

chleb razowy 100 g)

Masło

masło (50 g)

Twaróg ze szczypiorkiem

ser twarogowy (70 g)
szczypiorek (10 g)

Banan

banan (80 g)

Wykorzystaj równoważniki energetyczne Atwatera. Wartość energetyczną podaj

w kcal i kJ.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości odżywczej produktów wartość

energetyczną poszczególnych produktów wchodzących w skład śniadania w ilościach
podanych w ćwiczeniu (obliczenia wykonaj analogicznie jak w ćwiczeniu nr 2 i nr 3),

3) oblicz wartość energetyczną posiłku sumując wartość energetyczną poszczególnych

produktów wchodzących w skład śniadania,

4) podać wynik w kcal i kJ.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

tablice składu i wartości odżywczej produktów,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spożywczych, potraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Oblicz jaki procent dziennego zapotrzebowania energetycznego pokrywają tłuszcze, jeżeli

dieta zawiera 100g tłuszczu, a dzienne zapotrzebowanie energetyczne wynosi 3000 kcal.

Skorzystaj z proporcji:

3000 kcal

–

100%

obliczona ilość kcal uzyskana ze 100 g tluszczu

–

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania jaką ilość energii w kcal otrzymujemy po „spaleniu” 1 g

tłuszczu,

3) obliczyć ilość energii w kcal jaką uzyskamy po spożyciu 100 g tłuszczu,
4) obliczyć, jaki procent dziennego zapotrzebowania (3000 kcal) pokryją tłuszcze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 6

Oblicz na podstawie swojej masy ciała i wzrostu wskaźnik BMI oraz zinterpretuj

otrzymany wynik.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania wzór określający sposób obliczania wskaźnika BMI,
3) obliczyć wskaźnik BMI dla swojej masy ciała i wzrostu,
4) zinterpretować otrzymany wynik na podstawie tabeli nr 10.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 7

Określ typ bilansu energetycznego i jego skutki zdrowotne dla organizmu.

Ilość energii dostarczonej z żywnością

Ilość wydatków energetycznych

I śniadanie – 650 kcal

Podstawowe funkcje życiowe – 1200 kcal

II śniadanie – 200 kcal

Czynności codzienne – 2000 kcal

Obiad – 900 kcal

Zajęcia w szkole – 450 kcal

Podwieczorek – 100 kcal

Czas wolny (sport, rekreacja) – 150 kcal

Kolacja – 650 kcal

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć ilość energii pobranej z żywności w posiłkach, ilość wydatków energetycznych,
3) porównać otrzymane wyniki,
4) ustalić typ bilansu energetycznego i jego skutki dla organizmu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Wartość odżywcza żywności

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń i porównaj wartość odżywczą i energetyczną podanych zestawów śniadaniowych

obliczając ich kaloryczność, zawartość białka, tłuszczów, węglowodanów ogółem, błonnika,
ż

elaza i witaminy C. Ustal, czy pokrywają one 25% dziennego zapotrzebowania na energię,

która wynosi 2800 kcal.
Zestaw I: mleko 200 g, chleb żytni razowy 30 g, bułka wrocławska 50 g, masło 10 g,

ser gouda 30 g, szynka 50 g, sałata 5 g.

Zestaw II: bułka kajzerka 100 g, chałka 50 g, margaryna 10 g, miód 20 g, dżem 20 g,

herbata 0,5 g, cukier 5 g.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) na podstawie tabel składu i wartości odżywczej obliczyć wartość energetyczną i zawartość

wybranych składników w podanej w ćwiczeniu ilości produktów,

3) obliczyć ogólną wartość energetyczną i zawartość składników pokarmowych w zestawie I

i II.

4) ustalić, czy zestawy śniadaniowe pokrywają 25% dziennego zapotrzebowania

energetycznego, które wynosi 2800 kcal,

5) sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości odżywczych
produktów spożywczych, potraw.

Ćwiczenie 2

Na podstawie tabeli zamiany produktów ustal, jaką ilością serka homogenizowanego, sera

podpuszczkowego, mleka pełnego w proszku, można zastąpić 200 g mleka, którą miały
otrzymać dzieci w stołówce szkolnej?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w tabeli zamiany produktów jaką ilością podanych produktów można zastąpić

100 g mleka,

3) obliczyć ilość produktów, które zastąpią 200 g mleka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele zamiany produktów,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Zaproponuj produkty (oraz oblicz ich ilość), które mogą zastąpić w menu obiadowym 100

g schabu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w tabeli zamiany produktów te, którymi można zastąpić 100 g schabu (zamiana

w obrębie grupy i między grupami),

3) ustalić ilość tych produktów do zastąpienia 100 g schabu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

tabele zamienności produktów,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Podany jadłospis uzupełnij w produkty lub potrawy tak, aby w każdym posiłku

występowało pełnowartościowe białko.
Jadłospis

I śniadanie:

pieczywo mieszane, sałata, dżem, miód, margaryna.

II śniadanie:

ciasto drożdżowe, sok pomarańczowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obiad:

krupnik na wywarze jarskim, kasza gryczana z sosem
pieczarkowym, buraczki zasmażane, kompot.

Podwieczorek: kisiel cytrynowy, biszkopty.
Kolacja:

flaczki jarskie, pieczywo, herbata.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania informacje na temat źródeł białka pełnowartościowego,
3) wprowadzić do jadłospisu produkty, potrawy, dostarczające białka pełnowartościowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 5

Z następujących produktów: musli, ser edamski, masło, parówki, sałata, olej sojowy,

jabłko, kiwi, fasola, kasza gryczana, marchew, jaja, polędwica, wątróbka, masło, jaja wybierz
produkty będące źródłem: pełnowartościowego białka, błonnika pokarmowego, witaminy C,
ż

elaza, cholesterolu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) znaleźć w materiale nauczania informacje dotyczące podziału produktów spożywczych na

grupy i ich charakterystyki,

3) wybrać produkty będące dobrym źródłem podanych składników pokarmowych (zwrócić

uwagę, że niektóre produkty są dobrym źródłem kilku składników pokarmowych).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Normy żywienia i wyżywienia (racje pokarmowe)

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W ciągu dnia dziewczyna w wieku 16–18 lat spożyła produkty zawierające witaminę C:

jabłko (100 g), ziemniaki (200 g), natka pietruszki (1 g), pomidor (50 g), papryka (20 g),
cytryna (5 g). Ustal, czy pokryły one dzienne zapotrzebowanie na witaminę C na poziomie
bezpiecznym i zalecanym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć zawartość witaminy C w produktach dla ilości podanych w ćwiczeniu,

wykorzystując tabelę składu i wartości odżywczej,

3) obliczyć zawartość witaminy C, którą dostarczą produkty w dziennej racji pokarmowej,
4) ustalić, czy pokryją one dzienne zapotrzebowanie na witaminę C na poziomie

bezpiecznym i zalecanym dla dziewczyny w wieku 16–18 lat, wykorzystując tabelę norm
witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

tabele składu i wartości odżywczej, normy witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Ćwiczenie 2

Udział obiadu w stołówce szkolnej powinien pokryć 35% dziennego zapotrzebowania

energetycznego. Oblicz, jaką ilość energii powinien dostarczyć obiad dziewczynie w wieku
13–15 lat, o masie ciała 50 kg, przy małej i umiarkowanej aktywności fizycznej, aby pokryć
to zapotrzebowanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) ustalić na podstawie tabeli norm na energię dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla

dziewczyny w wieku 13–15 lat, o masie ciała 50 kg,

3) obliczyć jaka ilość energii (kcal) odpowiada 35% zapotrzebowaniu w ciągu dnia, które

powinien pokryć obiad.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

tabele norm na energię.

Ćwiczenie 3

Oblicz, jaki procent dziennego zapotrzebowania na energię dla chłopca w wieku 16–18 lat

o umiarkowanej aktywności fizycznej, masie ciała 70 kg, pokryją zestawy śniadaniowe,
w skład których wchodzą:

Zestaw I

Zestaw II

Mleko (250 g)
Płatki kukurydziane (50 g)
Polędwica (30 g)
Chleb razowy (50 g)
Masło (5 g)
Pomidor (100 g)
Ser topiony (50 g)

Jogurt (200 g)
Bułka kajzerka (50 g)
Jaja (50 g)
Szczypiorek (2 g)
Masło (3 g)

Ustal, czy zestaw produktów w tych śniadaniach pokrywa 25% energii całodziennej racji

pokarmowej przy 5 posiłkach dziennie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien :

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć wartość energetyczną podanych zestawów śniadaniowych dla ilości produktów

podanych w ćwiczeniu wykorzystując tabele składu i wartości odżywczej,

3) odczytać z tabeli norm zapotrzebowanie na energię dla chłopca w wieku 16–18 lat,

podanej masie ciała i aktywności fizycznej,

4) ustalić, który z zestawów śniadaniowych pokrywa 25% energii całodziennego

zapotrzebowania energetycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

tabele norm na energię,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów.

Ćwiczenie 4

Ustal, czy spożycie w ciągu dnia przez kobietę w wieku 19 lat, o masie ciała 60 kg,

wymienionych produktów pokryło jej zapotrzebowanie na białko na poziomie bezpiecznym
i zalecanym.
– ser twarogowy chudy (30 g), polędwica sopocka (20 g), tuńczyk (15 g), cielęcina (100 g).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości odżywczej zawartość białka w podanych

ilościach produktów,

3) obliczyć zawartość białka w dziennej racji pokarmowej dziewczyny, sumując zawartości

białka w poszczególnych produktach,

4) odczytać z tabeli norm na białko zapotrzebowanie na białko dla kobiety w wieku 19 lat,

masie ciała 60 kg, na poziomie bezpiecznym i zalecanym,

5) ustalić, czy spożycie produktów w ilościach podanych w ćwiczeniu pokrywa

zapotrzebowanie kobiety.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów,

−

tabele norm na białko.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Ustal, jaka ilość mleka, sera podpuszczkowego, sera twarogowego powinna znaleźć się

w dziennej racji pokarmowej:

−

dziewczyny i chłopca w wieku 10–12 lat,

−

kobiety i mężczyzny w wieku 19–25 lat,

−

kobiety i mężczyzny w wieku 26–60 lat,

−

kobiety ciężarnej i karmiącej,

−

kobiety i mężczyzny w wieku powyżej 60 lat,

aby pokryć zapotrzebowanie dzienne na wapń.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odczytać z tabeli norm na składniki mineralne jaką ilość wapnia powinny spożyć w ciągu

dnia wymienione w ćwiczeniu grupy ludności, aby pokryć zapotrzebowanie na ten
składnik mineralny,

3) odczytać z tabeli składu i wartości odżywczej zawartość wapnia w 100 g podanych

produktów,

4) ustalić, jaka ilość poszczególnych produktów pokrywa dzienne zapotrzebowanie na wapń

dla poszczególnych grup ludności wymienionych w ćwiczeniu,

5) dokonać analizy otrzymanych wyników, zwrócić uwagę na różnice w zapotrzebowaniu

poszczególnych grup.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

normy na składniki mineralne,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów.

Ćwiczenie 6

Dla której grupy ludności spożycie w ciągu dnia 2 jaj (100 g), 100 g wątróbki wieprzowej,

2 g natki pietruszki, nie wystarczyłoby na pokrycie dziennego zapotrzebowania na żelazo, na
poziomie bezpiecznym i zalecanym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości odżywczej zawartość żelaza w produktach,

w ilościach podanych w ćwiczeniu,

3) obliczyć, jaką ilość żelaza dostarczą wymienione produkty w ciągu dnia w racji

pokarmowej,

4) ustalić na podstawie tabeli norm na składniki mineralne, dla której grupy ludności ilość

dostarczonego żelaza w dziennej racji pokarmowej nie pokryje dziennego
zapotrzebowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

normy na składniki mineralne,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów.

Ćwiczenie 7

Na podstawie dowolnego jadłospisu, oblicz jaką ilość mleka, warzyw i owoców bogatych

w witaminę C, warzyw i owoców bogatych w karoten, ziemniaków, mięsa, dostarczyłbyś do
organizmu w ciągu dnia. Porównaj obliczone ilości produktów z racjami pokarmowymi na
poziomie C dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku.

Posiłek

Nazwa potrawy

Nazwa produktu

Ilość w g

I śniadanie

II śniadanie

Obiad

Podwieczorek

Kolacja

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w literaturze, Internecie dowolny jadłospis oraz ilości produktów, wchodzących

w skład poszczególnych potraw,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) obliczyć ilość produktów wskazanych w ćwiczeniu,
4) odszukać w tabelach norm wyżywienia (racji pokarmowych) racje pokarmowe na

poziomie C dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku,

5) porównać otrzymane wyniki obliczeń z odszukanymi racjami pokarmowymi,
6) wyciągnąć i zapisać w zeszycie wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, normy wyżywienia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

komputer z łączem internetowym.

Ćwiczenie 8

Zapotrzebowanie energetyczne dla mężczyzny wynosi 3000 kcal/dobę. W dziennej racji

pokarmowej mężczyzna spożył tłuszcze, które dostarczyły mu 900 kcal. Czy jest to zgodne
z ogólnymi zaleceniami żywieniowymi dotyczącymi udziału poszczególnych składników
energetycznych w pokryciu dziennego zapotrzebowania energetycznego?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania jakie są zalecenia żywieniowe dotyczące procentowego

pokrycia dziennego zapotrzebowania energetycznego przez tłuszcze,

3) obliczyć, w jakim procencie tłuszcze pokrywają dzienne zapotrzebowanie mężczyzny

w podanym ćwiczeniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Zasady układania i oceny jadłospisów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj i oceń jadłospis pod względem doboru produktów, urozmaicenia

i kolorystyki zestawu.

Tygodniowy zestaw obiadowy na sezon letni

a. Rosół z lanymi kluskami

Pierogi z serem
Surówka z marchwi i jabłek
Kompot z jabłek

b. Zupa pomidorowa z ryżem

Kotlet schabowy z kluskami śląskimi
Surówka z kapusty pekińskiej
Kisiel porzeczkowy

c. Zupa fasolowa z zacierką

Naleśniki z serem, śmietaną
Budyń malinowy z sokiem wiśniowym

d. Barszcz ukraiński

Bitki wołowe z ziemniakami
Buraczki zasmażane
Kompot z wiśni

e. Krupnik

Gulasz z kaszą gryczaną
Ogórek kiszony
Kompot wieloowocowy

f. Zupa jarzynowa

Filet z indyka sauté
Frytki
Surówka z marchwi z chrzanem
Kompot truskawkowy

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) przypomnieć zasady układania jadłospisów a szczególnie zasadę kontrastu smaku, barwy,

różnorodności produktów,

3) dokonać szczegółowej analizy poszczególnych zestawów po kątem doboru produktów

i potraw,

4) wskazać nieprawidłowości w zestawach obiadowych dotyczące doboru produktów,

kolorystyki i urozmaicenia oraz je uzasadnić.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny podanego jadłospisu tygodniowego stosując metodę punktowania:

Dzień

Posiłek

I śniadanie Kawa biała

Pieczywo
jasne z
masłem
Twarożek ze
ś

mietanką

Mus jabłkowy

Bawarka lub
mleko
gotowane
Bułeczki
drożdżowe
z serem

Płatki owsiane
na mleku
Pieczywo jasne
z masłem
Chasche
z mięsa
(ugotowane
mielone mięso)
Dżem
Liście sałaty

Kawa biała
Pieczywo jasne
z masłem
Jajo na miękko
Dżem

Kawa biała
pieczywo jasne
lub chleb
graham
z masłem
Klops
pieczony w
folii na zimno
Pomidor

Lane kluski
na mleku
Pieczywo
pszenne
z masłem
Dżem

Kakao owsiane
na mleku lub
kawa biała
Pieczywo jasne
z masłem
Ser biały
Pomidor lub
sałata
z koperkiem
Miód, dżem

Dodatkowy
posiłek
(w domu,
szkole lub
pracy)

Ryż na mleku
na gęsto
z owocami
wekowanymi
lub świeżymi

Biszkopt lub
chałka
Napój
z owoców
wekowanych

Legumina
z twarożku
z owocami

Bułka maślana
Napój
z owoców róży

Biszkopt
Mus z jabłek

Mleko
Chałka
z masłem
i dżemem

Ciasto
domowe
(drożdżowe)
Kefir lub
koktajl z mleka
zsiadłego
i owoców
sezonowych

Obiad

Zupa
koperkowa
z groszkiem
ptysiowym
Bitki wołowe
Ziemniaki
Surówka
z marchwi
Napój
z owoców
wekowanych

Zupa
pomidorowa
z ryżem
Pulpety z mięsa
chudego
w sosie
potrawkowym
Ziemniaki
Surówka
z cykorii
z zieloną
pietruszką
i olejem
Mus z kaszy
manny z
sokiem

Barszcz
z botwiną
z ziemniakami
Pieczeń wołowa
w sosie
naturalnym
Kluseczki
francuskie
Sałata zielona
z koprem
i olejem
Napój
z owoców

Zupa
z zielonego
groszku
z grzankami
Ryba
w jarzynach
Ziemniaki
Budyń z sokiem
lub owocami
wekowanymi

Barszcz czysty
z ziemniakami
Leniwe pierogi
Kompot
z owoców
ś

wieżych lub

wekowanych

Zupa
z przecieru
owocowego
wekowanego
lub owoców
ś

wieżych

z grzankami
Budyń z mięsa
i drobnego
makaronu
Sos
potrawkowy
lub koperkowy
Surówka
z pomidorów
Herbata

Krupnik
wiosenny
z warzywami
Pieczeń
wieprzowa
(pieczona
w folii
aluminiowej)
Buraczki
z masłem
Sałata zielona
z koprem
i olejem
Ziemniaki
Kisiel
z owoców
ś

wieżych lub

wekowanych

Kolacja

Jajecznica na
maśle
przygotowana
na parze
Pieczywo
jasne z
masłem
Liście cykorii
lub sałaty
z sokiem
z cytryny
Herbata lub
bawarka

Ryba
w jarzynach na
zimno
z majonezem
Sałata zielona
lub cukinia
Pieczywo jasne
z masłem
Herbata
z cytryna lub
napój
owocowy

Kiełbasa
szynkowa
Ć

wikła

z jabłkiem (bez
octu i chrzanu)
lub pomidor
Pieczywo jasne
z masłem
Herbata lub napój
owocowy

Parówki na
gorąco w sosie
pomidorowym
Sałata zielona
Pieczywo
pszenne
z masłem
Herbata lub
napój owocowy

Ryba
w galarecie
Majonez
Sałata lub
pomidor
Pieczywo
jasne z masłem
Dżem
Herbata lub
napój
owocowy

Omlet
z groszkiem
zielonym lub
marchewką
Pieczywo
z masłem
Herbata
z cytryną

Chuda wędlina
Sałatka
z pomidorów
z koprem
Majonez
Bułka
z masłem
Herbata

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) odszukać w materiale nauczania tabelę z zasadami oceny punktowej jadłospisów,
3) dokonać oceny jadłospisu zgodnie z zasadami podanymi w tabeli, przyznając punkty

poszczególnym przedmiotom oceny,

4) zsumować punkty i na tej podstawie wyciągnąć wnioski korzystając z tabeli 13.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne,

−

sporządzenie notatki.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Oceń podane zestawy śniadaniowe pod kątem ich wartości odżywczej. Zaproponuj

ewentualne zmiany, uzasadnij je.
A. Herbata, tosty z szynką i serem gouda;
B. Kawa naturalna, chałka, dżem, miód;
C. Musli z mlekiem, chleb graham, szynka, masło, pomidor;
D. Kakao, margaryna, bułka wrocławska, pasta z makreli;
E. Herbata, pasta z jaj, mieszane pieczywo, ogórek, rzodkiewka, szczypiorek;
F. Kluski lane na mleku, chleb, margaryna kubkowa, pomidor.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) przypomnieć charakterystykę posiłku śniadaniowego i jego znaczenie w całodziennym

wyżywieniu,

3) przeanalizować podane zestawy śniadaniowe, sprawdzając czy spełniają one wymogi

stawiane śniadaniu jako pierwszemu i pełnowartościowemu posiłkowi,

4) w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zestawach zaproponuj zmiany.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wskaż nieprawidłowości i zaproponuj zmiany w posiłkach obiadowych dla dzieci

w wieku przedszkolnym.

Kapuśniak z chlebem
ś

eberka duszone

Kasza gryczana
Buraczki zasmażane
Kompot wiśniowy

Zupa krem z borowików
z groszkiem ptysiowym
Ryż
Pulpety z cielęciny
Marchewka z groszkiem
Budyń z sokiem malinowym

Barszcz ukraiński
Ziemniaki
Medaliony z indyka
Fasolka z bułką i masłem
Kompot śliwkowy
Baton czekoladowy

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wskazać nieprawidłowości w podanych posiłkach obiadowych, na podstawie informacji

zawartych w materiale nauczania, dotyczących żywienia dzieci w wieku przedszkolnym,

3) dokonać zmian, zaproponować inne potrawy, uzasadnić wybór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 5

Zaproponuj potrawy wchodzące w skład zestawów obiadowych tygodniowego jadłospisu

dla młodzieży w internacie, zgodnie z zaleceniami żywieniowymi dla tej grupy ludności.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym żywienia młodzieży,
3) dobrać potrawy i ułożyć zestawy obiadowe zgodnie z zaleceniami żywieniowymi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 6

Dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla dziewcząt wynosi 2400 kcal. Dziewczyna

spożyła 5 posiłków w ciągu dnia. Śniadanie dostarczyło jej 350 kcal. Czy jest to prawidłowy
udział energii w rozkładzie energii na poszczególne posiłki?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) obliczyć jaki procent dziennego zapotrzebowania energetycznego pokryło śniadanie,
3) ustalić na podstawie tabeli rozkładu całodziennej racji pokarmowej na poszczególne

posiłki, czy jest to prawidłowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Zasady żywienia dietetycznego

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z podanych jadłospisów wyeliminuj produkty i potrawy przeciwwskazane w diecie

lekkostrawnej, zastąp dozwolonymi.
Jadłospis I
Ś

niadanie I:

ryż na mleku, chleb Graham, jaja na twardo, masło, szynka, słaba herbata,
pomidory bez skórki.

niadanie II: biszkopty, jogurt naturalny, gruszki.

Obiad:

krupnik z kaszki krakowskiej, frytki, kotlet schabowy, surówka z kapusty
czerwonej, kompot jabłkowy.

Podwieczorek: jabłko pieczone z dżemem.
Kolacja:

bułka pszenna, pasta z makreli wędzonej i sera twarogowego, szczypiorek,
słaba herbata.

Jadłospis II
Ś

niadanie I:

kasza manna na mleku, bułka kajzerka, ser żółty, rzodkiewka, herbata
z cytryną, schab gotowany.

niadanie II: drożdżówka z budyniem.

Obiad:

kapuśniak, potrawka z kurczaka z ryżem, marchew oprószana, kompot
truskawkowy.

Podwieczorek: pączek, pomarańcza, kisiel porzeczkowy.
Kolacja:

mocne kakao, polędwica drobiowa, masło, czerstwe białe pieczywo, pomidor

bez skórki, serek topiony.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) zapoznać

się

zaleceniami

stosowania

oraz

produktami

dozwolonymi

i przeciwwskazanymi w diecie lekkostrawnej,

3) wskazać produkty i potrawy przeciwwskazane,
4) zaproponować produkty dozwolone.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaproponuj jadłospis dla osoby chorej na grypę z podwyższoną temperaturą ciała, na

okres 3 dni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) dobrać dietę do podanego stanu chorobowego,
3) ułożyć jadłospis dla wybranej diety stosując dozwolone produkty i techniki kulinarne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Wskaż, które z zup zastosowałbyś przy układaniu jadłospisów dla diety lekkostrawnej?
Kleik ryżowy, zupa jabłkowa przecierana, zupa pomidorowa z ryżem zagęszczana

zawiesiną z mąki i mleka, barszcz ukraiński, zupa ogórkowa, zupa ziemniaczana zagęszczana
zasmażką, krupnik ryżowy, krupnik z kaszy jęczmiennej – łamanej, zupa jarzynowa nie
zabielana z lanymi kluskami, kasza manna na mleku, kluski lane na mleku, zupa fasolowa
z zacierką.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wybrać zupy, które są dozwolone do stosowania w diecie lekkostrawnej na podstawie

informacji zawartych w materiale nauczania i literaturze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

komputer z łączem internetowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wskaż potrawy, które można zastosować w diecie lekkostrawnej oraz oblicz ich wartość

energetyczną wykorzystując równoważniki energetyczne Atwatera.

Skład 100 g

Pulpety

Kotlet cielęcy

panierowany

Cielęcina

w potrawce

Stek

wieprzowy

Białko

18,7

27,1

13,5

21,7

Tłuszcz

11,1

21,3

4,0

42,7

Węglowodany

13,4

17,4

4,0

1,5

Błonnik

1,4

1,2

0,8

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wybrać potrawy wskazane do stosowania w diecie lekkostrawnej biorąc pod uwagę

metodę obróbki cieplnej podanych potraw,

3) obliczyć na podstawie zawartości białka, tłuszczów, węglowodanów, błonnika

i odpowiadających im równoważników energetycznych wartość energetyczna potraw
dozwolonych w diecie lekkostrawnej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 5

Proponowany jadłospis dla diety lekkostrawnej uzupełnij produktami lub potrawami

bogatymi w wapń.
Ś

niadanie I:

czerstwe białe pieczywo, szynka, masło, pomidor bez skórki, słaba herbata.

niadanie II: sucharki, jabłko pieczone.

Obiad:

krupnik ryżowy, galantyna z kurczaka, marchewka oprószana, napój
truskawkowy.

Podwieczorek: kisiel mleczny, biszkopty.
Kolacja:

herbata, jajecznica na parze, białe czerstwe pieczywo, polędwica z drobiu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) dobrać produkty i potrawy będące źródłem wapnia w naszym pożywieniu, oraz mogą być

stosowane w diecie lekkostrawnej,

3) uzupełnić jadłospis w wybrane produkty i potrawy, tak aby wzbogacić wartość odżywczą

jadłospisu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 6

Zaproponuj trzy desery dla diety lekkostrawnej. Oceń je pod kątem zawartości

witaminy C i błonnika pokarmowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) zaproponować trzy desery dla diety lekkostrawnej biorąc pod uwagę produkty dozwolone

i przeciwwskazane do stosowania w tej diecie oraz dozwolone i przeciwwskazane techniki
wykonania potraw,

3) ocenić zaproponowane desery, czy są dobrym źródłem witaminy C i błonnika

pokarmowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

materiał nauczania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykorzystanie produktów

spożywczych jako źródła składników pokarmowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 12, 16, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c, 6. d, 7. b, 8. b, 9. d, 10. a, 11. a,
12. c, 13. d, 14. d, 15. c, 16. d, 17. a, 18. a, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić składniki pokarmowe i określić ich funkcje
w organizmie

Scharakteryzować

skutki

nadmiaru

i niedoboru

składników

3 Określić wartość energetyczną surowców

Rozróżnić składniki pokarmowe i określić ich funkcje
w organizmie

Scharakteryzować skutki nadmiaru i niedoboru
składników odżywczych dla organizmu człowieka

6 Określić wartość energetyczną posiłków

Sklasyfikować produkty spożywcze pod względem
wartości odżywczej

Sklasyfikować produkty spożywcze pod względem
wartości energetycznej

Sklasyfikować produkty spożywcze pod względem
wartości odżywczej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 Zastosować normy żywienia i wyżywienia

11 Zastosować zasady żywienia dietetycznego

12 Zestawić potrawy w posiłki

13 Zastosować zasady żywienia dietetycznego

Scharakteryzować skutki nadmiaru i niedoboru
składników odżywczych dla organizmu człowieka

15 Zestawić potrawy w posiłki

16 Ocenić jadłospis

Sklasyfikować produkty spożywcze pod względem
wartości odżywczej

18 Obliczyć bilans energetyczny organizmu

19 Ustalić typ bilansu wodnego organizmu

Określić zapotrzebowanie organizmu na składniki
pokarmowe

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących produktów spożywczych jako źródła składników

pokarmowych. Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Witaminy pełnią w organizmie człowieka funkcję

a) energetyczną.
b) budulcową i energetyczną.
c) regulującą i energetyczną.
d) regulującą.

2. Anemia (niedokrwistość) jest spowodowana niedoborem

a) żelaza.
b) wapnia.
c) jodu.
d) potasu.

3. Wartość energetyczna 100 g jogurtu, zawierającego 4 g białka, 2 g tłuszczu,

6 g węglowodanów wynosi
a) 58 kcal.
b) 5,8 kcal.
c) 68 kcal.
d) 78 kcal.

4. Podstawową funkcją węglowodanów w organizmie człowieka jest

a) regulowanie gospodarki wodnej.
b) dostarczanie energii.
c) transport tlenu.
d) obniżanie poziomu cholesterolu.

5. Nadmierne spożycie lub przedawkowanie niektórych witamin jest szkodliwe dla zdrowia

i stan taki określany jest jako
a) awitaminoza.
b) szkorbut.
c) hiperwitaminoza.
d) hipowitaminoza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Uczeń spożył podczas przerwy 50 g chipsów oraz wypił 200 g coca-coli. Produkty te

dostarczyły do organizmu energii (wartość energetyczna 100 g chipsów – 552 kcal,
a 100 g coca-coli – 42 kcal)
a) 318 kcal.
b) 594 kcal.
c) 720 kcal.
d) 360 kcal.

7. Mleko jest dobrym źródłem białka

a) pełnowartościowego i witaminy C.
b) pełnowartościowego i wapnia.
c) niepełnowartościowego i wapnia.
d) niepełnowartościowego i witamin z grupy B.

8. Wybierz grupę produktów o wysokiej wartości energetycznej.

a) jabłka, mleko, twaróg chudy.
b) majonez, pasztet, masło.
c) pomidory, olej, truskawki.
d) kiwi, marchew, ogórki.

9. Wskaż tłuszcze nie zawierające cholesterolu.

a) oliwa, margaryna, masło.
b) masło roślinne, smalec.
c) olej sojowy, margaryna, boczek.
d) oliwa, margaryna, olej rzepakowy.

10. Normy żywienia określają

a) ilość produktów spożywczych, które należy spożyć w ciągu dnia, aby dostarczyć do

organizmu odpowiednią ilość energii.

b) zalecenia żywieniowe.
c) aktualne trendy żywieniowe.
d) ilość energii i składników odżywczych zapewniających prawidłowy rozwój

organizmu.

11. Dietę lekkostrawna stosuje się w przypadku

a) grypy, przeziębienia.
b) w stanach pooperacyjnych.
c) otyłości.
d) miażdżycy.

12. Prawidłowo ułożony zestaw II śniadania to:

a) drożdżówka, baton czekoladowy, sok jabłkowy.
b) kawa naturalna, banan.
c) chleb żytni, masło, szynka, sałata, papryka świeża.
d) hamburger, coca-cola, sałatka jarzynowa.

13. Techniki kulinarne dozwolone w diecie lekkostrawnej to:

a) smażenie, pieczenie na rożnie.
b) duszenie, pieczenie na rożnie.
c) duszenie, smażenie.
d) gotowanie, pieczenie w folii aluminiowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Skutkiem spożywania dużej ilości produktów zakwaszających są:

a) otyłość, bóle głowy.
b) cukrzyca, angina.
c) kurza ślepota, spadek odporności.
d) spadek odporności, zmęczenie, problemy skórne.

15. Na kolację w stołówce przygotowano: herbatę z cytryną, pieczywo, masło, pasztet, ser

topiony, miód. Wartość odżywczą posiłku uzupełni
a) mleko.
b) musztarda.
c) pomidor.
d) majonez.

16. Wskaż zestaw obiadowy zgodny z zasadami racjonalnego żywienia.

a) Zupa koperkowa z makaronem, zapiekanka z ryżu i pieczarek, kisiel wiśniowy,

kompot truskawkowy.

b) Barszcz czerwony zabielany z ziemniakami, kotlet schabowy, frytki, buraczki

zasmażane, kompot wiśniowy.

c) Zupa szczawiowa z jajkiem, kluski śląskie, kotlet mielony, szpinak, kompot

agrestowy.

d) Zupa pomidorowa z makaronem, ziemniaki z wody, udko pieczone, fasolka

szparagowa z wody, surówka z kapusty pekińskiej, kompot morelowy.

17. Wskaż zestaw produktów będących dobrym źródłem wapnia.

a) Ser żółty, sardynki.
b) Ser twarogowy, ryby.
c) Marchew, mleko.
d) Oliwa, jogurt.

18. Jeżeli wiesz, że posiłki ucznia dostarczyły mu 800 kcal w I śniadaniu, 200 kcal w II

niadaniu, w obiedzie 1200 kcal, w podwieczorku 200 kcal oraz w kolacji 500 kcal., a na

podstawowe funkcje życiowe zużytych zostało 1200 kcal, na czynności codzienne
300 cal, na zajęcia szkolne 400 kcal, na aktywny czas wolny 200 kcal to
a) bilans energetyczny był dodatni.
b) bilans energetyczny był zerowy.
c) bilans energetyczny był ujemny.
d) nie można na podstawie danych w ćwiczeniu ustalić typu bilansu.

19. Bilans wodny zerowy występuje gdy

a) ilość wody dostarczonej do organizmu równa jest ilości wody wydalonej

z organizmu.

b) ilość wody dostarczonej do organizmu jest mniejsza od ilości wody wydalonej

z niego.

c) człowiek nie spożywa żadnych napojów i płynnych potraw.
d) ilość wody dostarczonej do organizmu jest większa od ilości wody wydalonej

z organizmu.

20. Aby pokryć 30% dziennego zapotrzebowania na energię, które wynosi 3000 kcal,

mężczyzna powinien spożyć w ciągu dnia tłuszcz w ilości
a) 225 g.
b) 10 g .
c) 22,5 g.
d) 100 g .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………..………………………………………………..

Wykorzystanie

produktów

spożywczych

jako

źródła

składników

pokarmowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykorzystanie produktów

spożywczych jako źródła składników pokarmowych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

Zadania nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 15, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

Zadania nr 8, 10, 14, 16, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 20.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

– dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
– dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
– dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
– bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. a, 5. c, 6. a, 7. c, 8. d, 9. b, 10. b, 11. a,
12. b, 13. a, 14. d, 15. d, 16. c, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Rozróżnić składniki pokarmowe

Określić wpływ składników pokarmowych na
funkcjonowanie organizmu

Scharakteryzować skutki niedoboru składników
odżywczych dla organizmu człowieka

Sklasyfikować produkty pod względem wartości
odżywczej

Określić wpływ składników pokarmowych na
funkcjonowanie organizmu

6 Określić wartość odżywczą produktów spożywczych

Sklasyfikować produkty pod względem wartości
odżywczej

Określić zapotrzebowanie organizmu na składniki
pokarmowe

9 Określić wartość odżywczą posiłków

10 Obliczyć bilans energetyczny organizmu

11 Określić wartość energetyczną potraw

12 Odróżnić i zastosować normy żywienia i wyżywienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13 Zastosować zasady żywienia dietetycznego

14 Zestawić potrawy w posiłki

15 Zastosować zasady żywienia dietetycznego

Sklasyfikować produkty pod względem wartości
energetycznej

Określić zapotrzebowanie organizmu na energię
i składniki pokarmowe

Sklasyfikować produkty pod względem wartości
odżywczej

19 Ocenić jadłospis

20 Określić rodzaj bilansu wodnego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

pokarmowych. Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Węglowodanem nieprzyswajalnym przez organizm człowieka jest

glukoza.

laktoza.

fruktoza.

błonnik pokarmowy.

2. Składniki mineralne pełnią w organizmie funkcję

regulującą i energetyczną.

energetyczną.

budulcową i energetyczną.

budulcową i regulującą.

3. Objawem długotrwałego niedoboru witaminy A w organizmie człowieka jest

kurza ślepota.

krzywica.

choroba beri-beri.

szkorbut.

4. Grupa produktów bogatych w cholesterol to:

masło, żółtko jaj, smalec.

olej słonecznikowy, warzywa, owoce.

oliwa z oliwek, ser twarogowy, tłusta wieprzowina.

sery żółte, wątroba, olej sojowy.

5. Błonnik pokarmowy w organizmie człowieka

jest dobrym źródłem energii.

jest materiałem budulcowym komórek i tkanek człowieka.

pobudza ruchy robaczkowe jelit i odtruwa organizm.

jest źródłem witamin i NNKT.

6. Suche nasiona roślin strączkowych są źródłem:

węglowodanów, witamin z grupy B, składników mineralnych, białka roślinnego.

cholesterolu, witaminy C, białka roślinnego.

białka pełnowartościowego, witaminy A.

witamin A i D, białka pełnowartościowego, NNKT.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Charakter zasadotwórczy mają:

szynka, chleb razowy, pomidor.

mleko, ryby, jaja.

jabłko, ogórek, mleko.

wołowina, makaron, banan.

8. Jeżeli dzienne zapotrzebowanie kobiety na energię wynosi 2400 kcal to aby pokryć 10%

dziennego zapotrzebowania na energię powinna spożyć białko w ilości
a)

600 g.

6 g.

26,6 g.

60 g.

9. Posiłek składa się z: zupy ogórkowej 400 g, ziemniaków 200 g, kotleta schabowego 100

g, surówki z kapusty pekińskiej z majonezem 150 g. Zawartość tłuszczu w 100 g potraw
wynosi: zupa ogórkowa 2 g, ziemniaki 0,1 g, kotlet schabowy 24 g, surówka 8 g.
Zawartość tłuszczu w tym posiłku wynosi
a)

34,1 g.

44,2 g.

31 g.

40 g.

10. Jeżeli ilość energii dostarczonej z pożywieniem wynosi 3000 kcal, a wydatki energetyczne

w ciągu doby wyniosą 2600 kcal to bilans energetyczny jest
a)

zerowy.

dodatni, nadwaga.

ujemny, chudnięcie.

dodatni, spadek masy ciała.

11. Najwięcej energii dostarczamy do organizmu spożywając

100 g lodów czekoladowych z bitą śmietaną.

100 g bukietu z warzyw.

100 g dorsza gotowanego z warzywami.

100 g omletu na parze z jagodami.

12. Normy żywienia

są zestawem produktów przewidzianych do spożycia przez jedną osobę w ciągu dnia.

określają ilość energii i niezbędnych składników odżywczych, które powinien
otrzymać organizm w ciągu dnia.

określają tylko zapotrzebowanie organizmu na energię.

są zestawem zaleceń żywieniowych i zasad racjonalnego żywienia.

13. W stanach gorączkowych, przeziębieniu, grypie zastosujesz dietę

łatwo strawną.

niskobiałkową.

z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów.

niskokaloryczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Dodatek witaminowy uzupełniający II śniadanie składające się z bułki z masłem i serem

ółtym to

herbata.

oranżada.

majonez.

pomidor.

15. Osobie będącej na diecie lekkostrawnej zaproponujesz na śniadanie:

wieże pieczywo pszenne, ser topiony, ogórek, kakao.

jajecznica, kawa naturalna, chleb razowy, pomidor.

pasztetowa, chleb razowy, margaryna, miód, dżem, mleko, banan.

bułka pszenna czerstwa, masło, jajo na miękko, sałata, sok pomarańczowy.

16. Grupa produktów spożywczych o wysokiej wartości energetycznej to:

kefir, cielęcina, maliny, buraki.

ryby, papryka, grzyby, jabłka.

boczek, margaryna, chipsy, orzechy.

mleko, ziemniaki, polędwica wołowa, gruszki.

17. Węglowodany powinny dostarczyć do organizmu następujący odsetek energii

10–14%.

50–60%.

25–30%.

5–10%.

18. Produkty będące dobrym źródłem witaminy C to:

cytryna, jogurt, chleb razowy.

porzeczki, papryka, truskawki.

jabłka, mięso, kiwi.

wiśnie, agrest, ser twarogowy.

19. Zestaw obiadowy ułożony zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia to:

zupa szczawiowa, kasza gryczana, gulasz wołowy, sałata, szpinak, galaretka
agrestowa.

zupa owocowa z łazankami, kopytka z sosem pieczarkowym, surówka z kapusty
pekińskiej, kompot wiśniowy.

barszcz ukraiński, ziemniaki z wody, kotlet mielony, surówka z cykorii
i mandarynek, galaretka pomarańczowa.

zupa pomidorowa z ryżem, gołąbki w sosie pomidorowym, pieczywo pszenne,
ciasto.

20. Bilans wodny ujemny występuje gdy

ilość wody dostarczonej do organizmu i wydalonej z niego jest taka sama.

ilość wody wydalonej z organizmu jest większa od ilości wody dostarczonej do
organizmu.

ilość wody wydalonej jest mniejsza od ilości wody dostarczonej do organizmu.

organizm nie otrzymuje żadnych płynów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykorzystanie produktów spożywczych jako źródła składników
pokarmowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Arkuszyński Cz.: Karta menu w czterech językach
2. Cybulska B. Łukaszewska.: Dietetyka. WSiP, Warszawa 1990
3. Czerwińska D., Gulińska E.: Podstawy żywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2005
4. Czerwińska D., Kołłajtis-Dołowy A., Kozłowska K., Pietruszka B.: Podstawy żywienia

człowieka. Format –AB, Warszawa 2004

5. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red): śywienie człowieka. PWN, Warszawa 1998
6. Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, 1999
7. Konarzewska M., Zielonka B., Konarzewska Sokołowska M,: Technologia

gastronomiczna z towaroznawstwem. REA, Warszawa 2004

8. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka.

WSiP, Warszawa 2000

9. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odżywcza wybranych

produktów spożywczych i typowych potraw. PZWL, Warszawa 2003

10. Superczyńska E., śylińska-Kaczmarek M.: Zasady żywienia. REA, Warszawa 2004
11. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. PZWL, Warszawa 1992
12. Włodarek D.: Dietetyka. Format – AB, Warszawa 2005
13. Ziemlański Ś.: Podstawy prawidłowego żywienia człowieka. Wydawca Instytut Danone –

Fundacja Promocji Zdrowego śywienia, Warszawa 1998

Czasopisma:
–

Przegląd Gastronomiczny

–

Literatura metodyczna
1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym,

Wyd. ITEE, Radom 2001

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „śak”,

Warszawa 2003

4. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II,

Wyd. ITEE, Radom 1999

5. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITE, Radom 1995