Popyt podaż równowaga na

Popyt, podaż, równowaga na 

rynku pracy

y

p

y

Lekcja 7

Lekcja 7

Rynek pracy

Rynek pracy

Rynek pracy działa na podobnej

zasadzie, jak rynek dóbr i usług
konsumpcyjnych

konsumpcyjnych.
Spotyka się na nim podaż towaru
czyli podaż pracy z popytem w

ik

k

ł j

i

wyniku czego kształtuje się cena
pracy, czyli płaca.
Pracodawcy kształtują popyta na

y

ją p py

pracę

–

chcą

zatrudnić

pracowników,

pracownicy

–

reprezentują podaż pracy chcą

reprezentują podaż pracy, chcą
uzyskać zatrudnienie.

Podaż pracy

Podaż pracy

Podaż pracy to liczba 

osób, które chcą w 
danym okresie 
pracować za określona 
stawkę płacy.

Czynniki określające wielkość podaży 

pracy

iki d

fi

iki k

i

Czynniki demograficzne

• Przyrost naturalny
• Saldo migracji

Czynniki ekonomiczne

• Wysokość płacy realnej

W

k ść ł

i i

l

j

• Saldo migracji
• Struktura ludności wg płci
• Struktura ludności wg wieku
• Struktura rozmieszczenia „miasto – wieś”

• Wysokość płacy minimalnej
• System opieki społecznej państwa 
• Działalność związków zawodowych 

„

• Mobilność siły roboczej
• System szkolenia i kształcenia
• Indywidualne motywacje i decyzje ludzi

• Wysokość podatków od dochodów

Podstawowe zależności podaży pracy

Podstawowe zależności podaży pracy

Im więcej jest osób na rynku pracy (np. podczas wyżu 

f

)

demograficznego) i osoby te mają mniejszy dostęp do nie 

związanych z pracą źródeł dochodów (np. świadczeń 

socjalnych), tym więcej z nich chce i jest gotowa podjąć 

j

y ), y

ę j

j

g

p

ją

zatrudnienie. Podaż pracy rośnie.

Sytuacja odwrotna może nastąpić gdy w wiek emerytalny

Sytuacja odwrotna może nastąpić gdy w wiek emerytalny 

wkraczają roczniki z wyżu demograficznego, a szkoły kończy 

niż lub gdy uruchomiony zostaje program zachęcający do 

przechodzenia na wcześniejszą emeryturę i pozostawania

przechodzenia na wcześniejszą emeryturę i pozostawania 

poza rynkiem pracy.

Popyt na pracę

Popyt na pracę

Popyt na pracę ‐ jest to 
zapotrzebowanie na pracę 
zgłaszane przez pracodawców 
(przedsiębiorstwa).
Przedmiotem transakcji jest 
praca za którą pracownik

praca, za którą pracownik 
otrzymuje określoną płacę.
Popyt na pracę determinują takie 

iki j k

czynniki jak:

•

koszty 

•

wydajność pracy

wydajność pracy 

•

popyt na dobra i usługi

.

Popyt na pracę ‐ podstawowe 

zależności

•

Wzrost kosztów pracy na ogół prowadzi do

Wzrost kosztów pracy na ogół prowadzi do
obniżenia popytu na pracę.
W

d j

ś i

d j

iż

•

Wzrost

wydajności

pracy

powoduje,

iż

pracodawca może zredukować zatrudnienie ‐
gdyż ta sama praca może być wykonana w
mniejszym wymiarze godzinowym.

mniejszym wymiarze godzinowym.

Popyt na pracę ‐ podstawowe 

zależności

•

Wzrost popytu na dobra i usługi 
na ogół powoduje powiększenie 
produkcji przedsiębiorstwa co z

produkcji przedsiębiorstwa, co z 
kolei wiążę się z większym 
zapotrzebowaniem na pracę.

p

p

ę

•

Wraz ze spadkiem popytu na 
dobra i usługi spada popyt na 
pracę, gdyż następuje spadek 
produkcji i co za tym idzie 

d k

t d i

i

spadek zatrudnienia.

Prawo popytu i podaży na rynku 

pracy

•

Prawo popytu i podaży na rynku pracy funkcjonuje
podobnie, jak na rynku dóbr i usług.

•

Jeżeli rośnie poziom płac, to zwiększa się również
podaż pracy (gdy inne czynniki pozostają bez zmian).
Oznacza to, że więcej osób jest zainteresowanych
podjęciem pracy lub pracą w dłuższym wymiarze.

•

Wzrost poziomu płac w odwrotny sposób wpływa na
stronę popytową. Pracodawcy zmniejszają swoje

ę p py

ą

y

j

ją

j

zainteresowanie wysokim zatrudnieniem – ponieważ
wyższe płace to wyższe koszty ich działalności.

y

p

y

y

Stan równowagi na rynku pracy

Stan równowagi na rynku pracy

Stan równowagi na rynku pracy jest osiągany w

Stan równowagi na rynku pracy jest osiągany w

przypadku, gdy wszyscy chcący znaleźć pracę,
za daną stawkę płac są zatrudnieni

gdy

za daną stawkę płac, są zatrudnieni – gdy
podaż pracy zrówna się z popytem przy danym

ł

poziomie płac.

Stan równowagi na rynku pracy

Stan równowagi na rynku pracy

¾ Ró

k

h d i d N N

¾ Równowaga na rynku pracy zachodzi, gdy N

D

=N

S

. 

¾ Punktem równowagi jest przecięcie się krzywych popytu i podaży pracy, w 

którym poziom płac zadawala pracowników i pracodawców. 

¾ W punkcie E ustala się pełne zatrudnienie.

Rys. Równowaga na rynku pracy

Poziom płacy 

realnej (W

r

)

N

D

N

S

•

W

r

– płaca realna

•

N

E

– pełne zatrudnienie

E

w

r1 

•

N

D

– popyt na pracę

•

N

S

– podaż pracy

•

E  ‐ pełne zatrudnienie

N

E

Zasób zatrudnionych (N)

Stan równowagi na rynku pracy

Stan równowagi na rynku pracy

Stan równowagi na rynku pracy jest sytuacją

teoretyczną. W rzeczywistości rynek pracy

y

ą

y

y

p

y

charakteryzuje się nierównowagą wyrażającą
się tym że nie wszyscy którzy poszukują pracy

się tym, że nie wszyscy, którzy poszukują pracy,
mogą ją znaleźć – a to oznacza że występuje
bezrobocie

bezrobocie.

Stan nierównowagi na rynku pracy

Stan nierównowagi na rynku pracy

d ż

j

Popyt pracy z podażą pracy często jest

niezrównoważony.

Nierównowaga

ta

najczęściej jest związana z:

•

Rodzajem pracy (inną oferują pracodawcy,

inna jest poszukiwana)

•

Miejscem pracy (w jednych regionach jest
nadmiar ofert pracy, w innych brak miejsc
pracy)

•

Z

okresem

poszukiwania

pracy

(w

niektórych okresach jest dużo ofert pracy –
prace sezonowe lub duża liczba osób
poszukujących pracy – grupowe zwolnienia,
absolwenci szkół )

Rynek pracy

Rynek pracy

Z rynkiem pracy wiążą się:
•

z jednej strony braki kadrowe

•

z drugiej brak pracy

Oba zjawiska są ujemne , ale w trudniejszej sytuacji są osoby 

k j

poszukujące pracy.

Pracodawcy z reguły są w uprzywilejowanej sytuacji, to oni 

decydują o zatrudnieniu Przy pojawiających się trudnościach

decydują o zatrudnieniu. Przy pojawiających się trudnościach 
kadrowych mogą np.:

¾ Obniżyć wymagania

¾ Obniżyć wymagania
¾ Zmniejszyć działalność gospodarczą itp.

Podział rynku pracy wg kryterium 

terytorialnego

k l

k

i

l

j

k

l b l

k

Lokalny rynek 

pracy

• Obejmuje

Regionalny 

rynek pracy

• Obejmuje

Krajowy rynek 

pracy

• Obejmuje

Globalny rynek 

pracy

• Obejmuje

Obejmuje 
swoim 
zasięgiem 
określona 

Obejmuje 
swoim 
zasięgiem 
województwo 

Obejmuje 
swoim 
zasięgiem całą 
Polskę

Obejmuje 
swoim 
zasięgiem cały 
świat

miejscowość i 
jej najbliższe 
okolice

lub inny 
wyodrębniony 
obszar

Sytuacja na rynkach pracy

Sytuacja na rynkach pracy

•

Sytuacja na rynkach pracy wyodrębnionych wg
kryterium terytorialnego może być bardzo

y

y

g

y

zróżnicowana.

•

Na jednym lokalnym rynku pracy może

•

Na jednym lokalnym rynku pracy może
występować

bardzo

wysokie

bezrobocie

l k

k

spowodowane np. likwidacją największego
zakładu pracy.

•

Na innym lokalnym rynku pracy może
występować niedobór pracowników

występować niedobór pracowników.

Fluktuacja kadr

Fluktuacja kadr

Inaczej płynność personelu lub ruchliwość pracownicza to przychodzenie i
odchodzenie ludzi z pracy zarówno na własne życzenie jak i z woli
pracodawcy (zwolnienia).

p

y (

)

Poziom fluktuacji mierzy się tempem zmian w składzie załogi organizacji.
Na jego poziom ma wpływ:

•

Poziom kwalifikacji i wykształcenia pracowników

•

Atmosfera i więzi społeczne w firmie

•

Kultura organizacji oraz system strategii personalnej firmy

•

Kultura organizacji oraz system strategii personalnej firmy

•

Sytuacja na zewnętrznym rynku pracy

Fluktuacja kadr wyrównuje dysproporcje między popytem a podażą na

j

y

j

y p p

j

ę y p py

p

ą

rynku pracy.

Bibliografia

Bibliografia

•

Sylwester Gregorczyk , Maria Romanowska, Agnieszka
Sopińska, Piotr Wachowiak „Przedsiębiorczość bez tajemnic”
wydawnictwo WSiP Warszawa 2002

wydawnictwo WSiP Warszawa 2002.

•

Agnieszka Mikina, Małgorzata Sienna „Przedsiebiorczość –
klucz do sukcesu” wydawnictwo REA Warszawa 2002

klucz do sukcesu wydawnictwo REA, Warszawa 2002.

•

Małgorzata Biernacka, Jarosław Korba, Zbigniew Smutek
„Podstawy przedsiębiorczość” wydawnictwo Operon, Gdynia

„

y p

ę

y

p

,

y

2007.

•

Sławomir Chudy „Ekonomika handlu” wydawnictwo empi2 ,
Poznań 2000.

•

Piotr Urbaniak „Podstawy ekonomii” wydawnictwo empi2,
Poznań 1996.