INSTYTUCJE EUROPEJSKIE
Dr hab. Marek Zieliński – aula 5, środa, godz: 8:30-10:00, dyżur-trzeba sprawdzić w gablotce
katedra prawa narodowego i europejskiego
Egzamin; można zdać we wrześniu w pierwszym terminie z ważnych powodów, brak terminu
zerowego, forma pisemna- 12 pytań otwartych (7min dobrze) np. scharakteryzuj jakąś instytucję.
Do egzaminu obowiązują przede wszystkim wykłady! Również akty prawne: teksty dwóch
traktatów o „Unii Europejskiej”- wersja skonsolidowana D.U z 2012r (wersja c) oraz „Traktat o
funkcjonowaniu UE”- te traktaty należy również zabierać na wykłady.
Podr: Justyna Maliszewska-Nienartowicz „System instytucjonalny i prawny UE”- może być z 2010r
WYKŁAD- 24.02.2016
Istota charakteru prawnego UE
1.Traktat lizboński- grudzień 2009r zmieniła zakres UE. Wprowadził reformy o charakterze
horyzontalnym- ma znaczenie dla całości UE np. nadanie podmiotowości prawnej UE art.47 o
traktacie UE
Wprowadził zasadę: Unia w obecnej fazie integracji jest oparta o:
-traktat o UE
-traktat o funkcjonowaniu UE (stanowi podstawę działań UE)
Pomiędzy nimi nie ma żadnej hierarchii.
2.Istota UE
Traktat o UE- zawiera najważniejsze przepisy czym Unia jest. Podpisany w 1992r w Maastrich
(traktat z Maastrich)- 7.02.1992
Obowiązuje do dziś- był kilka razy zmieniany- ostatnia zmiana to traktat z Lizbony
Traktat o UE- najważniejsze postanowienia czym unia jest w istocie.
Traktat o funkcjonowaniu UE- przepisy, które mają zastosowanie do instytucji europejskich, ale
także polityki jaką prowadzi.
3.Przepisy dotyczące istoty UE (charakter prawny):
-rozdział I „postanowienia wspólne”
Kluczowy przepis to art. 1: państwa członkowskie UE ustanawiając, pomiędzy sobą nową formę
integracji, którą nazywają UE. Przyznają jej prawa i kompetencje po to, by osiągnąć wspólne
cele. Jednoczenie art.1 zachowuje przepis, który umieszcza integrację europejską w
czasoprzestrzeni.
„Niniejszy traktat..”- art.1
UE- ever closer union
Z tego przepisu również wywodzi się, iż to nie jest kres integracji. Ostatecznym celem jest
osiągnięcia coraz ściślejszego związku unii między państwami.
Dzisiejsza UE wg twórców to nie jest koniec integracji europejskiej, tylko będzie on odbywał się
dalej wprowadzając nowe dziedziny. Ma dochodzić do coraz ściślejszego związku między
narodami Europy.
Charakter prawny
1.Art.1 zdanie 3 Traktatu o UE: „podstawą Unii Europejskiej stanowi niniejszy traktat oraz traktat
o funkcjonowaniu UE, które to traktaty mają taką samą moc prawną”
2.Dalsze przepisy
-art.2 wprowadza całkowitą nowość. Traktat o UE dot.wartości UE (wprowadzono traktatem
lizbońskim). Ten art został przyjęty z projektem traktatu konstytucyjnego i stał się obecnym art.2
Sankcje
1.Art.7 dotyczy naruszeń wartości art.2
a) procedura ostrzegawcza- art.7 ust 1. Rada działająca większością 4/5 swoich członków i po
uzyskaniu zgody parlamentu europejskiego może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka
poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, o których mowa w art.2
akt, który ma charakter polityczny, jest pewnego rodzaju wytykiem. Próbowano uruchomić tę
procedurę wobec Węgier.
b) procedura prowadząca do zastosowania sankcji- art.7 ust 2- Rada Europejska stanowiąc
jednomyślnie może stwierdzić poważne stałe, naruszenie przez państwo członkowskie wartości, o
których mowa w art.2 Rada Europy stwierdza, że takie naruszenie poważne i stałe miało miejsca.
Obie procedury mogą być stosowane niezależnie od siebie.
Możliwość zastosowania sankcji- art.7
-Rada stanowiąc większością kwalifikowaną może zdecydować zawieszenie niektórych praw
wynikających ze stosowania traktatów dla danego państwa
O jakie prawa chodzi?
Może chodzić o każde prawo, np. Prawo do glosowania w Radzie, zawieszenie transz finansowania
czy swobodnego przepływu pracowników
Wartości UE (art.2)
„Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji,
równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób
należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie
opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na
równości kobiet i mężczyzn”
a) Wolność- wartość, na której opiera się działanie UE, wychodzące poza inne szczegółowe
wartości. Należy ją rozumieć zgodnie z tradycjami konstytucjonalnymi państw.
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela- podpisana we Frankfurcie- zobowiązania władzy
publicznej do poszanowania wolności a z drugiej strony: jednostka może czynić wszystko co nie
jest ze szkodą dla drugiego. Każdy kto znajduje się pod jurysdykcją UE jest wolnym podmiotem
prawa, wszystkie podmioty są równe pod względem prawa UE
2.03.2016
C.d wartości i cele UE
b) Demokracja-art.2- jednocześnie jest wartością jak i zasadą. Przez długi czas była tylko
postulatem o charakterze politycznym. Najpierw funkcjonowało w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości UE. Wprowadzono w 1993r- kiedy wszedł w życie traktat o UE, na gruncie
politycznym. Ten termin nie jest wyjaśniony de facto. Może być rozumiano jako:
-koncepcja holistyczna-podmiot, którym jest naród, lud*
-koncepcja indywidualistyczna- podmiotem jest jednostka, osoba.
Kim jest lud w znaczeniu europejskim? Jest z tym problem, trudno to oznaczyć. Ludem w UE
nazywamy państwa członkowskie, jest on reprezentowany w 2 organach: w Radzie Europejskiej
(szefowie państw czy rządów) oraz Radzie (ministrowie rządów krajowych). Brak jest jednego
ludu na poziomie unijnym.
Demokracja w ramach UE nie zastępuje demokracji w państwach, jedynie uzupełnia demokrację
w ramach państw członkowskich.
Demokracje w Traktacie o UE uzupełnia jeszcze tytuł- Postanowienia o zasadach demokratycznych
Podstawą działania unii jest demokracja przedstawicielska. Art.9- „We wszystkich swoich
działaniach Unia przestrzega zasady równości swoich obywateli, którzy są traktowani z jednakową
uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki organizacyjne. Obywatelem Unii jest każda osoba
mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w
stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.”
Demokracje legitymizują np. wybory, na poziomie UE jest to parlament Europejski. W UE jest
legitymizacja pośrednia.
c)Państwo prawne- wartość państwa prawnego zaznaczona w art.2 po to, aby potwierdzić że UE
tworzy pewien ustrój, który jest regulowany przez ogólną i fundamentalną zasadę, wspólną dla
wszystkich państw członkowskich zasadę, zgodnie z którą wykonywanie władzy publicznej jest
poddane pewnym ograniczeniom prawnym. Np. odwołanie do sądu. Władza publiczna nie może
być wykonywana poza jakąkolwiek kontrolą, obywatele muszą mieć jakiś instrument kontrolny.
Wykonywanie władzy publicznej przez UE tez poddawane jest kontroli- Trybunał Sprawiedliwości
UE. Trybunał podkreśla, że jednostka musi mieć prawo do sądu przez decyzjami władzy
publicznej.
d) Poszanowanie praw człowieka- nie jest zdefiniowania w Traktacie o UE, odnosi się do
ogólnych koncepcji pojawiających się w XVIII w i Deklaracji Praw człowieka. Liberalna koncepcja
rozumienia praw człowieka. Należy wspomnieć też o art.9 , który ustanawia definicję
obywatelstwa- „Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa
Członkowskiego.”
Obywatelstwo w UE ma charakter dodatkowy(akcesoryjny) w stosunki do obywatelstwa
krajowego i nie zastępuje go. Obywatelem unii można być wtedy, gdy posiada się obywatelstwo
państwa członkowskiego.
Katalog praw obywatelskich UE- Traktat o funkcjonowaniu UE
-prawo pobytu-można przebywać na terytorium innego państwa np. w celu podjęcia prawy,
podejmowania nauki
-prawo wyborcze czynne i bierne do Parlamentu Europejskiego, jeśli na stale ktoś osiedlił się
-prawo wyborcze czynne i bierne w wyborach lokalnych do samorządu terytorialnego
-prawo do opieki konsularnej na terytorium państw trzecich
-wniesienie skargi do RPO Unii – zajmuje się kontrolą prawidłowości działania instytucji i organów
unii
-prawo do skorzystania z inicjatywy ustawodawczej- jeśli zbierze się milion podpisów obywateli
UE, zebranych w znacznej liczbie państw członkowskich, to można wystąpić z inicjatywą ludową i
wystąpić do Komisji, który wystosowuje projekt.
Katalog obowiązków obywatelskich UE- w zasadzie prawo UE nie wyróżnia wyraźnych obowiązków,
które wynikają z obywatelstwa UE. Wyróżnia się:
-przestrzeganie prawa unii
Art.6 ust 1 nawiązuje również do poszanowania praw człowieka-„ Unia uznaje prawa, wolności i
zasady określone w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w
brzmieniu dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą moc prawną jak
Traktaty.”
Art.6 ust 2- „Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie ma wpływu na kompetencje Unii
określone w Traktatach”.
Art.6 ust 3-„ Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych
Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.”- Prawa
podstawowe zastały podniesione do zasad rangi ogólne.
CELE UE:
(art.3)
a)polityczne- cele jakie unia realizuje w stosunkach zewnętrznych
b)gospodarcze- np. unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro (art.3
ust.4),
ustanawia rynek zewnętrzny (art.3 ust.3) itd
c)społeczne- Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, wspiera spójność społeczną gospodarczą i terytorialną,
a także zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację
Przystąpienie do UE- art.49 traktatu o UE:
a)warunki przystąpienia- mają charakter:
- gospodarczy- oceniane przez Komisję Europejską, państwo musi zgłosić wniosek do Rady
Europejskiej, musi mieć rozwinięty system gospodarki rynkowej zdolny, by nazwiązać konkurencję
na rynku wewnętrznych
-polityczny-„ które szanuje wartości, o których mowa w artykule 2”, państwo które przestrzega i
szanuje wartości, które szanują państwa UE
- geograficzny- „Każde państwo europejskie”, jest to kryterium elastyczne np. Turcja dla celów
tego art. Jest uznawana za państwo europejskie
Te warunki są ustalane w „Traktacie akcesyjnym”
Wystąpienie UE- traktat z Lizbony- od 2009- art.50 traktat o UE:
„Każde Państwo Członkowskie może, zgodnie ze swoimi wymogami konstytucyjnymi, podjąć
decyzję o wystąpieniu z Unii.”
Co jeśli Konstytucja nie mówi o tym jak w przypadku Polski? W odrębnej ustawie..
Państwo, które chce wystąpić ze swoimi konstytucyjnymi wymogami:
O zamiarze wystąpienia informuje się Radę Europejską, zaczyna się negocjować umowę o
wystąpieniu z UE, później zawiera się ją z uwzględnieniem przyszłych stosunków tego państwa z
samą Unią.
Jeśli nie dojdzie do zawarci takiej umowy to państwo przestaje być członkiem UE po upływie 2 lat
od momentu notyfikacji umowy Radzie Europejskiej
Wykluczenie z UE- nie przewidziano takiego trybu w traktatach, przyjmuje się, że takiego trybu
nie ma i nie ma sposoby, by wykluczyć jakiś państwo z UE.
W tradycyjnym prawie międzynarodowym mowa jest, że gdy państwo gwałci nadmiernie
postanowienia umowy to umowa wygasa między tym państwem, jednak w Unii można tylko
pozwać do Trybunału Sprawiedliwości.
9.03.2016
ŹRÓDŁA PRAWA UE
Prawo UE obejmuje normy, które powstają w rezultacie działalności państw członkowskich unii
oraz w rezultacie działalności instytucji Unii.
Prawo unijne dzieli się na :
•
Prawo pierwotne- prawo tworzone przez państwa
•
Prawo wtórne – prawo tworzone przez instytucje, organy, jednostki organizacyjne unii
Prawo UE ze względu na posiadanie mocy wiążącej:
•
Prawo wiążące
•
Prawo niewiążące
Prawo UE ze względu na formę jaka przybiera:
•
Prawo pisane
•
prawo niepisane
Prawo UE ze względu na przedmiot norm, czego one dotyczą:
•
Prawo instytucjonalne – nazywane czasem prawem konstytucyjnym, dotyczy struktury UE,
zasad działania jej instytucji i innych organów, źródeł prawa UE, szczególnych zasad jego
stosowania (w szczególności zasada prymatu i bezpośredniego skutku). Ponadto określa
wzajemne relacje instytucji unijnych, stosunki między unią a jej stosunkami
członkowskimi , a także relacje zewnętrzne unii (stosunki jakie unia utrzymuje z
państwami trzecimi, czy innymi organizacjami międzynarodowymi).
•
Prawo proceduralne – nazywane czasami prawem administracyjnym UE, w większości
dotyczy zasad kontroli sądowej wykonywanej w UE.
•
Prawo materialne-obejmuje normy prawne, które ustanowiono dla realizacji różnego
rodzaju polityk i działań UE. Znajdziemy je przede wszystkim w „traktacie o
funkcjonowaniu UE”. Kiedyś prawo materialno było nazywane prawem gospodarczym
wspólnot europejskich. Współcześnie pr materialne wychodzi poza ramy gospodarcze i
zajmuje się m.in. polityką zagraniczną, azylową
Prawo UE ma charakter zhierarchizowany- nie wynika ona z jednego przepisu. Tej hierarchii
można domniemywać., np. w traktacie o funkcjonowaniu UE- art.263 – z tego przepisu wynika
pośrednio, że traktaty stoją wyżej, niż akty uchwalone przez Radę i Parlament.
Prawo pierwotne UE- stoi na samym szczycie hierarchii norm prawa UE, jest to swego rodzaju
Konstytucja.
Należy pamiętać, że w UE nie ma jednego traktatu ustanawiającego konstytucję dla UE,
Na prawo pierwotne UE składa się:
•
Prawo pisane pierwotne:
-
traktaty stanowiące
– np. art. 49 traktatu o UE oraz traktat o funkcjonowaniu UE. Do tych
traktatów dołączono protokoły, które stanowią integralną część traktatów stanowiących
podstawę unii i mają taką samą moc jak traktaty
Protokoły dotyczą np. TS UE, stosowania zasad proporcjonalności.
-
Traktaty rewizyjne
- zmieniają, bądź uzupełniają zakres UE np. traktat z Lizbony, traktat
Nicejski
-
Traktaty akcesyjne
- warunki na jakich nowe państwo przystępuje do UE, zmienia traktaty
stanowiące podstawy unii w związku z tym, że do UE dołącza nowe państwa.
-
Inne akty prawa pierwotnego
:
a)akty konstytucyjne przyjęte przez Radę na podstawę traktatów- Wchodzą w życie tylko
po ratyfikacji państw członkowskich- „akt o przeprowadzeniu bezpośrednich wyborów do
parlamentu europejskiego”
b) Karta Praw Podstawowych- ma taką samą moc jak traktaty. Nie jest ona umową
międzynarodową.
•
Prawo niepisane pierwotne- ma mniejsze znaczenie:
-
prawo zwyczajowe
- należy pamiętać, że unia wciąż jest organizacją i obejmuje je prawo
zwyczajowe. Ma jednak bardzo niewielkie znaczenie praktyczne.
a)w protokole o przywilejach i immunitetach
b) w ramach Rady wykształcił się zwyczaj, że zamiast ministra, może zasiadać
przedstawiciel niższej rangi
-
ogólne zasady prawa:
a)prawa podstawowe- art.6 ust 3 traktatu o UE- zasady ogólne prawa są częścią prawa
unii.
b)zasady o charakterze proceduralnym ustanowione przez TS UE- by zapełnić luki w prawie
np. nie orzeka się dwa razy w tej samej sprawie. Służą również do określania na jakiej
zasadzie unia ma ponosić odszkodowanie w sprawach deliktowych
Prawo wtórne (pochodne)- tworzone na podstawie prawa pierwotnego. Akty prawa wtórnego nie
są grupą jednolitą. Wyróżniamy:
Ustawodawstwo instytucjonalne – akty, które ustawodawstwo instytucjonalne obejmuje są
stanowione jednostronne przez instytucje unijne:
a)akty nazwane- takie rodz aktów, które nazwane są w traktatach
Art.288- traktatu o funkcjonowaniu UE- typy uchwał:
3 rodzaje aktów wiążących pod względem prawnym: rozporządzenia, dyrektywy i decyzja.
Ponadto akty niewiążące pod względem prawny: zalecenia i opinie
*pyt na egz- przedstaw cechy szczególne dyrektywy etc.
!!!
Rozporządzenie (unijne !)- art.288: „Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest
bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich”.
Celem rozporządzenia jest ujednolicanie prawa, charakter międzynarodowy. Jest to akt ogólny i
abstrakcyjny, wiążące pod względem prawnym, stosowany bezpośrednio.
Cechy rozporządzenia:
*zasięg ogólny- akt ten ma charakter ogólny i abstrakcyjny i może zostać uznany za akt
normatywny o charakterze generalnym. Sprawa to, że często jest porównywany do ustawy
krajowej
* wiąże w całości- wiążące pod względem prawnym są wszystkie postanowienia wraz z
załącznikami- chodzi o to, żeby państwa nie stosowały postanowień w sposób selektywny. Wiąże w
całym swoim zakresie
*bezpośrednie stosowanie rozporządzeń- rozporządzenie podlega stosowaniu w porządkach
prawnych, bez działań implementacyjnych (dodatkowych czynności)- staje się częścią prawa
krajowego z mocy własnej.
*bezpośredni skutek- w jaki sposób rozporządzenie określa prawa i obowiązki jednostek
podlegających jurysdykcji państw członkowskich. Możemy się powołać na rozporządzenie i jego
przepisy, by iść do sądu i rościć jakieś prawa. Może występować w układzie wertykalnym (organy
państwa) jak i horyzontalnym (stosunki pomiędzy jedną jednostką a drugą)
Dyrektywa- art. 288: „Dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana,
w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawiając jednak organom krajowym
swobodę wybory formy i środków jej implementacji”. Jest zatem specyficznym typem aktów UE.
Trudno znaleźć odpowiednika w prawie krajowym (w PL brak takiego! W niektórych państwach
odpowiednikiem są ustawy ramowe.)
Cechy dyrektywy:
*jest prawnie wiążąca
*jej celem jest osiągnięcie pewnego rezultatu np. stanu prawnego, stanu gospodarczego.
*wiąże państwa członkowskie- te państwo jest odpowiedzialne za implementację dyrektywy
*jest aktem dwustopniowym:
-wiąże co do rezultatu
-a organy krajowe mają pewną swobodę i formę jak ten rezultat osiągnąć
*wymaga implementacji
*co do zasady nie możemy powołać się na jej skutek
WYJĄTEK!! Jeśli minął czas na implementację, oraz musi zawierać uprawnienie indywidualne
b)akty nienazwane- o ich istnieniu traktaty nie wspominają
16.03.2016
C.D ŹRÓDEŁ PRAWA- art. 288 ToFUE
DECYZJA- wiąże w całości. Decyzje, które wskazują adresatów, wiążą tylko tych adresatów.
Mamy do czynienia z dwoma rodzajami decyzji:
a)decyzje bez adresata
b)decyzje z adresatem
Przed wejściem Traktatu z Lizbony decyzją były tylko te decyzje, które miały konkretnego
adresata. W praktyce jednak instytucje unijne przyjmowały również decyzje bez adresata.
Traktat z Lizbony usankcjonował po prostu ta kwestię.
Decyzja ma moc prawną różniąca się w zależności od tego czy wskazuje czy nie wskazuje
adresata, oraz różnią się w zależności kim adresaci decyzji są.
Rodzaje decyzji:
a)
skierowane do jednostek niepaństwowych
np. osoby prawne, osoby fizyczne. Jest podobne do
krajowych aktów administracyjnych
b)
decyzje nadzorcze kierowane do państw członkowskich
- są zbliżone do krajowych aktów
administracyjnych np. mogą one dotyczyć zwrotu pomocy publicznej
c)
decyzje zapewniające jednolite wykonywania zharmonizowanego prawa materialnego unii
- w
szczególności decyzje wykonawcze
d)
decyzje jako instrument abstrakcyjno-generalnej regulacji
- te decyzje, które nie wskazują
adresata, oraz które stanowią normy postępowania na przyszłość. Cecha odróżniające te decyzję
od rozporządzenia: bezpośrednie stosowane- rozporządzenie, tą cechą nie charakteryzuje się
decyzja. Na decyzje co do zasady nie powołujemy się.
AKTY NIE WIĄŻACE POD WZGLĘDEM PRAWNYM:
1.Zalecenia- nie mają na celu stworzenie skutków prawnych. Nie tworzą praw, których
moglibyśmy dochodzić przed sądami krajowymi. Nie należy uznawać, że nie posiadają
jakiegokolwiek znaczenia.
Sądy krajowe są zobowiązane wziąć pod uwagę zalecenie w przypadku, gdy zalecenie rzuca
światło na wykładnię prawa krajowego. Sąd przyjmuje ta wykładnię, która jest najbardziej zgoda,
z prawem unijnym.
2.Opinie – mogą być przyjmowane przez różne instytucje. W zależności od ich celu dzielimy je:
a)opinie, które stanowią konieczną przesłankę prawidłowości, aktu unijnego- żeby można było
uchwalić inny akt prawny (najczęściej wiążącego pod względem prawnym) to musi być opinia.
b)opinie, które stanowią przesłankę procesową wniesienia skargi do Trybunału Sprawiedliwości
UE- np. uzasadnione opinie przyjmowane przez Komisję Europejską, zanim Komisja wniesie skargę
przeciwko państwo do TS. (przesłanka procesowa).
c)opinie wydawane na podstawie art.218 ToFUE przez Unijny TS w formie orzeczenia o zgodności
projektu umowy międzynarodowej z traktatami- ta opinia nie jest zupełnie bez znaczenia, jest to
opinia w formie wyroku, nie da się jej całkowicie zignorować. Faktycznie ma określoną moc
wiążąca pod względem prawnym.
AKTY NIE WYMIENIONE W ART.288- AKTY ATYPOWE
a)nazwane, ale inne niż art.288:
-porozumienia międzyinstytucjonalne,
-konkluzje
-środki zachęcające
-ogólne kierunki
-wytyczne negocjacyjne
-regulaminy wewnętrzne instytucji, lub organów unii
b)nienazwane, nie wymienione w traktatach:
-deklaracje
-rezolucje
-komunikaty Komisji Europejskiej
-kodeks postępowania
-time tablet’s
-białe i zielone księgi
-listy
c)decyzje sui generis- decyzje nominacyjne
Walor normatywny, prawny aktów atypowych jest różny. Niektóre są wiążące pod względem
prawnym (porozumienia międzyinstytucjonalne), natomiast większość nie jest wiążąca. Mamy
również do czynienia z takimi aktami atypowymi, których charakter prawny przyrównywany jest
do *prawa miękkiego (soft low)- akty prawa miękkiego wiążą politycznie, moralnie. Są to przede
wszystkim komunikaty Komisji Europejskiej. Pojawiają się najczęściej, gdy Komisja w
komunikacie wyjaśnia, jak należy rozumieć pojecie, które nie jest zdefiniowane w traktacie.
NA EGZAMINIE !!!!
-definicje i pojęcie, identyfikacja różnic !!, cechy szczególne, co wchodzi w skład prawa
pierwotnego
ORGANY I INSTYTUCJE UE
- bardzo rozbudowana struktura. Jest to wynik procesu ewolucji, rozwoju struktury, której zręby
powstały w 1952r. Stopniowo struktura się rozwijała poprzez przystępowanie nowych państw
członkowskich oraz przyjmowanie nowych traktatów. W rezultacie proces rozwoju
instytucjonalnego, obejmuje kilka organów, które pozostają ze sobą w stosunku zależności.
Art. 13 ust 1 - unia dysponuje ramami instytucjonalny, które mają na celu propagowanie jej
wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli, oraz państw
członkowskich!
Art.263 ToFUE- odwołanie do organów, lub jednostek organizacyjnych UE
23.03.2016
Struktora instytucjolanla i organizacyjna
Instytucjonalna obejmuje kilka grup organów:
a) kategoria instytucji UE -
T o Ue. art 13 . Parlament, Rada czy komisja są radami głównymi nazywane instytucjami.
Znaczenie tych instytucji jest większe niż innych organów, ma to podkreślić znaczenie orgnów
głównych, które mają kompetencje dalej idące, które odrużniają instytucje uni od organów
głównych, które nie mają takich praw.
mamy 7 instytucji Unijnych
: ( są to najważniejsze organy uni, które wypełniają kompetencje,
które państwa członkowie nałożyły na unie.)
Traktat z Lizbony dodał Europejski Bank centralny do Instytucji unijnych i dodał Rada Europejską.
b) II kategoria - ORGANY DORADCZE: (konsultacyjne)
*
Komitet Regionu pełni funkcje doradczą
- skład - przedstawiciele władz lokalnych i
regionalnych, daje się im prawo do wypowiedzenia się co do projektów prawa uni
*Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- skład - znajdują się przedstawiciele różnych
grup życia zawodowego i społecznego. Praktyczka - znajdują się przedstawiciele pracodawców,
przedstawiciele pracobiorców ( związki zawodowe), przedstawiciele pozostałych grup
społecznych.
Wykonują one funkcje opiniodawcze w procesie stanowienia prawa Unijnego.Przygotowują opinie
co do aktów prawnych. Nie stanowią prawa unijnego ale wydają opinie co do projektów tego
prawa. Wynika to ze składu tych komitetów. Gdy jest projekt aktu, daje sie im możliwość
przedstawienia opini czy ten akt będzie się sprawdzał w praktyce. Opinia musi być
Procedura wydawania opini:
- obligatoryjne - muszą być na podstawie traktatów
- opinie z własnej inicjatywy - dają możliwość wypowiedzenia sie tym środowiskom gdy trwają
prace zmierzające do wykonania jakiegos aktu prawnego
c) ORGANY FINANSOWE ( niezależne)
Obejmuje Europejski Bank Inwestycyjny. Jest to instytucja finansowa. EUI posiada odrębną od uni
osobowiść prawną. Zakres celów - mają charakter finansowy, ich realizacja musi być związana z
zapewnieniem niezależności od nacisków ze strony innych instytucji. Ma do wykonania zakres
specyficznych celów. Traktat o funkcjonowaniu UE.
Bank ma pewnien zakres środków . Zadaniem jest udzielanie pożyczek i gwarancji finansowej na
wybrane rodzaje projektów. ( kredyty) Może udzielać kredyty na :
- projekty, które realizowane sa we wspólnym interesie państw członkowskich
( połączenia transportowe, energetyczne, gazowe)
- inwestycje w regionach gdzie poziom życia jest niższy przeciętna dla całej uni ,
regiony zacofane pod względem rozwoju gospodarczego.
Bank nie jest nastawiony na zysk.
d) Urzędy Europejskie - organy międzyinstytucjonalne
Definiuje urzędy Europejskie,
Urzędy EU
- to struktury administracyjne, powołane przez
conajmniej 1 instytucje w celu wykonywania szczegółowych zadań przekrojowych np:
-
Urząd Publikacji UE
- publikuje wszyskie materiały, różne broszury Instytucji Ue., (szczegółowe
zadanie przekrojowe)
-
EUropejski Urząd Doboru Kadr
( jego zadanie polega na tym, że w imieniu instytucji zajmuje
się prowadzeniem procedur naboru pracowników i połączona z nim
Europejska Szkoła
Administracji
.
e) Agencje i organy regulacyjne UE.
Są organami działającymi w zakresie różnych dziedzin funkcjonowania UE dla realizacji bardzo
szczegółowych zadań o charakterze technicznym, naukowym, lub administracyjnym określonych
w aktach które je powołują.
Można podzielić ja na 3 grupy agencji unijnych:
- Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotnictwa
- Europejska Władza Bezpieczeństwa Żywności
- Centrum do spraw zapobiegania i kontroli chorów
Działają też pod nazwą Fundacja, biuro czy obserwatorium - jest ich ok 40, wykonują zadania o
charakterze technicznym, administracyjnym lub zarządzaniem. Mają odrębna od uni osobowość
prawną.
Agencja Frontex - Zadania
:
- koordynowanie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi w dziedzienia
zzarządzania granicami zewnętrznymi.
- wspomaganie w szkoleniu funkcjonariuszy straży granicznej ( ma tworzyć wspólne standardy
szkoleń, by byli szkoleni w podobnych zasadach)
- udzielanie państwom członkowskim niezbędnego wparcia w organizowaniu wspólnych działań w
organizowaniu powrotów.
Siedziba znajduje się w Polsce w Warszawie Jest to agencja dawnego pierwszego filara.
Agencje dawnego 2 filara - była wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
- Europejska Agencja Obrony ( 2002r)
- Instytut UE do Spraw studiów Bezpieczeństwa
- Centrum Satelitarne UE
Agencja dawnego 3 filara - współpraca policyjna w sprawach sądowych i sprawach karnych
- Europejski Urząd Policji
- Europejski Wydział współpracy sądowej
Szczególne organy działające w ramach polityki bezpieczeństwa
- Wysoki przedtsawiciel do spraw polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- Europejska Służba działan zewnętrznych
30.03.2016
ZASADY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU INSTYTUCJONALNEGO
funkcjonuje według pewnych zasad:
1.
zasada jednolitych ram instytucjonalnych
- wynika z art 13 ust.1 T.U.E - unia
dysponuje ramami uni UE, Ta zasada odnosi się do działalności Europejskiej Wspólnoty Energi
Atomowej ( nie ma ona własnej struktury, korzysta ona z niektórych instytucji UE)
2.
Zasada równowagi instytucjonalnej
- art 13 ust. 2 T.U.E - wynika z niej, że
każda instytucja działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z
procedurami na warunkach i w calech w nich określonych. Opiera się na systemie niezależności
tych instytucji w sytuacji wykonywania powierzonych ich zadań. odpowiednik zasady 3 podziału
włądz. Wyraża się w istnieniu systemie podziału kompetencji między różne instytucje Unii, w
instnieniu systemu Skarg sądowych - te skargi, które mogą być kierowane do T.S uni.
Odnosi się do sposoby wykonywania kompetencji przez instytucje unijne.
Reguluje stosunki z innymi instytucjami ( zewnętrzne)- równica
3
. Zasada autonomi unstytucjonalnej
- nie wynika wyraźnie z traktatów. Oznacza,
że każda instytucja dysponuje niezbędną autonomią, umożliwiającą jej wykonywanie jej zadań
wynikających z traktatów.
Dot. wewnętrznych aspektów funkcjonowania instytucji - różnica
.
( wewnętrzne)
4.
Zasada lojalnej wspólpracy międzyinstytucjonalnej
- art 13 ust 2 zdanie 2
T.U.E - instytucje lojalnie ze sobą współpracują. Obowiązek konsultowania się i ustalania metod
współpracy , obowiązek poddania się kontroli budżetowej i współpracy w jej wykonywaniu
Znajduje zastosowanie w stosunkach między instytucjami UE, mogą być też realcje między
instytucjami a państwami członkowskimi( np konieczność informowania państw członkowskich o
planowanych działaniach, obowiązek wspierania państw członkowskich)
5.
Zasada otwartości
( zasada jawności) - art 15 T. O Funkcjonowaniu UE. -
instytucje, organy i jednostki organizacyjne UE działają z jak największym poszanowaniem zasady
otwartości. ( jawność obrad instytucji UE, dostęp do dokumentów instytucji dla każdego
obywatela) Kazda instytucja zapewnie przejżystość swoich prac - (publikacja stanogramów obrad,
wyroków T.S itp)
INSTYTUCJE UNIJNE
1. RADA EUROPEJSKA - jedna z najważniejszych instytucji UE.
Nie ma on charakteru stałego, wykształcił się w drodze pewniej praktyki, która polegała na
okresowych spotkaniach szefów państw lub rządów. Rozpoczeła się w
roku 1961 - pierwsze spotkanie szefów państw lub rządów w Paryżu.
grudzień 1974 Prayż - wydany został specjalny komunikat, Rada Europejska miała się zbierać 3
razy w roku aby uzgadniać ogólne podejście do problemów zewnętrznych europy.
maj 1977 - deklaracja londynska - doprecyzowano kompetencje R.E.
1983 - Uroczysta
1987 - Wejście w życie jednolitego aktu europejskiego, wprowadził wiążące pod względem
prawnym przepisy dotyczące działania R.E
Traktat o UE - 1993 - przepis jednolitego aktu europejskiego został przeniosiony do Traktatu o UE.
art 15 T.O.U.E, można też znależć w Traktacie O Funkcjonowaniu UE, Regulamin Wewnętrzny
( 2009r)
SKŁAD:
( EGZAMIN) !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
art 15 T.O.U W skład rady Europejskiej
a) Szefowie państw lub rządów państw członkowkskich - traktaty nie mówią kto ma być tym
członkiem, może być to prezydent, któl, szef rządu. Kraje członkowskie decydują o tym, kto
będzie przedstawicielem państwa. Zazwyczaj sa to szefowie rządów.
System półprezydencki - dochodzi spór kto ma reprezentować kraj na posiedzeniu Rady E.
b) jej przewodniczący( R.E) - pojawił się w 2009r - w momencie wejscia w życie traktatu z
Lizbony. Wybierany na 2.5roku - przedowniczący R.E. z możliwością jej jednokrotnego
przedłuzenia.
Musi spełniać pewne kryteria
:
- nie może sprawować żadnej krajowej funkcji publicznej
- powinno uwzględniać się różnorodność geograficzną i demograficzną
Jak jest wybierany
? - przez sama Radę Europejską przez kwalifikowaną większość głosów
Można go usunąć z urzędu.
Kompetencje przedowniczącego: ( WAŻNE)
- jest odpoweidzialny za przewodniczenia R.E i prowadzenie jej prac ( np zwoływanie
posiedzeń, przedłużenia trwania posiedzenia ponad 2 dni)
- przedowniczący zapewnia przygotowanie i ciągłość prac R.E
- wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w R.E ( uzgodnić pewne stanowiska przed
posiedzeniem R.E)
- reprezentuje U.E na zewnątrz w sprawach dot. wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczęństwa, nie naruszając przy tym uprawnień wysokiego przedstawiciela w tym
zakresie
- zadania wynikające z regulaminu wewnętrznego - decyduje o spotkaniu przy okazji
- pełni funkcje przewodniczącego szczytu państw strefy euro
- może wykonywać szereg zadań zleconych
c) przewodniczący komisji europejskiej -
Uczestniczy wysoki przedtswiciel unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczęństwa
Każdemu z nich może towarzyszyć minister. Regulami wewnętrzny R.E ogranicza liczbe członków
państw do 20 osób ( może mieścić się w składzie delegacji)
Moga brać udział 3 kategorie osób:
- które wchodza w skład rady europejskiej ( szefowie, przewodniczący R.E i komisji)
- które uczestniczą w pracach UE
- które towarzyszą członkom
*W drodze głosowania przewodniczący R.E i komisji nie biorą udziału w głosowaniu!! Są to
honorowi członkowie R.E.
*Przewodniczącym rady E.U jest Donald Tusk - 13.08.2014 - wyznaczono go jako kandydata
WYKŁAD 06.04.2016r.
Kompetencje RE:
! traktaty opisują je w sposób ogólny; najważniejszym przepisem jest art. 15 traktatu o UE – mówi
on, że RE powinna nadawać Unii impulsy niezbędne dla jej rozwoju ora określać ogólne kierunki i
priorytety polityczne; przepis ten podkreśla ponadto, że RE NIE pełni funkcji prawodawczej, nie jest
więc instytucją biorącą udział w procesie tworzenia prawa unijnego.
Ponadto RE uznaje się za naczelny organ UE.
RE może podejmować decyzje wiążące pod względem prawny, które mają charakter quasi (niby)
konstytucyjny – chodzi tu o takie decyzje, które dot. ważnych szczegółów działania pozostałych
organów unijnych, np.:
- decyzja dotycząca konfiguracji i systemów rotacji prezydencji w Radzie (=RE decyduje w jakiej
kolejności poszczególne kraje członkowskie będą sprawowały prezydencje w Radzie) --- decyzja
dotycząca przyszłego składu PE w odniesieniu do podziału miejsc pomiędzy poszczególne państwa
członkowskie
- proponowanie kandydata na przewodniczącego KE (Komisji Europejskiej)
- mianowanie Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
- wykonywanie pewnych kompetencji kontrolnych wobec państw członkowskich (art.7 ustęp 2
traktatu o EU; zadanie to zostało wprowadzone po traktacie lizbońskim;
RE stanowiąc jednomyślnie może stwierdzić, że państwo członkowskie w sposób poważny i stały
narusza wartości, na których opiera się UE – wtedy mogą zostać podjęte sankcje wobec tego
państwa, np. ograniczenia w głosowaniu. (przedstawiciel tego państwa, wobec którego się głosuje,
nie bierze udziału w głosowaniu).
- RE jest najważniejszym organem politycznym
Tryby podejmowania decyzji przez RE:
1.KONSENSUS
Art.15 ustęp 1 traktatu o UE – o ile traktaty nie stanowią inaczej, RE podejmuje decyzje w drodze
konsensusu
konsensus =/= jednomyślność
Przy konsensusie nie ma głosowania, a przy jednomyślności tak.
Konsensus jest bardzo elastycznym sposobem podejmowania decyzji. Tutaj dyskutuje się tak długo,
aż wszyscy zgadzają się z przyjętym projektem. Projekt może być różny od ostatecznego kształtu
decyzji, może być zmieniony. Przy jednomyślności projekt zostaje albo odrzucony albo przyjęty bez
zmian.
Konsensus jest więc politycznym sposobem podejmowania decyzji.
2. JEDNOMYŚLNOŚĆ
- np. podział miejsc w PE
- np. przy decyzji o naruszeniu wartości
3. KWALIFIKOWANA WIĘKSZOŚĆ GŁOSÓW
- np. mianowanie przewodniczącego RE
- np. mianowanie Wysokiego Przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
- np. mianowanie KE
Tutaj zgodnie z art. 235 traktatu o funkcjonowaniu unii traktaty nie mówią nam co to znaczy
kwalifikowana większość głosów w RE, tylko odsyła nas do definicji powyższego, ujętej w definicji
dot. Rady. Kwalifikowana większość w Radzie jest wtedy, gdy za opowiada się 55% państwa (= co
najmniej 15 państw) oraz 65 % ludności – obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie =
KLAUZULA WERYFIKACJI DEMOGRAFICZNEJ, klauzula ta stosowana jest obecnie
obligatoryjnie.
-------------------------------------PARLAMENT EUROPEJSKI---------------------------------
art.13 traktatu o UE
To przykład międzynarodowego organu wybierany w drodze powszechnych i bezpośrednich
wyborów przeprowadzanych w państwach członkowskich – jest to wiec forma takiej demokracji
międzynarodowej. Jest to jedyny taki organ - art. 13 ustęp 3 traktatu o UE.
Brak tu jednak jednolitej ordynacji wyborczej. W związku z tym przepisy prawa wyborczego do PE
mają charakter mieszany (=hybrydowy), ponieważ z jednej strony przepisy te wynikają z aktów
prawa unijnego, natomiast inne szczegóły wynikają z prawa krajowego – w związku z tym przepisy
te różnią się w państwach członkowskich.
Przepisy prawa unijnego w zakresie prawa wyborczego do PE najważniejszym dokumentem jest akt
Rady dotyczący wyboru członków Parlamentu w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów z
20 września 1976 roku. Pierwsze takie bezpośrednie wybory przeprowadzono w 1979 roku – do tego
roku członkowie PE byli delegowani przez parlamenty krajowe.
Powyższy akt określa w sposób ogólny zasady prawa wyborczego, np. termin wyborów (Rada ustala
pewien przedział czasowy, w którym mają się odbyć wybory, ale to państwo wybiera konkretną datę
z tego przedziału).
W styczniu 2014 roku przyjęto w Polsce ordynację wyborczą do PE. Jednak zastąpiono ten
dokument ustawą z 5 stycznia 2011r. Kodeks Wyborczy – jeden z jego działów (6) określa
szczegółowe zasady wyborów do PE; obowiązuje on do dziś.
Skład PE:
Traktat z Lizbony wprowadził pewne zmiany.
Obecnie, zgodnie z art. 14 ustęp 2 traktatu o Unii, liczba miejsc do PE nie może przekroczyć 750 +
przewodniczący.
Jak wygląda podział miejsc w PE pomiędzy poszczególne państwa członkowskie?
! ZASADA DEGRESYWNEJ PROPORCJONALNOŚCI (!!!!!!!!!!!! - egzamin może być)
Opiera się na dwóch filarach:
1. Zasada ta mówi, że dzielimy miejsca pomiędzy poszczególne kraje członkowskie, ale żadne
państwo nie powinno mieć mniej niż 6 miejsc a nie więcej niż 96 miejsc w PE (nawet jeśli
państwo jest małe, to i tak nie będzie miało mniej niż 6 miejsc).
2. Czym większe państwo członkowskie (dot. liczby mieszkańców), tym więcej mieszkańców
przypada na jednego posła (np. w Niemczech jeden poseł przypada na 880tys mieszkańców, a w
Malcie jeden poseł przypada na 60tys mieszkańców).
Kto decyduje o podziale miejsc w ramach tej zasady?
Rada Europejska decyduje jednomyślnie przy uwzględnieniu zasady degresywnej proporcjonalności.
Po raz pierwszy te zasady dotyczące kadencji weszły w życie od kadencji obecnego składu PE (od
2014 roku) – wcześniej było właśnie m.in. więcej niż 751 członków.
Charakter mandatu poselskiego:
Traktat z Lizbony doprecyzował, że członkowie PE są przedstawicielami obywateli Unii (art.14
ustęp 2) – wcześniej PE miał być przedstawicielami narodów UE.
Posłowie do PE nie są związani instrukcjami, głosują indywidualnie i osobiście, nie otrzymują
mandatu wiążącego (= mandat wolny).
Członkowie PE nie mogą podpisywać zobowiązań / umów które ograniczałyby ich swobodę
głosowania.
Art. 10 ustęp 2 dotyczy demokracji przedstawicielskiej na terenie UE.
Czynne i bierne prawo wyborcze:
To jedno z praw obywatelskich przysługujące obywatelom UE, nie zależnie od tego w jakim
państwie członkowskim mieszkamy.
Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że prawo to jest uznane za podstawowe prawo obywatelskie,
które mogą ograniczać tylko niektóre postanowienia traktatów.
W Polsce: bierne prawo wyborcze – obywatel musi mieć 21 lat i nie może być karany za
przestępstwo umyślne (jeśli jest obcokrajowiec – musi przebywać na terenie któregoś z państw UE
przez 5 lat – wtedy może się zarejestrować w dowolnym państwie UE i z niego kandydować) oraz
musi złożyć oświadczenie lustracyjne (dołączane jest ono do zgłoszenia z listy okręgowej; jest to
oświadczenie, że ta osoba nie współpracowała z organami bezpieczeństwa państwa polskiego); przy
czynnym prawie wyborczym – głosować może każdy.
Wy gaśnięcie mandatu poselskiego:
1. Upływ kadencji (5-letniej)
2. Śmierć posła
3. Zrzeczenie się mandatu (= rezygnacja)
4. Powołanie na stanowisko niepołączalne ze stanowiskiem posła do PE
5. Utrata mandatu, która wynika bezpośrednio z przepisów prawa krajowego.
13.04.2016
Mandat poselski Cd.
Posłowie korzystają z immunitetu zgodnie z protokołem w sprawie przywilejów i immunitetów UE,
dotyczy on statusu posłów, jakie mają przywileje.
Posłowie nie mają jednolitej ochrony immunitetów!- posłom przysługuje immunitet unijny, ale
także immunitet krajowy. Immunitet krajowy posłów nie jest identyczny, dlatego dochodzi do
różnic w traktowaniu posłów.
IMMUNITET UNIJNY-w jego skład wchodzą:
1.
immunitet materialny
- art.9 protokołu; „zakaz prowadzenia dochodzenia (jakakolwiek forma
czy sądowe, administracyjne, karne), postępowania sądowego, a także zatrzymania posła z
powodu jego opinii, lub stanowiska zajętego w głosowaniach w czasie wykonywania przez niego
obowiązków służbowych”.
Ten immunitet chroni posła co on mówi, pisze, głosuje jako poseł, w związku z wykonywaniem
funkcji posła i jego mandatu. Ten immunitet ma charakter bezwzględny (nie można go uchylić).
Ma charakter bezterminowy- chroni byłego posła nawet po zakończeniu kadencji. Nie chroni posła
w związku z działaniami fizycznymi. W czasie kampanii wyborczej immunitet nie chroni posła.
Immunitet ten chroni zarówno przed postępowaniami karnymi, ale również cywilnymi. Początek
ochrony immunitetowej- od kiedy zostaje stwierdzona prawidłowość mandatu poselskiego.
art.10 „podczas sesji PE kiedy poseł przebywa na terenie innego państwa członkowskiego poseł
korzysta z nietykalności i immunitetu jurysdykcyjnego.
*inne państwo, w którym poseł nie został wybrany. Nie ma charakteru bezwzględnego!
2.
immunitet formalny
-obejmuje zarówno sprawy cywilne jak i karne. Nie ma charakteru
bezwzględnego, bo może być uchylony przez PE na wniosek właściwych państw członkowskich .
Nawet w czasie kadencji posła wtedy może toczyć się przeciw niemu postępowanie. O uchyleniu
immunitetu decyduje Komisja Regulaminowa. Immunitet przysługuje posłom podczas sesji, czyli
praktycznie całą kadencję.
3
.nietykalność poselska-
nie wolno posła zatrzymać, ani pobić. Przysługuje mu z wyjątkiem kiedy
poseł zostaje przyłapany na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa. Nietykalność nie ma
charakteru absolutnego.
Posłowie mają specjalne legitymacje, która informuje władze krajowe o tym, żeby przyznać
posłowi ułatwienia w poruszaniu się.
IMMUNITET KRAJOWY-posłowie korzystają z niego na terytorium swojego państwa. Posiada taki
zakres przywilejów jakie posiadają posłowie do parlamentu krajowego.
Jeśli chodzi o posłów wybranych w Polsce to korzystają z takiej samej ochrony jaka przysługuje
posłom na Sejm i Senat (konstytucja, oraz ustawa dot.wykonywania mandatu posła i senatora)
1.Immunitet materialny- co zrobili jako posłowie
2.Immunitet formalny
3.Nietykalnośc poselska.
Punkt 2 i 3 jest ograniczony w porównaniu z immunitetem unijnym.
UPRAWENIENIA DOT. FUNKCJI WYKONYWANIAMANDATU
-możliwość wystąpienia z wnioskiem o powołanie komisji śledczej (co najmniej ¼ posłów)
-złożenie wniosku o wotum nieufność dla Komisji Europejskiej (1/10 posłów)
-składanie propozycji rezolucji
-złożenie propozycji aktu prawnego Unii
-prawo posłów do wglądu do akt
-możliwość tworzenia grup politycznych
UPOSAŻENIA I PRAWA SOCJALNE POSŁÓW- kiedyś nie było ono jednolite. Ujednolicenie
wprowadzono od 2009r. – uposażenie wynosi 38,5% wynagrodzenia uposażenia sędziego TS.
*podatek unijny- uwzględnia tez sytuacje rodzinne, wynagrodzenie może być inne, gdyż inny płaci
podatek.
Prawa socjalne:
-dieta dzienna
-zwrot kosztów utrzymania sekretariatu
-zwrot kosztów podróży
*Dieta dzienna- posłowie otrzymują ponad 300euro dziennie, nieopodatkowana, za każdy dzień
udziału również w pracach parlamentu narodowego.
*Dieta ryczałtowa- na pokrycie kosztów ogólnych w związku z wykonywaniem mandatu
poselskiego ; ok. 4,5tys euro, nie trzeba się z tego rozliczać. Dieta wypłacana miesięcznie.
*Dodatek sekretarski/ asystencki- nie jest ryczałtowy (trzeba się rozliczyć), poseł może zatrudnić
jakieś osoby, które pomagają posłowi wypełniać jego zadania, ok.20tys euro.
OBOWIĄZKI POSŁÓW
-postępowanie posłów musi się charakteryzować zasadami: wzajemny szacunek, poszanowanie
prac parlamentu.
Sankcje: przywołanie do porządku, odebranie głosu, usunięcie posła z sali obrad
-aktualizować co roku oświadczenia majątkowe
-współpraca z urzędem ds. zwalczania nadużyć finansowych
STRUKTURA WENWNETRZNA PE- obejmuje ona kilka gr organów:
1.PRZEWODNICZĄCY PE- osoba wybierana na 2,5 roku, pełni fukcję Marszałka: kieruje pracami
Parlamentu, otwiera, zamyka, zawiesza obrady, reprezentuje w stos. Z innymi instytucjami,
państwami członkowskimi, czy państwami trzecimi
2.URZĘDNICY PARLAMETU
–przewodniczący,
-14 wiceprzewodniczących- zastępują przewodniczącego
-5 kwestorów- posłowie wybierania na 2,5r. odpowiedzialni za kwestie administracyjne i
finansowe dot.bezpośrednio członków parlamentu , np. podpisują zwrot kosztów podróży
3.Organy kierownicze parlamentu:
a)prezydium – przewodniczący, 14 vice, 5 kwestorów (mają głos wyłącznie doradczy) .
Kompetencje prezydium : podejmowanie decyzji adm, finansowych, organizacyjne odnoszących
się do członków parlamentu.
b)konferencja przewodniczących- przewodniczący parlamentu oraz szefowie grup politycznych.
c)konferencja przewodniczących komisji
d)konferencja przewodniczących delegacji
*grupy polityczne (frakcje)- członkami mogą być posłowie z różnych państw, ale o podobnych
poglądach politycznych.
2 najważniejsze gr polityczne:
Europejska Partia Ludowa (chrześcijańska demokracja, PO,PSL)
Partia Europejskich Socjalistów
Struktura wewnętrzna.
Komisje stałe PE- zajmuje się określonymi dziedzinami np. komisja ds. rolnictwa, rybołówstwa
Komisje tymczasowe- tworzone tylko dla konkretnej sprawy. Może to być komisja śledcza.
WYKŁAD
20.04.2016r.
KOMPETENCJE (FUNKCJE / ZADANIA) PE:
I Funkcja kreacyjna
1. Udział w procesie mianowania członków KE
2. Opiniuje kandydatów na członków Trybunału Obrachunkowego
3. Opiniuje kandydata na Prezesa Zarządu Europejskiego Banku Centralnego i pozostałych
członków zarządu
4. Samodzielnie mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich UE (RPO zajmuje się złym działaniem
instytucji Unii, kontroluje je)
II Funkcja prawodawcza
*Parlament Europejski pełni funkcję prawodawczą wraz z Radą. Nie posiada jednak PE prawa do
samodzielnego uchwalania aktów prawnych ! wyj. art.223 ust.2 ToFUE:
1. Samodzielnie może określać status i ogólne warunki pełnienia funkcji członków PE.
Parlament czyni to w formie statutu posła. (= statut posła może być przyjęty samodzielnie przez
PE).
Tryb przyjmowania aktów prawa unijnego przez PE i Radę: zwykła procedura ustawodawcza =
PE i Rada przyjmują dany akt prawny UE na wniosek KE. (art.289 ust.1 ToFUE + art.294 – szczegóły
dot. zwykłej procedury – jest ona stosowana ‘co do zasady’ – o ile traktaty nie stanowią inaczej).
W szczególnych sytuacjach stosowana jest tzw. specjalna procedura ustawodawcza. Polega ona na
tym, że akty przyjmowane są albo przez PE z udziałem Rady albo przez Radę z udziałem PE.
Gdy akt przyjmuje Rada z udziałem PE: zanim Rada przyjmie dany akt prawny, to albo musi się z
PE skonsultować i np. uzyskać opinię lub musi uzyskać zgodę PE. PE wyraża zgodę tylko w 1
głosowaniu. Natomiast zwykła procedura charakteryzuje się tym, że bierze udział w kilku
czytaniach i ma też wpływ na jego ostateczny kształt.
2. Przyjęcie nowego państwa członkowskiego – Rada potrzebuje zgody PE
3. Wyraźne naruszenie wartości UE przez państwo UE – Rada potrzebuje zgody PE
4. Poszerzenie katalogu praw obywatelskich UE – Rada potrzebuje zgody PE
5. Uchwalenie przepisów dot. harmonizacji podatków pośrednich – uchwala Rada, ale potrzebuje
konsultacji / opinii PE (jest niewiążąca!) art.113 ToFUE
6. Zbliżanie przepisów ustawowych, wykonawczych i adm. państw członkowski dot.
funkcjonowania rynku wewnętrznego – Rada konsultuje się z PE
7. Prawo inicjatywy ustawodawcze – prawo przygotowania projektu aktu prawnego – co do zasady
NIE posiada tej kompetencji, natomiast posiada prawo pośredniej inicjatywy ustawodawczej =
PE może zażądać, aby KE wystąpiła z odpowiednim projektem aktu prawnego ! wyj.: możliwość
przygotowania projektu jednolitej procedury dot. wyboru członków PE we wszystkich państwach
członkowskich (art.223ust.1 ToFUE)
III Funkcja kontrolna
1. Tworzenie tymczasowych komisji śledczych (powoływane są do zbadania zarzutów dot.
naruszenia lub niewłaściwego stosowania prawa UE)
2. Przyjmowanie petycji składanych przez osoby prawne lub fizyczne ,przebywające na terenie,
któregoś z państw członkowskich, w kwestiach wchodzących w zakres działalności UE.
3. Przeprowadzanie dyskusji nad sprawozdaniem rocznym przekazywanym PE przez KE.
4. Kontrolowanie działalności innych instytucji UE:
- PE może udzielić KE wotum nieufności ze względu na jej działalność
- Europejski Bank Centralny – możliwość przesłuchania Prezesa Zarządu EBC oraz pozostałych
członków zarządu
- Rada Europejska – po każdym posiedzeniu RE, jej przewodniczący przedstawia PE raport /
sprawozdanie dot. posiedzenia
5. Prawo do wnoszenia skarg do Trybunału Sprawiedliwości UE (PE jest w tym zakresie podmiotem
uprzywilejowanym, obok państw członkowskich, Rady i KE) – może zaskarżyć każdy akt, który
uważa za niezgodny z traktatami.
6. Interpelacje i zapytania poselskie (co do zasady kierowane do KE)
IV Funkcja budżetowa
1. PE wraz z Radą uchwala budżet UE – uchwalenie następuje w drodze specjalnej procedury
prawodawczej z art.314 ToFUE.
2. Sprawowanie kontroli politycznej nad wykonaniem budżetu. (Instytucją, która wykonuje
budżet jest KE). Takim instrumentem jest tzw. absolutorium z wykonania budżetu – potwierdza
prawidłowość wykonania budżetu przez KE.
V Funkcja wewnątrzorganizacyjna
1. PE może uchwalać własny regulamin wewnętrzny.
2. Możliwość uchwalania statutu posła (statut – warunki wykonywania mandatu przez posła)
VI Funkcja międzynarodowa
1. Uczestniczenie w procesie zawierania niektórych umów międzynarodowych; np.:
- umowy w sprawie przystąpienia do Unii nowego państwa
- zgoda na umowy, które nakładają obciążenia na budżet UE
- zgoda na umowy, które ustanawiają instytucjonalne formy współpracy (ustanawiające
organizacje międzynarodowe)
-----------------------------------RADA UNII EUROPEJSKIEJ-----------------------------------------
= Rada
= Rada Ministrów
Powstała na mocy traktatu o fuzji z 1965r.
Rada powstała w miejsce 3 innych organów – ponieważ wcześniej działały 3 wspólnoty europejskie
i każda z nich miała charakter Rady.
Traktat o fuzji połączył te 3 rady i ustanowiono jedną Radę Ministrów wspólnot europejskich.
Na mocy decyzji podjętej przez Radę w listopadzie 1993r. – Rada zmieniła nazwę na Radę UE.
Nowa nazwa jest używana, gdy podejmuje decyzje, akty dot. polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa.
SKŁAD Rady:
Przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym, którzy upoważnieni są do
zaciągania zobowiązań w imieniu państwa, które reprezentują oraz do wykonywania prawa głosu.
– art.16 ust.2 ToUE (są to ministrowie rządów państw członkowskich - często też ich zastępcy).
Którzy ministrowie zasiadają w Radzie?
W zależności od przedmiotu obrad Rada może występować w różnych składach(konfiguracjach).
Które konfiguracje Rady przewidziane są w traktatach?
Traktat o UE wymienia 2 konfiguracje Rade:
1. Rada do spraw ogólnych
2. Rada do spraw zagranicznych
Pozostałe składy Rady zostały określone przez Radę ds. ogólnych w decyzji podjętej 1.12.2009r.
- Rada spraw gospodarczych i finansowych
- Rada wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
- Rada konkurencyjności
- Rada edukacji młodzieży, kultury i sportu
Poszczególne konfiguracje odbywają się z różną częstotliwością. Najczęściej spotyka się Rada ds.
ogólny (ok. 1 raz w miesiącu).
Zgodnie z regulaminem wew. Rady państwa członkowskie mają swobodę w decydowaniu, którzy
ministrowie zasiadają w poszczególnych konfiguracjach.
Regulamin wew. Rady umożliwia również zasiadanie kilku ministrów w danej Radzie – ale nie
powoduje to, że państwo ma więcej głosów!
Rada do spraw ogólnych jest najważniejsza. Zasiadają w niej ministrowie spraw zagranicznych.
Zapewnia ona spójność prac pozostałych składów Rady . Do jej zadań należy również
przygotowanie posiedzeń RE i zapewnienia ich spójność, ciągłość w powiązaniu z
Przewodniczącym RE. Zajmuje się kwestiami związanymi z rozszerzeniem UE o nowe państwa
członkowskie.
27.04.2016
PREZYDENCJA W RADZIE:
art.16 ustęp 9 ToUE.
Prezydencję w Radzie, z wyjątkiem konfiguracji Rady ds. Zagranicznych, sprawują na zasadzie
równej rotacji przedstawiciele państw członkowskich. Przewodniczącym jest minister ds.
zagranicznych państwa, które sprawuje prezydencję.
Rada ds. zagranicznych zawsze obraduje pod kierownictwem wysokiego przedstawiciela UE ds.
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa!
Zasady określania państwa, które sprawuje prezydencję:
1. Zasada równej rotacji - przedstawiciele państw członkowskim w Radzie na warunkach
określonych przez RE.
1.12.2009r. – przyjęto tę zasadę decyzją RE:
!
prezydencję Rady sprawują uprzednio ustalone grupy liczące 3 państwa członkowskie, przez
okres 18 miesięcy
!
każde z trzech państw (= trojki), sprawuje prezydencję przez 6 miesięcy
!
Polska sprawowała prezydencję o lipca do grudnia 2011 roku
!
trojka ma określać pewne wspólne priorytety, ma to zapewnić ciągłość prac Rady
!
trojki składają się z 3 państw pochodzących z różnych części geograficznych UE oraz z różnych
państw pod względem wielkości – uwzględnienie różnorodności demograficznej i geograficznej
!
wszystkie państwa, niezależnie np. od liczby mieszkańców, sprawują prezydencje przez 6
miesięcy
prezydencja =/= przewodniczący Rady
Prezydencja – państwo wykonujące funkcje określone w traktatach.
Przewodniczący – przedstawiciel państwa sprawującego prezydencję.
!
Prezydencja rady ma charakter funkcjonalny i jest pewnym zbiorem funkcji / kompetencji
wykonywanych przez państwo członkowskie sprawujące prezydencję
!
Istota prezydencji polega więc na powierzeniu pewnych szczególnych kompetencji, na
określony czas, każdemu z państw członkowskich
!
Prezydencja może być wykonywana także przy użyciu zasobów przekazanych państwu przez
Sekretariat Generalny Rady
Funkcje prezydencji:
1. Zarządzająca
Jest 1 z najważniejszych. Związana jest z zarządzaniem pracami Rady oraz jej organów.
Np. zwoływanie posiedzeń Rady (z własnej inicjatywy lub na żądanie KE czy 1 z państw
członkowskich). Ponadto prezydencja odpowiedzialna jest za przygotowanie prowizorycznego
programu obrad każdego z posiedzenia Rady. Ma kierować samymi obradami – zarządzanie
głosowań podczas posiedzeń, podpisywanie aktów prawnych uchwalanych przez Radę. Ponadto
prezydencja Rady organizuje posiedzenia różnych komitetów i grup roboczych Rady, a także
odpowiedzialna jest za stosowanie regulaminu wewnętrznego Rad dla sprawnego przebiegu
obrad.
2. Planistyczna
Polega na tym, że zgodnie z regulaminem wewnętrznym Rady, co 18 miesięcy ustalona wcześniej
grupa 3 państwa przygotowuje projekt programu działania Rady na okres 18 miesięcy.
3. Mediacyjna
Prezydencja musi jak gdyby wcześniej przygotować grunt pod osiągnięcie kompromisu pomiędzy
państwami. Prezydencja ma przyczynić się do osiągnięcia kompromisu. Czasami ta funkcja może
wiązać się z pewnym przymuszeniem państwa do osiągnięcia kompromisu.
4. Współpraca z instytucjami unijnymi
Reprezentowanie Rady przed innymi organami (głównie PE i jego komisje)
5. Reprezentacyjna w stosunkach zewnętrznych
Wejście w życie Traktatu z Lizbony bardzo ograniczyło kompetencje Rady w zakresie
reprezentacji w stosunkach zewnętrznych. Prezydencja zastępuje wysokiego przedstawiciela
podczas posiedzeń Rady ds. zagranicznych.
* Prezydencja nie jest organem!
* Przewodniczący tak
KOMITET STAŁYCH PRZEDSTAWICIELI
Jest to organ pomocniczy Rady!
Zwany jest COREPER (=koreper). Ma on swoją pozycję traktatową, jest określony w traktatach –
art.16 ustęp 2 ToUE
Członkowie: ambasadorzy państw członkowskich akredytowani przy UE oraz ich zastępcy.
Funkcje coreper:
- przygotowywanie prac Rady
- wykonywanie prac zleconych przez Radę
- określone są w regulaminie wew. Rady
- zapewnia spójność polityk i działań UE
- zapewnia przestrzeganie zasad legalności, pomocniczości i proporcjonalności
- może podjąć pewne decyzje proceduralne (np. posiedzenie odbędzie się w innym miejscu niż
Bruksela czy Luksemburg)
- jest kanałem wymiany informacji pomiędzy Radą a administracją państw członkowskich
- selekcjonują niektóre projekty aktów prawnych
SEKRETARIAT GENERALNY RADY
Stoi na czele administracji Rady. Na czele jest Sekretarz Generalny. Sekretariat jest
odpowiedzialny za przygotowywanie posiedzeń z Rady. Sekretarz Generalny może wykonywać
również funkcję depozytariusza umów.
Funkcje Rady:
* Najważniejsza instytucja prawodawcza.
1. Funkcja prawodawcza
- wraz z PE wykonuje funkcję prawodawczą (= zwykła procedura ustawodawcza)
- stanowienie prawa unijnego samodzielnie (czasami musi współdziałać z PE – zgoda lub opinia)
- nie ma inicjatywy ustawodawczej, tylko pośrednie prawo inicjatywy ustawodawczej = Rada
może wystąpić do Komisji z żądaniem, by wystąpiła ona z konkretnym projektem aktu prawnego
2. Funkcja kreacyjna
- Rada decyduje o obsadzie składu personalnego wielu instytucji UE
- mianuje kwalifikowaną większością głosów członków Trybunału Obrachunkowego
- mianuje członków komitetu ekonomiczno-społecznego i członków komitetu regionów
- przyjmuje listę osób, które proponuje mianować członkami KE
- możliwość zwiększenia liczby osób wchodzących w skład niektórych instytucji unijnych (na
żądanie TS, Rada może zwiększyć liczbę jego Rzeczników Generalnych czy zwiększenie liczby
sędziów Sądu ds. służby publicznej UE)
3. Funkcja kontrolna
- jest wykonywana przez Radę w ograniczonym zakresie
- może kontrolować inne instytucje unijne poprzez system skarg kierowanych do TS
(Rada może wnosić skargę do TS np. na zaniechanie podjęcia działania przez instytucje czy może
wnieść skargę o unieważnienie danego aktu, przyjętego przez inną instytucję)
- może kontrolować państwa członkowskie (wykonywanie postanowień Unii gospodarczej i
monetarnej – np. stwierdza istnienie nadmiernego deficytu budżetowego)
4. Funkcja wewnątrzorganizacyjna
- Rada określa pewne ważne aspekty funkcjonowania innych organów
(np. Rada uchwala statut urzędników UE)
- ustala wysokość uposażenia członków instytucji unijnych
- uchwala własny regulamin wewnętrzny
5. Funkcja międzynarodowa
- upoważnia KE do otwarcia negocjacji prowadzących do zawarcia umów międzynarodowych z
państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi
- wyznacza skład komitetów, które są konsultowane przez KE w trakcie negocjacji
- może uchwalać wytyczne kierowane do negocjatorów UE
- przyjmuje decyzje upoważniające do podpisania umowy oraz jej zawarcia
Podejmowanie decyzji przez Radę:
Art. 16 ustęp 3 ToUE
Kwalifikowana większość swoich członków, o ile traktaty nie stanowią inaczej (jest to
procedura stosowana co do zasady; najczęściej)
WYKŁAD 11.05.2016r.
Podejmowanie decyzji przez Radę:
Art. 16 ustęp 3 ToUE
1. Kwalifikowana większość swoich członków, o ile traktaty nie stanowią inaczej (jest to procedura
stosowana co do zasady; najczęściej).
Należy ją rozważać poprzez etapy przejścia od systemu nicejskiego do systemu lizbońskiego:
ETAP I - system nicejski, obowiązywał do 31 października 2014r.
System nicejski:
- opierał się na potrójnej większości głosów
a) po pierwsze brano pod uwagę system głosów ważonych – bierze się pod uwagę liczbę
mieszkańców i według niej ustala się liczbę głosów na dane państwo; w sumie wszystkie państwa
posiadały 352 głosy i żeby daną uchwałę przyjąć wymagało to zebrania 260 głosów)
b) to 260 głosów musiało być oddane przez co najmniej 15 państw
*te 2 większości muszą być spełnione obligatoryjnie
c) klauzula weryfikacji demograficznej – tzw. 3 większość; na żądanie państwa członkowskiego
sprawdzano, czy państwa głosujące ‘za’ to co najmniej 62 % ogółu populacji europejskiej
ETAP II – system lizboński, gdzie zastrzega się możliwość podjęcia decyzji w systemie nicejskim
na żądanie któregokolwiek z państw członkowskich
Rozpoczął się1 listopada 2014 roku i będzie trwać o 31 marca 2017r.
Wchodzi tu w życie nowa definicja większości kwalifikowanej – przewiduje tylko 2 większości.
Większość kwalifikowana:
- stanowi ją 55% członków Rady, ale nie mniej niż 15%
- reprezentujących co najmniej 65% ogółu populacji Unii
Różnice: nie ma głosów ważonych w systemie lizbońskim, każde państwo ma 1 głos. W systemie
nicejskim, żeby projekt decyzji zablokować trzeba było stworzyć grupę państw, które miałoby 39%
populacji Unii, w lizbońskim 36% - zmienił się próg klauzuli weryfikacji demograficznej.W
systemie lizbońskim, na żądanie któregokolwiek państw członkowskich decyzja będzie musiała
być podjęta na zasadzie systemu nicejskiego!
ETAP III od 1 kwietnia 2017r
- wchodzą w życie zasady głosowania przyjęte w traktacie z Lizbony (55% państw i 65% populacji)
- wchodzi w życie deklaracja nr 7 do traktatu z Lizbony
- nie ma już tutaj powrotu do systemu nicejskiego
2. Głosowanie jednomyślne
Odnosi się do takich spraw, które mają największe znaczenie dla funkcjonowania UE. Polega na
tym, że nie może być głosów przeciwnych. Wstrzymanie się od głosu przez członka nie stanowi
przeszkody do podjęcia uchwały, która wymaga jednomyślności. Np. uchwalanie środków mających
na celu zwalczanie dyskryminacji – art.19 ust.1 ToFUE czy uchwalanie przepisów dot. uzupełnienia
praw wynikających z posiadania obywatelstwa UE – art.25 ToFUE
3. Zwykła większość głosów
Każde państwo ma 1 głos. Jeśli jest więcej ‘za’ niż ‘przeciw’ to decyzja zapada. Znajduje
zastosowanie w kwestiach proceduralnych i podczas uchwalania regulaminu wew. Rady. Np.
ustalenie porządku obrad Rady.
4. Większość 4/5 członków Rady
Na podstawie tej większości, Rada może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego
naruszenia przez państwo członkowskie wartości, na których oparta jest UE. Art. 7 ustęp 1 ToUE.
KOMISJA EUROPEJSKA
= Komisja; instytucja ta powstała na podst. Traktatu o Fuzji z 1965r. (wszedł w życie w 1967r) – i
wtedy to powstała Komisja Wspólnot Europejskich. Powyższa Komisja powstała w wyniku
połączenia 3 innych komisji:
1. Komisja EWG
2. Komisja EURATOM
3. Wysoka władza EWWiS.
Komisja ta zastąpiła te 3 wspólnoty i działała jako jednolity organ.
Podstawy prawne działania Komisji:
- art. 17 ToUE
- przepisy ToFUE
Skład KE:
art. 17 ustęp 4 ToUE
Od 1 listopada 2014r. KE miała się składać z liczby, która odpowiadać będzie 2/3 państw
członkowskich, chyba że RE stanowiąc jednomyślnie podejmie decyzję o zmianie tej liczby. RE
właśnie taką decyzję podjęła w 2013r., i do końca 2019r. zasadą ma być 1 państwo – 1 komisarz.
Tryb wyboru członków KE: !!!!!!!!!
= komisarzy
! wybierani ze względu na ich ogólne kwalifikacje
! niezależność
! znajomość spraw europejskich
Procedura wyboru = procedura inwestytury:
I etap: RE uwzględniają wyniki wyborów do PE i działając kwalifikowaną większością głosów
przedstawia PE kandydata na przewodniczącego KE oraz następnie kandydat jest wybierany przez
PE większością głosów - jeżeli PE nie zatwierdzi tego kandydata, to RE musi w ciągu 30 dni
przedstawić nowego kandydata; po zatwierdzeniu kandydata wybiera on (?) z PE pozostałych
członków
II etap: Rada w porozumieniu z wybranych przewodniczącym przyjmuje listę pozostałych osób,
które proponuje mianować członkami KE.
Przewodniczący PE zwraca się do kandydatów na stanowiska członków KE o stawienie się przed
komisjami parlamentarnymi właściwymi dla przedmiotu ich przewidywanej działalności i odbywają
się przesłuchania tych kandydatów – po przesłuchaniach Przewodniczący i pozostali Komisarze
podlegają zatwierdzeniu przez PE (który zatwierdza KE kolegialnie – jako całość – PE nie może
odmówić zgody na konkretnego kandydata, wtedy musiałby nie zatwierdzić wszystkich kandydatów.
III etap: mianowanie KE przez RE działającą kwalifikowaną większością głosów.
*Wysoki Przedstawiciel Unii mianowany jest przez RE kwalifikowaną większością głosów po
uzyskaniu zgody Przewodniczącego KE.
Koniec kadencji członka KE:
- upływ 5 letniej kadencji
- śmierć
- orzeczenie przez TS o dymisji Komisarza
- rezygnacja
- koniec kadencji w wyniku odwołania całego składu KE w wyniku uchwalenia wotum nieufności
przez PE
WYKŁAD
18.05.2016r.
Status komisarzy:
(członków komisji)
!niezależność(dot. zarówno rządów państw członkowskich, ale także innych organów); ma ją
zagwarantować zakaz udzielania instrukcji przez rządy państw członkowskich oraz to, że w trakcie
kadencji komisarze nie mogą podejmować żadnej dodatkowej działalności zawodowej
! dot. byłych komisarzy: zakaz przyjmowania funkcji lub korzyści, które sprzeciwiałyby się z
funkcją, którą niegdyś piastowali
!immunitet jurysdykcyjny co do dokonanych przez nich czynności służbowych (nie można ich
pociągnąć do odpowiedzialności w związku z tym co zrobili w ramach wykonywania swojej
funkcji); ma charakter bezterminowy, przysługuje komisarzom także po zakończeniu funkcji
! Rada lub Komisja (?) mogą wystąpić o wydanie orzeczenia o dymisji komisarza
! art.246 ToFU – można ich pozbawić prawa do emerytury
Struktura wewnętrzna KE:
Można powiedzieć, że występuje w 2 rolach, że strukturę KE należy omawiać
IKOLEGIUM KOMISARZY
To 28 członków. Składa się z:
1. Przewodniczącego KE
(kiedyś nazywany: primusinterpares – pierwszy wśród równych; po traktacie z Lizbony zmieniła się
pozycja Przewodniczącego i nie można go już tak nazywać; jednak ma szczególną, wyjątkową
pozycję; ma szczególny tryb wyboru: jest wybierany przez RE)
Kompetencje Przewodniczącego KE:
a) podział zadań pomiędzy poszczególnych komisarzy
b) sprawuje polityczne kierownictwo nad działaniami KE
c) wyposażony jest w prawo do zażądania od komisarza złożenia przez niego rezygnacji
d) może mianować wiceprzewodniczących spośród członków KE
e) ustala porządek pierwszeństwa w KE
f) reprezentuje KE w stosunkach zewnętrznych
2. Komisarze
3. Gabinety członków KE
To grupa najbliższych współpracowników komisarza. Mogą go zastępować na posiedzeniu
kolegium.
IIAPARAT URZĘDNICZY
1. Sekretariat Generalny
Na czele z Sekretarzem Generalnym. To obsługa administracyjna KE. Wspiera Przewodniczącego
Komisji w przygotowywaniu prac, kolegium. Dokonuje koordynacji działalności służb Komisji
Służby adm. Komisji:
1. Dyrekcje Generalne:
- odpowiedniki ministerstw w państwach członkowskich
- zajmują się określonymi sprawami
- jest ich 28
- np. ds. rolnictwa
2. Służby Równoważne (horyzontalne):
- kwestie administracyjne
- wykonuje zadania szczegółowe
- np. służba zajmująca się adm., kontrola finansowa, ochrona danych osobowych, sporządzanie
statystyk.
Tryby podejmowania decyzji:
1. W drodze procedury ustnej na swoich posiedzeniach
Na wniosek decyzji 1 lub kilku członków, głosuje się większością głosów.
2. W drodze procedury pisemnej
Członkowie KE mogą zaaprobować projekt w inny sposób niż głosowanie. Przez złożenie podpisu
pod projektem – warunek: projekt musi być zatwierdzony przez służbę prawną KE.
3. W drodze procedury uprawnienia
KE może upoważnić 1 lub kilku komisarzy do podejmowania w jej imieniu decyzji w zakresie
zarządzania lub środków administracyjnych
4. W drodze procedury delegacji uprawnień.
KE może przekazać prawo do przyjmowania pewnych środków zarządzania lub adm. Dyrektorom
Generalnym lub szefom Służb Horyzontalnych.
FUNKCJE KE:
I Funkcja kontrolna
- czuwa nad stosowaniem traktatów i środków przyjmowanych przez instytucje na ich podstawie
- nadzoruje stosowanie prawa pod kontrolą TS UE
* Dzięki tej roli KE jest często nazywaną strażniczką traktatów, tzn. KE kontroluje czy podmioty
podlegające normom prawa UE te normy wykonują.
- KE kontroluje państwa członkowskie, podmioty prawa krajowego (osoby prawne i fizyczne) i inne
instytucje unijne
- instrumenty kontroli:
a) wobec państw członkowskich: skarga na naruszenie prawa wniesiona przez KE do TS UE
b) skarga do TS o stwierdzenie nieważności aktów wydanych przez inne instytucje UE
c) skarga o zaniechanie działania przez inne instytucje
II Funkcja prawodawcza
- dot. udziału KE w unijnym procesie legislacyjnym
- KE przysługuje niemal wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej
- samodzielne stanowienie prawa:
a) kompetencja ta wynika bezpośrednio z traktatów = prawotwórcze kompetencje własne KE
b) kompetencja ta jest przekazana Komisji przez Rade i PE – dot. przyjmowania aktów
delegowanych i wykonawczych
II Funkcje wykonawcze i zarządzające
- KE jest organem o charakterze wykonawczym
- prowadzenie bieżącej polityki UE
- wykonywanie budżetu
- reprezentowanie Unii w obrocie krajowym i zagranicznym
- wykonywanie aktów prawnych uchwalonych przez PE i Radę lub samodzielnie przez Radę
- jest „czymś na kształt rządu” – struktura i funkcję przemawiają za tym, by KE traktować czymś na
kształt rządu
III Funkcje międzynarodowe
- reprezentowanie UE w stosunkach zewnętrznych (wyj. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa)
- negocjowanie umów międzynarodowych w imieniu UE (po upoważnieniu Rady; Rada może
określić KE wytyczne negocjacyjne)
25.05.2016
1. art 13 T.U.E
Europejski Bank centralny
jest jedną z najmłodszych instytucji unijnych. Uzyskał status instytucji od 2009r po
traktacie z Lisbony.
1 czerwca 1998r.
- powstał . Powstał w oparciu o funkcjonujący już
wcześniej Istytut Walutowy. E.B.C - Na początku działał jako organ współnot.
Przepisy art 127-133. - Dotyczą Unii gospodarczo-walutowej,
dotyczą struktury instytucjonalne - 282-284 T.O.F.U
Protokół nr 4 w sprawie statutu Eu. Banków Centralnych ... - specjalny protokół
dołączony do traktatów.
E.B.C - jest instytucją ue. która na podstawie art 282 T.O.F.U -
posiada osobowośc
prawną
!
Bank jest niezależny w wykonywaniu swoich uprawnień i zarządzaniu finansami. Ma
zdolność prawną i zdolnośc do czynności prawnych o najszerszym zakresie.
Korzysta na terytorium państw członkowskich z przywilejów i immunitetów, które mają
mu umożliwić nieskrępowane wykonywanie zadań.
Podmiotowość prawna ma też wymiar prawa miezynarodowego publicznego - e.b.c może
dogrywać pewną role w stosunkach miedzynarodowych, może działać samodzielnie.
Uczestniczy też w pracach niektórych organizacji miedzynarodowych.
Struktura wewnętrzna:
- Rada prezesów - tworzą członkowie zarządu oraz prezesi Banków centralnych państw
strefy Euro. KAżdy ma 1 głos. Zadania - rada prezesów podejmuje decyzje niezbędne do
zapewnienia wykonywania zadań powieżonych Europejskiemu B.C. np ustalanie polityki
pienieżnej uni, określanie podstawowych stóp procentowych, określanie wielkości rezerw
jakie państwa utrzymują w systmie europejskim banków centralnych
- Zarząd - dziala w skłądzie 6 członków w tym prezes, vice-prezes i pozostali 4
członkowie. Są wybierani na kadencje 8 letnią jednak można pełnić taką funcje tylko raz.
Członków zarządu mianuje R.Europejska większością kwalifikowaną, mianuje ich na
zalecenie Rady i po konsultacji z parlamentem europejskim i Radą prezesów E.B.C.
Kandydaci muszą mieć:
-
kryterium obywatelstwa ( muszą być członkami krajów europejskich),
- kompetencj merytorycznych - osoby o uznanym autorytetu i doświadczeniu
zawodowym w dziedzinie pieniądza lub bankowości.
Jest to organ o charakterze wykonwaczym, należy do nich realizowanie polityki
pieniężnej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami rady prezesów. Jest też
odpowiedzialny za przygotowywanie posiedzeń Rady prezesów E.B.C
- Rada Ogólna- skład - prezes i vice-prezes zarządu E.B.C a także prezesi krajowych
Banków centralnych wszyskich panstw członkowskich.
Zadania - Gromadzenie informacji statystycznych, wspieranie działaności sprawozdawczej
E.B.C. Rada ogólna uchwala warunki zatrudnienia członków personelu E.B.C
Siedziba E.B.C jest w Frankfurcie nad Menem.
Funkcje E.B.C
- funcka banku emisyjnego dla państw strefy euro.
- pełni role opiniodawczą, jest konsultowany w każdego aktu ue oraz projektu regulacji
na poziomie krajowym
- ma możliwość wydawania opini
- utrzymuje i zarządza oficjalnymi rezerwami walutowymi państw członkowkich
- może podejmować decyzje oraz wydawać opinie,
- może w ramach funkcji kontrolnej w przypadku nieposzanowania jego decyzji może
nakładać na przedsiębiorstwa grzywny i okresowe kary pieniężne.
2. TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY
Jest organem kontroli finansowej. Pażdziernik 1977 r. Był organem wspólnot a nie
instytucją.
Składa się z jednego przedstawiciela każdego panstwa członkowskiego.
Kandydaci muszą:
- posiadać pewne kwalifikacje merytoryczne ( są wybrani spośród osób które wchodzą
bądz wchodziły do organów kontroli zewnętrznej w ich krajach lub posiadają szczególne
kwalifikacje do piastowania tego stanowiska)
- niezależność kandydatów na człowków T.O
Członkowie:
- członkowie T.O mianowani na okres 6 lat przez rade działającą kwalifikowaną
większością głosów po przeprowadzeiniu konsultacji z Parlamentem Europejskim.
- członkowie muszą w trakcie sprawowania funckcji być całkkowicie niezależni i muszą
działać w interesie U.E.
- po zakończeniu funkcji mają obowiązek zachowania uczciwości i roztropności przy
przyjmowaniu pewnych stanowisk lub korzysci.
Mandat kończy się wraz z upływem czasu, rezygnacji lub śmierci. Członkowie mogą być
zwolnieni z funkcji lub pozbawieni emerytury gdy padł wyrok T.sprawiedliwości, gdy
członek nie odpowiada wymaganiom jego funkcji.
Struktura wewnętrzna:
Jest to organ kolegialny.
Można wskazać istnienie kilku organów, członkowie T.O wybierają ze swojego grona
przewodniczącego ( stanowisko prezesa) - kadencja 3 lata
Prezes
pełni funkcje - zwoływanie posiedzeń, reprezetowanie trybunału w stosunkach z
innymi instytucjami Ue, mianowanie pełnomocników.
Sekretarz generalny
wybierany przez koelgum ( 28 członków) w głosowaniu tajnym.
Kieruje administracją, sekretariatem T.O, ma możliwość mianowania nowych urzędników
i zawierania umów z innymi pracownikami.
Kompetencje T.O:
-jest organem kontroli finansowej
- bada rachunki wszyskich dochodów i wydatków Ue i rachunki wszyskich organów
utworzonych przez unie o ile akt je ustanawiający nie wyklucza takiej możliwości
- T.O bada legalność wszyskich tranzakcji finansowych, i kwestie gospodarności
- bada on dokumenty
Raport Roczny, sprawozdanie roczne - przygotoeuje po zamknieciu każdego roku, który
jest publikowany ...
- może publikować sprawozdanie specjalne - dotyczą określonych dziedzin.
- może wykonywać funkcje prawodawczą, wydaje opinie co do projektów aktów
prawnych które mają znaczenie finansowe.
- moze wykonywac funkcje kontrolną, może występować ze skargami do T.S UE
- status podmiotu półuprzywilejowanego
Wyklad 1.06.2016
Trybunal Sprawiedliwosci UE
Szczegolna instytucja
Składa sie z z 3 organow sadowniczych:( sa od siebie odrebne)
1.trybunał sprawiedliwość - nazywa sie trybunalem stricto sensu
2. sąd
3. Sądy wyspecjalizowane, jest tylko 1 . Sad do spraw sluzby publicznej UE
Kazdy z nich wydaje wlasne wyroki, ma swoja adminjstracje . Rozne sygnatury oznaczenia
wyrokuow TS -C , T- sąd, F- sad wyspecjalizowany. Nowy system wprowadzania oznaczen
orzecznictwa ECLI dotyczy wszystkich sądów unijnych i panst członkowskich.
TS regulowany jest traktatami UE
TS ma swoj statut. Jest zawarty w protokole zalaczonym do traktatów. Ststut jest aktem prawa
pierwotnego. Moze zostac zmieniony przez PE i Rade dzialajace zgkdnie ze zwykłą procedura
prawodawcza .
Każdy z nich posiada wlasny regulamin wewnetzrny, dotyczy szczegółów postepowania przed tymi
organami.
Czlonkowie instytucji TS sa to sedziowie i rzczecznicy generalni. Maja szerokie przywileje i
immunitety
Dlaczego rozbito ta instytucje na 3 organy ?
Jest to efekt ewolucji tego organu od momentu powolania TS ktory działał dla EWWiS w 1952r. ,
byl to jego poprzednik. W 1957 powolano EWG i EWEA i kazdy z nich mial swoj TS i w 1957 roku te
trybunaly zostaly polaczone i powstal TS Wspólnot Europejskich
Trybunal wtedy byl zalany bardzo duza iloscia spraw . Jakosc wyrokow zostala byc wątpliwa.
W 1987 r na podstawie jednolitego aktu europejskiego, wprowadzono Sąd Pierwszej Instancji,
pierwotnie dzialal przy TS jako organ pomocniczy od 1989r. - rozpatrywal część skarg TS , można
sie bylo od wyroku odwolac i ta II instancja byl wlasnie TS. Ten Sad I instancji to jest obecnie -
sąd .
-Zajął sie sprawami pracowniczymi , miedzy UE a pracownikami UE
-Skargi skladane orzez os fizyczne , prawne dotyczace odwolan od decyzji Komisji
Sad I Instancji z czasem zostal poszerzony o nowe uprawnienia, mógł rozpatrywac nowe rodzaje
spraw. Wiazalo sie to rowniez z duzo ilosci skarg . Doprowadzilo to ze nie mogl on sobie z tym
poradzic i na mocy traktatu nicejskiego z 2003 r wprowadzil mozliwosc wprowadzania sądów
wyspecjalizowanych aby odciążyć Sad I instancji. Rada mogla je tworzyc samodzielnie , a , e po
traktackie z Lizbony Rada z Komisja.
Rada w 2004 r utworzyla jes3en sad wyspecjalizowany, dot sluzby cywilnej/publicznej.
Traktat z Nicei dodal Sadowi I instancji nowe kompetencje dotyczace procedury prejudencjalnej .
Spowodowalo to ze kompetence TS i Sadu I Instancji sie zrównały. ( jedyne co to od wyroku Sadu I
Instancji mozna sie odwolac do TS)
Traktat z Lizbony umieścił je na jednym poziomie - to jest obecny kształt.
Skład poszcegolnych organow :
I. TS
Jeden sedzia z kazdego panstwa członkowskiego , 28. + rzecznicy generalni do pomocy
Rzeczników generalnych jest 8, ale to TS moze sie zwrocic o powiekszenie tej liczby o 3 osoby za
zgodą Rady . Od 2014 roku jest ich 9, a do 11 od pazdziernima 2015r.
6 jest stalych , najwieksze panstwa czlonkowskie , jest tez Polska , reprezentant prof.Szpunar z
Polski.
Pozostałe państwa członkowskie dziela sie tymi 5 miejscami
Sędziowie i rzczecznicy musza byc niezależni. Maja spelniac w swoim panstwie warunki
wymagane do sprawowania najwyższych stanowisk sadowniczych. Nie moga sprawowac zadnych
funkcji politycznych, administracyjnych, nie moga podejmowac zadnych prac dodatkowych.
Są nominowani za wspólnym porozumieniem panstw członkowskich.
Kadencja 6 lat , odnawialna. Co 3 lata wymienia sis połowę
Kandydaci musza byc konsultowani z komitetem osobistości, (7 wybitnych prawników),
przesluchuje on kandydata na sedziego i wydaje opinie o jego przydatności.
Zakonczenie kadencji:
-rezygnacja,
-śmierć,
- uplyw czasu,
- za jednomyslna zgoda wszystkich sedziow i rzecznikow generalnych
Wynagrodzenie odpowiadajace wynagrodzeniu czkonkow Komisji
Struktura wewnętrzna.
1. Prezes, 3 lata,
Ma nadzorowac administracje, reprezentuje, przewodniczy pracom TS
2. Wiceprezes ,
3. Rzecznicy generalni - nie rozpatruja oni spraw, maja oni publicznie przedstawic w sposob
bezstronny i niezależny uzasadnionych wnioskow w sprawach ktore zgodnie ze statutem TS
wymagaja ich zaangażowania!
Kazda sprawa jest przekazywana 1 rzecznikowi i on na ostatniej rozprawie omawia swoje wnioski,
swoj punkt widzenia , pomaga sedzia w dokonaniu wyroku, sugeruje jaki powinien byc wyrok, ale
nie jest to opinia wiążąca. Potem juz nie bierze udziału w postępowaniu
Sekretariat:
Na czele sekretarz generalny, bierze udzial w rozprawach, nosi toge
TS obraduje w izbach , ktore skladaja sie z 3 lub 5 sedziow lub w Wielkiej Izbie , ktora skalada sie
z 15 sedziow .
Wielkiej Izbie przewodniczy prezes. Wielka Izba obraduje na rzadanie państwa lub instytucji
ktora jest strona w sprawie. Moze sama ale musza byc sprawy wielkiej wagi.
TS moze obradowac w pelnym skladzie. W pełnym skladzie decyduje o zwolnienie RPO, albo gdy
uzna ze sprawa ma wyjatkowe znaczenie
II. Sąd
Liczbe okresla statut TS , nie mniej niz liczba panstw członkowskich. Mamy ich obecnie 35
Nie ma tutaj rzecznikow generalnych , ale Prezes moze powierzyc 1 z sedziow wykonywanie
kompetencji rzecznika
Ma byc niezalezny , wybierani sa z osob ktore moga zajmowac wysokie stanowiska sądowe
Kadencja 6 lat, mianuje sie za wspolnym porozumieniem panstw członkowskich, kandydaci
konsultowani z komitetem osobistośći
Struktura wewnętrzna.
Prezwodniczacy, sekretarz
Podzial na izby jets na nocy statutu TS , podobna do organizacji Izb TS
III. Sądy wyspecjalizowane
Maja byc do rozpatrywania i załatwiania określonego rodzaju spraw wniesionych w specyficznych
obszarach.
Sady wyspecjalizowane sa tworzone przez Rade i PE na wniosek Komisji po konsultacji z z TS
Czlonkowie sa mianowani jednomyslnie przez Rade
Osoby o niekwestionowanej niezależności ktore moga zajmowac stanowiska sądowe
Od orzeczeń przysluguje prawo odwolania do Sądu , musi byc ograniczone tylko do kwestii
prawnych
W 2004 jedyny i jedyny sąd ds sluzby publicznej - spory UE a pracownicy UE
Sklad.
7 sędziów, mianowani przez Rade jednomyslnie
Kadencja 6 lat
Moga też byc sędziowie tymczasowi (ad interim) , ktorzy sa mianowani jednomyslnie przez Rade
na wniosek prezesa TS , kwestie zastepstwa sedziego np. stan zdrowia.
Sa konsultowani z komitetem osobistośći
Struktura wewnetrzna:
Prezes, na 3 lata
Moze obradowac w skladach jednooskobowych, w Izbach lub w pełnym składzie.
Nie ma swej administracji, jest wspierany przez służby TS i Sądu
Istnieje mozliwosc odwolania do Sadu w terminie 2 miesiecy od momentu wydania orzeczenia,
odwolanie ograniczone do kwestii prawnych
Kompetencje:
Art 19ust 1 traktatu o UE - tylko na egzaminie to z kompetencji !!
Zakres zagadnień , nic poza
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Instytucje Europejskie, Instytucje Europejskie - Wyklady Zielinskiego
Instytucje europejskie wykład 2017
instytucje - wydruk wykład 4, SWPS SOCJOLOGIA, INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ I JEJ EWOLUCJA
EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ wykłady
Instytucje europejskie
Instytucje europejskie2
RADA EUROPY.Kern, administracja publiczna-ćw, instytucje europejskie
1. Zarządzanie Instytucjami Kredytowymi - wykłady, FiR, Zarządzanie Instytucjami Kredytowymi
stelmach od patrycji, pytanie 9 prezyd KRN, Współczesne instytucje polityczne - wykłady Dr Andrzej S
B. W. w Unii Europejskiej - wyklad 08.10, Sudia - Bezpieczeństwo Wewnętrzne, Semestr III, Bezpieczeń
Zarządzanie instytucjami finansowymi wykłady
SEKTOR FINANSOWY W UNI EUROPEJSKIEJ wykład
Instytucje Europejskie, Instytucje Europejskie - opracowanie ok 500 pytan, Instytucje Europejskie
Instytucje Europejskie - skrypt (1)
Postepowanie administracyjne w instytucjach europejskich 20 XI 2010
Smieci, IWE, SYSTEM PRAWNO - INSTYTUCJONALNYWSPÓLNOT EUROPEJSKICH
więcej podobnych podstron