O RUŚ HALICKO- WŁODZIMIERSKĄ

wielkie księstwo włodzimierskie wielkie księstwo twerskie wielkie księstwo suzdalskie wielkie księstwo smoleńskie wielkie księstwo riazańskie

Uzyskanie stanowiska książęcego wymagało konfirmacji Złotej Ordy, czyli jarłyku. Złota Orda ingerowała w sprawy wewnętrzne między książętami, rozwiązywała spory. Książęta ruscy byli zobowiązani do składania Ordzie pomocy wojskowej i składania podatków od ludności. W tych warunkach książęta nie zajmowali się wielką polityką tylko byli uwikłani w sprawy pomiędzy poddanymi. W wieku XIV z książąt zaczyna się wybijać Moskwa w zakresie wymiany, rolnictwa i rzemiosła oraz polityce władców np. Iwana Kality, który prowadził politykę pełnej lojalności wobec Złotej Ordy. Został on w 1328 wielkim księciem włodzimierskim i tytułował się księciem całej Rusi. Moskwa stała się polityczną i kościelną stolica Rusi (osiadł tam metropolita Teognost).

Dymitr Doński rozprawił się on z konkurencyjnym księstwem twerskim i w 1380 siły Ruskie w bitwie na Kulikowym Polu pobiły armię chana Mamaja. (początek upadku Złotej Ordy?)

Piastowie mieli związki z przedstawicielami Rusi. Kazimierz Sprawiedliwy był żonaty za Agafię , córkę księcia włodzimiersko-wołyńskiego. Ich syn Siemowit został ożeniony za Perejasławę księżniczkę halicką, córkę Daniela. Natomiast żoną ich wnuka Trojdena została córka Jerzego I Maria.

Maria Juriewna miała dwóch braci – Andrzeja I panował we Włodzimierzu i Lwa II którego władztwem był Halicz ,jednak jak donosi Łokietek w bulli do papieża „zeszli oni z tego świata” przed rokiem 1323. Czyli w linii męskiej wygasła halicko- włodzimierska linia Rurykowiczów.

Maria Jurewna i Trojden mieli trzech synów: Bolesława, który został wprowadzony na tron halicki. Został on księciem ruskim, przyjął prawosławie i imię Jerzy. Jego żoną została Eufemia córka Wielkiego Księcia Litwy. Był on zainteresowany wprowadzeniem chrześcijaństwa na Litwie(czynna działalność zakonu franciszkanów) jednak został otruty przez bojarów w roku 1340 jak twierdzi rocznik traski za gwałtowności wobec poddanych, wymuszenia pieniędzy, gwałty na córkach i żonach, wynoszenie ponad ich Niemców i Czechów. Natomiast Kronika Katedralna Krakowska pisze: usiłował zmienić ich prawa i wiarę.

Kazimierz udaje się na Ruś dwukrotnie w roku 1340, przybywają tam także posiłki węgierskie (ponieważ władcy Węgier tytułowali się władcami Halicza i Wlodzmierza). Historiografia twierdzi, że istniał układ polsko- węgierski mówiący o Karolu Robercie ,który scedował tytuły prawne do Halicza i Włodzimierza na Kazimierza za ekspektatywę przejścia tronu polskiego na Andegawenów. Układ z 1350 dodał ,że jeżeli Kazimierz miałby potomstwo męskie to Węgrom przysługuje możliwość wykupu Rusi za sumę 100000 florenów.

Paszkiewicz przyjmował że książę Ruski potrzebował pomocy na Rusi z zewnątrz i uczynił Kazimierza Wielkiego swoim sukcesorem w wypadku braku męskiego potomstwa, przyjmowano ze taka umowa doszła do wykonania w Wyszehradzie w 1338 roku pod patronatem Karola Roberta /kronika budzyńska/ jednak ten pomysł wydaję się dziwny ponieważ Karol Robert nie wikłał by sobie sukcesji tronu halicko- włodzimierskiego.

Inny pomysł to wcześniejsze rozmowy z Bolesławem Jerzym przecież już w 1337 Kazimierz tytułuje się dziedzicem i panem całej Rusi (dokument dotyczący wsi Żukowce) .

Dla Andegawenów przejście Rusi w ręce Kazimierza było korzystne dlatego wysłali oni mu na pomoc swoje oddziały , prawa do Rusi roszczyli sobie dodatkowo: syn Giedymina Lubart skoligacony z halicko-włodzimierską linią Rurykowiczów oraz Złota Orda.

Co zaskakujące najmniej na temat Rusi miała do powiedzenia warstwa bojarska ponieważ działało na nich rozbicie, jarzmo tatarskie, możliwość służenia dwóm panom oraz zatracenie horyzontów politycznych i rozluźnienie więzów wewnętrznych.

Dla Polski wojna o Ruś oznaczała walkę z Tatarami i Litwą oraz cichą rozgrywkę z Węgrami.

Przebieg walki

• 16.04.1340 Kazimierz wkracza na Ruś pali Lwów i zabiera kupców i chrześcijan wraz z sobą wraz z łupami i skarbem książęcym (krzyże, szaty, diademy, złoto, kamienie drogie)¹

• 1340 około Jana Chrzciciela Kazimierz wkracza ponownie burzy grody i budowli warownych i podporządkowuje je ku własnej korzyści pokonuje 40000 tatarów i Rusinów²

• Kazimierz wkroczył na Ruś aby pomścić śmierć krewniaka jednak bojarzy dobrowolnie oddali mu władzę i oddali mu hołd wierności³

• Jednak Detko wraz z Danielem z Ostrowa poinformowali chana tatarskiego jakoby Kazimierz najechał i zajął Ruś i nakazał dawać trybut jaki zwykli dawać Tatarom

• Tatarzy wysłali na Ruś wojsko i chcieli walczyć z Kazimierzem jednak zginał przeszyty strzałą wojewoda Mikołaja Czeleja⁴ ponadto usiłowali zdobyć gród Lublin

• Bulla Benedykta XII dla biskupia krakowskiego: król polski był zmuszony oddać krzywdy wyrządzone wierze chrześcijańskiej przez bojarów na Rusi i wkroczył na ziemię Ruską i zadał liczne szkody ale namiestnik zwrócił się do Uzbeka przewodniczącego Tatarów i wielkie wojsko w celu zniszczenia królestwa polskiego , król zawarł sojusz z starostom Dymitrem Detką i złożywszy przysięgę król obiecał namiestnika i naród otaczać opieką i zachować ich obrządek prawa i obyczaje jednak król prosi papieża o zwolnienie z przysięgi

• Dokument Dymitra Detki skierowany do Zakonu krzyżackiego zapraszający kupców niemieckich na Ruś kupców pruskich i pisze tam o zażegnanej niezgodzie między nim a królem polskim

• Zaatakowano nawet Węgry

• Sam Detko starosta, namiestnik na Rusi?

• Początkowo w kancelarii KW tytulatura pan i dziedzic Rusi dopiero później nazwał się królem

• 1349 kronika krakowski podaje że KW wkroczył na Ruś z wojskiem i zajął grody poddając miasto Łuck z jego terytorium Lubartowi Kazimierz zajmuje Ruś Włodzimierską

• Litwini napadają na Ruś i walczą z Kazimierzem odstępuje im część włodzimierską a sam zostawia sobie lwowską

• Wraz Węgrami udano się na Litwę i tam Kiejstutem zawarto pokój jednak zostali okpieni przez Kiejstuta

• 1352 Tatarzy najechali ziemię lubelską

• 1352 pokój z Litwinami do Kazimierza należy: ziemia lwowska a do Litwinów: łucka, włodzimierska, chełmska, brzeska, bełska

• Tolerancja podstawą polityki kazimierzowskiej na Rusi jak lokował Lwów na prawie magdeburskim to zastrzegł sobie prawa dla Ormian Litwinów i Tatarów i Rusinów1356

• Małżeństwo wnuka KW Kaźka słupskiego z córką Olgierda Joanną (prośba o dyspensę)

• 1359 wyprawa mołdawska o tron hospodara

• 1366 KW wkroczył na Ruś i tam skłonił do pokoju księcia bełskiego Jerzego i podzielił Ruś włodzimierską między Litwinow(Lubart Kiejstut)

---

1. Rocznik Traski↩

2. Rocznik Traski↩

3. Janko z Czarnkowa↩

4. Ibidem↩