INSTYTUCJE EUROPEJSKIE 

Dr hab. Marek Zieliński – aula 5, środa, godz: 8:30-10:00, dyżur-trzeba sprawdzić w gablotce 

marek.zielinski@us.edu.pl

 katedra prawa narodowego i europejskiego 

Egzamin; można zdać we wrześniu w pierwszym terminie z ważnych powodów, brak terminu 
zerowego, forma pisemna- 12 pytań otwartych (7min dobrze) np. scharakteryzuj jakąś instytucję.  
Do egzaminu obowiązują przede wszystkim wykłady! Również akty prawne: teksty dwóch 
traktatów o „Unii Europejskiej”- wersja skonsolidowana D.U z 2012r (wersja c) oraz „Traktat o 
funkcjonowaniu UE”- te traktaty należy również zabierać na wykłady.  
Podr: Justyna Maliszewska-Nienartowicz „System instytucjonalny i prawny UE”- może być z 2010r 

WYKŁAD- 24.02.2016 

Istota charakteru prawnego UE 
1.Traktat lizboński- grudzień 2009r zmieniła zakres UE. Wprowadził reformy o charakterze 
horyzontalnym- ma znaczenie dla całości UE np. nadanie podmiotowości prawnej UE art.47 o 
traktacie UE 
Wprowadził zasadę: Unia w obecnej fazie integracji jest oparta o: 
-traktat o UE 
-traktat o funkcjonowaniu UE (stanowi podstawę działań UE) 
Pomiędzy nimi nie ma żadnej hierarchii.  
2.Istota UE 
Traktat o UE- zawiera najważniejsze przepisy czym Unia jest. Podpisany w 1992r w Maastrich 
(traktat z Maastrich)- 7.02.1992 
Obowiązuje do dziś- był kilka razy zmieniany- ostatnia zmiana to traktat z Lizbony  
Traktat o UE- najważniejsze postanowienia czym unia jest w istocie.  
Traktat o funkcjonowaniu UE- przepisy, które mają zastosowanie do instytucji europejskich, ale 
także polityki jaką prowadzi.  
3.Przepisy dotyczące istoty UE (charakter prawny): 
-rozdział I „postanowienia wspólne” 
Kluczowy przepis to art. 1: państwa członkowskie UE ustanawiając, pomiędzy sobą nową formę 
integracji, którą nazywają UE. Przyznają jej prawa i kompetencje po to, by osiągnąć wspólne 
cele. Jednoczenie art.1 zachowuje przepis, który umieszcza integrację europejską w 
czasoprzestrzeni. 

„Niniejszy traktat..”- art.1 
UE- ever closer union  
Z tego przepisu również wywodzi się, iż to nie jest kres integracji. Ostatecznym celem jest 
osiągnięcia coraz ściślejszego związku unii między państwami. 
Dzisiejsza UE wg twórców to nie jest koniec integracji europejskiej, tylko będzie on odbywał się 
dalej wprowadzając nowe dziedziny. Ma dochodzić do coraz ściślejszego związku między 
narodami Europy. 
Charakter prawny 
1.Art.1 zdanie 3 Traktatu o UE: „podstawą Unii Europejskiej stanowi niniejszy traktat oraz traktat 
o funkcjonowaniu UE, które to traktaty mają taką samą moc prawną” 
2.Dalsze przepisy 
-art.2 wprowadza całkowitą nowość. Traktat o UE dot.wartości UE (wprowadzono traktatem 
lizbońskim). Ten art został przyjęty z projektem traktatu konstytucyjnego i stał się obecnym art.2  
Sankcje 
1.Art.7 dotyczy naruszeń wartości art.2 
a) procedura ostrzegawcza- art.7 ust 1. Rada działająca większością 4/5 swoich członków i po 
uzyskaniu zgody parlamentu europejskiego może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka 
poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, o których mowa w art.2  

akt, który ma charakter polityczny, jest pewnego rodzaju wytykiem. Próbowano uruchomić tę 
procedurę wobec Węgier.  
b) procedura prowadząca do zastosowania sankcji- art.7 ust 2- Rada Europejska stanowiąc 
jednomyślnie może stwierdzić poważne stałe, naruszenie przez państwo członkowskie wartości, o 
których mowa w art.2 Rada Europy stwierdza, że takie naruszenie poważne i stałe miało miejsca.  
Obie procedury mogą być stosowane niezależnie od siebie. 
Możliwość zastosowania sankcji- art.7  
-Rada stanowiąc większością kwalifikowaną może zdecydować zawieszenie niektórych praw 
wynikających ze stosowania traktatów dla danego państwa 
O jakie prawa chodzi?  
Może chodzić o każde prawo, np. Prawo do glosowania w Radzie, zawieszenie transz finansowania 
czy swobodnego przepływu pracowników 

Wartości UE (art.2) 

„Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, 
równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób 
należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie 
opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na 
równości kobiet i mężczyzn” 

a) Wolność- wartość, na której opiera się działanie UE, wychodzące poza inne szczegółowe 

wartości. Należy ją rozumieć zgodnie z tradycjami konstytucjonalnymi państw. 

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela- podpisana we Frankfurcie- zobowiązania władzy 
publicznej do poszanowania wolności a z drugiej strony: jednostka może czynić wszystko co nie 
jest ze szkodą dla drugiego. Każdy kto znajduje się pod jurysdykcją UE jest wolnym podmiotem 
prawa, wszystkie podmioty są równe pod względem prawa UE 

2.03.2016 

C.d wartości i cele UE 
b) Demokracja-art.2- jednocześnie jest wartością jak i zasadą. Przez długi czas była tylko 
postulatem o charakterze politycznym. Najpierw funkcjonowało w orzecznictwie Trybunału 
Sprawiedliwości UE. Wprowadzono w 1993r- kiedy wszedł w życie traktat o UE, na gruncie 
politycznym. Ten termin nie jest wyjaśniony de facto. Może być rozumiano jako: 
-koncepcja holistyczna-podmiot, którym jest naród, lud* 
-koncepcja indywidualistyczna- podmiotem jest jednostka, osoba.  
Kim jest lud w znaczeniu europejskim? Jest z tym problem, trudno to oznaczyć. Ludem w UE 
nazywamy państwa członkowskie, jest on reprezentowany w 2 organach: w Radzie Europejskiej 
(szefowie państw czy rządów) oraz Radzie (ministrowie rządów krajowych). Brak jest jednego 
ludu na poziomie unijnym.  

Demokracja w ramach UE nie zastępuje demokracji w państwach, jedynie uzupełnia demokrację 
w ramach państw członkowskich.  
Demokracje w Traktacie o UE uzupełnia jeszcze tytuł- Postanowienia o zasadach demokratycznych 
Podstawą działania unii jest demokracja przedstawicielska. Art.9- „We wszystkich swoich 
działaniach Unia przestrzega zasady równości swoich obywateli, którzy są traktowani z jednakową 
uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki organizacyjne. Obywatelem Unii jest każda osoba 
mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w 
stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.” 

Demokracje legitymizują np. wybory, na poziomie UE jest to parlament Europejski. W UE jest 
legitymizacja pośrednia.  

c)Państwo prawne- wartość państwa prawnego zaznaczona w art.2 po to, aby potwierdzić że UE 
tworzy pewien ustrój, który jest regulowany przez ogólną i fundamentalną zasadę, wspólną dla 
wszystkich państw członkowskich zasadę, zgodnie z którą wykonywanie władzy publicznej jest 
poddane pewnym ograniczeniom prawnym. Np. odwołanie do sądu. Władza publiczna nie może 
być wykonywana poza jakąkolwiek kontrolą, obywatele muszą mieć jakiś instrument kontrolny.  
Wykonywanie władzy publicznej przez UE tez poddawane jest kontroli- Trybunał Sprawiedliwości 
UE. Trybunał podkreśla, że jednostka musi mieć prawo do sądu przez decyzjami władzy 
publicznej.  
d) Poszanowanie praw człowieka- nie jest zdefiniowania w Traktacie o UE, odnosi się do 
ogólnych koncepcji pojawiających się w XVIII w i Deklaracji Praw człowieka. Liberalna koncepcja 
rozumienia praw człowieka. Należy wspomnieć też o art.9 , który ustanawia definicję 
obywatelstwa- „Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa 
Członkowskiego.”  
Obywatelstwo w UE ma charakter dodatkowy(akcesoryjny)  w stosunki do obywatelstwa 
krajowego i nie zastępuje go. Obywatelem unii można być wtedy, gdy posiada się obywatelstwo 
państwa członkowskiego.  
Katalog praw obywatelskich UE- Traktat o funkcjonowaniu UE 
-prawo pobytu-można przebywać na terytorium innego państwa np. w celu podjęcia prawy, 
podejmowania nauki 
-prawo wyborcze czynne i bierne do Parlamentu Europejskiego, jeśli na stale ktoś osiedlił się  
-prawo wyborcze czynne i bierne w wyborach lokalnych do samorządu terytorialnego  
-prawo do opieki konsularnej na terytorium państw trzecich  
-wniesienie skargi do RPO Unii – zajmuje się kontrolą prawidłowości działania instytucji  i organów 
unii 
  -prawo do skorzystania z inicjatywy ustawodawczej- jeśli zbierze się milion podpisów obywateli 
UE, zebranych w znacznej liczbie państw członkowskich, to można wystąpić z inicjatywą ludową i 
wystąpić do Komisji, który wystosowuje projekt.  
Katalog obowiązków obywatelskich UE- w zasadzie prawo UE nie wyróżnia wyraźnych obowiązków, 
które wynikają z obywatelstwa UE. Wyróżnia się: 
-przestrzeganie prawa unii  
Art.6 ust 1 nawiązuje również do poszanowania praw człowieka-„ Unia uznaje prawa, wolności i 
zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w 
brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak 
Traktaty.” 
Art.6 ust 2- „Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i 
podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie ma wpływu na kompetencje Unii 
określone w Traktatach”. 
Art.6 ust 3-„ Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw 
człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych 
Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.”- Prawa 
podstawowe zastały podniesione do zasad rangi ogólne.  

CELE UE: 

(art.3) 

a)polityczne- cele jakie unia realizuje w stosunkach zewnętrznych 
b)gospodarcze- np. unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro (art.3 
ust.4),  
ustanawia rynek zewnętrzny (art.3 ust.3) itd 
c)społeczne- Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i 
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, wspiera spójność społeczną gospodarczą i terytorialną, 
a także zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację 

Przystąpienie do UE- art.49 traktatu o UE: 
a)warunki przystąpienia- mają charakter:  
- gospodarczy- oceniane przez Komisję Europejską, państwo musi zgłosić wniosek do Rady 
Europejskiej, musi mieć rozwinięty system gospodarki rynkowej zdolny, by nazwiązać konkurencję 
na rynku wewnętrznych 
-polityczny-„ które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2”, państwo które przestrzega i 
szanuje wartości, które szanują państwa UE 
- geograficzny- „Każde państwo europejskie”, jest to kryterium elastyczne np. Turcja dla celów 
tego art. Jest uznawana za państwo europejskie  
Te warunki są ustalane w „Traktacie akcesyjnym”  

Wystąpienie  UE- traktat z Lizbony- od 2009- art.50 traktat o UE: 
„Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć 
decyzję o wystąpieniu z Unii.” 
Co jeśli Konstytucja nie mówi o tym jak w przypadku Polski? W odrębnej ustawie..  
Państwo, które chce wystąpić ze swoimi konstytucyjnymi wymogami: 
O zamiarze wystąpienia informuje się Radę Europejską, zaczyna się negocjować umowę o 
wystąpieniu z UE, później zawiera się ją z uwzględnieniem przyszłych stosunków tego państwa z 
samą Unią. 
Jeśli nie dojdzie do zawarci takiej umowy to państwo przestaje być członkiem UE po upływie 2 lat 
od momentu notyfikacji umowy Radzie Europejskiej  

Wykluczenie z UE- nie przewidziano takiego trybu w traktatach, przyjmuje się, że takiego trybu 
nie ma i nie ma sposoby, by wykluczyć jakiś państwo z UE.  
 W tradycyjnym prawie międzynarodowym mowa jest, że gdy państwo gwałci nadmiernie 
postanowienia umowy to umowa wygasa między tym państwem, jednak w Unii można tylko 
pozwać do Trybunału Sprawiedliwości.  

9.03.2016 

ŹRÓDŁA PRAWA UE  
Prawo UE obejmuje normy, które powstają w rezultacie działalności państw członkowskich unii 
oraz w rezultacie działalności instytucji Unii. 

Prawo unijne  dzieli się na : 

•

Prawo pierwotne- prawo tworzone przez państwa 

•

Prawo wtórne – prawo tworzone przez instytucje, organy, jednostki organizacyjne unii 

Prawo UE ze względu na posiadanie mocy wiążącej: 

•

Prawo wiążące 

•

Prawo niewiążące  

Prawo UE ze względu na formę jaka przybiera: 

•

Prawo pisane  

•

prawo niepisane  

Prawo UE ze względu na przedmiot norm, czego one dotyczą: 

•

Prawo instytucjonalne – nazywane czasem prawem konstytucyjnym, dotyczy struktury UE, 
zasad działania jej instytucji i innych organów, źródeł prawa UE, szczególnych zasad jego 
stosowania (w szczególności zasada prymatu i bezpośredniego skutku). Ponadto określa 
wzajemne relacje instytucji unijnych, stosunki między unią a jej stosunkami 
członkowskimi , a także relacje zewnętrzne unii (stosunki jakie unia utrzymuje z 
państwami trzecimi, czy innymi organizacjami międzynarodowymi).  

•

Prawo proceduralne – nazywane czasami prawem administracyjnym UE, w większości 
dotyczy zasad kontroli sądowej wykonywanej w UE.  

•

Prawo materialne-obejmuje normy prawne, które ustanowiono dla realizacji różnego 
rodzaju polityk i działań UE. Znajdziemy je przede wszystkim w „traktacie o 
funkcjonowaniu UE”. Kiedyś prawo materialno było nazywane prawem gospodarczym 
wspólnot europejskich. Współcześnie pr materialne wychodzi poza ramy gospodarcze i 
zajmuje się m.in. polityką zagraniczną, azylową 

Prawo UE ma charakter zhierarchizowany- nie wynika ona z jednego przepisu. Tej hierarchii 
można domniemywać., np. w traktacie o funkcjonowaniu UE- art.263 – z tego przepisu wynika 
pośrednio, że traktaty stoją wyżej, niż akty uchwalone przez Radę i Parlament.  

Prawo pierwotne UE- stoi na samym szczycie hierarchii norm prawa UE, jest to swego rodzaju 
Konstytucja.  
Należy pamiętać, że w UE nie ma jednego traktatu ustanawiającego konstytucję dla UE, 
Na prawo pierwotne UE składa się: 

•

Prawo pisane pierwotne: 
- 

traktaty stanowiące

– np. art. 49 traktatu o UE oraz traktat o funkcjonowaniu UE. Do tych 

traktatów dołączono protokoły, które stanowią integralną część traktatów stanowiących 
podstawę unii i mają taką samą moc jak traktaty 
Protokoły dotyczą np. TS UE, stosowania zasad proporcjonalności.  
-

Traktaty rewizyjne

- zmieniają, bądź uzupełniają zakres UE np. traktat z Lizbony, traktat 

Nicejski  
-

Traktaty akcesyjne

- warunki na jakich nowe państwo przystępuje do UE, zmienia traktaty 

stanowiące podstawy unii w związku z tym, że do UE dołącza nowe państwa.  
- 

Inne akty prawa pierwotnego

: 

a)akty konstytucyjne przyjęte przez Radę na podstawę traktatów- Wchodzą w życie tylko 
po ratyfikacji państw członkowskich- „akt o przeprowadzeniu bezpośrednich wyborów do 
parlamentu europejskiego” 
b) Karta Praw Podstawowych- ma taką samą moc jak traktaty. Nie jest ona umową 
międzynarodową.  

•

Prawo niepisane pierwotne- ma mniejsze znaczenie: 
- 

prawo zwyczajowe

- należy pamiętać, że unia wciąż jest organizacją i obejmuje je prawo 

zwyczajowe. Ma jednak bardzo niewielkie znaczenie praktyczne.  
a)w protokole o przywilejach i immunitetach  
b) w ramach Rady wykształcił się zwyczaj, że zamiast ministra, może zasiadać 
przedstawiciel niższej rangi  
- 

ogólne zasady prawa:

 

a)prawa podstawowe- art.6 ust 3 traktatu o UE- zasady ogólne prawa są częścią prawa 
unii.  
b)zasady o charakterze proceduralnym ustanowione przez TS UE- by zapełnić luki w prawie 
np. nie orzeka się dwa razy w tej samej sprawie. Służą również do określania na jakiej 
zasadzie unia ma ponosić odszkodowanie  w sprawach deliktowych 

Prawo wtórne (pochodne)- tworzone na podstawie prawa pierwotnego. Akty prawa wtórnego nie 
są grupą jednolitą. Wyróżniamy: 
Ustawodawstwo instytucjonalne – akty, które ustawodawstwo instytucjonalne obejmuje są 
stanowione jednostronne przez instytucje unijne:  
a)akty nazwane- takie rodz aktów, które nazwane są w traktatach  
Art.288- traktatu o funkcjonowaniu UE- typy uchwał: 

3 rodzaje aktów wiążących pod względem prawnym: rozporządzenia, dyrektywy i decyzja.  

Ponadto akty niewiążące pod względem prawny: zalecenia i opinie  

*pyt na egz- przedstaw cechy szczególne dyrektywy etc.

!!!  

Rozporządzenie (unijne !)- art.288: „Rozporządzenie ma  zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest 
bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich”. 

Celem rozporządzenia jest ujednolicanie prawa, charakter międzynarodowy. Jest to akt ogólny i 
abstrakcyjny, wiążące pod względem prawnym, stosowany bezpośrednio.  

Cechy rozporządzenia: 
*zasięg ogólny- akt ten ma charakter ogólny i abstrakcyjny i może zostać uznany za akt 
normatywny o charakterze generalnym. Sprawa to, że często jest porównywany do ustawy 
krajowej 
* wiąże w całości- wiążące pod względem prawnym są wszystkie postanowienia wraz z 
załącznikami- chodzi o to, żeby państwa nie stosowały postanowień w sposób selektywny. Wiąże w 
całym swoim zakresie 
*bezpośrednie stosowanie rozporządzeń- rozporządzenie podlega stosowaniu w porządkach 
prawnych, bez działań implementacyjnych (dodatkowych czynności)- staje się częścią prawa 
krajowego z mocy własnej.  
*bezpośredni skutek- w jaki sposób rozporządzenie określa prawa i obowiązki jednostek 
podlegających jurysdykcji państw członkowskich. Możemy się powołać na rozporządzenie i jego 
przepisy, by iść do sądu i rościć jakieś prawa. Może występować w układzie wertykalnym (organy 
państwa) jak i horyzontalnym (stosunki pomiędzy jedną jednostką a drugą) 

Dyrektywa- art. 288: „Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, 
w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiając jednak organom krajowym 
swobodę wybory formy i środków jej implementacji”. Jest zatem specyficznym typem aktów UE. 
Trudno znaleźć odpowiednika w prawie krajowym (w PL brak takiego! W niektórych państwach 
odpowiednikiem są ustawy ramowe.) 

Cechy dyrektywy: 
*jest prawnie wiążąca 
*jej celem jest osiągnięcie pewnego rezultatu np. stanu prawnego, stanu gospodarczego.  
*wiąże państwa członkowskie- te państwo jest odpowiedzialne za implementację dyrektywy  
*jest aktem dwustopniowym: 
 

-wiąże co do rezultatu 

 

-a organy krajowe mają pewną swobodę i formę jak ten rezultat osiągnąć  

*wymaga implementacji  
*co do zasady nie możemy powołać się na jej skutek  
WYJĄTEK!! Jeśli minął czas na implementację, oraz musi zawierać uprawnienie indywidualne  

b)akty nienazwane- o ich istnieniu traktaty nie wspominają  

16.03.2016 

C.D ŹRÓDEŁ PRAWA- art. 288 ToFUE 

DECYZJA- wiąże w całości. Decyzje, które wskazują adresatów, wiążą tylko tych adresatów. 
Mamy do czynienia z dwoma rodzajami decyzji: 
a)decyzje bez adresata 
b)decyzje z adresatem  

Przed wejściem Traktatu z Lizbony decyzją były tylko te decyzje, które miały konkretnego 
adresata. W praktyce jednak instytucje unijne przyjmowały również decyzje bez adresata. 
Traktat z Lizbony usankcjonował po prostu ta kwestię.  
Decyzja ma moc prawną różniąca się w zależności od tego czy wskazuje czy nie wskazuje 
adresata, oraz różnią się w zależności kim adresaci decyzji są. 

Rodzaje decyzji: 
a)

skierowane do jednostek niepaństwowych

 np. osoby prawne, osoby fizyczne. Jest podobne do 

krajowych aktów administracyjnych 
b)

decyzje nadzorcze kierowane do państw członkowskich

- są zbliżone do krajowych aktów 

administracyjnych np. mogą one dotyczyć zwrotu pomocy publicznej 
c)

decyzje zapewniające jednolite wykonywania zharmonizowanego prawa materialnego unii

- w 

szczególności decyzje wykonawcze 
d)

decyzje jako instrument abstrakcyjno-generalnej regulacji

- te decyzje, które nie wskazują 

adresata, oraz które stanowią normy postępowania na przyszłość. Cecha odróżniające te decyzję 
od rozporządzenia: bezpośrednie stosowane- rozporządzenie, tą cechą nie charakteryzuje się 
decyzja. Na decyzje co do zasady nie powołujemy się.  

AKTY NIE WIĄŻACE POD WZGLĘDEM PRAWNYM: 
1.Zalecenia- nie mają na celu stworzenie skutków prawnych. Nie tworzą praw, których 
moglibyśmy dochodzić przed sądami krajowymi. Nie należy uznawać, że nie posiadają 
jakiegokolwiek znaczenia.  
Sądy krajowe są zobowiązane wziąć pod uwagę zalecenie w przypadku, gdy zalecenie rzuca 
światło na wykładnię prawa krajowego. Sąd przyjmuje ta wykładnię, która jest najbardziej zgoda, 
z prawem unijnym.  
2.Opinie – mogą być przyjmowane przez różne instytucje. W zależności od ich celu dzielimy je: 
a)opinie, które stanowią konieczną przesłankę prawidłowości, aktu unijnego- żeby można było 
uchwalić inny akt prawny (najczęściej wiążącego pod względem prawnym)  to musi być opinia.  
b)opinie, które stanowią przesłankę procesową wniesienia skargi do Trybunału Sprawiedliwości 
UE- np. uzasadnione opinie przyjmowane przez Komisję Europejską, zanim Komisja wniesie skargę 
przeciwko państwo do TS. (przesłanka procesowa).  
c)opinie wydawane na podstawie art.218 ToFUE przez Unijny TS w formie orzeczenia o zgodności 
projektu umowy międzynarodowej z traktatami- ta opinia nie jest zupełnie bez znaczenia, jest to 
opinia w formie wyroku, nie da się jej całkowicie zignorować. Faktycznie ma określoną moc 
wiążąca pod względem prawnym.  

AKTY NIE WYMIENIONE W ART.288- AKTY ATYPOWE 
a)nazwane, ale inne niż art.288: 
-porozumienia międzyinstytucjonalne,  
-konkluzje 
-środki zachęcające 
-ogólne kierunki  
-wytyczne negocjacyjne 
-regulaminy wewnętrzne instytucji, lub organów unii 

b)nienazwane, nie wymienione w traktatach: 
-deklaracje 
-rezolucje 
-komunikaty Komisji Europejskiej  
-kodeks postępowania 

-time tablet’s  
-białe i zielone księgi 
-listy 
c)decyzje sui generis- decyzje nominacyjne  

Walor normatywny, prawny aktów atypowych jest różny. Niektóre są wiążące pod względem 
prawnym (porozumienia międzyinstytucjonalne), natomiast większość nie jest wiążąca. Mamy 
również do czynienia z takimi aktami atypowymi, których charakter prawny przyrównywany jest 
do *prawa miękkiego (soft low)- akty prawa miękkiego wiążą politycznie, moralnie. Są to przede 
wszystkim komunikaty Komisji Europejskiej. Pojawiają się najczęściej, gdy Komisja w 
komunikacie wyjaśnia, jak należy rozumieć pojecie, które nie jest zdefiniowane w traktacie.  

NA EGZAMINIE !!!! 
-definicje i pojęcie, identyfikacja różnic !!, cechy szczególne, co wchodzi w skład prawa 
pierwotnego  

ORGANY I INSTYTUCJE UE 
- bardzo rozbudowana struktura. Jest to wynik procesu ewolucji, rozwoju struktury, której zręby 
powstały w 1952r. Stopniowo struktura się rozwijała poprzez przystępowanie nowych państw 
członkowskich oraz przyjmowanie nowych traktatów. W rezultacie proces rozwoju 
instytucjonalnego, obejmuje kilka organów, które pozostają ze sobą w stosunku zależności.  

Art. 13 ust 1 - unia dysponuje ramami instytucjonalny, które mają na celu propagowanie jej 
wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli, oraz państw 
członkowskich!  
Art.263 ToFUE- odwołanie do organów, lub jednostek organizacyjnych UE  

23.03.2016 

Struktora instytucjolanla i organizacyjna

 

Instytucjonalna obejmuje kilka grup organów: 

a)  kategoria instytucji UE -  
T o Ue. art 13 . Parlament, Rada czy komisja są radami głównymi nazywane instytucjami. 
Znaczenie tych instytucji jest większe niż innych organów, ma to podkreślić znaczenie orgnów 
głównych, które mają kompetencje dalej idące, które odrużniają instytucje uni  od organów 
głównych, które nie mają takich praw. 

mamy 7 instytucji Unijnych

: ( są to najważniejsze organy uni, które wypełniają kompetencje, 

które państwa członkowie nałożyły na unie.) 
Traktat z Lizbony dodał Europejski Bank centralny do Instytucji unijnych i dodał Rada Europejską. 

b)  II kategoria - ORGANY DORADCZE: (konsultacyjne) 
 

*

Komitet Regionu pełni funkcje doradczą 

- skład - przedstawiciele władz lokalnych i 

regionalnych, daje się im prawo do wypowiedzenia się co do projektów prawa uni

 

 

*Komitet Ekonomiczno-Społeczny 

- skład - znajdują się przedstawiciele różnych 

grup życia zawodowego i społecznego. Praktyczka - znajdują się przedstawiciele pracodawców, 
przedstawiciele pracobiorców ( związki zawodowe),  przedstawiciele pozostałych grup 
społecznych.  

Wykonują one funkcje opiniodawcze w procesie stanowienia prawa Unijnego.Przygotowują opinie 
co do aktów prawnych. Nie stanowią prawa unijnego ale wydają opinie co do projektów tego 

prawa. Wynika to ze składu tych komitetów. Gdy jest projekt aktu, daje sie im możliwość 
przedstawienia opini czy ten akt będzie się sprawdzał w praktyce. Opinia musi być 
Procedura wydawania opini: 
- obligatoryjne - muszą być na podstawie traktatów 
-  opinie z własnej inicjatywy - dają możliwość wypowiedzenia sie tym środowiskom gdy trwają 
prace zmierzające do wykonania jakiegos aktu prawnego 

c) ORGANY FINANSOWE ( niezależne) 
Obejmuje Europejski Bank Inwestycyjny.  Jest to instytucja finansowa. EUI posiada odrębną od uni 
osobowiść prawną. Zakres celów - mają charakter finansowy, ich realizacja musi być związana z 
zapewnieniem niezależności od nacisków ze strony innych instytucji. Ma do wykonania zakres 
specyficznych celów.  Traktat o funkcjonowaniu UE. 
Bank ma pewnien zakres środków . Zadaniem jest udzielanie pożyczek i gwarancji finansowej na 
wybrane rodzaje projektów. ( kredyty) Może udzielać kredyty na : 
 

- projekty, które realizowane sa we wspólnym interesie państw członkowskich 

( połączenia transportowe, energetyczne, gazowe) 
 

- inwestycje w regionach gdzie poziom życia jest niższy przeciętna dla całej uni , 

regiony zacofane pod względem rozwoju gospodarczego. 
Bank nie jest nastawiony na zysk. 

d) Urzędy Europejskie - organy międzyinstytucjonalne 
Definiuje urzędy Europejskie, 

Urzędy EU 

- to struktury administracyjne, powołane przez 

conajmniej 1 instytucje w celu wykonywania szczegółowych zadań przekrojowych np: 
- 

Urząd Publikacji UE 

- publikuje wszyskie materiały, różne broszury Instytucji Ue., (szczegółowe 

zadanie przekrojowe) 
- 

EUropejski Urząd Doboru Kadr 

( jego zadanie polega na tym, że w imieniu instytucji zajmuje 

się prowadzeniem procedur naboru pracowników i połączona z nim 

Europejska Szkoła 

Administracji

 .  

e) Agencje i organy regulacyjne UE. 
Są organami działającymi w zakresie różnych dziedzin funkcjonowania UE dla realizacji bardzo 
szczegółowych zadań o charakterze technicznym, naukowym, lub administracyjnym określonych 
w aktach które je powołują.   
Można podzielić ja na 3 grupy agencji unijnych: 
 

- Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotnictwa 

 

- Europejska Władza Bezpieczeństwa Żywności 

 

- Centrum do spraw zapobiegania i kontroli chorów 

Działają też pod nazwą Fundacja, biuro czy obserwatorium - jest ich ok 40, wykonują zadania o 
charakterze technicznym, administracyjnym lub zarządzaniem. Mają odrębna od uni osobowość 
prawną. 

Agencja Frontex - Zadania 

: 

- koordynowanie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w dziedzienia 
zzarządzania granicami zewnętrznymi. 
- wspomaganie w szkoleniu funkcjonariuszy straży granicznej ( ma tworzyć wspólne standardy 
szkoleń, by byli szkoleni w podobnych zasadach) 
- udzielanie państwom członkowskim niezbędnego wparcia w organizowaniu wspólnych działań w 
organizowaniu powrotów.  

Siedziba znajduje się w Polsce w Warszawie Jest to agencja dawnego pierwszego filara. 

Agencje dawnego 2 filara - była wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 
- Europejska Agencja Obrony ( 2002r) 
-  Instytut UE do Spraw studiów Bezpieczeństwa 
- Centrum Satelitarne UE 
Agencja dawnego 3 filara - współpraca policyjna w sprawach sądowych i sprawach karnych 
- Europejski Urząd Policji 
- Europejski Wydział współpracy sądowej 

Szczególne organy działające w ramach polityki bezpieczeństwa 
-  Wysoki przedtsawiciel do spraw polityki zagranicznej i bezpieczeństwa 
- Europejska Służba działan zewnętrznych 

30.03.2016 

ZASADY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU INSTYTUCJONALNEGO 
funkcjonuje według pewnych zasad: 
 

1. 

zasada jednolitych ram instytucjonalnych 

- wynika z art 13 ust.1 T.U.E - unia 

dysponuje ramami uni UE,  Ta zasada odnosi się do działalności Europejskiej Wspólnoty Energi 
Atomowej ( nie ma ona własnej struktury, korzysta ona z niektórych instytucji UE) 
 

2. 

Zasada równowagi instytucjonalnej 

-  art 13 ust. 2 T.U.E -  wynika z niej, że 

każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z 
procedurami na warunkach i w calech w nich określonych. Opiera się na systemie niezależności 
tych instytucji w sytuacji wykonywania powierzonych ich zadań. odpowiednik zasady 3 podziału 
włądz. Wyraża się w istnieniu systemie podziału kompetencji między różne instytucje Unii, w 
instnieniu systemu Skarg sądowych - te skargi, które mogą być kierowane do T.S uni. 
Odnosi się do sposoby wykonywania kompetencji przez instytucje unijne. 

Reguluje stosunki z innymi instytucjami ( zewnętrzne)- równica

 

 

 

3

. Zasada autonomi unstytucjonalnej 

- nie wynika wyraźnie z traktatów. Oznacza, 

że każda instytucja dysponuje niezbędną autonomią, umożliwiającą jej wykonywanie jej zadań 

wynikających z traktatów.  

Dot. wewnętrznych aspektów funkcjonowania instytucji - różnica

.  

( wewnętrzne) 

 

 

4. 

Zasada lojalnej wspólpracy międzyinstytucjonalnej 

- art 13 ust 2 zdanie 2 

T.U.E - instytucje lojalnie ze sobą współpracują. Obowiązek konsultowania się i ustalania metod 

współpracy , obowiązek poddania się kontroli budżetowej i współpracy w jej wykonywaniu 

Znajduje zastosowanie w stosunkach między instytucjami UE, mogą być też realcje między 

instytucjami a państwami członkowskimi(  np konieczność informowania państw członkowskich o 

planowanych działaniach, obowiązek wspierania państw członkowskich) 

 

 

5. 

Zasada otwartości 

( zasada jawności) - art 15 T. O Funkcjonowaniu UE. - 

instytucje, organy i jednostki organizacyjne UE działają z jak największym poszanowaniem zasady 

otwartości. ( jawność obrad instytucji UE, dostęp do dokumentów instytucji dla każdego 

obywatela) Kazda instytucja zapewnie przejżystość swoich prac - (publikacja stanogramów obrad, 

wyroków T.S itp) 

INSTYTUCJE UNIJNE 

1. RADA EUROPEJSKA - jedna z najważniejszych instytucji UE. 

Nie ma on charakteru stałego, wykształcił się w drodze pewniej praktyki, która polegała na 

okresowych spotkaniach szefów państw lub rządów. Rozpoczeła się w  

roku 1961 - pierwsze spotkanie szefów państw lub rządów w Paryżu.  

grudzień 1974 Prayż - wydany został specjalny komunikat, Rada Europejska miała się zbierać 3 

razy w roku aby uzgadniać ogólne podejście do problemów zewnętrznych europy. 

maj 1977 - deklaracja londynska - doprecyzowano kompetencje R.E. 

1983 - Uroczysta 

1987 - Wejście w życie jednolitego aktu europejskiego, wprowadził wiążące pod względem 

prawnym przepisy dotyczące działania R.E 

Traktat o UE - 1993 - przepis jednolitego aktu europejskiego został przeniosiony do Traktatu o UE. 

art 15 T.O.U.E, można też znależć w Traktacie O Funkcjonowaniu UE, Regulamin Wewnętrzny 

( 2009r) 

SKŁAD:  

 

 

( EGZAMIN)  !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

 

art 15 T.O.U W skład rady Europejskiej 

a) Szefowie państw lub rządów państw członkowkskich - traktaty nie mówią kto ma  być tym 

członkiem, może być to prezydent, któl, szef rządu. Kraje członkowskie decydują o tym, kto 

będzie przedstawicielem państwa. Zazwyczaj sa to szefowie rządów. 

System półprezydencki - dochodzi spór kto ma reprezentować kraj na posiedzeniu Rady E. 

b) jej przewodniczący( R.E) - pojawił się w 2009r - w momencie wejscia w życie traktatu z 

Lizbony.  Wybierany na 2.5roku - przedowniczący R.E. z możliwością jej jednokrotnego 

przedłuzenia.  

Musi spełniać pewne kryteria

: 

 

 - nie może sprawować żadnej krajowej funkcji publicznej 

 

- powinno uwzględniać się różnorodność geograficzną i demograficzną 

Jak jest wybierany

? - przez sama Radę Europejską przez kwalifikowaną większość głosów 

Można go usunąć z urzędu. 

Kompetencje przedowniczącego: ( WAŻNE)

 

 

- jest odpoweidzialny za przewodniczenia R.E i prowadzenie jej prac ( np zwoływanie  

posiedzeń, przedłużenia trwania posiedzenia ponad 2 dni) 

 

- przedowniczący zapewnia przygotowanie i ciągłość prac R.E 

 

- wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w R.E ( uzgodnić pewne stanowiska przed  

posiedzeniem R.E) 

 

- reprezentuje U.E na zewnątrz w sprawach dot. wspólnej polityki zagranicznej i  

bezpieczęństwa, nie naruszając przy tym uprawnień wysokiego przedstawiciela w tym  

zakresie 

 

- zadania wynikające z regulaminu wewnętrznego - decyduje o spotkaniu przy okazji 

 

- pełni funkcje przewodniczącego szczytu państw strefy euro 

 

- może wykonywać szereg zadań zleconych 

c) przewodniczący komisji europejskiej -  

Uczestniczy wysoki przedtswiciel unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczęństwa 

Każdemu z nich może towarzyszyć minister. Regulami wewnętrzny R.E ogranicza liczbe członków 

państw do 20 osób ( może mieścić się w składzie delegacji) 

Moga brać udział 3 kategorie osób: 

- które wchodza w skład rady europejskiej ( szefowie, przewodniczący R.E i komisji) 

- które uczestniczą w pracach UE 

- które towarzyszą członkom  

*W drodze głosowania przewodniczący R.E i komisji nie biorą udziału w głosowaniu!! Są to 

honorowi członkowie R.E. 

*Przewodniczącym rady E.U jest Donald Tusk - 13.08.2014 - wyznaczono go jako kandydata 

WYKŁAD   06.04.2016r. 

Kompetencje RE:

! traktaty opisują je w sposób ogólny; najważniejszym przepisem jest art. 15 traktatu o UE – mówi 
on, że RE powinna nadawać Unii impulsy niezbędne dla jej rozwoju ora określać ogólne kierunki i 
priorytety polityczne; przepis ten podkreśla ponadto, że RE NIE pełni funkcji prawodawczej, nie jest 

więc instytucją biorącą udział w procesie tworzenia prawa unijnego. 

Ponadto RE uznaje się za naczelny organ UE.

RE może podejmować decyzje wiążące pod względem prawny, które mają charakter quasi (niby) 
konstytucyjny – chodzi tu o takie decyzje, które dot. ważnych szczegółów działania pozostałych 
organów unijnych, np.: 

- decyzja dotycząca konfiguracji i systemów rotacji prezydencji w Radzie (=RE decyduje w jakiej 
kolejności poszczególne kraje członkowskie będą sprawowały prezydencje w Radzie) --- decyzja 
dotycząca przyszłego składu PE w odniesieniu do podziału miejsc pomiędzy poszczególne państwa 
członkowskie

- proponowanie kandydata na przewodniczącego KE (Komisji Europejskiej)

- mianowanie Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

- wykonywanie pewnych kompetencji kontrolnych wobec państw członkowskich (art.7 ustęp 2 
traktatu o EU; zadanie to zostało wprowadzone po traktacie lizbońskim; 

RE stanowiąc jednomyślnie może stwierdzić, że państwo członkowskie w sposób poważny i stały 
narusza wartości, na których opiera się UE – wtedy mogą zostać podjęte sankcje wobec tego 
państwa, np. ograniczenia w głosowaniu. (przedstawiciel tego państwa, wobec którego się głosuje, 
nie bierze udziału w głosowaniu). 
- RE jest najważniejszym organem politycznym 

Tryby podejmowania decyzji przez RE: 
1.KONSENSUS

Art.15 ustęp 1 traktatu o UE – o ile traktaty nie stanowią inaczej, RE podejmuje decyzje w drodze 
konsensusu

konsensus =/= jednomyślność 
Przy konsensusie nie ma głosowania, a przy jednomyślności tak. 

Konsensus jest bardzo elastycznym sposobem podejmowania decyzji. Tutaj dyskutuje się tak długo, 
aż wszyscy zgadzają się z przyjętym projektem. Projekt może być różny od ostatecznego kształtu 
decyzji, może być zmieniony. Przy jednomyślności projekt zostaje albo odrzucony albo przyjęty bez 
zmian.

Konsensus jest więc politycznym sposobem podejmowania decyzji. 

2. JEDNOMYŚLNOŚĆ

- np. podział miejsc w PE

- np. przy decyzji o naruszeniu wartości 

3. KWALIFIKOWANA WIĘKSZOŚĆ GŁOSÓW 
- np. mianowanie przewodniczącego RE 

- np. mianowanie Wysokiego Przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa 
- np. mianowanie KE 

Tutaj zgodnie z art. 235 traktatu o funkcjonowaniu unii traktaty nie mówią nam co to znaczy 
kwalifikowana większość głosów w RE, tylko odsyła nas do definicji powyższego, ujętej w definicji 
dot. Rady. Kwalifikowana większość w Radzie jest wtedy, gdy za opowiada się 55% państwa (= co 
najmniej 15 państw) oraz 65 % ludności – obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie = 
KLAUZULA WERYFIKACJI DEMOGRAFICZNEJ, klauzula ta stosowana jest obecnie 
obligatoryjnie.  
-------------------------------------PARLAMENT EUROPEJSKI--------------------------------- 
art.13 traktatu o UE 

To przykład międzynarodowego organu wybierany w drodze powszechnych  i bezpośrednich 
wyborów przeprowadzanych w państwach członkowskich – jest to wiec forma takiej demokracji 
międzynarodowej. Jest to jedyny taki organ - art. 13 ustęp 3 traktatu o UE. 

Brak tu  jednak jednolitej ordynacji wyborczej. W związku z tym przepisy prawa wyborczego do PE 
mają charakter mieszany (=hybrydowy), ponieważ z jednej strony przepisy te wynikają z aktów 
prawa unijnego, natomiast inne szczegóły wynikają z prawa krajowego – w związku z tym przepisy 
te różnią się w państwach członkowskich.  

Przepisy prawa unijnego w zakresie prawa wyborczego do PE najważniejszym dokumentem jest akt 
Rady dotyczący wyboru członków Parlamentu w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów z 
20 września 1976 roku. Pierwsze takie bezpośrednie wybory przeprowadzono w 1979 roku – do tego 
roku członkowie PE byli delegowani przez parlamenty krajowe. 
Powyższy akt określa w sposób ogólny zasady prawa wyborczego, np. termin wyborów (Rada ustala 
pewien przedział czasowy, w którym mają się odbyć wybory, ale to państwo wybiera konkretną datę 
z tego przedziału). 

W styczniu 2014 roku przyjęto w Polsce ordynację wyborczą do PE. Jednak zastąpiono ten 
dokument ustawą z 5 stycznia 2011r. Kodeks Wyborczy – jeden z jego działów (6) określa 
szczegółowe zasady wyborów do PE; obowiązuje on do dziś.  

Skład PE: 
Traktat z Lizbony wprowadził pewne zmiany. 

Obecnie, zgodnie z art. 14 ustęp 2 traktatu o Unii, liczba miejsc do PE nie może przekroczyć 750 + 
przewodniczący. 

Jak wygląda podział miejsc w PE pomiędzy poszczególne państwa członkowskie?

! ZASADA DEGRESYWNEJ PROPORCJONALNOŚCI (!!!!!!!!!!!! - egzamin może być) 
Opiera się na dwóch filarach:

1. Zasada ta mówi, że dzielimy miejsca pomiędzy poszczególne kraje członkowskie, ale żadne 

państwo nie powinno mieć mniej niż 6 miejsc a nie więcej niż 96 miejsc w PE (nawet jeśli 
państwo jest małe, to i tak nie będzie miało mniej niż 6 miejsc). 
2. Czym większe państwo członkowskie (dot. liczby mieszkańców), tym więcej mieszkańców 
przypada na jednego posła (np. w Niemczech jeden poseł przypada na 880tys mieszkańców, a w 
Malcie jeden poseł przypada na 60tys mieszkańców). 

Kto decyduje o podziale miejsc w ramach tej zasady?

Rada Europejska decyduje jednomyślnie przy uwzględnieniu zasady degresywnej proporcjonalności. 

Po raz pierwszy te zasady dotyczące kadencji weszły w życie od kadencji obecnego składu PE (od 
2014 roku) – wcześniej było właśnie m.in. więcej niż 751 członków.  

Charakter mandatu poselskiego: 
Traktat z Lizbony doprecyzował, że członkowie PE są przedstawicielami obywateli Unii (art.14 
ustęp 2) – wcześniej PE miał być przedstawicielami narodów UE. 
Posłowie do PE nie są związani instrukcjami, głosują indywidualnie i osobiście, nie otrzymują 
mandatu wiążącego (= mandat wolny).

Członkowie PE nie mogą podpisywać zobowiązań / umów które ograniczałyby ich swobodę 
głosowania.  
Art. 10 ustęp 2 dotyczy demokracji przedstawicielskiej na terenie UE. 

Czynne i bierne prawo wyborcze:

To jedno z praw obywatelskich przysługujące obywatelom UE, nie zależnie od tego w jakim 
państwie członkowskim mieszkamy. 
Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że prawo to jest uznane za podstawowe prawo obywatelskie, 
które mogą ograniczać tylko niektóre postanowienia traktatów. 
W Polsce: bierne prawo wyborcze – obywatel musi mieć 21 lat i nie może być karany za 
przestępstwo umyślne (jeśli jest obcokrajowiec – musi przebywać na terenie któregoś z państw UE 
przez 5 lat – wtedy może się zarejestrować w dowolnym państwie UE i z niego kandydować) oraz 
musi złożyć oświadczenie lustracyjne (dołączane jest ono do zgłoszenia z listy okręgowej; jest to 
oświadczenie, że ta osoba nie współpracowała z organami bezpieczeństwa państwa polskiego); przy 
czynnym prawie wyborczym – głosować może każdy. 

Wy gaśnięcie mandatu poselskiego: 
1. Upływ kadencji (5-letniej) 
2. Śmierć posła 
3. Zrzeczenie się mandatu (= rezygnacja) 
4. Powołanie na stanowisko niepołączalne ze stanowiskiem posła do PE

5. Utrata mandatu, która wynika bezpośrednio z przepisów prawa krajowego. 

13.04.2016 

Mandat poselski Cd.  

Posłowie korzystają z immunitetu zgodnie z protokołem w sprawie przywilejów i immunitetów UE, 
dotyczy on statusu posłów, jakie mają przywileje.  
Posłowie nie mają jednolitej ochrony immunitetów!- posłom przysługuje immunitet unijny, ale 
także immunitet krajowy. Immunitet krajowy posłów nie jest identyczny, dlatego dochodzi do 
różnic w traktowaniu posłów.  

IMMUNITET UNIJNY-w jego skład wchodzą:  
1.

immunitet materialny

- art.9 protokołu; „zakaz prowadzenia dochodzenia (jakakolwiek forma 

czy sądowe, administracyjne, karne), postępowania sądowego, a także zatrzymania posła z 
powodu jego opinii, lub stanowiska zajętego w głosowaniach w czasie wykonywania przez niego 
obowiązków służbowych”.  
Ten immunitet chroni posła co on mówi, pisze, głosuje jako poseł, w związku z wykonywaniem 
funkcji posła i jego mandatu. Ten immunitet ma charakter bezwzględny (nie można go uchylić). 
Ma charakter bezterminowy- chroni byłego posła nawet po zakończeniu kadencji. Nie chroni posła 
w związku z działaniami fizycznymi. W czasie kampanii wyborczej immunitet nie chroni posła. 
Immunitet ten chroni zarówno przed postępowaniami karnymi, ale również cywilnymi. Początek 
ochrony immunitetowej- od kiedy zostaje stwierdzona prawidłowość mandatu poselskiego.  

art.10 „podczas sesji PE kiedy poseł przebywa na terenie innego państwa członkowskiego poseł 
korzysta z nietykalności i immunitetu jurysdykcyjnego. 
*inne państwo, w którym poseł nie został wybrany. Nie ma charakteru bezwzględnego! 
2.

immunitet formalny 

 -obejmuje zarówno sprawy cywilne jak i karne. Nie ma charakteru 

bezwzględnego, bo może być uchylony przez PE na wniosek właściwych państw członkowskich . 
Nawet w czasie kadencji posła wtedy może toczyć się przeciw niemu postępowanie. O uchyleniu 
immunitetu decyduje Komisja Regulaminowa. Immunitet przysługuje posłom podczas sesji, czyli 
praktycznie całą kadencję.  
3

.nietykalność poselska-

nie wolno posła zatrzymać, ani pobić. Przysługuje mu z wyjątkiem kiedy 

poseł zostaje przyłapany na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Nietykalność nie ma 
charakteru absolutnego.  
Posłowie mają specjalne legitymacje, która informuje władze krajowe o tym, żeby przyznać 
posłowi ułatwienia w poruszaniu się.  

IMMUNITET KRAJOWY-posłowie korzystają z niego na terytorium swojego państwa. Posiada taki 
zakres przywilejów jakie posiadają posłowie do parlamentu krajowego.  
Jeśli chodzi o posłów wybranych w Polsce to korzystają z takiej samej ochrony jaka przysługuje 
posłom na Sejm i Senat (konstytucja, oraz ustawa dot.wykonywania mandatu posła i senatora) 
1.Immunitet materialny- co zrobili jako posłowie 
2.Immunitet formalny 
3.Nietykalnośc poselska.  
Punkt 2 i 3 jest ograniczony w porównaniu z immunitetem unijnym.  

UPRAWENIENIA DOT. FUNKCJI WYKONYWANIAMANDATU 
-możliwość wystąpienia z wnioskiem o powołanie komisji śledczej (co najmniej ¼ posłów)  
-złożenie wniosku o wotum nieufność dla Komisji Europejskiej (1/10 posłów)  
-składanie propozycji rezolucji 
-złożenie propozycji aktu prawnego Unii  
-prawo posłów do wglądu do akt  
-możliwość tworzenia grup politycznych 

UPOSAŻENIA I PRAWA SOCJALNE POSŁÓW- kiedyś nie było ono jednolite. Ujednolicenie 
wprowadzono od 2009r. – uposażenie wynosi 38,5% wynagrodzenia uposażenia sędziego TS.  
*podatek unijny- uwzględnia tez sytuacje rodzinne, wynagrodzenie może być inne, gdyż inny płaci 
podatek.  
Prawa socjalne: 
-dieta dzienna 
-zwrot kosztów utrzymania sekretariatu 
-zwrot kosztów podróży 
*Dieta dzienna- posłowie otrzymują ponad 300euro dziennie, nieopodatkowana, za każdy dzień 
udziału również w pracach parlamentu narodowego.  
*Dieta ryczałtowa- na pokrycie kosztów ogólnych w związku z wykonywaniem mandatu 
poselskiego ; ok. 4,5tys euro, nie trzeba się z tego rozliczać. Dieta wypłacana miesięcznie.  
*Dodatek sekretarski/ asystencki- nie jest ryczałtowy (trzeba się rozliczyć), poseł może zatrudnić 
jakieś osoby, które pomagają posłowi wypełniać jego zadania, ok.20tys euro.  
OBOWIĄZKI POSŁÓW 
-postępowanie posłów musi się charakteryzować zasadami: wzajemny szacunek, poszanowanie 
prac parlamentu.  
Sankcje: przywołanie do porządku, odebranie głosu, usunięcie posła z sali obrad  
-aktualizować co roku oświadczenia majątkowe  
-współpraca  z urzędem ds. zwalczania nadużyć finansowych 

STRUKTURA WENWNETRZNA PE- obejmuje ona kilka gr organów: 
1.PRZEWODNICZĄCY PE- osoba wybierana na 2,5 roku, pełni fukcję Marszałka: kieruje pracami 
Parlamentu, otwiera, zamyka, zawiesza obrady, reprezentuje w stos. Z innymi instytucjami, 
państwami członkowskimi, czy państwami trzecimi 

2.URZĘDNICY PARLAMETU 
 –przewodniczący,  
-14 wiceprzewodniczących- zastępują przewodniczącego  
-5 kwestorów- posłowie wybierania na 2,5r. odpowiedzialni za kwestie administracyjne i 
finansowe dot.bezpośrednio członków parlamentu , np. podpisują zwrot kosztów podróży 

3.Organy kierownicze parlamentu: 
a)prezydium – przewodniczący, 14 vice, 5 kwestorów (mają głos wyłącznie doradczy) .  
Kompetencje prezydium : podejmowanie decyzji adm, finansowych, organizacyjne odnoszących 
się do członków parlamentu.  
b)konferencja przewodniczących- przewodniczący parlamentu oraz szefowie grup politycznych. 
c)konferencja przewodniczących komisji  
d)konferencja przewodniczących delegacji  

*grupy polityczne (frakcje)- członkami mogą być posłowie z różnych państw, ale o podobnych 
poglądach politycznych.  
2 najważniejsze gr polityczne:  
Europejska Partia Ludowa (chrześcijańska demokracja, PO,PSL) 
Partia Europejskich Socjalistów 

Struktura wewnętrzna.  
Komisje stałe PE- zajmuje się określonymi dziedzinami  np. komisja ds. rolnictwa, rybołówstwa 
Komisje tymczasowe- tworzone tylko dla konkretnej sprawy. Może to być komisja śledcza.  

WYKŁAD  

20.04.2016r. 

KOMPETENCJE (FUNKCJE / ZADANIA) PE: 
I Funkcja kreacyjna

1. Udział w procesie mianowania członków KE

2. Opiniuje kandydatów na członków Trybunału Obrachunkowego

3. Opiniuje kandydata na Prezesa Zarządu Europejskiego Banku Centralnego i pozostałych 
członków zarządu

4. Samodzielnie mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich UE (RPO zajmuje się złym działaniem 
instytucji Unii, kontroluje je) 

II Funkcja prawodawcza

*Parlament Europejski pełni funkcję prawodawczą wraz z Radą. Nie posiada jednak PE prawa do 
samodzielnego uchwalania aktów prawnych ! wyj. art.223 ust.2 ToFUE:

1. Samodzielnie może określać status i ogólne warunki pełnienia funkcji członków PE. 

Parlament czyni to w formie statutu posła. (= statut posła może być przyjęty samodzielnie przez 
PE).

Tryb przyjmowania aktów prawa unijnego przez PE i Radę: zwykła procedura ustawodawcza = 
PE i Rada przyjmują dany akt prawny UE na wniosek KE. (art.289 ust.1 ToFUE + art.294 – szczegóły 
dot. zwykłej procedury – jest ona stosowana ‘co do zasady’ – o ile traktaty nie stanowią inaczej). 

W szczególnych sytuacjach stosowana jest tzw. specjalna procedura ustawodawcza. Polega ona na 
tym, że akty przyjmowane są albo przez PE z udziałem Rady albo przez Radę z udziałem PE. 

Gdy akt przyjmuje Rada z udziałem PE: zanim Rada przyjmie dany akt prawny, to albo musi się z 
PE skonsultować i np. uzyskać opinię lub musi uzyskać zgodę PE. PE wyraża zgodę tylko w 1 
głosowaniu. Natomiast zwykła procedura charakteryzuje się tym, że bierze udział w kilku 
czytaniach i ma też wpływ na jego ostateczny kształt. 

2. Przyjęcie nowego państwa członkowskiego – Rada potrzebuje zgody PE

3. Wyraźne naruszenie wartości UE przez państwo UE – Rada potrzebuje zgody PE

4. Poszerzenie katalogu praw obywatelskich UE – Rada potrzebuje zgody PE

5. Uchwalenie przepisów dot. harmonizacji podatków pośrednich – uchwala Rada, ale potrzebuje 
konsultacji / opinii PE (jest niewiążąca!) art.113 ToFUE

6. Zbliżanie przepisów ustawowych, wykonawczych i adm. państw członkowski dot. 
funkcjonowania rynku wewnętrznego – Rada konsultuje się z PE 
7. Prawo inicjatywy ustawodawcze – prawo przygotowania projektu aktu prawnego – co do zasady 
NIE posiada tej kompetencji, natomiast posiada prawo pośredniej inicjatywy ustawodawczej = 
PE może zażądać, aby KE wystąpiła z odpowiednim projektem aktu prawnego ! wyj.: możliwość 
przygotowania projektu jednolitej procedury dot. wyboru członków PE we wszystkich państwach 
członkowskich (art.223ust.1 ToFUE) 

III Funkcja kontrolna

1. Tworzenie tymczasowych komisji śledczych (powoływane są do zbadania zarzutów dot. 
naruszenia lub niewłaściwego stosowania prawa UE)

2. Przyjmowanie petycji składanych przez osoby prawne lub fizyczne ,przebywające na terenie, 
któregoś z państw członkowskich, w kwestiach wchodzących w zakres działalności UE. 

3. Przeprowadzanie dyskusji nad sprawozdaniem rocznym przekazywanym PE przez KE. 

4. Kontrolowanie działalności innych instytucji UE:

- PE może udzielić KE wotum nieufności ze względu na jej działalność

- Europejski Bank Centralny – możliwość przesłuchania Prezesa Zarządu EBC oraz pozostałych 
członków zarządu

- Rada Europejska – po każdym posiedzeniu RE, jej przewodniczący przedstawia PE raport / 

sprawozdanie dot. posiedzenia 

5. Prawo do wnoszenia skarg do Trybunału Sprawiedliwości UE (PE jest w tym zakresie podmiotem 
uprzywilejowanym, obok państw członkowskich, Rady i KE) – może zaskarżyć każdy akt, który 
uważa za niezgodny z traktatami.

6. Interpelacje i zapytania poselskie (co do zasady kierowane do KE) 

IV Funkcja budżetowa

1. PE wraz z Radą uchwala budżet UE – uchwalenie następuje w drodze specjalnej procedury 
prawodawczej z art.314 ToFUE. 

2. Sprawowanie kontroli politycznej nad wykonaniem budżetu. (Instytucją, która wykonuje 
budżet jest KE). Takim instrumentem jest tzw. absolutorium z wykonania budżetu – potwierdza 
prawidłowość wykonania budżetu przez KE. 


V Funkcja wewnątrzorganizacyjna

1. PE może uchwalać własny regulamin wewnętrzny.

2. Możliwość uchwalania statutu posła (statut – warunki wykonywania mandatu przez posła) 

VI Funkcja międzynarodowa

1. Uczestniczenie w procesie zawierania niektórych umów międzynarodowych; np.:

- umowy w sprawie przystąpienia do Unii nowego państwa

- zgoda na umowy, które nakładają obciążenia na budżet UE

- zgoda na umowy, które ustanawiają instytucjonalne formy współpracy (ustanawiające 
organizacje międzynarodowe) 

-----------------------------------RADA UNII EUROPEJSKIEJ----------------------------------------- 
= Rada

= Rada Ministrów 

Powstała na mocy traktatu o fuzji z 1965r. 
Rada powstała w miejsce 3 innych organów – ponieważ wcześniej działały 3 wspólnoty europejskie 
i każda z nich miała charakter Rady.

Traktat o fuzji połączył te 3 rady i ustanowiono jedną Radę Ministrów wspólnot europejskich. 
Na mocy decyzji podjętej przez Radę w listopadzie 1993r. – Rada zmieniła nazwę na Radę UE.  
Nowa nazwa jest używana, gdy podejmuje decyzje, akty  dot. polityki zagranicznej i 
bezpieczeństwa. 

SKŁAD Rady:

Przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym, którzy upoważnieni są do 
zaciągania zobowiązań w imieniu państwa, które reprezentują oraz do wykonywania prawa głosu. 
– art.16 ust.2 ToUE (są to ministrowie rządów państw członkowskich - często też ich zastępcy).  
Którzy ministrowie zasiadają w Radzie?

W zależności od przedmiotu obrad Rada może występować w różnych składach(konfiguracjach). 


Które konfiguracje Rady przewidziane są w traktatach? 
Traktat o UE wymienia 2 konfiguracje Rade:

1. Rada do spraw ogólnych

2. Rada do spraw zagranicznych 

Pozostałe składy Rady zostały określone przez Radę ds. ogólnych w decyzji podjętej 1.12.2009r.

- Rada spraw gospodarczych i finansowych


- Rada wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

- Rada konkurencyjności 

- Rada edukacji młodzieży, kultury i sportu


Poszczególne konfiguracje odbywają się z różną częstotliwością. Najczęściej spotyka się Rada ds. 
ogólny (ok. 1 raz w miesiącu). 
Zgodnie z regulaminem wew. Rady państwa członkowskie mają swobodę w decydowaniu, którzy 
ministrowie zasiadają w poszczególnych konfiguracjach. 

Regulamin wew. Rady umożliwia również zasiadanie kilku ministrów w danej Radzie – ale nie 
powoduje to, że państwo ma więcej głosów! 

Rada do spraw ogólnych jest najważniejsza. Zasiadają w niej ministrowie spraw zagranicznych. 
Zapewnia ona spójność prac pozostałych składów Rady . Do jej zadań należy również 
przygotowanie posiedzeń RE i zapewnienia ich spójność, ciągłość w powiązaniu z 
Przewodniczącym RE. Zajmuje się  kwestiami związanymi z rozszerzeniem UE o nowe państwa 
członkowskie.  

27.04.2016 

PREZYDENCJA W RADZIE: 
art.16 ustęp 9 ToUE. 
Prezydencję w Radzie, z wyjątkiem konfiguracji Rady ds. Zagranicznych, sprawują na zasadzie 
równej rotacji przedstawiciele państw członkowskich. Przewodniczącym jest minister ds. 
zagranicznych państwa, które sprawuje prezydencję.  
Rada ds. zagranicznych zawsze obraduje pod kierownictwem wysokiego przedstawiciela UE ds. 
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa! 

Zasady określania państwa, które sprawuje prezydencję: 
1. Zasada równej rotacji - przedstawiciele państw członkowskim w Radzie na warunkach 
określonych przez RE. 
1.12.2009r. – przyjęto tę zasadę decyzją RE: 
!

 prezydencję Rady sprawują uprzednio ustalone grupy liczące 3 państwa członkowskie, przez 

okres 18 miesięcy

!

 każde z trzech państw (= trojki), sprawuje prezydencję przez 6 miesięcy


!

 Polska sprawowała prezydencję o lipca do grudnia 2011 roku


!

 trojka ma określać pewne wspólne priorytety, ma to zapewnić ciągłość prac Rady


!

 trojki składają się z 3 państw pochodzących z różnych części geograficznych UE oraz z różnych 

państw pod względem wielkości – uwzględnienie różnorodności demograficznej i geograficznej

!

 wszystkie państwa, niezależnie np. od liczby mieszkańców, sprawują prezydencje przez 6 

miesięcy 

prezydencja =/= przewodniczący Rady 
Prezydencja – państwo wykonujące funkcje określone w traktatach. 
Przewodniczący – przedstawiciel państwa sprawującego prezydencję. 

!

 Prezydencja rady ma charakter funkcjonalny i jest pewnym zbiorem funkcji / kompetencji 

wykonywanych przez państwo członkowskie sprawujące prezydencję

!

 Istota prezydencji polega więc na powierzeniu pewnych szczególnych kompetencji, na 

określony czas, każdemu z państw członkowskich 
!

 Prezydencja może być wykonywana także przy użyciu zasobów przekazanych państwu przez 

Sekretariat Generalny Rady 

Funkcje prezydencji:

1. Zarządzająca

Jest 1 z najważniejszych. Związana jest z zarządzaniem pracami Rady oraz jej organów. 

Np. zwoływanie posiedzeń Rady (z własnej inicjatywy lub na żądanie KE czy 1 z państw 
członkowskich). Ponadto prezydencja odpowiedzialna jest za przygotowanie prowizorycznego 
programu obrad każdego z posiedzenia Rady.  Ma kierować samymi obradami – zarządzanie 
głosowań podczas posiedzeń, podpisywanie aktów prawnych uchwalanych przez Radę. Ponadto 
prezydencja Rady organizuje posiedzenia różnych komitetów i grup roboczych Rady, a także 
odpowiedzialna jest za stosowanie regulaminu wewnętrznego Rad dla sprawnego przebiegu 
obrad.  

2. Planistyczna 
Polega na tym, że zgodnie z regulaminem wewnętrznym Rady, co 18 miesięcy ustalona wcześniej 
grupa 3 państwa przygotowuje projekt programu działania Rady na okres 18 miesięcy.  

3. Mediacyjna 
Prezydencja musi jak gdyby wcześniej przygotować grunt pod osiągnięcie kompromisu pomiędzy 
państwami. Prezydencja ma przyczynić się do osiągnięcia kompromisu. Czasami ta funkcja może 
wiązać się z pewnym przymuszeniem państwa do osiągnięcia kompromisu. 

4. Współpraca z instytucjami unijnymi 
Reprezentowanie Rady przed innymi organami (głównie PE i jego komisje) 

5. Reprezentacyjna w stosunkach zewnętrznych 
Wejście w życie Traktatu z Lizbony bardzo ograniczyło kompetencje Rady w zakresie 
reprezentacji w stosunkach zewnętrznych. Prezydencja zastępuje wysokiego przedstawiciela 
podczas posiedzeń Rady ds. zagranicznych. 

* Prezydencja nie jest organem!

* Przewodniczący tak 

KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI 
Jest to organ pomocniczy Rady! 
Zwany jest COREPER (=koreper). Ma on swoją pozycję traktatową, jest określony w traktatach – 
art.16 ustęp 2 ToUE 
Członkowie: ambasadorzy państw członkowskich akredytowani przy UE oraz ich zastępcy. 
Funkcje coreper:

- przygotowywanie prac Rady

- wykonywanie prac zleconych przez Radę 
- określone są w regulaminie wew. Rady

- zapewnia spójność polityk i działań UE

- zapewnia przestrzeganie zasad legalności, pomocniczości i proporcjonalności 
- może podjąć pewne decyzje proceduralne (np. posiedzenie odbędzie się w innym miejscu niż 
Bruksela czy Luksemburg) 
- jest kanałem wymiany informacji pomiędzy Radą a administracją państw członkowskich 
- selekcjonują niektóre projekty aktów prawnych 

SEKRETARIAT GENERALNY RADY 

Stoi na czele administracji Rady. Na czele jest Sekretarz Generalny. Sekretariat jest 
odpowiedzialny za przygotowywanie posiedzeń z Rady. Sekretarz Generalny może wykonywać 
również funkcję depozytariusza umów. 

Funkcje Rady: 
* Najważniejsza instytucja prawodawcza. 
1. Funkcja prawodawcza

- wraz z PE wykonuje funkcję prawodawczą (= zwykła procedura ustawodawcza) 
- stanowienie prawa unijnego samodzielnie (czasami musi współdziałać z PE – zgoda lub opinia) 
- nie ma inicjatywy ustawodawczej, tylko pośrednie prawo inicjatywy ustawodawczej = Rada 
może wystąpić do Komisji z żądaniem, by wystąpiła ona z konkretnym projektem aktu prawnego 
2. Funkcja kreacyjna 
- Rada decyduje o obsadzie składu personalnego wielu instytucji UE

- mianuje kwalifikowaną większością głosów członków Trybunału Obrachunkowego 
- mianuje członków komitetu ekonomiczno-społecznego i członków komitetu regionów 
- przyjmuje listę osób, które proponuje mianować członkami KE 
- możliwość zwiększenia liczby osób wchodzących w skład niektórych instytucji unijnych (na 
żądanie TS, Rada może zwiększyć liczbę jego Rzeczników Generalnych czy zwiększenie liczby 
sędziów Sądu ds. służby publicznej UE) 
3. Funkcja kontrolna 
- jest wykonywana przez Radę w ograniczonym zakresie 
- może kontrolować inne instytucje unijne poprzez system skarg kierowanych do TS 
(Rada może wnosić skargę do TS np. na zaniechanie podjęcia działania przez instytucje czy może 
wnieść skargę o unieważnienie danego aktu, przyjętego przez inną instytucję) 
- może kontrolować państwa członkowskie (wykonywanie postanowień Unii gospodarczej i 
monetarnej – np. stwierdza istnienie nadmiernego deficytu budżetowego) 
4. Funkcja wewnątrzorganizacyjna 
- Rada określa pewne ważne aspekty funkcjonowania innych organów 
(np. Rada uchwala statut urzędników UE) 
- ustala wysokość uposażenia członków instytucji unijnych 
- uchwala własny regulamin wewnętrzny 
5. Funkcja międzynarodowa 
- upoważnia KE do otwarcia negocjacji prowadzących do zawarcia umów międzynarodowych z 
państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi 
- wyznacza skład komitetów, które są konsultowane przez KE w trakcie negocjacji 
- może uchwalać wytyczne kierowane do negocjatorów UE 
- przyjmuje decyzje upoważniające do podpisania umowy oraz jej zawarcia 

Podejmowanie decyzji przez Radę: 
Art. 16 ustęp 3 ToUE 
Kwalifikowana większość swoich członków, o ile traktaty nie stanowią inaczej (jest to 
procedura stosowana co do zasady; najczęściej) 

WYKŁAD   11.05.2016r. 

Podejmowanie decyzji przez Radę: 
Art. 16 ustęp 3 ToUE 
1. Kwalifikowana większość swoich członków, o ile traktaty nie stanowią inaczej (jest to procedura 
stosowana co do zasady; najczęściej).

Należy ją rozważać poprzez etapy przejścia od systemu nicejskiego do systemu lizbońskiego: 

ETAP I - system nicejski, obowiązywał do 31 października 2014r.

System nicejski:

- opierał się na potrójnej większości głosów

a) po pierwsze brano pod uwagę system głosów ważonych – bierze się pod uwagę liczbę 
mieszkańców i według niej ustala się liczbę głosów na dane państwo; w sumie wszystkie państwa 
posiadały 352 głosy i żeby daną uchwałę przyjąć wymagało to zebrania 260 głosów)

b) to 260 głosów musiało być oddane przez co najmniej 15 państw 
*te 2 większości muszą być spełnione obligatoryjnie

c) klauzula weryfikacji demograficznej – tzw. 3 większość; na żądanie państwa członkowskiego 
sprawdzano, czy państwa głosujące ‘za’ to co najmniej 62 % ogółu populacji europejskiej 

ETAP II – system lizboński, gdzie zastrzega się możliwość podjęcia decyzji w systemie nicejskim 
na żądanie któregokolwiek z państw członkowskich

Rozpoczął się1 listopada 2014 roku i będzie trwać o 31 marca 2017r.

Wchodzi tu w życie nowa definicja większości kwalifikowanej – przewiduje tylko 2 większości. 

Większość kwalifikowana:

- stanowi ją 55% członków Rady, ale nie mniej niż 15%

- reprezentujących co najmniej 65% ogółu populacji Unii

Różnice: nie ma głosów ważonych w systemie lizbońskim, każde państwo ma 1 głos. W systemie 
nicejskim, żeby projekt decyzji zablokować trzeba było stworzyć grupę państw, które miałoby 39% 
populacji Unii, w lizbońskim 36% - zmienił się próg klauzuli weryfikacji demograficznej.W 
systemie lizbońskim, na żądanie któregokolwiek państw członkowskich decyzja będzie musiała 
być podjęta na zasadzie systemu nicejskiego! 

ETAP III od 1 kwietnia 2017r 

- wchodzą w życie zasady głosowania przyjęte w traktacie z Lizbony (55% państw i 65% populacji)

- wchodzi w życie deklaracja nr 7 do traktatu z Lizbony

- nie ma już tutaj powrotu do systemu nicejskiego 

2. Głosowanie jednomyślne

Odnosi się do takich spraw, które mają największe znaczenie dla funkcjonowania UE. Polega na 
tym, że nie może być głosów przeciwnych. Wstrzymanie się od głosu przez członka nie stanowi 
przeszkody do podjęcia uchwały, która wymaga jednomyślności. Np. uchwalanie środków mających 
na celu zwalczanie dyskryminacji – art.19 ust.1 ToFUE  czy uchwalanie przepisów dot. uzupełnienia 
praw wynikających z posiadania obywatelstwa UE – art.25 ToFUE 

3. Zwykła większość głosów

Każde państwo ma 1 głos. Jeśli jest więcej ‘za’ niż ‘przeciw’ to decyzja zapada. Znajduje 

zastosowanie w kwestiach proceduralnych i podczas uchwalania regulaminu wew. Rady. Np. 
ustalenie porządku obrad Rady. 

4. Większość 4/5 członków Rady 

Na podstawie tej większości, Rada może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego 
naruszenia przez państwo członkowskie wartości, na których oparta jest UE. Art. 7 ustęp 1 ToUE.  

KOMISJA EUROPEJSKA 

= Komisja; instytucja ta powstała na podst. Traktatu o Fuzji z 1965r. (wszedł w życie w 1967r) – i 
wtedy to powstała Komisja Wspólnot Europejskich. Powyższa Komisja powstała w wyniku 
połączenia 3 innych komisji:

1. Komisja EWG

2. Komisja EURATOM

3. Wysoka władza EWWiS.

Komisja ta zastąpiła te 3 wspólnoty i działała jako jednolity organ.  

Podstawy prawne działania Komisji:

- art. 17 ToUE

- przepisy ToFUE 

Skład KE:

art. 17 ustęp 4 ToUE 
Od 1 listopada 2014r. KE miała się składać z liczby, która odpowiadać będzie 2/3 państw 
członkowskich, chyba że RE stanowiąc jednomyślnie podejmie decyzję o zmianie tej liczby. RE 
właśnie taką decyzję podjęła w 2013r., i do końca 2019r. zasadą ma być 1 państwo – 1 komisarz.  

Tryb wyboru członków KE: !!!!!!!!!

= komisarzy

! wybierani ze względu na ich ogólne kwalifikacje

! niezależność

! znajomość spraw europejskich 
Procedura wyboru = procedura inwestytury:

I etap: RE uwzględniają wyniki wyborów do PE i działając kwalifikowaną większością głosów 
przedstawia PE kandydata na przewodniczącego KE oraz następnie kandydat jest wybierany przez 
PE większością głosów - jeżeli PE nie zatwierdzi tego kandydata, to RE musi w ciągu 30 dni 
przedstawić nowego kandydata;  po zatwierdzeniu kandydata wybiera on (?) z PE pozostałych 
członków

II etap: Rada w porozumieniu z wybranych przewodniczącym przyjmuje listę pozostałych osób, 
które proponuje mianować członkami KE.


Przewodniczący PE zwraca się do kandydatów na stanowiska członków KE o stawienie się przed 
komisjami parlamentarnymi właściwymi dla przedmiotu ich przewidywanej działalności i odbywają 
się przesłuchania tych kandydatów – po przesłuchaniach Przewodniczący i pozostali Komisarze 
podlegają zatwierdzeniu przez PE (który zatwierdza KE  kolegialnie – jako całość – PE nie może 
odmówić zgody na konkretnego kandydata, wtedy musiałby nie zatwierdzić wszystkich kandydatów. 

III etap: mianowanie KE przez RE działającą kwalifikowaną większością głosów. 

*Wysoki Przedstawiciel Unii mianowany jest przez RE kwalifikowaną większością głosów po 
uzyskaniu zgody Przewodniczącego KE. 

Koniec kadencji członka KE:

- upływ 5 letniej kadencji

- śmierć

- orzeczenie przez TS o dymisji Komisarza 
- rezygnacja 

- koniec kadencji w wyniku odwołania całego składu KE w wyniku uchwalenia wotum nieufności 
przez PE 

WYKŁAD    

18.05.2016r. 

Status komisarzy:

(członków komisji)

!niezależność(dot. zarówno rządów państw członkowskich, ale także innych organów); ma ją 
zagwarantować zakaz udzielania instrukcji przez rządy państw członkowskich oraz to, że w trakcie 
kadencji komisarze nie mogą podejmować żadnej dodatkowej działalności zawodowej

! dot. byłych komisarzy: zakaz przyjmowania funkcji lub korzyści, które sprzeciwiałyby się z 
funkcją, którą niegdyś piastowali

!immunitet jurysdykcyjny co do dokonanych przez nich czynności służbowych (nie można ich 
pociągnąć do odpowiedzialności w związku z tym co zrobili w ramach wykonywania swojej 
funkcji); ma charakter bezterminowy, przysługuje komisarzom także po zakończeniu funkcji

! Rada lub Komisja (?) mogą wystąpić o wydanie orzeczenia o dymisji komisarza

! art.246 ToFU – można ich pozbawić prawa do emerytury 

Struktura wewnętrzna KE:

Można powiedzieć, że występuje w 2 rolach, że strukturę KE należy omawiać  
IKOLEGIUM KOMISARZY

To 28 członków. Składa się z:

1. Przewodniczącego KE 

(kiedyś nazywany: primusinterpares – pierwszy wśród równych; po traktacie z Lizbony zmieniła się 
pozycja Przewodniczącego i nie można go już tak nazywać; jednak ma szczególną, wyjątkową 
pozycję; ma szczególny tryb wyboru: jest wybierany przez RE)

Kompetencje Przewodniczącego KE:


a) podział zadań pomiędzy poszczególnych komisarzy

b) sprawuje polityczne kierownictwo nad działaniami KE

c) wyposażony jest w prawo do zażądania od komisarza złożenia przez niego rezygnacji 

d) może mianować wiceprzewodniczących spośród członków KE

e) ustala porządek pierwszeństwa w KE

f) reprezentuje KE w stosunkach zewnętrznych  
2. Komisarze 
3. Gabinety członków KE

To grupa najbliższych współpracowników komisarza. Mogą go zastępować na posiedzeniu 
kolegium. 

IIAPARAT URZĘDNICZY

1. Sekretariat Generalny

Na czele z Sekretarzem Generalnym. To obsługa administracyjna KE. Wspiera Przewodniczącego 
Komisji w przygotowywaniu prac, kolegium. Dokonuje koordynacji działalności służb Komisji 

Służby adm. Komisji: 
1. Dyrekcje Generalne:

- odpowiedniki ministerstw w państwach członkowskich

- zajmują się określonymi sprawami

- jest ich 28 

- np. ds. rolnictwa

2. Służby Równoważne (horyzontalne): 
- kwestie administracyjne

- wykonuje zadania szczegółowe

- np. służba zajmująca się adm., kontrola finansowa, ochrona danych osobowych, sporządzanie 
statystyk. 

Tryby podejmowania decyzji:

1. W drodze procedury ustnej na swoich posiedzeniach

Na wniosek decyzji 1 lub kilku członków, głosuje się większością głosów. 

2. W drodze procedury pisemnej

Członkowie KE mogą zaaprobować projekt w inny sposób niż głosowanie. Przez złożenie podpisu 
pod projektem – warunek: projekt musi być zatwierdzony przez służbę prawną KE.

3. W drodze procedury uprawnienia 

KE może upoważnić 1 lub kilku komisarzy do podejmowania w jej imieniu decyzji w zakresie 
zarządzania lub środków administracyjnych

4. W drodze procedury delegacji uprawnień.

KE może przekazać prawo do przyjmowania pewnych środków zarządzania lub adm. Dyrektorom 
Generalnym lub szefom Służb Horyzontalnych.  

FUNKCJE KE:

I Funkcja kontrolna

- czuwa nad stosowaniem traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie 

- nadzoruje stosowanie prawa pod kontrolą TS UE

* Dzięki tej roli KE jest często nazywaną strażniczką traktatów, tzn. KE kontroluje czy podmioty 
podlegające normom prawa UE te normy wykonują.

- KE kontroluje państwa członkowskie, podmioty prawa krajowego (osoby prawne i fizyczne) i inne 
instytucje unijne

- instrumenty kontroli:

a) wobec państw członkowskich: skarga na naruszenie prawa wniesiona przez KE do TS UE

b) skarga do TS o stwierdzenie nieważności aktów wydanych przez inne instytucje UE

c) skarga o zaniechanie działania przez inne instytucje 
II Funkcja prawodawcza

- dot. udziału KE w unijnym procesie legislacyjnym

- KE przysługuje niemal wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej

- samodzielne stanowienie prawa:

a) kompetencja ta wynika bezpośrednio z traktatów = prawotwórcze kompetencje własne KE 
b) kompetencja ta jest przekazana Komisji przez Rade i PE – dot. przyjmowania aktów 
delegowanych i wykonawczych 

II Funkcje wykonawcze i zarządzające

- KE jest organem o charakterze wykonawczym

- prowadzenie bieżącej polityki UE

- wykonywanie budżetu

- reprezentowanie Unii w obrocie krajowym i zagranicznym 

- wykonywanie aktów prawnych uchwalonych przez PE i Radę lub samodzielnie przez Radę

- jest „czymś na kształt rządu” – struktura i funkcję przemawiają za tym, by KE traktować czymś na 
kształt rządu 

III Funkcje międzynarodowe

- reprezentowanie UE w stosunkach zewnętrznych (wyj. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa)

- negocjowanie umów międzynarodowych w imieniu UE (po upoważnieniu Rady; Rada może 
określić KE wytyczne negocjacyjne) 

25.05.2016

 

1.  art 13 T.U.E 

Europejski Bank centralny

 

jest jedną z najmłodszych instytucji unijnych. Uzyskał status instytucji od 2009r po 
traktacie z Lisbony.  

1 czerwca 1998r. 

- powstał . Powstał w oparciu o funkcjonujący już 

wcześniej Istytut Walutowy. E.B.C - Na początku działał jako organ współnot. 

Przepisy  art 127-133. - Dotyczą Unii gospodarczo-walutowej,  
dotyczą struktury instytucjonalne - 282-284 T.O.F.U 
Protokół nr 4 w sprawie statutu Eu. Banków Centralnych ... - specjalny protokół 
dołączony do traktatów.  
E.B.C - jest instytucją ue. która na podstawie art 282 T.O.F.U - 

posiada osobowośc 

prawną 

! 

Bank jest niezależny w wykonywaniu swoich uprawnień i zarządzaniu finansami. Ma 
zdolność prawną i zdolnośc do czynności prawnych o najszerszym zakresie. 
Korzysta na terytorium państw członkowskich z przywilejów i immunitetów, które mają 
mu umożliwić nieskrępowane wykonywanie zadań. 
Podmiotowość prawna ma też wymiar prawa miezynarodowego publicznego - e.b.c może 
dogrywać pewną role w stosunkach miedzynarodowych, może działać samodzielnie. 
Uczestniczy też w pracach niektórych organizacji miedzynarodowych.  
Struktura wewnętrzna: 
- Rada prezesów - tworzą członkowie zarządu oraz prezesi Banków centralnych państw 
strefy Euro. KAżdy ma 1 głos. Zadania - rada prezesów podejmuje decyzje niezbędne do 
zapewnienia wykonywania zadań powieżonych Europejskiemu B.C. np ustalanie polityki 
pienieżnej uni, określanie podstawowych stóp procentowych, określanie wielkości rezerw 
jakie państwa utrzymują w systmie europejskim banków centralnych 
- Zarząd - dziala w skłądzie 6 członków w tym prezes, vice-prezes i pozostali 4 
członkowie. Są wybierani na kadencje 8 letnią jednak można pełnić taką funcje tylko raz. 
Członków zarządu mianuje R.Europejska większością kwalifikowaną, mianuje ich na 
zalecenie Rady i po konsultacji z parlamentem europejskim i Radą prezesów E.B.C. 

Kandydaci muszą mieć: 
 

- 

kryterium obywatelstwa ( muszą być członkami krajów europejskich),  

 

- kompetencj merytorycznych  - osoby o uznanym autorytetu i doświadczeniu 

zawodowym w dziedzinie pieniądza lub bankowości. 
Jest to organ o charakterze wykonwaczym, należy do nich realizowanie polityki 
pieniężnej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami rady prezesów. Jest też 
odpowiedzialny za przygotowywanie posiedzeń Rady prezesów E.B.C 
- Rada Ogólna- skład - prezes i vice-prezes zarządu E.B.C a także prezesi krajowych 
Banków centralnych wszyskich panstw członkowskich.  
Zadania - Gromadzenie informacji statystycznych, wspieranie działaności sprawozdawczej 
E.B.C. Rada ogólna uchwala warunki zatrudnienia członków personelu E.B.C 
Siedziba E.B.C jest w Frankfurcie nad Menem. 
Funkcje E.B.C 
- funcka banku emisyjnego dla państw strefy euro.  
- pełni role opiniodawczą, jest konsultowany w każdego aktu ue oraz projektu regulacji 
na poziomie krajowym 
- ma możliwość wydawania opini 
- utrzymuje i zarządza oficjalnymi rezerwami walutowymi państw członkowkich 
- może podejmować decyzje oraz wydawać opinie, 
- może w ramach funkcji kontrolnej w przypadku nieposzanowania jego decyzji może 
nakładać na przedsiębiorstwa grzywny i okresowe kary pieniężne. 

2. TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

 

Jest organem kontroli finansowej. Pażdziernik 1977 r. Był organem wspólnot a nie 
instytucją. 

Składa się z jednego przedstawiciela każdego panstwa członkowskiego.  
Kandydaci muszą: 
- posiadać pewne kwalifikacje merytoryczne ( są wybrani spośród osób które wchodzą 
bądz wchodziły do organów kontroli zewnętrznej w ich krajach lub posiadają szczególne 
kwalifikacje do piastowania tego stanowiska) 
- niezależność kandydatów na człowków T.O  
Członkowie: 
- członkowie T.O mianowani na okres 6 lat przez rade działającą kwalifikowaną 
większością głosów po przeprowadzeiniu konsultacji z Parlamentem Europejskim. 
- członkowie muszą w trakcie sprawowania funckcji być całkkowicie niezależni i muszą 
działać w interesie U.E. 
- po zakończeniu funkcji mają obowiązek zachowania uczciwości i roztropności przy 
przyjmowaniu pewnych stanowisk lub korzysci. 
Mandat kończy się wraz z upływem czasu, rezygnacji lub śmierci. Członkowie mogą być 
zwolnieni z funkcji lub pozbawieni emerytury gdy padł wyrok T.sprawiedliwości, gdy 
członek nie odpowiada wymaganiom jego funkcji. 

Struktura wewnętrzna: 
Jest to organ kolegialny.  
Można wskazać istnienie kilku organów, członkowie T.O wybierają ze swojego grona 
przewodniczącego ( stanowisko prezesa)  - kadencja 3 lata 

Prezes

 pełni funkcje - zwoływanie posiedzeń, reprezetowanie trybunału w stosunkach z 

innymi instytucjami Ue, mianowanie pełnomocników. 

Sekretarz generalny 

wybierany przez koelgum ( 28 członków) w głosowaniu tajnym. 

Kieruje administracją, sekretariatem T.O, ma możliwość mianowania nowych urzędników 
i zawierania umów z innymi pracownikami. 

Kompetencje T.O: 
-jest organem kontroli finansowej 
- bada rachunki wszyskich dochodów i wydatków Ue i rachunki wszyskich organów 
utworzonych przez unie o ile akt je ustanawiający nie wyklucza takiej możliwości 
- T.O bada legalność wszyskich tranzakcji finansowych, i kwestie gospodarności 
- bada on dokumenty  
Raport Roczny, sprawozdanie roczne - przygotoeuje po zamknieciu każdego roku, który 
jest publikowany ... 
- może publikować sprawozdanie specjalne - dotyczą określonych dziedzin. 
- może wykonywać funkcje prawodawczą, wydaje opinie co do projektów aktów 
prawnych które mają znaczenie finansowe. 
- moze wykonywac funkcje kontrolną, może występować ze skargami do T.S UE 
- status podmiotu półuprzywilejowanego 

Wyklad 1.06.2016 

Trybunal Sprawiedliwosci UE 
Szczegolna instytucja  
Składa sie z z 3 organow sadowniczych:( sa od siebie odrebne) 
1.trybunał sprawiedliwość - nazywa sie trybunalem stricto sensu 
2. sąd 
3. Sądy wyspecjalizowane, jest tylko 1 . Sad do spraw sluzby publicznej UE 

Kazdy  z  nich  wydaje  wlasne  wyroki,  ma  swoja  adminjstracje  .  Rozne  sygnatury  oznaczenia 
wyrokuow  TS  -C  ,  T-  sąd,  F-  sad  wyspecjalizowany.    Nowy  system  wprowadzania  oznaczen 
orzecznictwa ECLI dotyczy wszystkich sądów unijnych i panst członkowskich. 
TS regulowany jest traktatami UE  
TS ma swoj statut.  Jest zawarty w protokole zalaczonym do traktatów.  Ststut jest aktem prawa 
pierwotnego.    Moze  zostac  zmieniony  przez  PE  i  Rade  dzialajace  zgkdnie  ze  zwykłą  procedura 
prawodawcza . 
Każdy z nich posiada wlasny regulamin wewnetzrny, dotyczy szczegółów postepowania przed tymi 
organami. 
Czlonkowie  instytucji  TS  sa  to  sedziowie  i  rzczecznicy  generalni.  Maja  szerokie  przywileje  i 
immunitety  
Dlaczego rozbito ta instytucje na 3 organy ? 
Jest to efekt ewolucji tego organu od momentu powolania TS ktory działał dla EWWiS w 1952r. , 
byl to jego poprzednik. W 1957 powolano EWG i EWEA i kazdy z nich mial swoj TS i w 1957 roku te 
trybunaly zostaly polaczone i powstal TS Wspólnot Europejskich 
Trybunal wtedy byl zalany bardzo duza iloscia spraw . Jakosc wyrokow zostala byc wątpliwa.  
W  1987  r  na  podstawie  jednolitego  aktu  europejskiego,  wprowadzono  Sąd  Pierwszej  Instancji, 
pierwotnie dzialal przy TS jako organ pomocniczy od 1989r. - rozpatrywal część skarg TS , można 
sie bylo od wyroku odwolac i ta II instancja byl wlasnie TS. Ten Sad I instancji to jest obecnie - 
sąd . 
-Zajął sie sprawami pracowniczymi , miedzy UE a pracownikami UE 
-Skargi skladane orzez os fizyczne , prawne dotyczace odwolan od decyzji Komisji 
Sad I Instancji z czasem  zostal poszerzony o nowe uprawnienia, mógł rozpatrywac nowe rodzaje 
spraw.   Wiazalo sie to rowniez z duzo ilosci skarg . Doprowadzilo to ze nie mogl on sobie z tym 
poradzic  i  na  mocy  traktatu  nicejskiego  z  2003  r  wprowadzil  mozliwosc  wprowadzania  sądów 
wyspecjalizowanych aby odciążyć Sad I instancji.  Rada mogla je tworzyc samodzielnie , a , e po 
traktackie z Lizbony Rada z Komisja. 
Rada w 2004 r utworzyla jes3en sad wyspecjalizowany,  dot sluzby cywilnej/publicznej.  
Traktat z Nicei dodal Sadowi I instancji nowe kompetencje dotyczace procedury prejudencjalnej . 
Spowodowalo to ze kompetence TS i Sadu I Instancji sie zrównały. ( jedyne co to od wyroku Sadu I 
Instancji mozna sie odwolac do TS) 
Traktat z Lizbony umieścił je na jednym poziomie - to jest obecny kształt. 
Skład poszcegolnych organow : 
I. TS 
Jeden sedzia z kazdego panstwa członkowskiego , 28. + rzecznicy generalni do pomocy  
Rzeczników generalnych jest 8, ale to TS moze sie zwrocic o powiekszenie tej liczby o 3 osoby za 
zgodą Rady . Od 2014 roku jest ich 9, a do 11 od pazdziernima 2015r. 
6 jest stalych , najwieksze panstwa czlonkowskie , jest tez Polska , reprezentant prof.Szpunar z 
Polski.  
Pozostałe państwa członkowskie dziela sie tymi 5 miejscami 
Sędziowie  i  rzczecznicy  musza  byc  niezależni.  Maja  spelniac  w  swoim  panstwie  warunki 
wymagane  do  sprawowania  najwyższych  stanowisk  sadowniczych.  Nie  moga  sprawowac  zadnych 
funkcji politycznych, administracyjnych, nie moga podejmowac zadnych prac dodatkowych. 
Są nominowani za wspólnym porozumieniem panstw członkowskich. 
Kadencja 6 lat , odnawialna. Co 3 lata wymienia sis połowę 
Kandydaci  musza  byc  konsultowani  z  komitetem  osobistości,    (7  wybitnych  prawników), 
przesluchuje on kandydata na sedziego i wydaje opinie o jego przydatności.  
Zakonczenie kadencji:  
-rezygnacja, 
 -śmierć,  

- uplyw czasu, 
- za jednomyslna zgoda wszystkich sedziow i rzecznikow generalnych 
Wynagrodzenie odpowiadajace wynagrodzeniu czkonkow Komisji 
Struktura wewnętrzna.  
1. Prezes, 3 lata,  
Ma nadzorowac administracje, reprezentuje, przewodniczy pracom TS 
2. Wiceprezes , 
3.  Rzecznicy  generalni  -  nie  rozpatruja  oni  spraw,    maja  oni  publicznie  przedstawic  w  sposob 
bezstronny  i  niezależny  uzasadnionych  wnioskow  w  sprawach  ktore  zgodnie  ze  statutem  TS 
wymagaja ich zaangażowania!  
Kazda sprawa jest przekazywana 1 rzecznikowi i on na ostatniej rozprawie omawia swoje wnioski, 
swoj punkt widzenia , pomaga sedzia w dokonaniu wyroku, sugeruje jaki powinien byc wyrok, ale 
nie jest to opinia wiążąca. Potem juz nie bierze udziału w postępowaniu 
Sekretariat: 
Na czele sekretarz generalny, bierze udzial w rozprawach, nosi toge 
TS obraduje w izbach , ktore skladaja sie z 3 lub 5 sedziow lub w Wielkiej Izbie , ktora skalada sie 
z 15 sedziow .  
Wielkiej  Izbie  przewodniczy  prezes.  Wielka  Izba  obraduje  na  rzadanie  państwa    lub  instytucji 
ktora jest strona w sprawie. Moze sama ale musza  byc sprawy wielkiej wagi. 
TS moze obradowac w pelnym skladzie. W pełnym skladzie decyduje o zwolnienie RPO, albo gdy 
uzna ze sprawa ma wyjatkowe znaczenie 
II. Sąd  
Liczbe okresla statut TS , nie mniej niz liczba panstw członkowskich. Mamy ich obecnie 35  
Nie  ma  tutaj  rzecznikow  generalnych  ,  ale  Prezes  moze  powierzyc  1  z  sedziow  wykonywanie 
kompetencji rzecznika 
Ma byc niezalezny , wybierani sa z osob ktore moga zajmowac wysokie stanowiska sądowe 
Kadencja  6  lat,  mianuje  sie  za  wspolnym  porozumieniem  panstw  członkowskich,    kandydaci 
konsultowani z komitetem osobistośći  
Struktura wewnętrzna.  
Prezwodniczacy, sekretarz  
Podzial na izby jets na nocy statutu TS , podobna do organizacji Izb TS  
III. Sądy wyspecjalizowane 
Maja byc do rozpatrywania i załatwiania określonego rodzaju spraw wniesionych w specyficznych 
obszarach. 
Sady wyspecjalizowane sa tworzone przez Rade i PE na wniosek Komisji  po konsultacji z z TS 
Czlonkowie sa mianowani jednomyslnie przez Rade  
Osoby o niekwestionowanej niezależności ktore moga zajmowac stanowiska sądowe 
Od  orzeczeń  przysluguje  prawo  odwolania  do  Sądu  ,  musi  byc  ograniczone  tylko  do  kwestii 
prawnych 
W 2004 jedyny i jedyny sąd ds sluzby publicznej - spory UE a pracownicy UE 
Sklad. 
7 sędziów,  mianowani przez Rade jednomyslnie 
Kadencja 6 lat 
Moga też byc sędziowie tymczasowi (ad interim) , ktorzy sa mianowani jednomyslnie przez Rade 
na wniosek prezesa TS , kwestie zastepstwa sedziego np. stan zdrowia. 
Sa konsultowani z komitetem osobistośći 
Struktura wewnetrzna: 
Prezes,  na 3 lata 
Moze obradowac w skladach jednooskobowych, w Izbach lub w pełnym składzie. 
Nie ma swej administracji, jest wspierany przez służby TS i Sądu 

Istnieje  mozliwosc  odwolania  do  Sadu  w  terminie  2  miesiecy  od  momentu  wydania  orzeczenia, 
odwolanie ograniczone do kwestii prawnych 
Kompetencje: 
Art 19ust 1 traktatu o UE - tylko na egzaminie to z kompetencji !!  
Zakres zagadnień , nic poza