CHOROBY ZAKAy
NE WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. A
ukasz Adaszek, lek. wet. Romana Wernicka-Furmaga, prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk
Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaz
nych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Babeszjoza psów
Choroba o wielu obliczach
Canine babesiosis: a disease with many faces
Babeszjoza psów jest transmisyjną dzi do rozwoju niewydolności wie-
chorobą przenoszoną przez kleszcze. lonarządowej i uogólnionej reakcji
Streszczenie
Jej czynnikiem etiologicznym są we- zapalnej. Powikłana babeszjoza no-
Babeszjoza psów jest często spotykaną,
wnątrzerytrocytarne pierwotniaki towana jest znacznie częściej w re-
stanowiącą zagrożenie dla życia choro-
bą przenoszoną przez kleszcze, powodo- należące do rodzaju Babesia, rodziny jestrach klinik weterynaryjnych. Wy-
waną inwazją pasożytów krwi z rodzaju
Babesidae, rzędu Piroplasmida, typu nika to z faktu, iż na ogół pacjenci
Babesia. Mimo że patofizjologia psiej ba-
Apicomplexa (1). Na podstawie morfo- z omawianÄ… inwazjÄ… pierwotniaczÄ…
beszjozy została dokładnie przebadana,
logii komórki wyróżnia się dwie grupy zgłaszani są do lekarzy weterynarii
wiele pytań, zwłaszcza w odniesieniu do
tych pasożytów patogennych dla psów po kilku dniach trwania choroby, gdy
różnorodności objawów choroby, pozo-
 wiÄ™ksze o wielkoÅ›ci okoÅ‚o 3-5 µm, obserwowane u nich objawy klinicz-
staje bez odpowiedzi.
określane mianem B. canis, oraz mniej- ne ulegną zaostrzeniu (pojawiają się
Jako że zbliża się sezon aktywności klesz-
czy, a co za tym idzie  do naszych gabi- sze o wymiarach 1-3 µm  B. gibsoni powikÅ‚ania).
netów zaczną trafiać pacjenci z babeszjo- (2). Analiza genów 18S RNA, Bc28, Jako że zbliża się sezon aktywności
zÄ…, w niniejszym artykule przedstawiono
5,8S, hsp70 czy cytochromu B wy- kleszczy, a co za tym idzie  do na-
możliwe formy tej choroby u psów.
kazała, iż w rzeczywistości czynni- szych gabinetów zaczną trafiać pacjen-
kiem etiologicznym babeszjozy psów ci z babeszjozą, celem niniejszego ar-
SÅ‚owa kluczowe
są liczne gatunki Babesia. W obrębie tykułu jest przedstawienie możliwych
Babesia canis, psy, choroba odkleszczo-
małych piroplazm wykazano następu- form tej choroby u psów.
wa, objawy kliniczne
jÄ…ce gatunki: Babesia conradae, Babesia
Abstract
microti-like, określana także jako The- Niepowikłana babeszjoza
Canine babesiosis is a common and clini- ileria annae czy  izolat hiszpański , Jak wspomniano we wstępie, na pod-
cally significant tick-borne disease caused
oraz Theileria spp (3-5). Z kolei w ob- stawie przebiegu klinicznego babe-
by hematozoan parasites of the genus
rębie dużych piroplazm wyróżnia się szjozy psów wyróżnia się dwie formy
Babesia. The pathophysiology of canine
trzy gatunki, początkowo uznawane choroby  niepowikłaną i powikła-
babesiosis has been extensively studied
za podgatunki Babesia canis  Babe- nÄ…. Typowymi objawami niepowi-
but many questions remain without an-
sia rossi, Babesia canis i Babesia vogeli kłanej piroplazmozy są: anemia, go-
swer, especially those regarding the di-
versity of disease manifestations  oraz stosunkowo niedawno wykryte rączka, brak apetytu, apatia, bladość
As the season of the tick activity appro-
u psów w USA, nienazwane jeszcze, błon śluzowych, splenomegalia oraz
aches, and the frequency of babesiosis
duże Babesia (6-9). Wszystkie one cha- przyspieszone tętno. W zależności
will increase, this paper presents the po-
rakteryzują się identyczną morfolo- od stopnia niedokrwistości wyróżnia
ssible forms of the disease in dogs.
gią komórki, jednak ich geograficzny się trzy postaci niepowikłanej babe-
Key words
zasięg występowania, struktura gene- szjozy: łagodną, średniociężką i cięż-
Babesia canis, dogs, tick-transmitted di- tyczna i zjadliwość są różne. Pierwot- ką, przy czym postać łagodna może
sease, clinical manifestation
niaki te przenoszone są także przez ewoluować w ciężką, stanowiącą za-
różne gatunki kleszczy (9-11). grożenie życia pacjenta (przy znacz-
Dotychczas u psów w Polsce stwier- nym spadku hematokrytu, np. poni-
dzono występowanie jedynie Babe- żej 10%) (17).
sia canis (12-16). Wywołana przez nie Mechanizm rozwoju niedokrwisto-
choroba może przebiegać w formie ści jest złożony (18). W przebiegu ba-
niepowikłanej, objawiającej się ane- beszjozy psów dochodzi do rozwoju
mią, lub powikłanej, w której docho- zarówno hemolizy zewnątrznaczy-
MARZEC " 3/2013
32
www.weterynaria.elamed.pl
CHOROBY ZAKAy
NE WETERYNARIA W PRAKTYCE
niowej, jak i wewnÄ…trznaczyniowej, objawiajÄ…cym siÄ™ oliguriÄ… lub anuriÄ…. wewnÄ…trznaczyniowego DIC, rozwi-
objawiających się niedokrwistością Badaniem moczu można wykazać jającego się w przebiegu inwazji, na-
degeneratywną, hemoglobinemią, he- obecność białka, zaś w osadzie mo- stręcza wiele trudności. Klinicznym
moglobinurią i bilirubinurią. W roz- czu stwierdzić obecność nabłonków następstwem tego zaburzenia są dys-
wój anemii hemolitycznej zaangażo- z kanalików nerkowych. Do upośle- funkcje narządów oraz układów, wy-
wanych jest wiele mechanizmów. Jak dzenia funkcji nerek dochodzi za- nikające z powstawania mikrozakrze-
podają Zygner i Gójska-Zygner (19), równo w babeszjozie powikłanej, jak pów w naczyniach, zwłaszcza nerek,
rozpad erytrocytów może być powo- i niepowikłanej, przy czym nie w każ- wątroby, płuc, przewodu pokarmowe-
dowany ich mechanicznym uszko- dym przypadku musi rozwinąć się ich go oraz mózgu (17, 24).
dzeniem przez replikujące pasożyty, niewydolność. Rozpoznanie niewy-
a także ich uszkodzeniem przez prze- dolności nerek na podstawie wykaza- Żółtaczka
ciwciała, układ dopełniacza, czynniki nia tylko wzrostu stężenia mocznika i niewydolność wątroby
utleniające. W niszczenie opadniętych w surowicy krwi jest błędem. Wzrost Żółtaczka jest stałym objawem za-
pierwotniakami krwinek czerwonych jego poziomu może być następstwem awansowanej babeszjozy. Rozwija się
zaangażowana jest także śledziona. katabolizmu uszkodzonych erytro- w następstwie hemolizy lub obstruk-
Niedokrwistość w przebiegu babeszjo- cytów. Dlatego też, aby móc mówić cji przewodów żółciowych. Żółtacz-
zy może być następstwem stresu oksy- o niewydolności nerek, spełnione mu- ka pochodzenia wątrobowego może
dacyjnego oraz wzmożonej peroksyda- szą być następujące kryteria: spadek być konsekwencją hipoksji lub uszko-
cji lipidów błon komórkowych. objętości produkowanego i wydala- dzenia miąższu tego narządu przez
Ostatni z wymienionych mechani- nego moczu, charakterystyczne wy- cytokiny (17). Z kolei żółtaczka po-
zmów przyczynia się do uszkodzenia niki analizy moczu oraz wykazanie zawątrobowa rozwijać się może jako
struktury błon komórkowych erytro- badaniem biochemicznym surowicy efekt stanu zapalnego, którym obję-
cytów, utraty ich ciągłości oraz zwięk- krwi azotemii. Bardzo często rozwój te zostają przewody wyprowadzają-
szonej przepuszczalności dla jonów. ostrej niewydolności nerek w babe- ce żółć lub pęcherzyk żółciowy. Ob-
Wzmożona peroksydacja przyczynia szjozie psów próbuje się tłumaczyć serwacje własne wskazują, że tego
się do akumulacji jonów oksydacyj- hemoglobinurią. Taki pogląd nie jest typu powikłanie jest rzadko spotyka-
nych w krwinkach czerwonych i ich do końca słuszny. Hemoglobina per ne w przebiegu babeszjozy. Na prze-
lizy (19). se nie uszkadza nerek. Po uwolnie- strzeni ostatnich kilku lat tylko raz
niu z krwinek czerwonych może ule- zdiagnozowaliśmy zapalenie pęche-
Powikłana babeszjoza gać konwersji do methemoglobiny, rzyka żółciowego i przewodów żół-
Powikłana babeszjoza przebiega z ob- która taki efekt wykazuje. Jednak, jak ciowych u psa z inwazją Babesia ca-
jawami niepowiązanymi z hemoli- wskazują wyniki badań Lobetti (17), nis (25).
zą. U podłoża tej formy choroby leżą u psów z babeszjozą nie stwierdza
wzmożone reakcje zapalne organi- się podwyższonego stężenia methe- Zespół ostrej niewydolności
zmu, podobne do obserwowanych moglobiny we krwi, pomimo tego, oddechowej (ARDS)
w przebiegu malarii u ludzi, posoczni- że można ją wykazać w moczu. Świad- Zespół ostrej niewydolności oddecho-
cy, silnych urazów oraz poparzeń, pro- czy to o tym, że przemiana hemoglo- wej jest ciężkim powikłaniem babe-
wadzące do rozwoju zespołu uogól- biny do methemoglobiny zachodzi szjozy, mogącym prowadzić do upad-
nionej reakcji zapalnej (ang. Systemic w miedniczkach nerkowych, moczo- ków chorych zwierząt. Klinicznie
Inflammatory Response Syndrome  wodach lub pęcherzu moczowym, objawia się nagłym wzrostem często-
SIRS) i niewydolności wielonarządo- a sama methemoglobina nie odgrywa ści oddechów, dusznością, kaszlem
wej (ang. Multiple Organ Dysfunction istotnej roli w patogenezie ostrej nie- oraz wypływem (niekiedy krwistym)
Syndrome  MODS) (20). wydolności nerek. Czynnikami odpo- z nosa. Objawom tym towarzyszy hi-
Często w jej przebiegu dochodzi wiedzialnymi za rozwój tej nieprawi- poksemia. Badaniem RTG wykazać
do ostrej niewydolność nerek, żół- dłowości są raczej mediatory reakcji można obecność nacieków w tkance
taczki, koagulopatii, zespołu ostrej zapalnej oraz hipotensja. Przyjmuje płucnej. Rozwijający się obrzęk płuc
niewydolności oddechowej, uszko- się, że u koło 30% pacjentów z ba- jest częstą przyczyną zejść śmier-
dzenia mięśnia sercowego, zaburzeń beszjozą dochodzi do rozwoju ostrej telnych u zarażonych pierwotniaka-
neurologicznych, zapalenia trzustki niewydolności nerek (21). mi psów. Powikłanie to notowane
i wstrząsu. Niekiedy obserwuje się jest u 6% psów z inwazją pierwotnia-
także zaburzenia ze strony przewo- Koagulopatie ków (21).
du pokarmowego, osłabienie i bóle Najczęstszym zaburzeniem hemo-
mięśniowe (17). Poniżej przedstawio- stazy stwierdzanym zarówno w ba- Ostre zapalenie trzustki
no opis powikłań towarzyszących ba- beszjozie powikłanej, jak i niepowi- W przebiegu babeszjozy często no-
beszjozie psów. kłanej jest trombocytopenia (22, 23). tuje się zaburzenia ze strony prze-
Nieprawidłowość ta rzadko kiedy ob- wodu pokarmowego, których etiolo-
Ostra niewydolność nerek jawia się powstawaniem wybroczyn gia do końca nie została wyjaśniona.
Ostra niewydolność nerek jest czę- na skórze czy błonach śluzowych. Ich rozwój związany może być z za-
stym powikłaniem babeszjozy u psów, Rozpoznanie zespołu wykrzepiania paleniem trzustki, rozszerzającym
MARZEC " 3/2013
34
www.weterynaria.elamed.pl
CHOROBY ZAKAy
NE WETERYNARIA W PRAKTYCE
się poza obręb tego narządu na żołą- jest efektem obniżenia ciśnienia krwi, Nerwowa postać babeszjozy czę-
dek, dwunastnicę i okrężnicę, co kli- będącego następstwem uogólnionego ściej notowana jest u psów zarażonych
nicznie objawia siÄ™ wystÄ…pieniem stanu zapalnego w przebiegu babe- Babesia rossi. Objawia siÄ™ ona zaburze-
wymiotów, biegunki, bolesnością szjozy (podobnie jak w posocznicy). niami koordynacji ruchowej, poraże-
powłok brzusznych, krwawieniami Obserwowana hipotensja jest konse- niami, drgawkami. U psów z tą formą
z odbytu. kwencją wazodilatacji, obniżenia ob- choroby stwierdza się nierównomier-
Jak wynika z badań Mohr i wsp. (26), jętości krążącej krwi na skutek zwięk- ne rozszerzenie z
renic, zeza, przej-
częstotliwość występowania klinicz- szonej przepuszczalności naczyń ściową utratę świadomości, nadmier-
nych objawów zapaleń trzustki u psów krwionośnych, odwodnienia oraz nie- ną agresję lub wokalizację. W wielu
z babeszjozą wynosi 1,8%. Jednak wydolności mięśnia sercowego. Hipo- przypadkach następstwem rozwoju
badania Máthé i wsp. (21) wskazujÄ…, tensja odgrywa zasadniczÄ… rolÄ™ w pa- tej formy choroby jest Å›mierć zarażo-
że histologicznie nieprawidłowość togenezie choroby. Nieprawidłowość nych zwierząt (30, 32).
tę stwierdzano nawet u 44% osob- ta prawdopodobnie ułatwia sekwestra- Ostateczne rozpoznanie mózgo-
ników padłych z powodów piropla- cję opadniętych pasożytami erytrocy- wej postaci babeszjozy jest możliwe,
zmozy. Nie stwierdza się przy tym tów (17, 28). gdy spełnione są następujące kryte-
predyspozycji rasowych oraz zwią- ria: identyfikacja pasożytów będą-
zanych z płcią do wystąpienia tego Anemia immunologiczna cych przyczyną choroby, wykazanie
zaburzenia, jakkolwiek wydaje się, Niszczenie erytrocytów w przebie- zaburzonej funkcji mózgu i wyklu-
iż młode psy są bardziej narażone gu babeszjozy przy udziale przeciw- czenie zakażeń towarzyszących. Gdy
na jego rozwój. Nie obserwowano ciał łączących się z prawidłowymi lub dojdzie do upadków, potwierdzeniem
także korelacji pomiędzy nasileniem zmienionymi pod wpływem działania rozpoznania może być wykazanie
anemii a nasileniem stanu zapalne- pasożyta antygenami błon komórko- obecności pasożytów w obrębie mó-
go trzustki. Głównymi objawami za- wych nasila objawy niedokrwistości. zgu badaniem histopatologicznym lub
paleń trzustki w przebiegu babeszjo- Anemia tła immunologicznego (im- molekularnym (30).
zy są: anoreksja, wymioty, obecność mune-mediated haemolytic anaemia  Dotychczas w Polsce przypadki
krwi w kale oraz bolesność powłok IMHA) objawia się postępującą he- mózgowej postaci babeszjozy psów
brzusznych. Badaniem biochemicz- molizÄ… mimo skutecznego leczenia na tle Babesia canis stwierdzano spo-
nym surowicy krwi wykazać można przeciwpierwotniaczego oraz obec- radycznie (31).
podwyższony poziom amylaz i lipa- nością sferocytów w rozmazach krwi
zy. Często stwierdza się rozwój hipo- pobranej od chorych osobników. U ta- Zaburzenia kardiologiczne
kaliemii  zwłaszcza jeżeli zapaleniu kich psów wynik testu Coombsa jest W rzadkich przypadkach w przebie-
trzustki towarzyszy żółtaczka. Wy- na ogół pozytywny (17). gu babeszjozy psów procesem choro-
stąpienie tego powikłania powoduje bowym objęty może zostać mięsień
gorsze rokowanie co do zejścia cho- Postać nerwowa sercowy. U zwierząt padłych w na-
roby oraz przyczynia się do wydłuże- Nerwowa postać babeszjozy zwią- stępstwie inwazji Babesia canis bada-
nia czasu terapii chorych osobników zana z upośledzoną funkcją mózgu niem sekcyjnym i histopatologicznym
i zwiększenia jej kosztów. Przyczyną stwierdzana jest stosunkowo rzad- serca stwierdzano martwicę mięśnia
zapalenia trzustki może być niedo- ko. Opisywano ją u bydła zarażone- sercowego, wybroczyny na wsierdziu
krwienie tego narzÄ…du w przebiegu go Babesia bovis oraz Babesia bigemi- i nasierdziu, mikrozakrzepy w naczy-
piroplazmozy. Także zmieniony me- na, koni zarażonych B. caballi oraz niach miokardium, obecność płynu
tabolizm lipidów, wstrząs oraz ane- psów zarażonych B. canis. Częstotli- w worku osierdziowym. Prawdopo-
mia tła immunologicznego mogą być wość występowania tej postaci choro- dobną przyczyną wystąpienia tych
zaangażowane w wystąpienie tej nie- by u bydła z inwazją pierwotniaków zmian jest uogólniona reakcja za-
prawidłowości. Dużą rolę w rozwoju Babesia wynosi 8%. U psów przy- palna oraz hipoksja. Zmiany zapisu
zapaleń trzustki w przebiegu babe- padki nerwowej babeszjozy notowa- EKG stwierdzane u chorych zwie-
szjozy odgrywają cytokiny prozapal- ne są sporadycznie (29, 30). Przyczy- rząt są następstwem ischemii i za-
ne (26, 27). ną wystąpienia objawów nerwowych palenia mięśnia sercowego. Pierw-
jest gromadzenie się opadniętych pa- sza powoduje zmiany w wyglądzie
Wstrząs sożytami erytrocytów w drobnych na- załamka T, z kolei uszkodzenie mię-
Bardzo często psy z zaawansowa- czyniach mózgu i ich sekwestracja, śnia sercowego objawia się podwyż-
ną postacią babeszjozy dostarczane następstwem czego jest rozwój sta- szeniem, rzadziej obniżeniem odcin-
są do gabinetów i klinik weteryna- nu zapalnego i utrudniony przepływ ka ST. Z kolei przy martwicy mięśnia
ryjnych z objawami zapaści i wstrzą- krwi. Innymi mechanizmami prowa- sercowego dochodzi do poszerzenia
su. U takich zwierząt stwierdza się dzącymi do rozwoju objawów neuro- kompleksu QRS oraz rozwoju zupeł-
słabe, przyspieszone tętno, bladość logicznych mogą być rozwijające się nego bloku przedsionkowo-komoro-
błon śluzowych (mogą być zażółco- w następstwie hipoksji i hipoglikemii wego. W zapaleniu mięśnia sercowe-
ne lub zasinione), natomiast tempe- zaburzenia metaboliczne, a także in- go pojawiają się także przedwczesne
ratura wewnętrzna ciała może być dukowane tlenkiem azotu zaburzenia pobudzenia komorowe oraz często-
podwyższona lub obniżona. Wstrząs neurotransmisji (31). skurcz komorowy (28). Z badań Dvir
MARZEC " 3/2013
36
www.weterynaria.elamed.pl
CHOROBY ZAKAy
NE WETERYNARIA W PRAKTYCE
gibsoni infections in dogs.  J. Am. Vet.
i wsp. (33) wynika, iż częstotliwość za- kazać można wzrost aktywności CPK
Med. Assoc. , 1991, 199, 601-605.
burzeń zapisu EKG u psów z babe- i LDH, hipokalcemię w okresie oli-
5. Kjemtrup A.M., Wainwright K., Mil-
szjozą przedstawia się następująco: gurii i hiperkalcemię w okresie zdro-
ler M.: Babesia conradae, sp. nov. a small
podwyższony załamek T (42%), od- wienia, a także obecność mioglobiny
canine Babesia identifi ed in California.
chylenie osi serca (40%), poszerzony w moczu.
 Vet. Parasitol. , 2006, 138, 103-111.
kompleks QRS (32%), obniżona am- Rabdomioliza jest rzadkim powi- 6. Carret C., Walas F., Carcy B.: Babesia
canis canis, Babesia canis vogeli, Ba-
plituda załamka R (23%), blok przed- kłaniem towarzyszącym babeszjozie
besia canis rossi: differentiation of the
sionkowo-komorowy (7%), przed- psów. O dwóch przypadkach wystą-
three subspecies by a restriction fragment
wczesne pobudzenia komorowe (7%). pienia tego zaburzenia donoszÄ… Ja-
length polymorphism analysis on ampli-
Zarówno zapalenie, jak i martwica cobson i Lobetti (34). Pierwszy z psów
fied small subunit ribosomal RNA genes.
mięśnia sercowego rozwijać się mogą zdradzał objawy bolesności mięśni,
 J. Eukaryot. Microbiol. , 1999, 46,
jako następstwo zakrzepów w ma- a także oddawał ciemny mocz, z ko-
298-303.
łych naczyniach oraz anemii tła im- lei u drugiego zwierzęcia stwierdzo- 7. Costa-Jśnior L.M., Ribeiro M.F., Rem-
beck K.: Canine babesiosis caused
munologicznego. Należy jednak za- no występowanie również bolesności
by Babesia canis vogeli in rural areas
znaczyć, iż w przebiegu babeszjozy mięśni, drgawki, którym towarzyszy-
of the State of Minas Gerais, Brazil and
psów wiele czynników może wpływać ły objawy neurologiczne oraz obrzęk
factors associated with its seroprevalence.
na zmianę zapisu EKG, jak: anemia, płuc. U obu zwierząt wykazano pod-
 Res. Vet. Sci. , 2009, 86, 257-260.
niedotlenienie, hipokaliemia, kwasi- wyższone stężenie enzymów mięśnio-
8. Duarte S.C., Linhares G.F., Romanow-
ca metaboliczna, hiperkaliemia czy wych oraz mioglobiny w surowicy
sky T.N.: Assessment of primers designed
mocznica. Dlatego też, bazując tylko krwi. Oba osobniki padły, a bada-
for the subspecies-specifi c discrimination
i wyłącznie na zapisie EKG, nie za- niem sekcyjnym stwierdzono martwi- among Babesia canis canis, Babesia canis
vogeli and Babesia canis rossi by PCR as-
wsze jesteśmy w stanie określić, czy cę mięśni oraz obecność w ich obrę-
say.  Vet. Parasitol. , 2008, 152, 16-20.
doszło do uszkodzenia mięśnia serco- bie wybroczyn.
9. Irwin P.J.: Canine babesiosis: from mo-
wego. Pomocne do tego celu okazać
lecular taxonomy to control.  Parasit.
może się określenie poziomu w su- Podsumowanie
Vectors , 2009, 26, S4.
rowicy krwi pacjentów stężenia ser- Celem niniejszego artykułu było
10. Zahler M., Schein E., Rinder H.:
cowej troponiny I (cTnI) oraz tropo- przedstawienie opisu możliwych po-
Characteristic genotypes discriminate
niny T (cTnT). Są to białka mięśnia staci babeszjozy u psów. Informacje
between Babesia canis isolates of diffe-
sercowego biorące udział w regulo- dotyczące czynnika etiologicznego ring vector specificity and pathogenicity
in dogs.  Parasitol. Res. , 1998, 84,
waniu jego kurczliwości. Jak wynika choroby, jej diagnostyki i leczenia były
544-548.
z badań Lobetti (17), poziom tropo- wielokrotnie poruszane w innych pu-
11. Zygner W., Górski P., Wędrycho-
nin sercowych w surowicy krwi psów blikacjach, w związku z czym nie zo-
wicz H.: New localities of Dermacentor
z babeszjozą, w przebiegu której do- stały zaprezentowane w niniejszym
reticulatus tick (vector of Babesia canis
szło do uszkodzenia mięśnia serco- artykule (35-39).
canis) in central and eastern Poland.
wego, istotnie wzrasta i koresponduje Mimo że badania nad babeszjo-
 Pol. J. Vet. Sci. , 2009, 12, 549-555.
z nasileniem choroby. Ocena stopnia zą psów prowadzone są od dawna, 12. Zygner W., Jaros S., Wędrychowicz H.:
Prevalence of Babesia canis, Borrelia
uszkodzenia tego narządu na podsta- na wiele pytań dotyczących kliniki
afzelii, and Anaplasma phagocytophi-
wie analizy stężenia cTn jest bardziej choroby brak odpowiedzi. Stały mo-
lum infection in hard ticks removed from
wiarygodna niż analiza zapisu EKG, nitoring przebiegu tej inwazji oraz
dogs in Warsaw (central Poland).  Vet.
który niekiedy mimo istniejących za- próby powiązania jej obrazu klinicz-
Parasitol. , 2008, 153, 139-142.
burzeń w jego pracy nie wykazuje od- nego ze szczepem pasożyta będącym
13. Welc-Falęciak R., Rodo A., Siński E.:
stępstw od normy. czynnikiem etiologicznym babeszjozy
Babesia canis and other tick-borne in-
pozwalają lepiej zrozumieć istotę cho- fections in dogs in Central Poland.  Vet.
Rabdomioliza roby, przewidywać jej przebieg oraz Parasitol. , 2009, 166, 191-198.
14. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Molecular
Rabdomioliza jest to zespół objawów opracować nowe metody leczenia.
characterization of Babesia canis canis
chorobowych wywołanych uszkodze-
isolates from naturally infected dogs
Piśmiennictwo
niem tkanki mięśniowej poprzecznie
in Poland.  Vet. Parasitol. , 2008, 152,
1. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Dogs ba-
prążkowanej, co doprowadza do po-
235-241.
besiosis still actually problem.  Wiad.
jawienia siÄ™ we krwi wolnej mioglobi-
15. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Application
Parazytol. , 2008, 54, 109-115.
ny pochodzenia mięśniowego, która
of the SYBR Green real-time HRM PCR
2. Adaszek A
., Winiarczyk S., Górna M.:
następnie, filtrowana przez kłębusz-
From piroplasmosis to babesiosis pro- technique in the differentiation of the
Babesia canis canis protozoa isolated
ki nerkowe, może doprowadzić do ich blems with classification of Babesia
in the areas of eastern Poland.  Parasitol.
protozoa isolated from dogs.  Wiad.
uszkodzenia i rozwoju ostrej niewy-
Res. , 2010, 106, 1253-1256.
Parazytol. , 2010, 56, 111-115.
dolności nerek. Rozpadowi mięśni
3. Camacho A.T., Pallas E., Gestal J.J.: In- 16. Adaszek A
., Martinez A.C., Winiar-
mogą nie towarzyszyć żadne obja-
fection of dogs in north-west Spain with czyk S.: The factors affecting the distri-
wy choroby. Niekiedy stwierdza siÄ™
a Babesia microti-like agent.  Vet. Rec. , bution of babesiosis in dogs in Poland.
obrzęk mięśni i uogólnione bóle mię-
2001, 149, 552-555.  Vet. Parasitol. , 2011, 181, 160-165.
śniowe czy obecność krwistego mo-
4. Conrad P., Thomford J., Yamane I.: 17. Lobetti R.: The pathophysiology of renal
czu. Badaniami laboratoryjnymi wy- Hemolytic anemia caused by Babesia and cardiac changes in canine babesiosis.
MARZEC " 3/2013
38
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE CHOROBY ZAKAy
NE
Lambert Academic Publishing AG. 25. Adaszek A
., Listos P., Górna M.: Ostry diac pathology in canine babesiosis.
Saarbrucken 2010. przebieg babeszjozy u psa z mechanicz-  J. Vet. Cardiol. , 2004, 6, 15-23.
18. Matijatko V., Torti M., Schetters T.P.: ną żółtaczką.  Życie Wet. , 2009, 84, 34. Jacobson L.S., Lobetti R.G.: Rhabdo-
Canine babesiosis in Europe: how many 227-230. myolysis as a complication of canine
diseases?  Trends Parasitol. , 2012, 28, 26. Mohr B., Lobetti R.G., Van der babesiosis.  J. Small Anim. Pract. , 1996,
99-105. Lugt J.: Acute pancreatitis: a rarelyreco- 37, 286-291.
19. Zygner W., Gójska-Zygner O.: Niedo- gnised complication of canine babesiosis. 35. Adaszek A
., Garbal M., Górna M.: Tera-
krwistości w przebiegu babeszjozy u psów.  J. S. Afr. Vet. Assoc. , 2000, 71, 232- pia babeszjozy u zwierząt.  Weterynaria
 Życie Wet. , 2011, 86, 788-791. 239. w Praktyce , 2012, 1-2, 39-43.
20. Jacobson L.S., Clark I.A.: The patho- 27. Gójska-Zygner O., Zygner W.: Za- 36. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Różnorod-
physiology of canine babesiosis: new palenie trzustki  ciężkie powikłanie ność pierwotniaków Babesia izolowanych
approaches to an old puzzle.  J. S. Afr. babeszjozy psów.  Magazyn Wet. , 2012, od psów w aspekcie kliniki choroby.
Vet. Assoc. , 1994, 65, 134-145. 5, 550-553.  Życie Wet. , 2012, 87, 17-20.
21. Máthé A, Vörös K, Papp L.: Clinical ma- 28. Adaszek A
., Garbal M., Kutrzuba J.: 37. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Aktualny
nifestations of canine babesiosis in Hun- Powikłania ze strony serca w przebiegu stan wiedzy a temat babeszjozy (piro-
gary (63 cases).  Acta Vet Hung. , 2006, babeszjozy psów.  Życie Wet. 2013, 88, plazmozy) psów. Cz. I  istota choroby.
54, 367-385. 115-117.  Magazyn Wet. , 2011, 20, 742-746.
22. Zygner W., Gójska O., Rapacka G.: 29. Ajayi S.A.: A survey of cerebral babesiosis 38. Adaszek A
., Winiarczyk S.: Aktualny
Hematological changes during the cour- in Nigerian local cattle.  Vet Rec. , 1978, stan wiedzy a temat babeszjozy (piropla-
se of canine babesiosis caused by large 103, 564. zmozy) psów. Cz. II  Immunoprofilak-
Babesia in domestic dogs in Warsaw 30. Schetters T.P., Eling W.M.: Can Babesia tyka babeszjozy psów.  Magazyn Wet. ,
(Poland).  Vet. Parasitol. , 2007, 145, infections be used as a model for cerebral 2011, 20, 262-265.
146-151. malaria?  Parasitol Today , 1999, 15, 39. Zygner W., Sobków K.: Diagnostyka
23. Adaszek A
., Winiarczyk S., Skrzypczak 492-497. babeszjozy psów w praktyce.  Życie
M.: The clinical course of babesiosis 31. Adaszek A
., Górna M., Klimiuk P.: Wet. , 2012, 87, 755-759.
in 76 dogs infected with protozoan pa- A case of cerebral babesiosis in a dog.
rasites Babesia canis canis.  Pol. J. Vet.  Tiearztl. Prax. , 2012, 40, 367-371.
dr n. wet. A
ukasz Adaszek
Sci. , 2009, 12, 81-87. 32. Taboada J.: Babesiosis. [W:] Infectious
Klinika Chorób Zakaz
nych
24. Milczak A., Riha T., Abramowicz B.: Diseases of the Dog and Cat. WB Saun-
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Zaburzenia układu hemostazy w prze- ders, Philadelphia 1998.
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
biegu babeszjozy psów.  Med. Weter. , 33. Dvir E., Lobetti R.G., Jacobson L.S.:
2004, 60, 1067-1070. Electrocardiographic changes and car- 20-612 Lublin, ul Głęboka 30
PSAVA_2
010_hi
res_2.indd
1
30.11.10
15:36
MARZEC " 3/2013
39
www.weterynaria.elamed.pl