ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr med. wet. Jan S. Suchodolski
Clinical Assistant Professor & Associate Director
Gastrointestinal Laboratory
Texas A&M University, College of Veterinary Medicine
Department of Small Animal Clinical Sciences
Zastosowanie probiotyków
w medycynie małych zwierząt
The use of probiotics
in small animal medicine
Dzięki niedawnemu rozwojowi technik molekularnych je- In recent years, through the advance of molecular tools,
steśmy w stanie lepiej opisać bakterie bytujące w przewo- we have been able to better characterize the bacteria present
dzie pokarmowym psa i kota (1). Dzięki temu zdajemy sobie in the canine and feline gastrointestinal (GI) tract (i.e., the
sprawę ze znaczenia flory bakteryjnej jelit dla dobrego samo- intestinal microbiota) (1). This has led to a completely new
poczucia gospodarza. Równowaga ekosystemu jelit zwiększa understanding of the importance of the intestinal microbio-
korzyści odżywcze gospodarza, usprawnia układ immuno- ta for the wellbeing of the host. A balanced intestinal ecosys-
logiczny i chroni organizm gospodarza przed patogenami. tem provides nutritional benefits to the host, primes the im-
Dowiedziono, że zmiany w ekosystemie flory bakteryjnej je- mune system, and protects the host from pathogens. There
lit przyczyniają się do powstania schorzeń przewodu pokar- is evidence that alterations in the intestinal microbial eco-
mowego, takich jak nieswoiste zapalenia jelit, dysbioza jelita system contribute to gastrointestinal disorders such as in-
cienkiego czy biegunka antybiotykozależna (1). Modyfiko- flammatory bowel disease and small intestinal dysbiosis
wanie ekosystemu jelit przez doustne podawanie pożytecz- or antibiotic-responsive diarrhea (1). The modulation of the
nych bakterii (probiotyków) zyskało ogromną popularność intestinal ecosystem by oral administration of beneficial bac-
w medycynie ludzkiej i weterynaryjnej. Badania kliniczne teria (probiotics) has gained wide popularity in human and
opisane w literaturze z dziedziny medycyny ludzkiej dowo- veterinary medicine. Clinical studies in the human literature
dzą, że podawanie konkretnych probiotycznych szczepów have demonstrated that the administration of specific pro-
bakterii może mieć znaczenie profilaktyczne i terapeutycz- biotic bacterial strains can be useful in the prevention and/
ne u pacjentów z pewnymi schorzeniami przewodu pokar- or treatment in a subset of patients with specific GI disor-
mowego (2). Co prawda działanie probiotyków u zwierząt ders (2). While the efficacy of probiotics is not yet well elu-
nie zostało jeszcze dokładnie potwierdzone (głównie z uwa- cidated in veterinary medicine, mostly due to the absence
gi na brak dobrze przygotowanych badań z grupą kontrolną of well-designed placebo controlled studies, initial results
otrzymującą placebo), lecz wyniki wstępne sugerują, że pro- suggest that probiotics can be a useful treatment adjunct
biotyki można z powodzeniem stosować jako terapię towa- for veterinary patients.
rzyszącą u pacjentów weterynaryjnych. To proper select probiotic products for use in small ani-
Aby właściwie dobrać probiotyki do stosowania u małych mals, it is important to understand their mechanisms. Health
zwierząt, należy znać mechanizmy ich działania. Prozdro- effects of probiotics are strain specific, and not every bacteri-
wotne działanie probiotyków zależy od szczepu, a poszcze- al strain will have the same biological characteristics. There-
gólne szczepy bakterii różnią się od siebie charakterystyką fore, it is crucial to know which bacterial strain is contained
biologiczną. Dlatego też ogromne znaczenie ma wiedza, jaki in a product, and if there is evidence in literature that this
szczep bakterii został zastosowany w danym produkcie oraz bacterial strain has been evaluated for the targeted disorder
czy literatura potwierdza pozytywny wpływ tego szczepu w te- (e.g., acute stress diarrhea, inflammatory bowel disease).
rapii konkretnego schorzenia (np. biegunki stresopochodnej,
nieswoistego zapalenia jelit). Definition
The World Health Organization currently defines probiotics
Definicja as  live microorganisms, which when administered in ade-
Światowa Organizacja Zdrowia aktualnie definiuje probioty- quate amounts confer a health benefit on the host . This de-
ki jako  żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej finition stresses that health benefits need to be demonstra-
ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza . ted before a bacterial strain can be designated as a probiotic.
Zgodnie z tą definicją, aby dany drobnoustrój można było In the Unites States, the Food and Drug Administration
WRZESIEC
" 9/2013
84
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
określić mianem probiotyku, należy wykazać jego właściwości (FDA) does not regulate probiotics, and, therefore, there
prozdrowotne. W USA instytucja ds. żywności i leków (FDA) is currently no governing agency overseeing the label claims
nie reguluje kwestii probiotyków, co oznacza, że nie istnieje of probiotic products. In contrast, in the European Union,
w tej chwili żaden organ nadzorujący treść etykiet produktów the European Food Safety Authority (EFSA) oversees health
probiotycznych. Z drugiej strony w Unii Europejskiej Euro- claims of probiotic products, and since its inception, has re-
pejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) kontro- jected most applications claiming health benefits of probio-
luje treść etykiet na produktach probiotycznych i od czasu tic products.
swojego powołania odrzucił większość wniosków mówiących Strains of lactic acid bacteria (i.e., Lactobacillus, Enterococ-
o prozdrowotnym działaniu produktów probiotycznych. cus, Streptococcus, and Bifidobacterium spp.) are commonly
Najczęściej w produktach probiotycznych znajdują się included in probiotic products, as these have traditional-
szczepy bakterii kwasu mlekowego (czyli Lactobacillus, En- ly been associated with health benefits. However, other mi-
terococcus, Streptococcus oraz Bifidobacterium spp.), ponieważ croorganisms have also demonstrated health benefits, and
te właśnie szczepy tradycyjnie kojarzy się z korzystnym wpły- are therefore used as probiotics (e.g., Escherichia coli strain
wem na zdrowie. Jako probiotyki stosuje się jednak i inne Nissle 1917, Saccharomyces boulardii). Many probiotic prod-
drobnoustroje o podobnie korzystnym działaniu (np. Esche- ucts are offered in combination with prebiotics (non-digest-
richia coli szczep Nissle 1917, Saccharomyces boulardii). Wiele ible food ingredients that are added to diets to stimulate the
produktów probiotycznych sprzedaje się w połączeniu z pre- growth of resident bacteria). Such products are called syn-
biotykami (niestrawnymi składnikami pokarmowymi doda- biotics (Tab. 1).
wanymi do żywności w celu stymulowania wzrostu bakterii,
które bytują w organizmie gospodarza). Takie produkty na- Intestinal microbiota in health and disease
zywa się synbiotykami (tab. 1, s. 91). The important role that intestinal bacteria play in health and
disease of animals is well recognized. New improved mole-
Flora bakteryjna jelit w zdrowiu i chorobie cular characterization methods have revealed that the gastro-
Rola, jaką drobnoustroje bytujące w jelitach odgrywają w zdro- intestinal tract harbors a very complex ecosystem, including
wiu i chorobach zwierząt, jest powszechnie uznawana. No- bacteria, archaea, fungal organisms, viruses, and protozoa.
woczesne, lepsze metody charakterystyki molekularnej po- The total microbial load in the intestine is estimated to con-
zwoliły stwierdzić, że w przewodzie pokarmowym znajduje sist of 1012-1014 microbial cells, representing approximately
się ogromnie skomplikowany ekosystem, w skład którego 100 times as many genes as the host genome. It is estima-
wchodzą bakterie, archeony, grzyby, wirusy i pierwotniaki. ted that the canine intestine harbors more than 1,000 diffe-
Szacuje się, że w jelicie znajduje się w przybliżeniu 1012-1014 rent bacterial phylotypes (3). Each animal possess are very
komórek drobnoustrojów mających około 100 razy więcej ge- unique and distinct microbiota (4). The resident microbio-
nów niż w genomie gospodarza. Według współczesnych ba- ta provides various metabolites to the host (e.g., butyrate,
dań w jelicie psa znajduje się ponad 1000 różnych filotypów acetate, indoles, etc.), which stimulate mucosal growth and
bakterii (3). Każde zwierzę ma typowy dla siebie charaktery- have shown to have direct immunomodulatory properties.
styczny zestaw drobnoustrojów (4). Mikroorganizmy bytujące Furthermore, the resident intestinal microbiota protects from
w organizmie gospodarza udostępniają mu różne metaboli- the invasion by potentially pathogenic organisms.
ty (np. maślan, octan, benzopirol itp.), które stymulują roz- New evidence suggests that abnormal shifts in populations
wój błony śluzowej i bezpośrednio wpływają na odporność. of intestinal bacteria (termed dysbiosis) cause a disturbance
Ponadto drobnoustroje te chronią gospodarza przed inwazją in the intestinal homeostasis, which may have a negative im-
potencjalnie patogennych organizmów. pact on the host. For example, there is strong evidence link-
Nowe dane sugerują, że nieprawidłowe zmiany w popu- ing dysbiosis to inflammatory bowel disease (IBD) in sever-
lacjach flory bakteryjnej jelit (zjawisko nazywane dysbiozą) al species including humans, dogs, and cats (1). Therefore,
mogą prowadzić do zaburzenia homeostazy jelit, co z kolei treatment strategies geared towards modulating microbial
ma negatywny wpływ na gospodarza. Istnieją przekonujące populations (i.e., nutritional intervention or probiotics) may
dowody na łączenie dysbiozy z nieswoistym zapaleniem jelit be of therapeutic benefit in such patients.
u wielu gatunków, w tym u ludzi, psów i kotów (1). Oznacza
to, że strategie terapeutyczne mające na celu modyfikowa- Mechanisms of probiotics
nie populacji drobnoustrojów (tzn. interwencja żywieniowa Early studies about the mechanisms of probiotics have invo-
lub podanie probiotyków) mogą mieć korzystny wpływ lecz- lved studies of entire bacterial genera, most commonly Bi-
niczy u takich pacjentów. fi dobacterium, Lactobacillus, Enterococcus spp., as it was be-
lieved that all species within these genera have beneficial
Mechanizmy działania probiotyków properties. Today it is recognized that every bacterial strain
We wczesnych badaniach nad mechanizmem działania pro- has unique functional and immunological properties. The-
biotyków brano pod uwagę całe rodzaje bakterii, najczęściej refore, not all bacterial species or strains within a genus will
Bifidobacterium, Lactobacillus, Enterococcus spp., ponieważ have the same effects, and only specific bacterial strains may
uważano, że wszystkie gatunki w obrębie rodzaju mają ta- have probiotic functions. This is the reason why probiotic
kie samo działanie. Dziś wiadomo, że każdy szczep bakterii product labels should specify which strain is present in the
ma typowe dla siebie właściwości funkcjonalne i immunolo- product (e.g., Enterococcus faecium strain NCIMB 10415; Lac-
giczne. W związku z tym nie każdy gatunek czy szczep bakte- tobacillus rhamnosus GG, etc.). In fact, different strains of the
WRZESIEC
" 9/2013
86
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
rii należących do tego samego rodzaju będzie tak samo dzia- same bacterial species can have quite opposite effects. For
łał na gospodarza, a ponadto tylko niektóre szczepy bakterii example, Bifidobacterium animalis strain AHC7 was shown
mają działanie probiotyczne. Z tej przyczyny etykiety pro- to be useful in shortening the duration of acute stress diarr-
duktów probiotycznych powinny zawierać informację, który hea in dogs (5), while another strain of the same species, Bi-
szczep bakterii został wykorzystany w produkcie (np. Entero- fidobacterium animalis strain ATCC 25527(T), was associated
coccus faecium szczep NCIMB 10415, Lactobacillus rhamnosus with duodenal inflammation in immunodeficient mice (6).
GG itp.). Trzeba mieć świadomość, że różne szczepy bakte- Due to strain specificity, the mechanisms of actions will
rii tego samego gatunku mogą wręcz działać odwrotnie (5). differ for various probiotic strains, and therefore specific
Na przykład szczep AHC7 bakterii Bifidobacterium anima- strains may need to be chosen for a specific clinical appli-
lis pomaga skrócić czas trwania biegunki stresopochodnej cation. However, this is currently an area in veterinary medi-
u psów, natomiast inny szczep tego samego gatunku  ATCC cine where only limited data is available, as only few clinical
25527(T)  wiązany jest z zapaleniem dwunastnicy u myszy studies have evaluated specific probiotic strains in specific
z upośledzoną czynnością układu odpornościowego (6). clinical scenarios.
Z uwagi na właściwości poszczególnych szczepów mecha- The specific mechanisms of action of probiotic strains are
nizm ich działania jest różny, co oznacza konieczność dobie- poorly understood. For example, some probiotic strains act
rania szczepów pod kątem różnych zastosowań klinicznych. immunomodulatory and stimulate the release of various an-
Niestety w medycynie weterynaryjnej istnieje niewiele da- ti-inflammatory cytokines or enhance IgA production. Other
nych na ten temat, ponieważ tylko w nielicznych badaniach strains affect the intestinal mucosal barrier and reduce ab-
klinicznych oceniano konkretne szczepy probiotyków w okre- normal intestinal permeability. The exact mechanisms how
ślonych scenariuszach klinicznych. these effects are induced in vivo remain unclear. New re-
Same mechanizmy działania poszczególnych szczepów pro- search suggests that the beneficial effects may be in part due
biotyków są słabo poznane. Na przykład niektóre szczepy to secretion of various metabolites by probiotic strains, which
probiotyków mają działanie immunomodulacyjne i stymulują evoke the specific beneficial responses in the host. For ex-
uwalnianie różnych cytokin przeciwzapalnych lub zwiększają ample, probiotic strains contained in the probiotic product
produkcję IgA. Inne szczepy wpływają na barierę ochronną VSL#3 secrete alkaline sphingomyelinase, an enzyme that
błony śluzowej jelit, zmniejszając jej nieprawidłową przepusz- has demonstrated an anti-inflammatory property in inflam-
czalność. Dokładny mechanizm, który stoi za uzyskaniem matory bowel disease (7). Another example is the production
tych efektów in vivo, pozostaje nieznany. Autorzy nowych of the short-chain fatty acid acetate by some Bifidobacterium
WRZESIEC
" 9/2013
87
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
badań sugerują, że korzystne działanie probiotyków może strains (e.g., Bifidobacterium longum JCM 1217T), which also
być częściowo wynikiem wydzielania różnych metabolitów improve intestinal barrier function (8). There is still much re-
przez te bakterie, co wywołuje określone korzystne odpowie- search needed to understand the exact mechanisms of vari-
dzi organizmu gospodarza. Na przykład szczepy probiotyków ous bacterial strains and how their properties can be used
znajdujące się w produkcie VSL#3 wydzielają sfingomielina- for clinical application in specific diseases.
zę alkaliczną  enzym, który ma właściwości przeciwzapalne
w przebiegu nieswoistego zapalenia jelit (7). Kolejny przykład Recommendations for probiotic selection
to produkcja octanu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczo- To be able to exert a health benefit, a probiotic strain sho-
wych przez niektóre szczepy Bifidobacterium (np. Bifidobacte- uld be safe, should survive the passage through the GI tract,
rium longum JCM 1217T), który również poprawia czynność and it should be able to at least temporarily colonize the
bariery ochronnej błony śluzowej jelit (8). Konieczne jest prze- GI tract. Furthermore, it should be stable during storage. Ba-
prowadzenie dalszych badań, które pozwolą dokładnie pojąć sed on recommendations from human medicine, a probio-
mechanizmy działania poszczególnych szczepów bakterii oraz tic strain should be used that has shown beneficial effects
możliwość wykorzystania ich właściwości w zastosowaniu kli- in clinical studies, and the product should be administered
nicznym w określonych schorzeniach. at the dose as published. Due the individuality of the resi-
dent intestinal microbiota of patients, it is likely that different
Zalecenia dotyczące doboru probiotyków probiotic strains will have differing levels of efficacy in indi-
Aby wywrzeć korzystne działanie prozdrowotne, szczep bak- vidual patients. Therefore, the success or failure of one pro-
terii musi przetrwać podróż przez przewód pokarmowy i być biotic strain in a particular patient does not predict its effi-
w stanie go zasiedlić, przynajmniej czasowo. Musi ponadto cacy in other patients.
wykazać się stabilnością podczas przechowywania. W oparciu
o zalecenia opracowane dla medycyny ludzkiej należy stoso- Safety
wać takie szczepy, które w badaniach klinicznych potwierdziły Side effects of probiotics are rarely reported, as the strains
swoje korzystne działanie, a produkt należy dozować w dawce commonly used are part of the normal commensal flora.
podanej w publikacji naukowej. Z uwagi na indywidualne ce- A relative small number of case reports in human medicine
chy rezydentnej mikroflory poszczególnych pacjentów ten sam have shown that probiotics can cause septicemia in hospita-
szczep probiotyczny może działać w różnym stopniu na róż- lized patients. Therefore, probiotics should be used cautio-
nych pacjentów. W związku z tym powodzenie lub brak sku- usly in severely immunocompromised patients.
teczności terapii danym szczepem probiotyków u jednego pa-
cjenta nie przesądza o jej efektach u innych pacjentów. Dosage
A substantial percentage of orally administered probiotic
Bezpieczeństwo bacteria will be lost through competitive exclusion by the
Rzadko pojawiają się doniesienia o efektach ubocznych pro- highly complex resident microbiota. Therefore, probiotics
biotyków, ponieważ najczęściej stosuje się szczepy należą- need to be administered at very high doses. Even then, pro-
ce do prawidłowej flory komensalnej. W medycynie ludzkiej biotics will represent only a minor fraction of the total mi-
pojawiła się niewielka liczba doniesień opisujących poszcze- crobiota. For dogs and cats, it is difficult to provide a pro-
gólne przypadki sepsy po podaniu probiotyków pacjentom per dosage for probiotics as no dose-response studies have
hospitalizowanym. Należy więc wykazać ostrożność przy sto- been performed in clinical patients. Currently, we are extra-
sowaniu probiotyków u pacjentów z poważnym upośledze- polating information from human studies to dogs and cats.
niem układu odpornościowego. Based on the review of veterinary literature, doses between
1 x 108 and 4.5 x 1011 colony forming units (cfu) of bacteria
Dawkowanie have demonstrated clinical benefits.
Większość doustnie podanych bakterii probiotycznych ginie
w wyniku konkurencji ze strony zaawansowanych mikroorga- Concurrent antibiotic administration
nizmów zasiedlających jelita. Należy więc podawać probioty- For the prevention of antibiotic-associated diarrhea, antibio-
ki w bardzo dużych dawkach. Jednak nawet wtedy stanowić tics and probiotics are often prescribed concurrently. Pro-
będą one jedynie niewielki ułamek całej flory bakteryjnej. biotic strains can be either susceptible or resistant to the
Bardzo trudno jest przygotować właściwe dawkowanie pro- administered antibiotics. The manufacturer should be able
biotyków dla psów i kotów, ponieważ nie przeprowadzono to provide information regarding the susceptibility patterns
do tej pory żadnych badań analizujących odpowiedz
na daw- of their products. Generally, Enterococcus spp. and Bifidobac-
kę u pacjentów klinicznych. Aktualnie bazuje się na informa- terium spp. are typically resistant to commonly used antibio-
cjach z medycyny ludzkiej. W oparciu o analizę literatury we- tics such as tylosin and metronidazole. Therefore, in most
terynaryjnej wiadomo, że dawki bakterii pomiędzy 1 x 108 cases no interaction between concurrent use of probiotics
a 4,5 x 1011 cfu mają działanie kliniczne. and antibiotics is to be expected.
Jednoczesne podawanie antybiotyków Multi-strain vs. single-strain probiotics
Często zaleca się podawanie probiotyków w terapii antybio- Products are available on the market that contain either one
tykowej, aby zapobiec biegunce związanej z działaniem anty- single probiotic strain or they contain a mixture of several
biotyków. Szczepy probiotyków mogą być odporne na dzia- probiotic strains. The reasoning behind multi-strain products
WRZESIEC
" 9/2013
88
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
łanie antybiotyków lub podatne na nie. Producent powinien versus single-strain probiotics is the potentially higher chan-
podawać informacje na temat antybiotykooporności produk- ce that at least one of the strains will colonize the gut, and
tu. Bakterie Enterococcus spp. i Bifidobacterium spp. zazwyczaj multiple strains can also have synergistic probiotic proper-
są oporne na popularne antybiotyki, takie jak tylozyna i me- ties. However, there is no clear guideline which product will
tronidazol, w związku z czym w większości przypadków nie be superior for a specific disease.
należy spodziewać się interakcji w przypadku jednoczesne-
go stosowania probiotyków i antybiotyków. Species specificity of probiotics
It has been suggested that a probiotic strain should be isola-
Probiotyki wieloszczepowe a jednoszczepowe ted from the same animal species that it will be used in. The
Dostępne na rynku produkty zawierają albo pojedynczy theory is that a host specific probiotic may be better adapted
szczep, albo mieszankę wielu szczepów probiotyków. Prze- to its target organism (e.g., stomach pH, bile acid composi-
wagę produktów wieloszczepowych uzasadnia się istnieniem tion, adherence to epithelial cells). However, several in vivo
potencjalnie większej szansy na to, że przynajmniej jeden (based on animal models) and in vitro (based on the adheren-
ze szczepów zasiedli jelita, a ponadto wiele szczepów może ce to epithelial cells) studies have shown that human or diary
mieć działanie synergistyczne. Nie ma jednak wyraz
nych derived probiotic strains are capable of conferring a health
wytycznych, które produkty mają wyższą skuteczność przy benefit to other animal species. At this point there is no pro-
określonych chorobach. ven benefit of using an animal specific strain.
Specyficzność gatunkowa probiotyków Use of probiotics in clinical disorders
Sugerowano, że szczep probiotyku powinien być izolowa- of dogs and cats
ny z tego samego gatunku, u którego będzie stosowany. Teo- In human medicine, strong data is available for the treat-
ria brzmi, że specyficzny dla gospodarza probiotyk może ment and prevention of infectious diarrhea in children and
być lepiej przystosowany do docelowego organizmu (pod adults, in the prevention of antibiotic-associated diarrhea,
kątem np. pH żołądka, składu kwasów żółciowych, przyle- and in induction and maintenance of remission of ulcera-
gania do komórek nabłonka). Z drugiej strony w wielu ba- tive colitis (2). In veterinary medicine, promising applica-
daniach in vivo (w oparciu o modele zwierzęce) oraz in vitro tions of probiotics are the prevention and treatment of acute
(w oparciu o przyleganie do komórek nabłonka) wykazano, or stress-related diarrhea (during periods of weaning, boar-
że szczepy pochodzenia ludzkiego lub od bydła mlecznego ding, traveling, or in working dogs). The most commonly
WRZESIEC
" 9/2013
89
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
mogą działać prozdrowotnie u innych gatunków zwierząt. observed effect is a shortening in the duration of diarrhea.
W chwili obecnej nie ma dowodów na wyższość stosowania A prophylactic administration a few weeks ahead of the event
szczepów specyficznych dla gatunku. may be useful in such instances.
Several studies have been performed that have shown bene-
Stosowanie probiotyków w zaburzeniach fits of administering probiotics in cases of acute or stress re-
klinicznych u psów i kotów lated diarrhea in cats and dogs. In a large double-blinded pla-
W medycynie ludzkiej istnieje wiele przekonujących danych cebo controlled study, shelter cats received a dose of 2.1 x 109
na temat leczenia biegunki zakaz
nej u dzieci i dorosłych oraz cfu/day of Enterococcus faecium SF68� NCIMB 10415 (Puri-
jej zapobiegania, zapobiegania biegunce w trakcie antybioty- na Fortiflora, Feline Nutritional Supplement) or a placebo.
koterapii oraz uzyskiwania i utrzymywania remisji wrzodzie- Fewer cats on the probiotic developed diarrhea for more
jącego zapalenia okrężnicy (2). W medycynie weterynaryjnej than 2 days duration, when compared to cats that received
obiecujące jest zastosowanie probiotyków w zapobieganiu placebo (7.4% vs. 20.7% in the placebo group) (9). The strain
i leczeniu biegunki ostrej oraz biegunki stresopochodnej Enterococcus faecium NCIMB 10415 has also shown clinical
(w okresie odsadzania, podczas pobytu w hotelach, w po- benefits in other studies. For example, it has shown to re-
dróży lub u psów pracujących). Najczęściej obserwowanym duce the incidence of diarrhea in dogs that came through
efektem jest skrócenie czasu trwania biegunki. W takich przy- a canine re-homing center (Enterococcus faecium (NCIMB
padkach pomocne może być profilaktyczne podawanie pro- 10415) E1707; Protexin Synbiotic, Probiotics International
biotyków na kilka tygodni przed wydarzeniem. Ltd; at a dose of 5 x 109 cfu daily).
W wielu badaniach udokumentowano pozytywny wpływ A multi-species probiotic product (ZooLac Propaste;
probiotyków w przypadkach ostrej biegunki oraz biegunki Chem Vet A/S Denmark) containing Lactobacillus acidophilus
stresopochodnej u psów u kotów. W bardzo dużym podwój- MA 64/4E, Lactobacillus farciminis, Bacillus subtilis, Bacillus li-
nie ślepym badaniu z grupą kontrolną otrzymującą place- cheniformis, and Pediococcus acidilactici significantly shortened
bo psom i kotom schroniskowym podawano Enterococcus the duration of acute diarrhea in dogs from 48 to 24 hours
faecium SF68� NCIMB 10415 (Purina Fortiflora, Feline Nu- when given at a dose of 4.2 x 109 cfu/10 kg three times dai-
tritional Supplement) w dawce 2,1 x 109 cfu dziennie lub ly (10). Administration of Bifidobacterium animalis strain
placebo. W porównaniu z grupą kontrolną u kotów otrzy- AHC7 (Prostora"! Max/Canine, IAMS Veterinary) at a dose
mujących probiotyk rzadziej występowała biegunka trwa- of 2 x 1010 cfu per day to dogs with acute idiopathic diarrhea
jąca dłużej niż 2 dni (7,4%, a 20,7% w grupie placebo) (9). significantly reduced the time to resolution by 2.5 days and
W innych badaniach również udowodniono korzystne dzia- decreased the percentage of dogs that required adjunc-
łanie kliniczne szczepu Enterococcus faecium NCIMB 10415. tive use of metronidazole (38.5% vs. 50.0% in the placebo
Na przykład probiotyk ten zmniejszał występowanie bie- group) (5).
gunki u psów z ośrodka adopcyjnego (Enterococcus faecium Recent studies have also shown promising results for
 NCIMB 10415  E1707, Protexin Synbiotic, Probiotics In- the treatment of chronic enteropathies in cats and dogs.
ternational Ltd., w dawce 5x109 cfu dziennie). In an open-label study of a multi-strain product, 70% of cat
Wielogatunkowy produkt probiotyczny (ZooLac Propa- owners reported an improvement in their pets clinical con-
ste; Chem Vet A/S Denmark), zawierający Lactobacillus aci- dition with supplementation of a multi-species synbiotic
dophilus MA 64/4E, Lactobacillus farciminis, Bacillus subti- (Proviable-DC, Nutramax Laboratories) at a dose of 5 x 109
lis, Bacillus licheniformis oraz Pediococcus acidilactici, istotnie cfu/day for 21 days (11). A high dose multi-strain probiot-
skrócił trwanie ostrej biegunki u psów z 48 do 24 godzin ic (VSL#3, VSL Pharmaceuticals, Inc.; containing 4 strains
(dawka: 4,2 x 109 cfu/10 kg trzy razy dziennie) (10). Podanie of Lactobacillus spp., 3 strains of Bifidobacterium spp., and
Bifidobacterium animalis szczep AHC7 (Prostora"! Max/Ca- 1 strain of Streptococcus) was successfully used as monothera-
nine, IAMS Veterinary) w dawce 2 x 1010 cfu dziennie psom py in a pilot study with dogs with inflammatory bowel dis-
z ostrą biegunką idiopatyczną znacznie skróciło jej trwanie ease. Enrolled dogs received on average 450 billion lyophi-
(aż do ustąpienia w ciągu 2,5 dnia) oraz zmniejszyło liczbę lized bacteria daily for 60 days (4.5 x 1011 cfu per day). Dogs
psów, które wymagały dodatkowego podania metronidazolu responded within 10 days of administration and showed
(38,5%, a 50,0% w grupie placebo) (5). no relapse while on the product (12). While not many studies
Nowsze badania również przynoszą obiecujące wyniki w le- have been performed in animals with chronic enteropathies,
czeniu przewlekłych enteropatii u psów i kotów. W badaniu based on human studies it is likely that these probiotic prod-
otwartym nad działaniem produktu wieloszczepowego 70% ucts may be useful as an adjunct to standard therapy until
właścicieli kotów stwierdziło poprawę klinicznego stanu zwie- remission of the disease. It is possible that in such chronic
rząt po suplementacji synbiotykiem wieloszczepowym (Provia- enteropathies long-term administration may beneficially in-
ble-DC, Nutramax Laboratories) w dawce 5 x 109 cfu dzien- fluence the immune system.
nie przez 21 dni (11). Probiotyk wieloszczepowy (VSL#3, VSL
Pharmaceuticals, Inc., zawierający 4 szczepy Lactobacillus spp., Probiotic applications
3 szczepy Bifidobacterium spp. i 1 szczep Streptococcus) w du- for extra-gastrointestinal disorders
żych dawkach był z powodzeniem wykorzystany w monote- Several studies have evaluated the effects of probiotics for
rapii w badaniu pilotażowym u psów z nieswoistym zapale- non-specific immune stimulation (e.g., improving vacci-
niem jelit. Psy biorące udział w badaniu otrzymywały średnio ne responses and increase of immunoglobulin production
450 miliardów liofilizowanych bakterii dziennie przez 60 dni in young animals) and also for the prevention of atopic der-
WRZESIEC
" 9/2013
90
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
(4,5 x 1011 cfu dziennie). Odpowiedz
u badanych psów wystą- matitis. While some of these results are promising, more
piła w ciągu 10 dni podawania leku (12). W trakcie terapii nie studies are needed to evaluate which probiotic strains are
zanotowano nawrotu choroby. Co prawda niewiele badań prze- most useful, the required dosage, and also the time of admi-
prowadzono na zwierzętach z przewlekłymi enteropatiami, lecz nistration (i.e., during pregnancy, before or after weaning).
w oparciu o badania z udziałem ludzi można przypuszczać, More studies are therefore needed before useful recommen-
że probiotyki będą korzystnie działać jako dodatek do standar- dations can be provided.
dowej terapii aż do remisji choroby. Niewykluczone, że w prze-
wlekłych enteropatiach długoterminowe stosowanie probioty- Key points
ków wpływa korzystnie na układ odpornościowy. Probiotics are commonly recommended, but clinical data
is scarce in veterinary medicine.
Zastosowanie probiotyków przy zaburzeniach The beneficial effect of a probiotic dependent on the bac-
innych niż ze strony przewodu pokarmowego terial strain.
W szeregu badań oceniano wpływ probiotyków na niespecy- A probiotic health benefit should be demonstrated in well-
ficzną stymulację układu odpornościowego (np. poprawa od- conducted controlled study. Examples of a health benefit are
powiedzi na szczepienie i wzrost produkcji immunoglobulin the prevention, shortening, or treatment of a disease. Ideal-
u młodych zwierząt) oraz na zapobieganie atopowemu zapale- ly, veterinarians should select a product containing a probi-
niu skóry. Choć niektóre wyniki są obiecujące, należy przepro- otic strain that has demonstrated a beneficial effect for the
wadzić więcej badań oceniających: które szczepy probiotyków targeted disorder.
działają najskuteczniej, jakie jest wymagane dawkowanie oraz The probiotic strain should be administered in the same
czas podawania (tzn. podczas ciąży, przed odsadzeniem lub dose as shown in the clinical study.
po odsadzeniu). W związku z tym rekomendacje praktyczne Probiotic strains are quickly eliminated from the intestine
będzie można przedstawić po zakończeniu kolejnych badań. after end of administration. For chronic diseases, long-term
administration of probiotics is required.
Najważniejsze wnioski It is crucial to select a product from a reputable manu-
Do najważniejszych wniosków należą: facturer who has extensive data to show that the product
" probiotyki zaleca się często, lecz w medycynie weteryna- contains a sufficient amount of viable organisms during
ryjnej mało jest danych klinicznych na ten temat; shipping, storage, and at the end of the recommended
" korzystne działanie probiotyku zależy od konkretnego shelve life.
szczepu;
" korzystne prozdrowotne działanie probiotyków należy udo-
kumentować w dobrze przeprowadzonym badaniu z grupą
Nazwa Definicja
kontrolną; przykłady korzyści prozdrowotnych to zapobie-
Żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości
Probiotyki
wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza.
ganie schorzeniu, skrócenie jego trwania lub wyleczenie;
Niestrawne składniki pokarmowe dodawane
idealnie byłoby, gdyby lekarze weterynarii mogli dobierać
do żywności w celu stymulowania wzrostu bakterii
produkt zawierający szczep, którego skuteczność w terapii
probiotycznych zasiedlających organizm gospodarza.
określonego schorzenia została udowodniona;
Są to zazwyczaj węglowodany, takie jak fruktooligosa-
" szczep probiotyku należy podawać dokładnie w takich Prebiotyki charydy i galaktooligosacharydy. W teorii zaletą prebio-
tyków jest promocja wzrostu pożytecznych bakterii już
dawkach, jakie opisano w badaniu;
obecnych w jelicie. Jednak niektóre bytujące bakterie
" po zakończeniu podawania produktu szczepy probiotyków
rozwijające się dzięki prebiotykom mogą nie mieć
są szybko usuwane z jelita; w przypadku chorób prze-
skuteczności egzogennych probiotyków.
wlekłych zaleca się więc długoterminową suplementację
Połączenie probiotyków i prebiotyków. Często się je łączy,
Synbiotyki
probiotykami; aby prebiotyk służył jako pożywka dla probiotyku.
" bardzo ważne jest wybranie produktu od uznanego Tab. 1. Definicje probiotyków, prebiotyków i synbiotyków
producenta, który jest w stanie obszerną dokumentacją
potwierdzić, że produkt zawiera odpowiednią liczbę orga-
Name Definition
nizmów, które przeżyją wysyłkę, przechowywanie i okres
Are defined as live microorganisms, which when
przydatności produktu do spożycia.
Probiotics administered in adequate amounts confer a health
benefit on the host
Piśmiennictwo dostępne w redakcji
Are non-digestible food ingredients that are added
to diets to stimulate the growth of native probiotic
bacteria. These are usually carbohydrates such
dr med. wet. Jan S. Suchodolski
as fructooligosaccharides (FOS) and galactooligosaccha-
Clinical Assistant Professor & Associate Director
Prebiotics rides (GOS). The theoretical advantage of prebiotics
Gastrointestinal Laboratory
is that they promote the growth of the already present
beneficial bacteria in the gut. However, some of the
Texas A&M University, College of Veterinary Medicine
resident bacteria that drive on prebiotics might not have
Department of Small Animal Clinical Sciences
the efficacy of exogenous probiotics
4474 TAMU; College Station, Texas 77843-4474, USA
Are a combination of probiotics and prebiotics. They
Synbiotics are often administered together to add a growth
Tłumaczenie: Katarzyna Kulikowska, substrate for the administered probiotic
lek. wet. Wojciech Kujawski Table 1. Definitions of probiotics, prebiotics, and synbiotics
WRZESIEC
" 9/2013
91
www.weterynaria.elamed.pl