Religia – Patologia – Terapia

2011

Prowadzący: Prof. dr hab Halina Grzymała-Moszczyńska/mgr Adam Anczyk
Termin zajęć: wtorek g. 11:30 – 13:00
Kontakt:

[e-mail], [e-mail]

Dyżur: Prof. dr hab Halina Grzymała-Moszczyńska wtorek, g.15:15-16:00
mgr Adam Anczyk wtorek g. 13:00 – 13:45
Zakład Psychologii Religii, Collegium Broscianum, ul. Grodzka 52, p.14

Opis kursu: kurs składa się dwóch bloków tematycznych: wprowadzenia w
tematykę badań psychopatologicznych w psychologii religii oraz kulturowych
przykładów zachowań patologicznych i terapeutycznych powiązanych z
religijnością. Głównym zadaniem kursu jest wyposażenie studentów w
wiedzę

z

zakresu

psychologii

religii

na

temat

fenomenów

psychopatologicznych powiązanych z religijnością, a także uwrażliwienie na
problematykę kulturowego definiowania granic pojęć i zachowań związanych
z zaburzeniami psychicznymi oraz sposobami przywracania zdrowia. W
trakcie kursu przedstawione zostaną różne środowiska kulturowe, w których
występują zachowania definiowane przez zachodnią psychologię jako
patologiczne (Iran, Indonezja, Tybet, Chiny, Europa, USA). Prześledzony
zostanie również wątek religijny w psychoterapii oraz różne formy terapii
alternatywnych powiązanych z religią i duchowością. Wiele zajęć będzie
miało charakter multimedialny.

Kryteria zaliczenia: praca i zadania wykonane na zajęcia (50%), praca
pisemna: esej lub empiryczna(50%).

•

Praca powinna mieć charakter eseju naukowego lub pracy empirycznej o
objętości ½ - 1 arkusza wydawniczego (ok. 20 – 40 tys. znaków)

•

Termin oddania pracy: przedostatnie lub ostatnie zajęcia. Nieterminowe
oddanie pracy jest równoznaczne z obniżeniem oceny końcowej.

•

Uczestnikowi kursu przysługują 2 nieobecności na zajęciach, które nie
zwalniają z powinności wykonania zadań.

•

Nieobecność na 5 lub więcej zajęciach ( bez względu na przyczynę), lub
niewykonanie zadań jest jednoznaczne z niezaliczeniem kursu.

Literatura do zajęć jest dostępna w teczce kursu złożonej w Bibliotece
Instytutu Religioznawstwa, ul. Grodzka 52 ( parter). Część lektur
anglojęzycznych będzie przesłana w formie elektronicznej.

Program kursu

4.10.2011


Zajęcia organizacyjne, wprowadzenie w tematykę kursu

10.10.2011

Czy Pytia była szalona? Historyczne, kulturowe i psychologiczne
sposoby ujmowania kategorii zdrowia psychicznego.

Forma zajęć: analiza poszczególnych przypadków pod kątem różnych
definicji zdrowia psychicznego


Literatura:
Grzymała-Moszczyńska H. (2004). Religia a kultura, s.165-198.


18.10.2011

Doświadczenia religijne: międzykulturowe ujęcie problematyki
kategoryzowania przeżyć religijnych.

Forma zajęć: analiza relacji z doświadczeń religijnych z perspektywy
psychologicznej , czy doświadczenia religijne są zjawiskiem uniwersalnym?
dyskusja

Literatura:
Grzymała-Moszczyńska H. (2004). Religia a kultura, s.148-150, 160-164.
Todd R. M. (2010). The Role of Religious and Mystic Experiences in Human
Evolution, Neuroquantology 8/4, s. 495-508.


25.10.2011

Kiedy religia spotyka się z medycyną. Religijne i alternatywne
formy terapii.

Forma zajęć: dyskusja

Literatura.
Charyton M. (2011). Medycyna ludowa na Podlasiu – oczyma szeptuch (w:)
A. Anczyk (Red.). Medicina magica. Oblicza medycyny alternatywnej, s. 57-
84.

8.11.2011

Religia w procesie psychoterapeutycznym

Forma zajęć: studia przypadków, dyskusja na temat reakcji terapeuty na
treści religijne

Literatura: Prusak, J. (2006), „Religia i duchowość w psychoterapii”. W:
Głaz, S. (red.), Podstawowe zagadnienia psychologii religii, Kraków:WAM, ss.
423-447.
De Barbaro, B. (2003), "Psychiatria a religia". W: Bilikiewicz, A., Pużyński, S.,
Rybakowski, J., Wciórka, J. (Red.), Psychiatria. T.3, Terapia. Zagadnienia
etyczne, prawne, organizacyjne i społeczne, Wrocław: Wyd. Medyczne Urban
& Partner, ss. 551-563.

15.11.2011

Śmierć w imię Allacha oraz innych bogów i spraw

Forma zajęć: prezentacja materiału badawczego, dyskusja nad
fenomenem samobójstw motywowanych religijnie i /lub politycznie.

Zadanie: uczestnicy kursu przynoszą na zajęcia wybrane materiały
prasowe na temat zjawiska samobójstw religijnych i/lub
motywowanych politycznie na świecie, dyskusja, omówienie
fenomenu, zagrożenie terroryzmem: fakt czy globalna psychoza?

Literatura:
Surdykowska,S.( 2009), Idea Shahadatu w kulturze Iranu. Wydawnictwo
Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa.

22.11.2011

Przegląd tematów prac końcowych – złożenie konspektów ( temat,
pytanie badawcze, literatura). UWAGA: Zatwierdzenie konspektu jest
warunkiem przyjęcia pracy końcowej.

29.11.2011

Psychologiczne aspekty opętania typu demonicznego. Pomiędzy
nauką a religią

Forma zajęć: prezentacja badań nad opętaniem demonicznym, dyskusja
na temat roli nauki w wyjaśnianiu zjawiska opętania, omówienie filmu
The Rite

Literatura:
Stafford B. (2005). The Growing Evidence of Demonic Possession: What
Should Psychiatry’s Response to Be? . Journal of Religion and Health, 44/1, s.
13-30, analiza krytyczna.
Dębiec, J. (2000) Opętanie: Próba psychopatologicznego ujęcia problemu.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ss. 17-70.

Zadanie: obejrzeć film The Rite i dokonać jego pisemnej recenzji ( obj.1800-
3600 znaków)

6.12.2011

Opętanie jako element popkultury

Forma zajęć: omówienie filmu oraz materiałów medialnych przyniesionych
przez uczestników.

Zadanie: obejrzeć film The Shrine (2010), przynieść na zajęcia materiały
związane z obecnością tematyki opętania w mediach

Literatura: wybrana przez uczestników kursu

13.12.2011

Kulty posesyjne w buddyzmie tybetańskim oraz chińskiej
religijności ludowej.

Forma zajęć: projekcja filmu, dyskusja

20.12.2011

Co szokuje Europejczyka, a dla Indonezyjczyka jest codziennością,
czyli o różnicach kulturowych w ustalaniu granic.

Forma zajęć: prezentacja materiału z badań terenowych w Indonezji,
dyskusja na temat różnic kulturowych w podejściu do leczenia- kim jest
balian i na czym polega jego sukces?

Literatura:
Eiseman,F.B.(1990),Bali: Sekala and Niskala.Periplus: Indonesia.

3.01.2012

Czy czytanie Harrego Pottera może doprowadzić do opętania? O
różnych obliczach lęku i fobii w społecznościach ewangelikalnych i
katolickich.

Zadanie: obejrzeć na Youtube filmy z udziałem ks. dr hab. Piotra Natanka i
napisać do nich komentarz. ( obj.1800-3600 znaków)

Literatura: materiały medialne oraz obejrzeć film pt. Jesus Camp (2006).

10.01.2012

Patologiczne zachowania w obrębie społeczności kapłańskich i
monastycznych. Przypadek katolicyzmu.

Zadanie: Obejrzeć film The Magdalene Sisters (2002) lub Doubt (2008) i
dokonać jego pisemnej recenzji.

Literatura: uczestnicy kursu przynoszą na zajęcia materiały prasowe
dotyczące powyższej problematyki

pierwszy (opcjonalny) termin złożenia pracy końcowej (możliwość

poprawy)

17.01.2012

Zachowania patologiczne w Nowych Ruchach Religijnych

Forma zajęć: prezentacja multimedialna, dyskusja.

Literatura:
Miller M. (2007) Sekta Made in Poland. Warszawa: Prószyński i S-ka.
analiza krytyczna tekstu

ostateczny termin złożenia pracy końcowej (bez możliwości poprawy)

23.01.2012

Spojrzenie w przyszłość: czy domem proroków będzie oddział
psychiatryczny? Krytyczna ewaluacja psychopatologicznego modelu
nowych ruchów religijnych

Forma zajęć: debata