Rewolucja lutowa – rosyjska rewolucja przeciwko carowi Mikołajowi II i rosyjskiej
monarchii absolutnej. Wybuchła 3 marca 1917, (wg kalendarza juliańskiego 23 lutego) .

Geneza

a) I wojna światowa była główną przyczyną upadku monarchii rosyjskiej.
b) Nieudolnie dowodzone i źle wyposażone oddziały rosyjskie zaczęły ponosić klęski
c) coraz gorsza sytuacja aprowizacyjna ludności,
d) masowy pobór do wojska i przedłużające się przestoje w pracy fabryk.
e) Mikołaj II nie cieszył się zbyt dużym autorytetem wśród poddanych
f) podejrzewano carycę Aleksandrę o sprzyjanie Niemcom
g) uleganie wpływom Rasputina.
h) Od 1916 nasilały się strajki i bunty w armii w których uczestniczyli głównie świeżo

powołani żołnierze.

i) obwiniano cara o klęski na froncie, po tym jak wyjechał na front, bezpośrednio

kierując działaniami armii

j) R. Pipes - > dodatnie temeratury, słoneczna pogoda w lutym

Przebieg

Za początek rewolucji uchodzi strajk robotników z Zakładów Putiłowskich w Piotrogrodzie 3
marca (18 lutego) 1917 na znak protestu przeciw brakom żywności.
10 marca strajk obejmował już wszystkie zakłady piotrogrodzkie.

11 marca wojska strzelały do tłumu
Bunt w wojsku zapoczątkowali żołnierze z Pułku Pawłowskiego odmawiając strzelania do
cywili. Szybko bunt przeniósł się na pozostałe pułki w stolicy -

Ośrodki władzy

Na czele rewolucji próbowały stanąć dwa ośrodki władzy, powstałe 12 marca: powołany
przez Dumę i popierany przez centrystów i umiarkowanych Tymczasowy Komitet Dumy oraz
Piotrogradzka Rada (Sowiet), zdominowany przez eserów i socjaldemokratów.

Skutki rewolucji:
car Rosji Mikołaj II abdykował

Tymczasowy Komitet Dumy został przekształcony w Rząd Tymczasowy na czele z kadetem,
księciem Gieorgijem Lwowem przy poparciu prawicowych eserów (Aleksander Kiereński)
Jednocześnie zaczęły powstawać rady i komitety robotnicze w miastach oraz żołnierskie na
froncie.

Pogarszająca się sytuacja gospodarcza oraz dalsze klęski na frocie nie sprzyjały jednak
stabilizacji.
Powrót Lenina do Piotrogrodu 16 kwietnia z pomocą Niemców nasilił pacyfistyczną agitację
bolszewików

Tezy kwietniowe

w kwietniu 1917 r. do Piotrogrodu przybył Lenin. Następnego dnia po przyjeździe wygłosił
on referat, który przeszedł do historii pod nazwą "Tez kwietniowych".

Przedstawił w nim hipotezę, jakoby w Rosji dokonała się wskutek rewolucji lutowej
rewolucja burżuazyjno-demokratyczna, którą należy niezwłocznie przekształcić w rewolucję
socjalistyczną, tworząc system rad i pozbawiając Rząd Tymczasowy władzy

Pucz Korniłowa
7 września głównodowodzący wojsk rosyjskich generał Ławr Korniłow pod pretekstem
możliwości bolszewickiej rewolty zażądał dymisji ministrów i wysłał do Piotrogrodu
oddziały zbrojne.
Do Kiereńskiego dojdzie sfałszowany telegram o próbie zamachu stanu Korniłowa.
Premier zabierze mu tytuł dowódcy.
Korniłow przekonany, że Kiereński jest zakładnikiem bolszewików w Piotrogrodzie wyruszył
z korpusem kozackim na stolicę. Gdy okazało się, że Kiereński zgodził się na uzbrojenie
bolszewickiej Czerwonej Gwardii i wysłał wojska z Piotrogrodu przeciw korpusowi
kozackiemu
Kiereński odebrał Korniłowowi dowództwo i aresztował go w twierdzy w Mohylewie.
Dwuznaczne postępowanie Kiereńskiego i jego odwołanie się do bolszewików przeciwko
armii spowodowało lawinową utratę poparcia dla Rządu Tymczasowego i w konsekwencji
utorowało drogę do przejęcia władzy w Rosji przez bolszewików, w niecałe dwa miesiące od
tzw. puczu Korniłowa.
Premier Kiereński uznał to za próbę przejęcia władzy i wezwał robotników i marynarzy do
obrony rządu; 12 września sam przejął obowiązki głównodowodzącego. 14 września rząd
proklamował ustrój republikański Rosji.

22 września w wyniku nowych wyborów do Rady Piotrogrodzkiej większość uzyskali
bolszewicy na czele z Trockim. 20 października do Piotrogrodu powrócił Lenin; 23
października Komitet Centralny bolszewików przyjął rezolucję o powstaniu zbrojnym i
stworzył pierwsze Biuro Polityczne; 25 października Rada Piotrogrodzka utworzyła Komitet
Wojskowo-Rewolucyjny, oficjalnie dla obrony stolicy przed Niemcami – w rzeczywistości
jako sztab przygotowujący przewrót - rewolucję październikową, która wybuchła w nocy z 6
na 7 listopada.

Rewolucja październikowa

Przyczyny

Władzę w miastach w coraz większym stopniu kontrolowały "rady delegatów robotniczych",
a na froncie – "rady delegatów żołnierskich"
akcję bolszewików, którzy (w przeciwieństwie do mienszewików) występowali za
natychmiastowym przerwaniem działań wojennych. Propaganda i działalność bolszewików,
była w znacznej mierze finansowana przez sztab niemieckiej armii[1] i skarb Rzeszy
niemieckiej[2].
przemysł niemiecki miał uzyskać dostęp do bogactw naturalnych Rosji i jej zasobów
gospodarczych[5]. Narastanie nastrojów antywojennych i antyrządowych przesądziło sprawę i
23 października Komitet Centralny bolszewików zadecydował o powstaniu.

Początek przewrotu

24 października (według kalendarza gregoriańskiego 6 listopada). Ok. 7 tys. zrewoltowanych
żołnierzy i marynarzy otoczyło siedziby wszystkich urzędów państwowych i miejskich w
Piotrogrodzie. Ze strony Rządu Tymczasowego nie nastąpiła żadna reakcja.

Następnego dnia o godz. 10 rano Lenin wydał komunikat prasowy, w którym obwieścił
obalenie Rządu Tymczasowego. W południe Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich
Piotrogrodu ogłosiła przejęcie władzy w państwie. Zasadnicze ustalenia ustrojowe miał
podjąć zbierający się następnego dnia II Zjazd Rad.

Tymczasem rosyjski rząd (bez Kiereńskiego,) siedział bezczynnie i bezradnie w Pałacu
Zimowym.

Zjazd Rad

25 października (7 listopada) wieczorem w siedzibie sztabu bolszewików - Smolnym -
rozpoczął pod przewodnictwem Kamieniewa II Zjazd Rad. Obecni na nim mienszewicy i
eserowcy protestowali przeciwko zastosowanej przez bolszewików metodzie przejęcia
władzy.

Dekrety Lenina

Następnego dnia II Zjazd Rad uchwalił na wniosek Lenina trzy słynne dekrety: Dekret o
Pokoju, Dekret o Ziemi i Dekret o Rządzie. Pierwszy z nich był w
gruncie rzeczy prywatną prośbą pod adresem mocarstw o trzymiesięczny rozejm,

drugi nakazywał przejście prywatnej własności ziemskiej w ręce wspólnot ziemskich

(postanowienie to było wzięte z programu eserowców i było całkowicie niezgodne z linią
bolszewików, którzy opowiadali się za przekazaniem ziemi w ręce państwa),

zaś trzeci na miejsce dotychczasowego rządu wprowadzał Radę Komisarzy Ludowych

(tzw. Sownarkom) z Leninem na czele.

Wybory do Konstytuanty 15 XI Rada Komisarzy Ludowych ogłosiła Deklarację praw
narodów

Rosji.

Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, w Rosji miały się odbyć wybory do Zgromadzenia
Narodowego - Konstytuanty (które miało m.in. zatwierdzić dekrety II Zjazdu Rad).
Zdobywszy władzę w głównych ośrodkach, bolszewicy nie byli już zainteresowani ideą
Konstytuanty, ale nie mogli otwarcie wystąpić przeciw przeprowadzeniu wyborów. Odbyły
się one 25 XI i przyniosły zdecydowany sukces eserowcom; oprócz nich byli reprezentowani
bolszewicy, kadeci, mienszewicy i przedstawiciele mniejszości narodowych. Konstytuanta
została jednak rozpędzona przez bolszewików w czasie swego pierwszego posiedzenia, w
nocy 18/19 I 1918, a Rada Komisarzy Ludowych potwierdziła to dekretem o jej rozwiązaniu

"Gwardia jest zmęczona"

19 (6) stycznia 1918 r., między godz. 3 i 4 rano, przewodniczący Zgromadzenia i przywódca
eserowców, Wiktor Czernow usiłował doprowadzić do uchwalenia ustawy o zniesieniu
własności ziemskiej. W pewnym momencie trącił go w ramię pewien marynarz, dowódca
bolszewickiej Gwardii Czerwonej. "Otrzymałem rozkaz - powiedział - aby was
poinformować, że wszyscy obecni mają opuścić salę, gdyż gwardia jest zmęczona".
Pierwsze posiedzenie rosyjskiego parlamentu było posiedzeniem ostatnim. Do marca 1918 r.
bolszewicy przejęli władzę w całej Rosji. Kraj czekała trzyletnia, wyjątkowo krwawa i
brutalna, wojna domowa.

CZEKA
organu czuwającego nad bezpieczeństwem państwa, odpowiedzialnego za represje w Rosji
Sowieckiej w latach 1917 - 1922.

Powołanie WCzK

Lenin zaskoczony rozmiarami wewnętrznej i zewnętrznej opozycji wobec nowej władzy
Rady Komisarzy Ludowych, wystąpił z inicjatywą utworzenia policji politycznej. 20 grudnia
1917 roku Rada Komisarzy Ludowych podjęła decyzję o utworzeniu Wszechrosyjskiej
Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem - w skrócie WCzK.

Na czele komisji stanął komunista Feliks Dzierżyński, który sprawował to stanowisko do
lutego 1922 roku. Po reorganizacji WCzK i zamienieniu jej w Państwowy Zarząd Polityczny
(GPU), a następnie w Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny (OGPU), Feliks
Dzierżyński kierował tą instytucją aż do śmierci w 1926 roku.

Pierwsze zadania

Rada Komisarzy Ludowych ściśle określiła zadania WCzK, początkowo składające się z
trzech punktów:
Ścigać i likwidować wszystkie akcje kontrrewolucyjne i sabotażowe na obszarze całej Rosji,
bez względu na to kto je organizował.
Oddawać pod sąd Trybunału Rewolucyjnego wszystkich sabotażystów i
kontrrewolucjonistów.
Przeprowadzać wstępne doniesienia, jeśli byłyby one konieczne do zachowania
bezpieczeństwa.

W rzeczywistości kompetencje i zadania WCzK były nieograniczone, spełniała nie tylko
funkcję policji politycznej, ale także sądu i kata.
Czeka przeprowadzała wysiedlenia i konfiskaty mienia, ścigała przestępstwa pospolite,
walczyła ze spekulacją, pełniła funkcję cenzora prasy i wydawnictw, zajmowała się
bezpośrednią ochroną rządu i partii.

Czerwony terror

Korzystając z pretekstu, jakim był nieudany zamach na Lenina, Czeka rozpoczęła tzw.
czerwony terror, co pozwoliło na stosowanie takich metod jak branie zakładników i na
niespotykaną do tej pory skalę masowych egzekucji. Dzierżyński wydał osobisty rozkaz, aby
do masowych egzekucji na kontrrewolucjonistach wykorzystywać karabiny maszynowe.

Komunizm wojenny

Komunizm wojenny, polityka społeczno-gospodarcza realizowana w latach 1918-1921
wprowadzona jako próba realizacji haseł komunistycznych sprzed rewolucji październikowej.

W jej trakcie dokonano nacjonalizacji przemysłu, banków i kolei, zlikwidowano handel
prywatny, wprowadzono obowiązek pracy i militaryzację niektórych gałęzi przemysłu.
Podstawowy problem aprowizacji rozstrzygnięto poprzez wprowadzenie dystrybucji dóbr,
przymusowych kontyngentów i reglamentacji artykułów spożywczych.

Podjęto starania zmierzające do wyparcia rubla jako głównego środka wymiany i
wprowadzenia gospodarki bezpieniężnej.

Trzy lata urzeczywistniania polityki komunizmu wojennego doprowadziły do zaniku obiegu
pieniądza, hiperinflacji, spadku produkcji przemysłowej i rolniczej, upadku wolnego rynku,
gwałtownego zmniejszenia się liczby mieszkańców miast, głodu i epidemii na wsi.

Wystąpienia społeczne oraz załamanie gospodarki zmusiło władze bolszewickie do
zastąpienia komunizmu wojennego koncepcją Nowej Ekonomicznej Polityki (NEP).

NEP – jedno z działań mających stłumić narastające niezadowolenie społeczne z powodu
tragicznej sytuacji gospodarczej.

NEP był częściowym powrotem do gospodarki rynkowej, jednak podstawowe dziedziny
przemysłu pozostały nadal własnością państwa.

Odwołano zasady komunizmu wojennego: zniesiono system państwowego rozdzielnia
towarów i przywrócono normalny rynek towarowo-pieniężny, obowiązkowe dostawy
towarów rolnych zastąpiono podatkiem żywnościowym, zezwolono na własność prywatną w
tych gałęziach, które znajdowały się poza państwowym monopolem, w przemyśle
państwowym wprowadzono pewne liberalne zasady.

Posunięcia te przyniosły bardzo szybko ożywienie gospodarcze, odrodzenie handlu i rynku,
wzrost produkcji rolnej i przemysłowej oraz stabilizację finansową państwa. Wszystko to
sprzyjało likwidacji zniszczeń wojennych, poprawie gospodarki i postrzegania ZSRR za
granicą – zwiedzione normalizacją kraje Zachodniej Europy zniosły blokadę gospodarczą
ZSRR. Ostatecznie jednak dorabiających się prywatnych właścicieli oskarżano o
kontrrewolucję i związki z kapitałem zachodnim. Doszło do masowych aresztowań. Po 1924
roku nastąpiła stopniowa likwidacja NEP.

Zezwalano również na działalność innych firm oraz kapitału zagranicznego, głównie w
rolnictwie i handlu.