Ćwiczenia pp karnego

Prawo Karne – Jakub Hanc
dyżur – pon., 18-19, 3.16
materiały – kodeks karny, kodeks wykroczeń, podręcznik Lech Gardocki "Prawo Karne"
Kolokwium – ost. Zajecia., 2x wejsciówka,
nieobecnosci – 2,
10.10.2017

Prawo Karne

Co to, co chroni?

Chroni dobra prawnie chronione – takim dobrem będzie życie! Na tę ochronę składają sie elementy jakimi są specyficzne sankcje.

•

Art. 148 § 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat
pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 32 Karami są:

grzywna;

ograniczenie wolności;

pozbawienie wolności;

25 lat pozbawienia wolności

dożywotnie pozbawienie wolności

Hierarchia dolegliwości

Kara grzywny – nieizolacyjna, grzywna wpłacona na rachunek skarbu państwa.

Ograniczenie wolności - nieizolacyjna, niodpłatna praca na cele społeczne.

Pozbawienie wolności od miesiaca do 15l. - izolacyjna

25 lat,

Dożywocie,

Środek Kompensacyjny (taki, który wyrównuje, znosi różnice lub straty; wyrównawczy; )

Tak jak orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody (art. 46), orzeczenie nawiązki (art. 48), a także orzeczenie świadczenia
pieniężnego (art. 49, art. 49a )

Środki zabezpieczające:

Art. 42. § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu
za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa
wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

Problematyczne przepisy:

Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności
od 3 miesięcy do lat 5.

•

Musi być żadanie i współczucie tylko wtedy bedzie uprzywilejowany wyrok, bez jeden z tych cech bedzie
odpowiadać jak za zwykłe zabójstwo (Art. 148)

Art. 191a. § 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej
przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej
zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

•

Nie jest dokładnie okreslone co oznacza naga osoba, naga osoba to taka która pozbawioa jest jakiegokolwiek
przedmiotu na ciele czyli ubrania, buty, łancuszek, naszyjnik, skapa bielizna itp. Jesli chodź jedna z tych rzeczy
znajduje sie na osobie to nie można mówic ze ktoś sie dopuścił czynu zabronionego.

Art. 190a. § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami
poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Więźniowie mają obowiązek pracy.

Podział więzień:

dla kobiet i dla mężczyzn

otwarte, półotwarte, zamknięte.

Art. 46 § 1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując

przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub

zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się

17.10.17

Prawo karne na tle innych gałęzi prawa i dyscyplin naukowych

Prawo Karne (materialne) jest dziedziną prawa okreslającą czyny bedące przestęstwami, kary grążące za te przestępstwa, środki
karne i środki zabezpieczajace stosowane w związku z naruszeniem przepisów prawa oraz zasady odpowiedzialnosć karnej.Prawo
karne materialne zawarte jest w Kodeksie karnym.

Prawo Karne

obejmuje:

Prawo karne

procesowe

– dziedzina prawa okreslajaca reguły postępowania organów państwowych w procesie

karnym. Są to działania zmierzajace do ustalenia czy i przez kogo przestepstwo zostało dokonane a następnie
osądzenia sprawcy przestępstwa. Dodatkowo okresla uprawnienia i obowiązki osób uczestniczacych w procesie.
Prawo karne procesowe zawarte jest w Kodeksie postępowania karnego.

Prawo karne

wykonawcze

- reguluje tryb wykonywania kar orzeczonych za przestepstwo oraz uprawnienia

osób skazanych. Jednym z elementów prawa karnego wykonawczego jest prawo penitencjarnym – przepisy
regulujące wykonywanie kary pozbawienia wolnośći. Prawo karne wykonawcze zawarte jest w Kodeksie
karnym wykonawczym.

W ramach Prawa karnego wyodręnia się jego części, rózniące sie odmiennośćią przedmiotu i sbosobem regulacji:

3. Prawo karne

skarbowe

4. Prawo karne

wojskowe

Reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa i
wykroczenia skarbowe czyli czyny naruszajace interes Skarbu
Państwa.

Odpowiedzialność posiłkowa -

dpowiedzialność osób trzecich

za wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego grzywnę i
ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.
Jest to głównie odpowiedzialność majątkowa osoby trzeciej, jest
to rodzaj zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa na wypadek
niewypłacalności sprawcy czynu zabronionego.

Prawo karne skarbowe zawarte jest w Kodeksie karnym
skarbowym z 1999r.

Reguluje tzw. Przestępstwa wojskowe, czyli przestepstwa
żółnierzy związane z obowiązkiem służby wojskowej i
dyscypliną wojskową np. Dezercja. Ponadto wyodrębnia
odmienne przepisy majace zastosowanie w przestępstwa
niewojskowych popełnianych przez żółnierzy.

Prawo karne wojskowe zawiera się wyodębnionej części Prawa
karngo zatytuowanego "Część Wojskowa".

Kolejną dziedziną prawa silnie związana z Prawem karnym jest

Postępowanie z nieletnimi.

Nalezy tu jednak podkreślić że nie jest to część prawa karnego ponieważ w sostunku do Nieletnich nie stosuje
sie kar a jednynie srodki wychowawcze i poprawcze. Związek miedzy tymi dziedzinami wynika z tego że aby
nieletni został ukarany musi popełnić czyn zabroniony który jest uregulowane w ustawie głownie w Kodeksie
Karnym jako przestępstwo.

ORAZ

Prawo o wykroczeniach,

które określa czyny bedące wykroczeniami, kary grożące za wykroczenia i zasady odpowiedzialnośći za
wykroczenia. Jedną z głównych różnic oddzielającą te dziedziny jest waga czynów jakimi sie zajmują. Kolejna
różnica wynika z postawy sprawcy czynu, zazwyczaj w zwiazku z wykroczeniem nie odczuwa on przeważnie
moralnego dyskonfortu.

Istnieje również podział na

Prawo karne miedzynarodowe

Miedzynarodowe prawo karne

Przepisy wewnętrznego prawa karnego w którym wystepuje
czynnik obcy jak przestępstwo popełniane przez obcokrajowca
bądź za granicą, a takze wspołpraca z instytucjami
miedzynarodowymi w sprawach karnych (ekstradycja).

Inaczej rozumiane jako prawo miedzynarodowe publiczne
odnoszące się do przestępstw miedzynarodowych jak zbrodnie
przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko
ludzkości.

Nauka prawa karnego

Nauka prawa karnego tzw. Dogmatyka(badanie) prawa karnego zajmuje się:

•

wykładnią obowiązujących przepisów,

•

tworzeniem usystematyzowanego zbioru pojęć, instytucji i zasad tego prawa

•

wyjasnianie społecznej funkcji przepisów, instytucji'

•

krytyczna ocena

•

propozycja zmian prawa karnego

Nauki pokrewne

Kryminologia

Wiktymologia

Kryminalistyka

Nauka polityce krminalnej i

penitencjarnej

Nauka o przestępczośći i
przestępcy. Za pomcą badań
zjawisk w formie empirycznej
formuuje wnioski. Przy badaniu
przestępczosći bierze pod uwagę
jej:

•

dynamike ,

•

rozmiary,

•

strukturę

•

a przede wszystkim
rozwija wątek
przyczyn
wystepowania
przestępczości.

Jeśli chodzi o badanie przestępcy
to brane są pod uwagę:

•

motywy działania,

•

cechy fizyczne i
osobowościowe,

•

tryb życia.

Dodatkowym zajeciem
Kryminologii jest badanie
środków i metod zwalczania i
zapobiegania przestępczości i ich
skuteczność

Nauka o ofierze przestępstwa.
Zajmuje się zjawiskiem
pokrzywdzenia przestępstwem a
takze osobą pokrzywdzonego.

Bada rolę ofiary w genezie
przestępstwa oraz metody
zwalczania wiktymizacji

Nauka o metodach i środkach
wykrywania przestępstw, scigania
ich sprawców oraz uzyskiwania
iutrwalania środków
dowodowych dla celu procesu
karnego.

W kryminalistyce wyróżniamy :

Taktykę kryminalistyczną:

•

Taktyka przesłuchania

•

Taktyka pościgu za
sprawcą.

Technikę kryminalistyczną :
Polega na rekonstrukcji zdarzenia
przestępnego i identyfikacji
sprawcy, poprzez badanie:

•

odcisków palców,

•

sladów narzędzi
przestępstwa,

•

badanie pisma,

Kryminalistyka również zajmuje
się metodami i środkami
technicznymi zapobiegania
przestępstwom.

Nauka badająca działalność
organów państwowych w
zakresie wymiru sprawiedliwości
w sprawach karnych.Obejmuje:

Politykę ustawodawczą
(tworzenie prawa karnego),

Politykę ścigania przestępstw,

Politykę Karną (wpływ na
stosowanie kar przez sądy),

Politykę penitencjarną
(wykonywanie kar pozbawienia
wlności.)

Funkcje prawa Karnego

▪

Sprawiedliwościową
Prawo karne rozładowuje negatywny stan napięcia społecznego wywołany popełnieniem przestępstwa i
zaspokaja poczucia sprawiedliwości zarówno osoby pokrzywdzonej, jak i społeczności,

▪

Ochronną
Ma ono na celu ochronę dóbr mających istotne znaczenie dla rozwoju jednostki i funkcjonowania społeczeństwa
przed atakami osób naruszających normy karne; realizowana jest na płaszczyźnie prewencyjnej, represyjnej i
zabezpieczającej,

▪

Gwarancyjną
Po przez wyraźne podkreślenie co jest przestepstwem, zagwarantować, że obywatel nie zostanie pociągniety do
odpowiedzialnosci karnej za czyn, którego prawo za przestepstwo nie uważa. Powinno zabezpieczać jednostkę
przed nadmierną ingerencją w jej prawa przez organy władzy pod pretekstem wykonywania funkcji ochronnej, -
Najwazniejsza z funkcji!

▪

Kompensacyjna
Celem prawa karnego jest naprawienie zła, które zostało wyrządzone poszkodowanemu (w takim stopniu, w
jakim jest to możliwe)

Zasady prawa karnego

Zasada

odpowiedzialnosći karnej za czyn

Oznacza, że odpowiedzialność karna jest konsekwencją za popełniony przez człowieka czyn. Z tego wynika że
odpowiedzialnośći karnej nie podlegają: myśli, poglądy, zamiary ludzkie, jego własciwosci fizyczne lub psychiczne.

Dany pogląd może pociągnąć do odpowiedzialnośći karnej w sytuacji gdy dojdzie do jego uzewnętrznienia poprzez czyn.
Jednak karanie za samo posiadanie własnych poglądów byłoby niezgodne z prawami człowieka i zdecydowanie za bardzo
wkraczałoby w prywatna sfere życia człowieka.

Dzięki tej granicy prawo karne jest bardzo prezycyjnie tworzone i stosowane.

W sytuacji gdy ktos niepoczytalny dopuści sie czynu zabronionego to faktycznie może zostać umieszczony w zakładzie
psychiatryczny, lecz nie jest to kara tylko srodek zabezpieczajacy. Dlatego nie można tu mówić o karze za jakąś własciwość,
na którą nie mamy wpływu.

Zasada

winy

Oznacza, że sprawca czynu zabronionego ponosi odpowiedzialnosć karną tyko wtedy, gdy z poopełnionego czynu można mu
zrobić zarzut. Można to stwierdzić za pomocą przepisów obowiązującego prawa karnego.

Aby wina wystąpiła musi powstać pewna więź miedzy sprawcą a dokonanym przez niego czynem zabronionym. Ponieważ nie
można pociagnać do odpowiedzialnosći karnej lekarza który na wskutek błędu medycznego pozbawił kogoś życia. Czyli nie
można karać za samo powstanie skutku.

Art.1 § 3KK. "nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie
czynu"

Czyn łamiący prawo ale niekoniecznie będące przestepstwem określa sie jako czyn zabroniony.

Zasada

odpowiedzialnośći indywidualnej i osobistej

Charakter indywidualny odpowiedzialnosći karnej polega na tym, że dokonane przestepstwo jest przypisany do jednego
sprawcy,
Odpowiedzialność karna powinna mieć charakter nie tylko indywidualny, ale i osobisty, tzn. Nie moze jej przejać na siebie
inna osoba niż sprawca przestepstwa.

Zasada

humanitaryzmu

Prawo karne ma być humanitarne czyli ludzkie, oznacza to, że wymagania przez nie stanowione muszą być na miarę
mżliwosći ludzi. Stosowane kary nie mogą poniżać czy być okrutne oraz sprawiać dodatkowych dolegliwosći skazanemu.

Art. 40 Konstytucji RP "Nikt nie moze być poddany torturom ani okrutnym. Nieludzkim lub ponizającemu traktowaniu i
karaniu. Zakazuje sie stosowania kar cielesnych".

Art. 3 KK. "Kary oraz inne śroki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniu zasad humantaryzmu, w
szczególnosći zposzanowaniem godności człowieka".

Zasada

nullum crimen sine lege

"Nie ma przestępstwa bez ustawy" , zasada chroniąca jednostkę przed arbitanym stosowaniem represji karnej przez organy
państwowe.

W art. 42 Konstytucji RP "Odpowiedzialnosći karnej podlega ten tylko, kto dopuscił się czynu zabronionego

pod groxbą kary przez ustawę obowiązujacą w czasie jego popełnienia"

Nullum crimen sine lege scripta Nullum crimen sine lege certa

Zakaz analogii

Nullum crimen sine lege praevia

Nullum poena sine lege

Prawo karne musi być prawem
pisanym i zawartym w ustawie.

PK. nie moze byc tworzone przez
władze wykonawczą i wydawana

Przepisy karne muszą opisywać
przestepstwo w sposoób
maksymalnie dokładny.

Niedopuszczalne jest
stosowanie analogii
na niekorzysc
oskarżonego.

Ustawa karna wprowadzająca
odpowiedzialność karną lub ją
zaostrzająca nie moze działać
wstecz (lex retro non agit).

Kara za przestępstwo musi być
określona i przewidziana we
wcześniej wydanej ustawie

w formie roporządzeń lub
zarządzeń. Dzięki tej zasadzie
PK. jest bardziej stabilne.

Nie moze równiez być tworzone
przez Wymiar Sprawiedliwości
tylko przez niego interpretowane,
dlatego występuje tu zakaz
stosowania prawa zwyczajowego,
poniewaz nie jest wystarczajaco
dokładny.

Przepis PK może mieć charakter
blankietowy. Czyli mimo że ma
mieć moc ustawy to moze
odsylać dla sprecyzowania do
przepisu jakiegos rozporzędzenia.

Ustawa karna i jej stosowanie

Źródła

prawa karnego

Konstytucja,

Kodeks karny z 1997 – cze. Ogolne, szczególna i wojskowa.

Umowy miedzynarodowe – maja pierwszenstwo gdy nie mozna pogodzić z kodeksem karnym

Art. 89 Konstytucji RP
Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody
wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, ◄ dotyczy prawa karnego
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Rozporzadzenia – też mogą być źródłem prawa karnego ale są ograniczone ponieważ musza sie zawierac w ustawie .
Nie stanowią one źródła prawa karnego w sensie stanowienia zakazów i nakazów oraz kar grożących za ich
przełamanie. Akty takie mogą dopełniać dyspozycję przepisów ustawy karnej.

Akty prawa miejscowego – mogą byc źródłem prawa karnego ale tylko gdy jest określony konkretny rodzaj czynu
zabronionego o małej dolegliwośći karnej.

Wykładnia przepisów prawa karnego

Szczególne znaczenie ma tutaj wykłania językowa. Odwołuje się do znaczenia słów użytych w tekście ustawy, jest rodzajem
wykładni najbardziej dostępnym dla nieprawników. Powinna mieć przewagę nad wykładnią celowosciową, teleologiczną oraz
systemową. To są warianty na wypadek gdyby dany przepis był niezrozumiały i nie określał w sposób dokładny myśli ustawodawcy,
bądź gdy dany przepis mógłby być rozumiany dwuznacznie. W ten sposób dochodzi do węższego badz szerszego interpretowania
przepisu, a jest to czynność niepożadana ze wzgladu na to że dochodzi czesto do stosowania analogii na niekorzyść sprawcy.

Normy prawnokarne

•

Prawnokarne normy sankcjonowane
Reguły postępowania zakazujące i nakazujące, pod groźbą kary. Adresowana jest w zasadzie do wszystkich ludzi, do
których moze zostać zastosowana ustawa karna

•

Prawnokarne normy sankcjonujące
Skierowane są do organów państwowych, które z mocyustawy są zobowiązane do pociagnięcia sprawców do
odpowiedzialnośći karnej lub zastosowanie środkow zabezpieczejacych.

Nauka o przęstepstwie

Nie ma nigdzie konkretnej definicji przestępstwa. Art 1 § 1 określa jedynie, kto podlega odpowiedzialnosći karnej. Można zatem
uznać ze są to pewne elementy definicji, która brzmi następująco :

Przestępstwo to:

czyn człowieka,

zabroniony pod groźba kary, przez ustawę obwiazująca w chwili jego popełnienia

bezprawny,

społecznie szkodliwy w stopniu wiekszym niż znikomy,

zawiniony.

Nie ma przestępstwa bez jakiegokolwiek z powyższych elementów. Wszystkie te przesłanki musza być spełnione łacznie zeby
mówić o przestepstwie. Sa rónież rozpatrzane w tej kolejnośći, więc jeśli okaże sie czyn tak naprawdę nie jest czynem lecz czyms
pozornym to nie badamy kolejnych punktów.

Przestępstwo jako czyn człowieka

Przestępstwa nie moze popełnić zwierze, ani żadne przedmioty czy siły natury. Odpowiedzialność karną mogą tylko ponosić
ludzie. Jesli przestepstwo to czyn człowieka wiec moze go dokonać tylko osoba fizyczna a nie osoba prawna czy inny tzw.
podmiot zbiorowy (NA EGZAMINIE).

Ustawa z 2002r. O odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary NIE WPROWADZA
WYJĄTKÓW OD ZASADY, ŻE PRZESTĘPSTWO TO CZYN CZŁOWIEKA.

Czyn?

Nie można pociągnać do odpowiedzialności karnej za myśli, poglądy i przekonania, jak rónież za zamiar popełnienia
przestępstwa.
Czyn jest to sterowane wolą człowieka zachowanie ( działanie jak i zaniechanie ). Odpowiedzialność za zaniechnie ciąży tylko
na tym kto ma obowiązek działania.

Okolicznośći wyłączające czyn?

Sytuacje, które uniemozliwiają odzwierciedlenie w zachowaniu wolnej woli człowieka

◦

Przymus bezwzględny (vice absoluta)
Użycie siły fizycznej w taki sposób aby osoba druga nie mogła pokierować swoim zachowaniem (nie chodzi o
intensywnośc a sposób użycia) np.;

•

skrępowanie człowieka ,

•

przymuszenie do określonego ruchu,

◦

Przymus względny
Nie wyłacza kategorii czynu – jest to takie uzycie siły fizycznej lub psychicznej, która ogranicza swobode decyzji, ale
jej całkowicie nie wyłączac np.;

▪

tortury,

▪

szantaz,

•

Odruchy bezwarunkowe/wrodzone
Mimowolne reakcje organizmu na bodziec, nad którymi człowiek nie jest w stanie zapanować np.;

▪

odruch łapania równowagi,

▪

kichanie z zamknietymi oczami,

◦

Odruchy warunkowe/ nabyte
Nie wyłącza kategorii czynu – zachowanie nad którym mamy kontrole, np.;

•

jazda na pamięć,

◦

Stany chorobowe
Gdzie przy wyłaczeniu świadomości zachowana jest aktywność ruchowa (nie choroby psychiczne) np.;

▪

epilepsja,

▪

lunatykowanie

•

Oddziaływanie praw fizyki, których nie mozna odeprzeć, np.;

▪

wypadek samochodowy, kolizja na drodze,

•

Fizyczna niemożność wykonania rozkazu np.;

▪

rozkaz w stosunku do żołnierza, który musi przenieść kamień 3 tonowy,

Jeśli zaszła ktoraś z tych okoliczności oznacza brak czynu i tutaj kończy sie dochodzenie sprawdzenia czy doszło do przestepstwa,
natomiast jeżli stwierdzi sie ze był czyn np w sytuacji przymusu względnego trzeba w nastepnej kolejności ustalic czy owy czyn
był zabroniony

Czyn zabroniony,

Aby dane zachowanie było czynem zabronionym przez ustawę musi odpowiadać opisowi ustawowemu, określonego typu
przestępstwa. Opis ten składa sie z elementów zwanych; ustawowymi znamionami przestępstwa.

Zanmiona
Konkretne terminy przeważajace o popełnieniu czynu zabronionego, np.; "uderza" "przywłaszcza mienie" "okres porodu"
"publicznie"

Art. 115. § 1. Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.

Bezprawny,

Pojęcie to oznacza sprzeczność z określoną normą prawną. Bezprawność karna jest to sprzeczność z normami prawa karnego,
naruszenie zakazu lub nakazu zawartego w tym prawie. Jednak sam fakt wypełnienia znamion określonego typu przestępstwa, nie
przesądza ostatecznie, że mamy do czynienia z przestępstwem. Inne bowiem przepisy mogą zezwalać w pewnym zakresie na
takie zachowania,

Zatem dopiero zestawienie konkretnego czynu z całym systemem prawa może doprowadzić do ustalenia, czy jest on
bezprawny.

Okoliczność wyłączająca bezprawność czynu w prawie karnym nazywa się kontratypem – ryzyko zawodowe (sportowe, np.
Walki mma, medycyna) wyższa konieczność (obezwadnienie zlodzieja, ), szczególne uprawnienia

Społecznie szkodliwy,

Art. 115. § 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę

•

rodzaj i charakter naruszonego dobra, ◄ osobiste lub publiczne. Nie jest bez znaczenia, które dobro prawnie
chronione zostało w danej sytuacji naruszone przez sprawcę, gdyż wystarczy porównać sankcje karne różnych
kategorii przestępstw, by wiedzieć, że na czoło wysuwa się bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne państwa,
życie i zdrowie człowieka czy jego wolność

•

rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, ◄ duże lub małe. Chodzi zarówno o szkodę majątkową, jak i np.
uszczerbek na zdrowiu, naruszenie godności osobistej

•

sposób i okoliczności popełnienia czynu, ◄ np. brutalny sposób działania sprawcy, współdziałanie w
popełnieniu przestępstwa z nieletnim, użycie niebezpiecznego narzędzia, czas i miejsce dokonania czynu

•

wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również ◄odnosi się tylko do czynów tych sprawców, na
których ciążyły prawne, szczególne obowiązki - art. 2 kk, zaś czyn polegał na naruszeniu tych obowiązków przez
sprawcę, np. art. 160 § 2 kk - obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo. To może badac biegły
w danej dziedzinie prawa.

•

postać zamiaru, ◄ Czyli element strony podmiotowej umyślnej - zamiar bezpośredni, zamiar ewentualny, czy
też bezpośredni o szczególnym zabarwieniu przy przestępstwach tzw. kierunkowych, np. przy przestępstwie
oszustwa z art. 286 § 1 kk - działanie sprawcy w celu doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym, jak też fakt działania w sposób przemyślany - z premedytacją lub
w zamiarze nagłym, pod wpływem impulsu

•

motywację sprawcy, ◄ To całokształt elementów intelektualnych i emocjonalnych, które kierowały
zachowaniem się sprawcy; motywacja sprawcy da odpowiedź na pytanie, dlaczego sprawca popełnił dane
przestępstwo; wyróżnia się motywację zasługującą na szczególne potępienie, np. art. 148 § 2 pkt 3 kk oraz
motywację zasługującą na uwzględnienie, np. w art. 222 § 2 kk)

•

rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia◄ Element ten wiąże się z nieumyślnością
zachowania się sprawcy i jej stopniowaniem

Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej
dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele
zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania
świadomości prawnej społeczeństwa.
§ 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie
popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie przestępstwa
wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw
przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po
jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu
sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

Art. 66. § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego
właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia
postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia
wolności.

Art. 288. § 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku. ◄ Przykład korzytana z zasady społecznej szkodliwosći czynu zabronioneg.

Zawiniony,

Pod pojęciem „winy” rozumiemy personalną zarzucalność popełnionego czynu. Stawiamy zatem komuś zarzut, iż w konkretnej
sytuacji postąpił niewłaściwie (działanie) lub nie postąpił właściwie (zaniechanie). Granice tej zarzucalności określa ustawa
poprzez wskazanie przesłanek winy i okoliczności ją wyłączających.

Przypisanie sprawcy winy wymaga określenia katalogu przesłanek (przesłanki pozytywne):

strona podmiotowa przestępstwa, określona w



art. 9 kk, tj. określony stosunek psychiczny sprawcy do czynu, który

może polegać na umyślności bądź nieumyślności;

poczytalność i wiek sprawcy;



możliwość rozpoznania bezprawności popełnionego czynu;



normalna sytuacja motywacyjna.



Dlatego też uchyla winę (przesłanki negatywne) nieosiągnięcie przez sprawcę

•

wieku odpowiedzialności,

•

niepoczytalność w chwili czynu,

•

usprawiedliwiony błąd, co do bezprawności czynu lub okoliczności ją wyłączającej,

•

stan wyższej konieczności,

•

działanie w warunkach rozkazu,

•

ostateczna potrzeba (zob. art. 10 § 1 i 2, art. 31 § 1, art. 29-30, 26 § 2, art. 318, art. 319 kk).

W wypadku nieumyślności warunkiem przypisania winy jest ponadto istnienie szczególnego obowiązku ostrożności (w art. 9 § 2
kk mowa jest o "wymaganej" ostrożności).
Brak przesłanki pozytywnej lub pojawienie się przesłanki negatywnej powoduje, że osobie, która popełniła czyn, nie można
przedstawić zarzutu z powodu jego popełnienia.

Klasyfikacja przestępstw

Waga przestępstwa

- Ze względu na sankcję karną (art. 7 kk):

◦

Zbrodnie
to czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą, np. art.
148 § 1 kk, art. 280 § 2 kk.

◦

Występki
to czyny zagrożone karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą
pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Forma winy

- Ze względu na stronę podmiotową:

◦

Umyślne
sprawca ponosi odpowiedzialność tylko za umyślne popełnienie danego czynu, np. art. 158 § 1 kk – udział
w bójce.

◦

Nieumyślne
sprawca ponosi odpowiedzialność z danego przepisu tylko wówczas, gdy spowodował zdarzenie
nieumyślnie, np. wypadek drogowy – art. 177 § 1 kk, nieumyślne spowodowanie śmierci osoby – art. 155
kk, gdyż w przypadku umyślnego spowodowania wymienionych wyżej zdarzeń, odpowiada z innych
przepisów – odpowiednio z art. 157 § 1 kk (umyślne uszkodzenie ciała), art. 148 kk (zabójstwo).

Forma czynu

- Ze względu na zachowanie się sprawcy:

◦

przestępstwa z działania
które mogą zostać popełnione tylko w wyniku aktywnego zachowania się sprawcy, np. kradzież z art. 278
kk – sprawca zabiera cudzą rzecz

◦

przestępstwa z zaniechania
sprawca nie podejmuje działania, do którego jest obowiązany . Są to przestępstwa, za które
odpowiedzialność może ponieść tylko osoba, na której ciąży szczególny, prawny obowiązek podjęcia
działania lub zapobieżenia skutkowi (art. 2 kk). Źródłem tego obowiązku może być przepis ustawy, umowa
lub pełnienie określonej funkcji. Przykładowo art. 162 § 1 kk nakłada na każdą osobę, która jest do tego
zdolna, obowiązek udzielenia pomocy człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim
niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli nie dopełni tego obowiązku,
popełnia przestępstwo nieudzielenia pomocy – przez zaniechanie.

Znamie skutku

- Ze względu na skutek

◦

materialne (skutkowe)
dla uznania, iż dane przestępstwo zostało dokonane, wymagane jest nastąpienie skutku określonego w
przepisie prawa, np. art. 190 kk (groźba karalna) stanowi, że skutkiem grożenia innej osobie ma być
wzbudzenie z zagrożonym uzasadnionej obawy spełnienia groźby. Jeżeli osoba, do której skierowana była
groźba, nie obawia się jej spełnienia, zachowanie sprawcy nie wyczerpało znamion tego przestępstwa.

◦

formalne (bezskutkowe)
są to przestępstwa, wykroczenia, polegające tylko na określonym zachowaniu się sprawcy, które jest
karalne niezależnie od tego, czy wywołało jakiś skutek czy nie, np. art. 178a § 1 kk (prowadzenie pojazdu
mechanicznego w stanie nietrzeźwości).

Typy przestępstw

- Ze względu na typ przestępstwa:

◦

typ podstawowy
jako podstawowa forma, w jakiej dany czyn może być popełniony, np. zabójstwo z art. 148 § 1 kk, bójka
z art. 158 § 1 kk

◦

typ kwalifikowany
do typu podstawowego dodano pewne okoliczności, które powodują, że nowo powstały typ przestępstwa
jest zagrożony surowszą karą, np. zabicie jednym czynem więcej niż jednej osoby z art. 148 § 3 kk w

stosunku do § 1, czy branie udziału w bójce używając noża z art. 159 kk w stosunku do art. 158 § 1 k

◦

typ uprzywilejowany
przez dodanie pewnych elementów do typu podstawowego przestępstwa powstaje nowy, zagrożony
łagodniejszą karą, np. zabójstwo w afekcie z art. 148 § 4 kk czy dzieciobójstwo z art. 149 kk, w stosunku
do art. 148 § 1 kk.

Tryb ścigania

- Ze względu na tryb ścigania:

◦

ścigane z oskarżenia publicznego
ściganie przestępstw z urzędu stanowi zasadę. Jeżeli przepis prawa nie przewiduje innego trybu
ścigania, oznacza to, iż dane przestępstwo ścigane jest z urzędu, tj. niezależnie od woli
pokrzywdzonego organ ścigania ma obowiązek wszcząć i przeprowadzić postępowanie, np. art. 150
kk – eutanazja, art. 173 kk – sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym.

◦

ścigane z oskarżenia prywatnego
ścigane na skutek wniesienia i popierania przed sądem przez pokrzywdzonego tzw. prywatnego aktu
oskarżenia, np. znieważenie – art. 216 kk, naruszenie nietykalności cielesnej – art. 217 kk, lekki
uszczerbek na zdrowiu – art. 157 § 2 kk. Sposób postępowania w takich przypadkach regulują
przepisy art. 59 – 61 kpk.

◦

przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego
po złożeniu wniosku o ściganie i ukaranie sprawcy, postępowanie toczy się jak przy ściganiu z
urzędu – art. 12 kpk.

Ze względu na podmiot

◦

powszechne
mogą zostać popełnione przez każdą osobę fizyczną, która posiada ogólne cechy podmiotu przestępstwa, tj.
wiek, poczytalność, indywidualne określenie, np. art. 148 § 1 kk „Kto zabija człowieka…”, art. 158 § 1 kk
„Kto bierze udział w bójce lub pobiciu…”

◦

indywidualne
odpowiedzialność za takie czyny mogą ponieść tylko te osoby, które posiadają dodatkową cechę, wskazaną
przez konkretny przepis, np. art. 149 kk „Matka, która zabija dziecko…”, art. 231 § 1 kk „Funkcjonariusz
publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia….”

Przestępstwa indywidualne z kolei dzielimy na

•

właściwe
gdzie szczególna cecha podmiotu decyduje o bycie przestępstwa, np. art. 228 kk – jeżeli korzyść majątkową
lub osobistą przyjmuje osoba nie pełniąca funkcji publicznej, nie ma przestępstwa łapownictwa.

•

niewłaściwe
szczególna cecha podmiotu decyduje o stworzeniu typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego
przestępstwa, np. dzieciobójstwo z art. 149 kk (typ uprzywilejowany zabójstwa), za które może odpowiadać
tylko matka biologiczna dziecka. Jeśli dziecko zabije osoba niebędąca matką, odpowiada za typ podstawowy,
tj. za zabójstwo z art. 148 kk. II.

Struktura przestępstwa

Podmiot przestępstwa

1. Wiek sprawcy

Podmiotem przestępstwa mze byc osoba fizyczna, która ukończyła w chwili popełninia czynu 17 lat (art. 10 § 1 kk). Czynów
dokonanych przez osoby poniżej 17 lat nie nazywa sie przestępstwami, nie podlegają oni zatem odpowiedzialnosći karnej tylko
stosuje sie wobec nich srodki przewidziane w ustawie o postępowanie w sprawie nieletnich.

Od zasady przewidziano dwa wyjatki. W pewnych okolicznosciach nieletni, który ukończył 15 lat podlega odpowiedzialności
karnej. Takimi sytuacjami są; zamach na życie prezydenta RP, zabojstwo umyślne zwykłe, morderstwo, umyślne spowodowanie
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu typu pdstawowego i kwalifikowanego, umyslne spowodowanie niebezpieczeństwa
powszechnego, zgwałcenie typu kwalifikowanego, czynna napaść na funkcjonariusza publicznego ze skutkiem w postaci
cięzkiego uszczerbku na zdrowiu, rozbój. Mogą zostac wobec nieletniego zastosowane przepisy KK zwłaszcza gdy przemawiaja
za tym okolicznossci sprawy oraz gdy środki wychowawcze zawiodły. Drugim wyjatkiem jest sytuacja w której to osobe dorosła
w wieku od 17 lat do 18 traktuje sie jak nieletniego jednak odnosi sie to tylko do sprawcy występku.

2. Nieletni,

Ustawa reguluje bowiem również postepowanie z nieletnimi, u których stwierdzono objawy demoralizacji Ustawa wskazuje, że
osoba nieletnią jest;

–

Osoby do lat 18, wobec których stosuje sie środki wychowawcze lub poprawcze w zwiazku z ch demoralizacją.

–

Osoby miedzy 13 a 17 rokiem życia, wobec których toczy się postepowanie o czyny karalne wypełniające znamiona
przestepstw lub niektórych wykroczeń.

–

osoby wobec których wykonuje się orzeczone srodki wychowawcze lub poprawcze, okreslone sa w ustawie jako nieletni
do ukończenia 21 lat.

Środki wychowawcze :

◦

upomnienie

◦

zobowiazanie do okreslonego postepowania (podjęcie nuki)

◦

nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

◦

nadzór kuratora,

◦

umieszczenie w młodziezowym osrodku wychowawczym albo w rodzinnie zastpczej

Środek lecznoczo-wychowawczy :

Umieszczene nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym. Stosuje sie gdy u
neletnego stwierdzi sie upośledzenie umysłowe, choroby psychiczne.

Umieszczenie w zakładzie poprawczym:

Stosuje się wobec nieletnich w wieku miedzy 13 a 17 rokiem zycia i jednocześnie występuje wysoki stopień demoralizacji.

3. Młodociany,

Sprawca młodociany to taki, który nie ukończył 21 lat w chwili czynu ani 24 lat w chwili orzekania w I instancji. Jest to
szczególna kategoria sprawcy dorosłego, który jest inaczej traktowany niż inni sprawcy. Kładzie sie wiekszy nacisk na cele
wychowawcze oraz sa wieksze możliwosći na złagodzene kary.

Strona przedmiotowa przestepstwa

Do strony przedmiotowej przestepstwa zaliczamy:

czyn

(zachowanie się) podmiotu,

Zachowanie się sprawcy okreslonego typu przestępstwa opisywane jest w ustawie przy pmocy tzw. Znamienia
czasownikowego "zabija", "ujawnia", "podrabia"itp.

skutek czynu,

To wywołana zachowaniem się sprawcy zmiana w świecie zewnętrznym, od której nastąpienia przepis uzależnia dokonanie
przestępstwa (tylko w przestępstwach materialnych, np. uszkodzenie ciała z art. 157 kk). Dopóki określony w ustawie

skutek nie nastąpił, możemy mówić jedynie o usiłowaniu, a nie zaś o dokonaniu przestępstwa. Do dokonania przestępstw
formalnych wywołanie skutku nie jest wymagane. Jest ono dokonane w chwili samego zachowania się sprawcy, np.
kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości z art. 178a kk. Skutkiem może być wszelka zmiana wywołana przez sprawcę,
a więc zniszczenie, uszkodzenie, podrobienie, przerobienie, wywołanie obawy, może też być wywołanie stanu konkretnego
niebezpieczeństwa, np. sprowadzenie niebezpieczeństwa pożaru z art. 164 kk, narażenie na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu w wyniku bójki z art. 158 § 1 kk,
narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia z art. 160 kk (tzw. przestępstwa z narażenia).

czas i miejsce czynu

•

miejsce popełnienia przestępstwa, np. art. 136 kk – „na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”, art. 290 kk – „w
lesie”,

•

czas popełnienia, np. art. 149 kk – „w czasie porodu”, art. 222 kk – „podczas pełnienia obowiązków
służbowych”, art. 281 kk – „bezpośrednio po dokonaniu kradzieży”

sytuację, w jakiej czyn popełniono,

▪

sytuacja, w jakiej sprawca działa, np. publicznie art. 252 kk , będąc pozbawionym wolności art. 242 § 1.

sposób popełnienia i przedmiot wykonawczy czynu.

◦

sposób działania sprawcy, np. art. 280 kk - „używając przemocy wobec osoby”, art. 286 kk – „wprowadzenie w
błąd”, art. 197 kk – „podstępem”,

◦

przedmiotem czynu jest przedmiot materialny, na który sprawca bezpośrednio oddziaływuje, popełniając
przestępstwo (w odróżnieniu od przedmiotu ochrony danego przepisu, który jest zawsze dobrem niematerialnym,
takim jak prawo własności, wolność seksualna), np. rzecz będąca przedmiotem zaboru – art. 278 kk, ciało
człowieka – art. 156 kk, dokument – art. 270 kk

Formy czynu

Przestepstwa trwałe,
Utrzymywanie pewnego stanu rzeczy np.; nielegalne posiadanie broni palnej, pozbawienie wolności
człowieka, dezercja. Takie przestępstwo rozciaga się od zapoczątkowania do jego zakończenia czyli wejscie w
posiadanie broni do momenty jej utraty, pozbycia sie.

Przestępstwa wieloosobowe,
Zazwyczaj w przepisach okresone jest działanie pojedyncze sprawcy co nie wyklucza popełnienia przestepstwa
przez dwie osoby badź wiecej. udział w bójce lub pobiciu (art.158 KK), udział w zbiegowisku (art.254 KK

Przestępstwa wieloczynowe,
Pewna działalnosć na którą składa się kilka czynów np. rozpijanie małoletniego (art.208 KK), znęcanie się
(art.207 KK)

Przestepstwa z zaniechania

•

Formalne
Niepodjęcie przez sprawcę działania, do którego był zobowiązany.
Źródłem obowiązku jest ustawa karna – przepis, przewidując karę za zaniechanie działania, jest źródłem
obowiązku jego wykonania.

•

Materialne

Art. 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten
tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
Źródłem obowiązku jest ustawa, umowa (nawet nieformalna) lub przyjęcie określonej funkcji art. 2 KK.



Źródłem odpowiedzialności może być tylko obowiązek prawny, który czyni zobowiązanego gwarantem
nienastąpienia pewnego skutku. Gwarant – szczególne zobowiązanie prawne, wyraźnie ukierunkowane na
zapobieżenie skutkowi, którego spowodowanie wypełnia znamiona określonego przestępstwa

Przestępstwa z zaniechania mogą być popełnione tylko przez określony krąg osób (szczególna cecha podmiotu: bycie
zobowiązanym do określonego działania) przestępstwa indywidualne właściwe



Skutek czynu. Związek przyczynowy

Teoria ekwiwalencji (równowartości warunków)

Przyczyną każdego skutku jest suma warunków koniecznych do jego nastąpienia. Jeżeli skutek nie nastąpiłby bez
zaistnienia konkretnego warunku, to warunek taki jest warunkiem koniecznym. Wszystkie warunki konieczne są
równej wartości. Np. na kolizję dwóch samochodów miało wpływ: przekroczenie prędkości przez kierowcę A, zbyt
późne wyjechanie z domu przez kierowcę B, śliska jezdnia itd.

Teoria adekwatnego związku przyczynowego

Dla uznania danego skutku za przyczynę przestępstwa konieczne jest, by określony skutek był normalnym, typowym
następstwem takiego zachowania się. Np. męża, który wysłał żonę w podróż samolotem, marząc o tym, by zginęła w
katastrofie, nie można oskarżyć o zabójstwo nawet jeżeli katastrofa rzeczywiście się wydarzy, bo śmierć w katastrofie
nie jest normalnym, typowym następstwem wysłania kogoś w podróż samolotem.

Teoria relewancji

Związek przyczynowy można ujmować szeroko, ale prawo karne dokonuje selekcji poprzez odpowiednie
formułowanie przepisów. Nie każde spowodowanie skutku i związek przyczynowy jest istotny dla odpowiedzialności
karnej Np. w powyższej sytuacji z samolotem zachodzi związek przyczynowy, ale jest on nierelewantny z punktu
widzenia art.148§1 KK.

Obiektywne przypisanie skutku

Przypisanie skutku sprawcy może nastąpić tylko wtedy, gdy dany skutek urzeczywistnił stworzone przez sprawcę
niebezpieczeństwo

Przyczynowość zaniechania

Zaniechanie wywołuje skutek.
Brak przyczynowości zaniechania – zaniechanie nie przerwało toczącego się związku przyczynowego, sprawca
odpowiada za jego nieprzerwanie (niezapobieżenie następstwom)

Strona podmiotowa przestępstwa

Strona podmiotowa (subiektywna) – zjawiska psychiczne, które towarzyszą zewnętrznemu zachowaniu sprawcy i
wyrażają stosunek psychiczny sprawcy do czynu (umyślność/nieumyślność). Strona podmiotowa jest najważniejszą
przesłanką winy.

Formy winy umyślnej

Art. 9. § 1.

Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić

albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.

§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na
skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu
przewidywał albo mógł przewidzieć.

Zamiar bezpośredni (dolus directus)

◦

Sprawca, uświadamiając sobie, że wypełnia znamiona czynu zabronionego, chce jego popełnienia

◦

Zamiar bezpośredni nagły a zamiar bezpośredni przemyślany,

◦

Zamiar ogólny (dolus generalis) – sprawca nie precyzuje skutku, który chce wywołać. Ta postać zamiaru nie
mieści się w kategorii zamiaru bezpośredniego, ale sprawcy można przypisać inną formę zawinienia (np. zamiar
ewentualny)

Zamiar ewentualny (dolus eventualis)

◦

Sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i się na to godzi (wypełnienie znamion czynu
zabronionego jest „skutkiem ubocznym” działania, zaakceptowanym przez sprawcę)

◦

Makarewicz: godzenie się na popełnienie czynu zabronionego to „wola warunkowa”, Wolter: godzenie się jest
równoznaczne z obojętnością (sprawca nie chce popełnić i nie chce nie popełnić czynu)

Zamiar niby – ewentualny (dolus quasi-eventualis)

◦

Odmiana zamiaru bezpośredniego

◦

Sprawca mimo braku pewności co do jednego ze znamion czynu zabronionego chce zachowania się, objętego
znamieniem czasownikowym

◦

Np. sprawca nie ma pewności co do tego, czy osoba, z którą uprawia seks, nie ukończyła 15 lat, ale dopuszcza
taką możliwość i godzi się z nią

Przestępstwa kierunkowe.

Dodatkowe cechy umyślności.

◦

CEL – ktorym ma sie kierowac sprawca np. "cel przywłaszczenia" art. 278 KK "cel zmuszenia" art. 224 § 2 KK.

◦

MOTYW - przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym np. Art. 194 KK

◦

POBUDKA - przeżycie psychiczne o charakterze emocjonalnym np. art. 150 KK

Przestępstwa kierunkowe to takie przestępstwa, które mają w znamionach określony cel, motyw lub pobudkę
działania. Są to wyłącznie przestępstwa umyślne, mogą być popełnione tylko w zamiarze bezpośrednim.

Formy winy nieumyślnej

(art. 9§2 KK)

1) Lekkomyślność
◦

Sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, ale niesłusznie przypuszcza, że go uniknie

◦

Różnica między lekkomyślnością a zamiarem ewentualnym: przypuszczenie sprawcy, że jego działanie nie
wypełni znamion czynu zabronionego (przy zamiarze ewentualnym sprawca godzi się na taką ewentualność)

2) Niedbalstwo
◦

Sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, chociaż powinien ją przewidzieć

◦

Świadome/nieświadome naruszenie reguł ostrożności wymaganej w danych okolicznościach + związek
przyczynowy między tym naruszeniem a czynem zabronionym + realna możliwość przewidywania
ewentualności popełnienia czynu zabronionego

◦

!!! nie można nikomu przypisać przestępstwa nieumyślnego, jeżeli działał zgodnie z zasadami ostrożności,
wymaganymi w danej sytuacji

Wina mieszana kombinowana

(

culpa dolo exorta)

§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli
następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.

Część znamion objęta jest zamiarem sprawcy, a druga część tylko winą nieumyślną

Dotyczy tylko przestępstw umyślnych kwalifikowanych przez określone następstwo (np. kwalifikowane typy udziału w bójce lub
pobiciu – jeżeli następstwem bójki jest ciężki uszczerbek na zdrowiu, to mamy do czynienia z typem kwalifikowanym)
Takie przestępstwa traktuje się jak przestępstwa umyślne

Przedmiot przestępstwa

Strona przedmiotowa przestępstwa – te znamiona, które odnoszą się zawsze do czynu. Mogą odnosić się również do skutku,
miejsca i czasu popełnienia czynu, szczególnej sytuacji lub sposobu popełnienia czynu, przedmiotu czynności wykonawczej.

Przedmiot przestępstwa
Dobro prawne, które jest chronion

przez prawo karne

, takie jak życie, wolność, własność, bezpieczeństwo.

Przedmiot czynności wykonawczej
Materia, na którą oddziałuje sprawca, popełniając przestępstwo

Np., w przypadku fałszerstwa, przedmiotem czynności wykonawczej jest fałszowany dokument, natomiast przedmiotem
przestępstwa jest wiarygodność dokumentów.

Podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony

przestępstwa polegające na naruszeniu dobra prawnego – gdy do znamion należy uszczerbek wyrządzony danemu dobru,
np. zabójstwo, zgwałcenie, oszustwo, naruszenie nietykalności cielesnej;

przestępstwa polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo – gdy do znamion należy stan
niebezpieczeństwa dla danego dobra, spowodowanie niebezpieczeństwa pożaru, udział w niebezpiecznej bójce lub pobiciu
→ wymóg by niebezpieczeństwo było bezpośrednie;

przestępstwa abstrakcyjnego narażenia dobra prawnego – do znamion nie należy ani uszczerbek ani stan
niebezpieczeństwa, ale zachowanie uważane za niebezpieczne, choć to niebezpieczeństwo nie należy do znamion (nie
wymagane jest jego udowodnienie), a jest jedynie motywem kryminalizacji przez ustawodawcę.

np. używanie broni lub innego niebezpiecznego narzędzia podczas bójki lub pobicia; doprowadzenie do obcowania płciowego
małoletniego poniżej 15 lat → nawet jeśli nie nastąpi żaden uszczerbek, ani nawet stan niebezpieczeństwa istnieje karalność, gdyż
opiera się ona na abstrakcyjnym niebezpieczeństwie, które nie należy do znamion. Tworzy się ten typ przestępstwa też ze względu
na trudności dowodowe (udowodnienie uszczerbku na zdrowiu psychicznym dziecka do 15 lat możliwe byłoby po latach)

Przedmiot ochrony

Ogólny
Gdy dobro ujęte jest w sposób abstrakcyjny, tzn. chronione jest przez cały system prawa karnego. Obecnie trudno jest
wskazać takie dobro. Można mówić o pewnym zbiorze dóbr – indywidualnych i rodzajowych; Sprawiedliwość, ład
społeczny.

Rodzajowy
Wskazują na niego tytuły rozdziałów w KK oraz tytuły ustaw. Jest to wskazówka interpretacyjna, rodzajowy przedmiot
ochrony określa reguły postępowania z chronionym dobrem w określonej sytuacji.

Indywidualny
Przynależny do jednego przestępstwa, np. w przypadku kradzieży przedmiotem ochrony jest mienie ruchome (co mieści się
w szerszej kategorii rodzajowego przedmiotu ochrony – mienia). Dany typ przestępstwa może mieć więcej niż jeden
przedmiot ochrony, ale minimum jeden spośród indywidualnych przedmiotów ochrony musi się mieścić w rodzajowym
(główny + uboczne przedmioty ochrony).

Formy popełniania przestępstwa

Mówiąc o popełnieniu przestępstwa mamy na ogół na myśli jego dokonanie w formie osobistego wypełnienia jego znamion.
Katalog form popełnienia przestępstwa jest jednak znacznie szerszy (

formy zjawiskowe)

Sprawstwo

Współsprawstwo

Sprawstwo kierownicze

Podżeganie i Pomocnictwo

Dla form zjawiskowych popełnienia przestępstwa, innych niż zwykłe sprawstwo, charakterystyczne jest, że polegają one na
współdziałaniu dwóch lub więcej osób. Dlatego KK w art. 20-23 określa te osoby wspólną nazwą „współdziałający”. Nie oznacza
to jednak odpowiedzialności zbiorowej. Przeciwnie, KK w art. 21 podkreśla zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej
(zwaną też zasadą indywidualizacji winy), głoszącą, że: „Okoliczność osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające
odpowiedzialność karną uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą”

Sprawstwo

Art. 18. § 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną

osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby

od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.

Definicję różnych odmian sprawstwa zawiera art. 18 § 1 KK, Przede wszystkim określa on czym jest zwykłe sprawstwo (zwane też ,
jednosprawstwem”), stwierdzając, że odpowiada za nie ten „kto wykonuje czyn zabroniony sam”. Oznacza to z jednej strony
osobiste (nie przez inną osobę) wypełnienie znamion, z drugiej strony określa się przez to sformułowanie, że chodzi o działanie
pojedynczej osoby.

Współsprawstwo

Wykonanie przestępstwa z inną osobą (osobami):

•

element subiektywny – działanie objęte porozumieniem;

•

element obiektywny – działania składają się na pewna całość, która jest przestępstwem.

Może dotyczyć :

◦

przestępstwa jednorodnego (np. zabójstwo przez kilka osób zadających ciosy nożami) lub,

◦

różnorodnego (np. rozbój gdzie jedna osoba terroryzuje, druga zabiera portfel → żaden z nich nie wypełnia całości
znamion przestępstwa rozboju).

Możliwe też przy przestępstwach nieumyślnych oraz z działania i z zaniechania;

A także przy przestępstwach indywidualnych:

Art. 21. § 1. Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia

się tylko co do osoby, której dotyczą.

•

właściwych – gdy wszyscy mają tę cechę;

•

niewłaściwych – gdy inni wiedzą, że jeden z nich ją ma – jeśli przestępstwo było typem uprzywilejowanym, odpowiada
za typ podstawowy ten, który nie ma cechy wymaganej do uprzywilejowanego typu, a jeśli jest to typ kwalifikowany
odpowiada jakby tą cechę miał, jeśli wiedział, że inny współsprawca ją ma →

art. 21 § 2 kk. Jeżeli okoliczność

osobista dotycząca sprawcy, wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego,
współdziałający podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej okoliczności
wiedział, chociażby go nie dotyczyła.

→

art. 21 § 3 kk –

Wobec współdziałającego, którego nie dotyczy okoliczność określona w § 2, sąd może

zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary gdy nie wiedział o cesze u
współsprawcy

Odpowiedzialność za całość działania,
A nie tylko za samodzielnie dokonane czyny, ale współsprawstwo sukcesywne – gdy współsprawca dołącza się do realizacji
już podjętego działania – wtedy odpowiada za tą część w której uczestniczył.

Sprawstwo równoległe (koincydencyjne)
Nie jest współsprawstwem – dokonanie tego samego czynu zabronionego w tym samym czasie i miejscu, ale nie wspólnie (np.
podczas zamieszek plądrowanie sklepu).

DRÓŻNIENIE

WSPÓŁSPRAWSTWA

POMOCNICTWA

MOŻE

BYĆ

CZASEM

TRUDNE

•

TEORIA

OBIEKTYWNA

– współsprawcą jest ten kto realizuje chociaż jedno istotne znamię czynu zabronionego;

•

TEORIA

SUBIEKTYWNA

– współsprawcą jest ten kto obejmuje swoim zamiarem udział w przestępstwie, a nie tylko udzielenie

pomocy

•

TEORIA

ISTOTNOŚCI

ROLI

– współsprawcą jest ten kto tak istotnie przyczynił się do realizacji przestępstwa, że bez niego

realizacja ta byłaby niemożliwa albo utrudniona → dominuje w doktrynie.

Sprawstwo kierownicze

Sprawstwo kierownicze sensu stricto
Sprawstwo kierownicze sensu stricto nie musi (chociaż może) łączyć się z zapoczątkowaniem akcji przestępczej przez wydanie
odpowiedniego polecenia. Jego istotą jest pewne podporządkowanie wykonawców sprawcy kierowniczemu, które może,
wprawdzie wynikać z formalnego podporządkowania (stosunek przełożony – podwładny), ale może też łączyć się po prostu z
uznaniem autorytetu osoby kierującej lub jej przewagi intelektualnej albo też faktycznej władzy w ramach organizacji przestępczej.

Sprawstwo kierownicze w formie polecenia wykonania czynu zabronionego
Na wydaniu polecenia wykonania czynu przez wykorzystanie uzależnienia wykonawcy od polecającego. Może to być zależność
urzędowa (polecenie byłoby wówczas poleceniem służbowym) lub wynikająca z podporządkowania w wojsku (polecenie przybiera
wówczas formę rozkazu), może to też być uzależnienie czysto faktyczne. Np. uzależnienie narkomana od osoby dysponującej

narkotykami.

Indywidualizacja winy

Każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności. Jest to więc przepis, który (obok reguły
z art. 21 § 1 KK) statuuje zasadę indywidualizacji winy. Określona w art. 20 KK zasada nie pozwala też karać za eksces
współdziałającego. Wyłączenie odpowiedzialności za eksces drugiej osoby dotyczy też podżegacza i pomocnika.

Do wszystkich współdziałających wymienionych w art. 18 § 1 KK odnoszą się przepisy o czynnym żalu - (art. 23 § 1-2 KK).
Zarówno sprawca kierowniczy, jak i zwykły współsprawca nie podlegają więc karze, jeżeli dobrowolnie zapobiegli dokonaniu czynu
zabronionego (art. 23 § 1 KK), zaś może być wobec nich zastosowane nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli dobrowolnie starali się
mu zapobiec, ale im się to nie udało (art. 23 § 2 KK).

Art. 23. § 1. Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się

zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.

Podżeganie i pomocnictwo

To samodzielne formy popełnienia przestępstwa a nie formy uczestnictwa w przestępstwie sprawcy głównego. Podżegacz i
pomocnik popełniają więc własne przestępstwa, a ich odpowiedzialność powinna być uniezależniona od odpowiedzialności sprawcy
głównego.

Podźeganie

Art 18 § 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

Podżeganie polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego (art. 18 § 2 KK). Nakłanianie jest pojęciem
szerszym niż „namawianie”, nie musi więc polegać na wypowiadaniu słów (chociaż tak jest najczęściej). Wystarczy każda inna
forma zachowania się, np. gest, jeżeli treść, jaką się w ten sposób przekazuje, zmierza do wzbudzenia u adresata woli popełnienia
czynu zabronionego.

Przepis o podżeganiu mówi o podżeganiu do popełnienia „czynu zabronionego”, a nie przestępstwa.

Strona podmiotowa podżegania polega na umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego, tzn. podżegacz musi chcieć nakłonić
podżeganego i chcieć, aby popełnił on czyn zabroniony

Podżeganie to nakłanianie zindywidualizowanej osoby (osób).

Pomocnictwo

Art. 18 § 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem

ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada

za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu

zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

Pomocnictwo polega na ułatwianiu innej osobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie jej narzędzi, środka
przewozu, udzielenie rady lub informacji (art. 18 § 3 KK). Z treści przepisu („w szczególności”) wynika, że zawarte w nim
wyliczenie ma charakter przykładowy i nie wyczerpuje możliwych form pomocnictwa. Może ono również polegać np. na staniu na
czatach lub podwiezieniu sprawcy na miejsce włamania.

Pomocnictwo możemy podzielić na:

Fizyczne - np. dostarczenie narzędzi

Psychiczne - np. udzielenie rady

Pomocnictwo może być popełnione również przez zaniechanie, jeżeli osoba mająca prawny szczególny obowiązek
niedopuszczenia do czynu zabronionego, nie dopełnia swego obowiązku, ułatwiając sprawcy popełnienie czynu zabronionego, np.
osoba pilnująca mienia udając, że nie widzi złodzieja, ułatwia popełnienie kradzieży.

Pomocnictwo może być popełnione tylko umyślnie, ale inaczej niż przy podżeganiu może to być nie tylko zamiar bezpośredni,
lecz także ewentualny.

Ponieważ istotą pomocnictwa jest ułatwianie popełnienia czynu zabronionego, musi ono mieć miejsce przed lub w trakcie czynu.

Zarówno podżeganie, jak i pomocnictwo mogą być popełnione w formie usiłowania, np. jeżeli podżegaczowi nie uda się nakłonić
osoby podżeganej do popełnienia przestępstwa albo pomocnikowi nie uda się, mimo starań, ułatwić popełnienia przestępstwa.

Podżeganie i pomocnictwo odnoszą się również do przestępstw indywidualnych. Jeśli chodzi o przestępstwa indywidualne właściwe,
cechy u sprawcy nie wymagamy u podżegacza lub pomocnika. Wystarczy, jeśli podżegacz lub pomocnik wiedzą o występowaniu
takiej cechy u sprawcy. A sama zasada obowiązuje w odniesieniu do przestępstw indywidualnych niewłaściwych, przy których
szczególna cecha sprawcy decyduje o istnieniu typu kwalifikowanego.

Odpowiedzialność podżegacza i pomocnika

Zasadniczą regułą odpowiedzialności podżegacza i pomocnika jest to, odpowiadają oni w granicach swej umyślności (czyli swego
zamiaru), niezależnie od odpowiedzialności sprawcy głównego (art. 20 KK), Wynika z tego przede wszystkim, że podżegacz i
pomocnik nie odpowiadają za tzw. eksces osoby, którą podżegają lub której udzielają pomocy

Kara za podżeganie i pomocnictwo wymierzana jest w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. (19§ 1 KK).
Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Wyłączenia odpowiedzialności podżegacza i pomocnika

Podżegacz i pomocnik nie odpowiadają, jeżeli przejawili skuteczny czynny żal, czyli dobrowolnie zapobiegli popełnieniu czynu
zabronionego, do którego uprzednio nakłaniali lub pomagali (art. 23 § 1 KK).
Nie podlega więc karze np. podżegacz, który najpierw nakłonił inną osobę popełnienia przestępstwa, a następnie udało mu się
nakłonić tę osobę do rezygnacji z powziętego zamiaru. Podobnie, nie będzie podlegała karze osoba, która najpierw a informacji
użytecznych dla popełnienia przestępstwa, a następnie uniemożliwiła jego pełnienie, zawiadamiając policję o zamiarach sprawcy.

Jeżeli czynny żal podżegacza lub pomocnika był nieskuteczny, tzn. mimo nie udało mu się zapobiec popełnieniu przestępstwa, sąd
może zastosować wobec nich nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 23 § 2 KK).

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Sytuacje w których odpowedzialnośc karna nie następuje, mimo e mamy do czynienia z czynem naruszajacym prawo karne.
Okoliczności wyłączające przestępność czynu można podzielić na 3 grupy:

1. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu;

To takie, przy których czyn wypełniający znamiona przestępstwa, nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem,
ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki działania takie uważane są za zgodne z prawem. W literaturze
prawnokamej używana jest często w stosunku do tych okoliczności nazwa „kontratypy”.

Do kontratypów zaliczamy:

Obrona konieczna

Stan wyższej konieczności

Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków,

Zgoda pokrzywdzonego

Czynności lecznicze,

Karcenie małoletnich

Uprawianie sportu (ryzyko sportowe)

Zgoda pokrzywdzonego

Uzasadnione ryzyko

10. Ostateczna potrzeba i zwyczaj

2. Okoliczności wyłączające winę

Przypadku okoliczności wyłączających winę czyn pozostaje wprawdzie bezprawny, ale nie jest przestępstwem ze względu
na brak elementu zawinienia.

Niepoczytalność

Błąd co do fakt

Nieświadomość bezprawności czynu

Rozkaz przełożonego

3. Okoliczności wyłączające społeczną szkodliwość czynu

Znikoma społeczna szkodliwość czynu (art. 1 § 2 KK)

Kontratypy (okoliczności wyłączające bezprawność czynu)

Obrona konieczna

Kontratyp obrony koniecznej uregulowany jest w art. 25 KK.

Art. 25. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek

dobro chronione prawem.

§ 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny

do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych

okolicznościami zamachu.

Obrona konieczna polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem,
przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

Działanie w obronie koniecznej jest działaniem prawnym. Każdemu wolno bronić prawa przed bezprawiem. Obrona konieczna nie
ma charakteru subsydiarnego Tak więc zaatakowany ma prawo się bronie również wtedy, gdy może z łatwością uniknąć zamachu
przez ucieczkę przed napastnikiem lub wezwanie policji.

Dla stwierdzenia, że oceniane działanie miało miejsce w obronie koniecznej, muszą być spełnione następujące

warunki;

bezpośredni zamach
Zamach polega na działaniu lub zaniechaniu zagrażającym naruszeniem dobra prawnego. Zamach jest bezpośredni, jeżeli
zagrożone dobro może być naruszone w najbliższym czasie. Osoba zaatakowana nie musi czekać z działaniem obronnym
do ostatniego momentu.

Zamach jest bezprawny
Wymaganie, by zamach był bezprawny. Oznacza to, że nie musi to być zamach naruszający prawo karne, wystarczy
bezprawność w świetle innej dziedziny prawa. Zamach naruszający prawo karne nie musi mieć charakteru przestępnego.
Można się więc również bronić przed napastnikiem niepoczytalnym lub działającym w błędzie wyłączającym
przestępność.

Sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu tj. broniący się stosuje środki i metody technicznie i
społecznie konieczne dla odparcia zamachu.
Broniący się może używać tylko sposobów i środków koniecznych do odparcia zamachu.

Dysproporcja dóbr!
Oczekuje się aby sposób obrony był wspołmierny do niebezpieczeństwa zamachu. Dysproporcja miedzy zaistnialym
zagrozeniem a obroną przed nim nie moze być nadmierna poniewąz obrona przestanie być konieczna w sensie społecznym
nawet jeśli bedzie odpowiednia w sensie technicznym. Wystąpi wtedy przekroczenie obrony koniecznej. Broniąc mienia
nie powienno sie poświecac czyjegoś życia jesli były inne środki na jego obrone.

Prowokacja

Uznaje się że broniący przed atakiem który ten ataka sprowokował ma prawo do obrony koniecznej. Jesli jednak broniący czyli
inicjator całej sytuacji miał za cel sprowokować atakującego to traci tym samym możliwość powołania sie na obrone konieczna.
Uznaje się że celowa prowokacja moze służyć za powód do skorzystania z obrony koniecznej tymsamym uniknać kary za zabicie
kogoś kto miał w ten sposób skończyc zgodnie z planem prowokatora.

Dlatego cała sytuacja musi być spontaniczna, aby obrona konieczna mogła zostać uznana. Broniacy musi zostac zaatakowany w
sposób którego nawet nie przewidział, wtedy bedzie mógł sie bronić. Nawet jeśli napastnik poniesie śmierć w ten sposób, broniacy
moze zostac uznany za niewinnego mimo że swoimi słowami nieumyślnie wbudził w agresatorze negatywne emocje i zamiar ataku.

Problem bójki

Nie mogą w zasadzie powoływać się na obronę konieczną uczestnicy bójki (art. 158 KK), ponieważ występują oni w podwójnej roli
ofensywno-defensywnej i wyodrębnienie strony broniącej się nie jest możliwe.

Wymienia się kilka sytuacji zaistniałyc podczas bójki które pozwalaja na uznanie obrony koniecznej. Dotyczy to momentu gdy
uczestnik sie wycofuje ale dalej jest atakowany. Kolejny wyjatek to sytuacja gdy ktoś sam nie może sie bronić i inna osoba stanie w
jego obronie. Casem jednak nie mozna sie powolac na obrone konieczna a na stan wyższej konieczności. Mimo to nie mozna
uniknąć odpowiedzialności karnej za sam udział w bójce.

Przekroczenie granic

W razie przekroczenia granic obrony koniecznej sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej
wymierzenia

Art. 25. § 2. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony

niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od

jej wymierzenia.

§ 3. Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych

okolicznościami zamachu.

Przekroczenie granic obrony koniecznej powoduje, że działanie obronne przestaje być działaniem prawnym. Wina osoby
przekraczającej granice obrony koniecznej jest jednak mniejsza od winy osoby, która analogiczny czyn popełnia bez związku z
obroną.

Przekroczenie granic obrony koniecznej może przybrać postać ekscesu:

◦

Eksces intensywny
zachodzi wtedy, gdy broniący się stosuje sposób obrony, który nie był konieczny dla odparcia zamachu, albo zachodzi
rażąca dysproporcja dóbr.

◦

Eksces ekstensywny
polega na spóźnionym działaniu obronnym (gdy zamach już ustał), albo na działaniu przedwczesnym, tj. gdy zamach
nie miał jeszcze charakteru bezpośredniego.

Jeśli chodzi o paragraf 3 brak odpowiedzialności karnej wynika tylko w sytuacji gdy broniacy jest pod wpływem strachu badź
wzbużenia dlatego nie można sie powołac na ten paragraf w sytuacji gdy dochodzi do przekroczenia granic jakim jest Eksces
ekstensywny ze względu na to że jest to dzialanie w jakims czasie odległym. Paragraf 3 dotyczy sytuacji dokładniej tej w której
broniacy przezywa najwiekszy szok psychiczny i może być pod wplywem emocji, czyli moment bezpośredniego ataku.

Stan wyższej konieczności

Kwestia stanu wyższej konieczności (dalej s.w.k.) uregulowana jest art. 26 KK.

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego

jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone

przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca

dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

odstąpić od jej wymierzenia.

Przepis ten wyłącza przestępność czynu polegającego na poświęceniu jakiegoś dobra, jeżeli było to zachowanie się podjęte w celu
uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można
było inaczej uniknąć (niż przez poświęcenie dobra), a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro
ratowane.

S.w.k. a obrona konieczna

Punktem wyjścia przy obronie koniecznej był „bezprawny zamach”, zaś przy stanie wyższej konieczności, niebezpieczeństwo.
Niebezpieczeństwo jest pojęciem szerszym od zamachu. Każdy zamach na jakieś dobro jest niebezpieczeństwem dla tego dobra,
ale nie odwrotnie. Inny charakter niż przy obronie koniecznej ma też zachowanie się osoby działającej w s.w.k., polega ono bowiem
nie na odpieraniu zamachu, lecz na poświęceniu jakiegoś dobra. Stan wyższej konieczności różni się też od obrony koniecznej zasadą
subsydiarnośc.

Bezpośrednie niebezpieczeństwo

Podstawowym elementem sytuacji s.w.k. jest bezpośrednie niebezpieczeństwo grożące jakiemuś dobru. Zachodzi ono wtedy, gdy
istnieje zagrożenie naruszenia jakiegoś dobra w najbliższej przyszłości. Niebezpieczeństwo nie jest bezpośrednie, jeżeli zagrożone
dobro może być naruszone w przyszłości na tyle odległej, że nie ma konieczności natychmiastowego podejmowania decyzji
ratowania jakiegoś dobra kosztem drugiego.

Źródłem niebezpieczeństwa może być zachowanie się człowieka lub działanie sił przyrody (powódź, pożar od uderzenia pioruna)
albo zachowanie się zwierzęcia.

Niebezpieczeństwo musi jednak grozić dobru prawnie chronionemu. Ratowanie dobra, które prawo pozwala lub nakazuje naruszyć,
nie uzasadnia przyjęcia s.w.k. np. osoba pozbawiona wolności na mocy wyroku sądowego nie może tłumaczyć się s.w.k., jeżeli dla

odzyskania wolności uszkadza miejsce zamknięcia lub obezwładnia strażnika.

Proporcja dóbr

Przy działaniu w s.w.k. zachowana musi być proporcja między dobrem ratowanym i poświęconym. Ogólnie można powiedzieć, że
według art. 26 KK, dobro poświęcone nie może przedstawiać wartości oczywiście większej niż dobro ratowane. Oznacza to, że w
ramach s.w.k. opisanego w tym przepisie mieszczą się trzy rodzaje sytuacji:

Dobro poświęcone jest wartości mniejszej niż ratowane

Dobra te są równej wartości

Dobro poświęcone jest wartości wyższej (ale nie wartości oczywiście wyższej) niż dobro ratowane

Ustalanie wartości dóbr dla celów stanu wyższej konieczności opierać się musi na kryteriach obiektywnych, akceptowanych
społecznie. Nie może tu być oceny subiektywnej, oparta na indywidualnych kryteriach osoby powołującej się na s.w.k.

Subsydiarność

Stan wyższej konieczności oparty jest na zasadzie subsydiarności. Artykuł 26 KK stawia bowiem warunek, by zachowanie się
polegające na poświęceniu jakiegoś dobra było jedynym wyjściem z sytuacji („niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć”).
Zapewnia to sprawcy bezkarność tylko wtedy, jeżeli działał w ostateczności, gdy niemożliwe było inne skuteczne działanie dla
uratowania zagrożonego dobra.

Celowość działania

Działanie w s.w.k. musi mieć charakter działania umyślnego i znamiennego określonego celem. Na s.w.k. może się powoływać tylko
ten, kto uświadamiał sobie istnienie niebezpieczeństwa i działał w celu jego uchylenia. Jeżeli ktoś naruszył w sposób przestępny
cudze dobro w sytuacji niebezpieczeństwa dla innego dobra, ale istnienia tego niebezpieczeństwa sobie nie uświadamiał nie działał w
s.w.k.

Konsekwencje

„nie popełnia przestępstwa”.

Ze sformułowania tego wynika, że działający w s.w.k. Nie popełnia przestępstawa z powodu braku winy. Nie jest dokładnie
okreslone czy takie zachowanie rownież wyłacza bezprawność takiego dzaiałania.

Jednakże w związku z tym, że art. 26 KK wyraźnie dzieli s.w.k. na dwie odmiany, odrębnie je opisując, należy przyjąć, że w § 1 art.
26 KK zdefiniowany jest s.w.k. wyłączający bezprawność czynu zaś w § 2 art. 26 – s.w.k. wyłączający winę. Stan wyższej
konieczności wyłączający bezprawność czynu zachodzi wtedy, gdy „dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra
ratowanego”. Wyłączenie bezprawności uzasadnia się wówczas tym, że działanie poświęcającego dobro niższej wartości jest
społecznie opłacalne.
Jeśli natomiast dobro poświęcone przedstawia wartość równą dobru ratowanemu albo wartość wprawdzie wyższą, ale nie
„oczywiście wyższą” (wtedy bowiem nie byłoby w ogóle s.w.k.) – mamy do czynienia ze s.w.k, wyłączającym winę (art. 26 § 2 KK).
Podział ten ma znaczenie nie tylko teoretyczne, ponieważ konsekwencją ustalenia, że zachodzi s.w.k. wyłączający bezprawność
czynu jest to, że działanie ma charakter prawny, i inne osoby mają obowiązek je znosić. Natomiast, jeżeli mamy do czynienia z
wyłączeniem tylko winy, a sam czyn pozostaje bezprawny, to może on być odpierany w ramach obrony koniecznej.

Zawiniony s.w.k.

Na tle art. 26 KK powstaje problem, czy na s.w.k. może się powoływać ten, kto w sposób zawiniony sam wywołał
niebezpieczeństwo dla dobra, które następnie ratował, poświęcając inne dobro. Wydaje się, że najbardziej przekonywujące jest tutaj
stanowisko Śliwińskiego, według którego wyłączenie s.w.k. może mieć miejsce tylko wtedy, gdy niebezpieczeństwo zostało
wywołane w celu naruszenia później dobra prawnego pod pozorem s.w.k., np. gdy ktoś w tym celu drażni psa sąsiada, by wywołać z
jego strony zagrożenie i następnie zastrzelić.

Wyłączenie s.w.k.

Nie działa w stanie wyższej konieczności wyłączającym winę ten, kto poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić,
nawet narażając się na niebezpieczeństwo osobiste (art. 26 § 4 KK).

Przekroczenie granic

O przekroczeniu granic s.w.k. mówi § 3 art. 26 KK, upoważniając sąd do zastosowania w tych sytuacjach nadzwyczajnego
złagodzenia, a nawet uwolnienia od kary. Przekroczenie granic s.w.k. zachodzi wtedy, gdy:

Niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie

Przełamana została zasada subsydiarności, tj. niebezpieczeństwa można było inaczej uniknąć

Nie zachowano zasady proporcjonalności.

Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków

Działanie w ramach uprawnień jest ogólną okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną, opierającą się na założeniu braku
sprzeczności wewnątrz danego systemu prawa.
Jeżeli jakaś dziedzina prawa daje obywatelowi prawo zachowania się w określony sposób, , to czyn taki nie może być podstawą o
pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej. Uprawnienie wyłączające przestępność czynu może dotyczyć funkcjonariuszy państwa
wykonujących czynności urzędowe lub też osób prywatnych. W odniesieniu do czynności urzędowych największe znaczenie mają
uprawnienia organów państwowych do stosowania środków przymusu. Na przykład pozbawienie podejrzanego wolności na mocy
postanowienia o tymczasowym aresztowaniu nie jest przestępstwem z art. 189 KK

Zgoda pokrzywdzonego (zgoda dysponenta dobrem)

Nie ma przestępstwa, jeżeli naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego nastąpiło za zgodą „pokrzywdzonego”, a właściwie za zgodą
dysponenta dobrem, ponieważ w tej sytuacji trudno mówić o pokrzywdzeniu. Zgoda jest prawnie skuteczna, jeśli spełnia określone
warunki:

–

Dotyczy dobra, którym osoba udzielająca zgody może swobodnie dysponować

Katalog dóbr, którymi jednostka może swobodnie dysponować nie jest wyraźnie określony przez prawo, lecz wynika z
jego interpretacji. Większość dóbr prawnych nie może być bezkarnie naruszana, nawet za zgodą pokrzywdzonego.

–

Zgoda jest dobrowolna

Warunek dobrowolności zgody jest oczywisty i wynika z pojęcia zgody, której nie ma, jeżeli oświadczenie dysponenta
dobrem jest wymuszone. Dobrowolności nie ma, jeżeli dysponuje dobrem osoba niepoczytalna albo dziecko niemogące
rozpoznać znaczenia zgody.
Trudno też mówić o dobrowolnej zgodzie, jeżeli udzielający jej nie uświadamia sobie w pełni na co się godzi, tzn. zgoda
skuteczna prawnie musi być zgodą na naruszenie określonego dobra w określony sposób, nie może mieć charakteru
ogólnego.

–

Zgoda istnieje w chwili czynu.

Zgoda musi istnieć w chwili czynu, jest to bowiem zgoda na naruszenie określonego dobra, a nie akceptacja takiego
naruszenia ex post. Taka późniejsza akceptacja może mieć tylko znaczenie procesowe przy przestępstwach
prywatnoskargowych, bo jeśli pokrzywdzony nie złoży skargi, to do procesu nie dojdzie, ale nie znaczy to, że nie zostało
popełnione przestępstwo.

Czynności lecznicze

Czynności lecznicze często łączą się z ryzykiem spowodowania niezamierzonych negatywnych skutków w postaci pogorszenia się
stanu zdrowia, uszkodzenia ciała lub śmierci pacjenta. Spowodowanie takich skutków nie ma jednak charakteru przestępnego, jeżeli
spełnione są pewne warunki.

Działanie podjęte było w celu leczniczym

Leczący działał zgodnie z zasadami sztuki medycznej (lege artis)
Nie wyłącza odpowiedzialności karnej spowodowanie negatywnego dla pacjenta skutku przez działanie, które było błędne
z punktu widzenia medycyny, np. podanie nieprawidłowej dawki leku, niewłaściwe zdezynfekowanie narzędzi
chirurgicznych, diagnoza nieodpowiadająca ustalonym symptomom choroby, zaniechanie niezbędnych w danej sytuacji
badań itp.

Karcenie małoletnich

Wyłączenie przestępności czynu dotyczy również pewnych czynności wychowawczych. Nie stanowi przestępstwa czyn,
wypełniający znamiona naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 KK), jeżeli mieści się on w ramach tzw. Dozwolonego karcenia
małoletnich. Karcenie małoletnich jest w prawie polskim pozaustawową okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną.
Współcześnie prawo karne toleruje karcenie małoletnich jako uprawnienie wychowawcze rodziców, ale raczej na zasadzie liczenia
się z pewny faktem społecznym. Karcenie musi spełniać pewne warunki;

Musi mieć cel wychowawczy

Wykonywane jest przez rodziców lub prawnych opiekunów dziecka

Nie przekracza pewnego stopnia intensywności

Ryzyko sportowe

Uprawianie niektórych sportów łączy się z natury rzeczy dla uprawiających daną dyscyplinę z naruszeniem nietykalności cielesnej
zawodnika (boks, zapasy). zachowania takie nie są oczywiście przestępne, ponieważ następują za zgodą uprawiających daną
dyscyplinę.
Odrębny problem powstaje, gdy w czasie uprawiania sportu następują nieszczęśliwe wypadki w postaci uszkodzeń ciała lub śmierci
zawodników albo kibiców. W takich wypadach wyłączenie przestępności czynu ma miejsce tylko wtedy, gdy skutki te zostały
spowodowane w ramach tzw. Ryzyka sportowego.
Działanie ma miejsce w ramach ryzyka sportowego, jeżeli zostały spełnione następujące warunki:

Uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone

Działanie było podjęte w celu sportowym
Działanie musi być podjęte w celu osiągnięcia celów wynikających z reguł danej dyscypliny sportu (strzelenia bramki,
zadania ciosu itd.), a nie w celu np. „odegrania się” na przeciwniku pod pozorem działania o charakterze sportowym.

Nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny sportowej

Powołanie się na ryzyko sportowe jako na okoliczność wyłączającą odpowiedzialność czynu odnosi się nie tylko do oficjalnie
organizowanych zawodów, lecz do wszystkich sytuacji uprawiania sportu, jeżeli tylko spełnione zostały przesłanki tego ryzyka.

Ryzyko nowatorstwa

Osiąganie nowych wartości społecznych jest często związane z ryzykiem wywołania niekorzystnych rezultatów. Uważa się jednak,
że w ostatecznym bilansie działania o pewnym stopniu ryzyka są społecznie pożyteczne.
Kwestia dozwolonego ryzyka uregulowana jest w art. 27 KK. Przepis ten wymaga spełnienia następujących warunków, by ryzyko
było dopuszczalne:

Celem działającego jest przeprowadzenie eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub
ekonomicznego

Spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze

W świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie jej osiągnięcia jest zasadne

Świetle aktualnego stanu wiedzy zasadna jest celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu

Jeżeli w eksperyment zaangażowany jest (jako jego obiekt) człowiek to warunkiem jego legalności jest zgoda, udzielona po
należytym poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich
powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie.

Ostateczna potrzeba

W celu zapewnienia przestrzegania dyscypliny w wojsku, prawo karne przewiduje możliwość stosowania przez przełożonych w
stosunku do podwładnych środków, które, gdyby niezawarte w przepisach upoważnienie, miałyby charakter przestępny.

Artykuł 319 § 1 KK stwierdza, że wykonanie rozkazu wydanego przez uprawnioną do tego osobę może być wymuszone przy użyciu
niezbędnych do tego środków, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu nie można osiągnąć w
inny sposób.

Art. 319. § 1. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa lub oporu stosuje środki niezbędne w celu

wymuszenia posłuchu dla rozkazu, do którego wydania był uprawniony, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego

przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie można osiągnąć w inny sposób.

§ 2. W razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

Zwyczaj

Przestępność czynu może być wyłączona przez fakt, że mieści się on w ramach pewnego, społecznie akceptowanego zwyczaju.

Wręczanie prezentów osobom pełniącym funkcję publiczną.
Przede wszystkim, wręczenie prezentu nie może następować na żądanie obdarowanego, a tym bardziej nie może on
uzależniać czynności urzędowej od otrzymania prezentu. Po drugie, prezent wręczany jest dopiero po dokonaniu czynności
i nie jest też wcześniej obiecany. Po trzecie, prezent nie może przekraczać pewnych zwyczajowych ram. Mogą to być
kwiaty, czekoladki, książka, przedmioty, ale ani pieniądze, ani też rzeczy o dużej wartości. W ramach zwyczaju mieści się
poczęstowanie funkcjonariusza kawą, herbatą, ale nie zapraszanie na obiad do drogiej restauracji.

Naruszenie nietykalności cielesnej.
Drugi typ sytuacji, omawianej w ramach problematyki zwyczaju jako okoliczności wyłączającej przestępność czynu,
odnosi się do naruszenia nietykalności cielesnej przez oblanie wodą w tzw. Lany poniedziałek („śmigus-dyngus”).

Wyłączenie winy

Niepoczytalność

Niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem, który
zachodzi w chwili czynu i spowodowany jest upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności
psychicznych (art.31 § 1 KK)

Stan taki istnieć ma „w chwili czynu”.

Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia

czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w

znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub

ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Definicja niepoczytalności w polskim KK opiera się na wskazaniu :

stanu psychicznego sprawcy
niemożność rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem

biologiczno-psychiatrycznych przyczyn tego stanu rzeczy
upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, lub inne zakłócenie czynności psychicznych.

Przyjęto metodę mieszaną określania pojęcia niepoczytalności. W konkretnym przypadku Stwierdzenie niepoczytalności wymaga
wskazania łącznie jednej z wymienionych w art. 31 § 1 KK przyczyn i co najmniej jednego z następstw wywołanych w psychice
sprawcy.

Upośledzenie umysłowe oznacza istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym jednostki lub
też sytuacje wiążące się z urazami lub innymi czynnikami, mającymi miejsce po okresie rozwojowym, które powodują
zanik pewnych funkcji mózgu.

Choroby psychiczne (psychozy) oznaczają zaburzenia psychiczne których cechą charakterystyczną są patologiczne
zmiany funkcji psychicznych.

„Inne zakłócenia czynności psychicznych” mogą wiązać się z pewnymi procesami biologicznymi zachodzącymi w
organizmie jednostki, takimi jak: dojrzewanie płciowe, menstruacja, klimakterium, a także wynikać mogą z nadużycia
alkoholu lub narkotyku.

Niemożność rozpoznania znaczenia swego czynu oznacza zarówno niemożność uświadomienia sobie możliwych
skutków swego działania, jak również niemożność oceny społecznej i moralnej czynu..

Niemożność pokierowania swoim postępowaniem oznacza zakłócenia sfery woli i zachodzi np. w przypadku działania w
stanie głodu narkotycznego, kiedy osoba uzależniona nie może się powstrzymać od popełnienia czynu u zabronionego.

Konsekwencją niepoczytalności jest brak winy po stronie sprawcy czynu obiektywnie sprzecznego z prawem karnym (czynu
zabronionego), a więc końcowym rezultacie brak przestępstwa. Nie możemy bowiem niepoczytalnemu sprawcy zrobić zarzutu z
naruszenia prawa, skoro dochodzi do tego z powodów, na które nie ma on wpływu. Karanie sprawcy niepoczytalnego nie miałoby też
sensu z punktu widzenia celów kary. Prawo karne przewiduje jednak możliwość stosowania wobec niepoczytalnych sprawców
środków zabezpieczających (zob. art. 93 i nast. KK).

Art. 93a. § 1. Środkami zabezpieczającymi są:

1) elektroniczna kontrola miejsca pobytu;

2) terapia;

3) terapia uzależnień;

4) pobyt w zakładzie psychiatrycznym.

Poczytalność ograniczona

Nie wyłącza winy stan poczytalności w znacznym stopniu ograniczonej. Sprawca działający w takim stanie popełnia więc
przestępstwo i ponosi odpowiedzialność karną, ograniczenie poczytalności wpływa jednak na stopień winy, powodując jego
obniżenie. Kodeks karny (art. 31 § 2) określa tylko konsekwencje popełnienia czynu w stanie poczytalności ograniczonej w
znacznym stopniu, stwierdzając, że sąd może w takim przypadku zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Ograniczenie
poczytalności mniejszego stopnia powinno jednak wpływać na wymiar kary w jej ustawowych granicach.

Wprawienie się w stan odurzenia

Szczególny sposób uregulowane zostały sytuacje (art. 31 § 3 KK), w których mamy wprawdzie do czynienia z niepoczytalnością
sprawcy w chwili czynu lub znacznym ograniczeniem poczytalności, ale wynikają one z wprawienia się sprawcy w stan
nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem. W takim przypadku sprawca ponosi odpowiedzialność według ogólnych zasad, tak
jakby był w pełni poczytalny w chwili czynu. Muszą tu być jednak spełnione łącznie dwa warunki :

Sprawca wprawił się (sam, świadomie) w stan nietrzeźwości lub odurzenia

Sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan wywoła u siebie niepoczytalność lub
znaczne ograniczenie poczytalności.
Chodzi tu tylko o przewidywanie lub możliwość przewidywania, że skutkiem wprawienia się w stan odurzenia będzie
wyłączenie poczytalności lub jej ograniczenie. Sprawca może nie być w stanie przewidzieć takiego skutku, zwłaszcza w
przypadkach tzw. Patologicznego upojenia alkoholowego, kiedy to niepoczytalność spowodowana jest nietypową reakcją
organizmu na dawkę alkoholu, która normalnie takiego skutku nie powoduje.

Stan nietrzeźwości

Stanu nietrzeźwości wpływającego na poczytalność nie należy mylić zwykłym „stanem nietrzeźwości” i „stanem po użyciu
alkoholu”, które należą do znamion niektórych przestępstw i wykroczeń (np. art. 180 KK, art. 87 KW),
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi prowadzi do stężenia we krwi od 0,2%o do 0,5%o
alkoholu albo do obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 .
Natomiast stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi lub prowadzi do stężenia powyżej 0,5%o alkoholu
albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Błąd co do faktu

Art. 28. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię

czynu zabronionego.

§ 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w

usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka

łagodniejsza odpowiedzialność zależy.

Okolicznością wyłączającą winę (umyślną) sprawcy jest tzw. błąd co do faktu, czyli sytuacja gdy zachodzi rozbieżność między
jakimś fragmentem rzeczywistości, a wyobrażeniem o nim sprawcy. Dla odpowiedzialności karnej istotny jest tylko taki błąd co
do faktu, który dotyczy, jak to stwierdza art. 28 § 1 KK,

„okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego”.

Tak więc istotny błąd co do faktu, to, inaczej mówiąc, błąd co do znamienia czynu zabronionego. Konsekwencją istotnego błędu co
do faktu jest to, że sprawca nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, co do znamienia którego się pomylił. W przypadku
przestępstw, które nie występują w odmianie nieumyślnej, istotny błąd co do faktu powoduje brak przestępstwa w ogóle.

W pewnych przypadkach konsekwencją błędu co do faktu może być wykluczenie odpowiedzialności za jedno przestępstwo umyślne
z jednoczesną możliwością zakwalifikowania czynu z przepisu o innym przestępstwie umyślnym. Dzieje się tak wtedy, gdy nawet
pominięcie znamienia, którego dotyczył błąd nie wyklucza jeszcze wypełnienia znamion innego przestępstwa umyślnego.

Artykuł 28 § 2 KK reguluje sytuację, gdy błąd sprawcy polega na usprawiedliwionym mylnym przyjęciu, że zachodzi okoliczność
stanowiąca znamię czynu zabronionego, która powoduje powstanie typu uprzywilejowanego. Odpowiada on wówczas z przepisu
określającego ten typ uprzywilejowany.

Na przykład, jeżeli ktoś zabija ciężko i nieuleczalnie chorego pod wpływem współczucia dla niego mylnie sądząc, że żąda
on przyspieszenia jego śmierci odpowiada z art. 150 KK za zabójstwo eutanastyczne, mimo że obiektywnie dopuścił się
zwykłego zabójstwa z art. 148 § 1 KK, pod warunkiem że uzna się jego błąd za usprawiedliwiony.

Natomiast, gdy sprawca popełnia przestępstwo typu kwalifikowanego, a jego błąd dotyczy właśnie znamienia kwalifikującego,
wyklucza to odpowiedzialność za typ kwalifikowany, ale pozostaje przestępstwo typu podstawowego.

Nieświadomość bezprawności czynu (błąd co do prawa)

Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego

bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Inaczej niż przy błędzie co do faktu, błąd co do prawa dotyczy nie jednego ze znamion przestępstwa, lecz całościowej prawnej
oceny czynu. Błąd co do prawa może mieć w praktyce miejsce w odniesieniu do mniej znanych typów przestępstw. Trudno sobie
wyobrazić, by ktoś nie wiedział ze przestępstwem jest kradzież, pobicie lub spowodowanie pożaru.

Zakres odpowiedzialności

W dawniejszym prawie karnym posługiwano się powszechnie maksymą ignorantia iuris nocet – nieznajomosc prawa szkodzi
Czyli błąd sprawcy co do oceny prawnej czynu nie ma wpływu na jego odpowiedzialność karną.

Obowiązujące w Polsce prawo karne uwzględnia na korzyść sprawcy jego błąd co do prawa, jeżeli taka nieświadomość
bezprawności jest usprawiedliwiona. Sprawca może nie mieć możliwości uniknięcia błędu dlatego, że

•

przepis kamy wprowadzono nagle, albo

•

że jako cudzoziemiec z kraju, którym takie czyny są prawnie dozwolone nie wpadł na myśl, że należy sprawdzić jak
ocenia to prawo polskie.

Przy ustalaniu, czy nieświadomość bezprawności czynu jest usprawiedliwiona, należy też wziąć pod uwagę poziom umysłowy
sprawcy i stopień zrozumiałości przepisu.

Przestępstwo urojone

Zachodzi ono wtedy, gdy koś zachowuje się zgodnie z prawem, ale błędnie sądzi, że jego zachowanie jest przestępstwem. W
przypadku przestępstwa urojonego odpowiedzialność karna nie wchodzi w grę.

Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę

Art. 29. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że

zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować

nadzwyczajne złagodzenie kary

Kodeks w art. 29 odrębnie uregulował kwestią błędu co do okoliczności wyłączającej bezprawność (kontratypu) lub okoliczności
wyłączającej winę sprawcy. Według tego przepisu, nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w
usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi tu jedna z tych okoliczności.
Gdy błąd taki nie jest usprawiedliwiony, sprawca odpowiada na normalnych zasadach, możliwe jest jednak zastosowanie
nadzwyczajnego złagodzenia kary .

Rozkaz przełożonego

Najistotniejszym elementem dyscypliny wojskowej jest obowiązek wykonywania przez podwładnych rozkazów przełożonych. Wagę
tego obowiązku Określa się w prawie karnym przez tworzenie typów przestępstw polegających na odmowie wykonania rozkazu (art.
343 KK), często zagrożonych surowymi karami.

Art. 343. § 1. Żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo wykonuje rozkaz niezgodnie z jego treścią,

podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3.

Nie można wymagać od żołnierzy absolutnego posłuszeństwa (tzw. Koncepcja „ślepych bagnetów”).
Nie można jednak również dać żołnierzom prawa i nałożyć obowiązku analizowania każdego rozkazu pod kątem jego legalności
(teoria „myślących bagnetów”). Polskie prawo karne przyjmuje w tym zakresie, w art. 318 KK, koncepcję „umiarkowanego
posłuszeństwa”.

Art. 318. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba

że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo

Zgodnie z tym przepisem, żołnierz dopuszczający się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu nie popełnia przestępstwa,
chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.
Uregulowanie dotyczące rozkazu (art. 318 KK) nie dotyczy sytuacji, gdy żołnierz wylonujący rozkaz działa w nieświadomości
bezprawności czynu. Stosuje się wówczas art. 30 KK.

Znikoma społeczna szkodliwość czynu

Art. 1. § 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma

Przepis ten przewiduje specyficzną okoliczność wyłączającą odpowiedzialność karną, której nie można zaliczyć ani do
okoliczności wyłączających bezprawność czynu, ani do okoliczności wyłączających winą. Znikoma szkodliwość społeczna
konkretnego czynu nie oznacza, że jest on czynem społecznie pozytywnym. Może tak być, gdy czyn nie jest społecznie szkodliwy w
żadnym stopniu lub wręcz społecznie pożyteczny. Znikoma szkodliwość społeczna czynu, to kategoria ocenna.

Istotnym problemem jest, według jakich kryteriów oceniać stopień społecznej szkodliwości. Kodeks karny zawiera co do tej kwestii
specjalny przepis. Jest nim art. 115 § 2 KK, według którego:

Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę:

rodzaj i charakter naruszonego dobra

rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody

sposób i okoliczności popełnienia czynu

wagą naruszonych przez sprawcą obowiązków

postać zamiaru

motywację sprawcy

rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia

Jest to katalog zamknięty. W katalogu tym znajdują się zarówno kryteria przedmiotowe, które przeważają ilościowo, jak i kryteria
podmiotowe (postać zamiaru, motywacja sprawcy).
Niektóre z kryteriów wymienionych w art. 115 § 2 KK odnoszą się wyraźnie tylko do przestępstw umyślnych (postać zamiaru,
motywacja), inne tylko do nieumyślnych (rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia), a pozostałe mają charakter
uniwersalny.
Trzeba podkreślić, że stosowanie art. 1 § 2 KK przez organy prokuratury sądy powinno się opierać na ocenie czynu
konkretnego. Nie może ono natomiast polegać na kwestionowaniu generalnej oceny danej kategorii czynów, dokonywanej
przez ustawodawcę.

Kara

Kara kryminalna to osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo, wyrażająca potępienie
popełnionego przez niego czynu, i wymierzana w imieniu państwa przez sąd.

Nie zaliczamy do kar przede wszystkim środków zabezpieczających, które chociaż stosowane w związku z przestępstwem (ale nie
za przestępstwo) nie mają być w założeniu odpłatą, a ich dolegliwość nie jest zamierzona.

System kar
Katalog kar. W polskim prawie karnym katalog kar zawiera art. 32 KK. Są to:

Grzywna;

Według art. 33 § I KK, grzywnę wymierza się w granicach od 10 do 360 stawek dziennych. Natomiast wysokość pojedynce stawki
dziennej ustala się w granicach od 10 zł do 2000 zł, przy czym ustalając jej wysokość, sąd bierze pod uwagą dochody sprawcy, jego
warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Podstawę do wymierzenia grzywny stanowi zagrożenie tą karą w sankcji ustawowej za dane przestępstwo. Jest to tzw. grzywna
samoistna. Może ona być również wymierzona, mimo że nie jest przewidziana w sankcji, jeżeli sąd odstępuje od wymierzenia
kary pozbawienia wolności na mocy art. 58 § 1 KK lub nadzwyczajnie łagodzi karę (zob. art., 60 § 6 KK).

Grzywna może być również orzeczona obok kary pozbawienia wolności wymienionej w Art. 32 pkt. 3 (od miesiaca do 15 lat) ale
wyłącznie wtedy, gdy sprawca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść taką osiągnął. ( Art. 33.
§ 2 )

Grzywna a zawieszenie kary:

Art. 71. § 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może orzec grzywnę, jeżeli jej wymierzenie obok

kary pozbawienia wolności na innej podstawie nie jest możliwe

Ograniczenie wolności;

Kara ograniczenia wolności trwa w zasadzie najmniej 1 miesiąc, najwyżej 2 lata (art. 34 KK). Ograniczenia wolności osoby skazanej
na tę karę wylicza art. 34 § 2 KK. Skazany w czasie odbywania kary:

Nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;

Ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Kara ograniczenia wolności według Art. 34 § 1a polega na:

Obowiązku wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne.

Potraceniu od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesiecznym na cel społeczny wskazany przez sąd.

Pozbawienie wolności;

Według art. 37 KK, kara pozbawienia wolności trwa najmniej miesiąc, a najwyżej 15 lat. Wymierza się ją w latach i w miesiącach.

Art. 37a. Jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec
grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1 lub 4.

Art. 37b. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia
przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze
nieprzekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz
karę ograniczenia wolności do lat 2. Przepisów art. 69–75 nie stosuje się. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę
pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

25 lat pozbawienie wolności;

Dożywotniego pozbawienie wolność

Kara dożywotniego pozbawienia wolności może w praktyce trwać, zgodnie ze swoją nazwą, do końca życia skazanego. Skazanie na
dożywotnie pozbawienie wolności nie wyklucza jednak starań o ułaskawienie, możliwe jest też przedterminowe warunkowe
zwolnienie po odbyciu 25 lat kary (art. 78 § 3 KK).

Kary dożywotniego pozbawienia wolności nie stosuje się wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18
lat.

Kolejność wyliczenia kar w tym katalogu nie jest przypadkowa, lecz ma wyrażać preferencje ustawodawcy co do ich

stosowania. Pierwszeństwo mają nieć, mianowicie, kary niezwiązane z pozbawieniem wolności.

Środki karne

Środki karne można podzielić na wymierne w czasie pkt. 1-3 art. 39 (1-7 ) i środki karne jednorazowe. pkt.7-8 art. 39(8-9).

Katalog środków karnych znajduje się w art. 39 KK. Są to:

1) Pozbawienie praw publicznych

Art 40.

Środek kamy polegający na pozbawieniu praw publicznych zawiera mocno zaakcentowany element moralnego potępienia sprawcy.
Przez jego orzeczenie podkreśla się, że okazał się on niegodny sprawowania pewnych ról społecznych, a także niegodny pewnych
wyróżnień honorowych.

Pierwsza grupa dotyczy uprawnień związanych z działalnością w sferze publicznej. Skazany traci więc:

Czynne i bierne prawo wyborcze do organów władzy publicznej, organów samorządu zawodowego lub
gospodarczego;

Prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości (a więc prawo do wykonywania funkcji sędziego, ławnika,
prokuratora, obrońcy);

Prawo do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego.

Druga grupa uprawnień traconych w razie orzeczenia pozbawienia a praw publicznych obejmuje:

Utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych;

Utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw

Chodzi tu o ordery, odznaczenia i tytuły nadane przez władze państwowe instytucje publiczne, a nie np. tytuły honorowe nadawane
przez stowarzyszenia, prywatne firmy lub prywatne osoby. Pojęcie tytułów honorowych odnosi się do takich tytułów, jak honorowy
obywatel miasta, doctor honoris causa. Nie obejmuje natomiast tytułów stwierdzających pewne kwalifikacje zawodowe lub tytułów
naukowych. Orzeczenie omawianego środka nie wpływa też na posiadanie orderów, odznaczeń i tytułów honorowych uzyskanych za
granicą. Nie można się wtedy jednak posługiwać nimi w Polsce.

Skazany na karę pozbawienia praw publicznych nie tylko traci nabyte wcześniej ordery, odznaczenia i tytuły honorowe, ale również
nie może ich uzyskać w czasie wykonywania środka karnego,

Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za
przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie (art. 40 § 2 KK).
Motywacja zasługująca na szczególne potępienie to np. nieusprawiedliwiona okolicznościami chęć zemsty, chęć poniżenia lub
znęcania się nad inną osobą, a także nieusprawiedliwiona szczególną sytuacją chęć osiągnięcia korzyści majątkowej z przestępstwa.

2) Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia

określonej działalności gospodarczej

Według art. 41 KK, sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska (np. dyrektora teatru, głównego księgowego albo
ogólnie stanowisk kierowniczych) lub wykonywania określonego zawodu (np. nauczyciela, lekarza), jeżeli:

sprawca przy popełnieniu przestępstwo nadużył stanowiska lub zawodu albo,

okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Ad 1) Nadużycie stanowiska lub zawodu zachodzi np. wtedy, gdy lekarz udostępnia narkotyki pod pozorem działalności leczniczej,
ślusarz podrabia klucze w celu umożliwienia włamania, dyrektor wykorzystuje stanowisko do wymuszania na podwładnych
stosunków seksualnych.

Ad 2) Okazanie, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom zachodzi, np. gdy w sprawie
o wypadek drogowy spowodowany przez kierowcę autobusu okaże się, że ma to związek z jego niedostatecznymi umiejętnościami
jako kierowcy albo w sprawie przeciwko chirurgowi o spowodowanie śmierci pacjenta przez nieprawidłowe wykonanie operacji
okaże się, że miało to związek z objawami drżenia rąk, spowodowanymi nadużywaniem alkoholu.

Zarówno wtedy, gdy chodzi o nadużycie zawodu lub stanowiska, jak i wtedy, gdy ma miejsce zagrożenie istotnym dobrom przez
dalsze wykonywanie zawodu lub zajmowanie stanowiska, musi istnieć powiązanie między przestępstwem, za które następuje
skazanie, a nadużyciem lub zagrożeniem. Orzeczenie tego środka nie może więc nastąpić np. wtedy, gdy przy okazji sprawy o
spowodowanie wypadku drogowego przez jadącego samochodem operatora dźwigu okaże się, że nie ma on zdolności
psychofizycznych koniecznych do wykonywania zawodu.
Odrębnie uregulowana jest w KK (art. 41 § 2) kwestia zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Orzeczenie
zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej możliwe jest w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z
prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

3) Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub

opieką nad nimi

Na podstawie art. 41 § 1a KK, sąd może orzec zakaz zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub
określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieka nad nimi, na
zawsze w razie skazania na karą pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę
małoletniego. Natomiast w razie ponownego popełnienia takiego przestępstwa orzeczenie tego środka jest obligatoryjne (art. 41 §
1b).

§ 1b. Sąd orzeka dożywotnio zakaz, o którym mowa w § 1a, w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach
określonych w tym przepisie.

4) Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi

osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody
sądu

Na podstawie art. 41a § 1KK sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu w
razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania za
umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej obowiązek lub zakaz może być połączony
z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.
W pewnych przypadkach orzeczenie tego środka jest obligatoryjne (art. 41a §2), a przy swego rodzaju recydywie, może być on
orzeczony na zawsze (art. 41a § 3).

5) Zakaz wstępu na imprezę masową

Art. 41b. § 1. Sąd może orzec zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą
lub w razie skazania za występek o charakterze chuligańskim, a udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym
prawem. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową w wypadkach wskazanych w ustawie.
§ 2. Zakaz wstępu na imprezę masową obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz mecze piłki
nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3. Orzekając zakaz wstępu na imprezę masową za czyn popełniony w związku z masową imprezą sportową, sąd może orzec
obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub w
innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego.
§ 4. Sąd orzeka zakaz wstępu na imprezę masową i obowiązek określony w § 3, w razie ponownego skazania sprawcy za
przestępstwo popełnione w związku z imprezą masową.
§ 5. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może orzec, że po upływie okresu, na który orzeczono obowiązek określony w §

3, skazany będzie obowiązany do stawiennictwa w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w jednostce
organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania skazanego, komendanta
powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
§ 6. Łączny czas stosowania wobec skazanego obowiązków, określonych w § 3 i 5, nie może przekroczyć okresu orzeczonego wobec
skazanego zakazu wstępu na imprezę masową.
§ 7. Jeżeli z okoliczności wynika, że wykonanie obowiązku określonego w § 3 jest niemożliwe lub jego orzeczenie jest oczywiście
niecelowe, w miejsce tego obowiązku orzeka się obowiązek stawiennictwa skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych
objętych zakazem w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce
zamieszkania skazanego, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji.
§ 8. Nakładając obowiązek, o którym mowa w § 3, 5 lub 7, sąd określa imprezy masowe, w czasie trwania których obowiązek ten ma
być wykonywany, wskazując w szczególności nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny
imprez, których obowiązek dotyczy.
§ 9. Obowiązki orzekane na podstawie § 3, 5 i 7 orzeka się w miesiącach i latach. Obowiązek, o którym mowa w § 3, orzeka się na
okres nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 12 miesięcy, zaś obowiązek, o którym mowa w § 7, orzeka się na okres od 6
miesięcy do lat 6, nieprzekraczający okresu, na jaki orzeczono zakaz wstępu na imprezę masową.

6) Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowyc

Art. 41c. § 1. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych nie obejmuje uczestnictwa w loteriach
promocyjnych.
§ 2. Sąd może orzec zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, w razie skazania za przestępstwo
popełnione w związku z urządzaniem gier hazardowych lub udziałem w nich.

7) Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym

W razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym za przestępstwa określone w
rozdziałach XXV i XXVI sąd orzeka na ten sam okres zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego. Orzekając nakaz okresowego
opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa termin jego wykonania.

8) Zakaz prowadzenia pojazdów

Zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju może być orzeczony (art. 42 § 1 KK) w razie skazania osoby uczestniczącej w
ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa
wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w:

art. 178b lub art. 180a;

art. 244, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

W pewnych przypadkach orzeczenie tego środka, na czas nie krótszy niż 3 lata, jest obligatoryjne i dotyczyć musi wszelkich
pojazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu
W komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca katastrofy lub wypadku (art. 42
§ 2 KK). - art 173 (niebezpieczeństwo w komunkacji) , 174 (bezposrednie niebezpieczeństwo w komunikacji) , 177 ( naruszenie
zasad bezpieczeństwa w ruchu..)
Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w
art. 178A § 4 (wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości ) lub jeżeli sprawca
w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na
jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub
pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony
szczególnymi okolicznościami.

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby
prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.

Przepis używa pojęcia „pojazd” w szerokim znaczeniu. Pojazdem jest więc nie tylko samochód, traktor, rower, ale również statek,
łódź motorowa, samolot itd.

Omawiany środek dotyczy nie tylko skazanych, którzy mają już uprawnienie do prowadzenia pojazdów (prawo jazdy, licencję pilota
itd.), lecz również tych, którzy takich uprawnień nie mają, i wobec tego nie będą mogli ich nabyć w okresie trwania kary. Sąd orzeka
zakaz prowadzenia pojazdów w szerszym lub węższym zakresie. Może on dotyczyć tylko pojazdów jednego rodzaju albo też objąć
szerszy ich zakres.

Według art. 63 § 4 KK, sąd zalicza na poczet tego środka okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu.

9) Świadczenie pieniężne

Art. 43a. § 1. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne
wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej; wysokość tego
świadczenia nie może przekroczyć 60 000 złotych.

10) Podanie wyroku do publicznej wiadomości

Art. 43b. Sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności
ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego

Zaniechanie ukarania sprawcy

Prawo karne przewiduje szereg sytuacji, w których mimo popełnienia przestępstwa do ukarania sprawcy nie dochodzi. Sytuacje te
mogą mieć charakter generalnych rozstrzygnięć dokonywanych przez ustawodawcę, który decyduje, że w pewnych sytuacjach
sprawca z mocy ustawy nie zostaje ukarany (niepodleganie karze, abolicja, przedawnienie) lub też ustawodawca daje tylko
uprawnienie innemu organowi do rezygnacji z ukarania (odstąpienie od wymierzenia kary, warunkowe umorzenie).

Niepodleganie karze

Instytucja niepodlegania kirze przewidziana jest w KK w sytuacjach takich jak np. czynny żal (art. 15 § 1, art. 17 i 23 § 1),
ukrywanie sprawcy przestępstwa będącego osobą najbliższą (art. 239 § 2 KK), złożenie fałszywego zeznania w obawie przed
odpowiedzialnością karną przez osobę niewiedzącą o swoim prawie do odmowy zeznań (art. 233 § 3 KK). Niepodleganie karze
ma więc albo zachęcić sprawcę do określonego zachowania (tak przy czynnym żalu) albo stanowi konsekwencję uznania, że czyn
sprawcy, chociaż przestępny, stanowi jednak przypadek złamania prawa, w mniejszym niż zwykle stopniu naganny.

Niemniej stwierdzenie, że sprawca nie podlega karze, pozostawia pewien element ujemnej oceny czynu, nie oznacza całkowitego
jego usprawiedliwienia.

W sensie procesowym niepodleganie karze traktuje się jako okoliczność wyłączającą postępowanie karne, tzn., że w razie jej
stwierdzenia nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza.

Odstąpienie od wymierzenia kary

Według art. 61 § 1 KK, w wypadkach wskazanych w ustawie sąd może odstąpić od wymierzenia kary. Odstąpienie od wymierzenia
kary jest zawsze fakultatywne. Jedyny wyjątek przewiduje KK w art. 25 § 3, tj. w razie przekroczenia granic obrony
koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia. W przeciwieństwie do niepodlegania karze, sprawca nie jest tu automatycznie na
mocy ustawy zwolniony z poniesienia kary, lecz może to tylko nastąpić mocą decyzji sądu wydającego wyrok skazujący sprawcę i
stwierdzający jego winę w znaczeniu procesowym. Decyzja taka oznacza, że sąd nie zmieniając negatywnej oceny popełnionego
czynu, uważa za nie celowe ukaranie sprawcy.

Ogólna podstawa odstąpienia od wymierzenia kary zamieszczona jest w art. 61 KK. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w
wypadkach przewidzianych w ustawie (np. art. 26 § 3, art. 217 § 2 KK). Odstąpienie od wymierzenia kary może nastąpić w sytuacji
opisanej w art. 60 § 3 KK, tj. wtedy, gdy sprawca współdziałał z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on
następnie wobec organu ścigania informacje dotyczące współuczestników przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.
Artykuł 61 § I KK stanowi, że w takim wypadku odstąpienie jest możliwe, „zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu
przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa”
Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było
obowiązkowe (art. 61 § 2 KK)

Odrębną podstawę odstąpienia od wymierzenia kary zawiera art. 59 KK. Dotyczy ona tylko przestępstw zagrożonych karą
pozbawienia wolności nieprzekraczającą lat 3 albo alternatywnie karami grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

W takim wypadku sąd może ograniczyć się do orzeczenia środka karnego, jeżeli jego orzeczenie wystarczy dla spełnienia celów
kary.

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Jest to jedna z trzech (obok warunkowego zawieszenia wykonania kary i warunkowego przedterminowego zwolnienia) istniejących
w polskim prawie karnym instytucji poddania sprawcy próbie. Warunkowe umorzenie stosuje sąd. Umorzenie następuje na okres
próby, który może wynosić od 1 roku do 3 lat. Sens tej instytucji polega na tym, że unika się nie tylko wymierzenia sprawcy kary,
ale również wyroku skazującego i znacznej części samego postępowania karnego, stanowiącego dla sprawcy ważną dolegliwość. Jest
to więc instytucja, która powinna być stosowana wobec tych sprawców, którzy nie muszą być ostrzeżeni w sposób bardziej
drastyczny.
Przesłanki zastosowania tej instytucji wymienione są w art. 66 KK. Są one następujące:

Popełnione przestępstwo jest zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności

Sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne (nie bierze się jednak pod uwagę skazań, które uległy
zatarciu);

Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

Istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku
prawnego, a w szczególności nie popełni nowego przestępstwa.

Warunkowe umorzenie może być jednak zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat, w
wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób
naprawienia szkody (art. 66 § 2 KK).

Umarzając warunkowo postępowanie stwierdza się jednocześnie, że sprawca ponosi winę. Niedopuszczalne jest więc warunkowe
umorzenie, jeżeli co do winy sprawcy zachodzą wątpliwości. Nie oznacza to, że stosuje się tę instytucję tylko wtedy, gdy podejrzany
przyznał się do winy.

Umarzając warunkowo postępowanie można też nałożyć na sprawcę pewne obowiązki w postaci:
1)

informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,

przeproszenia pokrzywdzonego,

wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,

poddania się terapii uzależnień,

poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,

uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,

powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do
pokrzywdzonego lub innych osób,

opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym

Obligatoryjne jest zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody w całości lub części. Można też orzec świadczenie pieniężne
przewidziane w art. 39 pkt. 7 KK oraz zakaz prowadzenia pojazdów na okres do 2 lat.

Umorzenie warunkowe staje się definitywne, jeżeli sprawca w okresie próby potwierdzi swoim zachowaniem słuszność pozytywnej
prognozy, która była przesłanką podjęcia decyzji o umorzeniu. Natomiast, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo
umyślne, za które został skazany, sąd podejmuje postępowanie karne (art. 68 § 1 KK).

Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności popełnił
inne przestępstwo, albo uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego albo uchyla się od dozoru,
wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody

Sąd może również podjąć postępowanie, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu, lecz przed jego
uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Sądowy wymiar kary

ankcje wzglednie oznaczone (ustawodawca sie nimi posługuje) – tzn. Że ustawa wskazuje rodzaj badź rodzaje konkretnej typizacji
oraz ich górną i dolna granicę. W tych ramach sąd orzeka konkretna karę za konkretne przestepstwo w procesie karnym.

Dyrektywy ymiaru kary sa to najwazniejsze zasady wymiaru kary po ktore a siegac sad w orzecznictwie.

Prof. Gordocki wymienia 5 dyrektyw wymiaru kary ( ogólne):

dyrektywa humanitaryzmu

Poszanowanie godności człowieka.

dyrektywa stopnia winy

Wina wyznacza górna granice dolegliwości kary za konkretne popełnione sprawcy przestępstwo zatem tej górnej granicy nigdy nam

nie wolno przekroczyć. Jest to tzw., funkcja limitujaca winy. Kodeks karny nie wskazuje mechanizmów stopniowania winy w
zwiazku z powyrzszym wykreowała to doktryna. Sąd na poczatek w oparciu o te mechanizmu musi ustalic. Jesli stopień winy jest
wyoki kara ma byc niska.

dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości, która sąd przy wymiarze kary musi uwzględnić.

Im wyższy stopień społeczny szkodliwości to tym wyższa kara musi zostać orzeczona. Główny wyznacznik kary orzekany wobec
samego sprawcy. Kodeks karny wskazuje kryteria oceny stopnia społecznej szkodliwości.
Art. 115 § 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra,
rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,
jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Katalog tych kryteriów jest katalogiem zamknietym. Tzn że ustalajac stopień społecznej szkodliwosci nie wolno brac pod uwage
tych okoliczności które nie zostały wymieniione w art. 115.
Do kryteriów oceny stopnia społ. Szkodliwości nie należy m.i.n. ; naprawienie szkody, recydywa, nagminność. Zatem jeśli sprawca
po raz kolejny kradnie cos ze sklepu. Nie bedzie miało t znaczenia dla społ szkodliwosci czy on to robi 1 raz czy 5 raz.

dyrektywa prewenji indywidualnej

Cele zapobiegawcze i wchowawcze ktore kara ma osiagnąć w stosunku do skazanego. Prewencja negatywna i pozytywna. Ta 1
polega na tym ze kara ma odstraszać, musi być surowa natomiast pozytywna kara ma wskazywac i kształtowac pozytywne wzorce
zachowania. m.i.n. Poprzez resocjalizacje. Kara ma zapobiegowczo odziałowywac na samego skazanego.

dyrektywa prewencji ogólnej.

Inaczej mówiąc powszechną, to kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa, uzycie tych sformuowań stoi na stanowisku
prewencji pozytywnej. Prewencja ogólna to komunikat kierowany do całego społeczeństwa ktore odbywa sie na dwóch
plaszczyznach. 1 to ustanowienie kar za poszczególne przestępstwa, sam kodeks jest takim komunikatem np jesli chcesz zabic to 8
lat pozbawienia wolnosci 8 lat. Itd. Druga płaszczyzna to stosowane prawa czyli wymierzenie kary za konkretne przestepstwo które
to fakt dociera do mniejszej badź wiekszej społecznosci oddziałowujac na nią.

Pkt. 2-5 opisuje Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej
dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele
zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania
świadomości prawnej społeczeństwa.

Dyrektywy szczególne do ktorych Gordoski zalicza:

okolicznosci wymione w;
Art 53 § 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w
razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie
przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar
ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa
i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie
społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego

wpływ ugody na wymiar kary ;
Art 53 § 3. Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy
pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.
Sad ma uwzględnic pozytywne skutki mediacji.

Zatarcie skazania

Kara, a w konsekwencji wyrok skazujący, określający rodzaj i wysokość zawierają element potępienia sprawcy z powodu
popełnienia przez niego czynu przestępnego. Dla realizacji funkcji sprawiedliwościowej kary, a zwłaszcza dla prewencji generalnej
(społecznego oddziaływania kary), upowszechnia się informacje o skazaniu wśród możliwie szerokiego kręgu osób.

Prawo przewiduje instytucja zatarcia skazania. Zatarcie skazania polega na przyjęciu pewnej fikcji prawnej. Fikcja ta polega na tym,
że po spełnieniu określonych przesłanek uważa się sobą skazaną za niekaraną, zaś wpis o skazaniu usuwa się z rejestru

Zatarcie skazania następuje w niektórych sytuacjach z mocy prawa, a więc automatycznie, bez potrzeby starań ze strony
zainteresowanego i decyzji określonego organu. Jest tak w przypadku, gdy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą
kary (art. 4 § 4 KK), a także gdy upłynęło 6 miesięcy od pomyślnego upływu okresu próby przy warunkowym zawieszeniu
wykonania kary.

Kara:

Po jakim czasie nastąpi jej zatarcie:

„Terminowa” kara pozbawienia wolności lub kara 25 lat
pozbawienia wolności

10 lat od jej wykonania, darowania lub przedawnienia
wykonania (art. 107 § 1 KK)
Zatarcie następuje automatycznie.

Kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca 3 lat.

5 lat, jeżeli skazany w tym czasie przestrzegał porządku
prawnego. Zatarcie następuje na wniosek.

Dożywotnie pozbawienie wolności

10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo
od przedawnienia jej wykonania.
Zatarcie skazania następuje automatycznie z mocy prawa.

Ograniczenie wolności

3 lat od wykonania lub darowania albo od przedawnienia jej
wykonania.

Grzywna,

1 rok od wykonania lub darowania albo od przedawnienia
jej wykonania

Jeżeli zapadł wyrok skazujący, ale sąd odstąpił od
wymierzenia kary

Po upływie roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
Zatarcie skazania następuje z mocy prawa.

W przypadku pozytywnego upływu okresu próby na który
warunkowo zawieszono wykonanie kary

Po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Zatarcie skazania następuje z mocy prawa.

Ogólną zasadą przy zatarciu skazania jest, że w razie orzeczenia środka karnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego
wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem jego wykonania
.
Według art. 108 KK, odmienne zasady stosuje się wtedy, gdy sprawcę skazano za dwa lub więcej niepozostających w zbiegu
przestępstw, jak również, jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem okresu wymaganego do zatarcia skazania popełnił
przestępstwo. W takich sytuacjach okres wymagany do zatarcia skazania wydłuża się, ponieważ dopuszczalne jest tylko jednoczesne
zatarcie wszystkich skazań.

Nie podlega zatarciu skazanie na karą pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo
przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeśli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15 (art. 106a KK)

Przedawnienie

przedawnienie w prawie karnym polega na tym, że po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności
karnej za popełnione przestępstw;

W Polsce 3 rodzaje przedawnienia:

przedawnienie ścigania;

przedawnienie wyrokowania;

przedawnienie wykonania kary;

Przedawnienie ścigania - art. 101 kk → karalność ustaje po:

30 latach – zbrodnia zabójstwa;

20 latach – inna zbrodnia;

15 lat – występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczająca 5 lat wiezienia,

10 lat – występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczajacą 3 lat więzienia;

5 lat – gdy chodzi o pozostałe występki

–

§ 2 – przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego → po 1 roku od dowiedzeniu się o sprawcy;

Bieg przedawnienia zaczyna się:

•

od czasu działania/zaniechania (art. 6 § 1 kk);

•

gdy dot. przestępstwa skutkowego – od czasu nastąpienia skutku (art. 101 § 3 kk);

Przedawnienie wyrokowania

–

art. 102 kk → Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101, wszczęto postępowanie, karalność przestępstw określonych w art.
101 § 1 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu

Przedawnienie kary - art. 103 kk → liczy się je od uprawomocnienia wyroku:

30 lat – więzienie powyżej 5 lat

15 lat – więzienie do 5 lat

10 lat – inna kara;

Spoczywanie biegu przedawnienia

Art. 104. § 1. Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania
karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego

Wyłączenie przedawnienia

Art. 105. § 1. Przepisów art. 101–103 nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. § 2.
Przepisów art. 101–103 nie stosuje się również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza
publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Opracowanie ćwiczenia PP
Cwiczenia PP
do zaliczenia na cwiczenia z prawa karnego, pliki zamawiane, edukacja
Opracowanie na ćwiczenia pp, Ćwiczeniowce pamięciuchowate, Procesy Poznawcze(1)
Materiały+do+ćwiczeń+z+prawa+karnego, Prawo, [ Prawo karne ]
Materiały do ćwiczeń z prawa karnego, Prawo, prawo karne
ĆWICZENIE.PP, Inżynieria Środowiska, Przydomowe oczyszczalnie ścieków, projekt, Przydomowe oczyszcza
pytania na zaliczenie ćwiczen z postępowania karnego, Testy
pp pg odpowiedzi do zeszytu cwiczen pp r5
pp pg odpowiedzi do zeszytu cwiczen pp r2
Cwiczenia 6 PP.2003, studia prawnicze, 4 rok, Prawo Pracy
Opracowanie ćwiczenia PP
wykład PP karnego
Podstawy Prawa Karnego Ćwiczenia, Prawo karne(4)
CCzytanie ze zrozumieniem PP Ćwiczenia z Odpow O jezyku i stylu Ignacego Krasickiego
Budowa wiertła cw5, Politechnika Poznańska (PP), Obróbka skrawaniem, Labolatoria, Ćwiczenie 5
Poprawki do cwiczenia nr 104, Politechnika Poznańska (PP), Fizyka, Labolatoria, fiza sprawka, mechan
Poprawki do cwiczenia nr 105, Politechnika Poznańska (PP), Fizyka, Labolatoria, fiza sprawka, mechan

więcej podobnych podstron