Prace kliniczne i kazuistyczne
Histopathological changes of the skin in
Zmiany histopatologiczne skóry
allergic diseases of dogs
w chorobach alergicznych u psów
Taszkun I.1, Åšmiech A.2 " Division of Clinical
Diagnostics1, Department of Pathological
Anatomy2, Faculty of Veterinary Medicine,
Agricultural University, Lublin.
Iwona Taszkun1, Anna Åšmiech2
z Zakładu Diagnostyki Klinicznej i Dermatologii Weterynaryjnej1 oraz Katedry
Histopathology of skin lesions in allergic diseases of
dogs usually exhibit an inflammatory pattern cha- Anatomii Patologicznej2 Wydziału Medycyny Weterynaryjnej w Lublinie
racterized as a chronic, hyperplastic and spongiotic
perivascular dermatitis. In canine atopic dermati- Wskazaniami do wykonania biopsji skó- ry powinien posiadać ogólne wiadomości
tis we observed epidermal regular hyperplasia with ry sÄ…: o zasadach przechowywania, transporto-
acanthosis and spongiosis. The perivascualr infiltra- 1) podejrzenie zmian nowotworowych, wania oraz metodach histologicznych, ja-
te was composed of lymphocytes, other mononucle- 2) obecność owrzodzeń skóry niezależnie kimi dysponuje pracownia. Najczęściej sto-
ar cells and mast cells. In dogs with flea-bite hyper- od ich przyczyny, sowaną metodą barwienia preparatów hi-
sensitivity the epidermis was irregularly hyperplastic 3) obecność zmian skórnych nie reagują- stologicznych skóry w Katedrze Anatomii
with focal spongiosis and eosinophile and lymphocy- cych na zalecane postępowanie leczni- Patologicznej Wydziału Medycyny We-
te infiltrates. In food hypersensitivity we often obser- cze, terynaryjnej Akademii Rolniczej w Lub-
ved regular hyperplasia of epidermis accompanied 4) zmiany skórne, w których nie można linie jest barwienie heamatoksyliną i eo-
by exocytosis of eosinophiles. In acute contact aller- postawić ostatecznego rozpoznania, zyną (HE). Metoda ta pozwala dokładnie
gic/irritant dermatitis the epidermis was markedly 5) każde podejrzenie choroby, w którym określić strukturę mikroskopową z moż-
spongiotic with evidence of keratinocytes degenera- postępowanie lecznicze jest kosztowne, liwością odróżnienia komórek. W przy-
tion and intracellular oedema and epidermal necro- niebezpieczne dla zdrowia i życia zwie- padkach wątpliwych stosuje się dodatkowe
sis. The aim of this article was to present major cu- rzęcia lub o wątpliwej skuteczności. barwienia pomocnicze, z których najbar-
taneous lesions observed in allergic diseases during Należy pamiętać, że najbardziej miaro- dziej popularna jest metoda PAS (periodic
histopathological examination. dajne wyniki biopsji skóry uzyskuje się, gdy acid-Schiff). Umożliwia ona ujawnienie ko-
proces chorobowy trwa nie dłużej niż 3 ty- mórek grzybów. Równie powszechnie sto-
Keywords: histopathology, skin lesions, allergic dise- godnie i gdy w tym czasie nie stosuje się le- sowaną metodą jest barwienie z użyciem
ases, dog. czenia miejscowego lub ogólnego (1, 3, 5, 6, błękitu toluidyny, które pozwala na iden-
8, 9). Najbardziej zadowalające wyniki biop- tyfikację komórek tucznych.
sji uzyskuje się z wykwitów pierwotnych skó- Zmiany histopatologiczne skóry psów
edną z pierwszych obszernych mono- ry, które dostarczają informacji o wczesnych o charakterze zapalnym, obejmujące cho-
Jgrafii z zakresu histopatologii skóry (ostrych) zmianach chorobowych i stwarza- roby z nadwrażliwości, klasyfikowane są
człowieka w Polsce był  Atlas histopa- ją możliwość przewidywania (prognozowa- (3, 4, 8, 10) jako zapalenia okołonaczynio-
tologii skóry L. Woz
niak, I. Giryn (1) nia) zmian póz
nych (przewlekłych). Wykwity we skóry właściwej (perivascular derma-
wydany w 1987 r. Histopatologiczne za- pierwotne skóry (efflorescentiae primariae), titis) Tego typu zmiany histopatologiczne
sady różnicowania i klasyfikacji stanów takie jak: plamki, grudki, guzki, pęcherzyki skóry przebiegają ze wzrostem liczby ko-
zapalnych skóry człowieka pierwszy opi- i krosty wybrane do biopsji powinny istnieć mórek naskórka (hyperplasia) i infiltracją
sał A.B Ackerman (1) w 1978 r., a podob- na skórze nie dłużej niż 12 godzin, ponie- komórek zapalnych- najczęściej obserwo-
ne dane dotyczące dermatohistopatolo- waż po tym czasie przekształcają się w wy- wana jest infiltracja leukocytów z naczyń
gii weterynaryjnej podał Gross i wsp. kwity wtórne (nadżerki, wrzody, pęknięcia) krwionośnych. Naciek neutrofilów jest cha-
w podręczniku  Veterinary Dermatopa- lub ulegają wtórnemu zakażeniu. rakterystyczny dla ropnych ostrych stanów
thology , który wydano w 1992 r. W 2005 Lekarz weterynarii powinien wystrze- zapalnych i zmian pourazowych (poświą-
r. ukazała się pozycja książkowa  Skin Di- gać się: dowych) w przebiegu atopii. Dominacja
seases of the Dog and Cat. Clinical and 1) błędnego wyboru wycinka skóry zawie- w nacieku eozynofilów jest charaktery-
Histopathological Diagnosis autorstwa rajÄ…cego zmiany polekowe lub martwi- styczna dla alergicznego pchlego zapalenia
T. L. Grossa, P. J. Ihrke go, E. J. Walde- cze, skóry i alergii/nietolerancji pokarmowej,
ra oraz I V. K. Affoltera (3), która zawie- 2) nieprawidłowego przygotowania miejsca a także stanów nadwrażliwości w choro-
ra szczegółowe opisy kliniczne chorób biopsji (obrzęk po znieczuleniu miejsco- bach pasożytniczych skóry (świerzb).
skóry psów i kotów oraz obraz i opis hi- wym, stosowanie środków antyseptycz- Nacieki komórek jednojądrzastych (lim-
stopatologiczny zmian im towarzyszą- nych miejscowych, golenie skóry), focytów, monocytów) mają małe znaczenie
cych, co jest bardzo przydatne zarówno 3) błędów technicznych wynikających patognomoniczne w diagnostyce chorób
dla dermatologów, jak i histopatologów z pobierania i zabezpieczania wycin- skóry z nadwrażliwości, ponieważ dowodzą
weterynaryjnych. ka skóry doprowadzającego do uszko- zmian o charakterze przewlekłym zacho-
Uznaje się, że prawidłowo wykonana dzenia mechanicznego lub odwodnie- dzących w skórze i stwierdzane są zarówno
biopsja skóry powinna dostarczać informa- nia komórek (niezbuforowana formalina w dermatozach wywołanych przez czyn-
cji o procesach patologicznych przebiega- niszczy komórki fagocytujące i ścianę niki zakaz
ne, pasożytnicze, jak i w stanach
jÄ…cych w skórze, co lekarzowi klinicznemu naczyÅ„ krwionoÅ›nych, temp. <4°C po- nadwrażliwoÅ›ci. Zmiany skórne o charak-
umożliwi postawienie prawidłowego roz- woduje wakuolizację komórek i rozpad terze przewlekłym cechują się poza tym
poznania i podjęcie skutecznego postę- jader komórkowych). zmianami histopatologicznymi w naskór-
powania leczniczego (4, 5, 6, 7, 8, 9, 10). Przygotowanie preparatu oraz jego bar- ku: hiperplazjÄ… (rozrostem), hiperkerato-
Niektórzy autorzy uznają, że pozwala ona wienie odpowiednią techniką (3, 6, 9) jest zą (wzmożonym wytwarzaniem keratyny
postawić rozpoznanie w 90% przypadków sprawą pracowni histopatologicznej, ale le- przebiegającym ze zgrubieniem warstwy
chorób dermatologicznych (12). karz dermatolog pobierający wycinek skó- ziarnistej naskórka) i hiperpigmentacją
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(8)
538
Prace kliniczne i kazuistyczne
(przebarwieniem) naskórka. Obraz zmian
zachodzących w naskórku jest różnorodny
w grupie chorób z nadwrażliwości, dlate-
go szczegółowa ich ocena pozwala posta-
wić rozpoznanie.
Obraz histopatologiczny skóry
w przebiegu atopowego zapalenia skóry
Atopia zaliczana jest do chorób z nadwraż-
liwości i wynika z predyspozycji genetycz-
nej do rozwoju IgE-zależnej odpowiedzi
immunologicznej na alergeny środowisko-
we (I typ nadwrażliwości według klasyfi-
kacji Gella i Coombsa). Może być wywoła-
na uczuleniem na alergeny występujące se-
zonowo (pyłki chwastów, drzew, traw oraz
grzyby) i wtedy objawy kliniczne u pacjen-
ta występują w określonych porach roku,
a także na alergeny stale występujące w śro- Ryc. 1. Typowa lokalizacja zmian skórnych u psa chorującego na atopowe zapalenie skóry. Obok zmian rumie-
dowisku (roztocza kurzu domowego), co niowo-świądowych widoczne jest zliszajowacenie fałdów skóry na wysokości stawów skokowych i powierzchni
powoduje, że objawy kliniczne utrzymują grzbietowej nadgarstków, fałdów skóry w okolicy twarzowej i zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, co
się cały rok (7, 8, 11, 12, 13, 14). Charakte- wskazuje przewlekłe i nawrotowe zapalenie skóry
rystyczny obraz kliniczny zmian skórnych
(ryc. 1) w poczÄ…tkowym okresie choroby to
rumień i świąd zlokalizowane w miejscach
predylekcyjnych zgodnie z kryteriami Wil-
lemse z 1986 r. (7, 8, 15, 16).
Zmiany histopatologiczne wycinków
skóry psów z atopowym zapaleniem skó-
ry majÄ… charakter przerostowego powierz-
chownego okołonaczyniowego zapalenia
skóry  hyperplastic superficial periva-
scular dermatitis (4, 8, 17; ryc. 2).
SÄ… one wynikiem reakcji immunolo-
gicznych zachodzÄ…cych w miejscowym
układzie immunologicznym skóry, dlatego
też w obrazie wycinka skóry obserwuje się
proliferację komórek Langerhansa i zwięk-
szoną aktywność komórek tucznych (ma-
stocytów). W obrazie histopatologicznym
widoczna jest (ryc. 3) gąbczastość (spongio-
sis) warstwy kolczystej naskórka powstają- Ryc. 2. Klasyczny obraz mikroskopowy okołonaczyniowego zapalenia skóry u psa chorującego na atopowe za-
ca na skutek rozdzielenia niezmienionych palenie skóry (pow. 100×)
keratynocytów przez wysięk gromadzący
się między komórkami oraz hiperplazja
gruczołów łojowych.
CechÄ… charakterystycznÄ… obrazu histo-
patologicznego jest powierzchowne zapa-
lenie z niewielką ilością nacieku komórko-
wego wokół naczyń krwionośnych, skła-
dającego się z limfocytów, które wykazują
tendencjÄ™ do egzocytozy (exocythosis). Pod
tym pojęciem rozumie się nagromadzenie
komórek nacieku komórkowego w obrę-
bie wyżej leżącego naskórka. Egzocytoza
eozynofilów i neutrofilów w wycinkach
skóry pobranych od psów chorujących na
atopowe zapalenie skóry stwierdzana jest
bardzo rzadko, co różnicuje tę jednostkę
chorobowÄ… z alergiÄ…/nietolerancjÄ… pokar-
mowÄ… i alergicznym pchlim zapaleniem
skóry. Badania Olivry ego i Hilla (9) wska-
zują, że jeżeli atopowym zapaleniu skóry
dochodzi do egzocytozy eozynofilów (wy- Ryc. 3. Gąbczastość (spongiosis) warstwy kolczystej naskórka powstała na skutek rozdzielenia niezmienionych
stÄ™pujÄ…cej w nie wiÄ™cej niż 15% przebada- keratynocytów przez wysiÄ™k gromadzÄ…cy siÄ™ miÄ™dzy komórkami (pow. 200×)
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(8)
539
Prace kliniczne i kazuistyczne
to zwiększoną wydzielniczość gruczołów
Å‚ojowych, co jest widoczne w obrazie kli-
nicznym choroby. Rzadko obserwuje siÄ™
powiększenie apokrynowych gruczołów
potowych, które układają się w skórze li-
nearnie (liniowo), a wzrost ich wydziel-
niczości powoduje nadpotliwość (hyper-
hidrosis) u pacjentów. Wygląd histopato-
logiczny wycinka skóry może komplikować
wtórne zakażenie bakteryjne lub Mallase-
zia spp. dotyczÄ…ce warstwy ziarnistej i ro-
gowej naskórka, co określa się terminem
liszajowacenia (impetiginisatio), tj. dodat-
kowego (wtórnego) zakażenia zasadniczych
zmian skórnych.
W przypadkach długotrwałego leczenia
glikokortykosteroidami, będących lekami
o działaniu przeciwświądowym i przeciw-
zapalnym, w badaniu histopatologicznym
Ryc. 4. Zanik naskórka, skóry właściwej i mieszków włosowych u psa z atopowym zapaleniem skóry długotrwale stwierdza się (ryc. 4) zanik (atrophia) skó-
leczonego glikokortykosteroidami (pow. 100×) ry dotyczÄ…cy naskórka, skóry wÅ‚aÅ›ciwej
i mieszków włosowych. Włosy pozostają
w fazie telogenu. W warstwie podskórnej
widoczne jest osłabienie kolagenu. Całość
zmian predysponuje do tworzenia rozpad-
lin i szczelin w skórze. Charakterystyczną
cechą atroficznej skóry jest obecność za-
skórników (comedones), które tworzą się
na skutek nagromadzenia keratyny we-
wnątrz ścieńczałej ściany mieszków wło-
sowych. W przypadkach miejscowego sto-
sowania glikokortykosteroidów, oprócz za-
niku naskórka i elementów strukturalnych
skóry właściwej, dochodzi do proliferacji
małych naczyń krwionośnych umiejsco-
wionych w skórze właściwej i rozszerze-
nia żył (phlebectasis), co jest przyczyną
częstych wynaczynień.
Problemem zasadniczym jest zróżni-
cowanie obrazu histopatologicznego wy-
cinka skóry psa chorującego na atopowe
zapalenie skóry z innymi chorobami skó-
Ryc. 5. W przebiegu nietolerancji/alergii pokarmowej obserwuje się nacieki okołonaczyniowe komórek jednoją- ry z nadwrażliwości, a przede wszystkim
drzastych i eozynofilów (pow. 200×). StrzaÅ‚kÄ… zaznaczono nacieki eozynofilowe z alergicznym pchlim zapaleniem skóry
(zwłaszcza w stadium świądowym i świą-
nych wycinków), przybiera ona charaktery- W przewlekłych przypadkach atopowe- dowo-rumieniowym) oraz nadwrażliwoś-
styczny wygląd  mikroropni widocznych go zapalenia skóry obraz histopatologicz- cią pokarmową.
w warstwie ziarnistej i kolczystej naskór- nych zmian zaliczany jest do grupy cho-
ka, a granulocyty kwasochłonne wykazu- rób hiperplastycznych naskórka. Zmia- Obraz histopatologiczny skóry
ją cechy degranulacji. ny te charakteryzują się rozrostem skóry w przebiegu alergii i nietolerancji
W przypadkach dłużej trwających ob- (hyperplasia) z nieregularnym przerostem pokarmowej
jawów klinicznych lub ich nawrotowego warstwy kolczystej naskórka (acanthosis)
charakteru do zmian rumieniowo-świą- i wzmożonym wytwarzaniem keratyny Choroba ta jest definiowana jako zmienio-
dowych dołączają się dermatozy wikłają- przebiegającym ze zgrubieniem warstwy na lub wzmożona reakcja na alergeny pokar-
ce. Najczęściej spotykane jest ropne za- ziarnistej naskórka (hyperkeratosis), co jest mowe. Odróżnienie stanów nadwrażliwości
palenie skóry (pyoderma) manifestujące cechą charakterystyczną między innymi li- na pokarmy (I, III i IV typ nadwrażliwości)
się powierzchownym ropnym zapaleniem szajowacenia skóry (lichenificatio). Jest to od reakcji nieimmunologicznych wywoły-
mieszków włosowych (15% przypadków) stan cechujący się zgrubieniem i przebar- wanych przez pokarm jest trudne, a u zwie-
lub powierzchownym krostkowym zapale- wieniem skóry, która staje się pobrużdżo- rząt w zasadzie niemożliwe. Zmiany skórne
niem skóry (5%) oraz zapaleniem skóry na na, szorstka, sucha i pomarszczona. mogą współwystępować z objawami ze stro-
tle zakażenia Malassezia sp., Stąd w obra- Charakterystyczna dla dłużej trwające- ny przewodu pokarmowego i według więk-
zie histopatologicznym widoczne są ogni- go procesu chorobowego jest hiperplazja szości autorów (7, 8, 15, 18) stwierdza się ich
skowe nacieki granulocytów i hiperplazja gruczołów łojowych, której towarzyszyć współwystępowanie u 20% psów. W obrazie
naskórka, a przy zastosowaniu odpowied- mogą zmiany o cechach metaplazji i nad- klinicznym choroby, której pierwsze obja-
nich metod barwienia może być widoczny mierne rogowacenie nabłonka w prze- wy pojawiają się zwykle poniżej pierwsze-
zakaz
ny czynnik etiologiczny. wodach wyprowadzających. Powoduje go roku życia, charakterystyczny jest świąd
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(8)
540
Prace kliniczne i kazuistyczne
oporny na leczenie glikokortykosteroidami
i utrzymujący się cały rok (bez cech sezono-
wości). Stąd też w obrazie histopatologicz-
nym wycinka skóry oprócz równomiernej hi-
perplazji naskórka z cechami acanthosis (hi-
perplazja warstwy kolczystej naskórka) oraz
spongiosis (gąbczastość-międzykomórkowy
obrzęk naskórka) widoczne są nacieki około-
naczyniowe komórek jednojądrzastych i eo-
zynofilów (ryc. 5). Jednoczesne stwierdzenie
równomiernej hiperplazji naskórka i nacie-
ków eozynofilów zwykle pozwala postawić
rozpoznanie alergii lub nietolerancji pokar-
mowej. W części przypadków u psów w po-
czÄ…tkowym okresie choroby opisane zmia-
ny histopatologicznego nie sÄ… stwierdzane,
a w przewlekłym przebiegu w obrazie do-
minują dermatozy wikłające (ropne zapa-
lenie skóry lub na tle zakażenia Malassezia
spp.), stąd postawienie rozpoznania histopa- Ryc. 6. Obraz zmian skórnych w okolicy lędz
wiowo-krzyżowej u psa z alergicznym pchlim zapaleniem skóry
tologicznego nastręcza trudności  należy
wykonać jednocześnie biopsję skóry i bło-
ny śluzowej jelit.
W rozpoznaniu różnicowym należy
wziąć pod uwagę atopowe zapalenie skóry
(wykonać biopsję w trakcie terapii glikokor-
tykosteroidami) oraz każdą inną świądową
dermatozÄ™, a przede wszystkim alergiczne
pchle zapalenie skóry. W obrazie histopa-
tologicznym należy poszukiwać występu-
jących jednocześnie nacieków eozynofilów
i gąbczastości naskórka, co pozwoli odróż-
nić tę chorobę od atopowego zapalenia skóry
i alergicznego pchlego zapalenia skóry.
Obraz histopatologiczny skóry
w przebiegu alergicznego pchlego
zapalenia skóry
Alergiczne pchle zapalenie skóry jest sezo-
nową, świądową chorobą skóry rozwijają-
cą się z powodu rozwoju nadwrażliwości
(typów I i IV) na alergeny znajdujące się Ryc. 7. Nieregularna hiperplazja warstwy kolczystej i gąbczastość naskórka typowa dla alergicznego pchlego
w ślinie pcheł (3, 7, 8, 14, 15). Objawy kli- zapalenia skóry
niczne (ryc. 6) pojawiajÄ… siÄ™ w okresach na-
rażenia na ukłucia pcheł (wiosna, jesień),
zmiany skórne lokalizują się w miejscach
predylekcyjnych (okolica lędz
wiowo-krzy-
żowa) i ustępują po leczeniu glikokorty-
kosteroidami. Choroba ma charakter na-
wrotowy i postępujący, dlatego w trakcie
jej trwania obserwowane są różne stadia
kliniczne (świądowe, świądowo-rumienio-
we i samouszkodzeń), doprowadzające do
liszajowacenia skóry.
Obraz histopatologiczny skóry jest
zmienny i zależny od stadium choroby.
Obraz stadium świądowego i świądowo-
rumieniowego jest mało charakterystycz-
ny (3, 19) i wykazuje typowe cechy zapale-
nia okołonaczyniowego z naciekiem komó-
rek jednojądrzastych i eozynofilów wokół
powierzchownych naczyń krwionośnych.
Najbardziej prawdopodobne rozpoznanie
daje obraz wycinka skóry zawierającego Ryc. 8. W obrazie klinicznym alergicznego kontaktowego zapalenia skóry charakterystyczne jest wyraz
na strefa
grudki i rumień  stadium samouszko- odgraniczająca skórę zdrową od zmienionej
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(8)
541
Prace kliniczne i kazuistyczne
dzeń. Widoczna jest (ryc. 7) nieregularna
hiperplazja warstwy kolczystej i gÄ…bcza-
stość naskórka oraz zapalenie wokół na-
czyń z naciekami limfocytów i eozynofilów.
Eozynofile wykazujÄ…ce tendencjÄ™ do egzo-
cytozy i skupiajÄ… siÄ™ w drobne krosty.
Obraz histopatologiczny alergicznego
kontaktowego zapalenia skóry
Jest to stan nadwrażliwości (IV typu czy-
li póz
nej) na substancje bezpośrednio od-
działujące na skórę (3, 8, 14, 15). Substan-
cje działające drażniąco na skórę powodu-
ją zmiany kliniczne już po jednorazowym
się z nią zetknięciu, natomiast w przypad-
ku rozwoju nadwrażliwości objawy zapa-
lenia skóry pojawiają się po dłuższym cza-
sie oddziaływania.
Ryc. 9. W obrazie histopatologicznym alergicznego kontaktowego zapalenia skóry stwierdza się gąbczastość Lokalizacja zmian klinicznych zależy
i regularną hiperplazję warstwy kolczystej naskórka. Widoczny jest obrzęk keratynocytów, które wykazują cechy od miejsca ekspozycji na substancje uczu-
degeneracji, i martwica naskórka lające. Zwykle zmiany ograniczają się do
miejsc bezwłosych. Mogą również doty-
czyć skóry w okolicy brody i warg, we-
wnętrznych powierzchni małżowin usz-
nych, szyi, kończyn i brzucha. W przypad-
ku uczulenia na składniki szamponów lub
środki owadobójcze mogą wystąpić zmia-
ny uogólnione.
W obrazie klinicznym zmian charak-
terystyczne jest to, że zawsze istnieje wy-
raz
na strefa odgraniczająca (ryc. 8) skórę
zdrową od zmienionej. Oprócz rumie-
nia i obrzęku zapalnego skóry współwy-
stępują wykwity pierwotne ( plamki ru-
mieniowe, grudki, rzadziej pęcherzyki)
i wykwity wtórne (nadżerki i owrzodze-
nia). W obrazie histopatologicznym (ryc.
9) stwierdza się gąbczastość i hiperplazję
warstwy kolczystej naskórka. Silnie wyra-
żona jest gąbczastość i obrzęk keratyno-
cytów, które wykazują cechy degeneracji
oraz martwica naskórka. Powierzchow-
Ryc. 10. Świerzb wywołany inwazją Sarcoptes scabiei cechuje się rumieniem i obecnością wykwitów pierwot- ne nacieki okołonaczyniowe cechują się
nych  grudek oraz wtórnych  otarcia, przeczosy, nadżerki i strupy obecnością komórek jednojądrzastych
(limfocyty, monocyty i histiocyty) z ten-
dencjÄ… do egzocytozy; nieliczne sÄ… eozy-
nofile i neutrofile.
Obraz histopatologiczny świerzbu
drążącego
Świerzb jest świądową zaraz
liwÄ… choro-
bą pasożytniczą skóry wywołaną inwazją
roztoczy Sarcoptes scabiei cechujÄ…cÄ… siÄ™
(ryc. 10) rumieniem i obecnością wykwi-
tów pierwotnych (grudek) oraz wtórnych
(otarcia, przeczosy, nadżerki i owrzodze-
nia). Świąd jest ciągły i nasila się przy zmia-
nie temperatury otoczenia i nocÄ…. W czasie
4 5 tygodni od inwazji dochodzi do (8, 15,
20) rozwoju nadwrażliwości na produkty
uwalniane przez pasożyty (wzrost pozio-
mu swoistych IgG, receptorów CD1, CD3
na komórkach Langerhansa skóry i limfo-
Ryc. 11. Charakterystyczna dla świerzbu drążącego u psów hiperplazja gruczołów łojowych cytach). Zmiany skórne lokalizują się na
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(8)
542
Prace kliniczne i kazuistyczne
2. Ackerman A. B.: Histologic Diagnosis of Inflammatory dzialnych za rozwój uczulenia. Medycyna Wet. 2005, 61,
małżowinach usznych, u podstawy uszu,
Skin Disease. A Method by Pattern Analysis. Lea & Fe- 305 308.
w okolicy stawów skokowych i nadgarstko-
binger, Philadelphia 1978.
14. Wilkinson G. T., Harvey R. G.: Atlas dermatologiczny
wych, rozprzestrzeniajÄ…c siÄ™ na boki klatki
3. Gross T. L., Ihrke P. J., Walder E. J., Affolter V. K.: Veteri- małych zwierząt. Przewodnik diagnostyczny. Sanmedi-
nary Dermatopathology. A Macroscopic and Microsco- ca. Warszawa, 1996.
piersiowej i pozostałe okolice. Trudności
pic Evaluation of Canine and Feline Skin Disease. Mos- 15. Griffin C. E., Kwochka K. W., MacDonald J. M.: Current
diagnostyczne sprawiają, że lekarze sięga-
by- Year Book, St. Louis 1992. Veterinary Dermatology. Mosby Year Book, 1993.
ją do badań histopatologicznych. Najbar- 4. Gross T. L., Ihrke P. J., Walder E. J., Affolter V. K.: Skin 16. Willemse T.: Atopic dermatitis: a review and reconside-
Diseases of the Dog and Cat. Clinical and Histopatholo- ration of diagnostic criteria. J. Small Anim. Prac. 1986,
dziej miarodajne wyniki histopatologicz-
gical Diagnosis. Blackwell Publishing, 2005. 27, 771 773.
ne uzyskuje się z biopsji grudek. Obecność
5. Hill P. B.: Small Animal Dermatology. A practical guide to 17. Olivry T., Hill P. B.: The ACVD task force on canine ato-
the diagnosis and management of skin diseases in dogs and pic dermatitis (XVIII): histopathology of skin lesions. Vet.
w preparacie świerzbowców rozstrzyga
cats. Butterworth Heinemann, Elsevier Science, 2002. Immunol. Immunopath. 2001, 81, 305 309.
o rozpoznaniu. W obrazie histopatolo-
6. Miedziński F.: Dermatologia. Tom I. PZWL, Warszawa 18. Hillier A., Griffin C. E.: The ACVD task force on canine
gicznym stwierdza się współwystępowa-
1982. atopic dermatitis (X): is there a relationship between ca-
7. Ready L. M., Miller W. H., Willemse T.: Allergic Skin Dise- nine dermatitis and cutaneous adverse food reactions?
nie spongiosis i acanthosis naskórka, hi-
ases of Dogs and Cats. 2nd ed., Saunders Company,1997. Vet. Immunol. Immunopath. 2001, 81, 227 231.
perkeratozÄ™ i parakeratozÄ™ oraz zapalenie
8. Scott D. W., Miller W. H., Griffin C. E.: Muller & Kirk s 19. Kramer F., Mencke N.: Flea Biology and Control. Sprin-
okołonaczyniowe z naciekami eozynofilów, Small Animal Dermatology. 6th ed. W.B Saunders Com- ger-Verlag, Berlin 2001.
pany, 2001.
20. Sousa C. A., Halliwell R. E. W.: The ACVD task force on
wokół miejsc bytowania pasożyta, a więc
9. Zawistowski S.: Technika histologiczna. Histologia oraz canine atopic dermatitis (XI): the relationships between
w naskórku. Poza tym w skórze właściwej
podstawy histopatologii. PZWL, Warszawa 1965. arthropod hypersensitivity and atopic dermatitis in the
stwierdza się hiperplazję gruczołów łojo- 10. Yager J. A., Wilcock B. P.: Color Atlas and Text of Surgical dog. Vet. Immunol. Immunopath. 2001, 81, 233 237.
Pathology of Dog and Cat. vol. 1. Wolfe Mosby, 1994.
wych (ryc. 11). Takie same zmiany histopa-
11. Pomorski Z. J. H.: Alergeny wziewne a rozwój występują-
tologiczne stwierdza siÄ™ w przypadkach in-
cych sezonowo oraz utrzymujących się stale zmian skór-
nych typu egzema atopia u psów. Ann. UMCS, Lublin-Po-
wazji Cheyletiella spp.
lonia 1990, 45, 75 85.
12. Sousa C. A., Marsella R.: The ACVD task force on cani-
Piśmiennictwo ne atopic dermatitis (II) : genetic factors. Vet. Immunol.
Dr I. Taszkun, Zakład Diagnostyki Klinicznej I Dermato-
Immunopath. 2001, 81, 153 157.
13. Szczepanik M., Wilkołek P., Taszkun I., Pomorski Z.: Ato- logii Weterynaryjnej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
1. Woz
niak L., Giryn I.: Atlas histopatologii skóry. PZWL.
powe zapalenie skóry psów w świetle alergenów odpowie-
Warszawa 1987. AR, ul. Głęboka 30, 20-612 Lublin