Gedeon Richter PLC. S.A. Przedstawicielstwo w Polsce

ul. Królowej Marysieńki 70, 02-954 Warszawa

tel. [phone], fax [phone]

Poradnik

dla kobiet po porodzie

www.azalia-gr.pl

AZ

A-062008-04

musisz się troszczyć o swojego niemowlaka,

ale mimo to możesz się cieszyć pełnią życia

Wstęp - Od autora

Wiele osób uważa, że kobieta w okresie laktacji musi zajmować się tylko dzieckiem, karmić go i przewijać.
Tymczasem świat poszedł dalej, dostępne są jednorazowe pieluszki, są wygodne ubranka dla niemowląt. Wygodne
mieszkania, samochody i pralki automatyczne znacznie ułatwiają życie młodych matek. A do tego jeszcze, w wielu
rodzinach, mężczyźni także angażują się w codzienną pielęgnację niemowląt. Wydaje się więc, że współczesne
matki karmiące piersią mogą znacznie wcześniej, niż kiedyś, zacząć się cieszyć pełnią życia.

Zgodnie ze współczesną praktyką położniczą kobieta krótko po porodzie wypisywana jest ze szpitala i musi przejąć
opiekę nad sobą i nad noworodkiem. Jeżeli kobieta rodzi po raz kolejny, to jest jej łatwiej podołać obowiązkom.
Matka rodząca pierwszy raz, jest w trochę gorszej sytuacji, musi korzystać z pomocy i rad osób trzecich i częściej
sięgać do różnego typu, zwykle zbyt obszernych poradników. W tej krótkiej broszurce zawarte są jedynie rady
dotyczące połogu. Mam nadzieję, że ułatwi to znalezienie odpowiednich informacji.
Jesteś szczęśliwą matką, urodziło się dziecko i pojawiła się w twoim życiu nowa osoba wymagająca opieki i uwagi.
Ale ty także masz własne potrzeby, czas by zająć się sobą i wrócić do formy sprzed ciąży i porodu. Trzeba wziąć pod
uwagę, że twoje ciało po dziewięciu miesiącach ciąży nie może zmienić się z dnia na dzień, musisz się z tym pogodzić
i wykazać trochę cierpliwości i uporu. Okres bezpośrednio po porodzie (pierwsze 6 tygodni) nazywany jest połogiem.
Obwód brzucha szybko zmniejsza się, ty sama zaczynasz wyglądać podobnie jak przed ciążą. W tym czasie zachodzą
w twoim organizmie wielkie zmiany fizyczne, zachodzą także zmiany emocjonalne. Zaczynasz odgrywać swoją
nową rolę życiową: rolę matki. Ale nie zapominaj także, że dziecko ma ojca, który może ci wiele pomóc. Musisz się
nauczyć jak godzić interesy i potrzeby całej twojej rodziny.

Jest wiele sposobów na to by radzić sobie w połogu. Odżywiaj się racjonalnie, wykorzystaj pomoc ze strony innych
osób i pamiętaj, że czasami trzeba będzie trochę odpocząć.

FIZJOLOGIA POŁOGU

Zmiany zachodzące w macicy
Po urodzeniu się dziecka macica podlega zasadniczym
zmianom i musi upłynąć wiele tygodni aby narząd ten wrócił
do swoich pierwotnych rozmiarów. W ciąży, macica powiększa
się i przystosowuje wielkością do rozmiarów płodu i popłodu.
Zaraz po porodzie, przez powłoki brzuszne można wyczuć
macicę jako twardą masę wypełniającą jamę brzuszną aż do
poziomu pępka.

Obkurczanie się macicy jest procesem ciągłym i może trwać
nawet kilka tygodni. Możesz więc, jeszcze przez dłuższy czas
po porodzie, odczuwać bóle związane z obkurczaniem
macicy. Leżenie na brzuchu i przyjmowanie łagodnych
środków przeciwbólowych może zmniejszyć uciążliwość tego
okresu. Staraj się więcej pić i częściej oddawać mocz, przy
opróżnionym pęcherzu macica kurczy się skuteczniej i sprawia
to mniej bólu.

W czasie karmienia piersią możesz odczuwać nasilanie się
bólu brzucha. Drażnienie brodawki sutkowej podczas ssania,
stymuluje przysadkę mózgową, to wyzwala wydzielanie
oksytocyny wywołującej skurcze macicy. Mimo, że przczynia
się to do pobolewnia brzucha, to dodatkowa stymulacja
macicy jest bardzo korzystna. Jeśli trzeba, zawsze możesz
sięgnąć po łagodne środki przeciwbólowe (w połogu
przeważnie zaleca się środki oparte na paracetamolu).

1

2

TYPOWE OBJAWY I DOLEGLIWOŚCI

Ból krocza
Możesz odczuwać ból w kroczu (krocze jest to obszar pomiędzy pochwą a odbytem). Mogło bowiem dojść do
rozciągnięcia w tej okolicy, może miałaś nacięte krocze lub doszło do uszkodzenia tkanek podczas porodu, 3-4
tygodnie po porodzie ból ten powinien już całkowicie ustąpić.
Jeśli odczuwasz bardzo silny ból, to przez 24 godziny po porodzie przykładaj - w to miejsce - woreczek z lodem.
Stosowanie lodu doprowadzi do zmniejszenia ukrwienia i do zmniejszenia obrzęku. Po upływie 24 godzin od
porodu, weź ciepłą kąpiel lub zrób nasiadówkę. Te czynności należy powtarzać kilkakrotnie w ciągu doby. Inne
sposoby łagodzenia dolegliwości, to stosowanie środków znieczulających w aerozolach, chodzenie (aby
poprawić krążenie), okłady i wykonywanie ćwiczeń mięśni krocza.
Oddawanie moczu także bywa bolesne. Składniki moczu mogą drażnić miejsce nacięcia krocza. Możesz
spróbować oddawać mocz na stojąco, lub w czasie oddawnia moczu obmywaj krocze bieżącą wodą.

Oddawanie stolca
Przez kilka dni po porodzie układ pokarmowy pracuje wolniej, mięśnie brzucha także nie są w pełni wydolne. Być
może uprzednio miałaś lewatywę lub doszło do opróżnienia jelit podczas bólów partych. Środki przeciwbólowe,
stosowane w czasie porodu mogły także spowodować zaparcie. Problemy z wypróżnieniami mogą się
utrzymywać przez 4-5 dni po porodzie. Aby układ pokarmowy pracował wydajniej, spożywaj więcej produktów
bogatych w błonnik i dużo pij. Możesz korzystać z dostępnych bez recepty, łagodnych środków przeczyszczających.
Picie kompotu z suszonych śliwek (uwaga; kompot nie może być słodki) i jedzenie suszonych śliwek lub
rodzynek, to naturalne sposoby regulacji wypróżnień. Jeśli przez tydzień po porodzie nie możesz oddać stolca, to
powinnaś zgłosić się do lekarza.
Nacięcie krocza i hemoroidy mogą utrudniać oddawanie stolca, mogą także być przyczyną obawy przed
wypróżnieniem się. Jeżeli okaże się, że masz hemoroidy, to konieczne jest leczenie. Jako rozwiązanie awaryjne
możesz stosować kompresy lub przykładać woreczki z lodem.

Piersi
Niezależnie to od tego czy karmisz dziecko w sposób naturalny, czy maluch karmiony jest z butelki, to po
porodzie możesz odczuwać bolesność piersi. Jeżeli karmisz przy pomocy butelki, to pokarmu w piersiach ciągle
przybywa i może dojść do zastoju. Obecnie rzadko przepisywane są leki hamujące laktację. Zastój pokarmu może
trwać kilka dni i może być przyczyną dużego dyskomfortu. Możesz pomóc sobie nieco, nosząc specjalny
biustonosz (podtrzymujący piersi) lub owijając piersi ręcznikiem. Przykładanie woreczków z lodem może
spowodować zmniejszenie wydzielania mleka i przynieść ci ulgę. Ostatnio wiele poradni laktacyjnych zaleca
przykładanie świeżych (lub przetrzymywanych w lodówce) liści kapusty.
Dopóki ból rzeczywiście cię do tego nie zmusi, to nie opróżniaj piersi z pokarmu. Po odciągnięciu pokarmu i tak
szybko dojdzie do wypełnienia piersi. Unikaj drażnienia brodawek oraz mycia piersi pod bieżącą ciepłą wodą,
czynności te przyczyniają się do zwiększenia wytwarzania mleka.
Zastojowi pokarmu może towarzyszyć niewielka gorączka. W celu obniżenia gorączki i złagodzenia bólu możesz
przyjąć paracetamol. Jeżeli jednak dolegliwości się nasilają, lub gdybyś miała gorączkę, to nie zwlekaj udaniem
się do lekarza.

Odchody połogowe
Wydzielina wypływająca z pochwy po porodzie to tzw. odchody, przypominają one obfite miesiączki. Odchody
poporodowe (połogowe) odpływają z pochwy przez okres około 4 tygodni. Przez pierwsze 3-4 dni mają one
zabarwienie czerwone, potem różowe i brązowe. W ostatniej fazie połogu odchody są bezbarwne.
Jeżeli przez kilka pierwszych dni odchody mają nieprzyjemny zapach, są bardzo gęste lub wyjątkowo wodniste,
to musisz powiadomić o tym lekarza.
Jak wykazują badania, przypadki zespołu wstrząsu toksycznego (ZWT) zdarzają się najczęściej w okresie
poporodowym. Ponieważ używanie tamponów ma związek z występowaniem ZWT, to uważa się że w połogu
korzystniejsze jest stosowanie podpasek (ostatnio na rynku pojawiły się specjalne „pieluchy” dla kobiet w okresie
połogu).
Jeżeli nie karmisz piersią, to krwawienie miesiączkowe powinno wystąpić w 6-8 tygodni po porodzie.
Gdy karmisz piersią, pierwsza miesiączka może wystąpić dopiero po odstawieniu dziecka od piersi.

OBJAWY OSTRZEGAWCZE

Jeśli w okresie poporodowym dbasz o swoje zdrowie, to wszystko powinno się dobrze ułożyć. Od czasu do czasu
pojawiają się jednak problemy. Zwróć uwagę na listę objawów ostrzegawczych. Skontaktuj się natychmiast
z lekarzem jeżeli :

.

masz bardzo obfite lub gwałtownie nasilające się

krwawienie z pochwy (jest obfitsze niż normalna
miesiączka lub wymaga wymiany dwóch lub więcej
podpasek w ciągu pół godziny),

.

wydzielina z pochwy ma intensywny, nieprzyjemny zapach,

.

temperatura ciała wzrosła do 38,5°C lub więcej (nie dotyczy to pierwszych 24 godzin po porodzie)

.

masz dreszcze,

.

piersi są bolesne lub stwierdzasz ich zaczerwienienie,

.

masz obrzęki nóg, bóle nóg lub zaczerwienienie,

.

masz silne bóle podbrzusza lub pleców,

.

oddawanie moczu sprawia ci ból lub odczuwasz mocne parcie na pęcherz,

.

odczuwasz ostry ból w pochwie lub odbytnicy.

3

4

STAN PSYCHICZNY

Chwilowe zmiany nastroju są typowe dla okresu poporodowego. Często zdarzają się huśtawki nastroju, łagodna
depresja lub nagłe wybuchy płaczu. Zjawiska te są związane ze zmianami hormonalnymi, zachodzącymi w organizmie
kobiety po porodzie.
Niedosyt snu może tu także odgrywać pewną rolę. Wiele kobiet jest zaskoczonych tym, jak bardzo są zmęczone
(zarówno fizycznie jak i psychicznie). Stan taki może trwać nawet przez kilka miesięcy po urodzenia się dziecka.
Musisz znaleźć trochę czasu dla siebie i pamiętać, że wszystko wymaga cierpliwości.
Kiedy już urodzisz, sen i odpoczynek będą nadal miały wielkie znaczenie dla ciebie i dziecka. Żeby odpowiednio
wypocząć, kładź się spać możliwie jak najwcześniej. Korzystaj z krótkich drzemek lub staraj się spać zawsze
wtedy, kiedy śpi niemowlę.

ĆWICZENIA FIZYCZNE

Wiele kobiet chce rozpocząć ćwiczenia gimnastyczne zaraz po urodzeniu dziecka. Ćwiczenia przyczyniają się do
poprawy nastroju, możesz zacząć od następnego dnia po porodzie. Najpierw wykonuj proste ćwiczenia
izometryczne. Ćwicz mięśnie brzucha lub wykonuj ćwiczenia Kegela. Kiedy poczujesz się lepiej, możesz
skorzystać z innych form gimnastyki. Wykonuj ćwiczenia, które lubisz najbardziej i staraj się ćwiczyć regularnie.
Spacery i pływanie to także doskonałe ćwiczenia. Jednakże zanim zaczniesz ćwiczyć, zapytaj się lekarza czy
przypadkiem nie ma jakichś przeciwwskazań.
Uważaj, aby nie rozpoczynać gimnastyki zbyt wcześnie. Nie przemęczaj się też zbyt ambitnymi ćwiczeniami.
Wykonywanie bardziej wyczerpujących ćwiczeń zawsze potem będzie wymagało dłuższego odpoczynku.
Kobiety po cesarskim cięciu powinny wykonywać ćwiczenia bardzo ostrożnie. Jeszcze w szpitalu, aby oczyścić
drzewo oskrzelowe płuc, personel prawdopodobnie polecał im by kaszlały i oddychały głęboko. Poruszanie
palcami stóp poprawia krążenie krwi. Chodzenie – na początku – mogło wcale nie być łatwe, ale pomagało
zmniejszyć ryzyko zastoju krwi i powstawaniu zakrzepów żylnych w kończynach dolnych.

PO CESARSKIM CIĘCIU

Nieco inaczej przebiega rekonwalescencja po cesarskim cięciu niż po porodzie siłami natury. Masz za sobą poważny
zabieg chirurgiczny, musisz się więc uzbroić w cierpliwość. Niektóre objawy będą identyczne jak po porodzie siłami
natury. Ale zalecenia lekarskie co do trybu życia w obu tych grupach pacjentek, będą inne.
Niedługo po operacji, zwykle zachęca się pacjentki do wstawania z łóżka. Ruch zapobiega poważnym powikłaniom.
Spacer pomaga przywrócić prawidłową czynność organizmu, m.in. przynosząc ulgę przy zaparciach i wzdęciach.

Uważaj na mięśnie brzucha. Nie podnoś żadnych ciężkich przedmiotów. Kiedy już będziesz w domu, staraj się
utrzymywać w czystości ranę operacyjną, obserwuj czy nie pojawiają się objawy zakażenia.
Do wystąpienia objawów zakażenie rany przeważnie dochodzi w 4-6 dni po operacji. Jeśli zauważysz któryś
z wymienionych objawów, to natychmiast skontaktuj się z lekarzem:

.

zaczerwienienie otaczające brzegi rany,

.

gorączka,

.

zgrubienie wokół rany,

.

wydzielina z rany (wypływająca spod opatrunku lub nasiąkająca opatrunek).

Pomimo, że nie rodziłaś siłami natury, to i tak będziesz przez kilka dni odczuwała bolesne obkurczanie się macicy. Jest
to znak, że narząd ten powraca do swoich przedciążowych rozmiarów. Ból może się pojawiać także podczas karmienia
piersią.
Na pewno pojawią się także odchody połogowe, jednak nie tak obfite jak po porodzie naturalnym.
Jeśli chciałabyś wykonywać ćwiczenia gimnastyczne po cesarskim cięciu, powinnaś poczekać z tym przez około 3
tygodnie. Prawdopodobnie po 4-6 tygodniach od operacji będziesz mogła wrócić do wszystkich swoich normalnych
zajęć i ćwiczeń.

5

6

WSPÓŁŻYCIE SEKSUALNE

Dla niektórych kobiet wznowienie pożycia seksualnego może być sporym problemem. Wiele kobiet obawia się
pierwsze zbliżenie może być bolesne lub nawet szkodliwe. Dodatkowo jeszcze stres, zmiany hormonalne, huśtawka
nastrojów oraz zmęczenie może odbijać się na jakości życia seksualnego.
Mimo, że może nie jest ci łatwo, to musisz także pamiętać o swoim partnerze. Być może, że w tym właśnie okresie on
będzie czuł rodzaj odtrącenia. Wasze dziecko - a nie on (!) - budzi teraz twoje największe zainteresowanie.
Z dzieckiem masz teraz nieprzerwany i bardzo ciepły kontakt, z nim rozmawiasz, do niego się uśmiechasz i przytulasz
go. A co zostaje dla twojego partnera?
Często szczera rozmowa na ten temat zapobiega nieporozumieniom, a czasami nawet niepotrzebnym kłótniom
i rozstaniom. Twój partner także musi mieć swoje „pięć minut”, wkrótce przekonasz się jak bardzo jest to potrzebne
obojga z was.
Zwykle radzi się aby nie rozpoczynać współżycia przed upływem sześciu tygodni od porodu. Jeżeli nie odczuwasz
żadnych bólów i wszystko się już zagoiło, to nie ma przeszkód by rozpocząć życie seksualne.
Trzeba pamiętać, że nie każde zbliżenie z partnerem musi się wiązać z pełnym stosunkiem, czasami warto zacząć od
delikatnych pieszczot, i powoli – jak w okresie narzeczeńskim – pokonywać kolejne przeszkody. Trzeba pamiętać, że
„pierwszy” stosunek po porodzie będzie się wiązał z większymi emocjami, z jednej strony obawa (by niczego nie
uszkodzić, by nic nie bolało), a z drugiej strony długa abstynencja, poprzedzająca to zblizenie. Wszystkie te elementy
mogą skutkować obniżeniem satysfakcji, ale przecież to jest tylko „pierwszy raz”, potem powinno być już tylko lepiej.
Z doświadczenia wiadomo, że właśnie wtedy gdy już „puszczą wszystkie hamulce” i oboje partnerzy są już zrelasko-
wani, to właśnie wtedy zapłacze dziecko i… nastrój pryśnie. Dlatego może, przewidując taką możliwość, warto
zastanowić się nad tym by na tę jedną godzinę w czasie doby, zapewnić dziecku opiekę (może dziadkowie lub „baby
siter” mogliby wtedy wziąć dziecko na spacer?).
Wiele kobiet obawia się także, że ich zmieniona figura nie będzie zbyt atrakcyjna dla partnera, i z tego właśnie
powodu starają się odłożyć (na wiele miesięcy!) ten „pierwszy raz”. Można się zgodzić, że pewne dodatkowe pokłady
tkanki tłuszczowej , które zgromadziły się się w czasie ciąży, nie koniecznie muszą być atrakcyjne dla partnera.
Ale z drugiej strony długa abstynencja i „podświadoma rywalizacja” pomiędzy twoim partnerem a jego nowo
urodzonym dzieckiem, tak bardzo nasilają potrzeby seksulane partnera, że nie musisz się obawiać o swoją
atrakcyjność, po prostu bądź sobą i przypomnij sobie jak dużo dawało ci dotychczasowe pożycie seksualne.
Okres połogu i laktacji, to okres względnego niedoboru hormonu żeńskiego (estradiolu). Czasami wiąże się to ze
znacznym zmniejszeniem potrzeb seksualnych i trudniejszym osiąganiem orgazmu. Niedobór tych hormonów może
także skutkować znacznym zmniejszeniem nawilżania pochwy, nawet do tego stopnia że stosunek może być bolesny.
Ale na szczęście żyjemy w XXI wieku i są dostępne specjalne lubrykanty, a także łagodne środki odkażające pochwę
(można o nie zapytać, są dostępne w każdej aptece).
Warto także kilka słów poświęcić technice współżycia. Jesteś w nowej sytuacji, twoje ciało różni się nieco od tego,
jakie pamiętaliście sprzed ciąży. Może cię to martwi, ale może być szansą na poszukiwanie nowych pozycji, do
odkrywania nowych pieszczot i wspólne zgłębianie swoich przeżyć. Może na ten okres, warto współżyć w innej pozcji,
niż klasyczna. Może pozycja „na łyżeczkę” (partner z tyłu, oboje leżą na boku)? Może pozycja „na jeźdźca”? Trzeba także
pamiętać, że współżycie seksualne może odbywać się bez penetracji pochwy, a wiele kobiet karmiących, szczególnie
na początku tego okresu, odczuwa strach przed tym „pierwszym razem”.
Jeżeli nie chcesz zajść w następną w ciążę, a decydujesz się na współżycie, to powinnaś podjąć odpowiednie środki
ostrożności. Pamiętaj, że możesz zajść w ciążę jeszcze przed wystąpieniem pierwszej (po porodzie) miesiączki i to
nawet wtedy, gdy karmisz jeszcze piersią.

7

8

ZAPOBIEGANIE CIĄŻY U KOBIET KARMIĄCYCH PIERSIĄ

O ile nie karmisz piersią, to prawdopodobnie owulacja będzie miała miejsce w 6-8 tygodni po porodzie i wtedy będziesz
mogła już zajść w ciążę. Kobiety niekarmiące piersią mogą korzystać z typowych, dwuskładnikowych (estrogen + progesta-
gen) pigułek antykoncepcyjnych. Zwykle zaleca się by pierwszą tabletkę antykoncepcyjną przyjąć w około 3-6 tygodni po
porodzie (w zależności od ustaleń z lekarzem prowadzącym). Oczywiście, te kobiety mają także do wyboru wiele innych
metod antykoncepcyjnych, o których warto porozmawiać z lekarzem w czasie najbliższej wizyty.

Karmienie piersią chroni do pewnego stopnia przed ciążą, ale nie jest to metoda w pełni skuteczna (szczególnie gdy okres
karmienia wydłuża się powyżej trzech miesięcy, co przecież jest zalecane). W przypadku karmienia piersią „na żądanie”
pierwsza owulacja zwykle nie następuje wcześniej niż w 3-6 miesięcy od porodu. Jeżeli nie decydujesz się na kolejne
dziecko, to koniecznie omów z lekarzem sprawy antykoncepcji.

Wiadomo bowiem, że także kobiety karmiące mają do wyboru wiele metod antykoncepcyjnych. Mogą one korzystać
z prezerwatyw lub środków plemnikobójczych, mogą korzystać z pigułek jednoskładnikowych zawierających jedynie
progestagen lub z antykoncepcji w postaci zastrzyku domięśniowego, zawierającego preparat hormonalny.
O ile lekarz nie stwierdzi przeciwwskazań, możliwe jest zastosowanie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej.
Na szczególną uwagę zasługują pigułki antykoncepcyjne, zawierające tylko jeden rodzaj hormonu (progestagen). Są one
bowiem tak samo skuteczne, jak zwykłe pigułki antykoncepcyjne (zawierające dwa rodzaje hormonów), są łatwe w stosowaniu
(codziennie o tej samej porze) i nie zaburzają laktacji. Ostatnio coraz więcej kobiet karmiących decyduje się na ten właśnie
rodzaj antykoncepcji.
Trzeba dodać, że wszystkie podane tutaj, metody antykoncepcyjne dostępne dla kobiet karmiących, nie kolidują z karmieniem piersią.

PROBLEMY ZWIĄZANE Z KARMIENIEM PIERSIĄ

Czasami może dojść do obrzmienia i bolesności piersi. Aby złagodzić dolegliwości, noś wygodny biustonosz podtrzymujący
piersi, stosuj krótkotrwałe zimne okłady i nie przerywaj karmienia. Przy większej bolesności przyjmij paracetamol. Jeśli
potrzebujesz jakiś silniej działający lek, to skorzystaj z porady lekarza.

Gdy karmisz piersią, to może dojść do pękania brodawek. Jeśli dziecko nie obejmuje ustami całej brodawki - jego dziąsła
mogą uciskać i ranić. Również ubranie może podrażniać delikatne brodawki - noś bawełniane wkładki pod biustonoszem.
Możesz skorzystaj ze specjalnego kremu „do stosowania na brodawki”. Wiedz o tym, że pęknięcia brodawek rzadko utrzymu-
ją się dłużej niż przez kilka dni. Kontynuuj karmienie piersią, nawet jeżeli masz opisane kłopoty z brodawkami.

Zablokowanie kanalików mlecznych
Czasami dochodzi do zablokowania kanalików mlecznych wewnątrz piersi. Zatkany kanalik staje się przeszkodą
w swobodnym wypływaniu mleka i sprawia, że ten fragment piersi jest twardy i bolesny (szczególnie po karmieniu).
Jeżeli często będziesz przystawiała dziecko do piersi, to kanalik powinien się odblokować samoistnie. Możesz także
przykładać ciepłe kompresy. Pomaga też delikatny masaż podczas ściągania pokarmu. Możesz zażyć paracetamol.
Gdy problem nie ustępuje, to koniecznie skontaktuj się z lekarzem.

9

10

Zakażenie
Duże czerwone smugi rozchodzące się w kierunku pachy lub wyczucie twardego guza w piersi wskazują na zakażenie.
Zadzwoń natychmiast do swojego lekarza! Gorączka może wystąpić w ciągu 4 do 8 godzin od pojawienia się czerwonych
smug. Lekarz będzie starał się jak najszybciej rozpocząć leczenie antybiotykami, gdyż działają one najskuteczniej podczas
pierwszych 12-16 godzin od wystąpienia zakażenia.
Aby nie dopuścić do zakażenia odżywiaj się racjonalnie, dużo wypoczywaj i utrzymuj się w dobrej formie. Nie noś ciasnych
biustonoszy, tamują one odpływ pokarmu. Aby uniknąć zastoju pokarmu, regularnie opróżniaj piersi. Po każdym karmieniu
lub odciągnięciu pokarmu, pozwól brodawkom wyschnąć na powietrzu. Nie przerywaj karmienia. Jeśli to zrobisz,
zakażenie może się jeszcze pogłębić. Nie martw się, zakażenie nie powinno być groźne dla dziecka. Jeżeli jesteś przeziębio-
na lub masz infekcję wirusową to nie ma przeszkód byś nadal karmiła piersią. Możesz karmić nawet jeżeli przyjmujesz
antybiotyki, pod warunkiem że są to leki dobrane pod względem bezpieczeństwa dla dziecka. Zapytaj o to lekarza.
Pamiętaj, że niektóre antybiotyki nie mogą być stosowane przez kobiety karmiące.

POCIĄŻOWE ZMIANY SYLWETKI

Po urodzeniu dziecka zauważysz na pewno, że kształt brzucha (i wygląd skóry) zmieniły się, podobnie jest z kształtem
i wyglądem twojego biustu.

Skóra na brzuchu
Po porodzie wiele kobiet stwierdza, że ich brzuch szybko wraca do normy. W większości przypadków skóra nie wróci już do
stanu sprzed ciąży. Skóra na brzuchu to nie mięsień, nie można jej wzmocnić ćwiczeniami. Ale ćwiczenia mogą przyczynić
się do poprawy stanu mięśni, a tym samym poprawi się ogólny wygląd powłok skórnych. Prawdopodobnie najważniej-
szym czynnikiem warunkującym zdolność skóry do osiągnięcia kondycji przedciążowej jest tkanka łączna. Im jesteś starsza,
tym mniej jest tkanki łącznej, która w dodatku jest mniej elastyczna. Do innych elementów warunkujących powrót
wyglądu skóry do stanu przedciążowego zaliczyć można twoją wydolność i stan zdrowia sprzed okresu ciąży. Ważne mogą
być także skłonności rodzinne oraz to jak bardzo skóra rozciągnęła się podczas ciąży i czy powstały rozstępy.

Piersi
Po porodzie biust wielu kobiet powraca do stanu sprzed ciąży lub pozostaje nieco większy. Jeśli karmisz piersią, proces
powrotu do stanu przedciążowego będzie trwał trochę dłużej. Ćwiczenia nie ujędrnią piersi, ale mogą wzmocnić tkanki
stanowiące ich podścielisko, a to spowoduje, że biust będzie miał lepsze podparcie i będzie piękniejszy.

Krocze
Jedynie u kobiet, które urodziły przez cesarskie cięcie, nie stwierdza się istotnych zmian w obrębie krocza. W większości
przypadków (i to niezależnie od tego czy doszło do nacięcia krocza, czy nie) mięśnie nie są już tak elastyczne, a pochwa
jest znacznie szersza niż przed ciążą. Na szczęście, wraz z upływem czasu, zmiany te ustępują. Ale można sobie pomóc
wykonując proste ćwiczenia metodą Kegla.
Jeżeli uważasz, że twoje krocze jest bardzo zmienione (w szczególności gdybyś miała problemy z utrzymaniem moczu),
to powiedz o tym swojemu lekarzowi. Lekarz może ci zalecić specjalny zestaw ćwiczeń mięśni miednicy, a nawet
skierować na operację plastyczną.

Zmiana masy ciała
Pamiętaj, że karmienie piersią, jest najlepszą metodą pozbycia się dodatkowych kilogramów, które pozostały ci po ciąży.
Bezpośrednio po porodzie stracisz od 4 do 7 kilogramów. Dalsza utrata wagi (około 2 kg) nastąpi w przeciągu kilku
następnych dni. Tyle bowiem czasu będzie potrzeba na pozbycie się nadmiaru płynów gromadzonych w czasie ciąży.
Możesz mieć kłopoty z powrotem do swojej wagi przedciążowej. Twoje ciało zmagazynowało kilka kilogramów tkanki
tłuszczowej, to jest zapas energetyczny na pierwsze miesiące po porodzie. Jeśli będziesz się odpowiednio odżywiała
i wykonywała ćwiczenia, to powoli pozbędziesz się zbędnych kilogramów.
Jeżeli karmisz piersią pamiętaj, że dieta twojego dziecka zależy od jakości pokarmów, które spożywasz. Karmienie piersią
powoduje większą utratę kalorii niż ciąża. Energia potrzebna wyłącznie do wyprodukowania mleka, to około 1000
kilokalorii. Jeżeli karmisz, to w swoim pożywieniu potrzebujesz dodatkowych 500 kilokalorii dziennie, pozostałe 500
kilokalorii pochodzi z zapasów energetycznych organizmu. Upewnij się, czy spożywane przez ciebie pokarmy są
pożywne, wartościowe (owoce, warzywa, białko) i nie zawierają pustych kalorii (zwróć uwagę na ograniczenie
słodyczy!). Pij dużo płynów, ale pamiętaj że niektóre soki i napoje (szczególnie gazowane) zawierają bardzo dużo cukru.

DEPRESJA POPORODOWA

Może się zdarzyć, że po porodzie będziesz miała zły nastrój i będziesz smutna. Możesz się zacząć zastanawiać czy
rzeczywiście chciałaś mieć dziecko. U około 80% młodych matek obserwuje się pogorszenie nastroju, a nawet
lżejsze formy depresji. W języku angielskim istnieje na to specjalne określenie; „baby blues”. Najczęściej zaczyna się
to w kilka-, kilkanaście dni po porodzie. Pocieszające jest, to że zwykle stan jest krótkotrwały i szybko ustępuje.
Obecnie mówi się o kilku postaciach depresji poporodowej. Do jej typowych objawów zaliczamy:

.

niepokój,

.

płaczliwość,

.

wyczerpanie,

.

niecierpliwość,

.

rozdrażnienie,

.

nieufność,

.

brak uczuć dla niemowlęcia i niechęć do opieki nad niemowlęciem,

.

nadwrażliwość,

.

nerwowość.

Jeżeli stwierdzasz u siebie któreś z tych objawów, to powinnaś skontaktować się ze swoim lekarzem.

Przyczyny depresji poporodowych
Nie wiadomo na pewno co jest przyczyną depresji poporodowych. Uważa się, że powodem może być indywidualna
wrażliwość kobiety na zmiany hormonalne, ale gra hormonalna może tylko częściowo wyjaśniać ten problem.
Młoda mama, nagle musi całkowicie odmienić styl i rytm swojego życia, niemal codziennie musi podejmować
wiele decyzji w sprawach, o których dotąd nie miała pojęcia (czy dziecko jest zdrowe, czy chore, czy trzeba iść
z nim do lekarza, czy niepokojące objawy same ustąpią?), spadają na nią liczne nowe obowiązki i wielka
odpowiedzialność. To także może wpływać na wystąpienie depresji. Innymi czynnikami sprawczymi, mogą być:
skłonności rodzinne, brak pomocy ze strony innych osób, samotność, a przede wszystkim przemęczenie. Jeżeli
dana kobieta, już przed ciążą, miewała stany obniżonego nastroju i korzystała z leczenia psychiatrycznego, to także
po urodzeniu dziecka nie powinna odwlekać wizyty u psychiatry lub psychologa.

11

12

Młoda mama, nagle musi całkowicie odmienić styl i rytm swojego życia, niemal codziennie musi
podejmować wiele decyzji w sprawach, o których dotąd nie miała pojęcia (czy dziecko jest zdrowe,
czy chore, czy trzeba iść z nim do lekarza, czy niepokojące objawy same ustąpią?), spadają na nią
liczne nowe obowiązki i wielka odpowiedzialność. To także może wpływać na wystąpienie depresji.
Innymi czynnikami sprawczymi, mogą być: skłonności rodzinne, brak pomocy ze strony innych osób,
samotność, a przede wszystkim przemęczenie.
Jeżeli dana kobieta, już przed ciążą, miewała stany obniżonego nastroju i korzystała z leczenia
psychiatrycznego, to także po urodzeniu dziecka nie powinna odwlekać wizyty u psychiatry lub
psychologa.

Jak radzić sobie z tym problemem
Nie ma żadnego specjalnego sposobu postępowania w przypadku „baby blues”, ale możliwe jest łagodzenie
objawów. Poproś o pomoc ze strony rodziny lub przyjaciół. Odpoczywaj, kiedy niemowlę śpi. Staraj się
dotrzeć do innych matek, które są lub były w podobnej sytuacji, podziel się z nimi swoimi odczucia-
mi i doświadczeniami. Nie staraj się być we wszystkim idealna; odłóż część spraw na później. Pozwól
się rozpieszczać. Każdego dnia wykonuj jakieś umiarkowane ćwiczenia. Odżywiaj się racjonalnie i
dużo pij. Staraj się codziennie wychodzić - na jakiś czas - z domu. Dobrze by było, gdyby twoje
dziecko – chociaż przez 2-3 godziny na dobę - mogło skorzystać z opieki jakiejś innej osoby
(dziadkowie lub ktoś inny z rodziny, może „baby siter”?).
W przypadku depresji poporodowej, konieczne może być zastosowanie leków.

BADANIE LEKARSKIE
PO ZAKOŃCZENIU POŁOGU

Kontrola poporodowa jest ostatnią częścią programu opieki nad ciężarną. Ta wizyta u lekarza jest równie
ważna, jak wszystkie wizyty kontrolne w czasie ciąży. Zgodnie z zaleceniami, pierwsze badanie lekarskie,
po niepowikłanym porodzie i połogu, odbywa się zwykle po 6 tygodniach od urodzenia dziecka.
Podczas wizyty lekarz zapyta cię o samopoczucie. Jeśli masz bóle głowy, jesteś ciągle rozdrażniona i
zmęczona; być może przepisze ci preparat zawierający żelazo, zaleci stosowanie preparatu wielowitami-
nowego lub zaproponuje specjalną dietę. Odbędzie się także badanie ginekologiczne, prawdopodobnie
pobrany będzie rozmaz
z szyjki macicy (cytologia), będziesz zważona i zbadane zostaną twoje piersi. Prawdopodobnie zostaniesz
także skierowana na badania laboratoryjne (krew, mocz).
Jeżeli w przebiegu porodu doszło do jakichś obrażeń lub nacięcia krocza, to lekarz sprawdzi czy wszystko
się zagoiło. Badanie wewnętrzne wykonuje się również po to aby sprawdzić, czy macica powróciła do
swoich rozmiarów sprzed ciąży.
Jeśli jeszcze nie podjęłaś żadnych decyzji, jest to dobry moment na przedyskutowanie spraw związanych
z wyborem odpowiedniej metody zapobiegania ciąży.

Autor: Dr n.med. Medard Lech

z Ośrodka Badań nad Płodnością i Niepłodnością w Warszawie.

S P I S T R E Ś C I

Wstęp.................................................................1 str

Fizjologia połogu ................................................2 str

Typowe objawy i dolegliwości ...............................3 str

Objawy ostrzegawcze ..........................................4 str

Stan psychiczny ..................................................5 str

Ćwiczenia ...........................................................5 str

Po cesarskim cięciu .............................................6 str

Współżycie seksualne ..........................................8 str

Zapobieganie ciąży u kobiet karmiących .................9 str

Problemy związane z karmieniem piersią ...............9 str

Pociążowe zmiany sylwetki .................................11 str

Depresja poporodowa .........................................12 str

Badanie lekarskie po zakończeniu połogu ..............13 str

13

14