Podstawy prawa karnego
styczeń egzamin – pytania i kazusy
23.10

Definicja przestępstwa

Przestępstwo jest słowem kluczowym w prawie karnym, lecz ustawodawca nie stworzył definicji przestępstwa w
kodeksie karnym ponieważ przestępstwo jest określane za pomocą wielu dziedzin naukowych oraz jej podstawą są
różne przepisy. W ten sposób ma wiele znaczeń, jest okreslane jako czyn zabroniony, zachowanie szkodliwe społecznie.
Mamy również różne rodzaje przestepstwa; kradzież, zabójstwo, w takim razie przestepstwo nie okresla jednego
zachowania.

W tym wypadku zakłada się że przestępstwo to:

1. czyn człowieka,
2. zabroniony pod groźba kary, przez ustawę obwiazującą w chwili jego popełnienia
3. bezprawny,
4. społecznie szkodliwy w stopniu wiekszym niż znikomy,
5. zawiniony.

Nie ma przestępstwa bez jakiegokolwiek z powyższych elementów. Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione
łacznie zeby mówić o przestepstwie. Są również rozpatrzane w tej kolejnośći, więc jeśli okaże sie że czyn tak naprawdę
nie jest czynem lecz czymś pozornym to nie badamy kolejnych punktów.

Czyn człowieka

Przestępstwa nie moze popełnić zwierze, ani żadne przedmioty czy siły natury. Odpowiedzialność karną mogą tylko
ponosić ludzie. Jesli przestepstwo to czyn człowieka wiec moze go dokonać tylko osoba fizyczna a nie osoba prawna
czy inny tzw. podmiot zbiorowy (NA EGZAMINIE).

Ustawa z 28.10.2002r. O odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary
WPROWADZA WYJĄTWEK OD TEJ ZASADY, ŻE PRZESTĘPSTWO TO CZYN CZŁOWIEKA.

Jakie znaczenie ma "Czyn" w tej zasadzie? Mianowicie nie można pociągnać do odpowiedzialności karnej za myśli,
poglądy i przekonania, jak również za zamiar popełnienia przestępstwa.

Czyn jest to sterowane wolą człowieka zachowanie ( działanie jak i zaniechanie ). Odpowiedzialność za zaniechnie
ciąży tylko na tym kto ma szczególny obowiązek działania.

Okolicznośći wyłączające czyn
Sytuacje, które uniemozliwiają odzwierciedlenie w zachowaniu wolnej woli człowieka

1.

Przymus bezwzględny (vice absoluta)
Użycie siły fizycznej w taki sposób aby osoba druga nie mogła pokierować swoim zachowaniem (nie
chodzi o intensywnośc a sposób użycia) np.;

▪

skrępowanie człowieka ,

▪

przymuszenie do określonego ruchu,

2. Przymus względny

Nie wyłącza kategorii czynu – jest to takie uzycie siły fizycznej lub psychicznej, która ogranicza
swobode decyzji, ale jej całkowicie nie wyłącza np.;

▪

tortury,

▪

szantaz,

3. Odruchy bezwarunkowe/wrodzone

Mimowolne reakcje organizmu na bodziec, nad którymi człowiek nie jest w stanie zapanować np.;

▪

odruch łapania równowagi,

▪

kichanie z zamknietymi oczami,

4. Odruchy warunkowe/ nabyte

Nie wyłącza kategorii czynu – zachowanie nad którym mamy kontrole, np.;

▪

jazda na pamięć,

5. Stany chorobowe

Gdzie przy wyłączeniu świadomości zachowana jest aktywność ruchowa (nie choroby psychiczne)
np.;

▪

epilepsja,

▪

lunatykowanie

6. Oddziaływanie praw fizyki, których nie mozna odeprzeć, np.;

◦

wypadek samochodowy, kolizja na drodze.

◦

Samochód A zatrzyma sie zbyt gwałtownie unikając przejechania drogi na czerwonym
świetle, natomiast samochód B jądący za A zbyt późno zamachuje i wjedzie w tył auta A.
Przy czym zachował odpowiednią odległość oraz predkość.

7. Fizyczna niemożność wykonania rozkazu np.;

◦

rozkaz w stosunku do żołnierza, który musi przenieść kamień 3 tonowy,

Jeśli zaszła ktoraś z tych okoliczności oznacza brak czynu i tutaj kończy sie dochodzenie sprawdzenia czy doszło do
przestepstwa, natomiast jeżli stwierdzi sie ze był czyn np w sytuacji przymusu względnego trzeba w nastepnej
kolejności ustalic czy owy czyn był zabroniony.

Nie ma przestępstwa bez ustawy – Nullum crime sine lege

Wpółczesne państwo prawa wymaga aby czyn nie był tylko zabroniony ale również aby w tej ustawie znajdował sie
opis tego zabronionego czynu. Opis zabronionego czynu nastepuje poprzez tzw. Ustawowe znamiona.

Ustawowe znamiona
Są to cechy charakterystyczne danego typu czynu zabronionego wskazane przez ustawodawce, np:

–

cechy kradzieży,
Art. 278. § 1. Kto

zabiera

w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia

wolności od 3 miesięcy do lat 5.

–

cechy zabójstwa
Art. 148. § 1. Kto

zabija

człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat

8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

W każdym typie przestępstwa można wyróżnić 4 stałe grupy znamion, które konstytuują jego byt

1. przedmiot ochrony (zamachu, przestępstwa)

◦

dobro prawne takie jak zycie, wolność, własność, bepieczenstwo na które skierowany jest atak, bądź to
które jest nim zagrożone

◦

Przedmiot ochrony wyróżniamy w 3 postaciach:

-> indywidualny przedmiot ochrony – dobro prawne chronione przez jeden konkretny przepis

-> rodzajowy przedmiot ochrony – dobro prawne chronione przez grupę przepisów, wzajemnie do
siebie podobnych, a dobro to najczesciej wskazane jest w tytule rozdziału cześci ogólnej kodekdu
karnego.

-> ogólny przedmiot ochrony jest ujęty bardzo abstrakcyjnie, słabo określony i jego ochrona
spoczywa na całym prawie karnym

Indywidualny przedmiot ochrony mieści sie w zakresie rodzajowego przedmiotu ochrony

PZYKŁAD:
Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej,
jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

–

rodzajowy przedmiot chrony –

wolność

–

indywidualny przedmiot ochrony –

wolność od strachu

2. strona przedmiotowa

Cechy przestepstwa danego typu wskazane w ustawie, a odnoszące sie do:

•

czyn – zachowania sprawcy, dzielimy na:

•

przestepstwa z działania – ustawa dla zrealizowania ustawowego znamienia wymaga
aktywnosći sprawcy, np kradzież – zabiera

•

przestepstwa z zaniechania - są to przestepstwa co do których ustawa dla zrealizowania
znamiennika czasowego wymaga braku realizacji nałożonego obowiazku, nakazanego działania.
Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim
niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,
mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

•

skutek, (dzielimy na dwie grupy);

•

przestepstwa skutkowe / materialne – to przestępstwo gdzie wśród ustawowych znamion
znajduje sie znamie skutku, jakaś zmiana w świecie zewnętrznym, a o dokonaniu mozna mówić
dopiero wtedy gdy ten skutek przez sprawce zostanie osiagnięty.
Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5. i Art. 148, Art. 149, Art. 150, Art 151(skutkiem jest próba samobójcza), 153,
154, 156-157a, 160, 161, 163-165, 166 (2,3), 170, 173, 174, 177, 278-286 Uzycie przez
ustawodawce tego zwrotu "kto naraża" ma na myśli przestepstwo skutkowe.

•

bezskutkowe / formalne - ksutek nienależy do ustawowych znamion, zabronione jest samo
określone zachowanie się a jesli wystąpi ewentualny skutek ma to wplyw na wymiar kary.
Art. 178a. §

1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,

prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. - Zabronone jest kierowanie
pojazdem w stanie nietreźwości, nawet jeśli nic nie zrobi, nie rozwali, nikogo nie potrąci to tak
czy inaczej zostanie ukarana w chwili zatrzymania pownieważ jest pod wplywem środków
odurzaja cych. I Art. 162. § 1., Art. 152 § 2, 158(zdania podzielone), 159, 166(1), 170, 178a,
178b, 179, 180, 180a, 256,

•

zwiazek przyczynowo skutkowy,

To powiązanie zjawisk, gdzie z pierwszego zjawiska wynika drugie. Dlatego to pierwsze nazywamy
przyczyna a to drugie skutkiem. Nie jest zwiazkiem przyczynowo skutkowym gdy występują dwa

zdarzenia bez skutku.
Np. strzelanie do zwłok – nie mozna odpowiadać za zastrzelenie kogoś kto juz nie żyje.

Art. 2. kk. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega
ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.

GWARANT NIE NASTĄPIENIA SKUTKU TO OSOBA NA KTÓREJ CIĄŻY PRAWNY
SZCZEGOLNY OBOWIAZEK ZAPOBIEGNIECIA SKUTKOWI

•

czasu, miejsca i sposobu popełnienia czynu – tzw. Znamiona modalne,

Moga tworzyć typ uprzywilejowany albo kwalifikowany. (156, 157 )
Kiedy znamie modalne wchodzi w tryb podstawowy, Art. 256( znamie modalne (miejsca) to –
publiczne, aby mowic o bycie przestepstwa propagowanie musi odbywac sie publicznie, aby
okreslene zachowanie miałoby być przestepstwem musi spełniac ten warunek modalny. Czyli
propagowanie faszyzmu w domu nie bedzie sankcjonowane). Art. 260 – przemocą, groźbą –
znamiona modalne (spoosobu popełnienia czynu), udaremnienie legalnego zebrania nie bedzie
przestepstwem jesli stanie sie to przez np rozsyłanie fałszywej informacji gdzie nie pojawi si przemoc
czy groźba. Art 149 – w okresie porodu – znamie modalne (czasu). Okres porodu tworzy tryb
uprzywilejowany, gdy tego zabraknie wraca sie do trybu podstawowego jak w Art. 148.

•

przedmiotu wykonawczego

Przedmiot czynności wykonawczej, "materialny" substrat przedmiotu ochrony, przedmiot który
stanowi ucielesnienie przedmiotu ochrony, nośnik przedmiotu ochrony, dobra prawnego. Ciało
człowieka jest nosnikiem dobra jakim jest życie. W ochronie mienia w przedmiocie wykonawczym
beda własnie te przedmioty które mogą byc bezpośrednio zaatakowane rzez sprawce.

Opis czynu zabronionego dokonany przez znamie czasownikowe, w czasie teraźniejszym niedokonanym.
Czytajac przepis szukamy czasownika (co zrobił) i to jest fundament.

PRZYKŁAD:
Art. 153. § 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę
albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży, podlega
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

–

przerywa i doprowadza są to strony przedmiotowe

3. strona podmiotowa

Cechy charakterystyczne wskazane przez ustawodawce wskazanego czynu zabronionego odnoszacego
sie do stosunku psychicznego sprawcy do czynu przez niego dokonanego. Ze wzgledu na strone
podmiotową przestepstwa dzielimy na dwie grupy:

•

Umyślne
Z zamiarem bezpośrednim bądź ewentualnym

•

Nieumyślne
Przez lekkomyślnośc lub niedbalstwo

To ustawodawca decyduje czy karalność przewidziana jest za zachowania umyślne bądź nieumyślne.
Dlatego sąd i każdy adresat normy jedynie odczytuje wole ustawodawcy. Wole ustawodawcy
odczytujemy poprzez treść przepisu

Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek

można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.

Art. 149. Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. <- UMYŚLNIE

Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

4. podmiot przestępstwa

Podmiot - wskazane przez ustawodawcę cechy charakterystyczne dotyczące sprawcy.

Przestępstwa:

 Powszechne – ustawodawca nie wskazuje żadnym szczególnych cech. Sprawcą może być

każdy człowiek.

 Indywidualne - ustawodawca wskazuje cechę sprawcy ograniczając krąg podmiotów. Dzielą

się na:

 Właściwe - to takie gdzie indywidualna cecha podmiotu warunkuje byt przestępstwa np.

Łapownictwo bierne



Niewłaściwe - indywidualna cecha podmiotu nie warunkuje bytu przestępstwa, a jedynie wpływa na wyższą
bądź niższą karalność.

BRAK 2 WYKŁADÓW!!!

4.12.17

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Okoliczności wyłączajace wine

1. Nieletniość

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po
ukończeniu 17 lat.

W przypadku czynu zabronionego (karalnego) popełnionego przez osobę nieletnią ma zastosowanie ustawa o
postepowaniu w sprawie nieletnich

Nieletni to zawsze sprawca czynu zabronionego, pokrzywdzone dziecko to małoletni

Wyjatek :

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art.

148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3 lub 4, art. 223 § 2, art. 252 § 1
lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz
stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli
poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. <- katalog jest zamkniety,
zawiera najpoważniejsze przestępstwa. Wtedy osoba po 15 roku zycia moze odpowiadać za te czyny zabronione
jesli cechy nieletniego i okoliczności czynu za tym przemawiają.

2. Stan wyższej konieczności

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego
jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro
poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

§ 1 dobro poświecane <

dobro ratowane

np. osoba zabiera auto sąsiada zeby ratować życie swojego dziecka.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1,
poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego.

§ 2

dobro poświęcane = dobro ratowane

np. poświęcanie auta swojego sasiada dla ratowania swojego auta

§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3

dobro poświęcane

> dobro ratowane

np. Gdy zrzucam z klifu samochód (Mercedes) sąsiada dla ratowania swojego (Fiat).

Wartosć zycia ludzkiego sie nie multiplikuje – czyli poswiecajac 1 osobe dla ratowania 100 innych osób korzystamy
z paragrafu 2 przy ocenie odpowiedzialności.
omawiane wyżej

3. Błąd co do znamion (faktu),

Art. 28. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności
stanowiącej znamię czynu zabronionego.

Usprawiedliwiony bedzie wtedy gdy błąd mogła popełnić każda przecietna, rozsądna osoba.

Błąd co do znamion – czyli co do elementu stanowiacego fragment przepisu.

Myśliwy uznał że poruszajacy sie obiekt w krzakach to dzik na którego poluje, po wycelowanych strzałach okazuje się
że zabił człowieka. Myśliwy nie spełnia tu znamiona czyny zabronionego "zabija człowieka" ponieważ chiał on zabić
zwierzę. Dlatego nie odpowie on za umyślne spowodowanie smierci. Jednak to nie znaczy ze uniknie
odpowiedzialności karnej za nieumyślne spowodowanie śmierci.

4. bład co do okolicznosći wyłaczajacych bezprawność i co do wyłaczających wine

Art. 29. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym
przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest
nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Ma dotyczyc 2 kwestii:

•

Okoliczności wyłączajacych bezprawność

•

Okoliczności wyłączajacych wine

Usprawiedliwiony bład ==> brak winy ==> brak przestępstwa

Nieusprawiedliwiony błąd ==> można przypisac winę ==> istnieje przestepstwo

5. Błąd co do bezprawności (błąd co do prawa)

Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości
jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
kary.

Usprawiedliwiony błąd ==> brak winy ==> brak przestępstwa

◦

Ktos przyjeżdża z zagranicy i nie miał jeszcze mozliwosći zapoznania sie z prawem, a w jego kraju dane
zachowanie jest dozwolone, panują inne regulacje prawne.

◦
◦

Osoba pozbawiona wolnośći wychodzi i od niedawna jest wolna, nie miała przez to możliwości
zapoznainia sie z przepisami.

Nieusprawiedliwiony błąd ==> nie uchyla winy ==> istnienie przestepstwa

6. Niepoczytalność,

Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego
zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

postępowaniem.

Niepoczytalność musi wystapić w chwili czynu, czyli w czasie działania lub zaniechania sprawcy (art 6 '1)

Przyczyny +

konsekwencje psychiczne

•

Choroba psychiczna

•

Upośledzenie umysłowe

•

Inne zakłócenia czynnośći
psychicznych

•

Niemożnosć rozpozniania
znaczenia czynu

•

Niemożnosc pokierowania
swoim postępowaniem

NIEPOCZYTALNOŚĆ

Poczytalność ograniczona

Nie wyłącza winy, a jedynie ją zmniejsza. Jest scharakteryzowana wyłacznie przez konsekwencje psychiczne, ale
muszą być wywołane jakimis przyczynami. Musi wystąpić w czasie popełniania przestepstwa (czas działania lub
zaniechania). Stopień ograniczenia przewidziany w paragrafie 2 musi być znaczny. Karnoprawne konsekwencje –
fakultatywnie nadzwyczajne złagodzenie kary

§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania

postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Wyłaczenie niepoczytalności jako przesłanki wyłaczajacej winę; sprawca nie moze powołać się na niepoczytalnosć
jeżeli sam wprawił sie w stan nietrzexwosci lub odurzenia wyłaczajacych poczytalność.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący

wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Wyjatek: sprawca moze powołac się na art 31'1 wprawiajac się sam w stan nietrzeźwośći lub
odurzenia ale spozywajac alkohol nie przewidział i nie mógł przewidzień że spowodują one
niepoczytalność.

7. Rozkaz przełożonego

Art. 318. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu,
chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.

Formy stadialne

Stadia popełniania przestępstwa sa to etapy tak zwanej drogi przestępczej

1. ZAMIAR

Jest niekaralny, wynika to z zasady odpowiedzialności karnej za czyn. Sam zamiar nawet najbardziej naganny jest
niekaralny.

2. PRZYGOTOWANIE

Jest karane tylko wyjątkowo – gdy przepis szczególny tak stanowi. Ustawodawca nie przewidzial karalnosci
przygotowania do zabójstwa. Przestepstwa zabójstwa popełniane są najczesciej w domach zwykłym nozem kuchennym
dlatego ustawodawca stwierdził ze ostrzenie kuchennego noża jest cięzko określic jako przygotowanie do zabójstwa.

Art. 16. § 1. Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje

czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w

szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera

informacje lub sporządza plan działania. § 2. Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi.

Strona przedmiotowa przygotowania

Stwarzanie warunków do póżniejszego dokonania. Ustawodoawca wskazuje przykladowy katalog o
charakterze przygotowawczym, który możemy podzielić na 2 grupy:

•

przygotowanie w formie personalnej – wejscie w porozumienie z inną osobą

•

przygotowanie w formie rzeczowej – uzyskiwanie lub przysposobienie srodków, zbieranie
informacji, sporzadzani planu działania

Strona podmiotowa przygotowania

Stosunek psychiczny sprawcy do czynu, jest tylko umyślne w zamiarze bezpośrednim o szczególnym
zabarwieniu : celem jest popełnieni czynu zabronionego.

3. USIŁOWANIE

Usiłowanie w zasadzie jest zawsze karane. Istotne jest rozróżnienie przygotowania a usiłowania ponieważ to decyduje o
uznaniu odpowiedzialnosci karnej - jest to być albo nie byc sprawcy.

Strona przedmiotowa usiłowania

Brak dokonania, bezpośrednie zmierzanie do dokonania.

Art. 13. § 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim
zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.

Granica miedzy przygotowaniem a usiłowaniem stanowi sformuowanie bezposrednio uzyte w

Art. 13. § 1.

Strona podmiotowa usilowania

Usiłowanie jest umyślne i moze wystąpić w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym.

Usiłownaie – brak dokonania

Usiłowanie udolne

Usiłowanie nieudolne

Możliwość dokonania.

Brak mozliwości dokonania. Czego sprawca sobie
nieuświadamia. Błąd dotyczy:

•

istnienia przedmiotu nadającego się do
popełnienia na nim czynu zabronionego

Złodziej siega do cudzej pustej kieszeni.

Sprawca oddaje strzał do łóżka myślac że cel w nim lezy
gdzie okazuje sie ze go nie ma.

Strzelanie do zwłok myśląc ze ktoś żyje

•

Istnienie własciwego środka nadajacego się do
popełnienia czynu zabronionego.

Posłużenie się atrapą broni

Użycie wody zamiast kwasu bo sie pomyliły butelki

Użycie cukru zamiat trucizny bo sie pomyliły pojemniki.

Błąd sprawcy uniemożliwiający dokonanie czynu zabronionego nie rodzi żadnej odpowiedzialności karnej

Jednak każde usiłowanie (nieudolne również) jest karalne. Istnieją wyjatki jak błąd;

Funkcjonariusz publiczny, który przyjął łapówke niewiedząć ze w nocy został zdymisjonowany

Art 13 § 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze

względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie

środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

Usiłowanie kwalifikowane
Kiedy sprawca niedokonuje zamierzonego czynu zabronionego ale swoim czynem wyczerpuje znamiona innego

typu czynu zabronionego na dokonanie którego co najmniej sie godzi
Np. oddanie strzalu do ofiary który to strzał nie spowodował śmierci ale uszczerbek na zdrowiu.

4. DOKONANIE

Oznacza realizacje wszystkich ustawowych znamion typu czynu zabronionego w tym miedzy innymi znamiona skutku,
przy przestepstwach materialnych.

Na egzaminie – Stadia przestepstwa to inaczej popełniaie przestepstwa. Trzeba odróżniac popełnienie przestepstwa a
dokonanie. Czyli kazde dokonanie to popełnienie przestepstwa natomiast popełnienie ma szerszy zakres i nie dotyczy
tylko dokonania. Dlatego nie sa to synonimy i nie nalezy tych dwóch słow używać zamiennie !

Czynny żal

Polega na tym ze sprawca jeszcze przed dokonaniem porzuca swój zamiar i sprawia ze do dokonania nie dochodzi.
Uzasadnieniem czynnego żalu jest opłacalność społeczna – lepiej żeby sprawca nie był ukarany jeśli to spowoduje ze
dobro pokrzywdzonego nie zostanie naruszono. Czynny żal przy formach stadialnych musi byc zawsze dobrowolny co
oznacza że sprawca mógł kontynuowac droge przestępczą ale nie chciał. Karno prawną konsekwencją czynnego zalu
przy formach stadialnych jest nie podleganie karze co stanowi ujemna przesłankę procesową.

Art. 17. § 1. Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył

przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą

w celu popełnienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podjął istotne starania zmierzające do

zapobieżenia dokonaniu.

Odstapienie od przygotowania w szczególnosci poprzez:

•

zniszczenie przygotowanych środków,

•

zapobierzenie skorzystania z nich w przyszłości

Gdy przygotowanie przybrało formę personalną czynny zal polega na podjęciu istotnych starań zmierzajacych do
zapobierzenia dokonania.

Czynny żal związany z usilowaniem

1. Skuteczny

odstąpienie od dokonania lub zapobierzenie skutkowi przy przestepstwie materialnym.

Art. 23. § 1. Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.

2. Niekuteczny

podjecie starań przez sprawce zapobiegającym skutkowi przestepstwa materialnego, skutek jednak następuje –
sąd moze zastosowac nadzwyczajne złagodzenie kary

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie

starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.

Formy zjawiskowe

To tak zwane formy przestępnego współdziałania. Kodeks karny przewiduje 6 takich form uregulowanych w Art. 18

Sprawcze formy przestępczego dzialania

Art. 18. § 1. Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam albo wspólnie i w porozumieniu z inną

osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby

od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu.

1.

Sprawstwo pojedyncze – jednosprawstwo

Kiedy sprawca wykonuje czyn zabroniony sam.

2.

Współsprawstwo

Ten kto wykonuje czyn zabroniony wspołnie i w porozumieniu z inną osobą, osią współsprawstwa jest porozumienie i to za jego
przyczyna kazdy ze wspołsprawsców odpowodia za całosć czynu zabronionego niezalezni odtego ile sam osobisći wykonał.

W ramach wspołsprawstwa moze nastąpić tak zwany podzial ról zgodnie z którym tylko niektórzy współsprawcy realizują znamiona
typu czynu zabronionego ale za popelnione przestepstwo odpowiadaja nawet ci sprawcy którzy kompletu znamion nie wyczerpali.

Od współsprawstwa nalezy odróznicz sprawstwo równoległe tzn gdy dwóch sprawców w tym samym miejscu i czasie dokonuje tego
samego przstępstwa ale bez zawarcia porozumienia. W tej sytuacji każdy ze sprawców jest po prostu sprawcą pojedynczym i
odpowiada wyłacznie za szkody które sam wyrządził.

3.

Sprawstwo kierownicze

Sprawcą kierowniczym jest ten kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę

cechy sprawcy kierowniczego:

•

Całkowicie panuje nad wykonaiem czynu zabronionego co oznacza, ze on wskazuje kiedy zacząć, w jaki sposób,
kiedy zakończycz i moze w kazdym czasie odwołać akcje.

•

Posluguje sie człowiekiem jak zdalnie kierownaym narzędziem.

•

Dokonuje czynu zabronionego za pomocą sprawcy wykonawczego.

•

Dowódca grupy przestępczej, gangu, maffi.

4.

Sprawstwo poleceniowe

Sprawca poleceniowy to ten kto wykorzystuje uzaleznienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie czynu zabronionego .

Uzależnienienie – podporządkowanie - moze być róźnego rodzaju do tego trwałe bądź przemijające. Moze to być sytuacja
miedzy

•

prawcownikiem a przełożonym,

•

uczniem a nauczycielem.

Ten fakt jednak nie zwalnia z odpowiedzialnośći karnej osobę uzaleźnioną.

Niesprawcze formy współdziałania

Art. 18

§ 2. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

§ 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia

jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za

pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu

zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

5. Podżeganie

Podżegaczem jest ten kto chcąc żeby inna dokonała czynu zabronionego nakłania ją do tego. Nakłanianie czyli wzbudzanie zamiaru
u innej osoby poprzez słowa, gesty, rysunki itp.

O podżeganiu mozemy mówic tak długo jak u drugiej osoby zamiar sie nie pojawi. Póki osoba nie wzbudzi u drugiej osoby zamiaru
nie jest podżeganiem a ewentualnie pomocnictwem psychicznym. Czyli podżeganiem nie będzie sytuacja gdy kobieta namawia
przyjaciółke by zabiła męża jeśli odpowiada jej że już dawno sama o tym myślała i nawet kupiła pistolet. To nie bedzie nakłanianie a
pomocnictwo psychiczne ponieważ u kobiety już zaistniał zamiar, jej przyjaciółka tego nie spowodowała swoimi słowami "zabij
męża".

Podżeganie jest umyślne i to wyłacznie w zamiarze bezposrednim – "chcąc"

6. Pomocnictwo

Strona przedmiotowa

To ułatwianie swoim zachowaniem innej osobie popełnienie czynu zabronionego. Pomocnictwo to ułatwianie. Ustawodawca
wskazał pewien katalog – otwarty - takich zachowach.

•

Pomocnictwo w formie rzeczowej polega na pomocy poprzez dostarczenie narzędzi.

•

Pomocnictwo w formie intelektualnej to udzielenie rady badź informacji

Pomocnictwo przez zaniechanie jest możliwe ale moze je popełnić wyłacznie ten na kim ciąży prawny szczególny obowiązek
niedopuszczenia czynu zabronionego. Na przykład ochroniarz, dozorca, portier przez niedopełnienie swoich obowiązków np. Nie
zamkniecie drzwi, okna pomagając tym wkraść sie złodziejowi do budynku. Natomiast jeśli dopuścił sie np nie zamknięcia okna ze
wzgledu na to ze zapomniał o tym nie bedzie odpowiadał karnie za pomocnictwo ponieważ nie miał zamiaru ułatwienia komuś
włamania. Przykładem pomocnictwa przez zaniechanie zwiazanym z niedopełniemiem obowiązku przez ochroniarza będzie sytuacja
kiedy ochroniarz zobaczy włamywacza ale przestraszy sie i uzna ze lepiej jak sie schowa i uda że nic nie widział. W tej sytuacji
bedzie odpowiadał jak za pomocnictwo ponieważ ułatwił włamywaczu robote i nawet jeśli nie miał takiego zamiaru do domyślał sie
jaka przez to bedzie szkoda i sie na nią godził.

"Kto w zamiarze" oznacza ze pomocnictwo jest umyślne. Nie ma pomocnictwa nieumyślnego.

Pomocnictwo może być popełnione w zamiarze bezposrednim lub ewentualnym. Kiedy udzielam komus pomocy kiedy
przewiduje ze moze to byc udzielenie pomocy zabicia kogoś i sie na to godzę. Koleznka pożycza nóż i żali sie ze ma złego męża. Po
pożyczeniu noża myśli sobie czy nóż jej był potrzebny do zrobienia obiadu czy moze do zabicia złego męża. Myśli ze jesli chodzi o
męża to moze i dobrze bo był niedobry dla swojej zony czyli przewiduje jego śmierć i sie na to godzi.

Pomocnictwo a współsprawstwo

Według powszechnie przyjętej teorii istotności roli współsprawca jest ten bez którego czynu zabronionego w ogóle nie dałoby sie
popełnic lub jego popełnienie byłoby bardzo utrudnione.

Odpowiedzialność karna za formy współdziałania

Karalnosć za sprawstwo pojedyncze, współsprawstwo, Sprawstwo kierownicze i poleceniowe przewidziana jest w konkretnych
przepisach części szczególnej.

Natomiast podstawą karolnosći dla podżegcza i pomocnika jest art. 19 §1 zgodnie z którym moze im być wymierzona kara w
granicach jak za sprawstwo.

Art. 19. § 1. Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo.

§ 2 wymierzajac kare za pmocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne zlagodzenie kary.

15.01.18
panalnych
Katalog wszystkich środków karnych (z kodeksu), przypadków, probacyjnych, omówinie kazdej kary, jeden środek karny opisać
zakaz prowadzenia pojazdu mechanicznego, dyrektywy sądowego wymiaru kary, huliganski wystepek i jego karnoprawne
konsekwencje, przedawnienie i zatarcie skazania.

Dyrektywy wymiaru kary

Sankcje wzglednie oznaczone (ustawodawca sie nimi posługuje) – tzn. Że ustawa wskazuje rodzaj badź rodzaje konkretnej typizacji
oraz ich górną i dolna granicę. W tych ramach sąd orzeka konkretna karę za konkretne przestepstwo w procesie karnym.

Art 148. przy ustalaniu ustawowych granic kary dla danego typu czynu zabronionego. Oprócz konkretnego przepisu czesci
szczególnej siegamy do Rozdziału 4 KK. Cześć ogólna , gdy ktoraś z granic kary w przepisie szczególnym nie została wskazana
Za zabójstwo grozi kara od 8 do 15 lat, 25 i dożywocie zgodnie z Art 37

Art 157a. Wysokosć kary grzywny bierzemy z art . A dla ograniczeia wolności Art. 34

Dyrektywy ymiaru kary sa to najwazniejsze zasady wymiaru kary po ktore a siegac sad w orzecznictwie.

Prof. Gordocki wymienia 5 dyrektyw wymiaru kary ( ogólne):

1.

dyrektywa humanitaryzmu

Poszanowanie godności człowieka.

2.

dyrektywa stopnia winy

Wina wyznacza górna granice dolegliwości kary za konkretne popełnione sprawcy przestępstwo zatem tej górnej granicy nigdy nam
nie wolno przekroczyć. Jest to tzw., funkcja limitujaca winy. Kodeks karny nie wskazuje mechanizmów stopniowania winy w
zwiazku z powyrzszym wykreowała to doktryna. Sąd na poczatek w oparciu o te mechanizmu musi ustalic. Jesli stopień winy jest
wyoki kara ma byc niska.

3.

dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości, która sąd przy wymiarze kary musi uwzględnić.

Im wyższy stopień społeczny szkodliwości to tym wyższa kara musi zostać orzeczona. Główny wyznacznik kary orzekany wobec
samego sprawcy. Kodeks karny wskazuje kryteria oceny stopnia społecznej szkodliwości.
Art. 115 § 2. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra,
rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,
jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.

Katalog tych kryteriów jest katalogiem zamknietym. Tzn że ustalajac stopień społecznej szkodliwosci nie wolno brac pod uwage
tych okoliczności które nie zostały wymieniione w art. 115.
Do kryteriów oceny stopnia społ. Szkodliwości nie należy m.i.n. ; naprawienie szkody, recydywa, nagminność. Zatem jeśli sprawca
po raz kolejny kradnie cos ze sklepu. Nie bedzie miało t znaczenia dla społ szkodliwosci czy on to robi 1 raz czy 5 raz.

4.

dyrektywa prewenji indywidualnej

Cele zapobiegawcze i wchowawcze ktore kara ma osiagnąć w stosunku do skazanego. Prewencja negatywna i pozytywna. Ta 1
polega na tym ze kara ma odstraszać, musi być surowa natomiast pozytywna kara ma wskazywac i kształtowac pozytywne wzorce
zachowania. m.i.n. Poprzez resocjalizacje. Kara ma zapobiegowczo odziałowywac na samego skazanego.

5.

dyrektywa prewencji ogólnej.

Inaczej mówiąc powszechną, to kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa, uzycie tych sformuowań stoi na stanowisku
prewencji pozytywnej. Prewencja ogólna to komunikat kierowany do całego społeczeństwa ktore odbywa sie na dwóch
plaszczyznach. 1 to ustanowienie kar za poszczególne przestępstwa, sam kodeks jest takim komunikatem np jesli chcesz zabic to 8
lat pozbawienia wolnosci 8 lat. Itd. Druga płaszczyzna to stosowane prawa czyli wymierzenie kary za konkretne przestepstwo które
to fakt dociera do mniejszej badź wiekszej społecznosci oddziałowujac na nią.

Pkt. 2-5 opisuje Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej
dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele
zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania
świadomości prawnej społeczeństwa.

Dyrektywy szczególne do ktorych Gordoski zalicza:

1.

okolicznosci wymione w;
Art 53 § 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w
razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia, popełnienie
przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar
ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa
i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie
społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego

2.

wpływ ugody na wymiar kary ;
Art 53 § 3. Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy
pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.
Sad ma uwzględnic pozytywne skutki mediacji.

Huliganski wystepek

Art. 57a. § 1. Skazując za występek o charakterze chuligańskim, sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy
przestępstwo w wysokości nie niższej od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Definicja mieści sie w;
Art 115 § 21. Występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na
cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu
terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy,
jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku
prawnego. <- nauczyć def.

Huliganstwo :

1.

ma charakter wystepku, czyl np zabjstwo nie moze byc huliganstwem.

2.

Jest tylko umyślne,

3.

tp tylko konkretne typy zachowań,

4.

jest działaniem publicznym (nie chodzi o miejsce publiczne) – dostępne czyli mozliwe do zaobserwowania prze blizej
nieokreślona liczbe osób.

5.

Sprawca działa bez powou lub z blachego powodu.

6.

Okzywanie rażaćego lekceważenia porządku prawnego.

Praca gaberle o huliganstwie– poczytać.

Karno prawne konsekwencje huliganki

Nadzwyczajne obligatoryjne obostrzenie kary poprzez podniesienie dolnej granicy ustawowego zagrożenia o połowe jeśli czyn jest
zagrożony karą minimum roku