K U R S
Odbiorniki radiowe retro
Regeneracja, uruchamianie i strojenie, część 9
Badanie sprawności lamp radiowych
rze są lampami, które przeważnie ujemny może się zmieniać (w za-
już pracowały w odbiornikach ra- leżności od typu wskaz
nika) w gra-
diowych. Stąd wynika konieczność nicach od 0 do -22 V.
szybkiej oceny ich przydatności, Przyrząd umożliwia ocenę spraw-
ale zgodnie z warunkami pracy, ności następujących najpopularniej-
zalecanymi w katalogach lamp. szych typów wskaz
ników dostroje-
Amatorskie przyrządy do oceny nia: AM 2, EM 11, EM 4, EM 34,
sprawności lamp radiowych takich 6E5S, EM 80, EM 84. W odbiorni-
warunków nie zapewniają. Dlate- kach sprzed drugiej wojny świato-
go postanowiłem zbudować prosty wej stosowano dość często wskaz
-
przyrząd, który umożliwiłby szybką nik dostrojenia początkowo typu
i jednoznaczną ocenę przydatności EFM 1 i następnie EFM 11. Lampy
W dziewiątej części cyklu
danego wskaz
nika dostrojenia do te składały się z pentody i wskaz
-
przedstawiamy przyrząd
dalszego stosowania w odbiorniku nika. Ocena ich sprawności może
radiowym. być wykonywana w układzie pomia-
umożliwiający ocenę
Elektronowy wskaz
nik dostro- rowym różniącym się od układu
sprawności elektronowego
jenia składa się z dwóch części, dla wymienionych uprzednio typów
wskaz
nika dostrojenia
a mianowicie triody oraz właści- wskaz
ników i stanowi dodatkowy
 magicznego oka. wego wskaz
nika. W trakcie eksplo- obwód w przyrządzie.
atacji lampy najszybciej zużywa Schemat układu pomiarowego
Przyrząd do oceny sprawności się sam wskaz
nik. Elektrony emi- do oceny sprawności elektrono-
elektronowego wskaz
nika towane przez katodę docierają do wych wskaz
ników dostrojenia po-
dostrojenia anody części triodowej oraz do kazano na rys. 21.
Lampy zwane elektronowymi fluoryzującej anody wskaz
nika po- Do budowy próbnika użyto
wskaz
nikami dostrojenia, wystę- wodując jego świecenie w kolorze transformatora sieciowego, pocho-
pujące pod popularną nazwą oka zielonym. Utrata sprawności wskaz
- dzącego ze starszego typu polskie-
magicznego, należą do najszybciej nika dostrojenia polega na zmniej- go odbiornika lampowego, który
zużywających się elementów od- szaniu się intensywności świecenia oprócz uzwojenia anodowego miał
biornika i stąd wynika trudność z powodu wypalania warstwy flu- uzwojenia do żarzenia lamp o na-
ich zdobycia. Dotyczy to szczegól- oryzującej, ale również z powodu pięciu 6,3 V. Do uzyskania stałe-
nie egzemplarzy starszej generacji zużywania się katody. Sterowanie go napięcia anodowego zastosowa-
lamp, takich jak: AM 2, EM 11, wskaz
nika dostrojenia odbywa się no mostek prostowniczy. Napięcie
EM 4, EM 34, 6E5C oraz EM80. przez zmianę potencjału ujemne- anodowe o wartości 250 V powin-
Oferowane na bazarach staroci oraz go podawanego na siatkę sterującą no być dobrze odfiltrowane, aby
w internecie pojedyncze egzempla- części triodowej lampy. Potencjał kontury listków we wskaz
niku nie
Rys. 21. Schemat układu pomiarowego do oceny sprawności elektronowych wskaz
ników dostrojenia
Elektronika Praktyczna 4/2006
74
K U R S
Atmel ARM z
były rozmyte. Dlatego zastosowano być załączone dopiero po nagrzaniu
ARM SAM7xx
trójczłonowy filtr wygładzający tęt- się lampy, to znaczy po upływie
nienia RC z dużymi rezystancjami. około 2 minut. Nie powinno się
% standard przemysłowy 32 bit CPU
Zmiana ujemnego napięcia włączać napięcia anodowego, kiedy
% 32-512kB Flash, 4-64kB SRAM
wskaz
nika odbywa się za pomocą lampa jest zimna. Jeżeli w lampie
% bogate peryferia
potencjometru o rezystancji 470 k&!, wystąpią zwarcia międzyelektrodo-
dołączonego do zasilacza stabili- we, to układ się nie uszkodzi, po-
% minimum elementów zewn trznych
zowanego o napięciu wyjściowym nieważ w filtrze zasilacza występują
% idealne do zastosowa embedded
23 V, ponieważ wskaz
nik EM 84 duże rezystancje.
do pełnego wysterowania wymaga
napięcia -22 V. Stabilizator może Uwagi praktyczne
Najtańsze narz dzia
być zbudowany na tranzystorze Badania lamp dowolnym przy-
uruchomieniowe
np. BC177, BC416. Podstawki wy- rządem należy wykonywać bardzo
% moduły eval SAM7S, SAM7A, SAM7X
mienionych wskaz
ników, z wyjąt- ostrożnie, ponieważ łatwo można
kiem EFM 1 i EFM11 dołączane uszkodzić nawet w pełni sprawna
% USB JTAG ICE
są równolegle do napięcia anodo- lampę. Przede wszystkim dotyczy
% kompilator eval C IAR: 32kB ARM
wego i ujemnego siatkowego. Dla- to załączania napięcia żarzenia. Na-
tego podczas badania w podstaw- leży zwrócić szczególną uwagę na i 2kB AVR z debuggerem C-SPY
ce lampowej może znajdować się lampy serii C, U, V o wysokowol-
tylko jeden wskaz
nik. Do próbnika towym napięciu żarzenia, (których
C IAR specjalna oferta:
należy dołączyć woltomierz napię- obwody żarzenia w odbiornikach
cia stałego w celu nastawienia wła- są łączone szeregowo), które przez
% 512 kB ARM
ściwej wartości ujemnego napięcia długi czas nie pracowały. Po wsta-
% bez ogranicze AVR
sterującego dany typ wskaz
nika. wieniu lampy do podstawki przy-
% oba zawieraj C-SPY SW debugger
W przyrządzie zastosowano dwa rządu należy do obwodu żarzenia
wyłączniki w obwodzie zasilania. dołączyć napięcie o wartości o poło-
Wyłącznik W2 służy do załączania wę mniejszej od wartości nominal-
Zgłoa
si po
napięcia anodowego, które powinno nej i tak żarzyć lampę przez około
% broszur MSC Atmel ARM
jedną minutę i powoli podwyższać
wartość napięcia żarzenia do warto-
% CD MSC Atmel z dokumentacj
ści nominalnej. Dopiero wtedy włą-
i darmowymi narz dziami
czać pozostałe napięcia.
Przed przystąpieniem do pomia-
ru każdą lampę, która ma chociaż
trochę starte napisy należy naj-
pierw zidentyfikować. Jest to szcze- (32) 330 54 50
gólnie istotne, gdyż można pomylić
[e-mail]
lampy na przykład ECH 21 z lampą
UCH 21, które wyglądają identycz-
MSC Polska Sp. z o.o.
nie, a różnią się wielkością napięcia
ul. Zygmunta Starego 11
44-100 Gliwice
Tel.: [phone]
Fax: [phone]
Elektronika Praktyczna 4/2006
75
www.msc-ge.pl
www.msc-ge.com
V-2_2006-KMZ-2229
K U R S
żarzenia. Podob-
nie może być
w przypadku in-
nych lamp, jak
na przykład AF
7 i CF 7.
Podczas sa-
modzielnej bu-
dowy przyrządu
pewną trudność
m o ż e n a s t r ę -
czać wywierce-
nie otworów na
podstawki lam-
powe, w alu-
miniowej blasze. Dlatego zalecam Zalecana literatura
zamontować podstawki do lamp na 1. Naprawa i strojenie odbiorników radiowych.
płycie bakelitowej lub pleksi. Wte- Kazimierz Lewiński. Podrozdział 1.10.7.
dy otwory można wiercić dowol- Przyrząd do badania lamp. Wydawnictwa
nym wiertłem do dużych otworów, Komunikacji i A
ączności Warszawa 1961 r.
koniecznie przy niskich obrotach 2. Miernik do badania lamp typ P 507, P
wiertarki. Krawędzie otworów nale- 507A, P 508, P 512. Instrukcje obsługi.
ży przeszlifować drobnoziarnistym ZZEAP Elpo
papierem ściernym. W podstaw- 3. Amatorski miernik lamp elektronowych.
kach lampowych należy dokładnie Bohdan Borowik. Radioamator i Krótkofalo-
sprawdzić i wyregulować styki elek- wiec nr 8/1970 r.
tryczne łączówek ze stykami w co- 4. Przyrząd do wykrywania zwarć i przerw
kołach lamp. w lampach elektronowych. Józef Brodzik
Mieczysław Laskowski Radioamator nr 2/1973 r.
Elektronika Praktyczna 4/2006
76