Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Współpraca nauczyciela przedszkola
z rodzicami
Anna Kałużny
Doradca metodyczny wychowania przedszkolnego, nauczyciel dyplomowany.
Marta Misztela
Doradca metodyczny wychowania przedszkolnego, nauczyciel dyplomowany.
Cel ogólny szkolenia
Uświadomienie nauczycielom przedszkoli konieczności współpracy z rodzi-
cami.
Cele szczegółowe
Po szkoleniu dyrektor przedszkola będzie:
znał przepisy regulujące prawa i obowiązki rodziców w polskim systemie
oświaty;
potrafił motywować nauczycieli do nawiązywania współpracy z rodzicami;
wiedział, jak zachęcić nauczycieli do inicjowania ciekawych form współpracy
z rodzicami;
umiał stwarzać okazje do pracy zespołowej.
J
2.1
Po szkoleniu nauczyciele będą:
umieli nawiązać współpracę z rodzicami;
s. 1
wiedzieli, jak rozmawiać z rodzicami i przekazywać im informacje;
umieli organizować spotkania z rodzicami;
znali postawy rodzicielskie;
znali prawa i obowiązki rodziców;
rozumieli konieczność współpracy z rodzicami.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Spis treści
Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat współpracy nauczyciela przedszkola
z rodzicami
1. Zagadnienia, które należy poznać ....................................................................... 3
1.1. Akty prawne regulujące współpracę rodziców
z placówkami oświatowymi ........................................................................... 3
1.2. Rola przedszkola w inicjowaniu współpracy z rodzicami ........................ 8
1.3. Typy postaw rodzicielskich ............................................................................ 9
1.4. Podstawowe formy współpracy z rodzicami .............................................. 11
2. Literatura, którą warto przeczytać ........................................................................ 13
Szkolenie
3. Cele do realizacji ..................................................................................................... 14
4. Metody, które można wykorzystać, by osiągnąć cele ...................................... 14
5. Jak zorganizować szkolenie .................................................................................. 14
6. Szczegółowy scenariusz szkolenia ...................................................................... 15
7. Opis ćwiczeń warsztatowych realizowanych podczas szkolenia .................. 16
8. Materiały do przeprowadzenia szkolenia .......................................................... 21
8.1. Plansze prezentacyjne dla uczestników i prowadzącego zajęcia .............. 21
8.2. Materiały dla uczestników .............................................................................. 21
J
2.1
s. 2
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Wszystko, co trzeba wiedzieć na temat
współpracy nauczyciela przedszkola z rodzicami
1. Zagadnienia, które należy poznać
Przedszkole i rodzina są zobowiązane do współpracy. Nadrzędnym celem tej
współpracy jest dobro dziecka, któremu trzeba stworzyć warunki do optymalnego
rozwoju.
1.1. Akty prawne regulujące współpracę rodziców z placówkami
oświatowymi
Działalność rodziców w polskim systemie oświaty została uregulowana w konwencji
o prawach dziecka, Konstytucji i ustawie o systemie oświaty.
Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. (DzU 1991 nr 120, poz. 526):
art. 5
Państwa-Strony będą szanowały odpowiedzialność, prawo i obowiązek rodziców lub, w od-
powiednich przypadkach, członków dalszej rodziny lub środowiska, zgodnie z miejscowymi
obyczajami, opiekunów prawnych lub innych osób prawnie odpowiedzialnych za dziecko, do
zapewnienia mu, w sposób odpowiadający rozwojowi jego zdolności, możliwości ukierunko-
wania go i udzielania mu rad przy korzystaniu przez nie z praw przyznanych mu w niniejszej
konwencji.
art. 14
[& ] Państwa-Strony będą respektowały prawa i obowiązki rodziców lub, w odpowiednich
przypadkach, opiekunów prawnych odnośnie do ukierunkowania dziecka w korzystaniu z jego
prawa w sposób zgodny z rozw3
ającymi się zdolnościami dziecka.
art. 18
1. Państwa-Strony podejmą wszelkie możliwe starania dla pełnego uznania zasady, że obo-
je rodzice ponoszą wspólną odpowiedzialność za wychowanie i rozwój dziecka. Rodzice
lub, w określonych wypadkach, opiekunowie prawni ponoszą główną odpowiedzialność
za wychowanie i rozwój dziecka. Jak najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka ma być
J
przedmiotem ich największej troski.
2.1
2. W celu zagwarantowania i popierania praw zawartych w niniejszej konwencji Państwa-
-Strony będą okazywały odpowiednią pomoc rodzicom oraz opiekunom prawnym w wyko-
s. 3
nywaniu przez nich obowiązków związanych z wychowaniem dzieci oraz zapewnią rozwój
instytucji, zakładów i usług w zakresie opieki nad dziećmi.
3. Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki dla zapewnienia dzieciom pra-
cujących rodziców prawa do korzystania z usług instytucji i zakładów w zakresie opieki
nad dziećmi, do których są one uprawnione.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (DzU 1997 nr 78,
poz. 483):
art. 48
Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami [...]. Ograni-
czenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych
w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
art. 53
[& ] Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i re-
lig3
nego zgodnie ze swoimi przekonaniami.
Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: DzU 2004 nr 256,
poz. 2572 ze zm.):
art. 1
System oświaty zapewnia w szczególności [& ] wspomaganie przez szkołę wychowawczej
roli rodziny.
art. 12
Publiczne przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja organizują naukę religii na życzenie
rodziców [& ] bądz
samych uczniów.
art. 50
1. W szkołach i placówkach mogą działać rady szkół i placówek.
2. Rada szkoły lub placówki uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły lub
placówki, a także:
1) uchwala statut szkoły lub placówki;
2) przedstawia wnioski w sprawie rocznego planu finansowego środków specjalnych szkoły
lub placówki i opiniuje plan finansowy szkoły lub placówki;
3) może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą lub pla-
cówką z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny szkoły lub placówki, jej dyrektora lub
innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce; wnioski te mają dla organu
charakter wiążący;
4) opiniuje plan pracy szkoły lub placówki, projekty innowacji i eksperymentów pedago-
gicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły lub placówki;
5) z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i występuje z wnios-
kiem do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę
oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć
pozalekcyjnych i przedmiotów nadobowiązkowych.
3. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki rada szkoły lub placówki
może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych z
ródeł [...].
J
art. 51
1. W skład rady szkoły lub placówki wchodzą [& ] w równej liczbie:
2.1
1) nauczyciele [& ];
s. 4
2) rodzice wybrani przez ogół rodziców;
3) uczniowie wybrani przez ogół uczniów [& ].
2. Rada powinna liczyć co najmniej 6 osób.
art. 53
1. W szkole lub placówce może działać rada rodziców, stanowiąca reprezentację rodziców
uczniów [& ].
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
2. Zasady tworzenia rady rodziców uchwala ogół rodziców uczniów tej szkoły.
3. Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, który nie może być sprzeczny ze
statutem szkoły lub placówki.
art. 54
1. Rada rodziców może występować do dyrektora, rady pedagogicznej oraz rady szkoły lub
placówki z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły lub placówki.
2. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki rada rodziców może groma-
dzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych z
ródeł. Zasady wydatkowania
funduszy rady rodziców określa regulamin [& ].
Szczegółową organizację placówki przedszkolnej wyznacza statut  podstawowy
dokument placówki, opracowany przez radę pedagogiczną za wiedzą i zgodą rodzi-
ców dzieci oraz coraz częściej z ich udziałem. Ramowy statut przedszkola publicz-
nego został opisany w Załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej
z 10 grudnia 1999 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej
sześcioletniej szkoły podstawowej i publicznego gimnazjum (DzU 2000 nr 2, poz. 20):
art. 15
1. Statut przedszkola określa szczegółowo zakres zadań nauczycieli związanych z:
1) współdziałaniem z rodzicami (prawnymi opiekunami) w sprawach wychowania i na-
uczania dzieci, z uwzględnieniem prawa rodziców (prawnych opiekunów) do znajo-
mości zadań wynikających w szczególności z programu wychowania przedszkolnego
realizowanego w danym oddziale i uzyskiwania informacji dotyczących dziecka, jego
zachowania i rozwoju,
2) ponadto określa formy współdziałania [...] oraz częstotliwość organizowania stałych
spotkań z rodzicami (prawnymi opiekunami).
art. 2
1. Statut przedszkola określa:
2) sposób realizacji zadań przedszkola, z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego
rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka i przygotowaniu
go do nauki w szkole, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych  ze szczególnym
uwzględnieniem stopnia i rodzaju niepełnosprawności,
4) szczegółowe zasady przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola przez rodziców
(prawnych opiekunów) lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku pełne
bezpieczeństwo [...].
art. 3
Statut przedszkola określa:
1) szczegółowe kompetencje organów przedszkola, którymi są:
J
a) dyrektor przedszkola,
b) rada pedagogiczna,
2.1
c) rada przedszkola oraz rada rodziców  jeśli zostały utworzone,
s. 5
2) tryb wyboru członków rady przedszkola,
3) zasady współdziałania organów przedszkola, zapewniające w szczególności właściwe
wykonywanie kompetencji tych organów określonych w przepisach prawa i w statucie
przedszkola oraz zapewniające bieżącą wymianę informacji pomiędzy organami przed-
szkola,
4) sposób rozwiązywania sporów między organami przedszkola.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
art. 9
1. Organizację pracy przedszkola określa ramowy rozkład dnia ustalony przez dyrektora
przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia
i higieny [...] oraz oczekiwań rodziców (prawnych opiekunów).
art. 10
2. Statut przedszkola określa:
1) dzienny czas pracy przedszkola ustalony przez organ prowadzący na wniosek dyrek-
tora przedszkola i rady przedszkola, w tym czas przeznaczony na realizację podstawy
programowej wychowania przedszkolnego, nie krótszy niż 5 godzin dziennie,
2) terminy przerw w pracy przedszkola ustalone przez organ prowadzący na wniosek
dyrektora przedszkola i rady przedszkola.
art. 15
1. Statut przedszkola określa szczegółowo zakres zadań nauczycieli związanych z:
1) współdziałaniem z rodzicami (prawnymi opiekunami) w sprawach wychowania i na-
uczania dzieci, z uwzględnieniem prawa rodziców (prawnych opiekunów) do znajo-
mości zadań wynikających w szczególności z programu wychowania przedszkolnego
realizowanego w danym oddziale i uzyskiwania informacji dotyczących dziecka, jego
zachowania i rozwoju,
2. Statut przedszkola ponadto określa formy współdziałania, o których mowa w ust. 1 pkt 1
oraz częstotliwość organizowania stałych spotkań z rodzicami (prawnymi opiekunami).
Przedszkole organizuje swoją działalność tak, aby realizować oczekiwania dzieci
i ich rodziców. Jego otwartość polega m.in. na:
dostosowaniu czasu pracy i przerw do zgłaszanych potrzeb w tym zakresie;
uwzględnianiu propozycji i sugestii rodziców dotyczących organizacji dnia;
organizowaniu zajęć dodatkowych na życzenie rodziców (jednak tak, aby nie
obciążać nadmiernie dziecka);
umożliwieniu rodzicom uczestnictwa w życiu przedszkola  podczas wspólnie
ustalonych form kontaktu.
Na zwiększenie roli rodziców we współpracy i współtworzeniu wspólnego programu
wychowawczego wskazuje także Podstawa programowa wychowania przedszkolne-
go, opisana w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 1 grudnia
1999 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego
(DzU 2000 nr 2, poz. 18). Dokument ten określa relacje między przedszkolem i ro-
dzicami w sposób następujący:
[...] Wobec rodziny (opiekunów) placówki przedszkolne pełnią funkcję doradczą i wspierającą
J
działania wychowawcze:
pomagają w rozpoznawaniu możliwości rozwojowych dziecka i podjęciu wczesnej inter-
2.1
wencji specjalistycznej,
s. 6
informują na bieżąco o postępach dziecka,
uzgadniają wspólnie z rodzicami kierunki i zakres zadań realizowanych w przedszkolach
i oddziałach przedszkolnych.
Nie tylko w Polsce, ale w wielu innych krajach europejskich wciąż rośnie aktywność
rodziców, którzy próbują znalez
ć dla siebie miejsce w procesie edukacji swoich dzieci.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Rodzice mają świadomość tego, iż są pierwszymi nauczycielami córek i synów, że to
na nich spoczywa szczególna odpowiedzialność za ich edukację. Starają się więc jak
najściślej współpracować z władzami oświatowymi i samorządowymi. Nieustannie
wzrastająca inicjatywa rodziców w tym obszarze coraz częściej przybiera formy
dobrze zorganizowanej i zinstytucjonalizowanej działalności.
Rodzice z krajów członkowskich Unii Europejskiej mają swoją międzynarodową
reprezentację. Jest nią Europejskie Stowarzyszenie Rodziców (EPA), z siedzibą
w Brukseli. Zostało ono zarejestrowane na podstawie prawa belg3
skiego, a 16 czerwca
1987 r. jego statut podpisał król. Głównym zadaniem EPA jest inicjowanie wspólnych
przedsięwzięć na skalę międzynarodową, koordynowanie planów działania i wspie-
ranie rodziców oraz ich stowarzyszeń z poszczególnych krajach.
W 1992 r. EPA przyjęło Europejską Kartę Praw i Obowiązków Rodziców. Stanowi
ona próbę określenia miejsca rodziców w procesie edukacji ich dzieci. Jednocześnie
reguluje zasady postępowania rodziców wobec dzieci oraz relacje między nimi
a władzami samorządowymi, a nawet rządowymi. Obowiązki nałożone na siebie
przez rodziców wskazują, że oczekują oni ścisłej współpracy ze szkołą w zakresie
edukacji i wychowania dzieci.
W Europejskiej Karcie Praw i Obowiązków Rodziców czytamy:
1. Rodzice mają prawo do wychowania swoich dzieci w duchu tolerancji i zrozumienia dla
innych, bez dyskryminacji wynikającej z koloru skóry, rasy, narodowości, wyznania, płci
oraz pozycji ekonomicznej. Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w duchu
odpowiedzialności za siebie i za cały ludzki świat.
2. Rodzice mają prawo do uznania ich prymatu jako  pierwszych nauczycieli swoich dzieci.
Rodzice mają obowiązek wychowywać swoje dzieci w sposób odpowiedzialny i nie zanie-
dbywać ich.
3. Rodzice mają prawo do pełnego dostępu do formalnego systemu edukacji dla swoich
dzieci [...]. Rodzice mają obowiązek zaangażowania się jako partnerzy w nauczanie
swoich dzieci.
4. Rodzice mają prawo dostępu do wszelkich informacji o instytucjach oświatowych, które
mogą dotyczyć ich dzieci. Rodzice mają obowiązek przekazywania wszelkich informacji
placówkom, do których uczęszczają ich dzieci, dotyczących możliwości osiągnięcia wspól-
nych (tj. domu i instytucji) celów edukacyjnych.
5. Rodzice mają prawo wyboru takiej drogi edukacji dla swoich dzieci, która jest najbliższa ich
przekonaniom i wartościom uważanym za najważniejsze dla rozwoju ich dzieci. Rodzice
J
mają obowiązek dokonania świadomego wyboru drogi edukacyjnej, jaką ich dzieci powinny
zmierzać.
2.1
6. Rodzice mają prawo domagania się od formalnego systemu edukacji tego, aby ich dzieci
s. 7
osiągnęły określoną wiedzę duchową i kulturową. Rodzice mają obowiązek wychowywać
swoje dzieci w poszanowaniu i akceptacji innych ludzi i ich przekonań.
7. Rodzice mają prawo wpływu na politykę oświatową realizowaną w placówkach oświatowych
ich dzieci. Rodzice mają obowiązek włączać się w życie placówek swoich dzieci i stanowić
istotną część społeczności lokalnej.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
8. Rodzice i ich stowarzyszenia mają prawo wydawania opinii i przeprowadzania konsultacji
z władzami odpowiedzialnymi za edukację na wszystkich poziomach ich struktur. Rodzice
mają obowiązek tworzyć demokratyczne, reprezentatywne organizacje na wszystkich
poziomach. Organizacje te będą reprezentowały rodziców i ich interesy.
9. Rodzice mają prawo do pomocy materialnej ze strony władz publicznych, eliminującej
wszelkie bariery finansowe, które mogłyby utrudniać dostęp ich dzieci do edukacji. Rodzice
mają obowiązek poświęcać swój czas i uwagę swoim dzieciom i placówkom oświatowym
tak, aby wzmocnić ich wysiłki skierowane na osiągnięcie określonych celów.
10. Rodzice mają prawo żądać od odpowiedzialnych władz publicznych wysokiej jakości usługi
pedagogicznej. Rodzice mają obowiązek poznać siebie nawzajem, współpracować ze sobą
i doskonalić swoje umiejętności  pierwszych nauczycieli i partnerów w kontaktach:
placówka oświatowa  dom.
1.2. Rola przedszkola w inicjowaniu współpracy z rodzicami
Rodzina jest pierwszą ważną instytucją w życiu dziecka. Wychowuje w sposób natu-
ralny i spełnia bardzo istotne zadanie w dziedzinie nauczania. Wprowadza dziecko
w świat mowy, dostarcza mu elementarnego zasobu pojęć, uczy je, co dobre a co złe.
Właśnie w rodzinie powstają podstawy całego procesu uspołeczniania i wychowania.
Tu rozgrywają się sytuacje decydujące o przyszłych zachowaniach człowieka.
Przedszkole czy szkoła często nie są w stanie zmienić cech nabytych w rodzinie.
Trwałość sposobów zachowania wytworzonych w rodzinie jest znacznie silniejsza
niż wielu wzorów wpajanych w przedszkolu czy szkole.
Przejście z rodziny do przedszkola jest bardzo istotną zmianą w życiu dziecka, któ-
ra nieraz może poważnie zaburzyć jego funkcjonowanie. W przedszkolu bowiem
dotychczasowa wiedza dziecka zdobyta w rodzinie, dostateczna, aby rozwiązywać
pojawiające się tam problemy, może się okazać niewystarczająca. Dziecko staje się
częścią grupy rówieśników, wśród których jego pozycja jest zupełnie inna niż w ro-
dzinie. Poznaje również zorganizowany tryb czynności; miejsce rodziców zajmuje
nauczyciel, dla którego każde dziecko jest jednym z licznej grupy.
Przedszkole daje dziecku inną perspektywę widzenia świata i stosunków społecznych
niż perspektywa rodzinna. Dziecko styka się z porządkiem życia zbiorowego, w któ-
rym obowiązują reguły ustalane nie wolą rodziców, którą można czasem zmieniać,
J
ale obiektywnie i trzeba się do nich dostosować.
2.1
Przedszkole nie może działać bez uwzględnienia zakresu uspołecznienia dokonane-
s. 8
go w rodzinie. Nie powinno zaczynać procesu wychowania na nowo, gdyż grozi to
poważnymi zaburzeniami w psychice dziecka. Koncepcja wychowania i kształcenia
w przedszkolu powinna być rodzicom znana. Chodzi o to, aby zachowując wiele ele-
mentów wychowania rodzinnego, przedszkole nie powodowało konfliktów między
rodzinnym systemem wartości a systemami działań wynikających z konieczności
wychowania i nauczania przedszkolnego.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Możemy przyjąć, że istnieje pewien naturalny podział pracy między przedszkolem
a rodziną; że jest rzeczą pożądaną, aby zachować indywidualność rodziny; że róż-
nice w oddziaływaniach rodziny i przedszkola kształtują bogatsze indywidualności
wychowanków. Z drugiej strony wiemy także, że brak harmon3
nego oddziaływania
obu tych instytucji prowadzi niekiedy do trudności i problemów w rozwoju dziecka.
Ważne jest więc, aby możliwości wychowawcze i różnice między domem a przed-
szkolem wykorzystywać w pełni, jednakże bez dramatów wieku dziecięcego.
Konieczna jest więc współpraca. Stroną, która ma obowiązek inicjowania i rozw3
ania
wzajemnych kontaktów, powinno być, z racji swego powołania i kompetencji osób
w nim pracujących, przedszkole. Nie może ono dobrze wychowywać dzieci, jeśli nie
zdobędzie dla tej sprawy rodziców i nie włączy ich w osiąganie wspólnych celów.
Zadaniem dyrektorów i nauczycieli jest więc wybranie takich form i warunków
współpracy, aby zachęcić do niej wszystkich rodziców. Muszą przy tym brać pod
uwagę poziom kultury środowiska społecznego, w którym pracują, oczekiwania
rodziców, warunki życia rodzinnego dziecka oraz jego potrzeby.
Momenty przełomowe w życiu dziecka to początek edukacji w przedszkolu, a potem
w szkole. Współpracę z rodzicami należy więc rozpocząć, zanim dziecko zostanie
zapisane do przedszkola. Warto już wcześniej uświadomić rodzicom, co decyduje
o tym, że pewne dzieci łatwo się adaptują, inne z ogromnymi trudnościami, a jeszcze
inne w ogóle nie przystosowują się do warunków przedszkolnych.
Według Jeana Piageta, szwajcarskiego psychologa, adaptacja to asymilacja i akomo-
dacja, czyli umiejętność zaspokojenia na terenie przedszkola własnych potrzeb oraz
zdolność do spełnienia stawianych wymagań. Czynnikami wpływającymi na poziom
zdolności przystosowawczych są czynniki endogenne oraz egzogenne związane ze
środowiskiem. Największy wpływ na przystosowanie się dziecka do przedszkola
ma system wychowawczy stosowany przez rodziców.
1.3. Typy postaw rodzicielskich
Ogromny wpływ na kontakty z instytucjami oświatowymi ma postawa rodzicielska.
Można ją określić jako całościową formę ustosunkowania się rodziców (osobno ojca,
osobno matki) do dzieci, do zagadnień wychowawczych itp., ukształtowaną podczas
pełnienia funkcji rodzicielskich. Spośród różnych typologii postaw rodzicielskich
J
na uwagę zasługuje propozycja amerykańskiego psychiatry, Leo Kannera, który
wyodrębnił cztery następujące typy postaw rodzicielskich:
2.1
s. 9
1) Rodzice kochający i stanowczy  Dziecko jest w centrum zainteresowania, rodzice
bawią się z nim, pieszczą je. Dziecko wyrasta w poczuciu bezpieczeństwa, rozwój
jego osobowości przebiega prawidłowo. Rodzice mają jasno określone zasady,
wartości, ale także granice. Bardzo się starają, aby w każdej sytuacji okazywać
dzieciom ciepło i miłość.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Rodzice reprezentujący ten typ chętnie uczestniczą w życiu placówki oświatowej,
pragną być informowani o postępach lub niedociągnięciach swego dziecka, chcą
ukierunkowania swoich działań wychowawczych. Poszerzają swoją wiedzę pe-
dagogiczną, czytają literaturę fachową, kontaktują się ze specjalistami. Traktują
nauczyciela jako partnera, dążą do ujednolicenia kierunku działań po to, aby
uzyskać efekty w postaci wszechstronnego rozwoju dziecka.
2) Rodzice zaniedbujący  Dziecko jest niekochane, zaniedbywane. Rodzice są prze-
konani, że całe zło tkwi właśnie w nim i nic ani nikt nie przekona ich do zmiany
zdania. Nie okazują miłości i pomocy dzieciom, ani też nie ustalają jasnych granic.
W dziecku rodzi się agresja, a jego rozwój uczuciowy jest hamowany.
Rodzice reprezentujący ten typ nie chcą współpracować z przedstawicielami pla-
cówki oświatowej. Nie potrafią dojść do porozumienia, zrzucają z siebie odpowie-
dzialność. Nie przychodzą na spotkania, swoją niechęć tłumaczą brakiem czasu;
nie chcą, aby ktokolwiek zajmował się ich problemami. Nawiązanie współpracy
jest więc bardzo trudne, choć nie niemożliwe.
3) Rodzice pozwalający na wszystko  Dziecko jest rozpieszczane, wyręczane, ma
albo zbyt dużo swobody, albo przeciwnie: jest ona ograniczana. Rodzice są mili,
mają ogromne zdolności do okazywania miłości, ciepła, wsparcia, ale są słabi
w ustalaniu oraz egzekwowaniu zasad i ograniczeń. Są bezkrytyczni wobec dzieci.
Ten typ postawy nazywa się często nadopiekuńczą. Dziecko póz
niej niż rówieśnicy
osiąga dojrzałość, szczególnie społeczną, jest niesamodzielne.
Kontakt z placówką oświatową jest często zaburzony, gdyż rodzice uważają, że
nauczyciel stawia zbyt wysokie wymagania. Rodzice hamują rozwój, wypełniając
za dziecko jego obowiązki. Nie są w stanie obdarzyć zaufaniem nauczyciela, bo
nikt tak dobrze nie zna ich dziecka, jak oni sami. W tym wypadku aktywną stroną
powinien być nauczyciel, który pomoże rodzicom zrozumieć, jaką rolę odgrywają
w wychowaniu własnego dziecka.
4) Rodzice dominujący, o nadmiernych wymaganiach  Dziecko jest krytyko-
wane, brakuje mu pochwał i akceptacji. Rodzice mają mniejszą skłonność czy
zdolność do okazywania pełnego miłości i ciepła wsparcia, dążą do ustalania
bardzo sztywnych zasad i ograniczeń. W dziecku rodzi się frustracja, brak wiary
w siebie, lęk.
J
Rodzice stawiają bardzo duże wymagania swojemu dziecku, ale także i nauczy-
2.1
cielom. Często nikt nie jest w stanie ich zadowolić. W dziecku szukają spełnienia
s. 10
własnych ambicji. Dokonują wyborów za dziecko, nie pytając go o zdanie, rzadko
biorą pod uwagę jego możliwości. W takiej sytuacji nauczyciel ma do wykonania
ogromną pracę. Powinien pokazać rodzicom możliwość rozwoju pozytywnych
cech, które posiada ich dziecko, mimo że są one inne niż te, na których najbardziej
zależy rodzicom.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Tabela. Typy postaw rodzicielskich
Stopień okazywania Stopień kontrolowania
Typ rodzica dziecku miłości dziecka przez zasady
i wsparcia i ograniczenia
Kochający i stanowczy wysoki wysoki
Zaniedbujący niski niski
Pozwalający na wszystko wysoki niski
Dominujący niski wysoki
Innym istotnym zagadnieniem, którego nie można pominąć w pracy z rodzicami,
jest problem gotowości szkolnej dziecka. Gotowość szkolna jest nie tylko rezultatem
samodzielnego dojrzewania organizmu, lecz także wynikiem systematycznych i pla-
nowych oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych. A zatem gotowość szkolna to
nie jedna lub kilka wybranych właściwości, lecz harmon3
ne współgranie wszystkich
aspektów rozwoju dziecka. Współpraca przedszkola z rodzicami w zakresie realizacji
zadań służących przygotowaniu dzieci do szkoły nabiera szczególnego znaczenia,
bo rozwój umysłowy i fizyczny a przede wszystkim emocjonalny dziecka jest w tym
okresie uzależniony od warunków panujących w rodzinie.
1.4. Podstawowe formy współpracy z rodzicami
Ważne!
Wybór tematyki współpracy przedszkola i domu rodzinnego zależy od spe-
cyfiki przedszkola, zainteresowań rodziców i nauczycieli, problemów nurtu-
jących obie strony. Należy pamiętać o różnicowaniu współpracy w różnych
grupach wiekowych, ze szczególnym uwzględnieniem właściwości i potrzeb
rozwojowych tych grup.
Zakres współpracy przedszkola i rodziców obejmuje zazwyczaj:
starania o zapewnienie warunków do prawidłowego rozwoju dzieci,
inicjowanie poczynań pedagogicznych rodziców,
podnoszenie kultury pedagogicznej i poszerzanie wiedzy rodziców o rozwoju
J
i wychowaniu,
pomoc rodziców w ulepszaniu warunków pracy przedszkola.
2.1
s. 11
Wśród podstawowych form współpracy z rodzicami wyróżnia się m.in.:
indywidualne rozmowy, najczęściej przy okazji:
 pierwszego kontaktu rodzica z placówką (wydawanie i przyjmowanie kart
zgłoszenia); atmosfera tego pierwszego spotkania często rzutuje na dalsze
kontakty rodziców z przedszkolem,
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
 przyprowadzania i odbierania dziecka z przedszkola  zazwyczaj dotyczą
spraw pilnych, istotnych uwag po przebytym dniu, samopoczucia dziecka,
 dni otwartych (od jednego do kilku razy w miesiącu)  ich organizacja jest
uzależniona od potrzeb rodziców i nauczycieli, mogą np. przyjść tylko rodzice
zaproszeni lub ci, którzy chcą porozmawiać z nauczycielką, ewentualnie grupa
rodziców, z którymi omawia się wspólny temat;
oddziaływanie przez kącik dla rodziców  jest to miejsce, gdzie rodzice mogą
oczekiwać na dziecko, a przy okazji obejrzeć wystawy prac dzieci, przeczytać
informacje pedagogiczne; w takim kąciku mogą się też znalez
ć: regulamin przed-
szkola, ogłoszenia, gazetki, jadłospis, informacje o realizowanych tematach itp.;
zajęcia otwarte  umożliwiają rodzicom bezpośrednią obserwację dziecka w grupie
oraz poznanie stylu pracy nauczyciela;
ogólne zebrania z rodzicami (często na określony temat) przygotowywane przez
nauczycieli, dyrektora lub zaproszonych gości, np. psychologa, logopedę;
spotkania z radą rodziców, współpracującą ściśle z dyrektorem i radą pedago-
giczną, wspomagającą ich działalność;
popularną formą współpracy są uroczystości przedszkolne, np. z okazji Dnia
Mamy i Taty, Dnia Babci, pożegnania starszaków;
przedszkola włączają też rodziców do prac na rzecz placówki, np. malowania sal.
Obecnie rodzice w coraz większym stopniu pragną decydować o tym, co odbywa
się na terenie przedszkola. Zdają sobie sprawę, że mają prawo, a nawet obowiązek
współdecydowania o tym, co dzieje się z ich dzieckiem. A otwarci nauczyciele szukają
atrakcyjnych form współpracy z rodzicami.
Przy organizowaniu współpracy rodziców i przedszkola warto wziąć pod uwagę
ciekawe wnioski sformułowane przez Rolanda Meighana1, dotyczące wzajemnego
postrzegania się przez rodziców i nauczycieli jako dobrych lub złych:
dobrzy rodzice (według standardów nauczyciela) nie są natrętni, nie wtrącają się
w to, co robi nauczyciel, przystosowują się do wymagań placówki, nie pouczają,
pojawiają się na polecenie nauczyciela, mają zaufanie do jego kwalifikacji;
z
li rodzice (według standardów nauczyciela) dużo pytają, są natrętni, zbyt in-
tensywnie i zbyt często interesują się działaniami nauczycieli, znają się na trud-
nej sztuce wychowania, podchodzą do tych problemów refleksyjnie, wymagają
konkretnych informacji o dziecku, chcą współpracować i współtworzyć warunki
edukacji, są aktywni w różnych zakresach;
dobrzy nauczyciele (według standardów rodziców) faktycznie zajmują się dzieć-
J
mi, dużo o nich wiedzą, zależy im na ich uśmiechu, radości podopiecznych, są
ciepli, opiekuńczy, weseli, uprzejmi, konsekwentni, dobrze uczą dzieci, są lubiani
2.1
i akceptowani przez uczniów;
s. 12
z
li nauczyciele (według standardów rodziców) mają recepty na wszystkie pro-
blemy, uważają się za nieomylnych w swoich przekonaniach i postępowaniu,
pozwalają dzieciom na wszystko; nie interesują ich problemy dzieci, lecz zalecenia
i zarządzenia; są obojętni i zbyt surowi, ponurzy, dzieci ich nie lubią; nie kontaktują
się z rodzicami, a jeśli się kontaktują, to pouczają zamiast pomagać, dają rodzicom
odczuć swoją wyższość.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Aby wspierać dziecko w rozwoju, konieczne jest porozumienie wszystkich osób bio-
rących udział w jego wychowaniu, a więc rodziców, nauczycieli i samych dzieci. Któż
może lepiej wiedzieć, co dziecko może, chce, potrzebuje, jeśli nie rodzice? Któż może
lepiej pomóc rodzicom w edukacji i wychowaniu ich dzieci, jeśli nie nauczyciele? Któż
może pomóc dzieciom, jeśli nie współpracujący ze sobą rodzice i nauczyciele?
Rodzice będą chcieli współpracować z przedszkolem, jeśli znajdą w nim odpowiedni
klimat i będą czuli się potrzebni. Nie tylko wtedy, gdy niezbędna jest dodatkowa
opieka w czasie wycieczki czy pomoc przy zakupie zabawek. Rodzice muszą się
poczuć prawdziwymi partnerami nauczycieli. Warto więc, zamiast pytać, co rodzice
mogą dać przedszkolu, zapytać, co przedszkole może zrobić dla rodziców.
Nawiązując współpracę z rodzicami, nie wolno zapominać o ewaluacji. Nauczyciele
powinni wiedzieć, jak odbierana jest przez rodziców ich praca, z czego są zadowo-
leni, a co ich niepokoi. Bez przeprowadzania co pewnien czas oceny, można stracić
kontrolę nad jakością swojej pracy i zacząć działać stereotypowo.
2. Literatura, którą warto przeczytać
Wybrana bibiligrafia jest zamieszczona w materiałach przeznaczonych dla uczestni-
ków (załącznik nr 10). Poniżej przedstawiamy kilka książek godnych polecenia:
H. Prus-Wiśniewska, Zanim dziecko pójdzie do szkoły, Wydawnictwo Medium,
Warszawa 1995
Książka zawiera rady dla rodziców, mające na celu ułatwienie dzieciom przekrocze-
nia progu szkolnego. Wskazówki te stanowią uzupełnienie działań nauczycieli.
A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci
do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2001
Książka zawiera praktyczne wskazówki zarówno dla rodziców, jak i dla nauczy-
cieli ułatwiające opanowanie sztuki komunikowania się z dziećmi, rozwiązywania
problemów wychowawczych przy jednoczesnym poszanowaniu uczuć, potrzeb
i praw każdego z nich.
M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska, Metoda Weroniki Sherborne w terapii
J
i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP, Warszawa 1994
2.1
Autorki przedstawiają zestaw ćwiczeń ruchowych zwanych  ruchem rozw3
a-
jącym . Ćwiczenia te są szczególnie polecane dla rodziców i ich dzieci w wieku
s. 13
przedszkolnym, gdyż rozw3
ają takie cechy, jak poczucie bezpieczeństwa, pewność
siebie, odpowiedzialność, umiejętność nawiązywania kontaktów.
Przypisy
1
R. Meighan, Socjologia edukacji, Wydawnictwo UMK, Toruń 1993.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Szkolenie
3. Cele do realizacji
O sukcesie szkolenia będzie można powiedzieć, gdy nauczyciele będą:
rozumieli konieczność współpracy z rodzicami i umieli ją nawiązać;
potrafili rozmawiać z rodzicami;
potrafili zorganizować spotkanie dla rodziców;
znali prawa i obowiązki rodziców;
znali postawy rodzicielskie.
4. Metody, które można wykorzystać,
by osiągnąć cele
W czasie szkolenia można wykorzystać następujące metody:
 burza mózgów ,
miniwykład,
praca w grupach i indywidualna,
metoda  śnieżnej kuli ,
metoda  rundki ,
dyskusja,
analiza dokumentów.
5. Jak zorganizować szkolenie
Zadbaj o to, aby uczestnicy szkolenia mieli wystarczajaco dużo miejsca do pracy
indywidualnej i grupowej. Zwróć uwagę na sprzyjający pracy sposób ustawienia
stołów i krzeseł. Przygotuj wcześniej wszystkie potrzebne pomoce i materiały. Wy-
znacz miejsce, gdzie zostaną przypięte plakaty robocze.
Czas szkolenia
Około 4 godzin. Należy zaplanować przerwy i poinformować o nich uczestników
już na początku spotkania. Warto w czasie przerwy zaproponować kawę, herbatę
J
lub poczęstunek.
2.1
Potrzebne materiały
s. 14
flipchart lub tablica,
papier do flipchartu lub arkusze szarego papieru,
markery, flamastry,
arkusze białego papieru formatu A4,
małe karteczki (mogą być kolorowe),
masa mocująca, dwustronna taśma klejąca lub pinezki.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
WP1105
6. Szczegółowy scenariusz szkolenia
Lp. Kolejne działania Pomoce dydaktyczne Czas
1 Przywitanie Temat i cele szkolenia  załącznik nr 1 10 min
Przedstawienie tematu, celów i programu szkolenia
2 Współpraca nauczyciela przedszkola z rodzicami  krótki wykład wprowadzający w tematykę szkolenia Załącznik nr 2 20 min
3 Dlaczego konieczna jest współpraca nauczycieli przedszkoli z rodzicami?   burza mózgów . Omówienie Arkusz szarego papieru, markery 15 min
4 Funkcje, jakie przedszkole pełni wobec rodziców  dyskusja Załącznik nr 2 15 min
5 Omówienie aktów prawnych regulujących działalność rodziców w polskim systemie oświaty oraz Karty Załączniki nr 3 i 8 15 min
Praw i Obowiązków Rodziców przyjętej przez EPA  cd. wykładu
6 Jakie są wzajemne oczekiwania nauczycieli i rodziców wobec siebie?  praca w dwóch grupach. Duże arkusze papieru dla dwóch grup, 15 min
Prezentacja i omówienie flamastry
7 Przedstawienie i omówienie postaw rodzicielskich i ich wpływu na rozwój dziecka  cd. wykładu Załącznik nr 4 15 min
8 Jakie kłopoty, bariery napotykają nauczyciele, współpracując z rodzicami?  praca indywidualna. Zebranie Kartki dla każdego uczestnika szkolenia, 20 min
informacji od nauczycieli, komentarz. Dyskusja tablica do przypięcia
kartek, flamastry
9 Dlaczego rodzice nie współpracują z nauczycielami przedszkola?  praca metodą  śnieżnej kuli . Małe karteczki, duże arkusze papieru, 15 min
Prezentacja pracy przez liderów grup i dyskusja flamastry
10 Przedstawienie standardów dobrego/złego nauczyciela według rodziców i dobrego/złego rodzica według Załącznik nr 5 5 min
nauczycieli. Omówienie wyników badań  cd. wykładu
11 Zasady współpracy z rodzicami  cd. wykładu Załączniki nr 6 15 min
12 Zasady dobrego spotkania i rozmowy z rodzicami  cd. wykładu Załącznik nr 7 i 9 20 min
13 Formy współpracy z rodzicami, czyli co przedszkole może zaoferować rodzicom?  praca w grupach. Kartony, flamastry 20 min
Prezentacja pracy grupowej przez liderów grup. Omówienie
14 Opracowanie scenariuszy wspólnych zabaw z rodzicami  praca w grupach. Prezentacja Kartony, flamastry, przykładowe 20 min
scenariusze  załącznik nr 10
15 Zakończenie szkolenia Załącznik nr 11 5 min
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Rady pedagogiczne w przedszkolu
Współpraca z rodzicami
2.1
s. 15
J
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
7. Opis ćwiczeń warsztatowych realizowanych
podczas szkolenia
1) Przywitanie, przedstawienie tematu, celów i programu szkolenia
Przywitaj uczestników.
Wyjaśn3
, w jakim celu się spotkaliście.
Przedstaw temat i cele szkolenia.
Ustal z nauczycielami reguły obowiązujące na spotkaniu.
Określ czas pracy, ewentualnie zaproponuj przerwy.
Skorzystaj z załącznika nr 1.
2) Współpraca nauczyciela przedszkola z rodzicami  krótki wykład
Tekst pomocniczy do wykorzystania znajduje się w załączniku nr 2.
3) Dlaczego konieczna jest współpraca nauczycieli przedszkoli z rodzicami?
  burza mózgów
Poproś uczestników, aby się zastanowili, dlaczego konieczna jest współpraca nauczy-
cieli przedszkoli z rodzicami? Zaproponuj pracę metodą  burzy mózgów . Zapisuj
wypowiedzi uczestników (tak, by były widoczne dla wszystkich) na przygotowanym
wcześniej arkuszu papieru. W razie konieczności możesz wesprzeć uczestników
podpowiedziami:
rodzice są dla dzieci najważniejszymi osobami i mają decydujący wpływ na ich
rozwój;
rodzice są dla nauczycieli z
ródłem wiedzy o dziecku;
to rodzice podejmują decyzje dotyczące dziecka i są odpowiedzialni za swoje
dzieci nawet wtedy, gdy posyłają je do przedszkola;
bez współpracy z rodzicami przedszkole nie poradzi sobie z wszystkimi trudno-
ściami;
rodzice poznają zasady funkcjonowania przedszkola, poznają personel, a co za
tym idzie  są bardziej spokojni o losy swego dziecka;
nauczyciele wspierają rodziców w ich działaniach;
rodzice i nauczyciele mają wspólny cel: wspieranie rozwoju dziecka;
opinia rodziców o przedszkolu służy poprawie jakości pracy placówki;
J
rodzice mogą zaoferować swoją pomoc placówce przedszkolnej.
2.1
Podsumuj i omów wszystkie wypowiedzi.
s. 16
Ważne!
Pamiętaj, że praca metodą  burzy mózgów pozwala na zaakceptowanie
wszystkich wypowiedzi. Staraj się nie oceniać wypowiedzi uczestników.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
4) Funkcje, jakie przedszkole pełni wobec rodziców  dyskusja
Zaprezentuj załącznik nr 2: Funkcje przedszkola wobec rodziców. Omów wszystkie
funkcje i wysłuchaj uwag uczestników.
5) Omówienie aktów prawnych regulujących działalność rodziców w polskim
systemie oświaty  cd. wykładu
Zapoznaj uczestników z aktami prawnymi regulującymi działalność rodziców
w polskim systemie oświaty.
Wspomn3
o Europejskiej Karcie Praw i Obowiązków Rodziców EPA. Zwróć uwagę,
że karta zawiera zarówno prawa, jak i obowiązki rodziców.
Skorzystaj z załączników nr 3 i 8.
6) Jakie są wzajemne oczekiwania rodziców i nauczycieli wobec siebie  praca
w dwóch grupach
Przypomn3
uczestnikom, że na współpracę przedszkola z rodzicami ma wpływ
wiele czynników, m.in. ich wzajemne wobec siebie oczekiwania. Obustronne pozna-
nie tych oczekiwań może pomóc w określeniu wspólnych celów wychowawczych,
przyczynić się do przyjęcia celów jednej strony przez drugą oraz do racjonalnego
podziału obowiązków między dom rodzinny dziecka a przedszkole.
Podziel uczestników na dwie grupy i poproś, by zastanowili się i poszukali odpo-
wiedzi na pytania: grupa 1  Jakie są oczekiwania rodziców wobec nauczycieli
i przedszkola?; grupa 2  Jakie są oczekiwania nauczycieli przedszkola wobec
rodziców? Odpowiedzi powinni przygotować w formie plakatów na dużych
arkuszach papieru.
Ważne!
W razie potrzeby udzielaj nauczycielom wsparcia. Zwróć uwagę na konieczność
przyjęcia przez jedną grupę roli rodziców.
Omawiając to ćwiczenie, zwróć uwagę na to, że oczekiwania rodziców i nauczycieli
są bardzo zbieżne. Obie strony dbają o rozwój dzieci, obie potrzebują współpracy
J
i pomocy. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele wymagają zrozumienia i życzliwości.
Jednak to nauczyciele przedszkola, którzy są odpowiednio przygotowani do wy-
2.1
konywania zawodu, powinni być stroną inicjującą, tworzącą klimat i odpowiednie
s. 17
warunki do kontaktów z rodzicami.
7) Przedstawienie i omówienie postaw rodzicielskich i ich wpływu na rozwój
dziecka  cd. wykładu
Kontynuacja wykładu, w której pomoże załącznik nr 4.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
8) Jakie kłopoty, bariery, problemy napotykają nauczyciele, współpracując z ro-
dzicami?
Zachęć uczestników, aby zastanowili się, jakie trudności, kłopoty, problemy
pojawiają się w ich współpracy z rodzicami. Poproś, by indywidualnie wypisali
informacje na kartkach, które następnie przypną do tablicy.
Odczytaj je i omów.
Wysłuchaj refleksji i komentarzy uczestników.
9) Dlaczego rodzice nie współpracują z nauczycielami?
Zaproponuj uczestnikom szkolenia, aby zastanowili się, dlaczego ich zdaniem
rodzice nie współpracują z nauczycielami przedszkola.
Wyjaśn3
, że będą pracowali metodą  śnieżnej kuli : zaczynają od pracy indywi-
dualnej, na małych karteczkach zapisują swoje argumenty, potem dobierają się
w pary, przeglądają zapiski i sporządzają wspólną listę przyczyn braku współ-
pracy. Następnie pary łączą się w czwórki, potem w grupy ośmioosobowe, aż cała
grupa będzie razem pracować i utworzy jedną wspólną listę na dużym arkuszu
papieru.
Poproś przedstawiciela grupy o odczytanie przygotowanych informacji. Omów
wszystkie wypowiedzi. Ważne jest zwrócenie uwagi na przyczyny braku współ-
pracy, tkwiące nie tylko w rodzicach (np. nie rozumieją konieczności współpracy,
nie interesują się własnym dzieckiem, powierzają opiekę nad dzieckiem babci,
opiekunce), ale też w nauczycielach lub istniejące obiektywnie.
10) Przedstawienie standardów dobrego/złego nauczyciela według rodziców i do-
brego/złego rodzica według nauczycieli  cd. wykładu
Zwróć uwagę uczestników na to, że przy organizowaniu współpracy rodziców
i przedszkola warto zapoznać się z wnioskami Meighena dotyczącymi wzajemnego
klasyfikowania się rodziców i nauczycieli na dobrych lub złych. Poproś, by zapoznali
się z załącznikiem nr 5.
11) Zasady współpracy z rodzicami  cd. wykładu
Kontynuacja wykładu. Pomocne mogą być załączniki nr 7, 9.
J
12) Zasady dobrego spotkania i rozmowy z rodzicami  cd. wykładu
2.1
Podkreśl, jak ogromne znaczenie w nawiązywaniu współpracy nauczycieli z rodzi-
s. 18
cami mają ich wzajemne kontakty i ich jakość. Dzięki stałym i bliskim kontaktom
obie strony mogą odnieść wiele korzyści. Zaproponuj dyskusję o wzajemnych ko-
rzyściach, wynikających z dobrej współpracy. Na zakończenie zaprezentuj i omów
załącznik nr 7.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Pamiętaj!
Zdecydowana większość rodziców chciałaby być dobrymi rodzicami  z róż-
nych powodów bywa to niekiedy trudne lub niemożliwe.
Jak postrzegany będzie nauczyciel, jego stosunek do dziecka, kompetencje,
zaangażowanie, tak będzie oceniana wartość przedszkola jako instytucji
wychowawczej.
13) Formy współpracy z rodzicami, czyli co przedszkole może zaoferować rodzi-
com?  praca w grupach
Poproś uczestników, by wspólnie się zastanowili, jakie formy współpracy mogą
inicjować w przedszkolu, co mogą zaoferować rodzicom. Zaproponuj pracę w ze-
społach.
Po skończonej pracy liderzy grup zaprezentują efekty pracy grupowej. Podpo-
wiedz, by w swoich przemyśleniach uwzględnili następujące aspekty:
 urządzenie przedszkola,
 przekazywanie informacji,
 organizowanie wspólnych działań.
Wyraz
swoją opinię na temat przedstawionych pomysłów. W razie potrzeby dodaj
swoje propozycje, np.:
 urządzenie przedszkola: zorganizowanie biblioteczki dla rodziców, wydzielenie
miejsca do spotkań indywidualnych z rodzicami, umieszczenie tablicy (gabloty)
na korytarzu;
 przekazywanie informacji: redagowanie pisemka dla rodziców, wykonanie
folderu informacyjnego promującego przedszkole, sporządzenie tablicy infor-
macyjnej, nagrywanie fragmentu dnia na kasety wideo, wystawy prac dzieci,
wyniki obserwacji postępów dzieci, ankiety skierowane do rodziców, strony
internetowe;
 organizowanie wspólnych działań: zajęć adaptacyjnych dla dzieci i rodziców,
zajęć otwartych dla rodziców, dni  otwartych drzwi , festynów, pikników, wy-
cieczek, turniejów rodzinnych, wernisaży, zajęć popołudniowych dla rodziców
(np. metodą  ruchu rozw3
ającego Weroniki Sherborne), teatru nauczycielskie-
go czy teatru rodziców, wspólnych szkoleń, zapraszanie rodziców-ekspertów,
udział rodziców w uroczystościach przedszkolnych, spotkania integracyjne.
J
14) Opracowanie scenariuszy spotkań z rodzicami  praca w grupach
2.1
Zaproponuj uczestnikom szkolenia opracowanie scenariuszy dowolnych spotkań lub
s. 19
uroczystości z udziałem rodziców. Możesz też zaproponować przykładowe tematy
spotkań do wyboru przez uczestników, np:
Jesienny plener malarski,
Dzień latawca,
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Dzień pieczonego ziemniaka,
Andrzejki,
Mikołajki,
Spotkanie bożonarodzeniowe,
Dziadek i babcia to nasi przyjaciele,
Wspólne kolędowanie,
Prima aprillis,
Spotkanie z wiosną,
Niespodzianki wielkanocnego zajaczka,
Dzień rodziny.
Zwróć uwagę na włączenie rodziców we wspólne zabawy z dziećmi, tak by wszyscy
uczestnicy spotkania byli aktywni. Zaproponuj podział grupy na zespoły. Po skoń-
czonej pracy liderzy grup zaprezentują efekty swojej pracy.
Możesz przedstawić własne pomysły spotkania z rodziną (załącznik nr 10).
15) Zakończenie szkolenia
Podziękuj za uczestnictwo w szkoleniu. Rozdaj nauczycielom załącznik nr 11  Wy-
brane pozycje literatury pomocne we współpracy nauczyciela przedszkola z rodzicami.
J
2.1
s. 20
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
8. Materiały do przeprowadzenia szkolenia
8.1. Plansze prezentacyjne dla uczestników i prowadzącego zajęcia
Zostały opracowane w dwóch rodzajach:
z przeznaczeniem dla dyrektora przedszkola, czyli osoby prowadzącej zajęcia (P)
 jako podpowiedz
;
kolorowe plansze z przeznaczeniem dla uczestników szkolenia  nauczycieli (N),
do pracy warsztatowej.
Załącznik nr 1 P  Temat i cel ogólny szkolenia
N  Temat i cel ogólny szkolenia
Załącznik nr 2 P  Funkcje przedszkola względem rodziców
N  Funkcje przedszkola względem rodziców
Załącznik nr 3 P  Podstawy prawne działalności rodziców w polskim systemie
oświaty
N  Podstawy prawne działalności rodziców w polskim systemie
oświaty
Załącznik nr 4 P  Postawy rodzicielskie
N  Postawy rodzicielskie
Załącznik nr 5 P  Standardy dobrego/złego nauczyciela według rodziców
i dobrego/złego rodzica według nauczycieli
N  Standardy dobrego/złego nauczyciela według rodziców
i dobrego/złego rodzica według nauczycieli
Załącznik nr 6 P  Zasady współpracy z rodzicami
N  Zasady współpracy z rodzicami
Załącznik nr 7 P  Jak rozmawiać z rodzicami o dziecku
N  Jak rozmawiać z rodzicami o dziecku
8.2. Materiały dla uczestników
Załącznik nr 8  Fragmenty aktów prawnych regulujących działalność rodziców
w polskim systemie oświaty
Załącznik nr 9  Jak rozmawiać z rodzicami
J
Załącznik nr 10  Przykładowe scenariusze spotkań z rodzicami i dziadkami
Załącznik nr 11  Wybrane pozycje literatury pomocne we współpracy nauczyciela
2.1
przedszkola z rodzicami
s. 21
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Załącznik nr 8  Fragmenty aktów prawnych regulujących działalność
rodziców w polskim systemie oświaty
1) Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. (DzU 1991 r. nr 120, poz. 526)
Państwa-Strony będą respektowały prawa i obowiązki rodziców wobec dziecka
oraz będą okazywały pomoc rodzicom i opiekunom w wykonywaniu obowiązków
związanych z wychowaniem dzieci. Zapewnią także rozwój instytucji i zakładów
w zakresie opieki nad dziećmi.
2) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (DzU 1997 nr 78,
poz. 483)
Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.
Ograniczenie lub pozbawienie praw może nastąpić tylko na podstawie orzeczenia
sądu.
3) Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: DzU 2004 nr 256,
poz. 2572 ze zm.)
System oświaty zapewnia wspomaganie rodziny szczególnie w zakresie wycho-
wania. Religia jest organizowana na życzenie rodziców lub uczniów. W placów-
kach oświatowych może działać rada szkoły oraz rada rodziców, która ma istotny
wpływ na rozwiązywanie spraw wewnętrznych placówki.
4) Załącznik nr 3 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 10 grudnia
1999 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej
sześcioletniej szkoły podstawowej i publicznego gimnazjum (DzU 2000 nr 2,
poz. 20)  Ramowy statut przedszkola publicznego
J
Statut określa szczegółowo zakres zadań nauczycieli związanych ze współdziała-
niem z rodzicami, formy organizacji spotkań i ich częstotliwość, organizację pla-
2.1
cówki, sposób realizacji zadań przedszkola, kompetencje organów przedszkola.
s. 36
5) Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 1 grudnia
1999 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształ-
cenia ogólnego (DzU 2000 nr 2, poz. 18)  Podstawa programowa wychowania
przedszkolnego
Placówki przedszkolne pełnią funkcję doradczą wobec rodziny i wspierają jej
działania wychowawcze.
6) Karta Praw i Obowiązków Rodziców przyjęta przez Europejskie Stowarzyszenie
Rodziców w 1992 r.
Rodzice mają prawo do wychowania swoich dzieci w duchu tolerancji i zro-
zumienia dla innych, bez dyskryminacji wynikającej z koloru skóry, rasy, na-
rodowości, wyznania, płci oraz pozycji ekonomicznej.
Rodzice mają prawo do uznania ich prymatu jako  pierwszych nauczycieli
swoich dzieci.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Rodzice mają prawo do pełnego dostępu do formalnego systemu edukacji dla
swoich dzieci.
Rodzice mają prawo dostępu do wszelkich informacji o instytucjach oświato-
wych, które mogą dotyczyć ich dzieci.
Rodzice mają prawo wyboru takiej drogi edukacji swoich dzieci, która jest
najbliższa ich przekonaniom i wartościom uważanym za najważniejsze dla
rozwoju ich dzieci.
Rodzice mają prawo domagania się od formalnego systemu edukacji tego, aby
ich dzieci osiągnęły określoną wiedzę duchową i kulturową.
Rodzice mają prawo wpływu na politykę oświatową realizowaną w placówkach
oświatowych ich dzieci.
Rodzice i ich stowarzyszenia mają prawo wydawania opinii i przeprowadzania
konsultacji z władzami odpowiedzialnymi za edukację na wszystkich pozio-
mach ich struktur.
Rodzice mają prawo do pomocy materialnej ze strony władz publicznych
eliminującej wszelkie bariery finansowe, które mogłyby utrudniać dostęp ich
dzieci do edukacji.
Rodzice mają prawo żądać od odpowiedzialnych władz publicznych wysokiej
jakości usługi pedagogicznej.
J
2.1
s. 37
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Załącznik nr 9  Jak rozmawiać z rodzicami
Zaproś rodzica do rozmowy. Nawet jeśli ma to być krótka rozmowa, zadbaj o to,
żeby przeprowadzić ją w spokojnym miejscu (nie przy dzieciach czy innych ro-
dzicach).
Dowiedz się, ile czasu ma rodzic na rozmowę; jeśli bardzo się spieszy, umówcie
się na inny termin.
Wyjaśn3
cel rozmowy  opowiedz o niepokojących cię zachowaniach dziecka.
Oddziel ludzi od problemu i koncentruj się na problemie.
Formułuj pytania przed odpowiedziami.
Zaakceptuj ewentualną obronną reakcję rodzica jako wyraz niepokoju, obawę
przed oceną. Okaż zrozumienie dla tego, co przeżywa rodzic w związku z twoją
interwencją.
Podczas rozmowy unikaj komentarzy i ocen. Nie potępiaj.
Przekazuj swoje uczucia wynikające z zachowania dziecka lub uczuć rozmówcy.
Nie dawaj pochopnych rad,  recept .
Okaż życzliwość, zainteresowanie, pokaż swoją troskę o dziecko, powiedz o nim
coś dobrego.
Doceń rodzica, choćby w drobnych sprawach. Postaraj się znalez
ć coś pozytywnego
w tym, jak sprawuje opiekę nad dzieckiem, jakim jest rodzicem, jak się stara, nawet
jeśli te starania nie przynoszą wyraz
nych efektów. Przemyśl to przed rozmową.
Spokojnie posłuchaj tego, co rodzic ma do powiedzenia  wyraz
zrozumienie.
Nie przejmuj nastroju rozmówcy.
Poszukaj rozwiązań dających korzyści obu stronom.
J
2.1
s. 38
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Załącznik nr 10  Przykładowe scenariusze spotkań z rodzicami i dziad-
kami
 Jak to dawniej bywało  Scenariusz spotkania z babciami i dziadkami
z okazji ich święta (dla dzieci starszych)
1) Kim będzie mój wnuczek?
Na małych karteczkach dziadkowie lub babcie wpisują imię dziecka oraz nazwę
zawodu, jaki w przyszłości będzie wykonywać, następnie przyklejają karteczki
na kartonie.
2) Co to jest i do czego służy?
Dziadkowie i babcie losują karteczki z nazwami starych urządzeń, np. balia, tara,
maselnica, moz
dzierz, cep, kierat, kałamarz, stalówka. Ich zadaniem jest wyjaśnie-
nie wnukom, co to jest i do czego służy w taki sposób, aby dziecko mogło o tym
opowiedzieć pozostałym dzieciom.
3) Czarodziejski worek
W worku znajdują się różne części od urządzeń bądz
małe przedmioty, np. na-
parstek, grzybek do cerowania, pałka do ucierania, sitko od maszynki do mięsa,
ub3
aczka. Dziecko trzyma worek, babcia lub dziadek wkłada do niego rękę i bez
patrzenia, jedynie dotykiem, stara się rozpoznać przedmioty i powiedzieć, co to
jest i do czego służy.
4) Czym zajmował się ten rzemieślnik?
Dziecko losuje kartkę z nazwą rzadko wykonywanego zawodu, np. bednarz, ko-
wal, kołodziej, snycerz, krawiec, szewc. Jeśli nie wie, czym się ktoś taki zajmował,
może udać się po pomoc do dziadka lub babci.
5) Jak dawniej, jak dziś?
Na stoliku przygotowane są stare urządzenia, np. moz
dzierz, lampa naż�owa, tara,
sierp, obsadka ze stalówką, ub3
aczka. Babcia lub dziadek opowiada o którymś z
tych przedmiotów, wyjaśniając, do czego on służył. Dziecko pokazuje i nazywa
ten przedmiot, jednocześnie mówi, jakie urządzenie obecnie zastępuje to stare.
6) Wspólna zabawa
Dzieci i dziadkowie wspólnie bawią się przy piosenkach: Mało nas do pieczenia
J
chleba, Budujemy mosty.
2.1
7) Występy dzieci
s. 39
Dzieci śpiewają piosenki, recytują wiersze, składają życzenia, wręczają upominki
8) Słodki poczęstunek
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Propozycje prezentów:
Tulipany: z pojemnika po małych  danonkach wycinamy płatki tulipana, a słom-
kę do napojów ow3
amy zieloną bibułą (łodyżka) i łączymy z tulipanem. Można 2 3
tulipany włożyć do większego pojemnika po jogurcie wypełnionego plasteliną.
Etui do okularów: wycinamy z kolorowej tekturki kształt etui, brzegi dziurkuje-
my dziurkaczem i przeplatamy przez otwory kolorową wstążeczkę. Etui można
dodatkowo ozdobić według pomysłów dzieci.
Prima Aprillis  Wiosenne spotkanie z rodzicami
1) Śmieszne wizytówki
Rodzice wydzierają dziwne kształty wizytówek z kolorowego papieru i wpisują
swoje imię, zaczynając od ostatniej litery; podobnie robią dzieci (rodzice poma-
gają swoim dzieciom), a potem przyklejają wizytówki do kartonu o dziwnym
kształcie.
2) Dziwna sala
Nauczycielka przed spotkaniem zmienia wygląd sali, np. kalendarz wisi do góry
nogami, laki siedzą w samochodach. Rodzice i dzieci spacerują po sali i spraw-
dzają, co się zmieniło. Zapamiętują i siadają w dużym kole. Następnie zgłaszają
nauczycielce, co dziwnego zauważyli w sali.
3) Poezja na prima aprillis
Nauczycielka lub dzieci czytają albo recytują wiersze:
H. Ożogowska, Pierwszy kwiecień
J
Opaliły się na czarno Zaczął raki wędką łowić,
2.1
za morzem bociany. potem siał pietruszkę,
s. 40
Każdy przyniósł z ciepłych krajów Gdy pietruszka wybujała, uplótł piękny
w dziobie trzy banany. wianek.
Na rowerze przyjechała Wiatr go trącił małym palcem,
za nimi jaskółka. spadł i rozbił dzbanek.
Powiedziała, że przez morze Jaki dzbanek? Skąd pietruszka?
wygodniej na kółkach. Kto tu bajki plecie?
Patrzył na to mały Wojtek, A spójrzcie na kalendarz:
wdrapał się na gruszkę. dzisiaj pierwszy kwiecień.
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
lub
M. Przewoz
niak, Prima aprillis
Co się stało? Co się stało! A nasz sąsiad, co ma fiata,
Mamie masło wykipiało. fiatem tym nad miastem lata
Tata ubrał się w spódnicę i ulotki zrzuca z nieba,
i tak wyszedł na ulicę. że do szkoły iść nie trzeba!
Zębów umyć dziś nie sposób, Jeśli z okna się wychylisz
bowiem z kranu leci rosół. dojrzysz, że... prima aprillis!
4) Cuda i dziwy
Rodzice i dzieci wykonują śmieszne rysunki w grupach. Grupy dobierają się
według koloru wykonanej wizytówki. Inspiracją pracy plastycznej mogą być
wiersze. Każda grupa wymyśla tytuł swojej pracy. Z powstałych prac zostanie
przygotowana wystawa.
5) Dziwne stwory
Rodzina losuje nazwy stworów i pokazuje, jak się one poruszają, np. rupaki,
dziabągi, niziołki, orki, elfy, ciaptaki. Uczestnicy mogą opisać, jak te stwory wy-
glądają.
Pozostali rodzice naśladują ich. Można dobrać do tego kosmiczną, elektroniczną
muzykę.
6) Śmieszne rymy
Nauczycielka mówi wyrazy związane z wiosną, a zadaniem rodziców i dzieci jest
wymyślenie najzabawniejszych rymów do tych wyrazów (np. trawka, słoneczko,
kwiaty, wietrzyk).
7) Słodki poczęstunek
J
2.1
s. 41
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105
Współpraca przedszkola z otoczeniem
Współpraca z rodzicami
Załącznik nr 11  Wybrane pozycje literatury pomocne we współpracy
nauczycieli przedszkola z rodzicami
B. Arusztowicz, W trosce o uśmiech chorego dziecka, WSiP, Warszawa 1992
M. Bogdanowicz, M. Przasnyska, B. Kisiel, Metoda Weroniki Sherborne w terapii
i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP, Warszawa 1993
W. Breinholst, Mama jest najlepsza na świecie, PZWL, Warszawa 1991
M. Cudak, Szkice z badań nad rodziną, Warszawa 1995
I. Chmielewska, Gdy rodzina potrzebuje pomocy, Warszawa 1979
J. Dobson, Rozmowy z rodzicami, THEC, Kraków 1990
J. Dobrowolska, Czy naprawdę trudne dziecko?, WSiP, Warszawa 1975
I. Dzierzgowska, Rodzice w szkole, Wydawnictwo CODN, Warszawa 1999
W. Eichelberger, O co pytają dzieci? O miłości i wychowaniu, Iskry, Warszawa 1999
W. Eichelberger, Jak wychować szczęśliwe dzieci, Agencja Wydawnicza Tu, Warszawa
1997
H. Filipczuk, Poznaj swoje dziecko, WSiP, Warszawa 1988
H. Filipczuk, Rodzice i dzieci najmłodsze, WSiP, Warszawa 1988
A. Kast-Zahn, Każde dziecko może nauczyć się reguł, Media Rodzina, Poznań 1999
E. Kosińska, Rodzice a szkoła  krótki poradnik psychologiczny, Rubikon, Kraków
1999
M. A
obocki, Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza
Księgarnia, Warszawa 1985
H. Prus-Wiśniewska, Zanim dziecko pójdzie do szkoły  książka dla rodziców, Wydaw-
nictwo Medium, Warszawa 1995
J. Sakowska, Szkoła dla rodziców i wychowawców, CMPPP MEN, Warszawa 1999
K. Steede, 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2000
J
2.1
s. 42
Rady pedagogiczne w przedszkolu
WP1105