garbarz skor 744[03] z1 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Skiba

Dobieranie metod i technik garbowania skór
744[03].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Tadeusz Sadowski
dr inż. Jan Żarłok

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Skiba

Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z1.02

„Dobieranie metod i technik garbowania skór” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu garbarz skór.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne 5

3. Cele kształcenia 6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia 10

5.1. Cel procesu garbowania skór

5.1.1. Ćwiczenia 10

5.2. Piklowanie skór jako proces przygotowawczy do niektórych rodzajów garbowania 11

5.2.1. Ćwiczenia 11

5.3. Metody i sposoby garbowania

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Garbowanie chromowe

5.4.1. Ćwiczenia 17

5.5. Inne rodzaje garbowania

5.5.1. Ćwiczenia 21

5.6. Urządzenia stosowane do garbowania chromowego

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Treści zawarte w tym poradniku są przeznaczone dla nauczyciela prowadzącego

nauczanie zawodowe w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie garbarz skór
744[03]. Jednostka modułowa zawiera:

−

wymagania wstępne,

−

szczegółowe cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania, propozycje
metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,

−

wykaz literatury z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
Treści kształcenia jednostki modułowej zostały ujęte w tematach:
1. Cel procesu garbowania skór.
2. Piklowanie skór jako proces przygotowawczy do niektórych rodzajów garbowania.
3. Metody i sposoby garbowania.
4. Garbowanie chromowe.
5. Inne rodzaje garbowania.
6. Urządzenia stosowane do garbowania chromowego.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W rozdziale tym podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie realizacji programu uczeń musi przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Z tymi przepisami należy zapoznać uczniów podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

744[03].Z1

Technologia garbowania właściwego

skór

744[03].Z1.01

Przygotowanie skór do

garbowania

744[03].Z1.02

Dobieranie metod i technik

garbowania skór

744[03].Z1.03

Przygotowanie skór wygarbowanych do

procesów wykończania

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu tej jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji zawodowych,

−

organizować własne stanowisko pracy,

−

przewidywać zagrożenia z zakresu BHP oraz ochrony środowiska, stosować odpowiednią
odzież i środki ochrony osobistej,

−

korzystać z dotychczasowych doświadczeń zdobytych w poprzednich modułach,

−

przeprowadzać moczenie skór,

−

przeprowadzać proces wapnienia skór,

−

posługiwać się maszynami do dwojenia i odmięśniania,

−

odwapniać i wytrawiać skóry,

−

rozpoznawać jakie skóry należy poddać praniu i odtłuszczaniu,

−

rozpoznawać fabrykat skórzany po procesie wapnienia, odwapniania i wytrawiania,

−

prowadzić dzienniczek wykonywanych ćwiczeń i zadań praktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić i dobrać metodę garbowania w zależności od rodzaju surowca i przeznaczenia
skór,

−

dobrać maszyny i urządzenia do garbowania,

−

nastawić kąpiele garbujące o parametrach technologicznych określonych w dokumentacji
produkcyjnej,

−

zorganizować i przeprowadzić proces garbowania chromowego,

−

zorganizować i przeprowadzić proces garbowania roślinnego i roślinno-syntanowego,
zastosować różne techniki garbowania,

−

skontrolować parametry technologiczne brzeczek roślinnych określone w dokumentacji
produkcyjnej,

−

dobrać metodę i przeprowadzić proces garbowania skór w zależności od ich
przeznaczenia,

−

dokonać kontroli międzyoperacyjnej procesu garbowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca .....................................................................................................................

Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]

Moduł:

Technologia garbowania właściwego skór 744[03].Z1

Jednostka modułowa: Dobieranie metod i technik garbowania skór 744[03].Z1.02

Temat: Piklowanie całodobowe piklem klasycznym

Cel ogólny: rozumienie celu i kształtowanie umiejętności piklowania

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

zorganizować stanowisko do piklowania zgodnie z wymogami bhp,

−

przygotować pikiel,

−

dobrać środki do sporządzenia kąpieli piklującej,

−

przeprowadzić piklowanie skóry surowej,

−

dobrać parametry prowadzenia procesu piklowania,

−

dokonać oceny spiklowanej skóry.

Metody nauczania:

−

miniwykład,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach

Czas: 120 minut

Środki dydaktyczne:

−

wagi do ważenia skór i odczynników chemicznych

−

próbki skór po wytrawianiu,

−

środki do sporządzenia kąpieli piklującej,

−

bębenki szklane typu Wacker wraz z aparatem do obracania,

−

odzież ochronna,

−

papierki wskaźnikowe,

−

pH-metr.

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia:

Przedmiotem zadania jest przeprowadzenie piklowania skór wytrawionych w piklu
klasycznym.

FAZA WSTĘPNA

Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów

z pracą metodą przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE

Pytania prowadzące dla ucznia:

1. W jakim celu przeprowadzamy piklowanie skór?
2. Jakie są metody piklowania?
3. Jak przygotowujemy skóry do piklowania?
4. Kiedy przeprowadzamy proces piklowania?
5. Jak sporządzamy kąpiel piklującą?
6. Jak przygotować stanowisko do przeprowadzenie procesu piklowania?

PLANOWANIE
Polecenia prowadzące dla ucznia:

1. Zaplanuj kolejność czynności wykonania piklowania piklem klasycznym.
2. Ustal jakie wykonasz czynności przygotowując kąpiel piklującą.
3. Określ ilość środków potrzebnych do sporządzenia pikla.
4. Określ czas prowadzenia procesu piklowania.

UZGODNIENIA

1. Omów z uczniem wszystkie punkty z fazy planowania.
2. Odnieś się do uwag i sugestii ucznia.

WYKONANIE

1. Podział uczniów na grupy ćwiczeniowe.
2. Rozdanie instrukcji do ćwiczeń.
3. Rozdanie próbek skór przeznaczonych do piklowania.
4. Sporządzenie kąpieli piklującej.
5. Załadowanie skór do bębenków i rozpoczęcie piklowania.
6. Kontrola przebiegu procesu.
7. Ocena skór po piklowaniu.

SPRAWDZENIE

1. Czy prawidłowo sporządzono kąpiel piklującą?
2. Czy prawidłowo dobrano środki do sporządzenia kąpieli?
3. Czy prawidłowo prowadzono proces piklowania?
4. Czy skóry zostały prawidłowo spiklowane?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich uniknąć
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA
Zakończenie zajęć

Praca domowa

W oparciu o wiadomości teoretyczne przygotować pisemnie składy dwóch innych kąpieli

piklujących.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .....................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł:

Technologia garbowania właściwego skór 744[03].Z1

Jednostka modułowa: Dobieranie metod i technik garbowania skór 744[03].Z1.02

Temat: Garbowanie roślinne skór na podeszwy obuwia.

Cel ogólny: rozumienie celu i kształtowanie umiejętności garbowania skór specjalnego

przeznaczenia

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

powiedzieć na czym polega garbowanie roślinne,

−

określić jakie skóry garbujemy tą metodą,

−

podać podział barwników roślinnych,

−

prowadzić proces garbowania roślinnego,

−

opisać urządzenia wykorzystywane w garbowaniu roślinnym.

Metody nauczania:

−

wykład

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna

Czas: 45 minut
Środki dydaktyczne:

−

przeźrocza urządzeń wykorzystywanych do garbowania roślinnego,

−

rzutnik przeźroczy,

−

metodyki garbowania roślinnego,

−

schematy przebiegu procesu,

−

zeszyty przedmiotowe.

Przebieg zajęć:

1. Powitanie uczniów.
2. Ogólne omówienie garbowania roślinnego.
3. Zapoznanie uczniów z metodykami.
4. Pokaz schematów i zapoznanie uczniów z etapami prowadzenia procesu garbowania

roślinnego.

5. Zaprezentowanie urządzeń do garbowania roślinnego.
6. Uczeń sporządza notatki w zeszycie przedmiotowym.
7. Nauczyciel pyta czy wszystko jest zrozumiałe i odpowiada na ewentualne pytanie.
8. Pożegnanie uczniów.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Opisać urządzenia do garbowania roślinnego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Cel procesu garbowania skór

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień jakie cechy uzyskuje skóra po wygarbowaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) wymienić właściwości skór surowych,
3) wypisać cechy skór po garbowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

– kartki papieru,
– przybory szkolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Piklowanie skór jako proces przygotowawczy do niektórych

rodzajów garbowania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Piklowanie piklem klasycznym krótkim.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować pikiel:

−

100% wody o temperaturze 18-21 °C,

−

8% soli kuchennej, obracać 15 minut,

−

1,2% kwasu siarkowego, po rozcieńczeniu wodą 1:10,

4) rozcieńczony kwas do bębna w 3 porcjach, obracać próbki w bębnie przez 2 godziny,
5) zmierzyć pH,
6) obracać próbki w bębnie przez 1,5 godziny, zmierzyć pH,
7) dokonać oceny organoleptycznej – sprawdzić czy skóra w dotyku jest szorstka,

zostawiająca odcisk palca,

8) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacja

Środki dydaktyczne:

– próbki skór po wytrawianiu,
– kwas siarkowy stężony,
– sól kuchenna,
– bębenki szklane typu Wacker,
– aparat do obracania bębenków,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe pH,
– odzież ochronna: okulary, rękawice gumowe, fartuch roboczy.

Ćwiczenie 2

Piklowanie całodobowe piklem klasycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować pikiel:

−

100% wody o temperaturze 18-21 °C,

−

8% soli kuchennej, obracać 15 minut,

−

1,2% kwasu siarkowego, po rozcieńczeniu wodą 1:10,

4) rozcieńczony kwas dodać do bębna w 3 porcjach, obracać próbki przez 2 godziny,
5) zmierzyć pH, zostawić na następny dzień,
6) obracać próbki w bębnie przez 0,5 godziny,
7) dokonać oceny organoleptycznej – sprawdzić czy skóra w dotyku jest szorstka,

zostawiająca odcisk palca,

8) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

Ćwiczenie 3

Piklowanie skór piklem maskowanym mrówczanem wapnia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować pikiel:

−

100% wody o temperaturze 18-21° C,

−

6% soli kuchennej,

−

1% mrówczanu wapniowego, obracać 15 minut,

−

1% kwasu siarkowego, po rozcieńczeniu wodą 1:10

4) umieścić próbki w bębnie w piklu i obracać przez 2 godziny,
5) zmierzyć pH, ocenić organoleptycznie czy skóra jest w dotyku szorstka, zostawiająca

odcisk palca, obracać jeszcze 1,5 godziny,

6) zmierzyć pH końcowe, dokonać oceny organoleptycznej,
7) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– próbki skór po wytrawianiu,
– kwas siarkowy stężony,
– mrówczan wapnia,
– sól kuchenna,
– bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania bębenków,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe pH,
– czerwień metylowa,
– błękit bromotymolowy,
– odzież ochronna: okulary, rękawice gumowe, fartuch roboczy.
– suszarka.

Ćwiczenie 4

Pikowanie skór w piklu składającym się z dwóch różnych kwasów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) Przygotować pikiel:

−

100% wody o temperaturze 18-21 °C,

−

8% soli kuchennej, obracać 15 minut,

−

0,8% kwasu mrówkowego rozcieńczonego wodą 1:10,

−

0,8% kwasu siarkowego rozcieńczonego wodą 1:10,

4) obracać próbę przez 2 godziny,
5) zmierzyć pH, ocenić organoleptycznie czy skóra w dotyku jest szorstka, zostawiająca

odcisk palca, próbę obracać kolejne 1,5 godziny,

6) zmierzyć pH końcowe, dokonać oceny organoleptycznej – jak wyżej,
7) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

– próbki skór po wytrawianiu,
– kwas siarkowy stężony,
– kwas mrówkowy 80%,
– sól kuchenna,
– bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania bębenków,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe pH,
– błękit bromotymolowy,
– odzież ochronna: okulary, rękawice gumowe, fartuch roboczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Piklowanie piklem maskowanym mrówczanem sodu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia
3) przygotować pikiel:

−

50% wody o temperaturze 18-21 °C,

−

6% soli kuchennej,

−

1,5% mrówczanu sodu, obracać 15 minut,

−

1,2% kwasu siarkowego – po rozcieńczeniu w wodzie 1:10,

4) obracać próbę przez 2 godziny, zmierzyć pH,
5) ocenić organoleptycznie czy skóra w dotyku jest szorstka, zostawiająca odcisk palca,
6) próbę obracać 1,5 godziny,
7) zmierzyć pH końcowe, dokonać oceny organoleptycznej – jak wyżej,
8) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

– kwas siarkowy stężony,
– mrówczan sodowy,
– sól kuchenna,
– czerwień metylowa,
– bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania bębenków,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe pH,
– odzież ochronna: okulary, rękawice gumowe, fartuch roboczy.

Ćwiczenie 6

Piklowanie skór futerkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować pikiel:

−

1000% wody o temperaturze 18-21 °C,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sól kuchenna, 60 gram/litr, obracać 15-20 minut

−

dodać w dwóch porcjach kwas mrówkowy 80% - 8 gram/litr, rozcieńczony 1:10 (nie

nalewać kwasu bezpośrednio na skóry), obracać 2 godziny, a następnie po 10 minut
co 0,5 godziny przez dobę,

4) zmierzyć pH końcowe, dokonać oceny organoleptycznej,
5) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

– próbki skór futerkowych po praniu,
– kwas mrówkowy 80%,
– sól kuchenna,
– cytrok laboratoryjny,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe,
– błękit bromotymolowy,
– odzież ochronna: okulary, rękawice gumowe, fartuch roboczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Metody i sposoby garbowania

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Umiejętność korzystania z katalogów firmowych i stron internetowych firm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wybierać 3 firmy produkujące środki garbarskie,
4) znaleźć w ich ofercie środki garbujące mineralne,
5) wyszukać w ich ofercie środki garbujące syntetyczne,
6) wyszukać w ich ofercie środki garbujące roślinne,
7) opisać, która z firm ma najszerszą ofertę i która podaje najwięcej informacji o środkach

oraz ich stosowaniu,

8) spostrzeżenia i wnioski zanotuj w dzienniczku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– katalogi firm produkujących środki garbarskie: Rokita, Biochimica, BASF, Stahl i inne,
– komputer z internetem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Garbowanie chromowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Garbowanie w kąpieli piklującej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dodać do kąpieli piklującej 7% Chromalu – ilość kąpieli piklującej 50%,
3) obracać 3 godziny do uzyskania przeniknięcia garbnika chromowego przez przekrój

skóry,

4) dodać porcjami 0,8 - 1,0% węglanu sodowego, rozpuszczonego w wodzie (1:10),
5) obracać 2 godziny, dodać 50% gorącej wody,
6) wykonać próbę odporności próbki skóry na temperaturę wrzącej wody – 3 minuty,

sprawdzić Ts,

7) jeżeli Ts < 100 °C dodać 0,2 - 0,3% węglanu sodowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– spiklowana golizna wraz z kąpielą,
– Chromal,
– wodorowęglan sodowy techniczny,
– węglan sodowy,
– sól kuchenna techniczna
– zieleń bromokrezolowa,
– bębenki szklane z aparatem do obracania i z możliwością podgrzewania,
– pH- metr,
– waga,
– zlewki,
– płaszcz grzejny,
– termometr,
– odzież ochronna.

Ćwiczenie 2

Garbowanie w świeżej kąpieli

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) po odcedzeniu kąpieli piklującej dodać:

−

80% wody o temperaturze 18-21° C,

−

3% soli kuchennej, rozpuszczonej w wodzie użytej do kąpieli,

−

a następnie 8% Chromalu,

4) obracać 3 godziny do osiągnięcia przebicia garbnika przez skórę,
5) dodać porcjami 1,5% wodorowęglanu sodowego rozpuszczonego w wodzie (1:20)

i obracać 2 godziny

6) wykonać próbę gotowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– spiklowana golizna,
– Chromal,
– wodorowęglan sodowy techniczny,
– sól kuchenna techniczna,
– bębenki szklane z aparatem do obracania bębenków,
– pH- metr,
– waga,
– zlewki,
– płaszcz grzejny,
– termometr,
– odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Garbowanie chromowe bezkąpielowe skór piklowanych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) do bębna dodać goliznę po spiklowaniu i 10% wody zawierającej sól kuchenną

w stosunku do ciężaru golizny, obracać 5 minut,

4) dodać zmieszane ze sobą:

−

10% suchego Chromalu,

−

1% NaHCO

5) całość obracać w bębnie przez 2 godziny do wchłonięcia garbnika przez skóry

i uzyskania przeniknięcia na wskroś,

6) następnie dodać 120-150% wody o temperaturze 18-21 °C, obracać w bębnie 1 godzinę,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) zalkalizować kąpiel przy użyciu około 1,0% NaHCO

rozpuszczonego w wodzie 1:10

i dodanego porcjami, obracać 2 godziny,

8) sprawdzić odporność skóry na działanie wrzątku – temperatura skurczu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– spiklowana golizna,
– Chromal,
– wodorowęglan sodowy techniczny,
– sól kuchenna techniczna,
– bębenki szklane typu Wacker z aparatem do obracania bębenków,
– pH- metr,
– kolorymetr,
– wagi do ważenia środków chemicznych i skór,
– zlewki,
– płaszcz grzejny,
– termometr,
– specjalistyczna odzież ochronna.

Ćwiczenie 4

Garbowanie chromowe bezpiklowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) próbki golizny całkowicie odwapnionej i wytrawionej płukać 2 razy wodą: I płukanie

– woda 200%, temperatura 30

C, czas 15 minut; II płukanie – woda 200%, temperatura

C, czas 15 minut,

4) następnie do bębna dodać:

−

10% wody o temperaturze 18-20 °C,

−

3% soli kuchennej, obracać około 15 minut,

5) dodać:

−

1,0% mrówczanu sodowego

−

10% Chromalu, obracać aż do uzyskania „przegarbowania” przekroju skór,

6) następnie dodać 100 % wody o temperaturze 18-21° C, obracać 2-3 godziny,
7) pobrać próbkę skóry, oznaczyć temperaturę skurczu lub wykonać próbę wrzątku,
8) alkalizować kąpiel przy użyciu około 1% NaHCO

rozpuszczonego w wodzie (1:20)

i dodawanego porcjami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

– golizna odwapniona i wytrawiona,
– mrówczan wapniowy,
– mrówczan sodowy,
– Chromal,
– wodorowęglan sodowy,
– sól kuchenna techniczna,
– bębenki szklane z aparatem do obracania bębenków,
– pH- metr,
– waga do ważenia środków chemicznych,
– zlewki,
– płaszcz grzejny,
– termometr,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Inne rodzaje garbowania

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Garbowanie glinowe bez soli maskujących.

Ilość kąpieli i chemikaliów obliczamy w stosunku do masy skór po wapnieniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) próbki wypłukanej golizny umieścić w bębnie typu Wacker,
4) przygotować kąpiel o składzie:

−

70% wody o temperaturze 18-20 °C,

−

20% soli kuchennej,

5) obracać 10 minut, a następnie dodać:

−

6% ałunu glinowego,

−

1,0% siarczanu sodowego,

6) obracać 1 godzinę i sprawdzić pH kąpieli,
7) dodać:

−

40-50% wody o temperaturze 18-20

−

10% ałunu glinowego,

−

2% soli kuchennej,

8) obracać 3 godziny,
9) dodać 0,6% wodorowęglanu sodowego, rozpuszczonego w wodzie w stosunku 1:10,
10) obracać 2 godziny,
11) próbki skóry wyjąć i pozostawić mokre do następnego dnia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– golizna wypłukana,
– ałun glinowy,
– siarczan sodowy,
– sól kuchenna,
– wodorowęglan sodowy,
– pH-metr,
– waga,
– bębenki szklane typu Wacker z urządzeniem do obracania,
– zlewki,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Garbowanie mimozowo-glinowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) próbki golizny piklowanej umieścić w bębnie obrotowym w kąpieli o składzie:

−

100% wody o temperaturze 20° C,

−

10% siarczanu sodowego lub soli kuchennej,

4) obracać 30 minut,
5) przeprowadzić garbowanie roślinne:

−

przygotować 100% wody o temperaturze 40 °C,

−

8 % ekstraktu mimozy, obracać 3-4 godziny,

6) kąpiel zlać, przeprowadzić płukanie, odlać wodę,
7) przeprowadzić garbowanie glinowe;

−

przygotować 100 % wody o temperaturze 20°C,

−

15% siarczanu glinowego, bezwodnego,

8) obracać 30 minut, ustalić wartość kąpieli na pH 3,6 – 3,8 przy użyciu octanu sodowego

lub rozcieńczonego kwasu siarkowego, obracać 30 minut, skorygować z pH i obracać
20 minut,

9) przeprowadzić neutralizację wstępną; do kąpieli dodać 1% mrówczanu wapnia, obracać

60 minut i dodać w trzech porcjach 2% kwaśnego węglanu sodowego rozcieńczonego
wodą 1:10, obracać 60 minut. Końcowa wartość pH powinna wynosić 4.5,

10) skóry wyjąć z kąpieli i oznaczyć temperaturę skurczu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– golizna piklowana,
– siarczan sodowy,
– ekstrakt mimozy,
– siarczan glinowy,
– mrówczan wapnia,
– węglan sodowy,
– sól kuchenna,
– octan sodowy,
– kwas siarkowy,
– pH-metr,
– waga,
– bębenki szklane typu Wacker z urządzeniem do obracania,
– zlewki,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Garbowanie roślinno-syntanowe różnymi ilościami garbników.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować roztwór garbnika zawierający w 1 dm

−

350 g ekstraktu mimozy technicznej,

−

150 Rotaniny W,

−

100 g Rotaniny BNS, przyjmując do wyliczeń stężenie garbnika: ekstrakt suchy
mimozy jako 60-65%, zaś Rotanina W i BNS jako 40%,

4) zważyć próbki odwapnionej i wytrawionej golizny cielęcej lub bydlęcej po dwojeniu,
5) przygotować w bębnach garbujących lub zlewkach z przyrządzonego roztworu garbnika

5 brzeczek garbujących zawierających: 10, 20, 30, 50 i 100% czystego garbnika oraz
500% wody, w stosunku do masy próbek skór zwapnionych,

6) zmierzyć wartość pH roztworów garbników,
7) umieścić próbki skór i pozostawić je zawieszone w garbniku lub obracać w bębenkach,
8) garbować przy naturalnej wartości pH roztworów brzeczek,
9) przy garbowaniu w bębenkach co godzinę sprawdzać wartość pH kąpieli i stopień

przegarbowania golizny,

10) po upływie 4–5 godzin obracaniu w bębnie pozostawić próbki zanurzone w kąpieli do

następnego dnia,

11) sprawdzić wartość pH po 48 godzinach, płukać próbki przez 5–10 minut wodą

o temperaturze pokojowej i pozostawić zawieszone do wysuszenia,

12) oznaczyć Ts, stopień przegarbowania,
13) opisać wygląd wygarbowanych próbek – barwę, miękkość, elastyczność.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– odwapniona i wytrawiona golizna cielęca lub bydlęca po dwojeniu,
– ekstrakt mimozy technicznej zawierający 60-65% garbnika,
– Rotanina BNS handlowa zawierająca 40-42% garbnika,
– Rotanina W handlowa zawierająca 40-45% garbnika,
– wodorowęglan sodowy,
– mrówczan sodowy,
– pH-metr,
– papierki wskaźnikowe,
– waga,
– zlewki,
– bębenki szklane typu Wacker z urządzeniem do obracania i ogrzewania,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Garbowanie aldehydem glutarowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) próbki golizny nastawić roztworem kwasu mrówkowego na wartość pH kąpieli 3,5 - 4,0,
4) dodać: 2,5% Reluganu GTW (43% roztwór aldehydu glutarowego),
5) obracać 1,5 - 2 godzin i alkalizować porcjami kąpiel garbującą przy użyciu około 2,0%

wodorowęglanu sodowego do wartości kąpieli około 6,5,

6) obracać 2 godziny,
7) pozostawić skóry w kąpieli,
8) następnego dnia obracać 2 godziny i zalkalizować kąpiel,
9) opisać wygląd próbek, ich miękkość, ciągliwość i tym podobne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

– próbki golizny,
– kwas mrówkowy,
– Relugan GTW,
– wodorowęglan sodowy,
– węglan sodowy,
– papierki wskaźnikowe,
– waga,
– bębenki szklane typu Wacker wraz z urządzeniem do obracania,
– pH-metr,
– odzież ochronna.

Ćwiczenie 5

Przyspieszone garbowanie tłuszczowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z jednostki modułowej,
2) przygotować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) próbki skór po dwojeniu i dowapnieniu natrzeć tranem,
4) obracać w bębnie do wniknięcia tranu w przekrój skóry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) zaimpregnowane skóry suszyć w temperaturze około 45 °C przy cyrkulującym dopływie

ciepłego powietrza,

6) następnie skóry rozmoczyć i prać w wodzie o temperaturze 45 °C przy użyciu 1%

węglanu sodowego i 1% środka powierzchniowoczynnego,

7) powiesić skóry do wyschnięcia w temperaturze pokojowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

– próbki golizny,
– tran techniczny,
– węglan sodowy,
– środek powierzchniowo czynny, na przykład Rokafenol N-8,
– naczynia do rozmoczenia i prania skór,
– bębenki szklane typu Wacker,
– urządzenie do obracania,
– odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Urządzenia stosowane do garbowania chromowego

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj operację piklowania partii skór. Omów sposób działania i obsługi maszyn.

Wskazówki do realizacji:

Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

− omówić jego zakres i sposoby wykonania,

− zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy na maszynach,

− wskazać i objaśnić działanie mechanizmów roboczych,
− zademonstrować pracę maszyn.
Po instruktażu uczniowie kolejno wykonują zadanie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3) zaobserwować pracę maszyn do chemicznej obróbki skór podczas piklowania,

4) zapoznać się z załadunkiem i rozładunkiem skór oraz dozowaniem chemikaliów,
5) zastosować się do poleceń zawartych w zadaniu i przekazanych przez nauczyciela,
6) dokonać oceny organoleptycznej wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne i obserwacje

Środki dydaktyczne:

– bęben garbarski,
– cytrok,
– bęben typu „Dozamet”,
– środki chemiczne do przeprowadzenia procesu piklowania.

Ćwiczenie 2

Narysuj schemat działania maszyny garbarskiej stosowanej do operacji mechanicznej

obróbki skór w etapie garbowania skór. Daną maszynę wskazuje nauczyciel. Nazwij jej
podstawowe elementy i mechanizmy. Omów sposób obróbki i rodzaj skór obrabianych
w procesie technologicznym.

Wskazówki do realizacji:

Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien:

− wskazać uczniowi maszynę której schemat działania ma narysować,
− jaką techniką wykonać rysunek aby był zrozumiały,

− na co zwrócić szczególną uwagę przy omawianiu działania maszyny,

− zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zastosować się do poleceń zawartych w treści zadania oraz do poleceń nauczyciela,
4) narysować schemat maszyny,
5) sprawdzić samodzielnie wykonany rysunek i przedstawić wykonanie zadania

nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− podstawowe przybory do rysowania: ołówek, cyrkiel, linijka, ekierka,

− arkusze papieru (A-4 lub większe),
− komputer z programem graficznym.

Ćwiczenie 3

Zaobserwuj pracę maszyn lub urządzeń stosowanych do chemicznej obróbki skór

podczas garbowania. Wykonaj operację garbowania w dołach oraz reaktorach. Omów
działanie i obsługę maszyn i urządzeń.

Wskazówki do realizacji:

Przed

przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy na
maszynach i urządzeniach do garbowania skór. Wskazać i objaśnić działanie mechanizmów
roboczych maszyn i zademonstrować pracę maszyn.
Po instruktażu uczniowie wspólnie przy podziale zadań wykonują ćwiczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zapoznać się z pracą maszyn i urządzeń do rozbijania skór futerkowych,
3) zastosować się do poleceń zawartych w zadaniu,
4) sprawdzić pracę maszyny lub urządzenia pod względem bhp,
5) zademonstrować sposób obróbki skór,
6) dokonać oceny organoleptycznej poprawności wykonanego zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− bęben garbarski typu Y,

− reaktor typu betoniarka,
− doły garbarskie,

− środki chemiczne do przeprowadzenia procesu garbowania,

− skóry do garbowania roślinnego-mineralnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie metod i technik
garbowania skór”

Test składa się z 21 zadań, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 9, 10, 15, 16, 17, 21 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

– dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
– dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
– dobry – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu

ponadpodstawowego,

– bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Znać skład pikla klasycznego

2. Znać środki maskujące B

3. Podać najczęściej stosowane metody

garbowania

B P

Znać garbniki roślinne A

Znać ekstrakty chromowe

Określić zasadowość ekstraktów
chromowych

B P

Znać zasadę oznaczania temperatury
skurczu

B P

Określić znaczenie procesu
maskowania

B P

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjaśnić sposób garbowania
zamszowego

C PP

10. Wyjaśnić metodę garbowania

mineralnego

C PP

11. Znać warunki piklowania

12 Wyjaśnić zasadę przeciwprądu w

garbowaniu roślinnym

B P

13. Rozpoznawać urządzenia do

garbowania

B P

14. Znać temperatury skurczu skór

wygarbowanych różnymi garbnikami

B P

15.

Narysować schemat dwojarki

C PP

16. Narysować schemat bębna

garbarskiego

C PP

17. Obliczyć ilości środków potrzebnych

do wygarbowania partii skór

C PP

Chromal -400 kg
NaCl – 150 kg
NaHCO

– 50 kg

18.

Określić kolejność dodawania środków
do kąpieli piklującej

B P

..sól kuchenną,
..kwas,
…spęcznienie

19.

Wyjaśnić zasadę podnoszenia
zasadowości brzeczki

B P

..rozcieńczeniu,
...obrotów,
…sodowe,
chromowe

20. Znać zasadę przeprowadzania kontroli

wygarbowania skór chromowych

B P

..trzech,
.. 5x5 cm,
…10 %

21.

Określić kolorystykę skór po różnych
sposobach garbowania.

B P

..jasnoniebieski,
… brązowy,
..biały, jasny

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
6. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz i sprawdź testy a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
10. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

11. Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 21 pytań dotyczących garbowania skór. Pytania 1–14 wymagają wyboru

spośród czterech odpowiedzi jednej prawidłowej; pytania 18–21 wymagają wstawienia
w miejsce kropek poprawnych słów, pytania 15 i 16 wymagają wykonania rysunku
a pytanie 17 to zadanie obliczeniowe.

5. Pytania 1–8, 13, 15, 17–20 to pytania z poziomu podstawowego, zaś pytania

9,10,12,14,16, 21 z poziomu ponadpodstawowego.

6. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

– w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

– w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Skład pikla klasycznego to:

a) 100% H

O, 8-10% soli kuchennej, 1-1,2% kwasu siarkowego,

b) 300% woda, 2% soli, 2% kwas mrówkowy,
c) 100% woda, 6% Chromal, 3% soli,
d) 100% woda, 2% mrówczan sodu, 3% soli.

2. Do pikla maskującego stosujemy najczęściej następujące środki buforujące:

a) Lutan B, kwas szczawiowy,
b) mrówczan sodu, mrówczan wapnia,
c) bursztynian sodu, octan wapnia,
d) kwas mlekowy cytrynian sodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Najczęściej stosowane garbowanie to:

a) garbowanie roślinne,
b) garbowanie tłuszczowe,
c) garbowanie glinowe,
d) garbowanie chromowe.

4. Najbardziej znane garbniki roślinne to:

a) mimoza, quebracho, dąb,
b) valonea, buk, wierzba,
c) sumak, galasówki, świerk,
d) mimoza, dąb, brzoza.

5. Najbardziej znane suche ekstrakty chromowe to:

a) siarczan chromu, dwuchromian sodu,
b) chromian, chromosom,chromik,
c) Chromal, chromopol, chromitan,
d) Chromosol, Lutan. Chromian.

6. Ekstrakty chromowe najczęściej stosowane w garbowaniu mają zasadowość:

a) 30-35%,
b) 50-60%,
c) 20-25%,
d) 90-100%.

7. Próba wrzątku to:

a) rodzaj garbowania,
b) rodzaj piklowania,
c) kontrola stopnia wygarbowania chromowego,
d) przygotowanie skór do garbowania.

8. Maskowanie to:

a) schowanie skór w dołach garbarskich,
b) zamknięcie brzeczek w bębnie,
c) tłuszczenie skór,
d) jeden z ważniejszych procesów garbowania regulujący jego przebieg.

9. Garbowanie zamszowe to inaczej:

a) garbowanie glinowe,
b) garbowanie chinonowe,
c) garbowanie welurowe,
d) garbowanie tłuszczowe.

10. Do garbowania mineralnego zaliczamy:

a) chromowe, glinowe, cyrkonowe,
b) chromowe, roślinne, syntanowe,
c) irchowe, żelazowe, aldehydowe,
d) dwoinkowe, chromowe, glinowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Czy możemy kwasem siarkowym lub mrówkowym piklować skóry bez użycia soli:

a) tak ale po wcześniejszym schłodzeniu,
b) nie,
c) tak,
d) tak, ale tylko w wysokiej temperaturze.

12. Zasadę przeciwprądu stosujemy w garbowaniu:

a) chromowym,
b) glinowym,
c) aldehydowym,
d) roślinnym.

13. Najczęściej stosowane reaktory w garbowaniu to:

a) cytroki,
b) bębny garbarskie,
c) doły garbarskie z cyrkulacją,
d) bębny typu betoniarka.

14. Najwyższą temperaturę skurczu nawet powyżej 120

C mają skóry garbowania:

a) roślinnego,
b) glinowego,
c) syntanowego,
d) chromowego.

15. Narysuj schemat działania dwojarki.

16. Narysuj i opisz bęben garbarski.

17. Oblicz ilość środków potrzebnych do garbowania 5 ton skór zwapnionych i zdwojonych:

8% Chromal
3% NaCl
1% NaHCO

18. Na początku piklowania dodajemy do kąpieli ………… następnie obracamy 10-15

minut. Po upływie tego czasu dozujemy rozcieńczony …………. . O takiej kolejności
postępowania należy zawsze pamiętać w przeciwnym razie nastąpi …………….
kwasowe.

19. W czasie podnoszenia zasadowości brzeczki chromowej kwaśnym węglanem lub

węglanem sodowym należy pamiętać o ……………. i dozowaniu go podczas …………
bębna w przeciwnym razie mogą powstać plamy ………… .

20. Podczas przeprowadzania próby gotowania po garbowaniu chromowym skóry uważa się

za wygarbowane jeśli w ciągu …. minut gotowania próbka o wymiarach ….. nie skurczy
się więcej niż .… %.

21. Skóry wygarbowane garbnikiem chromowym mają kolor ………….. i taki półfabrykat

nazywamy wet-blue, natomiast garbnikiem roślinnym kolor ……..…… i nazywane są
wet-brown, a glinowym i aldehydowym kolor ……….. – wet-white.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...................................................................................................

„Dobieranie metod i technik garbowania skór” 744[03].Z1.02

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania, wykonaj rysunek lub
dokonaj obliczeń

Numer

zadania

Odpowiedź Punkty

1. a b c d

2. a b c d

3. a b c d

4. a b c d

5. a b c d

6. a b c d

7. a b c d

8. a b c d

9. a b c d

10. a b c d

11. a b c d

12. a b c d

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej

„Dobieranie metod i technik garbowania skór” 744[03].Z1.02

Treść zadania

Wykonaj operację bezkąpielowego garbowania chromowego skór piklowanych

bydlęcych. Wskaż urządzenia i maszyny na jakich wykonasz zadanie. Dokonaj oględzin
i scharakteryzuj skóry przed i po wykonaniu ćwiczenia. Dobierz odzież ochronną
obowiązującą przy wykonaniu tego zadania. Czas na wykonanie zadania określi nauczyciel
w zależności od rodzaju skór i wyposażenia technicznego zakładu.

Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zaleca się zastosowanie zadania testowego typu „próba pracy”.
Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych umiejętności
w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności wykonywania czynności praktycznych.
Uczniowi należy stworzyć możliwość inwencji w zaplanowaniu poszczególnych etapów
wykonywania zadania: zorganizowania stanowiska pracy, doboru odpowiednich maszyn lub
urządzeń produkcyjnych, wykonanie podstawowych ustawień i regulacji maszyn oraz
wykazania się umiejętnością wykonania obróbki skór. Jest to jednocześnie możliwość
samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych umiejętności i dokonania analizy
podjętych działań praktycznych. Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków
umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami technologicznymi
i w określonym czasie.
Uczeń powinien mieć udostępnione:

− stanowisko pracy z maszynami i urządzeniami produkcyjnymi do operacji garbowania,
− spiklowaną goliznę,

− instrukcję obsługi maszyn i instrukcję technologiczną.

Nauczyciel powinien:

− zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska produkcyjnego w warsztatach

szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,

− zabezpieczyć skóry do garbowania,
− przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne

ich przestrzeganie,

− skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

− przydzielić uczniom próbki skór do garbowania,
− określić czas na wykonanie zadania w zależności od rodzaju skór i użytych maszyn,

− na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

− dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

− dobrać i założyć odzież ochronną,

− obejrzeć i scharakteryzować przydzielone do obróbki skóry,

− wskazać reaktor na którym należy przeprowadzić proces garbowania bezkąpielowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− przygotować stanowisko pracy pod względem: bezpieczeństwa i higieny pracy,

uporządkowania i łatwego dostępu do obrabianych skór, wyposażenia w potrzebne
urządzenia pomocnicze,

− dobrać środki potrzebne do wykonania ćwiczenia,

− przeprowadzić proces garbowania,
− sprawdzić odporność skóry na działanie wrzątku,

− przedstawić wygarbowane próbki do oceny nauczycielowi.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

uzyskania

Punkty

przyznane

1. Dobranie odzieży ochronnej

2. Sposób oględzin i charakterystyka półfabrykatu 5
3. Zaplanowanie kolejnych czynności 10

4. Dobranie maszyny lub urządzenia do wykonania

zadania

5. Przygotowanie stanowiska pracy:

− czystość i porządek miejsca pracy,
− zabezpieczenie pod względem bhp,
− przygotowanie potrzebnych urządzeń i narzędzi

pomocniczych,

− wybór środków garbujących,

6. Wykonywanie zadania:

− załadowanie skór i środków do bębna,
− kontrola procesu,
− oznaczenie temperatury skurczu

7. Wykonanie oględzin i ocena wykonania pracy

8. Ułożenie skór po wykonaniu pracy

9. Zaprezentowanie wykonania zadania

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający 70
dostateczny 85
dobry 90
bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Iwanowski J., Persz T.: Garbarstwo – cz. I. WPLiS, Warszawa 1965.
2. Lasek W.: Kolagen – chemia i wykorzystanie. WNT, Warszawa 1978.
3. Maleńczak J., Čujan Z.: Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt. WSI, Radom 1981
4. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI,

Radom, skrypt nr 7, 1996

5. Persz T.: Technologia wyprawy skór. cz. I. Garbowanie. WSiP, Warszawa 1986
6. Rodziewicz O., Śmiechowski K.: Technologia garbarstwa dla projektantów obuwia

i odzieży. Politechnika Radomska, Radom 2001

7. Stather F.: Skóra i jej namiastki. WPLiS, Warszawa 1956