90

Kazimierz Wielki –

budowniczy miast i zamków

R

ównie wybitny, jak jego wielcy przodkowie, byï
ostatni wïadca z rodu Piastów –

Kazimierz

. Na swój

przydomek zasïuĝyï sobie juĝ za ĝycia. ¿aden z polskich
wïadców nie zostaï uhonorowany takim mianem. Kiedy
Kazimierz obejmowaï pañstwo, tworzyïy je dwie dziel-
nice wyniszczone wojnami: Wielkopolska i Maïopolska.
Miasta i wsie byïy w ruinie. W róĝnych czÚĂciach kraju
panowaïy róĝne prawa. Na drogach grasowali bandyci.
W królewskim skarbcu widaÊ byïo dno, a z wïadcÈ sïabej
Polski niewielu siÚ liczyïo.

Mïody król raěno przystÈpiï do dziaïania. PowiÚkszyï
znacznie terytorium kraju, ale do historii przeszedï nie
jako wojownik, lecz jako dobry gospodarz. Za jego pano-
wania w pañstwie ustanowiono nowe prawa. Kazimierz
Wielki zaprowadziï w królestwie porzÈdek. Wydaï wojnÚ
bandom rabusiów, którzy napadali na kupców, a przez to
utrudniali handel.

Król wiedziaï, ĝe silne pañstwo moĝna zbudowaÊ tyl-
ko w oparciu o dobrobyt swych poddanych. Nadawaï wiÚc

przywileje

, zakïadaï liczne miasta i wsie. Dbaï o rozwój

handlu i rzemiosïa.

3.

Kazimierz Wielki – król,

który zostawiï PolskÚ murowanÈ

Ï

Kazimierz Wielki.

Wïadca trzyma w pra-
wym rÚku berïo, symbol
wïadzy królewskiej, lewÈ
rÚkÚ ma poïoĝonÈ
na ksiÚdze, zapewne
zbiorze praw.

91

Aby zwiÚkszyÊ obronnoĂÊ pañstwa, król Kazimierz zbu-
dowaï prawie 50

zamków obronnych

, a 27 miast ka-

zaï otoczyÊ

murami obronnymi

. Wzniósï takĝe wiele

koĂcioïów

i

ratuszy

miejskich. Nic wiÚc dziwnego, ĝe

o rzÈdach Kazimierza Wielkiego mówiono, ĝe zastaï
PolskÚ drewnianÈ, a zostawiï murowanÈ. Kronikarz Jan
Dïugosz napisaï, ĝe:

„On pierwszy nadaÙ prawa Polakom i zasÙuČyÙ sobie
na to wielkie i czcigodne imi¿ prawodawcy [...], al-
bowiem król Kazimierz za kaČde bezprawie wymie-
rzaÙ kar¿, w czym si¿ szlachcie wydawaÙ przykrym

S’OWNICZEK

Przywileje

to

specjalne prawa
przyznawane
wybranej grupie
ludnoĂci, dziÚki
którym odnosiïa
ona korzyĂci. Król
najczÚĂciej przy-
wilejami obdarzaï
rycerstwo (a póě-
niej wywodzÈcÈ
siÚ z rycerstwa
szlachtÚ) oraz
duchowieñstwo.

S’OWNICZEK

Ratusz

to budy-

nek, w którym
obradowaïa rada
miejska. W ratu-
szu miaïy swojÈ
siedzibÚ wïadze
miasta na czele
z burmistrzem.

blanki

brama
wjazdowa
most
zwodzony

wieĝa

dzied

zi

niec

mur
obronny

dom mieszkalny

studnia