Reformy Kazimierza Wielkiego i ich wpływ na rozwój i bezpieczeństwo państwa
Najważniejszym zadaniem króla było zintegrowanie państwa, które stanowiło zlepek odrębnych do niedawna ziem i zapobieżenie istniejącym separatyzmem.
Kazimierz Wielki zdawał sobie sprawę, że wprowadzenie jednolitego prawa obowiązującego w całym państwie wzmocni autorytet władzy królewskiej. Przeprowadził więc stopniowo kodyfikację praw zwyczajowych. Statuty Kazimierza Wielkiego wydano odrębnie dla Wielkopolski (statuty piotrkowskie) i Małopolski (statuty wiślickie). Ujednolicono też prawa odnoszące się do poszczególnych dzielnic. Kodyfikacja praw przyczyniła się także do utrwalenia podziałów stanowych.
Kazimierz Wielki zreformował również sądownictwo. Dla rycerstwa zostały ustanowione sądy ziemskie - zajmowały się rozsądzaniem spraw cywilnych i przestępstw mniejszej wagi oraz sądy grodzkie, gdzie starostowie rozpatrywali cięższe przestępstwa (później wykształciły się tzw. cztery artykuły grodzkie: podpalenie, napad na dom, rabunek na drodze, gwałt). Obok nich działały jeszcze sądy podkomorskie (rozstrzygające spory graniczne) oraz sądy sprawowane przez wiece dzielnicowe. Ustanowiono również wyższe instancje sądowe dla miast: sąd wyższy prawa magdeburskiego (1356 r.), który na Wawelu rozstrzygał sprawy wójtów i sołtysów z miast i wsi lokowanych na prawie niemieckim oraz instancję najwyższą - sąd królewski (zwany też sądem sześciu miast), w którym zasiadali mianowani przez króla komisarze z Krakowa, Kazimierza, Bochni, Wieliczki, Olkusza i Sącza.
Równocześnie dbano o sprawne egzekwowanie wyroków, co sprawiło, że w czasie rządów ostatniego Piasta panowała w Polsce praworządność i spokój wewnętrzny. Dbano o przestrzeganie praw stanowych - zapewniono niższym stanom możliwość obrony przed nadużyciami możnych. Gwarantowało to równowagę międzystanową i sprzyjało
Reforma wojskowości.
W przekonaniu Kazimierza Wielkiego do służby wojskowej winni być pociągani wszyscy właściciele ziemscy oraz osoby korzystające z immunitetów. Służba wojskowa w przypadku wymienionych osób, winna zaś mieć charakter obowiązku powszechnego.
Potwierdzenie powyższych słów znalazło swoje odzwierciedlenie tak w statucie małopolskim, jak i wielkopolskim. W zbiorze piotrkowskim, w artykule 39 czytamy, że służba wojskowa nie powinna być traktowana jedynie jako obowiązek osobisty rycerza, ale winna być uzależniona od posiadanych przez konkretnego rycerza (szlachcica) dóbr oraz ludzi. Z kolei w statucie wiślickim, w artykule 14, zamieszczono przepis, że osoba duchowna posiadająca ziemię po ojcu, czyli ojcowiznę, winna być pociągana do służby zbrojnej, w sposób analogiczny do tego, na fundamencie którego do wojska pociąga się rycerstwo (szlachtę). Co więcej, jeśli osoba duchowna nie mogła spełnić swego wojskowego obowiązku, winna się zrzec posiadanych ziem na rzecz osoby krewnej. Nie zastosowanie się do przepisu prawa małopolskiego, groziło konfiskatą posiadanego majątku. Na tym zbiór wiślicki nie poprzestawał. Tak bowiem w artykule 13, regulował on zobowiązania wojskowe osób pełniących godność sołtysią. W statucie czytamy zatem, że sołtys ma obowiązek udziału w wojnie, wraz ze swym panem. Z kolei w zbiorze wielkopolskim, w artykule 20, Kazimierz Wielki zobowiązywał się nie pociągać do służby wojskowej, wypełnianej poza krajem, tak przedstawicieli stanu szlacheckiego, jak i innych dostojników Królestwa. Obowiązkiem rycerza było więc stawanie do obrony kraju jedynie w jego granicach. W pozostałych przypadkach służba wojskowa miała mieć charakter odpłatny.
Uniwersytet w Krakowie.
Z dniem 12 marca 1364 roku, król Kazimierz Wielki powołał, na fundamencie stosownego przywileju, uczelnię wyższą w Krakowie. Tym samym powstał pierwszy w Królestwie Polskim uniwersytet. Miał ona kształcić studentów na ośmiu katedrach prawa, na dwóch katedrach medycyny, oraz na jednej katedrze nauk wyzwolonych.
Powołując do istnienia uniwersytet, Kazimierz chciał kształcić swych poddanych oraz przygotowywać ich służby dyplomatycznej oraz administracyjnej w kraju.
Uniwersytet założono na kształt bolońsko-padewski. Oznaczało to, że rektor był wybierany z grupy studentów. Z kolei, studenci zależni od rektora, podlegali jego sądownictwu.
Panowanie Kazimierza Wielkiego przyniosło wielkie zmiany cywilizacyjne na ziemiach polskich. Wznoszenie kolejnych zamków i budowli fortyfikacyjnych oraz zakładanie kolejnych miast juz nie, jak wcześniej, tylko grodów ziemno-drewnianych ale miast na prawie niemieckim - czyli miast nie różniących się od tych na zachodzie Europy budowanych z kamienia lub cegły. Królestwo Kazimierza Wielkiego przechodziło za jego panowania cos, co dziś nazwalibyśmy boomem gospodarczym - zmniejszony poważnie został dystans pomiędzy Europa wschodnia a zachodnia w gospodarce i kulturze - rozwijał się dynamicznie handel oraz inne działy polskiej gospodarki. Kazimierz Wielki dopiero na nowo "zbudował" Polskę - w nowych granicach i z nowym systemem obronnym.