Pokrzywka
Pokrzywka
Pokrzywka nie jest chorobÄ…, ale tylko objawem
Pokrzywka nie jest chorobÄ…, ale tylko objawem
(syndromem chorobowym)
(syndromem chorobowym)
Może być wywołana przez wiele czynników i
Może być wywołana przez wiele czynników i
Choroby alergiczne
Choroby alergiczne
nie wszystkie z nich muszą mieć podłoże
nie wszystkie z nich muszą mieć podłoże
alergiczne
alergiczne
Etiopatogeneza
Etiopatogeneza
Degranulacja mastocytów i bazofilów prowadzi do
Degranulacja mastocytów i bazofilów prowadzi do
Koń jest gatunkiem u którego pokrzywka występuje
Koń jest gatunkiem u którego pokrzywka występuje
uwolnienia mediatorów zapalenia, w wyniku czego
uwolnienia mediatorów zapalenia, w wyniku czego
najczęściej
najczęściej
dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń
dochodzi do zwiększonej przepuszczalności naczyń
Predysponowane są konie w wieku od 1 do 10 lat krwionośnych i powstawania reakcji zapalnej.
Predysponowane są konie w wieku od 1 do 10 lat krwionośnych i powstawania reakcji zapalnej.
Pokrzywka związana z nadwrażliwością pojawia się po
Pokrzywka związana z nadwrażliwością pojawia się po
Do występowania pokrzywki związanej z alergenami
Do występowania pokrzywki związanej z alergenami
wprowadzeniu alergenu drogÄ… pokarmowÄ…, wziewnÄ…
wprowadzeniu alergenu drogÄ… pokarmowÄ…, wziewnÄ…
wziewnymi predysponowane sÄ… konie arabskie
wziewnymi predysponowane sÄ… konie arabskie
lub iniekcyjnÄ….
lub iniekcyjnÄ….
Wyjątkowo może dochodzić do pokrzywki
Wyjątkowo może dochodzić do pokrzywki
kontaktowej powstającej przy bezpośrednim
kontaktowej powstającej przy bezpośrednim
zadziałaniu na skórę alergenu
zadziałaniu na skórę alergenu
Etiopatogeneza c.d. Objawy kliniczne
Etiopatogeneza c.d. Objawy kliniczne
Pokrzywka może się również pojawić bez podłoża Pojawiają się od kilku minut lub kilku godzin od
Pokrzywka może się również pojawić bez podłoża Pojawiają się od kilku minut lub kilku godzin od
alergicznego. Istnieje możliwość wystąpienia pokrzywki zadziałania czynnika wyzwalającego.
alergicznego. Istnieje możliwość wystąpienia pokrzywki zadziałania czynnika wyzwalającego.
zależnej od temperatury (pokrzywka z zimna lub ciepła)
zależnej od temperatury (pokrzywka z zimna lub ciepła)
W przypadku, gdy za jej powstawanie odpowiadajÄ…
W przypadku, gdy za jej powstawanie odpowiadajÄ…
lub nawet pod wpływem światła.
lub nawet pod wpływem światła.
alergeny, pokrzywka ma charakter nawrotowy.
alergeny, pokrzywka ma charakter nawrotowy.
Może też wystąpić po bardzo intensywnym wysiłku Najbardziej charakterystycznymi objawami są bąble,
Może też wystąpić po bardzo intensywnym wysiłku Najbardziej charakterystycznymi objawami są bąble,
fizycznym (zwłaszcza, jeśli na zewnątrz jest zimno lub pojawiające się na skórze i błonach śluzowych.
fizycznym (zwłaszcza, jeśli na zewnątrz jest zimno lub pojawiające się na skórze i błonach śluzowych.
gorÄ…co).
gorÄ…co).
Świąd jest bardzo zróżnicowany i niekiedy nie
Świąd jest bardzo zróżnicowany i niekiedy nie
Opisywano również pokrzywki pod wpływem ucisku występuje, natomiast wyjątkowo może być silny.
Opisywano również pokrzywki pod wpływem ucisku występuje, natomiast wyjątkowo może być silny.
(dermatografizm) - objawy pojawiajÄ… siÄ™ nawet po
(dermatografizm) - objawy pojawiajÄ… siÄ™ nawet po
Intensywność świądu nie jest zależna od wielkości
Intensywność świądu nie jest zależna od wielkości
niewielkich zadrapaniach
niewielkich zadrapaniach
zmian i obszaru ciała, na których bąble są obecne.
zmian i obszaru ciała, na których bąble są obecne.
1
Podział pokrzywek ze względu na
Podział pokrzywek ze względu na
Wielkość wykwitów
Wielkość wykwitów
charakter kliniczny
charakter kliniczny
1. Wysiękową  w takich przypadkach obrzęk skóry jest
1. Wysiękową  w takich przypadkach obrzęk skóry jest
1. pokrzywkę zwykłą - wielkość bąbli 2- 5 mm
1. pokrzywkę zwykłą - wielkość bąbli 2- 5 mm
bardzo silny, co prowadzi do wysiękania surowicy na jej
bardzo silny, co prowadzi do wysiękania surowicy na jej
2. pokrzywkÄ™ grudkowÄ… - liczne niewielkie bÄ…ble
2. pokrzywkÄ™ grudkowÄ… - liczne niewielkie bÄ…ble
powierzchniÄ™.
powierzchniÄ™.
o średnicy 3-6 mm
o średnicy 3-6 mm
2. Festonowatą (wirującą)  zmiany są różnokształtne,
2. Festonowatą (wirującą)  zmiany są różnokształtne,
niektóre mają charakter liniowy, inne są nieregularne
niektóre mają charakter liniowy, inne są nieregularne
3. pokrzywkę olbrzymią - bąble o średnicy od 20
3. pokrzywkę olbrzymią - bąble o średnicy od 20
i rozlane. Najczęstszą przyczyną tej postaci są reakcje
i rozlane. Najczęstszą przyczyną tej postaci są reakcje
do 30 mm.
do 30 mm.
polekowe.
polekowe.
4. pokrzywkę pierścieniową - zmiany o 3. Naczyniowa (obrzęk naczynioruchowy) Jest to postać
4. pokrzywkę pierścieniową - zmiany o 3. Naczyniowa (obrzęk naczynioruchowy) Jest to postać
podskórna pokrzywki, obejmująca głównie głowę
podskórna pokrzywki, obejmująca głównie głowę
charakterze obrzęku tworzą pierścień otaczający
charakterze obrzęku tworzą pierścień otaczający
i obwodowe odcinki ciała .
i obwodowe odcinki ciała .
wklęsłe centrum wykazujące tylko nieznaczne
wklęsłe centrum wykazujące tylko nieznaczne
cech obrzęku.
cech obrzęku.
2
Diagnostyka różnicowa Potwierdzenie rozpoznania
Diagnostyka różnicowa Potwierdzenie rozpoznania
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
W celu wykluczenia dermatografizmu należy
W celu wykluczenia dermatografizmu należy
Rumień wielopostaciowy wykonać próbę polegającą na podrapaniu skóry
Rumień wielopostaciowy wykonać próbę polegającą na podrapaniu skóry
Dermatofiloza tępym narzędziem i jej obserwacji przez 10 do
Dermatofiloza tępym narzędziem i jej obserwacji przez 10 do
15 minut.
15 minut.
Ropne infekcje skóry
Ropne infekcje skóry
Zapalenie naczyń na podłożu immunologicznym Pokrzywkę z zimna można wykluczyć poprzez
Zapalenie naczyń na podłożu immunologicznym Pokrzywkę z zimna można wykluczyć poprzez
Atopia umieszczenie na skórze kostki lodu przynajmniej
Atopia umieszczenie na skórze kostki lodu przynajmniej
na kilka minut, w takim przypadku bÄ…ble pojawiÄ…
na kilka minut, w takim przypadku bÄ…ble pojawiÄ…
Alergia pokarmowa
Alergia pokarmowa
się w czasie krótszym niż 15 minut
się w czasie krótszym niż 15 minut
Wykluczenie pokrzywki zwiÄ…zanej z alergiÄ… pokarmowÄ…
Wykluczenie pokrzywki zwiÄ…zanej z alergiÄ… pokarmowÄ…
możliwe jest tylko po zastosowaniu diety
możliwe jest tylko po zastosowaniu diety
hipoalergicznej przez czas nie krótszy niż 3 tygodnie.
hipoalergicznej przez czas nie krótszy niż 3 tygodnie.
Następnie należy wprowadzać w takich samych
Następnie należy wprowadzać w takich samych
odstępach czasu kolejne produkty aż do wystąpienia
odstępach czasu kolejne produkty aż do wystąpienia
pokrzywki.
pokrzywki.
W diagnozowaniu przyczyny atopii jest
W diagnozowaniu przyczyny atopii jest
przeprowadzenie badań dodatkowych: testów
przeprowadzenie badań dodatkowych: testów
śródskórnych lub oznaczenia poziomu swoistych
śródskórnych lub oznaczenia poziomu swoistych
przeciwciał IgE.
przeciwciał IgE.
3
Przydatność biopsji Leczenie
Przydatność biopsji Leczenie
krótko działające glikokortykosteroidy
krótko działające glikokortykosteroidy
Biopsja w przypadkach pokrzywki ma niewielkÄ…
Biopsja w przypadkach pokrzywki ma niewielkÄ…
dożylnie. Powinno podawać się je dwu-
dożylnie. Powinno podawać się je dwu-
przydatność, często bowiem charakterystyczne zmiany
przydatność, często bowiem charakterystyczne zmiany
trzykrotnie w odstępie kilku dni.
trzykrotnie w odstępie kilku dni.
zatarte są przez skutki urazów. Najbardziej
zatarte są przez skutki urazów. Najbardziej
charakterystycznymi cechami widocznymi W przypadkach przewlekłych
charakterystycznymi cechami widocznymi W przypadkach przewlekłych
w preparatach histopatologicznych pobranych z glikokortykosteroidy doustnie (prednizolon
w preparatach histopatologicznych pobranych z glikokortykosteroidy doustnie (prednizolon
wykwitów pierwotnych są nacieki limfocytarne lub metylprednizolon w dawce 0,8 do 2,2
wykwitów pierwotnych są nacieki limfocytarne lub metylprednizolon w dawce 0,8 do 2,2
i eozynofilowe.
i eozynofilowe. mg/kg). Dawkę należy dobrać na podstawie
mg/kg). Dawkę należy dobrać na podstawie
efektu leczenia
efektu leczenia
Biopsja może być przydatna w celu wykluczenia
Biopsja może być przydatna w celu wykluczenia
dermatofitozy lub pęcherzycy liściastej .
dermatofitozy lub pęcherzycy liściastej .
Leczenie
Leczenie
W niektórych przypadkach skuteczne mogą być leki
W niektórych przypadkach skuteczne mogą być leki
przeciwhistaminowe,
przeciwhistaminowe,
Alergia pokarmowa
Alergia pokarmowa
Hydroksyzyna (600 mg na zwierzÄ™ 3 razy dziennie)
Hydroksyzyna (600 mg na zwierzÄ™ 3 razy dziennie)
stosowana doustnie (Atarax, Hydroksizinum)
stosowana doustnie (Atarax, Hydroksizinum)
Tripelenamina podawana i.m. w dawce 1,1 mg/kg 1 lub
Tripelenamina podawana i.m. w dawce 1,1 mg/kg 1 lub
2 razy dziennie. ( Azaran tabl.)
2 razy dziennie. ( Azaran tabl.)
klemastyna podawanej dożylnie w dawce 50 µg/kg m.c.
klemastyna podawanej dożylnie w dawce 50 µg/kg m.c.
(Taregil, Clemastinum)
(Taregil, Clemastinum)
Difenhydramina 1-2 mg/kg 2 -3 razy dziennie
Difenhydramina 1-2 mg/kg 2 -3 razy dziennie
(Bendaryl, Benocten, Diphehydraminum
(Bendaryl, Benocten, Diphehydraminum
hydrochloricum)
hydrochloricum)
Chorfeniramina 0,5 mg/kg 2-3 razy dziennie
Chorfeniramina 0,5 mg/kg 2-3 razy dziennie
Przyczyny Objawy kliniczne
Przyczyny Objawy kliniczne
Podłożem choroby są reakcje nadwrażliwości typów
Podłożem choroby są reakcje nadwrażliwości typów
Silny świąd
Silny świąd
I, II i III jako odpowiedz
na alergeny pokarmowe,
I, II i III jako odpowiedz
na alergeny pokarmowe,
Często ma on charakter uogólniony, jest nawrotowy najsilniej
Często ma on charakter uogólniony, jest nawrotowy najsilniej
którymi u koni najczęściej są białka.
którymi u koni najczęściej są białka.
występuje w okolicy krocza
występuje w okolicy krocza
Bardzo często przyczyną alergii pokarmowej są:
Bardzo często przyczyną alergii pokarmowej są:
Alergia pokarmowa może być przyczyną pokrzywki
Alergia pokarmowa może być przyczyną pokrzywki
ziemniaki, słód, buraki, gryka, pszenica, lucerna,
ziemniaki, słód, buraki, gryka, pszenica, lucerna,
W póz
niejszym okresie choroby dochodzi do zmian
W póz
niejszym okresie choroby dochodzi do zmian
koniczyna, cykoria, jęczmień, otręby, owies.
koniczyna, cykoria, jęczmień, otręby, owies.
pourazowych: wyłysień, otarć i hiperpigmentacji skóry
pourazowych: wyłysień, otarć i hiperpigmentacji skóry
Nie stwierdzono predylekcji do alergii pokarmowej
Nie stwierdzono predylekcji do alergii pokarmowej
W niektórych przypadkach mogą występować dodatkowo
W niektórych przypadkach mogą występować dodatkowo
związanej z rasą, płcią lub wiekiem
związanej z rasą, płcią lub wiekiem
objawy ze strony układu trawiennego (wzdęcia, biegunka)
objawy ze strony układu trawiennego (wzdęcia, biegunka)
oraz oddechowego (duszność).
oraz oddechowego (duszność).
4
Rozpoznanie różnicowe
Rozpoznanie różnicowe
Inne choroby przebiegające z silnym świądem 
Inne choroby przebiegające z silnym świądem 
ektopasożytnicze lub o podłożu alergicznym
ektopasożytnicze lub o podłożu alergicznym
Rozpoznanie
Rozpoznanie
Właściwym potwierdzeniem rozpoznania jest dieta eliminacyjna.
Właściwym potwierdzeniem rozpoznania jest dieta eliminacyjna.
Powinna ona trwać przynajmniej 3 tygodnie. Początkowo
Powinna ona trwać przynajmniej 3 tygodnie. Początkowo
najlepiej jest wyeliminować z pokarmu wszystkie dodatki
najlepiej jest wyeliminować z pokarmu wszystkie dodatki
mineralno-witaminowe i pasze treściwe.
mineralno-witaminowe i pasze treściwe.
Biopsja jest mało przydatna diagnostycznie. W bioptacie można
Biopsja jest mało przydatna diagnostycznie. W bioptacie można
stwierdzić objawy okołonaczyniowego zapalenia skóry oraz
stwierdzić objawy okołonaczyniowego zapalenia skóry oraz
naciek eozynofili.
naciek eozynofili.
Leczenie
Leczenie
Właściwym postępowaniem jest unikanie pokarmu
Właściwym postępowaniem jest unikanie pokarmu
z alergenem, stosowanie diety, która nie zawiera
z alergenem, stosowanie diety, która nie zawiera
produktów odpowiedzialnych za rozwój choroby.
produktów odpowiedzialnych za rozwój choroby.
Objawowo można podawać glikokortykosteroidy
Objawowo można podawać glikokortykosteroidy
ogólnie (niska skuteczność)
ogólnie (niska skuteczność)
Odczulanie ?
Odczulanie ?
5
Alergia kontaktowa
Alergia kontaktowa
Przyczyny Objawy kliniczne
Przyczyny Objawy kliniczne
Choroba występuje bardzo rzadko Pojawiają się w miejscu kontaktu z czynnikiem
Choroba występuje bardzo rzadko Pojawiają się w miejscu kontaktu z czynnikiem
uczulajÄ…cym. Pierwsze widoczne wykwity to
uczulajÄ…cym. Pierwsze widoczne wykwity to
Za jej rozwój odpowiedzialny jest IV typ
Za jej rozwój odpowiedzialny jest IV typ
pęcherzyki i grudki. Pęcherzyki szybko ulegają
pęcherzyki i grudki. Pęcherzyki szybko ulegają
nadwrażliwości
nadwrażliwości
zniszczeniu i powstają tam sączące nadżerki
zniszczeniu i powstają tam sączące nadżerki
Może występować niewielka bolesność w
Może występować niewielka bolesność w
miejscu zmian i niewielkiego stopnia świąd
miejscu zmian i niewielkiego stopnia świąd
6
Rozpoznanie różnicowe Potwierdzenie rozpoznania
Rozpoznanie różnicowe Potwierdzenie rozpoznania
Nadwrażliwość na pasożyty
Nadwrażliwość na pasożyty
Po wyeliminowaniu kontaktu z alergenem zmiany cofajÄ… siÄ™
Po wyeliminowaniu kontaktu z alergenem zmiany cofajÄ… siÄ™
po 7-10 dniach.
po 7-10 dniach.
Reakcje polekowe
Reakcje polekowe
Potwierdzić rozpoznanie można testami naskórkowymi.
Potwierdzić rozpoznanie można testami naskórkowymi.
Inne rodzaje nadwrażliwości Wykonuje się je na skórze grzbietu lub klatki piersiowej. Dla
Inne rodzaje nadwrażliwości Wykonuje się je na skórze grzbietu lub klatki piersiowej. Dla
każdej badanej substancji należy przygotować wystrzyżony
każdej badanej substancji należy przygotować wystrzyżony
fragment skóry o powierzchni ok. 3 cm2. Substancje
fragment skóry o powierzchni ok. 3 cm2. Substancje
podejrzaną o wywołanie choroby umieszcza się pod
podejrzaną o wywołanie choroby umieszcza się pod
opatrunkiem w bezpośrednim kontakcie ze skórą, na 48
opatrunkiem w bezpośrednim kontakcie ze skórą, na 48
godzin. Jeśli badana substancja jest odpowiedzialna za rozwój
godzin. Jeśli badana substancja jest odpowiedzialna za rozwój
uczulenia, w miejscu jej kontaktu ze skórą powstają wykwity
uczulenia, w miejscu jej kontaktu ze skórą powstają wykwity
pierwotne, najczęściej grudki i rumień. (można potwierdzić
pierwotne, najczęściej grudki i rumień. (można potwierdzić
wykonujÄ…c biopsje)
wykonujÄ…c biopsje)
Leczenie
Leczenie
Konia należy przenieść na 2-3 tygodnie w inne miejsce.
Konia należy przenieść na 2-3 tygodnie w inne miejsce.
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
Nadwrażliwość na ukąszenia owadów
Obszary skóry objęte procesem chorobowym należy
Obszary skóry objęte procesem chorobowym należy
(Cullicolides, Simulinum)
(Cullicolides, Simulinum)
zmyć za pomocą łagodnych środków dezynfekcyjnych
zmyć za pomocą łagodnych środków dezynfekcyjnych
(np. chlorheksydyna 0,5%),
(np. chlorheksydyna 0,5%),
doustne glikokortykosteroidy, (dawki jak przy
doustne glikokortykosteroidy, (dawki jak przy
pokrzywce) lub, jeśli obszar objęty zmianami jest
pokrzywce) lub, jeśli obszar objęty zmianami jest
niewielki, leki można stosować miejscowo
niewielki, leki można stosować miejscowo
(hydrokortyzon, prednizolon, triamcinolon).
(hydrokortyzon, prednizolon, triamcinolon).
Etiologia
Etiologia
Jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych
Jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych
u koni
u koni
Nie ma predyspozycji płciowych i rasowych
Nie ma predyspozycji płciowych i rasowych
Najczęściej chorują konie w wieku 4-5 lat
Najczęściej chorują konie w wieku 4-5 lat
Predyspozycja do rozwoju choroby może być
Predyspozycja do rozwoju choroby może być
przekazywana dziedzicznie
przekazywana dziedzicznie
Za rozwój choroby odpowiedzialna jest głównie
Za rozwój choroby odpowiedzialna jest głównie
nadwrażliwość typu 1 ale u 20 % zwierząt może
nadwrażliwość typu 1 ale u 20 % zwierząt może
rozwijać się nadwrażliwość opóz
niona
rozwijać się nadwrażliwość opóz
niona
7
Objawy Objawy c.d.
Objawy Objawy c.d.
Zmiany lokalizują się głównie w okolicy grzywy i przy
Zmiany lokalizują się głównie w okolicy grzywy i przy
Choroba ma charakter sezonowy
Choroba ma charakter sezonowy
podstawie ogona.
podstawie ogona.
W każdym kolejnym sezonie objawy kliniczne są
W każdym kolejnym sezonie objawy kliniczne są
Mogą również pojawiać się na grzbiecie. Pierwsze objawy to
Mogą również pojawiać się na grzbiecie. Pierwsze objawy to
bardzo silny świąd i związane z tym samouszkodzenia.
bardzo silny świąd i związane z tym samouszkodzenia.
coraz silniejsze
coraz silniejsze
Wykwitami, które pojawiają się najwcześniej, są niewielkie
Wykwitami, które pojawiają się najwcześniej, są niewielkie
grudki.
grudki.
Występuje silny świąd najwyraz
niej zaznaczony
Występuje silny świąd najwyraz
niej zaznaczony
We wczesnych stadiach wyłysienia raczej nie występują,
We wczesnych stadiach wyłysienia raczej nie występują,
ranem
ranem
natomiast w przewlekłych mogą obejmować znaczne obszary
natomiast w przewlekłych mogą obejmować znaczne obszary
ciała, a wraz z nimi widoczne są zliszajowacenie i otarcia.
ciała, a wraz z nimi widoczne są zliszajowacenie i otarcia.
Pierwsze objawy choroby pojawiajÄ… siÄ™ w wieku
Pierwsze objawy choroby pojawiajÄ… siÄ™ w wieku
poniżej 9 lat
poniżej 9 lat
8
Rozpoznanie różnicowe Rozpoznanie
Rozpoznanie różnicowe Rozpoznanie
charakterystyczne objawy kliniczne i dane z wywiadu
charakterystyczne objawy kliniczne i dane z wywiadu
Choroby przebiegające z silnym świądem 
Choroby przebiegające z silnym świądem 
(sezonowość, obecność owadów).
(sezonowość, obecność owadów).
ektoparazytozy i inne choroby o podłożu
ektoparazytozy i inne choroby o podłożu
Większość chorych koni charakteryzuje się eozynofilią.
Większość chorych koni charakteryzuje się eozynofilią.
alergicznym
alergicznym
W bioptatach ze zmian można stwierdzić
W bioptatach ze zmian można stwierdzić
okołonaczyniowe zapalenie oraz nacieki eozynofilowe
okołonaczyniowe zapalenie oraz nacieki eozynofilowe
i limfocytarne .
i limfocytarne .
Rozpoznanie c.d. Leczenie
Rozpoznanie c.d. Leczenie
Postępowanie obejmuje dwa elementy: zapobieganie
Postępowanie obejmuje dwa elementy: zapobieganie
W celu potwierdzenia rozpoznania można wykonać
W celu potwierdzenia rozpoznania można wykonać
ukÄ…szeniom przez Culicoides i zmniejszanie reakcji
ukÄ…szeniom przez Culicoides i zmniejszanie reakcji
testy śródskórne z alergenami Culicoides. Odczyt prób
testy śródskórne z alergenami Culicoides. Odczyt prób
nadwrażliwości.
nadwrażliwości.
powinien zostać wykonany po 30 minutach, 4
powinien zostać wykonany po 30 minutach, 4
W celu ograniczenia kontaktu z owadami można
W celu ograniczenia kontaktu z owadami można
godzinach i 24 godzinach lub po 2 i 18 godzinach .
godzinach i 24 godzinach lub po 2 i 18 godzinach .
stosować repelenty i insektycyty (np. pyretryna).
stosować repelenty i insektycyty (np. pyretryna).
Potwierdzenie rozpoznania możliwe jest także po
Potwierdzenie rozpoznania możliwe jest także po
Culicoides żerują głównie w godzinach rannych
Culicoides żerują głównie w godzinach rannych
wykonaniu badań in vitro i oznaczeniu swoistych i wieczornych, należy, więc w tym okresie przenosić
wykonaniu badań in vitro i oznaczeniu swoistych i wieczornych, należy, więc w tym okresie przenosić
zwierzęta w okolice odległe od zbiorników
zwierzęta w okolice odległe od zbiorników
przeciwciał (AllerceptTM).
przeciwciał (AllerceptTM).
wodnych.
wodnych.
9
 Objawowo:
Objawowo:
deksametazon w dawce od 1 mg/15 kg m.c. s.c.,
deksametazon w dawce od 1 mg/15 kg m.c. s.c.,
następnie dawka podtrzymująca 1 mg/60 kg m.c
następnie dawka podtrzymująca 1 mg/60 kg m.c
oraz prednizolon 0,5-1 mg/kg m.c. p.o., dawka
oraz prednizolon 0,5-1 mg/kg m.c. p.o., dawka
Atopia
Atopia
podtrzymująca 0,4 mg/kg m.c. Leki należy
podtrzymująca 0,4 mg/kg m.c. Leki należy
podawać co 24-48 godzin
podawać co 24-48 godzin
Leki przeciwhistaminowe z reguły nie są skuteczne,
Leki przeciwhistaminowe z reguły nie są skuteczne,
w pewnych przypadkach skuteczna może być
w pewnych przypadkach skuteczna może być
hydroksyzyna (podawana w dawce 200-400 mg na
hydroksyzyna (podawana w dawce 200-400 mg na
zwierzÄ™).
zwierzÄ™).
Dodatek siemienia lnianego do paszy . Oprócz kwasów
Dodatek siemienia lnianego do paszy . Oprócz kwasów
tłuszczowych zawiera ono również inne aktywne
tłuszczowych zawiera ono również inne aktywne
składniki mogące ograniczać stan zapalny.
składniki mogące ograniczać stan zapalny.
Immunoterapia swoista ?
Immunoterapia swoista ?
Przyczyny Najczęstsze przyczyny
Przyczyny Najczęstsze przyczyny
Roztocza 81%
Roztocza 81%
Choroba ma podłoże genetyczne, związana jest z
Choroba ma podłoże genetyczne, związana jest z
Naskórek człowieka 54%
Naskórek człowieka 54%
pierwszym typem nadwrażliwości.  jest to dziedziczna
pierwszym typem nadwrażliwości.  jest to dziedziczna
Pióra ptaków 37,5%
Pióra ptaków 37,5%
skłonność do wytwarzania przeciwciał IgE w stosunku
skłonność do wytwarzania przeciwciał IgE w stosunku
Naskórek owiec 33,3%
Naskórek owiec 33,3%
do alergenów środowiskowych
do alergenów środowiskowych
Naskórek kota 12.5%
Naskórek kota 12.5%
Do rozwoju choroby predysponowane sÄ… konie
Do rozwoju choroby predysponowane sÄ… konie
Pchły 29,2
Pchły 29,2
arabskie.
arabskie.
Pleśnie 37,5%
Pleśnie 37,5%
Nadwrażliwość może rozwijać się w stosunku do Alergeny owadów 25%
Nadwrażliwość może rozwijać się w stosunku do Alergeny owadów 25%
pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego, naskórków i Pyłki drzew 29,2%
pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego, naskórków i Pyłki drzew 29,2%
Pyłki traw 20,5%
Pyłki traw 20,5%
sierści zwierząt
sierści zwierząt
Pyłki chwastów 50%
Pyłki chwastów 50%
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
Przewlekły i nawrotowy świąd
Przewlekły i nawrotowy świąd
Świąd może mieć charakter sezonowy (uczulenie
Świąd może mieć charakter sezonowy (uczulenie
na alergeny roślinne) lub być świądem
na alergeny roślinne) lub być świądem
całorocznym (uczulenie na roztocza)
całorocznym (uczulenie na roztocza)
Zmiany pierwotne bardzo szybko ulegajÄ…
Zmiany pierwotne bardzo szybko ulegajÄ…
zatarciu i dochodzi do powstania licznym
zatarciu i dochodzi do powstania licznym
zamian tła urazowego: przeczosów, wyłysień, a
zamian tła urazowego: przeczosów, wyłysień, a
w dalszym etapie choroby również
w dalszym etapie choroby również
hiperpigmentacji skóry
hiperpigmentacji skóry
10
Rozpoznanie różnicowe
Rozpoznanie różnicowe
Ektopasożyty
Ektopasożyty
Inne rodzaje nadwrażliwości (alergia
Inne rodzaje nadwrażliwości (alergia
pokarmowa, nadwrażliwość na ukąszenia
pokarmowa, nadwrażliwość na ukąszenia
owadów, alergia kontaktowa)
owadów, alergia kontaktowa)
Rozpoznanie Testy śródskórne
Rozpoznanie Testy śródskórne
Podstawą rozpoznania jest wykonanie testów Dostępne w Polsce  AGROSKIN
Podstawą rozpoznania jest wykonanie testów Dostępne w Polsce  AGROSKIN
sródskórnych
sródskórnych
Lub zbadanie poziomu swoistych przeciwciał w
Lub zbadanie poziomu swoistych przeciwciał w
Dostępne: ok. 70 alergenów  min. Cullicoides,
Dostępne: ok. 70 alergenów  min. Cullicoides,
surowicy krwi (Allercept)
surowicy krwi (Allercept)
Dermatophagoides farine, Dermatophagoides
Dermatophagoides farine, Dermatophagoides
Pteronyssinus, Acarus siro
Pteronyssinus, Acarus siro
cena za zestaw 20 alergenów 350 zł
cena za zestaw 20 alergenów 350 zł
11
Oznaczanie poziomu swoistych Leczenie
Oznaczanie poziomu swoistych Leczenie
przeciwciał
przeciwciał
O ile jest to możliwe, należy ustalić czynnik alergizujący
O ile jest to możliwe, należy ustalić czynnik alergizujący
Dostępne w Polsce (Laboklin)
Dostępne w Polsce (Laboklin)
oraz w miarę możliwości usunąć go z otoczenia.
oraz w miarę możliwości usunąć go z otoczenia.
Dostępne: -alergeny sezonowe (trawy, zioła, pyłki
Dostępne: -alergeny sezonowe (trawy, zioła, pyłki
Leczenie objawowe, u zwierząt chorych można
Leczenie objawowe, u zwierząt chorych można
drzew), całoroczne (grzyby) włosy, pióra, owada
drzew), całoroczne (grzyby) włosy, pióra, owada
zastosować glikokortykosteroidy (dawki takie same jak
zastosować glikokortykosteroidy (dawki takie same jak
(meszki)
(meszki)
przy pokrzywce).O ile możliwe doustne- prednizolon
przy pokrzywce).O ile możliwe doustne- prednizolon
Możliwe fałszywe reakcje (do ok. 30%) w
Możliwe fałszywe reakcje (do ok. 30%) w
W niektórych przypadkach skuteczna może być
W niektórych przypadkach skuteczna może być
porównaniu do IDT
porównaniu do IDT
hydroksyzyna podawana w dawce 200 do 400 mg
hydroksyzyna podawana w dawce 200 do 400 mg
doustnie co 8-12 godzin
doustnie co 8-12 godzin
Doxepin (300-600 mg/ 500 kg co 12 godzin)
Doxepin (300-600 mg/ 500 kg co 12 godzin)
Cena od 200 do 500 zł
Cena od 200 do 500 zł
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe?
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe?
Immunoterapia swoista (Allercept)
Immunoterapia swoista (Allercept)
Reakcje polekowe
Reakcje polekowe
Zestaw do odczulania wykonywane na podstawie
Zestaw do odczulania wykonywane na podstawie
wyników testów śródskórnych lub oznaczani swoistych
wyników testów śródskórnych lub oznaczani swoistych
przeciwciał
przeciwciał
Skuteczność 60-70%
Skuteczność 60-70%
Możliwe zmniejszenie częstości podawania: co 3
Możliwe zmniejszenie częstości podawania: co 3
miesiÄ…ce
miesiÄ…ce
Cena zestawu początkowego 319 zł
Cena zestawu początkowego 319 zł
Kolejnego 295 zł
Kolejnego 295 zł
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne
Występują stosunkowo rzadko
Występują stosunkowo rzadko
Objawy są nieswoiste, nie zawsze też występuje
Objawy są nieswoiste, nie zawsze też występuje
Za rozwój takich stanów mogą być
Za rozwój takich stanów mogą być
świąd. Bardzo często obserwowana jest
świąd. Bardzo często obserwowana jest
odpowiedzialne wszystkie typy reakcji
odpowiedzialne wszystkie typy reakcji
pokrzywka, rzadziej natomiast mogą być
pokrzywka, rzadziej natomiast mogą być
nadwrażliwości.
nadwrażliwości.
widoczne owrzodzenia i pęcherzyki na granicy
widoczne owrzodzenia i pęcherzyki na granicy
Mogą one pojawiać się po podaniu wielu leków,
Mogą one pojawiać się po podaniu wielu leków,
skóry i błon śluzowych .
skóry i błon śluzowych .
lecz najczęstszymi ich przyczynami są:
lecz najczęstszymi ich przyczynami są:
penicylina, streptomycyna, oksytetracyklina,
penicylina, streptomycyna, oksytetracyklina,
neomycyna, chloramfenikol, sulfonamidy,
neomycyna, chloramfenikol, sulfonamidy,
fenylobutazon, aspiryna, glikokortykosteroidy
fenylobutazon, aspiryna, glikokortykosteroidy
12
Rozpoznanie Rozpoznanie
Rozpoznanie Rozpoznanie
wykluczenie innych przyczyn zwłaszcza o Biopsja
wykluczenie innych przyczyn zwłaszcza o Biopsja
podłożu infekcyjnym
podłożu infekcyjnym
W przypadkach reakcji polekowych w preparatach
W przypadkach reakcji polekowych w preparatach
widoczne są okołonaczyniowe zapalenie na granicy
widoczne są okołonaczyniowe zapalenie na granicy
początek objawów klinicznych po podaniu
początek objawów klinicznych po podaniu
skóry właściwej i naskórka, oraz pęcherzykowe
skóry właściwej i naskórka, oraz pęcherzykowe
leku
leku
zapalenie śródnaskórkowe lub podnaskórkowe.
zapalenie śródnaskórkowe lub podnaskórkowe.
poprwa po odstawieniu stosowanego leku
poprwa po odstawieniu stosowanego leku
Próba prowokacyjna  ryzyko!!!
Próba prowokacyjna  ryzyko!!!
stwierdzenie, że w przypadku zastosowanego
stwierdzenie, że w przypadku zastosowanego
leku stwierdzno już tego typu objawy
leku stwierdzno już tego typu objawy
nawrót objawów chorobowych po ponownym
nawrót objawów chorobowych po ponownym
podaniu podejrzewanego leku
podaniu podejrzewanego leku
Leczenie
Leczenie
Należy zaprzestać stosowania leku, podejrzewanego
Należy zaprzestać stosowania leku, podejrzewanego
o powodowanie reakcji.
o powodowanie reakcji.
Immunologiczne zapalenie naczyń
Immunologiczne zapalenie naczyń
Glikokortykosteroidy z reguły nie wpływają na
Glikokortykosteroidy z reguły nie wpływają na
zmniejszenie objawów klinicznych. Po odstawieniu leku
zmniejszenie objawów klinicznych. Po odstawieniu leku
odpowiedzialnego za rozwój choroby powrót do
odpowiedzialnego za rozwój choroby powrót do
zdrowia trwa ok. 2-3 tygodni.
zdrowia trwa ok. 2-3 tygodni.
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
Pojawiają się często około 2 do 4 tygodni po
Pojawiają się często około 2 do 4 tygodni po
Jest to bardzo rzadka choroba charakteryzujÄ…ca
Jest to bardzo rzadka choroba charakteryzujÄ…ca
infekcjach układu oddechowego wywołanego
infekcjach układu oddechowego wywołanego
się rumieniem, obrzękiem, martwicą i
się rumieniem, obrzękiem, martwicą i
Streptococcus equi. Objawy dotyczą korony, pęciny.
Streptococcus equi. Objawy dotyczą korony, pęciny.
owrzodzeniami dotyczÄ…cymi dystalnych
owrzodzeniami dotyczÄ…cymi dystalnych
Choroba może dotyczyć również warg i okolicy
Choroba może dotyczyć również warg i okolicy
odcinków kończyn i błon śluzowych. Choroba
odcinków kończyn i błon śluzowych. Choroba
okołooczodołowej. Obecne są ogniskowe lub
okołooczodołowej. Obecne są ogniskowe lub
ta związana jest z I i III typem nadwrażliwości
ta związana jest z I i III typem nadwrażliwości
obszary obrzęku, martwicy i rumienia oraz
obszary obrzęku, martwicy i rumienia oraz
owrzodzeń. Świąd nie jest obecny a bolesność
owrzodzeń. Świąd nie jest obecny a bolesność
występuje tylko w przypadkach przewlekłych.
występuje tylko w przypadkach przewlekłych.
Mogą być obecne objawy ogólne w postaci
Mogą być obecne objawy ogólne w postaci
utraty masy ciała, gorączki, braku apetytu.
utraty masy ciała, gorączki, braku apetytu.
13
Potwierdzenie rozpoznania:
Potwierdzenie rozpoznania:
Biopsja: nacieki neutrofilowe
Biopsja: nacieki neutrofilowe
eozynofilowe i limfocytarne
eozynofilowe i limfocytarne
oraz zapalenie naczyń
oraz zapalenie naczyń
Leczenie
Leczenie
Zwierzęta chore i w okresie remisji należy chronić
Zwierzęta chore i w okresie remisji należy chronić
Ziarniniak eozynofilowy z martwicÄ…
Ziarniniak eozynofilowy z martwicÄ…
przed promieniowaniem słonecznym stosując
przed promieniowaniem słonecznym stosując
kolagenu
odpowiednie kremy z filtrem i ograniczenie czasu kolagenu
odpowiednie kremy z filtrem i ograniczenie czasu
przebywania zwierząt na intensywnym nasłonecznianiu.
przebywania zwierząt na intensywnym nasłonecznianiu.
Zmiany leczy się poprzez miejscowe wycięcie włosów, a
Zmiany leczy się poprzez miejscowe wycięcie włosów, a
następnie stosowanie antyseptyków (chlorheksydyna 0,5
następnie stosowanie antyseptyków (chlorheksydyna 0,5
%, povidonjodyna), glikokortykosteroidów
%, povidonjodyna), glikokortykosteroidów
(hydrokortyzon) i keratolityków (kwas salicylowy). W
(hydrokortyzon) i keratolityków (kwas salicylowy). W
większości przypadków wraz z leczeniem miejscowym
większości przypadków wraz z leczeniem miejscowym
doustnie podaje siÄ™ prednizon lub prednizolon w
doustnie podaje siÄ™ prednizon lub prednizolon w
dawkach immunosupresyjnych przez 2-3 tygodnie.
dawkach immunosupresyjnych przez 2-3 tygodnie.
14
Objawy
Objawy
Jedna z częściej występujących u koni chorób Guzek lub wiele niebolesnych, dobrze
Jedna z częściej występujących u koni chorób Guzek lub wiele niebolesnych, dobrze
guzkowych, w której dochodzi do tworzenia się odgraniczonych guzków o różnej średnicy 3-20
guzkowych, w której dochodzi do tworzenia się odgraniczonych guzków o różnej średnicy 3-20
guzków w skórze właściwej oraz degeneracji mm. Zmiany nie mają tendencji do otwierania
guzków w skórze właściwej oraz degeneracji mm. Zmiany nie mają tendencji do otwierania
kolagenu, wraz z jej wapnieniem. Podejrzewa siÄ™, siÄ™. Zwykle lokalizujÄ… siÄ™ na grzbiecie, szyi lub
kolagenu, wraz z jej wapnieniem. Podejrzewa siÄ™, siÄ™. Zwykle lokalizujÄ… siÄ™ na grzbiecie, szyi lub
iż przyczyną zmian są pokąsania przez owady. klatce piersiowej (Mathison, 1995; Pascoe, 1990).
iż przyczyną zmian są pokąsania przez owady. klatce piersiowej (Mathison, 1995; Pascoe, 1990).
Zmiany zazwyczaj występują wiosną i latem.
Zmiany zazwyczaj występują wiosną i latem.
Ostatecznie rozpoznanie stawiamy na podstawie
Ostatecznie rozpoznanie stawiamy na podstawie
wyników badania histopatologicznego, gdzie
wyników badania histopatologicznego, gdzie
stwierdza siÄ™ martwicÄ™ kolagenu, nacieczenia
stwierdza siÄ™ martwicÄ™ kolagenu, nacieczenia
granulocytów kwasochłonnych oraz zwapnienia
granulocytów kwasochłonnych oraz zwapnienia
w skórze właściwej.
w skórze właściwej.
W postaci ostrej choroby stosuje siÄ™ nastrzykiwanie
W postaci ostrej choroby stosuje siÄ™ nastrzykiwanie
guzków glikokortykosteroidami: triamcinolonem 3-5
guzków glikokortykosteroidami: triamcinolonem 3-5
mg/zmianÄ™ lub metylprednizolonem 5-10 mg/zmianÄ™.
mg/zmianÄ™ lub metylprednizolonem 5-10 mg/zmianÄ™.
Uogólniona choroba ziarnianiakowa
Uogólniona choroba ziarnianiakowa
Jeżeli choroba przebiega w postaci wieloogniskowej, we
Jeżeli choroba przebiega w postaci wieloogniskowej, we
wczesnym okresie można podawać
wczesnym okresie można podawać
glikokortykosteroidy ogólnoustrojowo. W postaci
glikokortykosteroidy ogólnoustrojowo. W postaci
przewlekłej, kiedy dochodzi do mineralizacji zmiany
przewlekłej, kiedy dochodzi do mineralizacji zmiany
można usuwać chirurgicznie lub pozostawiać bez
można usuwać chirurgicznie lub pozostawiać bez
leczenia.
leczenia.
Zazwyczaj spodziewać należy się nawrotów choroby
Zazwyczaj spodziewać należy się nawrotów choroby
15
Objawy
Objawy
Rzadko występująca choroba nazywana również, idiopatyczną Postać złuszczająco-strupiejąca, najczęściej dokumentowana,
Rzadko występująca choroba nazywana również, idiopatyczną Postać złuszczająco-strupiejąca, najczęściej dokumentowana,
układową chorobą ziarniniakową, sarkoidoza, histiocytarnym pojawia zwykle w wieloogniskowo lub z tendencją do
układową chorobą ziarniniakową, sarkoidoza, histiocytarnym pojawia zwykle w wieloogniskowo lub z tendencją do
zapaleniem skóry u koni. Etiologia choroby nie jest wyjaśniona. uogólnienia na w okolicy twarzowej, kończynach, na szyi blisko
zapaleniem skóry u koni. Etiologia choroby nie jest wyjaśniona. uogólnienia na w okolicy twarzowej, kończynach, na szyi blisko
Nie stwierdzono zależności rozwoju choroby od najczęściej grzywy oraz pośladkach, gdzie dochodzi do wyłysień,
Nie stwierdzono zależności rozwoju choroby od najczęściej grzywy oraz pośladkach, gdzie dochodzi do wyłysień,
spotykanych zakażeń bakteryjnych. Zmiany obejmują zwykle nadmiernego złuszczania naskórka i tworzenia strupów.
spotykanych zakażeń bakteryjnych. Zmiany obejmują zwykle nadmiernego złuszczania naskórka i tworzenia strupów.
skórę, płuca, węzły chłonne, przewód pokarmowy, stwierdzano Niektórzy wyróżniają trzecią postać, która przebiega z
skórę, płuca, węzły chłonne, przewód pokarmowy, stwierdzano Niektórzy wyróżniają trzecią postać, która przebiega z
również zajęcie nerek, śledziony, wątroby, serca, tarczycy, tworzeniem płytek z nadmiernym złuszczaniem, sączeniem, lecz
również zajęcie nerek, śledziony, wątroby, serca, tarczycy, tworzeniem płytek z nadmiernym złuszczaniem, sączeniem, lecz
nadnerczy, trzustki, kości i układu nerwowego. Wg Stannarda bez zmian narządowych. W części przypadków może
nadnerczy, trzustki, kości i układu nerwowego. Wg Stannarda bez zmian narządowych. W części przypadków może
choroba przebiega w dwóch postaciach złuszczająco-strupiejącej występować świąd.
choroba przebiega w dwóch postaciach złuszczająco-strupiejącej występować świąd.
i guzkowej. Wiek koni chorych wg jednej z dobrze
i guzkowej. Wiek koni chorych wg jednej z dobrze
Objawy ogólne, które można stwierdzić to ciągła gorączka, utrata
Objawy ogólne, które można stwierdzić to ciągła gorączka, utrata
udokumentowanych publikacji wahał się od 5 do 21 lat, ale
udokumentowanych publikacji wahał się od 5 do 21 lat, ale
masy ciała, zmienny apetyt, nietolerancja wysiłkowa,
masy ciała, zmienny apetyt, nietolerancja wysiłkowa,
stwierdzano chorobę u zwierząt nawet 3 miesięcznych
stwierdzano chorobę u zwierząt nawet 3 miesięcznych
powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, żółtaczka, zapalenie
powiększenie węzłów chłonnych, biegunka, żółtaczka, zapalenie
tworzywa kopytowego.
tworzywa kopytowego.
Rozpoznanie Leczenie
Rozpoznanie Leczenie
W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić
W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić Czasami choroba ustępuje spontanicznie, mimo
Czasami choroba ustępuje spontanicznie, mimo
neutrofilie, podwyższone stężenie fibrynogenu,
neutrofilie, podwyższone stężenie fibrynogenu,
to donosi się o korzystnym wpływie
to donosi się o korzystnym wpływie
hiperglobulinemiÄ™. W badaniu
hiperglobulinemiÄ™. W badaniu
glikokortykoterapii (deksametazon, prednizolon)
glikokortykoterapii (deksametazon, prednizolon)
histopatologicznym stwierdza siÄ™ hyperkeratozÄ™
histopatologicznym stwierdza siÄ™ hyperkeratozÄ™
(Spiegel, 2006). Część koni ze względu na postęp
(Spiegel, 2006). Część koni ze względu na postęp
para- lub ortokeratycznÄ…, egzocytozÄ™
para- lub ortokeratycznÄ…, egzocytozÄ™
choroby poddawana jest eutanazji
choroby poddawana jest eutanazji
limfocytów, nacieczenie skóry przez
limfocytów, nacieczenie skóry przez
wielojądrowe histiocytarne komórki olbrzymie
wielojądrowe histiocytarne komórki olbrzymie
oraz niewielką ilość granulocytów, plazmocytów
oraz niewielką ilość granulocytów, plazmocytów
w powierzchownych i głębszych warstwach
w powierzchownych i głębszych warstwach
skóry
skóry
16
 Rzadko występująca choroba skóry i/lub błon
Rzadko występująca choroba skóry i/lub błon
śluzowych u starszych zwierząt, której istotą jest
śluzowych u starszych zwierząt, której istotą jest
Skrobiawica skóry
Skrobiawica skóry odkładanie się złogów amyloidu w wyniku pobudzenia
odkładanie się złogów amyloidu w wyniku pobudzenia
układu siateczkowo-śródbłonkowego. Czynnikiem
układu siateczkowo-śródbłonkowego. Czynnikiem
predysponującym jest stosowanie u koni preparatów
predysponującym jest stosowanie u koni preparatów
immunostymulujących. Częstość występowania
immunostymulujących. Częstość występowania
choroby koni z amyloidozÄ… w jednej z klinik oceniano
choroby koni z amyloidozÄ… w jednej z klinik oceniano
na 9 z 16 000 zwierząt przyjętych do leczenia.
na 9 z 16 000 zwierząt przyjętych do leczenia.
Skrobiawica może mieć również podłoże
Skrobiawica może mieć również podłoże
nowotworowe i współwystępować z chłonniakiem
nowotworowe i współwystępować z chłonniakiem
Skórnej skrobiawicy może towarzyszyć odkładanie
Skórnej skrobiawicy może towarzyszyć odkładanie
amyloidu w wątrobie i śledzionie
amyloidu w wątrobie i śledzionie
Objawy
Objawy
Zmiany o charakterze guzkowym, niebolesne,
Zmiany o charakterze guzkowym, niebolesne,
Brak jest specyficznego leczenia
Brak jest specyficznego leczenia
przebiegające bez świądu pojawiające się dość szybko i
przebiegające bez świądu pojawiające się dość szybko i
ustępujące powoli w skórze i błonach śluzowych
ustępujące powoli w skórze i błonach śluzowych
górnych dróg oddechowych, zwykle w jamie nosowej.
górnych dróg oddechowych, zwykle w jamie nosowej.
Guzki pod wpływem urazów mechanicznych krwawią
Guzki pod wpływem urazów mechanicznych krwawią
powodując wypływ kropelkowy lub krwawienia z nosa,
powodując wypływ kropelkowy lub krwawienia z nosa,
z domieszką ropy W rozpoznaniu różnicowym bierze
z domieszką ropy W rozpoznaniu różnicowym bierze
siÄ™ po uwagÄ™ ziarniniaka eozynofilowego, mastocytomÄ™,
siÄ™ po uwagÄ™ ziarniniaka eozynofilowego, mastocytomÄ™,
chłonikomięsaka, raka płaskonabłonkowego.
chłonikomięsaka, raka płaskonabłonkowego.
RozstrzygajÄ…cy jest wynik badania histopatologicznego,
RozstrzygajÄ…cy jest wynik badania histopatologicznego,
gdzie po specjalnym barwieniu (czerwieniÄ… Kongo)
gdzie po specjalnym barwieniu (czerwieniÄ… Kongo)
widoczne są złogi amyloidu
widoczne są złogi amyloidu
17