Uboczne użytkowanie lasu –

jego stan i kierunki rozwoju

Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

III Sesja Zimowej Szkoły Leśnej przy Instytucie Badawczym Leśnictwa

Sękocin, 16 marca 2011 r.

Korzystanie z leśnych surowców / produktów

niedrzewnych (tzw.

uboczne użytkowanie lasu):

• tradycja

•

spontaniczna działalność

•

dziedzina nauk leśnych

•

gałąź gospodarki

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Przyszłość i kierunki rozwoju ubocznego
użytkowania lasu należy rozpatrywać w tym
właśnie kontekście:

gałąź gospodarki

spontaniczna działalność

?

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Problem:

Znaczenie ubocznego użytkowania lasu
jako gałęzi gospodarki leśnej
nie jest obecnie właściwie doceniane w Polsce
przez administrację leśną –

a zwłaszcza nie jest postrzegane
jako

potencjalne źródło dochodów.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

•

Leśne surowce i produkty uboczne / niedrzewne –

pojęcia, zakres, definicje, klasyfikacja

• Stan aktualny i perspektywy rozwoju

użytkowania leśnych surowców niedrzewnych
w Polsce

•

Problemy regulacji ubocznego użytkowania lasu

•

Bariery rozwoju użytkowania leśnych surowców /

produktów niedrzewnych

•

Analiza SWOT czynników wpływających na rozwój

niedrzewnej produkcji leśnej

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Leśne surowce i produkty uboczne / niedrzewne

–

pojęcia, zakres, definicje, klasyfikacja

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

W Polsce przez leśne użytki uboczne / niedrzewne

najczęściej rozumie się:



użytki pochodzenia roślinnego – żywice i inne wydzieliny,

kora, listowie, owoce leśne, zioła lecznicze, rośliny

przemysłowe, dekoracyjne itp.;
 grzyby jadalne;



użytki pochodzenia zwierzęcego – m.in. ślimaki, produkty

pszczelarstwa leśnego, jedwabnictwa itp.;


użytki wydobywane z ziemi (niezależnie od ich pierwotnego

pochodzenia) –

kopaliny (torf, piasek, minerały, bursztyn itp.).

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Tradycyjnie nie

włącza się do ubocznego użytkowania lasu

gospodarki

łowieckiej, która stanowi odrębną dziedzinę

gospodarki

leśnej.

Natomiast w zakres ubocznego

użytkowania lasu wchodzi

prowadzenie plantacji

roślin użytkowych (wiklina, choinki,

rośliny lecznicze i owocodajne) oraz wypalanie węgla
drzewnego i pozyskiwanie karpiny

przemysłowej.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Najpowszechniej stosowane
i najbardziej uniwersalne pojęcia:

Non-wood forest products (NWFP);

Non-timber forest products (NTFP)

niedrzewne leśne surowce i produkty

...and services (...&S)

Terminologia w Europie i na świecie

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

"Non-wood forest products consist of goods of biological
origin other than wood, derived from forests, other wooded
land and trees outside forests"

Leśne surowce / produkty niedrzewne to dobra

biologicznego pochodzenia inne niż drewno,

pochodzące z lasu, innych terenów zadrzewionych

oraz z drzew rosnących poza lasami

Definicja zaproponowana przez FAO, 1999:

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Współcześnie, w leśnictwie wielofunkcyjnym, pojęcie
ubocznego

użytkowania lasu nabiera znacznie szerszego

znaczenia i wykracza poza

sferę surowców i produktów.

Obejmuje mianowicie szeroko

pojęte czerpanie trudnych do

waloryzowania

korzyści z lasu; ma ścisłe powiązanie z

pozaprodukcyjnymi

funkcjami

lasu:

ochronnymi,

krajobrazowymi, a przede wszystkim rekreacyjnymi.

Ta

złożoność powoduje, że trudno o uniwersalną klasyfikację

leśnych użytków niedrzewnych.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Forest and tree

products

(Produkty/surowce

leśne i drzewne)

Wood products

(produkty/surowce

drzewne)

Non-wood forest

products

(Leśne produkty/

surowce

niedrzewne)

Forest services

(Leśne usługi/

korzyści?/

świadczenia?)

Plants and plant

products

(Surowce i produkty

pochodzenia

roślinnego)

Animals and

animal products

(Surowce i produkty

pochodzenia

zwierzęcego)

Industrial wood,

fuelwood and

charcoal

(Drewno prze-

mysłowe, opałowe,

węgiel drzewny)

Small woods

(Drewno

małowymiarowe,

drobnica użytkowa,

itp.)

Ogólna klasyfikacja leśnych i drzewnych produktów [FAO]

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Klasyfikacja leśnych użytków niedrzewnych (w lasach borealnych i

klimatu umiarkowanego chłodnego)

[Vantomme, 1998]:

1. Korzyści

a)

wartości kulturowe (folklor, religia, mitologia, tradycje ludowe –
nieodłącznie związane z lasem);

b) walory krajobrazowe, ozdobne, rekreacyjne (drzewa ozdobne,

zacienienie terenów zurbanizowanych, zadrzewienia wzdłuż dróg i
autostrad, tereny rekreacyjne itp.);

c)

funkcje środowiskowe (wodochronne, glebochronne,
wiatrochronne, wiązanie CO

2

, zacienienie itp.).

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

2. Surowce i produkty

a) ozdobne (choinki, stroisz,

liście, kora, korzenie, mchy i porosty,

ściółka itp.);

b)

spożywcze (nasiona, owoce, zioła zioła, przyprawy, jagody,
dziczyzna, miód, jadalne owady, grzyby);

c)

materiały włókniste używane w konstrukcjach, przemyśle
tekstylnym, produkcji

opakowań (np. łyko pewnych gatunków

drzew);

d) surowce do dalszego przerobu (produkcja

żywicy, destylacja

olejków eterycznych, wosk, lecznicze substancje czynne itp.).

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Stan aktualny i perspektywy rozwoju
użytkowania leśnych surowców
niedrzewnych w Polsce

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Pozyskiwanie żywicy sosnowej w Polsce

(w tonach)

965

11686

18216

22728 23159

19821

22838

9265

8403

6400

806

0

0

0

0

5000

10000

15000

20000

25000

1945

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1992

1994

1996

1998

Źródło: Leśnictwo 2002. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Średnią roczną bazę surowcową żywicowania sosny w Polsce

można oszacować na:

przy metodzie klasycznej –

11,4 tys. ton

przy metodach chemicznych –

15,4 tys. ton

[Głowacki, Staniszewski, 2003]

Możliwości reaktywowania żywicowania sosny

Daje to od 10% do 15% wartości pozyskiwanego surowca drzewnego

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Źródło: DGLP

Pozyskanie choinek w Lasach Państwowych

[ tys. szt. ]

336 317 339

292

259

224

188

162 146

110 103

49

61

59

64

0

100

200

300

400

19

90

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Źródło: Leśnictwo 2010. Główny Urząd Statystyczny

Wielkość skupu owoców leśnych

w latach 2000 - 2009 [T]

10127

8745

15062

13951

16484

19138

14509

16442

9146

12245

0

5000

10000

15000

20000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Źródło: Leśnictwo 2010. Główny Urząd Statystyczny

Wielkość skupu jadalnych grzybów leśnych

w latach 2000 - 2009 [T ]

1705

3276

2379

2764

5187

4186

6133

6922

5914

4176

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Średnia wartość owoców i grzybów

leśnych skupionych w latach 2000 -
2009:

104 803 000 PLN

Średnia wartość sprzedaży drewna
w PGL LP w latach 2000 - 2009:

3 850 340 000 PLN

2,7%

3 850,34

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

śred

nio

m

ln

P

L

N

61 156

43 647

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

śred

nio

tys.

P

L

N

grzyby

owoce

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Wiarygodność danych!

Według oceny Grzywacza*, ilość grzybów leśnych zbieranych
zarówno na własne potrzeby, jak i dla celów komercyjnych
w „grzybnym” roku może osiągać

100 tys. ton

,

co daje wartość rzędu

740 milionów złotych.

*Grzywacz A. 2010. Wartość rynkowa zbiorów grzybów jadalnych
z polskich lasów. Sylwan R.154 (11):731-741

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Problemy regulacji
ubocznego użytkowania lasu

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (z późniejszymi zmianami)
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych I Leśnictwa z dnia
28. 12. 1998 r.

w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego

oraz zasad lokalizacji pasiek na obszarach leśnych
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 18. 11. 2008 r. w sprawie grzybów dopuszczonych

do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych oraz środków spożywczych

zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy

Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko

występujących roślin objętych ochroną
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków

dziko występujących grzybów objętych ochroną
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze

Instrukcja Urządzania Lasu. Załącznik do Zarządzenia nr 43 Dyrektora Generalnego

Lasów Państwowych z dnia 18 kwietnia 2003 r.
Zarządzenie Nr 11a Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 11 maja 1999 r.

w sprawie doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Certyfikacja

-

proces, w którym trzecia, niezależna strona, udziela

pisemnego zapewnienia, że dany produkt, proces lub usługa
spełnia specyficzne wymagania; jest zgodna z określonymi

standardami.

Certyfikacja jest postrzegana jako narzędzie promocji trwałego
użytkowania określonych zasobów naturalnych.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

W zakresie leśnych surowców i produktów niedrzewnych,
celem programów certyfikacji jest promocja zrównoważonego
użytkowania, poprzez kontrolowanie aspektów produkcji
na różnych poziomach:

•

społecznych,

• ekologicznych,

• ekonomicznych,

•

jakościowych.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Certyfikacja leśnych surowców i produktów niedrzewnych jest
wciąż wyzwaniem; w porównaniu z drewnem i produktami
rolnictwa nie jest należycie przeanalizowana i udokumentowana.

Idea certyfikacji leśnych surowców ubocznych jest realizowana
od niedawna:

nadal brak szczegółów, procedur i doświadczeń w tym zakresie

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

RAMY PRAWNE

PODMIOT

Certyfikacja

gospodarki leśnej

Certyfikacja

społeczna

Certyfikacja jakości

produkcji

Certyfikacja

produkcji naturalnej

(ekologicznej)

Handel

i marketing

Pozyskiwanie

Przetwórstwo

Produkcja

Przegląd schematów certyfikacji odnoszących się do leśnych surowców i produktów
niedrzewnych [Walter, 2002]

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Niezależne systemy certyfikacji:

PEFC

(Programme for the Endorsement
of Forest Certification Schemes)

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Kryteria trwale zrównoważonej gospodarki leśnej



zgodnie z dokumentem: Polskie Kryteria i Wskaźniki Trwałego i Zrównoważonego

Zagospodarowania Lasów dla Potrzeb Certyfikacji Lasów. Polski System Certyfikacji
Leśnictwa PEFC; dokument nr 4;



opracowane na podstawie kryteriów i wskaźników trwale zrównoważonej gospodarki

leśnej, przyjętych po Konferencji Helsińskiej w 1993 r.:

Kryterium I –

Utrzymanie, odpowiednie wzmocnienie oraz powiększanie i podnoszenie

wartości zasobów leśnych i ich udział w globalnym bilansie węgla.

Kryterium II –

Zachowanie i wzmocnienie zdrowia i witalności ekosystemów leśnych.

Kryterium III – Utrzymanie i wzmocnienie produkcyjnych funkcji lasów.

Kryterium IV –

Zachowanie, ochrona o odpowiednie wzbogacenie leśnej

różnorodności biologicznej.

Kryterium V –

Utrzymanie i rozszerzenie ochronnych funkcji lasów zwłaszcza funkcji

glebo- i wodochronnych.

Kryterium VI –

Utrzymanie i rozwój innych społeczno-ekonomicznych funkcji lasów.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Zadanie badawcze: Certyfikacja gospodarki

leśnej w użytkowaniu lasu

w Polsce.

Główny cel: przedstawienie koncepcji certyfikacji gospodarki leśnej w
użytkowaniu lasu w systemie PEFC, a następnie opracowanie zasad i
reguł postępowania, umożliwiających spełnienie wymogów stawianych
przez PEFC i uzyskanie przez

jednostkę podlegającą audytowi PEFC

odpowiedniego certyfikatu.

W ramach projektu

określono m. in. wymagania audytu certyfikacyjnego w

systemie PEFC w zakresie ubocznego

użytkowania lasu

[Paschalis /ed./ 2009]

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Wymagania certyfikacyjne w zakresie użytkowania leśnych surowców ubocznych
opisano szczegółowo, odnosząc się do obowiązującego prawa oraz do Polskich
Kryteriów i Wskaźników (...), według następującego schematu:



udostępnienie drzewostanów oraz zasady pozyskiwania leśnych surowców

niedrzewnych;



zasoby surowcowe oraz czynniki limitujące ich użytkowanie;



pozyskiwanie leśnych roślin użytkowych oraz grzybów jadalnych;



pozyskiwanie żywicy;

 pozyskiwanie soku brzozowego;

 pozyskiwanie cetyny;



gospodarka łowiecka;



pozyskiwanie kopalin na terenach leśnych;



wypalanie węgla drzewnego w retortach.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Przyszłość ubocznego użytkowania lasu (

?

):

 stabilne zainteresowanie zasobami powszechnie
dostępnymi (grzyby, owoce, zioła...);



pojawianie się produktów „niszowych”, niekiedy o znacznej

wartości;

 domestyfikacja – wzrost znaczenia uprawy plantacyjnej;

 wzrost znaczenia pozaprodukcyjnych funkcji lasu, które
w wielu aspektach nabierają cech komercyjnych.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Wyzwania:



konieczność skutecznego uregulowania / opracowania

zasad użytkowania zasobów, zwłaszcza runa leśnego;

 inwentaryzacja zasobów;

 certyfikacja;

 dylemat: las i jego zasoby – dobro publiczne czy prywatne?

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Nadrzędny problem:

Konieczność stworzenia nowoczesnego systemu /
strategii ubocznego użytkowania lasu, w nawiązaniu
do tzw.

polskiej koncepcji ubocznej produkcji leśnej,

zaproponowanej ponad pół wieku temu przez
profesora Grochowskiego, ale przede wszystkim z
uwzględnieniem nowych prądów w tej dziedzinie,
prezentowanych przez ludzi nauki oraz obecnych w
praktyce leśnej.

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

www.pruchnik.nazwa.pl/photogallery

Problemy specyficzne dla niedrzewnej

produkcji leśnej i bariery rozwoju użytkowania

leśnych surowców / produktów niedrzewnych

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

The COST Action E30 entitled "Economic

integration of urban consumers' demand and
rural forestry production" (Anssi Niskanen)

Bariery rozwoju niedrzewnej produkcji leśnej w

wybranych krajach europejskich (Le

śne Prace

Badawcze 2010, Vol. 71 (4): 407–413)

http://www.lesne-prace-badawcze.pl/zeszyty-archiwalne/2010/numer-

4/kalinowski10-4-9.pdf

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Polityka leśna

Rametsteiner i in. 2005 (raport
austriacki)

Produkty i

usługi - ogólnie

Edukacja ogólna

w małym stopniu
zorientowana na
prowadzenie

przedsiębiorczości
Edukacja leśna
zorientowana na

produkcję

drzewną

Hoogstra, Willems 2005 (raport
holenderski)

Turystyka i
rekreacja

Subsydia dla

właścicieli lasów

Aarne i in. 2005 (raport fiński),
Ni Dhubháin i in. 2005 (raport
irlandzki), Lunnan i in. 2005
(raport norweski), Mizaras i in.
2005 (raport litewski), Seeland i
in. 2005 (raport szwajcarski)

Turystyka,
rekreacja, inne

usługi i
produkty

Wolny dostęp do
lasów

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Postawy właścicieli lasów i przedsiębiorców

Rametsteiner i in.
2005 (raport
austriacki)

Produkty i

usługi -
ogólnie

Niechęć właścicieli do
podejmowania nowych

sposobów użytkowania
swoich lasów

Koncentracja rolników,

a jednocześnie właścicieli
lasów na produkcji rolnej

Brak zainteresowania
zyskiem nowej grupy

właścicieli lasów,

pochodzących z miast
Znikome zainteresowanie

właścicieli lasów

prowadzeniem działalności
gospodarczej

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Problemy oraz bariery przyrodnicze i techniczne

Mendes, Feliciano 2005 (raport
portugalski)

Produkty i

usługi -
ogólnie

Ryzyko zagrożenia zasobów przez

pożary lasów

Grochowski 1990

Produkty -
ogólnie

Słaba koncentracja zasobów

Grochowski 1990, Mendes,
Feliciano 2005 (raport
portugalski)

Nierównomierne rozmieszczenie
zasobów

Mizaras i in. 2005 (raport
litewski)

Silna zależność urodzaju od
warunków klimatycznych

Grochowski 1990, Seeland i in.
2005 (raport szwajcarski)

Płody
runa

leśnego,
kasztany
jadalne

Ograniczone możliwości
mechanizacji zbioru

Grochowski (1990), Lintu 1998,
Mizaras i in. 2005 (rap. litewski)

Grzyby,
owoce

Duża zmienność urodzaju w czasie

(w tym sezonowość) i przestrzeni

Grochowski 1990

Grzyby,
owoce

Słaba trwałość produktów i

podatność na uszkodzenia w
transporcie

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Bariery ekonomiczne

Zając i in. 2005 (raport
polski), Mendes,
Feliciano 2005 (raport
portugalski), Lunnan i
in. 2005 (raport
norweski)

Produkty i usługi
- ogólnie

Wypieranie produktów i usług
przez ich „

nieleśne” zamienniki

(np. borówka czarna i wysoka,
korki do win – naturalne i

syntetyczne, zajęcia w klubach

fitness i na świeżym powietrzu)

Bouriaud i in. 2005

(raport rumuński)

Produkty -
ogólnie

Brak informacji statystycznej

Słabo rozwinięte kanały
informacyjne
Słabo rozwinięty rynek
krajowy, w tym – rynki
niszowe

Brak strategii marketingowych
dostosowanych do potrzeb
klientów
Ograniczone możliwości
wytwarzania produktów o

wartości dodanej

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Bariery ekonomiczne cd.

Slee i in. 2005 (raport
brytyjski)

Produkty –
ogólnie

Brak infrastruktury
dostosowanej do zbioru
niedrzewnych surowców

leśnych

Slee i in. 2005 (raport
brytyjski)

Konsumenci nie rozróżniają i

nie są uwrażliwieni na to, które

produkty pochodzą ze

składników rodzimych

Aarne 2005 (raport fiński), leg
i in. 2005

Kanały rynkowe między
obszarami zurbanizowanymi i

wiejskimi są bardzo słabe lub

zanikają

Ni Dhubháin i in. 2005 (raport
irlandzki) Slee I in. 2005
(raport brytyjski)

Produkty –
ogólnie, drzewka

bożonarodzeniowe

Firmy przerabiające wymagają

dostaw surowca w dużych

ilościach, możliwie tanio i
zgodnie z harmonogramem

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Bariery ekonomiczne cd.

Seeland i in. 2005 (raport
szwajcarski), Mendes i
Feliciano 2005 (raport
portugalski), Ni Dhubháin I
in. 2005 (rap. irlandzki)

Kasztany, korek,
drzewka

bożonarodzenio
we

Problemy z kontrolą jakości
produktu

Mizaras i in. 2005 (raport

litewski), Zając i in. 2005
(raport polski)

Grzyby

Popyt tylko na niektóre z gatunków

użytkowanych (np. na Litwie,
podobnie jak w Polsce –

na kurkę i

borowika)

Ni Dhubháin i in. 2005
(raport irlandzki)

Drzewka

bożonarodzenio
we

Brak doradztwa technicznego i usług

zewnętrznych

Lunnan i in. 2005 (raport
norweski)

Usługi - ogólnie

Trudność stworzenia zintegrowanego

produktu (duża liczba rozproszonych

właścicieli lasu)

Collier i in. 2004

Turystyka i
rekreacja

Brak informacji o liczbie osób

uprawiających rekreację w lesie i

popycie na takie usługi

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Problemy oraz bariery społeczne

Slee i in. 2005 (raport brytyjski)

Produkty -
ogólnie

Cena produktów
naturalnych zebranych w

lasach jest ściśle związana
z kosztami pracy

Na terenach wiejskich jest

deficyt rąk do pracy
sezonowej

Mészáros i in. 2005 (raport

węgierski)

Grzyby

Konflikty interesów

Ni Dhubháin i in. 2005 (raport
irlandzki), Mendes, Feliciano
2005 (raport portugalski)

Turystyka i
rekreacja

Małe zagęszczenie
populacji

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Analiza SWOT czynników wpływających na rozwój niedrzewnej

produkcji leśnej (szczególnie - użytkowania zasobów dolnych warstw

lasu)

MOCNE STRONY
•

małe i średnie, nowoczesne

przedsiębiorstwa
•

duży potencjał innowacyjności i

rozwoju
•

użytkowanie niedrzewnych zasobów

leśnych, w tym - zbiór i spożywanie

owoców i grzybów leśnych, jest silnie
zakorzenione w tradycji

SŁABE STRONY
•

zasoby (i zaopatrzenie) są zmienne

w czasie i przestrzeni (grzyby i owoce

leśne)
•

surowiec jest nietrwały, co powoduje

problemy w jego transporcie i
przechowywaniu (grzyby i owoce

leśne)
•

pozycja zbieraczy, osób skupujących

surowiec i dokonujących wstępnych
operacji w procesie przetwórczym jest

słaba w porównaniu z dalszymi

elementami łańcucha marketingu i
produkcji (problemy z wytworzeniem

wartości dodanej)

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW

Analiza SWOT – cd.

SZANSE

•

eksport grzybów i owoców leśnych

do krajów UE

• zainteresowanie zdrowym trybem

życie i naturalnymi produktami

spożywczymi, kosmetycznymi, itp.

ZAGROŻENIA
•

zasoby nie są użytkowane w sposób

trwały i zrównoważony (intensywne
pozyskanie –

na potrzeby własne i w

celach komercyjnych, użytkowanie
niewielkiej liczby gatunków, brak

inwentaryzacji przy pojawiających się

sygnałach o kurczeniu się jagodzisk i
grzybowisk)

•

niektóre dziko rosnące gatunki są

zastępowane przez ich hodowlane

zamienniki (na przykład: borówka
czarna i borówka wysoka, korki do win
– naturalne i syntetyczne, kluby fitness

i zajęcia na świeżym powietrzu)
• sektor nie jest zorganizowany i nie
ma reprezentacji (np. stowarzyszenia)

Dr inż. Michał Kalinowski

Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi IBL

Dr inż. Paweł Staniszewski

Katedra Użytkowania Lasu SGGW