plik


Akademia Morska w Gdyni Katedra Automatyki Okrtowej Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID MirosBaw Tomera 1. WPROWADZENIE W ukBadzie regulacji porwnywana jest warto[ pomierzona ze sygnaBem zadanym i okre[lana jest odchyBka sBu|ca do wyznaczenia sygnaBu sterujcego, ktry bdzie zmniejszaB t odchyBk do zera lub do bardzo maBej warto[ci. Sposb w jaki regulator automatyczny wyznacza sygnaB sterujcy nazywa si rodzajem sterowania. Oglna struktura ukBadu sterowania z pojedyncz ptl ujemnego sprz|enia zwrotnego pokazana zostaBa na rysunku 1. e(t) z(t) Skalowanie Regulator Obiekt r(t) a(t) u(t) y(t) F(s) C(s) G(s) Filtr Czujnik yzm(t) v(t) D(s) H(s) Korektor Rys. 1. Schemat blokowy typowego ukBadu regulacji z pojedyncz ptl ujemnego sprz|enia zwrotnego, gdzie: r(t) - sygnaB zadany (odniesienia), u(t) - sygnaB sterujcy, y(t) - wyj[cie z obiektu (wielko[ regulowana), e(t) - sygnaB uchybu = r(t) - y(t), a(t) - sygnaB wykonawczy, yzm (t) - wyj[cie z ptli sprz|enia (zmierzona i odfiltrowana wielko[ regulowana), D(s) - transmitancja filtru, H (s) - transmitancja czujnika, C(s) - transmitancja regulatora, F(s) - przetwarzanie sygnaBu wej[ciowego (skalowanie), z(t) - zakBcenia dziaBajce na obiekt, v(t) - szumy pomiarowe, Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Do wymagaD najcz[ciej stawianych ukBadom regulacji nale| [3]: - przeregulowanie M = 0...5% oraz minimalny czas regulacji tR (przebiegi zbli|one do p% aperiodycznych) - przeregulowanie M = 15...25% oraz minimalny czas regulacji tR p% " 2 - minimum caBki z kwadratu uchybu: min (t)dt e 0 Dopuszczalne ustalone zmiany uchybu regulacji zwykle przyjmuje si rwne (0.5,...,5)% warto[ci maksymalnej sygnaBu regulowanego y(t). 2. RODZAJE REGULATORW TYPU PID Spo[rd regulatorw uniwersalnych w praktyce wykorzystywane s nastpujce [1]: - regulator proporcjonalny P GR (s) = KP (1) - regulator proporcjonalno-caBkujcy PI 1 GR (s) = KP1+ (2) sTI - regulator proporcjonalno-r|niczkujcy PD GR (s) = KP(1+ sTD) (3) - regulator PD z realnym czBonem r|niczkujcym sTD GR (s) = KP1 + (4) 1+ sTn - regulator proporcjonalno-caBkujco-r|niczkujcy PID K 1 I GR (s) = K + + sTD = K + + sKD (5) P 1 sTI P s - regulator PID z realnym czBonem r|niczkujcym 1 sTD GR (s) = KP1+ + (6) sTI 1+ sTn Czsto w praktyce przemysBowej spotyka si regulatory r|nice si od podanych typw. Na przykBad charakterystyki regulatora PID osiga si przez szeregowe poBczenie czBonw PI oraz PD. W tym przypadku transmitancja regulatora PID jest nastpujca 1 sTD 1 + Gr (s) = KP1+ " (7) sTI 1 + sTn W innych wykonaniach regulatorw spod dziaBania r|niczkujcego wyklucza si sygnaB warto[ci zadanej yz i uzyskuje si nieinteraktywn struktur regulatora PID 1 sTD U (s) = KP + " E(s) - "Y (s) (8) 1+ sTI sTn Istnieje rwnie| struktura regulatora o postaci 1 U (s) = KP1+ " (s) - 1 + sTD "Y (s) "Y (s) (9) Yz sTI 1+ sTn gdzie: KP - wspBczynnik wzmocnienia regulatora, okre[lany niekiedy przez zakres proporcjonalno[ci xP = 100% KP Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 2 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID TI - staBa czasowa caBkowania TD - staBa czasowa r|niczkowania Tn - staBa czasowa filtru inercyjnego wystpujcego czasami w czBonach r|niczkowania; najcz[ciej Tn H" (0.05 0.25)TD Doda nale|y, |e w ukBadzie regulacji optymalne nastawy regulatora s na ogB r|ne dla uchybu nad|eniowego oraz uchybu spowodowanego zakBceniem. W praktycznych zastosowaniach, regulator PID strojony jest w ukBadzie regulacji w ktrym akurat jest zastosowany. ReguBy strojenia w skrcie mo|na stre[ci nastpujco: 1. Ustalenie warto[ci Kp celem uzyskania wymaganej prdko[ci odpowiedzi. Zwikszanie wzmocnienia proporcjonalnego zwiksza prdko[ odpowiedzi i redukuje uchyb w stanie ustalonym. 2. Dobr sterowania caBkujcego 1 TI celem osignicia po|danej jako[ci w stanie ustalonym (mo|e zaistnie konieczno[ skorygowania warto[ci wzmocnienia Kp). Zwikszanie dziaBania caBkujcego 1 TI pogarsza stabilno[, ale sBu|y do likwidacji uchybu w stanie ustalonym. 3. Dodanie sterowania r|niczkujcego celem zredukowania przeregulowaD i poprawy czasu regulacji. Zwikszanie staBej r|niczkowania poprawia stabilno[ i sBu|y do tBumienia oscylacji. 2.1. Charakterystyki sterowaD P, I oraz D Sterowanie proporcjonalne z nastaw KP ma wpByw na zmniejszanie czasu narastania i bdzie zmniejszaBo uchyb w stanie ustalonym, lecz nigdy nie bdzie go eliminowaBo. Sterowanie caBkujce z nastaw KI ma wpByw na eliminowanie uchybu w stanie ustalonym, lecz pogarsza odpowiedz w stanie przej[ciowym. Sterowanie r|niczkujce z nastaw KD ma wpByw na zwikszenie stabilno[ci ukBadu, zmniejszajc przeregulowanie i poprawiajc odpowiedz przej[ciow. WpByw nastawy ka|dego sterowania KP, KD oraz KI na ukBad zamknity zebrany zostaB w tabeli pokazanej poni|ej (tabela 1). Tabela 1. WpByw nastaw regulatora PID na podstawowe wskazniki jako[ci regulacji Uchyb w stanie Czas narastania Przeregulowanie Czas regulacji ustalonym KP Zmniejszenie Zwikszenie MaBa zmiana Zmniejszenie KI Zmniejszenie Zwikszenie Zwikszenie Eliminacja KD MaBa zmiana Zmniejszenie Zmniejszenie Bez zmian Zwizki te nie zawsze s dokBadnie takie jak podane w tabeli, faktycznie zmiana jednej z tych zmiennych mo|e powodowa zmian pozostaBych. Z tego powodu tabela ta powinna by u|ywana jako odniesienie przy okre[laniu warto[ci KP, KI oraz KD. 2.2. Oglne wytyczne dotyczce wyboru typu i doboru nastaw regulatora PID Przy strojeniu regulatora PID dla danego ukBadu nale|y wykona nastpujce kroki w celu uzyskania po|danej odpowiedzi 1. Wyznaczenie odpowiedzi ukBadu regulacji z obiektem, ale bez regulatora i okre[lenie co powinno zosta poprawione; 2. Dodanie sterowania proporcjonalnego w celu poprawienia czasu narastania i zmniejszenia uchybu w stanie ustalonym; 3. Dodanie sterowania r|niczkujcego w celu poprawienia przeregulowania; 4. Dodanie sterowania caBkujcego w celu wyeliminowania uchybu w stanie ustalonym; 5. Dostrojenie ka|dej z nastaw KP, TI oraz TD a| uzyska si po|dan odpowiedz caBego ukBadu. Zawsze mo|na posiBkowa si tabel pokazan w tym opracowaniu (tabela 1), aby odszuka na jakie wielko[ci charakterystyczne wpBywaj poszczeglne sterowania. Nie jest konieczne zastosowanie Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 3 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID wszystkich trzech elementw regulatora (proporcjonalnego, r|niczkujcego, oraz caBkujcego) w pojedynczym ukBadzie. Dla przykBadu, je[li regulator PI daje wystarczajc odpowiedz, wwczas nie ma potrzeby stosowania regulatora r|niczkujcego w ukBadzie. Nale|y stosowa mo|liwie najprostszy regulator. PrzykBad 1 Na rysunku 1.1. przedstawiono ukBad sterowania temperatur przepBywu powietrza. Zbiornik z gorc wod dostarcza wody, ktra wpBywa do wymiennika ciepBa w celu ogrzania powietrza. Czujnik temperatury mierzy temperatur powietrza na wylocie Tpo i przesyBa j do ukBadu porwnujcego z temperatur odniesienia Tz. R|nica temperatur a jest przesyBana do regulatora o transmitancji GR(s). Wyj[cie regulatora, ktrym jest sygnaB elektryczny jest przetwarzane na sygnaB pneumatyczny przez przetwornik. Wyj[cie urzdzenia wykonawczego steruje prdko[ci przepBywu wody zaworem trjdrogowym. Na Rysunku 1.2 przedstawiono schemat blokowy ukBadu. Zdefiniowane zostaBy nastpujce parametry i zmienne: dMw jest przyrostem przepBywu cieplnego pBynu dMw = KM u , KM = 0.054 kg/s/V, Tw temperatura wody Tw = KRdMw , KR = 65C/kg/s, oraz Tpo jest temperatur wyj[ciow powietrza. Rwnanie wymiany ciepBa pomidzy wod i powietrzem dTpo  = Tw - Tpo c = 10 [s]. (1.1) c dt Rwnanie temperatury czujnika dTm  = Tpo - Tm  = 2 [s]. (1.2) m m dt (a) Narysuj funkcjonalny schemat blokowy, ktry zawiera wszystkie transmitancje ukBadu. (b) Wyprowadz transmitancj Tpo(s)/Tz(s) kiedy GR(s) = 1. (c) Dobierz typ regulatora PID i jego parametry. Zawr p(t) Zbiornik z ciepB wod Przetwornik pneumatyczno- elektryczny u(t) . Regulator Mw a(t) Tz Dmuchawa . Ogrzane Mp powietrze Tpo Wymiennik Czujnik Pobr ciepBa temperatury Tm powietrza T p Rys. 1.1. Schemat funkcjonalny ukBadu sterowania temperatur przepBywu powietrza Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 4 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Przetwornik dMw Wymiennik Tpo Tz a(t) p(t) u(t) elektryczno- Zawr Regulator ciepBa pneumatyczny Tm Czujnik temperatury Rys. 1.2. Schemat blokowy ukBadu sterowania temperatur przepBywu powietrza Rozwizanie. Schemat blokowy zawierajcy transmitancje wyznaczone w oparciu o rwnania r|niczkowe (1.1) oraz (1.2) przedstawiony zostaB na rysunku 1.3. e(t) Regulator Obiekt a(t) u(t) y(t) = Tpo 3.51 PID 10s + 1 r(t) = Tz Czujnik b(t) = Tm 1 2s + 1 Rys. 1.3. Schemat blokowy ukBadu sterowania temperatur przepBywu powietrza Transmitancja wypadkowa ukBadu z rysunku 1.3 przy zaBo|eniu transmitancji regulatora GR (s)=1 jest nastpujca: 7.02s + 3.51 Gw(s)= (1.3) 20s2 + 12s + 4.51 UkBad z rysunku 1.3 zaimplementowany zostaB w SIMULINKU wedBug schematu pokazanego na rysunku 1.4. Uzyskiwane wyniki symulacji przegldane byBy w LTIView-erze przy u|yciu nastpujcych poleceD Tools/Linear analysis z menu modelu SIMULINKU oraz poleceD Simulink/Get Linearized Model z menu LTIView-era. Rys. 1.4. Model Simulinka do badania ukBadu sterowania temperatur przepBywu powietrza Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 5 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Odpowiedz ukBadu regulacji z obiektem, bez regulatora Odpowiedz ukBadu bez regulatora (odpowiada to regulacji z regulatorem P, KP = 1) znajduje si na rysunku 1.5. Z rysunku tego wida, |e pozostaje do skompensowania uchyb w stanie ustalonym 0.22 (lub 22%) i przebieg ten ma ok. 15 % przeregulowanie. Oznacza, |e trzeba bdzie zastosowa przynajmniej regulator PI. Pierwszy krok strojenia: Dodanie wzmocnienia proporcjonalnego Pierwszym krokiem strojenia jest zazwyczaj zwikszenie wzmocnienia regulatora KP w celu zmniejszenia czasu narastania i zredukowania uchybu. W tym przypadku w ukBadzie bez regulatora ju| wystpuje 15 % przeregulowanie, wydaje si |e bdzie trzeba zmniejszy to wzmocnienie gdy| dodanie caBkowania jeszcze pogorszy warunki stabilno[ci. GR (s) = K = 0.5 (1.4) P Odpowiedz ukBadu regulacji z takim regulatorem pokazana jest na rysunku 5. Wida std, |e zwikszyB si uchyb w stanie ustalonym do 36 %. Odpowiedz skokowa ukBadu 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 0 5 10 15 20 25 t [s] Przebieg uchybu 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 0 5 10 15 20 25 t [s] Rys. 1.5. Odpowiedz ukBadu y(t) i przebieg uchybu e(t) w odpowiedzi na wymuszenie skokowe ukBadu regulacji z rysunku 1.3 przy transmitancji regulatora GR (s)= 1. Drugi krok strojenia : Dodanie sterowania r|niczkujcego W celu zredukowania przeregulowania i zmniejszenia czasu regulacji dodaje si sterowanie r|niczkujce, ktre nie ma wpBywu na uchyb w stanie ustalonym. W tym przypadku nie ma oscylacji i dziaBanie r|niczkujce w regulatorze nie jest potrzebne. Trzeci krok strojenia : Dodanie sterowania caBkujcego Ostatecznie dodaje si sterowanie caBkujce w celu wyeliminowania uchybu ustalonego. Do transmitancji (1.4) dodane zostanie dziaBanie caBkujce ze staBa czasow caBkowania TI = 10 [s] powstaje w ten sposb regulator PI o transmitancji (1.5). 1 1 GR (s) = K = 0.5" 1+ (1.5) P 1+ sTI 10s Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 6 y(t) e(t) Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Odpowiedz ukBadu z regulatorem PI znajduje si na rysunku 1.7. Uzyskany zostaB przebieg aperiodyczny o maksymalnym przeregulowaniu mniejszym od 2 [%]. Teraz nale|aBoby ponowi strojenie wzmocnienia KP. Odpowiedz skokowa ukBadu: Kp = 0.5 0.8 0.6 0.4 0.2 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 t [s] Przebieg uchybu: Kp = 0.5 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 t [s] Rys. 1.6. Odpowiedz ukBadu y(t) i przebieg uchybu e(t) w odpowiedzi na wymuszenie skokowe ukBadu regulacji z rysunku 1.3 przy transmitancji regulatora GR (s) = 0.5 . Odpowiedz skokowa ukBadu z regulatorem PI 1.4 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 tR = 10.9 [s] 0 0 5 10 15 20 25 t [s] Rys. 1.7. Odpowiedz ukBadu y(t) i przebieg uchybu e(t) w odpowiedzi na wymuszenie skokowe ukBadu regulacji z rysunku 1.3 z zastosowaniem regulatora PI o transmitancji (1.5) Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 7 y(t) e(t) y(t) Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID 3. STROJENIE PARAMETRW REGULATORA PID W PRAKTYCE Dla ka|dego procesu istnieje mo|liwo[ [cisBej analizy teoretycznej ukBadw sterowania, ktra pozwala na dowolne wyznaczenie wBa[ciwo[ci projektowanego ukBadu, metodyka taka nie jest jednak przydatna w praktyce, gdy| w tym przypadku przy dobieraniu nastaw regulatorw bardzo rzadko dysponuje si dokBadnymi danymi dotyczcymi obiektu. Zadanie doboru nastaw regulatorw polega na takim ustaleniu warto[ci parametrw, aby otrzyma zadowalajce dziaBanie ukBadu sterowania. 3.1. Pomiary wBasno[ci dynamicznych obiektw regulacji metod skoku jednostkowego Optymalne nastawy regulatorw opracowywane s zazwyczaj w postaci tabel, wykresw, wzorw empirycznych zwykle dla obiektw podzielonych na dwie klasy: obiekty statyczne i obiekty astatyczne, ktrych charakterystyki aproksymuje si nastpujcymi transmitancjami [1]: - obiekty statyczne Ke-sTo G(s) = (10) Ts +1 - obiekty astatyczne Ke-sTo e-sTo 1 G(s) = = ; K = (11) s Ts T Sposb wyznaczania parametrw modelu K, T, To odwzorowujcego obiekt na podstawie odpowiedzi na skok jednostkowy pokazano na rysunku 2. y(t) y(t) K u "t T = u "y "y K Nachylenie R= "y T R = "t "t t t To T To (a) (b) Rys. 2. Sposb okre[lenia parametrw K, T, To na podstawie odpowiedzi skokowej (jednostkowej) procesu. (a) dla obiektu statycznego, (b) dla obiektu astatycznego. 3.2. Metody doboru nastaw regulatorw wedBug zasad Zieglera-Nicholsa Na bazie obserwacji eksperymentalnych strategii strojenia regulatorw PID w procesach przemysBowych, Ziegler i Nichols zaproponowali dwie metody doboru nastaw. Metody te wymagaj pomiaru odpowiedzi ukBadu i s powszechnie stosowane dla ukBadw typu 0 najcz[ciej spotykanych w ukBadach sterowania (np. sterowanie poziomem, temperatur, ci[nieniem, przepBywem, itd.). Metody doboru nastaw opracowane przez Zieglera i Nicholsa opierajca si odpowiedzi skokowej i mo|liwe s do zastosowania w tych ukBadach w ktrych odpowiedz skokowa ukBadu otwartego jest bez przeregulowaD tak jak ta pokazana na rysunku 2a. Ziegler i Nichols opracowali dwie metody strojenia regulatorw dla takich modeli [2]. 3.2.1. Metoda bazujca na odpowiedzi skokowej Ziegler i Nichols zauwa|yli, |e odpowiedz skokowa wikszo[ci ukBadw sterowania ma ksztaBt podobny do tego z rysunku 2a. Krzywa ta mo|e by otrzymana z danych eksperymentalnych lub symulacji dynamicznej obiektu. Krzywa o ksztaBcie S jest charakterystyczna dla ukBadw wy|szych rzdw. Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 8 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Transmitancja (10) aproksymuje ukBady wy|szych rzdw prostym ukBadem I rzdu z dodatkowym opznieniem To wyra|onym w sekundach. StaBe w rwnaniu (10) mog by okre[lone z odpowiedzi skokowej procesu. Je[li styczna narysowana jest w punkcie przegicia krzywej odpowiedzi, wwczas nachylenie linii jest wyznaczane ze wzoru R=K/T, a przecicie stycznej z osi czasu okre[la czas opznienia To. W pierwszej metodzie wybr parametrw regulatora opiera si na wspBczynniku zanikania rwnym w przybli|eniu 0.25. Oznacza to, |e dominujca skBadowa przej[ciowa zanika do jednej czwartej swojej warto[ci maksymalnej po jednym okresie oscylacji (rys. 3a). Takie zanikanie odpowiada wspBczynnikowi  = 0.21 w ukBadzie II rzdu i warto[ ta ustalona zostaBa na zasadzie kompromisu pomidzy szybk odpowiedzi i wystarczajcym zapasem stabilno[ci. Autorzy symulowali rwnania dla r|nych ukBadw na komputerze analogowym i stroili parametry regulatorw, a| uzyskali odpowiedzi przej[ciowe zanikajce do 25% poprzedniej warto[ci w jednym okresie. Metoda Zieglera-Nicholsa bazujca na odpowiedzi skokowej daje dobre rezultaty gdy speBniony jest nastpujcy warunek [2]: To 0.15 < < 0.6 T 3.2.2. Metoda z wyznaczaniem wzmocnienia krytycznego W drugiej metodzie kryterium strojenia parametrw opiera si na ocenie ukBadu znajdujcego si na (a) (b) Rys. 3. Przebiegi czasowe (a) kwadratowy wspBczynnik zanikania, (b) ukBad na granicy stabilno[ci granicy stabilno[ci. Ten algorytm strojenia mo|e by stosowany dla ukBadw typu 0 posiadajcych rzd > 2. Mo|e by rwnie| zastosowana do samostrojenia regulatorw PID. Metoda ta mo|liwa jest do zastosowania je[li mo|liwe jest znalezienie wzmocnienia przy ktrym wykres Nyquista przecina punkt krytyczny lub kiedy linia pierwiastkowa przecina o[ liczb urojonych. Wzmocnienie to mo|e by znalezione eksperymentalnie, wymaga si wwczas zwikszania wzmocnienia w ukBadzie zamknitym a| na wyj[ciu pojawi si oscylacje o staBej amplitudzie. Jest to w niektrych zastosowaniach praktycznych bardzo niebezpieczna operacja. Zwiksza si wzmocnienie proporcjonalne a| zauwa|y si oscylacje o staBej amplitudzie, odpowiada to wzmocnieniu krytycznemu Kkr (rys. 4) i oscylacjom o okresie Tosc (rys. 3b). Okres oscylacji powinien by mierzony kiedy amplituda oscylacji jest do[ maBa [2]. r(t) e(t) u(t) y(t) Kkr Proces Rys. 4. Okre[lenie wzmocnienia krytycznego i okresu oscylacji Wzmocnienie statyczne dla ptli otwartej ukBadu Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 9 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Ko = GH(s)s=0 Metoda strojenia bazujca na wzmocnieniu krytycznym daje dobre rezultaty gdy speBniony jest warunek: 2 < Ko K < 20 kr lecz znw odpowiedz ukBadu zamknitego zawiera oscylacje. Parametry regulatora zaproponowane przez Zieglera i Nicholsa dla typowego regulatora pokazane s w tabeli 1 3.2.3. Inne optymalne reguBy nastaw regulatorw PID W tabelach 2 i 3 zebrane zostaBy zasady doboru nastaw regulatorw dla obiektw statycznych i astatycznych opisanych transmitancjami (10) oraz (11) wedBug kryteriw: 0% i 20% przeregulowania oraz minimum caBki kwadratu uchybu [3]. Tabela 1. Nastawy parametrw wedBug zasad Zieglera-Nicholsa, Optymalne warto[ci parametrw Typ Prba skokowa (R=K/T, To, a=RTo) Granica stabilno[ci (Kkr,,Tosc) regulatora Kp TI TD Kp TI TD P1/a 0.5Kkr -- -- PI 0.9/a 3To 0.45Kkr Tosc/1.2 - - PID 1.2/a 2To 0.5To 0.6Kkr Tosc/2 Tosc/8 Tabela 2. Optymalne nastawy regulatorw w przypadku obiektw statycznych z opznieniem (10), a = RTo " Przeregulowanie H" 0% Przeregulowanie H" 20% 2 min (t)dt e Typ Minimum czasu regulacji tR Minimum czasu regulacji tR 0 regulatora KP TI TD KP TI TD KP TI TD P 0.3/a -- 0.7/a ----- PI 0.6/a 0.8To+0.5T - 0.7/a To+0.3T - 1/a To+0.35T - PID 0.95/a 2.4 To 0.4 To 1.2/a 2.0 To 0.4 To 1.4/a 1.3 To 0.5 To Tabela 3. Optymalne nastawy regulatorw w przypadku obiektw astatycznych z opznieniem (11) " Przeregulowanie H" 0% Przeregulowanie H" 20% 2 min (t)dt Typ Minimum czasu regulacji tR Minimum czasu regulacji tR e regulatora 0 KP TI TD KP TI TD KP TI TD T T P 0.37 " -- 0.7 " ----- To To T T T PI 5.75 "To 3"To 4.3"To 0.46 " - 0.7 " - 1" - To To To T T T PID 0.23"To 5"To 2 "To 0.37 "To 1.6 "To 0.5 "To 0.65 " 1.1" 1.36 " To To To Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 10 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID 4. DOBR NASTAW Z WYKORZYSTANIEM KRYTERIUM ROUTHA Strojenie tych parametrw mo|e odbywa si rcznie metod prb i bBdw. Jednak zanim dokona si rcznego dostrajania parametrw regulatora warto wyznaczy warto[ci nastaw analitycznie i znalez si w pobli|u punktu optymalnego, a nastpnie prbowa dostroi ukBad rcznie metod do[wiadczaln. Gdy znana jest transmitancja ptli otwartej ukBad regulacji to dobr nastaw regulatora PID mo|na przeprowadzi analitycznie metod oscylacyjn Ziegler-Nicholsa. mo|e by w Batwy sposb wykonany z wykorzystaniem kryterium Routha lub Nyquista. Kryterium Routha mo|e by wykorzystane w ukBadach w ktrych nie wystpuje czyste opznienie, natomiast Nyquista w ukBadach z opznieniem. Poni|szy przykBad ilustruje wykorzystanie kryterium Routha do doboru nastaw regulatora PID. PrzykBad 2 W ukBadzie z rysunku 2.1 nale|y dobra nastawy regulatora PID (5) przy u|yciu oscylacyjnej reguBy Zieglera-Nicholsa wedBug wzorw zawartych w tabeli 1. Przy u|yciu kryterium Routha wyznaczy wzmocnienie krytyczne Kkr oraz okres oscylacji Tosc. Regulator Obiekt R(s) Y(s) s + 1 PID s4 + 3s3 + 16s2 - 20 Rys. 2.1. Rozwa|any schemat ukBadu. Rozwizanie. Transmitancja regulatora PID wyra|ona wzorem (5) jest nastpujca KI 1 GR (s) = KP + + sTD = KP + + sK (2.1) D 1 sTI s We wzorze (2.1) wystpuj trzy parametry strojone, ktre wpBywaj na jako[ pracy ukBadu pokazanego na rysunku 2.1. WedBug Zieglera-Nicholsa warto[ci strojonych parametrw mog by wyznaczone na podstawie tabeli 1 wedBug nastpujcych wzorw K = 0.6Kkr (2.2) P Tosc TI = (2.3) 2 Tosc TD = (2.4) 8 Aby wyznaczy warto[ci parametw regulatora PID potrzebna jest znajomo[ wzmocnienie krytyczne Kkr oraz okresu oscylacji Tosc co wykonane zostanie przy u|yciu kryterium Routha w ukBadzie z rysunku 2.2. R(s) Y(s) s + 1 K s4 + 3s3 + 16s2 - 20 Rys. 2.2. Regulator PID z wyBczonym dziaBaniem caBkujcuym i r|niczkujcym. Dla ukBadu z rysunku 2.2 transmitancja wypadkowa jest nastpujca: Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 11 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Y (s) K(s + 1) T (s) = = (2.5) R(s) s4 + 3s3 + 16s2 + Ks + K - 20 i rwnanie charakterystyczne: 4 M (s) = s + 3s3 + 16s2 + Ks + K - 20 = 0 (2.6) Tablica Routha dla rwnania (2.6): s4 116 K - 20 s3 3 K 48 - K 2 s K - 20 3 2 39K 180 s1 - K + + 48 - K s0 K - 20 Na podstawie powy|szej tablicy uzyskuje si trzy warunki stabilno[ci: s2 K < 48 s1 -4.1696 < K < 43.1696 s0 K > 20 Z rozwa|enia tych trzech powy|szych warunkw otrzymany zakres stabilno[ci dla parametru K 20 < K < 43.1696 (2.7) UkBad znajdzie si na granicy stabilno[ci je[li w tablicy Routha w wierszu s1 pojawi si same zera, natomiast wspBczynnik w wierszu s0 bdzie wikszy od zera. Dla ukBadu opisanego rwnaniem charakterystycznym (2.6) uzyskuje si wwczas warunek -K2 + 39K + 180 = 0, czyli Kkr = 43.1696 (2.8) Czstotliwo[ oscylacji wyznacza si z wiersza przy s2, w tym przypadku wielomian pomocniczy uzyskany z wiersza przy s2 48 - Kkr 2 s + Kkr - 20 = 0 (2.9) 3 Podstawiajc do rwnania (2.9) warunek przy ktrym ukBad jest na granicy stabilno[ci (2.8) czyli Kkr = 43.1696 uzyskuje si z rozwizania dwa pierwiastki sprz|one umiejscowione na osi urojonej w punktach s1,2 = j = j 3.7934 (2.10) W ukBadzie z rysunku 2.2 pojawi si oscylacje o staBej amplitudzie, gdy wzmocnienie bdzie wynosiBo K = 43.1696 i okres tych oscylacji 2 2 Tosc = = =1.6563 [s] (2.11)  3.7934 Po podstawieniu do wzorw (2.2), (2.3) oraz (2.4) wyznaczonych warto[ci Kkr = 43.1696 oraz Tosc = 1.6563 [s] uzyskuje si poszukiwane warto[ci parametrw regulatora PID zastosowanego w ukBadzie z rysunku 2.1. K = 25.9018, TI = 0.8288 [s], TD = 0.2070 [s] (2.12) P Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 12 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID WICZENIA C.1. Dla ukBadu z rysunku C.1 dobierz parametry regulatora PID wykorzystujc oscylacyjn metod Ziglera-Nicholsa. Do wyznaczenia wzmocnienia krytycznego Kkr oraz okresu oscylacji Tosc. Zastosuj kryterium Routha. Regulator Obiekt R(s) Y(s) PID G(s) Rys. C.1. Schemat blokowy ukBadu regulacji Transmitancje obiektw s nastpujce: 1 s + 2 a) G(s) = ; e) G(s) = ; s3 + 4s2 + 3s s4 + 4s3 + 3s2 + 2s s + 5 s -1 b) G(s) = ; f) G(s) = ; 2 s3 + 3s2 + 2s s4 + 5s3 + 13s + 14s + 6 1 s2 - 3s + 2 c) G(s) = ; g) G(s) = ; 2 s3 + 6s + 10s + 8 s4 + 3s3 + 3s2 + 12s 2 2 s - 2s + 2 s3 + 11s + 38s + 40 d) G(s) = ; h) G(s) = ; 2 s3 + 5s + 17s + 13 s4 + 3s3 + 4s2 + 2s + 5 WICZENIA W MATLABIE M.1. WokB ziemi porusza si satelita, ktrego kt ustawienia mo|e by zmieniany z ziemi. Dobierz regulator i ustal jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Wybierz regulator i dobierz jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Transmisja Satelita z z 1 - 5s 1 GR(s) 1 + 5s 10000 s2 Transmisja 1 - 5s 1 + 5s Rys. M.1. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.2. Dla poni|szego ukBadu wybierz regulator i ustal jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Obiekt z  -0.5s2 -1250 GR(s) s3 + 47s2 + 850s- 3000 Rys. M.2. Schemat blokowy ukBadu regulacji Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 13 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID M.3. Anestezja wykorzystywana jest w chirurgii do doprowadzenia czBowieka do nie[wiadomo[ci. Poni|ej znajduje si model sterowania w anestezji. Wybierz regulator i ustal jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Dynamika ciaBa Aktualne R(s) Y(s) ci[nienie 2 - 0.05s GR(s) Po|dane krwi s + 0.025s2 ci[nienie krwi Czujnik 2 s + 2 Rys. M.3. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.4. Wybierz regulator i dobierz jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Obiekt R(s) Y(s) 0.5 - 5s GR(s) 1 + 210s + 2000s2 Czujnik 1 - 0.5s 1 + 2.5s + s2 Rys. M.4. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.5. Wybierz regulator i dobierz jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Obiekt R(s) Y(s) 0.2 - s GR(s) s + 125s2 + 600s3 Czujnik 1 1 + 2s Rys. M.5. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.6. Wybierz regulator i dobierz jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Obiekt R(s) Y(s) 0.8 - 8s GR(s) 1 + 143s + 5620s2 + 42900s3 Czujnik 1 1 + 5s Rys. M.6. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.7. Dla poni|szego ukBadu wybierz regulator i dobierz jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 14 Teoria sterowania Badanie ukBadu sterowania z regulatorem PID Regulator Obiekt z  -0.6s2 -1500 GR(s) s3 + 47s2 + 850s- 3000 Rys. M.7. Schemat blokowy ukBadu regulacji M.8. Dla poni|szego ukBadu wybierz regulator i ustal jego parametry rcznie i przy u|yciu metod doboru nastaw. Porwnaj ze sob uzyskane wyniki. Regulator Obiekt z  -0.6s2 -1500 GR(s) s3 + 47s2 + 850s- 3000 Czujnik 2 2s + 1 Rys. M.8. Schemat blokowy ukBadu regulacji ODPOWIEDZI DO WYBRANYCH WICZEC C1. a)  = 12,  = 3.6276,  = 7.2,  = 1.8138,  = 0.4534. kr osc P I D b)  = 3,  = 2.8099,  = 1.8,  = 1.4050,  = 0.3512. kr osc P I D Literatura 1. Arendt R., Imajew D., Kostrzewski M., Kowalski Z., Morawski L., Laboratorium podstaw automatyki, Wy|sza SzkoBa Morska, Gdynia, 1995. 2. Franklin, G F, Powell, J D & Emami-Naeini, A., Feedback Control of Dynamic Systems, 3rd ed, Addison-Wesley, 1994. 3. Findeisen W. (red.), Poradnik in|yniera automatyka, Wyd. 2 zm., Wydawnictwo Naukowo- Techniczne, Warszawa, 1973. Ostatnia aktualizacja: 2010-11-21 M. Tomera 15

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
BADANIE UKŁADU REGULACJI DWUPOŁOŻENIOWEJ
BADANIE STATYCZNYCH I DYNAMICZNYCH WŁAŚCIWOŚCI REGULATORÓW PID
H Juszka i in Sterowanie logiczne z regulacja PID
Badanie ukladu sercowo naczyniowego
BADANIA SYMULACYJNE STEROWANIA ROBOTEM
BADANIE UKLADU NAPEDOWEGO Z SILNIKIEM PRADU STALEGO ZASILANYM Z NAWROTNEGO PRZEKSZTALTNIKA TYRYSTORO
Badanie układu Mono Jetronic przystawką BOSCH
Instrukcja do ćw 02 Modernizacja układu sterowania
projektowanie klasycznego i rozmytego układu sterowania
FAQ Konfiguracja regulatora PID
Badanie ukladu nerwowego
Sprawozdanie 3 Dobór nastaw regulatora PID metodą Ziglera Nicholsa
4 Działanie układu automatycznej regulacji Rodzaje regulatorów
Regulacja z zastosowaniem regulatora PID
39?danie układów sterowania z regulatorami nieciągłymi
regulator pid

więcej podobnych podstron