ZESPÓA
SZKÓA
SAMOCHODOWYCH
im. inż. Tadeusza Tańskiego
w Poznaniu
PRACOWNIA TECHNICZNA
Instrukcja do ćwiczenia nr ....
TEMAT: Badanie układu smarowania silnika.
Zatwierdził:
.......................................... ...................................................
data pieczątka i podpis dyrektora
1. Cel ćwiczenia.
Celem ćwiczenia jest ocena stanu technicznego układu smarowania silnika poprzez
pomiar ciśnienia w układzie oraz badanie wybranych jego elementów.
2. Wstęp teoretyczny.
Wiadomości ogólne
Wartość ciśnienia oleju i jego zmiany pod wpływem zmian prędkości obrotowej
silnika stanowią miarę stanu technicznego układu smarowania (pompy oleju, układu
regulacji ciśnienia) a także stanu ułożyskowania wału korbowego i wałka rozrządu.
Właściwe ciśnienie oleju jest niezbędnym warunkiem poprawnej pracy popychaczy
hydraulicznych układu rozrządu, systemu zmiennych faz rozrządu, zapewnia również
odpowiednią intensywność chłodzenia denka tłoka i smarowanie natryskowe gładzi
cylindrowej, za pomocą dysz nawierconych w korbowodzie.
Rys.1 Zależność ciśnienia oleju od parametrów pracy silnika
1-układ smarowania sprawny, 2-zwiększony luz w pompie oleju, 3-zwiększony luz w ułożyskowaniu
wału korbowego
Ciśnienie oleju zależy od temperatury silnika i prędkości obrotowej wału korbowego
(rys.1). Minimalne ciśnienie oleju, jakie występuje na biegu jałowym silnika jest
uwarunkowane oporami przepływu w układzie smarowania. Natomiast ciśnienie
maksymalne jest konstrukcyjnie ograniczone odpowiednim wyregulowaniem zaworu
redukcyjnego.
Rys. 2 Próbnik ciśnienia oleju PCO-10.
2
Budowa i zasada działania awaryjnego czujnika ciśnienia oleju.
Rys.3 Schemat połączeń obwodu awaryjnego czujnika ciśnienia oleju.
Awaryjny czujnik ciśnienia oleju zamyka obwód lampki kontrolnej (6 rys.3) w razie
spadku ciśnienia w układzie smarowania poniżej dopuszczalnego. Membrana (3)
zmniejsza wówczas tak dalece nacisk na dz
wignię ze stykiem (1), że następuje zwarcie
styków (1 i 2), zamkniecie obwodu i zapalenie się lampki kontrolnej.
Wartość granicznego ciśnienia oleju, przy której lampka się zapala lub gaśnie jest różna
i podawana przez producenta pojazdu w jego danych diagnostycznych (np. przy opisie
układu smarowania lub instalacji elektrycznej).
3. Wykaz pomocy.
- manometr z końcówką pomiarową, wskazany zakres pomiarowy do 0,8... 1,0 [MPa].
np. próbnik ciśnienia oleju PCO - 10 (rys. 2);
- klucz do odkręcania czujnika ciśnienia oleju;
- obrotomierz;
- sonda pomiaru temperatury oleju
- stanowisko do sprawdzania awaryjnych czujników ciśnienia oleju,
- dokumentacja diagnostyczna (BOSCH ESI-tronic, AUTODATA itp.
3
4. Schemat stanowiska pomiarowego.
Rys. 4. Sposób podłączenia układu do sprawdzania ciśnienia oleju w silniku oraz czujnika ciśnienia
oleju: 1-manometr, 2-lampka kontrolna, 3-czujnik ciśnienia oleju, 4- końcówka gwintowana, 5,6-
przewody
5. Przebieg ćwiczenia.
5.1. Pomiar ciśnienia oleju próbnikiem PCO-10.
W celu przygotowania próbnika do pracy wykonać następujące czynności:
- sprawdzić poziom oleju w misce olejowej i w razie potrzeby uzupełnić go.
- wykręcić z silnika czujnik sterujący lampką sygnalizującą nadmierny spadek
ciśnienia oleju w zestawie wskaz
ników - w jego miejsce wkręcić końcówkę
manometru próbnika (w razie potrzeby, w zależności od modelu pojazdu użyć
odpowiedniej redukcji);.
- wkręcić wymontowany czujnik do gniazda próbnika (3 rys.4) i podłączyć do niego
przewód (5) lampki kontrolnej (2),
- podłączyć przewód masowy (6) próbnika do masy silnika.
Przebieg badania:
- uruchomić zimny silnik i uważnie obserwować zachowanie lampki sygnalizacyjnej
ciśnienia oleju oraz manometru próbnika, zanotować spostrzeżenia;
- odczytać wartość ciśnienia oleju na biegu jałowym pracującego, zimnego silnika,
- odczytać wartość ciśnienia oleju pracującego, zimnego silnika przy prędkości
obrotowej około 2000 obr/min,
4
- zmieniać prędkość obrotową silnika w zakresie bieg jałowy  podwyższone obroty
(około 2000 obr./min) i obserwować zachowanie wskazówki manometru próbnika,
zanotować spostrzeżenia;
- rozgrzać silnik do normalnej temperatury pracy, tj. 85...90�C (powinno nast ąpić
załączenie się wentylatora chłodnicy cieczy).
- zmierzyć wartość ciśnienia oleju dla podanej przez producenta pojazdu wartości
prędkości obrotowej silnika (dane np. instrukcja obsługi pojazdu, AUTODATA,
BOSCH ESI-tronic)
5.2. Badanie awaryjnego czujnika ciśnienia oleju.
Do sprawdzania awaryjnego czujnika ciśnienia oleju, wykorzystać możemy próbnik
PCO  10 C, wykorzystywany przy pomiarze ciśnienia oleju w układzie smarowania
silnika. Próbnik ten jednak daje jedynie pobieżną informację o sprawności badanego
czujnika.
Do dokładnego sprawdzenia czujnika możemy się posłużyć specjalnym
stanowiskiem z praską hydrauliczną. Przebieg badania czujnika za pomoca tej metody
przedstawiono poniżej.
Rys. 5 Ogólny widok stanowiska do badań awaryjnych
czujników oleju: stanowisko wyposażone w zestaw
wymiennych redukcji, (rys.6), umożliwiających badanie
czujników o różnych parametrach gwintów, zasilane
z akumulatora 12 V z lampką kontrolną i manometrem
o dużej dokładności do odczytu ciśnienia zadziałania czujnika.
Rys.6 Zestaw wymiennych redukcji.
Rys.7 Stan pracy urządzenia przy braku ciśnienia oleju:
lampki kontrolna czujnika świeci się (biegun  - akumulatora
podłączony do zacisku konektorowego czujnika, biegun  +
do lampki kontrolnej).
5
Rys.8. Napełnianie cylindra praski hydraulicznej olejem:
otwieramy zawór zbiornika oleju i obracając pokrętłem praski
pobieramy olej do cylindra; należy pobrać oleju do ok. połowy
skoku praski a następnie zakręcić zawór zbiornika.
Rys.9  Otwieranie zaworów": należy następnie otworzyć
zawory gniazda czujnika i manometru (podczas tłoczenia
oleju, ciśnienie w układzie będzie wszędzie równe - prawo
Pascala).
Rys.6 Sprawdzanie czujnika: powoli obracając (w prawo)
pokrętłem praski, powodujemy wzrost ciśnienia oleju
w układzie; należy obserwować wskazania manometru i stan
lampki kontrolnej - w momencie kiedy zgaśnie, przerywamy
tłoczenie oleju i odczytujemy ciśnienie zadziałania czujnika
z manometru. Czynność kontroli czujnika powtórzyć 5-cio
krotnie, każdorazowo obniżając ciśnienie oleju w układzie do
 0".
Rys. 7 Przykładowy odczyt z manometru: ciśnienie
zadziałania czujnik; - ok. 0,03 [MPa].
6
7. Wyniki pomiarów.
Po wykonaniu ćwiczenia należało uzyskać następujące wyniki i obserwacje:
- poziom oleju w silniku (prawidłowy/nieprawidłowy);
- reakcja lampki obwodu awaryjnego czujnika ciśnienia oleju po uruchomieniu
silnika (gaśnie/świeci się nadal);
- zwłoka czasowa wzrostu ciśnienia oleju w układzie smarowania silnika po jego
uruchomieniu (występuje/ nie występuje);
- ciśnienie oleju pracującego na biegu jałowym, zimnego silnika;
- ciśnienie oleju pracującego przy prędkości około 2000 obr/min, zimnego silnika;
- zachowanie wskazówki manometru próbnika ciśnienia oleju podczas zmian
prędkości obrotowej silnika (wskazanie ciśnienia oleju zmienia się nieznacznie/
wskazówka wykonuje gwałtowne  skokowe ruchy);
- ciśnienie oleju nagrzanego silnika, dla podanej przez producenta pojazdu
prędkości obrotowej silnika;
- ciśnienie zadziałania awaryjnego czujnika oleju (wg badań za pomocą praski
hydraulicznej - z serii 5 pomiarów, wybieram najczęściej powtarzający się) .
8. Opracowanie wyników i wnioski.
Należy podjąć próbę interpretacji każdego z otrzymanych wg pkt. 7 wyników badań
i spostrzeżeń.
Odczytaną wartości ciśnienia oleju silnika nagrzanego porównać z danymi produ-
centa pojazdu (instrukcja obsługi pojazdu, dane diagnostyczne).
Jeżeli brak jest danych producenta, to przyjmuje się, że ciśnienie oleju powinno wynosić:
- 0,1 [MPa] (min. 0,03 MPa) na biegu jałowym;
- 0,2...0,4 [MPa] (silniki benzynowe) lub 0,3...0,6 [MPa] (silniki Diesel) przy
wyższych prędkościach obrotowych.
Zbyt niskie ciśnienie oleju może być spowodowane:
- małą lepkością oleju lub jego rozcieńczeniem paliwem:
- uszkodzeniem pompy oleju lub zatkaniem filtra siatkowego;
- niesprawnym działaniem zaworu redukcyjnego;
- nadmiernymi luzami w łożyskach wału korbowego. Zbyt wysokie ciśnienie oleju może
być spowodowane:
- zanieczyszczeniem kanałów olejowych;
- nieprawidłową regulacją zaworu redukcyjnego.
Literatura:
K.Trzeciak: Diagnostyka samochodów osobowych; wyd.8; WKiA
; Warszawa 2010 r.
7