Włodzimierz I. Lenin

O dwuwładzy

Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

WARSZAWA 2008

Włodzimierz I. Lenin – O dwuwładzy (1917 rok)

© Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

– 2 –

www.skfm.w.pl

Artykuł   Włodzimierza   Iljicza   Lenina   „O 
dwuwładzy” ukazał się w gazecie „Prawda” nr 28 
z 9 kwietnia 1917 r., z podpisem N. Lenin.

Podstawa   niniejszego   wydania:   Włodzimierz 
Lenin, „Dzieła wszystkie”, tom 31, wyd. Książka i 
Wiedza, Warszawa 1987.

Włodzimierz I. Lenin – O dwuwładzy (1917 rok)

Podstawowym   zagadnieniem   każdej   rewolucji   jest   zagadnienie   władzy   w   państwie.   Bez 

wyjaśnienia sobie tego zagadnienia nie może być mowy o jakimkolwiek świadomym udziale w rewolucji, 
nie mówiąc już o kierowaniu nią.

Ujawniająca się w niezwykle wysokim stopniu swoistość naszej rewolucji polega na tym, że 

stworzyła ona dwuwładzę. Ten właśnie fakt należy sobie uświadomić przede wszystkim; jeśli się tego nie 
pojęło, nie można iść naprzód. Stare „formuły” na przykład bolszewizmu trzeba umieć uzupełnić i 
skorygować, gdyż, ogólnie biorąc, były one, jak się okazało, słuszne, konkretne jednak urzeczywistnienie 
ich okazało się inne. O dwuwładzy nikt przedtem nie myślał i myśleć nie mógł.

Na   czym   polega   dwuwładza?   Na   tym,   że   obok   Rządu   Tymczasowego,   rządu  burżuazji, 

ukształtował   się   słaby   jeszcze,   zalążkowy,   ale   niewątpliwie   mimo   wszystko   faktycznie   istniejący   i 
krzepnący drugi rząd: rady delegatów robotniczych i żołnierskich.

Jaki   jest   skład   klasowy   tego   drugiego   rządu?   Proletariat   i   chłopstwo   (odziane   w   mundury 

żołnierskie). Jaki jest polityczny charakter tego rządu? Jest to rewolucyjna dyktatura, tzn. władza, która 
opiera   się   bezpośrednio   na   rewolucyjnym   zagarnięciu,   na   bezpośredniej   oddolnej   inicjatywie   mas 
ludowych, a nie na ustawie wydanej przez scentralizowaną władzę państwową. Jest to władza zupełnie 
innego   rodzaju   niż   ten,   do   jakiego   w   ogóle   należy   dotychczas   zwykle   istniejący   typ   władzy   w 
parlamentarnej   republice   burżuazyjno­demokratycznej,   panujący   w   przodujących   krajach   Europy   i 
Ameryki. Zapomina się często o tej okoliczności, często nie zastanawia się nad nią, a tu tkwi sedno 
sprawy. Ta władza – to władza tego samego typu, co Komuna Paryska 1871 roku. Podstawowe cechy 
tego typu: 1) źródłem władzy nie jest ustawa uprzednio rozpatrzona i przeprowadzona przez parlament, 
lecz   oddolna   bezpośrednia   inicjatywa   mas   ludowych   w   terenie,   bezpośrednie,   że   użyjemy   utartego 
wyrażenia,   „zagarnięcie”;   2)   zastąpienie   policji   i   armii,   jako   instytucji   oderwanych   od   ludu   i 
przeciwstawionych ludowi, bezpośrednim uzbrojeniem całego ludu; ładu państwowego strzegą przy takiej 
władzy sami uzbrojeni robotnicy i chłopi, sam uzbrojony lud; 3) aparat urzędniczy, biurokracja również 
zostają albo zastąpione bezpośrednią władzą samego ludu, albo co najmniej poddane specjalnej kontroli, 
przekształcają się w urzędników nie tylko obieralnych, lecz także usuwalnych na każde żądanie ludu, a 
rola ich sprowadza się do roli zwykłych pełnomocników; z warstwy uprzywilejowanej z wysoko, na 
sposób burżuazyjny, opłacanymi „posadkami” przekształcają się w robotników szczególnego „rodzaju 
broni”, z wynagrodzeniem nie przewyższającym zwykłej płacy dobrego robotnika.

Na tym i  tylko  na tym polega  istota  Komuny Paryskiej jako państwa szczególnego typu. O tej 

istocie zapomnieli i wypaczyli ją panowie Plechanowowie (jawni szowiniści, którzy zdradzili marksizm), 
Kautscy (ludzie „centrum”, tzn. ludzie, którzy wahają się pomiędzy szowinizmem a marksizmem) oraz w 
ogóle wszyscy panujący obecnie socjaldemokraci, socjaliści­rewolucjoniści itp.

Wykręcają się  frazesami,  zbywają  milczeniem,   wymigują  się,  po tysiąc  razy winszują  sobie 

nawzajem   rewolucji,   a   nie   chcą  się   zastanowić  nad   tym,  co   to   są  rady   delegatów   robotniczych   i 
żołnierskich. Nie chcą widzieć oczywistej prawdy, że o ile rady te istnieją, o ile są one władzą, o tyle 
istnieje w Rosji państwo typu Komuny Paryskiej.

Podkreśliłem słowo: „o ile”. Jest to bowiem władza dopiero w stanie zalążkowym. Ona sama 

zarówno przez bezpośrednie porozumienie z burżuazyjnym Rządem Tymczasowym, jak i przez wiele 
faktycznych ustępstw oddała i oddaje burżuazji pozycje.

© Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

– 3 –

www.skfm.w.pl

Włodzimierz I. Lenin – O dwuwładzy (1917 rok)

Dlaczego? Czyżby dlatego, że Czcheidze, Cereteli, Stiekłow i ska popełniają „błąd”? Głupstwo. 

Tak sądzić może kołtun, ale nie marksista. Przyczyną jest niedostateczne uświadomienie i zorganizowanie 
proletariuszy   i   chłopów.   „Błąd”   wyżej   wymienionych   przywódców   tkwi   w   ich   pozycji 
drobnomieszczańskiej, w tym, że zaciemniają świadomość robotników zamiast ją rozjaśniać, wpajają im 
drobnomieszczańskie   złudzenia   zamiast   je   obalać,  wzmacniają  wpływ   burżuazji   na   masy   zamiast 
wyzwalać masy spod tego wpływu.

W  świetle  tego  powinno  już być  jasne, dlaczego  tak wiele  błędów  popełniają  również  nasi 

towarzysze, stawiając „po prostu” pytanie: czy należy natychmiast obalić Rząd Tymczasowy?

Odpowiadam:   1)   należy   go   obalić,   ponieważ   jest   to   rząd   oligarchiczny,   burżuazyjny,   a   nie 

ogólnoludowy, ponieważ rząd ten nie może dać ani pokoju, ani chleba, ani pełnej wolności; 2) nie można 
go obalić natychmiast, ponieważ rząd ten trzyma się dzięki bezpośredniemu i pośredniemu, formalnemu i 
faktycznemu  porozumieniu  z radami  delegatów  robotniczych i  z główną Radą – Piterską  – przede 
wszystkim; 3) nie można go w ogóle „obalić” zwykłym sposobem, ponieważ utrzymuje się on dzięki 
„poparciu” udzielanemu burżuazji  przez drugi  rząd, Radę Delegatów Robotniczych, rząd ten zaś – to 
jedyny możliwy rząd rewolucyjny, bezpośrednio wyrażający świadomość i wolę większości robotników i 
chłopów. Wyższego, lepszego typu rządu niż rady delegatów robotniczych, parobczańskich, chłopskich, 
żołnierskich ludzkość nie wytworzyła i dotychczas takiego nie znamy.

Aby stać się władzą, świadomi robotnicy muszą przeciągnąć na swoją stronę większość: dopóki 

wobec mas nie jest zastosowana przemoc, nie ma innej drogi do władzy. Nie jesteśmy blankistami, nie 
jesteśmy   zwolennikami   zagarnięcia   władzy   przez   mniejszość.   Jesteśmy   marksistami,   zwolennikami 
proletariackiej walki klasowej z odurzeniem drobnomieszczańskim, z szowinizmem zwolenników obrony 
ojczyzny, z frazesem, z zależnością od burżuazji.

Stwórzmy   proletariacką   partię   komunistyczną;   jej   elementy   już   zostały   stworzone   przez 

najlepszych zwolenników bolszewizmu; zespólmy się, by prowadzić proletariacką robotę klasową, a po 
naszej stronie stawać będzie coraz większa liczba proletariuszy i najbiedniejszych chłopów. Życie bowiem 
będzie codziennie obalało drobnomieszczańskie złudzenia „socjaldemokratów”, Czcheidzów, Ceretelich, 
Stiekłowów itd., „socjalistów­rewolucjonistów”, drobnomieszczan jeszcze bardziej „czystych” itd. itd.

Burżuazja jest za wyłączną władzą burżuazji.
Świadomi   robotnicy   są   za   wyłączną   władzą   rad   delegatów   robotniczych,   parobczańskich, 

chłopskich,   żołnierskich   –   za   wyłączną   władzą   przygotowaną  przez   wyklarowanie  świadomości 
proletariackiej, wyzwolenie jej spod wpływu burżuazji, a nie przez awantury.

Drobna   burżuazja   –   „socjaldemokraci”,   socjaliści­rewolucjoniści   itd.   itd.   –   waha   się, 

przeszkadzając temu wyklarowaniu świadomości, temu wyzwoleniu.

Oto faktyczny, klasowy, układ sił określający nasze zadania.

© Samokształceniowe Koło Filozofii Marksistowskiej

– 4 –

www.skfm.w.pl