Technik_organizacji_produkcji_filmowej_i_telewizyjnej_313[07].Z3.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1 Planowanie programu telewizyjnego

4.1.1 Materiał nauczania

4.1.2 Pytania sprawdzające

4.1.3 Ćwiczenia

4.1.4 Sprawdzian osiągnięć

4.2 Struktura programu telewizyjnego

4.2.1 Materiał nauczania

4.2.2 Pytania sprawdzające

4.2.3 Ćwiczenia

4.2.4 Sprawdzian osiągnięć

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zarządzaniu programem

telewizyjnym.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów
kształcenia i ukształtowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy jesteś juŜ przygotowany do wykonywania
ć

wiczeń,

−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, w przypadku pytań i ćwiczeń, których rozwiązanie sprawia
Ci trudności, zwracaj się o pomoc do nauczyciela,

−

sprawdziany postępów, czyli zestawy pytań, na które naleŜy odpowiedzieć dla
samooceny,

−

test osiągnięć, przykładowy zestaw zadań: pozytywny wynik testu potwierdzi, Ŝe dobrze
pracowałeś podczas zajęć i ukształtowałeś umiejętności z tej jednostki modułowej,

−

literaturę, do której naleŜy sięgać w celu pogłębienia wiedzy i przygotowania się do zajęć.

Schemat układu jednostek modułowych

313[07].Z3.01

Zarządzanie programem

telewizyjnym

313[07].Z3.02

Planowanie produkcji

audycji telewizyjnej

313[07].Z3

Organizacja produkcji

telewizyjnej

313[07].Z3.03

Przygotowanie i organizacja

produkcji audycji telewizyjnej

313[07].Z3.04

Prowadzenie dokumentacji

finansowej związanej z produkcją

audycji telewizyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zajęć w pracowni,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

dokumentować i notować informacje,

−

czytać ze zrozumieniem akty prawne,

−

analizować teksty źródłowe aktów prawnych,

−

wyszukiwać i przetwarzać informacje,

−

obsługiwać komputer w stopniu podstawowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zdefiniować podstawowe pojęcia związane z produkcją telewizyjną,

−

scharakteryzować budowę układu ramowego programu stacji telewizyjnej,

−

zaplanować etapy produkcji programu telewizyjnego,

−

wskazać źródła finansowania programu telewizyjnego i produkcji audycji telewizyjnych,

−

scharakteryzować koszty produkcji programu telewizyjnego,

−

scharakteryzować budŜet programu telewizyjnego,

−

rozróŜnić nadawcę telewizyjnego, operatora telewizji kablowej od producenta,

−

wskazać

scharakteryzować

jednostki

organizacyjne

stacji

telewizyjnej

odpowiedzialnych za program telewizyjny,

−

scharakteryzować prawne aspekty zawartości emitowanych treści programowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Planowanie programu telewizyjnego

4.1.1. Materiał nauczania

Konkurencja na rynku telewizyjnym

Konkurencja jest jednym z najwaŜniejszych narzędzi ochrony konsumentów. Kiedy jest

osłabiona, przedsiębiorcy mogą utrzymywać wyŜsze ceny i niŜszy poziom innowacyjności
oraz oferować towary gorszej jakości, gdyŜ nie są naciskani przez inne podmioty działające na
danym rynku. Tracą na tym zarówno konsumenci, jak i cała gospodarka.

Jest ona waŜnym elementem w kaŜdej dziedzinie działalności w tym tak waŜnym jak

rynek telewizyjny. PoniŜej przedstawiona zostanie oferta głównych przedstawicieli branŜy.

Telewizja publiczna

Telewizja Polska S.A. nadaje dwa programy ogólnopolskie TVP1 (dociera do 99,6%

mieszkańców)  i  TVP2  (dociera  do  99,39%  mieszkańców),  a  takŜe  dwa  programy  nadawane
satelitarnie przeznaczone dla odbiorców z kraju i z zagranicy - TV Polonia oraz TVP Kultura.
Liczba  potencjalnych  widzów  Kultury  obecnie  sięga  ok.  2,7  mln  gospodarstw  domowych,
w tym ok. 1 200 000 abonentów sieci kablowych oraz 1 500 000 abonentów dwóch platform
cyfrowych.  16  oddziałów  terenowych  nadaje  programy  regionalne,  odłączając  się  od
programu  TVP3,  który  między  pasmami  własnymi  oddziałów  emituje  pasma  wspólne,
docierające do 85,42% mieszkańców.

Nadawcy telewizyjni koncesjonowani

Rynek telewizyjny nie moŜe się juŜ rozwijać poprzez uruchamianie nowych programów

nadawanych  drogą  naziemną  w  sposób  analogowy.  Jego  rozwój  został  wstrzymany  ze
względu  na  brak  wolnych  kanałów  telewizyjnych  do  wykorzystania  w  tym  systemie.
W zasadzie  nie  jest  takŜe  moŜliwe  zwiększenie  obszaru  nadawania  programów  istniejących
poprzez uruchamianie nowych analogowych nadajników naziemnych.

Jedynym

naziemnym

telewizyjnym

nadawcą

koncesjonowanym

zasięgu

ogólnokrajowym  (85%  ludności  kraju)  jest  Telewizja  POLSAT,  oferująca  program
o charakterze  uniwersalnym.  POLSAT  jest  takŜe  operatorem  satelitarnej  platformy  cyfrowej,
gdzie m.in. oferuje POLSAT 2 (program satelitarny o podobnej ofercie programowej) oraz, od
sierpnia  2004  r.,  program  tematyczny  POLSAT  Zdrowie  i  Uroda  (skierowany  do  osób
interesujących się swoim zdrowiem, dbających o sprawność fizyczną i prowadzących aktywny
tryb Ŝycia). W 2005 r. POLSAT otrzymał koncesje na dwa kolejne programy satelitarne, które
zostały zamieszczone na platformie cyfrowej CYFROWY POLSAT. Są to POLSAT Sport 2
oraz Playboy Polska.

Nadawca ponadregionalny TVN (program o charakterze uniwersalnym) dociera drogą

naziemną do 42,5% mieszkańców kraju. Grupa ITI, właściciel TVN, podobnie jak POLSAT,
takŜe  uruchomiła  liczne  satelitarne  programy  tematyczne  –  TVN24  (informacja,  od  sierpnia
2001  r.),  TVN  Siedem  (film,  od  marca  2002  r.),  TVN  Meteo  (pogoda,  maj  2003  r.),  TVN
Turbo  (motoryzacja,  grudzień  2003  r.),  ITVN  (program  telewizyjny  o  charakterze
uniwersalnym  dla  odbiorców  mieszkających  poza  granicami  Polski,  kwiecień  2004  r.)  oraz
TVN Style (program skierowany do kobiet dotyczący stylu Ŝycia, kariery oraz zainteresowań

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i macierzyństwa,  sierpień  2004 r.).  Większość  wymienionych  programów  odbierana  jest
zarówno za pomocą sieci kablowych jak i platform satelitarnych.
Podobnie jak POLSAT, TVN takŜe uruchomił w roku 2005 dwa nowe programy satelitarne:
TVN  MED  –  program  o  charakterze  edukacyjnym,  oraz  TVN  Gra  -  o  charakterze
rozrywkowym

TV4 nadaje program uniwersalny, skierowany w znacznym stopniu do widza w wieku

20 – 40 lat. Drogą naziemną dociera do 18,8% mieszkańców. TV4 jest związany z Telewizją
POLSAT poprzez współpracę programową i sprzedaŜ czasu reklamowego.

Telewizja PULS oferuje program o charakterze wyspecjalizowanym społecznoreligijnym,

nakierowanym na  promowanie stylu Ŝycia oraz wartości wynikających z religijnych wyborów
ludzi.  Program  ten  dociera  do  15,9%  mieszkańców  Polski.  Program  o  charakterze
wyspecjalizowanym  społeczno-religijnym  na  zlecenie  nadawcy  i  pod  jego  kontrolą  realizuje
na podstawie umowy producenckiej spółka Antena 1, takŜe powiązana z Telewizją POLSAT.

Wśród 36 programów satelitarnych koncesjonowanych przez KRRiT (dostępnych drogą

satelitarną lub poprzez niektóre sieci kablowe) obecnie nadawanych jest 27 programów.
Zdecydowaną większość stanowią wśród nich programy wyspecjalizowane – 31.

KRRiT udzieliła koncesji na programy satelitarne o następującym charakterze:

−

dokumentalnym – 1 – Planete,

−

edukacyjno - poradniczym – 1 – Moja TV,

−

edukacyjno-poradniczym i religijnym – 1 – Trwam,

−

edukacyjnym – 4 – Edusat, Edusat Bis, Edusat Bis2, TVN Med,

−

ekonomiczno-informacyjnym – 1 – TV Biznes,

−

adresowanym do dzieci – 2 –ZigZap, MiniMini,

−

filmowo-rozrywkowym – 1 – TVN Siedem,

−

filmowym – 4 – Ale Kino, Canal+ Polska, Canal+ Polska śółty, Kino Polska,

−

informacyjno-publicystycznym – 1 – TVN 24,

−

medycznym – 1 – POLSAT Zdrowie i Uroda,

−

motoryzacyjnym – 1 – TVN Turbo,

−

popularyzującym kulturę i sztukę – 1 – TVP Kultura,

−

poświęconym zjawiskom pogodowym – 1 – TVN Meteo,

−

rozrywkowym – 5 – TELE 5, iTV, 4fun.tv, TVN Gra, Playboy Polska,

−

sportowym – 3 – Canal + Polska Niebieski Sport, POLSAT Sport, POLSAT Sport 2,

−

poświęconym sportom konnym – 1 – Hipika TV,

−

poświęconym telesprzedaŜy – 1 – Telezakupy Mango24,

−

adresowanym do kobiet – 1 – TVN Style,

−

uniwersalnym – 5 - TVN, TV4, Trochę Młodsza Telewizja, POLSAT 2, TVN
INTERNATIONAL.
Specjalizacja programów jest bądź tematyczna (programy poświęcone motoryzacji,

pogodzie,  informacji  i publicystyce,  kulturze  i  sztuce,  medycynie  i  zdrowiu,  edukacji
i poradnictwu,  ekonomii,  filmom  dokumentalnym,  itp.),  bądź  ze  względu  na  odbiorcę
(programy  dla  dzieci,  programy  dla  kobiet,  programy  dla  męŜczyzn).  Jeden  program
poświęcony jest wyłącznie telesprzedaŜy.

Oferta polskich programów, dostępnych dla odbiorców posiadających indywidualne

zestawy  satelitarne  lub  będących  abonentami  satelitarnych  platformach  cyfrowych  lub  sieci
telewizji kablowej, systematycznie rośnie. Wzrost liczby programów nie był w 2005 r. jednak
gwałtowny,  a  powstawaniu  nowych  programów  towarzyszy  równieŜ  zaprzestanie  nadawania
przez niektórych nadawców (głównie z powodu kłopotów finansowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oprócz polskich programów satelitarnych odbiorcy mają równieŜ dostęp do programów

zagranicznych nadawanych w języku polskim.

Wśród wszystkich programów tematycznych, zdecydowanie największą widownie

przyciąga program informacyjny TVN 24. Znacznym zainteresowaniem cieszą się takŜe
programy sportowe i programy dla dzieci. Wyniki oglądalności dla 30 najchętniej oglądanych
programów tematycznych przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Oglądalność 30 najpopularniejszych programów tematycznych w okresie 1 - 26.02.2006 r. (Grupa

docelowa:

odbiorcy

telewizji

kablowej

lub

satelitarnej

powyŜej

roku

ycia)

[AGB Nielsen Media Research]

Program TV

AMR 1

AMR% 2

SHR 3

TVN 24

115 597

0,59%

3,08%

Eurosport

80 741

0,41%

2,15%

Cartoon Network/TCM

59 558

0,31%

1,58%

Jetix

46 194

0,24%

1,23%

ZigZap/Typer

32 242

0,17%

0,86%

MiniMini

29 245

0,15%

0,78%

POLSAT Sport

28 023

0,14%

0,75%

Discovery Chanel Chanel

27 604

0,14%

0,73%

Viva Polska

24 942

0,13%

0,66%

TVN Polska

2 025

0,11%

0,56%

Hallmark

20 915

0,11%

0,56%

AXN

20 209

0,10%

0,54%

Ale kino!

19 724

0,10%

0,52%

Animal Planet

19 296

0,10%

0,51%

TVN Style

18 935

0,10%

0,50%

MTV Polska

16 607

0,09%

0,44%

National Geographic Chanel

15 807

0,08%

0,42%

Canal+

11 503

0,06%

0,31%

Europa Europa

11 455

0,06%

0,30%

Planete

11 166

0,06%

0,30%

HBO

10 993

0,06%

0,29%

Discovery Civilization

10 106

0,05%

0,27%

Club

10 088

0,05%

0,27%

Reality TV

9 542

0,05%

0,25%

Discovery Science

8 940

0,05%

0,24%

Romantica

8 883

0,05%

0,24%

Canal+ Film

8 060

0,04%

0,21%

Kino Polska TV

7 977

0,04%

0,21%

4fun.tv

7 456

0,04%

0,20%

Canal+ Sport

6 140

0,03%

0,16%

AMR - Average Minute Rating (Średnia Oglądalność Minutowa). Jest to podstawowy wskaźnik określający

wielkość widowni oglądającej dany program lub kanał telewizyjny w określonym odcinku czasu. Odnosi się do
całej populacji lub określonej grupy celowej. AMR dla dłuŜszego niŜ jedna minuta odcinka czasu liczy się jako
sumę AMR minutowych podzielonych na liczbę minut w odcinku czasu.

AMR % - Średnia oglądalność minutowa wyraŜona w procentach populacji lub grupy docelowej w stosunku do

której mierzony jest AMR.

SHR % - Share. Udział wybranego kanału lub programu w oglądalności w danym odcinku czasu. WyraŜana jest

jako procent osób oglądających dany kanał w stosunku do osób oglądających wszystkie kanały w danym czasie.
Tak samo jak AMR, moŜe odnosić się do całej populacji lub węŜszej, interesującej nas grupy docelowej.
Z definicji pokazywany jest w procentach i sumuje się do 100 dla wszystkich kanałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Platformy satelitarne Operatorzy platform i ich oferta programowa

Obecnie na rynku istnieje dwóch operatorów 8 cyfrowych platform satelitarnych

mających razem ponad 1,5 mln abonentów:

−

CANAL+ Cyfrowy Sp. z o.o. (CYFRA+ ) – 800 000 abonentów

−

CYFROWY POLSAT S.A. – 700 000 abonentów

−

oraz nowopowstała platforma n+

Oferta tych platform obejmuje polskie i polskojęzyczne programy satelitarne oraz

międzynarodowe programy satelitarne. W przypadku CYFRY+ obejmuje ona takŜe usługi
dodatkowe, np. prognozy pogody i gry.

W latach 2003-2005 obie platformy rozszerzały swój cyfrowy bukiet o nowopowstałe

polskie  programy  telewizyjne  oraz  programy  zagraniczne  i  programy  radiowe.  RóŜnice
programowe  rysowały  się  przede  wszystkim  w  umieszczaniu  w  ofercie  ogólnopolskich
programów  publicznych  TVP1,  TVP2,  które  kiedyś  obecne  były  jedynie  w  Cyfrze+  (dziś
obecne są na obydwu platformach).

W obecnej swojej ofercie CYFRA+ proponuje 71 programów polskojęzycznych,

natomiast Cyfrowy POLSAT oferuje 45 takich programów. Na obydwu platformach
cyfrowych są dostępne w sumie 84 programy polskojęzyczne.

Wśród 36 koncesjonowanych przez KRRiT programów satelitarnych, aŜ 28 znajduje się

przynajmniej na jednej z satelitarnych platform cyfrowych. Wśród nich z kolei, 24 znajduje
się na platformie CYFRA+ oraz 15 na platformie CYFROWY POLSAT.

Wiele programów jest równocześnie dostępnych na obu platformach cyfrowych, jak np.

programy telewizji publicznej, TVN, programy z grupy Discovery, Cartoon Network, CNN,
TVN, TVN24, Kino Polska, TCM, Tele 5 itd.

RóŜnice programowe pomiędzy platformami widoczne są dziś przede wszystkim na

poziomie liczby programów własnych (POLSAT, POLSAT 2 i POLSAT Sport na Cyfrowym
Polsacie  i Canal+,  Canal+  Film,  Canal+  Sport,  Canal+  Sport2,  dla  dzieci  ZigZapMiniMini
oraz  filmowy  Ale  Kino  na  Cyfrze+)  oraz  ilości  programów  filmowych  (11  w  Cyfrze+
i 6 w Cyfrowym  Polsacie)  i  radiowych  (14  w  Cyfrze+  i  7  w  Cyfrowym  Polsacie).  Programy
powiązane  z  operatorami  są  dostępne  wyłącznie  na  ich  platformach,  np.  program  POLSAT
jest  niedostępny  na  Cyfrze+,  podobnie  jak  Ale  Kino!  nie  jest  dostępne  poprzez  platformę
Cyfrowy  POLSAT.  Odnotowuje  się  znaczne  róŜnice  w  ofercie  programowej  proponowanej
abonentom w pakietach podstawowych przez operatorów.

Obydwaj operatorzy oferują abonentom usługę elektronicznego przewodnika po

programach. Ponadto Cyfra+, proponuje swoim abonentom następujące usługi interaktywne:

−

dostęp do standardu kina domowego - moŜliwość wyboru wersji filmu, obraz w formacie
16:9,

−

dodatkowe informacje o filmie itp.,

−

konsolę gier interaktywnych

−

Cyfra+ Gry,

−

magazyn abonentów informujący o repertuarze kin Kultura+,

−

oraz wyświetlane na ekranie wraz z obrazem telewizyjnym informacje o nowych
kanałach, promocjach i konkursach - POP-UP.
Abonenci Cyfry+ mieli niegdyś dostęp do serwisu Cyfra+ Pogoda, do usług SMS

i komórkowego  menedŜera  piłkarskiego  Canal+  Sport.  Natomiast  abonenci  Cyfrowego
POLSATu mieli poprzez Portal iTV dostęp do usług interaktywnych takich jak: prognoza
pogody,  aplikacje  e-mail  (korzystanie  z  poczty  elektronicznej),  wysyłanie  SMS,
przewodnik  (porady  oraz  propozycje  rozwiązań  najczęściej  spotykanych  problemów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

technicznych), gry i usługi TV Banking. Z powodu jednak niewielkiego zainteresowania,
zaniechano oferowania
tych usług.

Telewizja kablowa

Polska jest trzecim co do wielkości rynkiem telewizji kablowych w Europie i bez

wątpienia najbardziej dynamicznym. W polski rynek telewizji kablowej jest zaangaŜowany
kapitał zagraniczny i coraz częściej na tym rynku inwestują banki oraz fundusze inwestycyjne.
O atrakcyjności polskiego rynku telewizji kablowej moŜe świadczyć chociaŜby sprzedaŜ sieci
kablowej w 2005 r. Aster City Cable przez Hicks, Muse, Tate & Furt funduszowi Mid Europa
Partners za 1,6 mld zł.
Z usług około 15 firm telewizji kablowej w Polsce korzysta ponad 3,5 mln abonentów. Rynek
został zdominowany przez kilku największych operatorów: UPC, Vectra, Multimedia Polska,
Aster City Cable, TOYA.
Liczbę abonentów tych operatorów przedstawia tabela poniŜej.

Tabela 2. Szacunkowa liczba abonentów największych sieci kablowych [PIKE, (Polska Izba Komunikacji

Elektronicznej), luty 2006 r.]

Miejsce

Operator

Liczba
abonentów

Miasta

%
rynku

UPC Telewizja Kablowa 1.000.000

116

22,22%

Vectra

625.000

114

14,00%

Multimedia Polska

450.000

10,00%

Grupa ASTER

365.000

8,11%

TOYA

150.000

3,33%

TK Poznań

100.000

2,22%

MTK S.Tar

60.000

1,33%

Stream Communications 40.000

0,89%

Promax

28.500

0,63%

Sat Film

25.000

,56%

pozostali

~ 1.700.000

RAZEM

~ 4.500.000

Obecnie zarejestrowanych, tj. wpisanych do rejestru Przewodniczącego KRRiT,

obejmującego programy rozprowadzane w sieciach telewizji kablowej, jest ponad 600
operatorów. Operatorzy ci zarządzają ok. 4,5 mln gniazd abonenckich, ich moŜliwości szacuje
się na ok. 7 mln. Oznacza to, Ŝe w chwili obecnej do telewizji kablowej ma dostęp ponad 1/3
wszystkich gospodarstw domowych w Polsce, a mogłaby mieć do niej dostęp ponad połowa
społeczeństwa.

Operatorzy kablowi działający w Polsce świadczą następujące usługi:

−

Rozprowadzanie programów telewizyjnych i radiowych (w tym płatnych),

−

Dostęp do Internetu,

−

Telefonia,

−

Telewizja cyfrowa,

−

Rozpowszechnianie programów telewizji lokalnych.

Operatorzy telewizji kablowych, poza rozprowadzaniem programów wytworzonych przez

innych nadawców, coraz chętniej rozpowszechniają własne programy koncesjonowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Koncesje takie są udzielane na programy emitowane od 30 minut w tygodniu, do kilku godzin
dziennie – rzeczywisty czas emisji jest najczęściej dłuŜszy od minimalnego czasu wpisanego
w koncesję. W przypadku programów radiowych rozpowszechnianych w sieciach kablowych
jest to emisja nawet 24 godzinna.

Własne programy koncesjonowane są głównie poświęcone tematyce lokalnej. Wypełniają

tym samym niszę, której nie są wstanie wypełnić naziemni nadawcy ogólnopolscy oraz
regionalne programy rozpowszechniane przez Telewizję Polską S.A. Stale powiększa się
oferta programowa dostępna w sieciach telewizji kablowej. Do końca 2005 r. Przewodniczący
KRRiT wydał 330 koncesji na rozpowszechnianie programów w sieciach telewizji kablowej,
w tym 7 na program radiowy:

Drogą satelitarną lub w sieciach telewizji kablowych dostępnych jest ponad 400

programów, z czego ponad 50 emitowanych jest w języku polskim.
Przy  tak  duŜej  liczbie  oferowanych  programów  operatorzy  stosują  tzw.  pakietyzację.  Wraz
z rozwojem  usług  operatorskich  wzrosła  oferta  programowa.  Rosnąca  podaŜ  oraz
róŜnorodność  programów  spowodowały  konieczność  dokonywania  wyboru  w  sytuacji,  gdy
zwiększanie liczby programów wiąŜe się ze wzrostem cen oferowanej usługi.

Usługi oferowane w sieciach komunikacji szerokopasmowej

Rynek telewizji kablowych w Polsce ulega przemianom, głównie z powodów

technologicznych (cyfryzacja) i poszerzającej się oferty programowej.
Operator Aster City Cable Holding jako pierwszy w Polsce uruchomił ofertę cyfrową w sieci
telewizji  kablowej.  Technologia  cyfrowa  jest  wykorzystywana  przede  wszystkim  do
wzbogacenia  oferty  programowej  o  nowe  programy,  głównie  tematyczne.  Technologia  ta
umoŜliwia  takŜe  tworzenie  dodatkowych  usług  interaktywnych,  co  nie  jest  moŜliwe  przy
sygnale  analogowym.  Technologia  cyfrowa  w  sieciach  telewizji  kablowej  zmusza  takŜe  do
zastosowania u abonenta cyfrowych dekoderów. Operatorzy wprowadzają takŜe usługi Triple
Play, polegające na łączeniu usług z zakresu radiofonii i telewizji, z usługami telefonicznymi
oraz dostępem do Internetu. Jak ilustruje tabela 1.8, tego typu usługi oferują juŜ operatorzy
Aster City Cable i TK Poznań.

Tabela 3. Usługi oferowane przez największych krajowych operatorów komunikacji elektronicznej

[PIKE,

(Polska Izba Komunikacji Elektronicznej), luty 2006 r.]

Szacunkowa liczba abonentów

Operator

programy TV

internet

telefon

cyfrowa telewizja

UPC Polska

1.000.000

120.000

15.000

w przygotowaniu

VECTRA

625.000

68.000

5.000

w testowaniu

Multimedia Polska

450.000

105.000

120.000

w testowaniu

Grupa ASTER

365.000

92.000

20.000

39.000

TOYA

150.000

21.000

1.000

w przygotowaniu

TK Poznań

100.000

30.000

w przygotowaniu

8.000

MTK S.Tar

60.000

5.000

1.000

Stream Communications 40.000

15.000

Promax

28.500

5.500

w testowaniu

Sat Film

25.000

7.500

Wprowadzanie nowych usług wymaga od operatorów wysokich nakładów finansowych.

Jak wskazują obserwatorzy tego rynku, koszt dostosowania sieci kablowej do potrzeb
ś

wiadczenia usługi dostarczania szerokopasmowego Internetu to ok. 150 USD na jedno

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gniazdo abonenckie. Dostosowanie sieci do świadczenia pełnego zakresu usług w ramach
Triple play moŜe kosztować dodatkowo 200 USD od jednego gniazda. Analizy ekonomiczne
wskazują, Ŝe koszty tych inwestycji mogą się zwrócić po ok. 3 latach.

W publikowanych analizach rynku specjaliści do spraw mediów wskazują, Ŝe główna

walka  konkurencyjna  dotycząca  zintegrowanych  usług,  rozegra  się  pomiędzy  telekomami
a operatorami  sieci  kablowych.  W  Polsce  zaostrza  się  walki  konkurencyjna  pomiędzy
operatorami sieci kablowej a największym operatorem telefonicznym, TP S.A.
Telekomunikacja Polska SA mająca ok. 10 mln abonentów, juŜ nie tylko prowadzi kampanię
w  celu  pozyskania  klientów  na  usługę dostępu do szerokopasmowego łącza internetowego –
NEOSTRADA,  ale  równieŜ  zapowiedziała  uruchomienie  w  swoich  sieciach  transmisyjnych
usługi dostępu do telewizji („Videostrada”) – tym samym firma ta uzyska pełną konwergencję
i  będzie  oferować  usługę  telefonii  stacjonarnej,  telefonii  komórkowej,  dostępu  do  sieci
Internet  oraz  dostęp  do  telewizji  cyfrowej.  Telekomunikacja  Polska  SA  25  listopada  2005
roku złoŜyła do KRRiT wniosek o wydanie zgody (zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o radiofonii
i  telewizji)  na  czasowe  wprowadzenie  programów  do  sieci  w  innej  kolejności  niŜ  ta,  którą
określa art. 43 ust. 1 ustawy.

Do wejścia na rynek operatorów telewizyjnych szykują się równieŜ i inne firmy kojarzone

do tej pory z usługami telefonicznymi. Telefonia Dialog zakończyła testy konsumenckie
związane z uruchomieniem telewizji interaktywnej (usługi Video On-Demand - telewizji na
Ŝą

danie). Dostęp do ok. 150 tytułów filmowych gwarantuje operatorowi umowa podpisana

z Grupą ATM.

Natomiast w grudniu 2005 roku spółka ATM SA poinformowała o zamiarze

uruchomienia nowej działalności polegającej na zapewnieniu dostępu do platformy gier
interaktywnych za pośrednictwem sieci telewizji kablowych.

Według doniesień prasowych równieŜ spółka NETIA planuje uruchomienie nowych

usług poprzez sieć wykorzystywaną do tej pory dla usług telefonii stacjonarnej.

W 2005 roku grupa ASTER jako pierwszy operator telewizji kablowej w Polsce

uruchomiła  dostęp  do  programu  telewizyjnego  przez  sieć  Internet.  Jak  na  razie  operator  nie
oferuje  odbiorcom  przystawek  STB  umoŜliwiających  pobieranie  strumienia  cyfrowego
bezpośrednio  z  sieci  Internet  i  oglądanie  programu  na  odbiornikach  telewizyjnych.  Tym
samym odbiorca jest zmuszony do oglądania oferowanego programu na monitorze komputera.

Na rynku medialnym daje się zauwaŜyć tendencja do zacierania róŜnic pomiędzy

operatorami telekomunikacyjnymi a operatorami telewizji kablowej. Firmy posiadające
infrastrukturę telekomunikacyjną będą mogły świadczyć te same usługi dostępu do telewizji,
telefonu i Internetu. Obok tego pakietu coraz istotniejsze będą usługi dodatkowe.

Oznacza to, Ŝe polski telewidz ma autentyczny wybór, a konkurencja między stacjami

telewizyjnymi jest zaostrzona.

Prawne aspekty emisji treści programowych na antenie

Wszelkie prawne podstawy emisji programów na antenie są regulowane przez Krajową

Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT). Jest to organ konstytucyjny, który w myśl artykułu 213
ustawy zasadniczej „...stoi na straŜy wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu
publicznego w radiofonii i telewizji.”

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach

indywidualnych  podejmuje  uchwały.  Zasady  i  tryb  działania  KRRiT,  jej  organizację  oraz
szczegółowe  zasady  powoływania  jej  członków  określa  ustawa  z  dnia  29  grudnia  1992  r.
o radiofonii  i  telewizji.  Tekst  jednolity  tej  ustawy  znajduje  się  na  stronie  KRRiT
http://www.krrit.gov.pl/ zakładka: regulacje prawne (ustawa_rtv_ujednolicony_2007.pdf)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

NajwaŜniejszym zadaniem KRRiT jest wydawanie koncesji na rozpowszechnianie

i rozprowadzanie  programów  radiofonicznych  i  telewizyjnych.  Rozpatrywane  są  wnioski
o udzielanie  i  cofanie  koncesji  dla  nadawców  naziemnych,  satelitarnych  i  kablowych.  ustala
teŜ wielkość opłaty za przydzielenie koncesji.

Rokrocznie KRRiT ustala rozporządzeniem wysokość opłat abonamentowych za

uŜywanie  odbiorników  radiowych  i  telewizyjnych,  z  których  finansowana  jest  radiofonia
i telewizja publiczna.
Ustawa  z  dnia  21  kwietnia  2005  roku  o  opłatach  abonamentowych  (Dz.  U.  Nr  85,  poz.  728
i Nr 157, poz. 1314), Dz. U. Nr 102, poz. 709 z dnia 11 czerwca 2007 r.

KRRiT ustala teŜ zasady przydzielania nieodpłatnego czasu na przedstawianie

w programach ogólnokrajowych i lokalnych audycji komitetów wyborczych w wyborach
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do Sejmu i Senatu RP, wyborach samorządowych
a takŜe

wyborów

referendalnych

wyborów

Parlamentu

Europejskiego.

http://www.krrit.gov.pl/ zakładka: regulacje prawne.

Rozporządzenia KRRiT określają teŜ tryb postępowania w związku z prezentowaniem

i wyjaśnianiem w publicznej radiofonii i telewizji polityki państwa przez naczelne organy
państwowe.

Podobnie w formie rozporządzenia KRRiT określa tryb postępowania w związku

z przedstawianiem  w  programach  publicznej  radiofonii  i  telewizji  stanowisk  partii
politycznych,  związków  zawodowych  i  związków  pracodawców  w  węzłowych  sprawach
publicznych.

Radiofonia i telewizja publiczna składa do KRRiT sprawozdania kwartalne i roczne.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji pełni rolę kontrolną w stosunku do nadawców,

ustalając w rozporządzeniach między innymi:

−

sposób utrwalania i przechowywania przez nadawców audycji, reklam i innych

przekazów.

−

sposób sponsorowania audycji lub innych przekazów.

−

sposób prowadzenia działalności reklamowej i telesprzedaŜy w programach radiowych

i telewizyjnych.

−

udziału w programie telewizyjnym audycji wytworzonych pierwotnie w języku polskim

i audycji europejskich.

−

sposób prowadzenia przez nadawcę ewidencji czasu nadawania audycji wytworzonych

pierwotnie w języku polskim, audycji europejskich i audycji europejskich wytworzonych
przez producentów niezaleŜnych oraz czasu jej przechowywania.

−

sposób i tryb prowadzenia rejestru programów w sieciach kablowych oraz wzoru rejestru

i wzoru zgłoszenia o wpis do rejestru.

WaŜną rolę spełnia rozporządzenie KRRiT z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie

kwalifikowania  audycji  lub  innych  przekazów  mogących  mieć  negatywny  wpływ  na
prawidłowy  fizyczny,  psychiczny  lub  moralny  rozwój  małoletnich  oraz  audycji  lub  innych
przekazów  przeznaczonych  dla  danej  kategorii  wiekowej  małoletnich,  stosowania  wzorów
symboli  graficznych  i  formuł  zapowiedzi.  Rozporządzenie  ukazało  się  w   Dzienniku  Ustaw
Nr 130 z dnia 15 lipca 2005 r., poz. 1089

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przeprowadza postępowania o udzielenie koncesji.

Np. przy odnawianiu koncesji z udziałem TVN Sp. z o.o. (obecnie TVN S.A.) (2004 r.)
oprócz kwestii formalnych związanych ze strukturą spółki, określono obowiązki programowe.

Taki obowiązek wynika wprost z przepisów rangi konstytucyjnej, skonkretyzowanych

w art. 6 ustawy o radiofonii i telewizji. Na tej podstawie Przewodniczący KRRiT wydaje
koncesje gwarantujące określoną zawartość programową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obecnie wydana dla TVN koncesja przewiduje, tak jak poprzednio, nadawanie

jednolitego programu o charakterze uniwersalnym, zawierającego róŜne gatunki i formy
telewizyjne oraz róŜnorodną problematykę.
Zgodnie z wnioskiem TVN KRRiT ustaliła warunki koncesji zapewniające: obecność
w programie

audycji

informacyjnych

(dzienniki,

skróty

dzienników,

informatory

specjalistyczne itp.) i audycji publicystycznych w wymiarze nie mniejszym niŜ 7 godzin
w tygodniowym czasie emisji programu, rzetelność i obiektywność informowania i zapewnić
odbiorcom zdobycie wiedzy i orientacji w kwestiach społecznych, gospodarczych
i politycznych.

Ponadto zadaniem nadawcy zgodnie z wydaną koncesją jest zagwarantowanie obecności

w programie  audycji  edukacyjnych  i  poradniczych  tj.  audycji  upowszechniających  wiedzę
z róŜnych  dziedzin  Ŝycia  (filmy  dokumentalne,  magazyny  tematyczne,  teleturnieje  i  gry
z elementami  edukacyjnymi  itp.)  oraz  porad  dotyczących  m.in.  motoryzacji,  zdrowia,
w wymiarze nie mniejszym niŜ 3 godziny w tygodniowym czasie nadawania.

Koncesjonariusz jest zobowiązany do systematycznego prezentowania w programie

współczesnych  zjawisk  społecznych  (obyczajowych,  kulturowych,  związanych  z  Ŝyciem
publicznym,  dotyczących  patologii  społecznych  itp.)  oraz  do  promowania  idei  aktywności
charytatywnej.

Podobnie określane są obowiązki przy okazji wydawania koncesji dla kaŜdego nadawcy

zarówno naziemnych jak i satelitarnych.
Tak  sformułowane  zobowiązania  nadawcy,  rozpowszechniającego  program  o  zasięgu
ponadregionalnym,  ustalone  zgodnie  z  przedstawionym  przez  nadawcę  projektem,  mają
słuŜyć realizacji zadań określonych w art. 1.ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji.

Badanie oglądalności

Badania telemetryczne (badania oglądalności telewizji, ang. TV-audience research) -

rodzaj  badań,  których  podstawowym  celem  jest  systematyczny pomiar oglądalności kanałów
i programów  telewizyjnych  oraz  związane  z  tym  gromadzenie  danych  na  temat  widowni
telewizyjnej.  Podstawową  techniką  umoŜliwiającą  przeprowadzenie  badań  telemetrycznych
jest  zainstalowanie  w  wylosowanej  grupie  gospodarstw  domowych  specjalnych  urządzeń
elektronicznych  (telemetrów).  Podłącza  się  je  do  odbiorników  telewizyjnych,  co  umoŜliwia
rejestrację  wszelkich  programów  oglądanych  codziennie  przez  respondenta.  Badania
telemetryczne umoŜliwiają w szczególności ustalenie:
1.

udziału poszczególnych stacji telewizyjnych w całym rynku,

liczebności widowni oglądalności poszczególnych programów oraz stacji telewizyjnych
(w tym ustalenie przepływów widowni pomiędzy poszczególnymi stacjami),

struktury społeczno-demograficznej widowni poszczególnych stacji.
Wyniki badań telemetrycznych są powszechnie wykorzystywane przez reklamodawców

do planowania wydatków na reklamę telewizyjną.
Metoda ta daje najbardziej precyzyjne wyniki pomiaru wśród wszystkich metod badania
mediów.

PoniŜej przedstawiono tzw. System Siedmiu Kroków stosowany przez obecną na polskim

rynku firmę AGB Nielsen Media Research:

Pierwszy krok
Analiza struktury społeczeństwa (tzw. sondaŜ załoŜycielski - Establishment Survey).
Drugi krok
Wybór grupy rodzin, która pozwoli odtworzyć strukturę demograficzną Polski

w mniejszej skali (budowa panelu telemetrycznego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Trzeci krok
Instalacja mierników telemetrycznych, dzięki którym gromadzone są informacje.
Czwarty krok
Codzienna transmisja danych od rodzin do komputerowej "biblioteki" firmy obsługującej

system zbierania danych

Piąty Krok
Obróbka danych i stworzenie z tysięcy elementów jednej spójnej bazy danych.
Szósty Krok
Opisanie sekunda po sekundzie, jakie programy były nadawane przez poszczególne stacje.
Siódmy krok
Przekazanie klientom zamawiającym badanie plików, które po umieszczeniu

w oprogramowaniu dają pełny obraz widowni telewizyjnej.

Rys. 1. System badań telemetrycznych [1]

Wyniki oglądalności: 26.11 - 02.12.2007 r.

PoniŜej

przedstawiono

wyniki

oglądalności

największych

polskich

kanałów

telewizyjnych.  W  minionym  tygodniu  najwięcej  widzów  tradycyjnie  miała  telewizyjna
JEDYNKA,  za  nią  uplasowała  się  jej  siostra  DWÓJKA.  Trzecie  miejsce  zajmuje  TVN,
czwarte  natomiast  POLSAT.  Najchętniej  oglądanymi  pozycjami  stałej  ramówki  były:  serial
"M jak miłość" (TVP2), program informacyjny "Wiadomości" (TVP1), serial "Na dobre i na
złe" (TVP2).
Wyniki oglądalności - Wszyscy zasiadający przed telewizorami - wg TNS OBOP:
1.

TVP1 - 24,20%

TVP2 - 17,40%

TVN - 16,39%

POLSAT - 15,55%

TVP INFO - 05,10%

Wyniki oglądalności - Wszyscy zasiadający przed telewizorami - wg AGB NMR:
1.

TVP1 - 22,83%

TVN - 18,50%

TVP2 - 17,34%

POLSAT - 15,10%

TVP INFO - 05,48%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tworzenie układu programu telewizyjnego (ramówki)

Ramówką nazywa się układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność

emisji  programów  telewizyjnych  w  podziale  na  anteny,  pasma,  dni  tygodnia
i  godziny.  Stacje  telewizyjne  stosują  odmienne  kryteria  podziału  w  zaleŜności od pory roku.
RozróŜnia  się  ramówkę  letnią  (na  miesiące  wakacyjne)  i  zimową  (na  pozostałe  miesiące
w roku).

Programem telewizyjnym nazywa się szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych

powiązanych ze sobą zapowiedziami, sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi. Jest to
telewizyjna produkcja audio-wizualna, która charakteryzuje się określonym gatunkiem
telewizyjnym.

Program jest to zespół audycji telewizyjnych ułoŜonych w określoną całość, realizujących

określone zapisy koncesji telewizyjnej (filmy, audycje publicystyczne, audycje o charakterze
rozrywkowym,

religijnym

itd.)

z wyznaczeniem

pasm

reklamowych

pasm

autopromocyjnych.

Tabela 4. Udziały procentowe róŜnych typów programów w tygodniowych emisjach stacji telewizyjnych [raport

KRRiT za rok 2005]

TVP1

TVP2

Polsat

TVN

TVN7

TV4

Reklama - telesprzedaŜ

7.00

5.70

13.90

20.70

20.60

10.20

Teatr – film

49.00

48.20

43.60

32.40

70.90

56.40

Programy rozrywkowe

5.90

12.80

13.00

27.60

5.70

1.20

Programy muzyczne

0.70

5.20

13.70

0.90

12.00

Programy sportowe

3.60

4.10

0.80

5.30

Programy polityczne -
ekonomiczne - gospodarcze -
społeczne

8.20

1.80

2.60

2.50

2.90

Programy informacyjne

15.80

11.30

4.80

3.50

0.40

2.10

Programy artystyczne -
kulturalne

2.60

5.60

1.90

0.20

1.60

Programy edukacyjne –
naukowe - poradnikowe

2.90

3.00

1.00

5.70

1.60

Programy religijne

1.30

0.30

0.50

Inne programy

2.90

2.00

2.80

3.90

2.20

6.70

Całkowity czas emisji hh:mm

142:50

115:47

159:59

168

159:08

148:17

PoniŜej przedstawione zostaną przykłady ramówek telewizji publicznej i stacji TVN.

Układ ramówki telewizji publicznej

Jako jedyna polska telewizja publiczna w pełni wywiązuje się z realizacji misji zapisanej

w ustawie o radiofonii i telewizji przeznacza 15 % czasu antenowego na gatunki informacyjne
i publicystyczne, 10 % na edukacyjne, 10 % na kulturalne i artystyczne oraz 15 % na pozycje
dla rodziny, dzieci i młodzieŜy. Kluczem do zrozumienia sukcesu komercyjnego stacji
publicznych jest umiejętne łączenie przez nie komercji i misji oraz godzinowy układ ramówek
tych stacji.

Zadania edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieŜy TVP1 realizuje w godzinach

porannych i południowych, zaś ambitne programy kulturalne emituje późnym wieczorem.
W rezultacie TVP wypracowuje zysk, który po części przeznacza na kolejne własne produkcje
komercyjne, co umoŜliwia skuteczne konkurowanie z prywatnymi telewizjami, a po części zaś
wspiera ambitne produkcje, w tym równieŜ narodową kinematografię.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Niewątpliwie jest jeszcze jedno źródło sukcesu TVP. Chodzi o utrwalone przez

dziesięciolecia przyzwyczajenia, z czasów, gdy Polacy nie mieli alternatywy dla telewizji
publicznej. Na przykład w powszechnej świadomości utrwaliła się godzina rozpoczęcia emisji
głównego programu informacyjnego dnia. Jest nią 19.30.

Porządek codziennej ramówki oraz dobór w kolejne wieczory tygodnia konkretnej oferty

filmowej  przez  TVP,  determinuje  w  znacznym  stopniu  układ  ramówek  konkurencji.  Tym
niemniej  zasługa  zarządzających  telewizją  publiczną  polega  na  umiejętnym  dostosowaniu
oferty  programowej  stacji  do  oczekiwań  widzów.  Od  lat  w comiesięcznych  badaniach
telemetrycznych najbardziej oglądanych programów wszystkich polskich stacji telewizyjnych
zdecydowanie dominują produkcje TVP.
Umiejętne  łączenie  komercji  oraz  celów  edukacyjnych  i  kulturotwórczych  przez  Telewizję
Polską  zostało  docenione  przez  instytucje  europejskie.  Komitet  Telewizyjny  i Departament
Telewizji  Europejskiej  Unii  Nadawców  (EBU)  wyróŜnił  TVP  za  osiągnięcia  w 2002  r.
Doceniono  poziom  realizacji  misji  publicznej,  utrzymanie  wysokich  standardów
programowych,  stabilność  finansową,  kontrolę  kosztów,  utrzymanie  widowni  na  bardzo
wysokim poziomie, funkcjonowanie i rozwój w wysoce konkurencyjnym otoczeniu, wiodącą
rolę  w  rozwoju  technologii  cyfrowej  oraz  gotowość  do  otwarcia  nowych  kanałów
tematycznych.

Jednym z kanałów polskiej telewizji publicznej, o którym warto szerzej powiedzieć to

działająca  od  ponad  dziesięciolecia  TVP  Polonia.  Ma  ona  wielkie  zasługi  w  utrzymywaniu
więzi  i komunikowaniu  się  z  polonią  zagraniczną.  Stacja  emituje  specjalnie  przygotowany
program  dla  widzów  zagranicznych  polskiego  pochodzenia,  który  jest  transmitowany  drogą
satelitarną.  Warto  wspomnieć,  Ŝe  przystosowując  polskie  filmy  do  emisji  w  TVP  Polonia,
umieszcza się dodatkowo napisy w języku angielskim na dole ekranu. Telewizja ułatwia w ten
sposób  zapoznawanie  się  z  polszczyzną  równieŜ  kolejnym  pokoleniom  widzów  o  polskich
korzeniach.

Układ ramówki telewizji komercyjnych

Stacje komercyjne Polsat i TVN konkurując z telewizją publiczną starały się

koncentrować na wybranych segmentach widowni. Polsat, debiutując jako pierwszy na rynku,
początkowo  stawiał  na  programy  z  zakresu  tzw.  kultury  masowej  obejmującej  superhity
kinowe  oraz  sport.  Z  kolei  TVN  od  kilku  lat  konsekwentnie  adresuje  swoją  ofertę
programową przede wszystkim do młodej widowni duŜych miast, czyli do segmentu widzów,
który jest najbardziej poszukiwany przez reklamodawców.
Wszystkie stacje projektując ramówkę planują dotarcie do najwaŜniejszych grup docelowych.
W  przypadku  TVN  planowana  jest  produkcja  programów  i  taka  ramówka,  aby  przyciągać
widzów,  do  których  chcą  dotrzeć  potencjalni  reklamodawcy.  Ramówka  jest  adresowany  jest
do osób w wieku 16 –49 lat mieszkających w miastach powyŜej 100.000 osób. W 2006 roku
udział w tej najwaŜniejszej widowni w prime time wzrósł z 27 do 30 proc.

Układ ramówki TVN

Układ ramówki dostosowany jest do widowni, która jest uwaŜana za najbardziej

atrakcyjną  z punktu  widzenia  reklamodawców.  Prowadzona  jest  szczegółowa  analiza
oglądalności  i określane  są  zainteresowania  i  zachowania  widowni,  a  takŜe  ogólne  trendy
rynkowe.    W  ten  sposób  TVN  stara  się  zapewnić  ofertę  programową  odpowiadającą
zainteresowaniom i przyzwyczajeniom naszej widowni docelowej.

Układ audycji w TVN w ciągu roku oparty jest na ramówce wiosennej i jesiennej.

Ramówki TVN dopasowane są do sezonowości polskiego rynku reklamy telewizyjnej, który

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jest najbardziej aktywny wiosną i jesienią. Na lato i zimę, czyli w okresach spadku sprzedaŜy
reklam, planowane są powtórki i inne programy, które nie generują wysokich kosztów.

Ramówka TVN jest zaplanowana w taki sposób, aby uzyskać i utrzymać lojalność

widowni, a takŜe by promować przepływ widzów z jednego programu na następny, oglądanie
programów  w  kolejnych  dniach  i  przechodzenie  od  access  prime-time  do  prime-time.  Na
przykład,  access  prime-time,  czyli  czas  antenowy  od  17:00  do  19:00  posiada  ustaloną
ramówkę, co oznacza, Ŝe o tej samej porze kaŜdego dnia pokazywana jest ta sama audycja, co
ma  zachęcać  widzów  do  codziennego  oglądania  i  zatrzymać  ich  przy  telewizorze  od  access
prime-time  do  prime-time,  czyli  od  19:00  do  23:00  –  w  czasie  najbardziej  atrakcyjnym
z punktu  widzenia  reklamodawców,  z  co  za  tym  idzie  i  nadawców.  W  2006  r.  pięć  audycji
było nadawane siedem razy w tygodniu a siedem audycji nadawane były cztery lub pięć razy
w  tygodniu.  Takie  ułoŜeni  audycji  w  ramówce  buduje  długoterminową  lojalność  widzów
i prowadzi do stale wzrastających wyników oglądalności.

W dni powszednie nadawane są programy informacyjne i publicystyczne, talk show

i seriale obyczajowe. Prime-time jest zarezerwowany dla oferty programowej najwyŜszej
jakości, w tym seriali popularnych, reality show, seriali obyczajowych, programów
rozrywkowych, seriali i filmów fabularnych.

Tabela 5. Zestawienie róŜnych formatów emitowanych w TVN w 2005 r. i 2006 r. [Raport roczny TVN S.A.za

rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Analiza oferty programowej TVN

(w % całkowitego czasu programowego)

Format programu

2006

2005

Programy rozrywkowe produkcji krajowej

36,9

32,9

Filmy i seriale produkcji krajowej

6,5

12,9

Zakupione filmy i seriale

27,3

22,8

Zakupione programy rozrywkowe i reality show

8,3

6,5

Programy informacyjne

3, 2

3,1

Telezakupy

5,7

7,1

Talk show

12,1

14,7

PoniŜsze tabele przedstawią najbardziej udane filmy i audycje programu TVN w 2006 r.,

mierzone na podstawie średniej oglądalności w grupie docelowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 6

Dziesięć audycji o najwyŜszej średniej oglądalności w grupie docelowej w wiosennej ramówce

[Raport roczny TVN S.A.za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Tytuł

Opis

Średni rating

Taniec z gwiazdami

Program rozrywkowy

24,8%

Na Wspólnej

Serial

18,9%

Karol, człowiek który został papieŜem

Film

18,8%

Kryminalni

Serial

17,0%

Mumia powraca

Film

17,0%

Nigdy w Ŝyciu

Film

17,0%

Magda M

Serial

16,8%

Matrix Reaktywacja

Film

16,5%

Podwójne ryzyko

Film

16,4%

Fakty

Program informacyjny

15,9%

Tabela 7.

Dziesięć audycji o najwyŜszej średniej oglądalności w grupie docelowej w jesiennej ramówce [Raport
roczny TVN S.A.za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Tytuł

Opis

Średni rating

Magda M

Serial

21,6%

Shrek

Film

20,5%

Taniec z gwiazdami

Program rozrywkowy

20,4%

Fakty

Program informacyjny

19,6%

Kuba Wojewódzki

Talk show

19,0%

Vinci

Film

18,8%

Na Wspólnej

Serial

18,7%

Taniec z gwiazdami finał finałów

Program rozrywkowy

17,0%

Kiler

Film

17,0%

Uwaga!

Program publicystyczny

16,7%

PowyŜsze tabele pokazują siłę lokalnie produkowanych audycji, to jest ta zawartość
programowa, przy pomocy której TVN buduje lojalność wśród widzów.

Według opinii zarządu stacji, wspartej analizą oglądalności, która wskazuje na to, Ŝe

produkowane lokalnie programy polskojęzyczne konsekwentnie osiągają wyŜszą oglądalność
niŜ programy zagraniczne. Wykorzystano popularność programów polskojęzycznych
zwiększając udział programów produkcji krajowej w ramówce w czasie o najlepszej
oglądalności od godziny 18:00 do 23:00, z około 32% w 1998 r. do około 68% w 2006 r.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Czy istnieje silna konkurencja na rynku mediów elektronicznych w Polsce?

Wymień dostawców sygnału telewizyjnego, ze względu na rodzaj mediów do
rozpowszechniania audycji TV?

Jaką rolę spełnia Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji?

Jaką metodą mierzy się oglądalność stacji TV?

Scharakteryzuj ramówkę wybranej stacji TV?

Jaką rolę musi wypełnić telewizja publiczna?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymogi stawiane przez art. 15 i 15a ustawy o radiofonii i telewizji dotyczące

nadawców programów telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat tej ustawy,

sporządzić tabelę w której zapiszesz te informacje,

zaprezentować efekty pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Porównaj ramówki 2 stacji telewizyjnych pod kątem realizacji wytycznych z art. 15 i 15a

ustawy o KRRiT

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

zrobić zestawienie ramówek pod kątem realizacji tych wymogów,

przedyskutować w grupie zgromadzone informacje,

opracować pisemnie powyŜsze zagadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem spełnienia
misji przez analizowane stacje,

opracować wnioski,

zaprezentować efekty pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

czasopismo z aktualnym programem telewizyjnym róŜnych stacji,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Przedstaw wyniki oglądalności stacji telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

poszukać w Internecie informacji na temat badania oglądalności stacji telewizyjnych,

przedyskutować w grupie wyniki na podstawie zgromadzonych materiałów,

sporządzić listę programów z największą liczbą widzów,

opracować pisemnie powyŜsze zestawienia lub przedstawić w postaci prezentacji
komputerowej,

zaprezentować efekty pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

program MS OFFICCE,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować konkurencję na rynku mediów elektronicznych?

scharakteryzować prawne aspekty dotyczące nadawania programu
telewizyjnego?

porównać ramówkę wybranych stacji TV?

rozróŜnić nadawcę telewizyjnego, operatora telewizji kablowej od
producenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Struktura programu telewizyjnego

4.2.1. Materiał nauczania

Gatunki telewizyjne

MoŜna określić cechy programu w kontekście stawianych przed programem celów. MoŜna

tu wyróŜnić 3 główne grupy:

Grupa I:

−

program komercyjny (nadawca komercyjny/prywatny),

−

program społeczny (nadawca ze statusem nadawcy społecznego),

−

program ogólny (uniwersalny),

Grupa II:

−

program wyspecjalizowany,

−

program ogólnopolski,

Grupa III

−

program regionalny,

−

program lokalny.

Inny podział przedstawić moŜna ze względu na rodzaj audycji telewizyjnych:

rejestracje, obserwacje – pokazują rzeczywistość

−

relacja,

−

reportaŜ,

−

transmisja (np. wydarzenia sportowego),

−

teatr faktu (np. rekonstrukcje wydarzeń historycznych autorstwa B.Wołoszańskiego),

−

film dokumentalny:

−

społeczny,

−

edukacyjny,

−

instruktaŜowy,

−

biograficzny,

−

podróŜniczy,

−

studium dokumentalne, portret(y),

−

impresja dokumentalna,

−

serial dokumentalny

−

telenowela dokumentalna (opowiada historię bohatera zbiorowego),

narracje – opowiadają określoną historię:

−

film fabularny,

−

film animowany,

−

teatr telewizji,

−

serial,

−

telenowela,

−

sitcom,

widowiska (shows)- rozmowy bądź wykreowane wydarzenia działające na emocje:

−

talk – show,

−

reality – show,

−

zwierzenia (np. program E.Miszczaka pt. “Cela”),

−

ukryta kamera,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przekaz retoryczny (publicystyka),

przekaz perswazyjny,

−

reklama,

−

autopromocja czyli zapowiedzi programów i filmów),

−

audio-tele,

−

studio oprawy (np. zapowiedzi filmów przez spikera w TV publicznej).

Gatunek telewizyjny to wyróŜniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj

programów telewizyjnych. Wykorzystuje on pewną uznaną przez producentów i widzów
konwencję przedstawiania świata.
RozróŜnia się następujące gatunki telewizyjne:

−

film telewizyjny,

−

film dokumentalny,

−

magazyn telewizyjny (informacyjny, tematyczny),

−

program poranny (magazyn poranny, ang. morning show, breakfast television),

−

program dla dzieci,

−

program informacyjny (serwis),

−

program muzyczny (koncerty, wykonania studyjne),

−

program popularnonaukowy,

−

program publicystyczny,

−

program rozrywkowy,

−

program sportowy (transmisja wydarzeń sportowych),

−

reality show,

−

reportaŜ telewizyjny,

−

serial telewizyjny (opera mydlana, serial animowany, serial młodzieŜowy, serial
prawniczy, serial medyczny, sitcom, telenowela, telenowela dokumentalna),

−

talk-show,

−

teatr telewizji,

−

telesklep (programy z ofertami),

−

teleturniej.

Tabela 8. Udziały procentowe typów programów w tygodniowych emisjach stacji telewizyjnych

TVP1

TVP2

Polsat

TVN

TVN7

TV4

Reklama - telesprzedaŜ

7.00

5.70

13.90

20.70

20.60

10.20

Teatr – film

49.00

48.20

43.60

32.40

70.90

56.40

Programy rozrywkowe

5.90

12.80

13.00

27.60

5.70

1.20

Programy muzyczne

0.70

5.20

13.70

0.90

12.00

Programy sportowe

3.60

4.10

0.80

5.30

Programy polityczne -
ekonomiczne - gospodarcze –
społeczne

8.20

1.80

2.60

2.50

2.90

Programy informacyjne

15.80

11.30

4.80

3.50

0.40

2.10

Programy artystyczne –
kulturalne

2.60

5.60

1.90

0.20

1.60

Programy edukacyjne -
naukowe - poradnikowe

2.90

3.00

1.00

5.70

1.60

Programy religijne

1.30

0.30

0.50

Inne programy

2.90

2.00

2.80

3.90

2.20

6.70

Całkowity czas emisji hh:mm

142:50

115:47

159:59

168

159:08

148:17

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wszystkie organizacje telewizyjne starają się rozwijać dział aktualności filmowych, który

dostarcza niezbędny materiał filmowy do kronik, widowisk publicystycznych itp. Aktualności
te nadawane są codziennie, przy czym materiał przygotowany przed południem emituje się
zwykle w programie popołudniowym, a przygotowany po południu - wieczorem.

W telewizji charakter i rozkład poszczególnych pozycji programu w ciągu doby powinien

być  dostosowany  do  intensywności  oglądania  programu  przez  telewidzów.  Doświadczenie
wykazało,  Ŝe  szczyt  oglądania  przypada  na  godzinę  19.00.  Badania  sondaŜowe  wykazały
ponadto,  Ŝe  dorośli  telewidzowie  oglądają  programy  telewizyjne  od  2  do  5  godzin  w  ciągu
doby,  a  w  niektórych  krajach  nawet  ponad  6  godzin.  Dość  duŜo  czasu  na  oglądanie
programów telewizyjnych poświęca równieŜ młodzieŜ, zwłaszcza w wieku poniŜej 12 lat.

Przemysł telewizyjny
Tok produkcji programu

W celu wyprodukowania programu telewizyjnego naleŜy przygotować wszystkie jego

elementy  wizyjne  i  foniczne,  a  następnie  za  pomocą  urządzeń  technicznych  połączyć  je
w  jednorodny  utwór  –  emitowany  „na  Ŝywo”  lub  z  poślizgiem  czasowym.  NiezaleŜnie  od
formy  emisji  (Ŝywej  lub  odtworzenia  zapisu)  w  zakresie  działań  produkcyjnych  leŜą  zawsze
trzy powiązane z sobą grupy czynności:

−

techniczne,

−

produkcyjne,

−

realizatorskie.

Wszystkie grupy czynności muszą być sprawnie wykonane w przewidzianym czasie, przy

czym wzajemna współzaleŜność działań wyklucza niezgodność toku produkcji z wymogami
technologicznymi. Tabela 1 przedstawia przedmiot i kolejność działań, w wyniku których.

Czynności

objęte

tokiem

produkcyjnym

programu

wykonywane

są

przez

wykwalifikowane zespoły ludzi: techniczny, produkcyjny, obsługi planu i realizatorski.
Składy osobowe tych zespołów mogą zmieniać się stosowanie do zadań i przyjętych struktur
organizacyjnych, jednakŜe bez wpływu na treść i kolejność działań.

W toku produkcji wyróŜnia się zazwyczaj pięć okresów, róŜniących się charakterem prac:

okres przygotowawczy – w trakcie którego wykonywane są wszystkie prace
organizacyjne, techniczne i realizatorskie poprzedzające zdjęcia (nagranie),

okres zdjęciowy – w którym przeprowadza się próby kamerowe i nagranie (lub
bezpośrednią emisję),

okres montaŜu i udźwiękowienia – podczas którego składa się program z materiałów
nagranych w okresie zdjęciowym, nadając dziełu ostateczny kształt ekranowy,

okres kolaudacji – obejmujący zatwierdzenie programu do emisji oraz wykonanie
ewentualnych poprawek wskazanych przez komisję kolaudacyjną,

okres likwidacji – po podjęciu dyspozycji o emisji programu, który obejmuje wydanie
końcowych zleceń o skasowaniu lub przechowywaniu nośników w archiwum, a takŜe
dokonanie rozliczenia kosztów.

Wiodącą rolę we wszystkich działaniach podporządkowanych wykonaniu programu pełni

trzyosobowy sztab, zwany trójką realizatorską. W jego skład wchodzą:
a)

reŜyser (realizator programu) – delegowany przez redakcję twórca programu,

realizator telewizyjny – najbliŜszy współpracownik twórcy reŜysera, odpowiedzialny za
telewizyjną postać dzieła,

kierownik produkcji – organizator pracy i zarazem inspicjent na planie zdjęciowym.

Czynności koordynacyjne związane z zapewnieniem środków technicznych i produkcyjnych,
leŜą w gestii głównej dyspozytury. Wykonaniem zadań wynikających z planu produkcyjnego
zajmują się techniczne słuŜby studyjne, transmisyjne oraz telekin i rejestracji. Materialna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

oprawa programu naleŜy do warsztatów produkcyjnych, słuŜb zaopatrzenia programowego
oraz obsługi planu i aktora. Twórczy personel realizatorski naleŜy do działu realizacji
programu.
NiezaleŜna produkcja telewizyjna

W Polsce funkcjonuje kilkudziesięciu prywatnych producentów telewizyjnych, z których

największy  -  ATM  Grupa  S.A.  ma  15%  udział  w  rynku  szacowanym  na  około  500  mln.  zł.
Do innych  znaczących  niezaleŜnych  producentów  naleŜy  zaliczyć  między  innymi:  Endemol
Neovision, Fremantle Polska, Akson Studio, MTL Maxfilm czy Rubicon Films Inc.

NiezaleŜni producenci działający w Polsce są pomysłodawcami i producentami

większości popularnych seriali, filmów fabularnych i dokumentalnych. Najczęściej są to firmy
działające  w wielu  obszarach  produkcji  audiowizualnej,  w  tym  zarówno  produkcji  filmowej
przeznaczonej do wyświetlania w kinie jak i w telewizji. Rozgraniczenie to ma bezpośrednie
przełoŜenie na sposób finansowania tych produkcji. Powołanie w 2005 r. Polskiego Instytutu
Sztuki  Filmowej  24  ma  słuŜyć  udzielaniu  wsparcia  finansowego  na  rzecz  kinematografii,
a więc  produkcji  filmowej  przeznaczonej  do  wyświetlania  w  kinie  jako  pierwszym  polu
eksploatacji,  nie  jest  zaś  przeznaczone  do  bezpośredniego  współfinansowania  telewizyjnej
produkcji filmowej.

NiezaleŜnych producentów telewizyjnych działających w Polsce tych moŜna podzielić na

trzy grupy:

−

producentów dysponujących własną bazą sprzętową oraz studiem telewizyjnym,

−

producentów posiadających jedynie ograniczoną infrastrukturę techniczną, działającą
najczęściej w oparciu o sprzęt i studia największych nadawców telewizyjnych oraz na ich
zlecenie,

−

producentów powiązanych z kapitałem zagranicznym.

Działająca od 1992 r. ATM Grupa uwaŜana jest za największego niezaleŜnego

producenta  telewizyjnego  w  Polsce.  Jak  dotychczas,  jest  teŜ  jedyną  spółką  akcyjną  wśród
polskich  niezaleŜnych  producentów  telewizyjnych  (w  styczniu  2004  r.  zadebiutowała  na
Warszawskiej  Giełdzie  Papierów  Wartościowych).  Produkuje  między  innymi  na  zlecenie
Telewizji  Polsat,  Polskich  Mediów  (TV4),  Telewizji  Polskiej  oraz  Magna  Entertainment.
Ś

wiadczy usługi obejmujące wszystkie najwaŜniejsze formy telewizyjne (patrz poniŜej) oraz

sprzedaje licencje odbiorcom zagranicznym, między innymi do Nowej Zelandii (Awantura
o kasę) i Włoch (Gra w ciemno). Grupa ATM pracuje takŜe nad uruchomieniem cyfrowej
platformy telewizji IPTV oraz video on demand.

Do najbardziej znanych produkcji Grupy ATM naleŜą:

−

reality show (Dwa Światy, Gladiatorzy, Amazonki, Bar - wszystkie edycje, Łysi
i blondynki),

−

teleturnieje (śyciowa Szansa, Awantura o kasę, Gra w ciemno, Daję słowo,Przetrwanie),

−

sitcomy i seriale (Świat według Kiepskich, Fala zbrodni, Tango z Aniołem, Biuro
kryminalne, Pitbull),

−

telenowele (Pierwsza miłość, Warto kochać).

Ponadto, ATM produkuje programy animowane, filmy dokumentalne, filmy biograficzne,

cykliczne programy publicystyczne i policyjne oraz programy muzyczne.

Do pozostałych wymienionych na wstępie podrozdziału czysto polskich producentów

naleŜą Akson Studio oraz MTL Maxfilm. Obie firmy działają od 1992 r. Właścicielem Akson
Studio jest Michał Kwieciński, MTL Maxfilm - Tadeusz Lampka. Akson Studio produkuje
filmy fabularne i seriale telewizyjne, filmy dokumentalne oraz spektakle teatru telewizji
zarówno dla stacji publicznych jak i komercyjnych, natomiast MTL Maxfilm - filmy i seriale
telewizyjne oraz współpracuje z Telewizją Polską, TVN, a takŜe z telewizją niemiecką ARD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do najbardziej znanych produkcji wykonawczych Akson Studio zalicza się takie pozycje

jak:

−

seriale Magda M., Okazja, Bulionerzy czy Oficer.

Natomiast do sztandarowych produkcji MTL Maxfilm:

−

seriale Kryminalni, M jak miłość czy Złotopolscy.

Trzech spośród wymienionych na wstępie podrozdziału producentów powiązanych jest
z kapitałem zagranicznym. Są to:

−

Endemol-Neovision Sp z o.o,

−

Fremantle Polska Sp. z o.o,

−

Rubicon Films Inc. Polska Sp. z o.o.

ZałoŜony w 1997 r. Endemol Neovision początkowo był polsko-holenderskim

przedsięwzięciem  joint  venture.  50%  udziałów  spółki  naleŜało  do  Endemol  Entertainment
International  B.V,  jednego  z  czołowych  międzynarodowych  producentów  programów
rozrywkowych,  a  druga  połowa  -  do  Grupy  ITI.  W  grudniu  2004  r.  Grupa  ITI  wycofała  się
z tej  inwestycji.  Obecnie  spółka  Endemol  Neovision  w  100%  naleŜy  do  Endemol
International. Właścicielem jest - hiszpański koncern Telefonia.

W Polsce Endemol-Neovision jest wyłącznym producentem telewizyjnym formatów

Endemol.  Do  jego  najbardziej  znanych  starszych  produkcji  naleŜą:  Milionerzy,  Big  Brother,
Jestem jaki jestem, Tylko miłość, To było grane czy Zostań gwiazdą, a nowych - Fear factor -
Nieustraszeni,  Grasz  czy  nie  grasz,  Eureko,  ja  to  wiem!  czy  oryginalna  produkcja  Co  z  tą
Polską.

Fremantle  Polska  Sp.  z  o.o.  istnieje  na  polskim  rynku  od  1998  r.  początkowo  pod  nazwą
Pearson Television Poland Sp. z o. o., a od 2002 r. jako Fremantle Polska. Wchodzi w skład
FremantleMedia  Group,  największego  producenta  telewizyjnego  w  Europie,  której
właścicielem  jest  RTL  Group  (100%  udziałów),a  w  nim,  z  kolei,  90%  udziałów  posiada
Bertelsmann AG.
W 2005 r. wielkość sprzedaŜy Fremantle Polska wyniosła przed opodatkowaniem 30 mln zł.
Do jej produkcji zalicza się pozycje wymienione w tabeli poniŜej.

Tabela 9

Wykaz produkcji Fremantle Polska w 2006 r [Fremantle Polska]

Nazwa

Nadawca

Komentarz

Na Wspólnej

TVN

Serial telewizyjny oparty na zagranicznym
formacie “Best Friends”

Quizmania

POLSAT

quiz

Show! Time

POLSAT

Widowisko

rozrywkowe

oparte

zagranicznym formacie

Egzamin z Ŝycia

TVP 2

Serial telewizyjny, produkcja oryginalna

Kuba Wojewódzki

POLSAT

Talk show, produkcja oryginalna

Rubikon Films Inc. Polska Sp. z o.o. naleŜy do załoŜonego w 1976 r. w Chicago

Rubikon Films Productions Ltd., firmy znanej głównie na rynku amerykańskim. W Polsce do
2005  r.  produkował  nadawany  w  TVP  sitcom  Lokatorzy,  a  obecnie  –  serial  Sąsiedzi
(kontynuacja wybranych odcinków Lokatorów).
Rozwój  produkcji  audiowizualnej,  w  tym  niezaleŜnej  produkcji  telewizyjnej  wspierają  dwa
następujące  programy  europejskie:  Media  Plus  (Unia  Europejska)  oraz  Eurimages  (Rada
Europy).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ramach programu Eurimages, niezaleŜni producenci telewizyjni mogą skorzystać ze

współfinansowania  koprodukcji  europejskich  w  formie  zwrotnych  zaliczek  na  poczet
przyszłych  dochodów.  Wsparcie  Funduszu  obejmuje  długometraŜowy  film  fabularny,  film
dokumentalny oraz film animowany o minimalnej długości 70 min. Wymagany jest udział co
najmniej  dwóch  koproducentów  pochodzących  z  róŜnych  państw  członkowskich  Funduszu,
przy  czym  udział  producenta  większościowego  nie  moŜe  przekraczać  80%  całkowitego
budŜetu projektu, a koproducenta mniejszościowego nie moŜe być mniejszy niŜ 10% budŜetu.

BudŜet programu telewizyjnego

Źródła finansowania programu telewizyjnego

PoniŜej przedstawiono ogólnie źródła przychodów:

−

opłata abonamentowa (dotyczy tylko telewizji publicznej),

−

sprzedaŜ czasu reklamowego,

−

sponsoring audycji i programów,

−

sprzedaŜ praw do emisji,

−

sprzedaŜ licencji,

−

wszelka produkcja materiałów telewizyjnych:

−

filmy promocyjne,

−

spoty reklamowe,

−

spoty sponsorskie,

−

wynajem sprzętu i studia.

Opłata abonamentowa – „swoisty podatek” związany z faktem posiadania odbiornika

radiowego,  telewizyjnego  –  stanowi  zakorzeniony  mocno  w  historii  sposób  finansowania
nadawców  publicznych.  Tworząc  rodzaj  bezpośredniego  związku  pomiędzy  nadawcą  a  jego
odbiorcami,  jawi  się  jako  idealna  praktycznie  forma  finansowania.  W  niektórych  krajach
abonament  zastąpiono  subwencjonowaniem  nadawców  publicznych.  Opłata  abonamentowa
jest  dziś  najbardziej  rozpowszechnioną,  ale  z  pewnością  nie  jedyną  formą  finansowania
nadawców  publicznych  w  Europie  i  zdecydowanie  mniej  rozpowszechnioną  poza  jej
granicami. Brytyjska BBC i japońska NHK finansowane wyłącznie z opłat abonamentowych
stanowią dziś jednak zdecydowanie wyjątek.
Komercyjne źródła finansowania nadawców publicznych

Coraz częstsze staje się łączenie finansowania publicznego z komercyjnymi środkami

finansowymi.  W  ostatnich  latach  liczne  telewizje  publiczne  otwierają się coraz wyraźniej na
rynek  reklamowy.  Obserwuje  się  równieŜ  zjawisko  tworzenia  przez  nadawców  publicznych
odrębnych  płatnych  kanałów  (dostępnych  za  specjalną  dodatkową  opłatą  abonamentową).
Podejmowanie  przez  nadawców  działalności  czysto  komercyjnej,  jako  aktywności  ubocznej,
ma  na  celu  dostarczenie  środków  finansowych  niezbędnych  do  realizacji  fundamentalnego
zadania nadawcy publicznego, jakim jest misja publiczna.

Wydaje się, iŜ finansowanie publicznej radiofonii i telewizji w oparciu o środki

finansowe czysto komercyjne, w szczególności pochodzące z reklam, jest dopuszczalne, o ile
nie  koliduje  z  wywiązywaniem  się  przez  nadawcę  z  jego  obowiązków  wynikających
z pełnienia  misji  publicznej.  Swoista  „reklamofobia”  w  odniesieniu  do  sektora  mediów
publicznych  nie  wydaje  się  uzasadniona.  Wobec  zdecydowanej  wszechobecności  reklamy
w obrazie  współczesnych  mediów  prowadzi  ona  do  sztucznego  izolowania  nadawców
publicznych. Zgodnie z takim podejściem umiejętnie i z umiarem stosowana reklama nie jest
zjawiskiem niepokojącym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZagroŜenie stanowi natomiast moŜliwość zaniedbania bądź nawet zarzucenia przez

nadawcę publicznego wypełniania swej misyjności, w obliczu wymogów ostrej konkurencji
rynkowej z nadawcami komercyjnymi o pozyskiwanie reklamodawców i związanych z nimi
ś

rodków finansowych.

Według analizy sporządzonej dla BBC, porównującej sytuację publicznego sektora

audiowizualnego w dwudziestu krajach na czterech kontynentach, to jednak finansowanie
poprzez opłatę abonamentową zapewnia nadawcy publicznemu najbardziej stabilną podstawę
finansową umoŜliwiającą podejmowanie ryzyka innowacyjnych przedsięwzięć.
Sponsoring telewizyjny

Sponsoring telewizyjny regulowany przez ustawę o radiofonii i telewizji określany jest

mianem  sponsoringu  aktywnego.  Jego  cechą  charakterystyczną  jest  to,  Ŝe  jedna  ze  stron
umowy sponsoringu jest nadawcą sponsorowanej audycji (przekazu) nadawanej bezpośrednio
przez  radio  lub  telewizję.  Zgodnie  z  zapisami  ustawy  sponsorowane  mogą  być  audycje  lub
inne  przekazy.  Istotne  jest,  Ŝe  świadczenia  sponsora  moŜe  obejmować  tylko  i  wyłącznie
wspieranie powstawania lub rozpowszechnia sponsorowanego przekazu, natomiast w Ŝadnym
wypadku  nie  mogą  być  wykorzystywane  na  inne  cele  własne  producenta  lub  nadawcy
sponsorowanego przekazu.

Zgodnie z przepisami ustawy sponsorami, ze względu na charakter prowadzonej przez

nich  działalności,  nie  mogą  być:  partie  polityczne,  związki  zawodowe,  organizacje
pracodawców,  podmioty  prowadzące  działalność  polegającą  na  produkcji  lub  sprzedaŜy
wyrobów  tytoniowych,  napojów  alkoholowych,  usług  medycznych  świadczonych  wyłącznie
na  podstawie  skierowania  lekarza,  produktów  leczniczych  oraz  gier  hazardowych
(wideoloterii, gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów wzajemnych, gier na
automatach).  PowyŜsze  ograniczenia  słuŜą  ochronie  odbiorców  programów  telewizyjnych.
Ustawa stanowi ponadto, Ŝe nie mogą być sponsorowane: serwisy informacyjne (z wyjątkiem
sportowych  i  prognozy  pogody),  audycje  publicystyczne  o  treści  społeczno  –  politycznej,
audycje  poradnicze  i  konsumenckie  oraz  audycje  wyborcze  lub  bezpośrednio  związane
z kampanią  wyborczą.  Celem  tej  regulacji  jest  zapewnienie  obiektywizmu  programom
mogącym  kształtować  światopogląd  odbiorców  poprzez  pozbawienie  moŜliwości  wpływania
przez  sponsora  na  ich  treść.  Zasadą  jest,  Ŝe  sponsor  nigdy  nie  moŜe  mieć  wpływu  na
działalność  (treści  przez  nią  wyraŜane)  przez  siebie  sponsorowaną,  jednak  ze  względu  na
wagę  informacji  zamieszczanych  w  powyŜej  wymienionych  audycjach,  ustawodawca
wyraźnie  zakazał  sponsorowania  programów  o  takiej  tematyce.  Temu  celowi  słuŜy  równieŜ
zamieszczenie  informacji  o  fakcie  sponsorowania  danej  audycji,  dzięki  czemu  odbiorca
uzyskuje  informację  co  do  źródła  funduszy  przy  pomocy  których  ją  zrealizowano.  Z  jednej
strony  korzysta  na  tym  sponsor,  który  ma  moŜliwość  upowszechnienia  swojego  oznaczenia,
z drugiej  zaś  odbiorca  otrzymuje  informację,  która  pozwala  mu  zachować  dystans  do  treści
prezentowanych w audycji.

Dla sponsora istotną kwestią jest sposób i czas zaprezentowania informacji o jego

wkładzie w zrealizowanie programu. Ustawa zawiera szczegółowe regulacje w tym zakresie.
Przewiduje,  Ŝe  wskazanie  sponsora  moŜe  nastąpić  zarówno  na  początku,  jak  teŜ  na  końcu
sponsorowanego programu. I tak przy sponsorowaniu polegającym na udostępnieniu towarów
lub  usług  wykorzystywanych  przy  tworzeniu  programu,  informacja  o  pochodzeniu  towarów
lub  usług  moŜe  być  podawana  wyłącznie  po  zakończeniu  programu.  Wskazanie  sponsora
moŜe  być  emitowane  nie  dłuŜej  niŜ  8  sekund  (z  badań  wynika,  Ŝe  minimalny  czas
eksponowania  informacji  niezbędny  do  zarejestrowania  jej  przez  odbiorcę  to  4  sekundy)
w przypadku  jednego  sponsora  (sponsoring  samodzielny),  15  sekund  –  w  przypadku  dwóch
sponsorów  (sponsoring  niesamodzielny)  i  25  sekund  –  w  innych  przypadkach.  Przy
sponsorowaniu  poprzez  udostępnienie  usług  polegających  na  pomiarze  czasu  lub

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przetwarzaniu  danych,  wskazanie  sponsora  moŜe  być  emitowane  wyłącznie  jednocześnie
z prezentacją wyniku, czasu lub przetwarzanych danych w zakresie uzasadnionym celowością
prezentacji  tych  informacji.  Wskazanie  sponsora  nie  moŜe  jednak  trwać  dłuŜej  niŜ  8  sekund
i zajmować  więcej  niŜ  1/16  ekranu  odbiornika  telewizyjnego.  Natomiast  przy  udostępnieniu
nagród  dla  uczestników  konkursu,  gry  lub  innej  formy  współzawodnictwa  (z  zastrzeŜeniem,
Ŝ

e nagrodami nie mogą być towary lub usługi, których reklama jest zakazana) dopuszczalne

jest  dwukrotne  wskazanie  sponsora,  który  udostępnił  nagrody  oraz  wskazanie  nazwy  towaru
lub  usługi  stanowiącej  nagrodę  w  czasie  trwania  audycji  lub  innego  przekazu.  Warto
zaznaczyć,  Ŝe  zgodnie  z  przepisami  prawa  treść  zawarta  w  sponsorowanych  programach  nie
moŜe zachęcać do kupna towarów lub usług sponsora.

W przypadku sponsoringu pasywnego, pozostającego poza regulacją powyŜszej ustawy,

stroną  umowy  sponsoringu  nie  jest  nadawca.  Sponsorowana  jest  nie  sama  audycja,  ale
wydarzenie,  które  następnie  będzie  relacjonowane  przez  telewizję.  PoniewaŜ  brak
bezpośredniego zobowiązania pomiędzy nadawcą a sponsorem, nadawca nie jest zobowiązany
do zamieszczenia na antenie informacji o sponsorze emitowanego wydarzenia. Wskazanie na
sponsora  jest  uwarunkowane  przyznaniem  przez  niego  nadawcy  określonych  upustów  za
uzyskanie  zezwolenia  do  transmitowania  wydarzenia.  Mechanizm  sponsoringu  pasywnego
polega  na  zapewnieniu  przez  organizatora  sponsorowanego  wydarzenia  transmisji  medialnej
sponsorowanego  wydarzenia,  która  gwarantuje  przekazanie  komunikatu  o sponsorze
szerszemu  kręgowi  odbiorców.  Istotną  kwestią  jest  równieŜ  okoliczność,  Ŝe  fakt
sponsorowania nie wyłącza odpowiedzialności nadawcy za treść sponsorowanej audycji.
Podatkowe aspekty sponsoringu

Sponsor poza moŜliwością upowszechnienia swojej marki, zbudowania pozytywnych

konotacji  ze  swoją  firmą  moŜe  ponadto  uzyskać  bezpośrednią  korzyść  finansową  z  tytułu
sponsoringu.  Przepisy  podatkowe  dają  moŜliwość  zaliczenia  wydatków  poniesionych  przez
sponsora  w  związku  ze  wspieraniem  instytucji  promujących  kulturę  i  sztukę  do  kosztów
uzyskania przychodu.

W świetle wzrastającej konkurencji na rynku oraz poszukiwaniu przez przedsiębiorców

nowych kanałów komunikowania się z klientami wzrasta znaczenie sponsoringu jako środka
upowszechniania  informacji  o  przedsiębiorcy.  Dotyczy  to  zwłaszcza  produktów  i  usług
objętych  zakazem  reklamy.  W  związku  z  faktem,  Ŝe  zakaz  reklamy  określonych  produktów
nie  oznacza  automatycznie  zakazu  podejmowania  działalności  sponsorskiej  przez  ich
producentów,  sponsoring  stanowi  dla  nich  istotną  alternatywę  do  zaznaczenia  swojej
obecności na rynku. Nie bez znaczenia jest równieŜ fakt, Ŝe dzięki prowadzeniu działalności
sponsorskiej  sponsorzy  otrzymują  moŜliwość  budowania  pozytywnego  wizerunku  swojej
marki, zwłaszcza poprzez wspieranie przedsięwzięć z dziedziny kultury i sztuki.

Innym skutecznym sposobem uzyskiwania przychodów jest produkcja własna,

z wykorzystaniem własnych ekip realizacyjnych jak i posiadanego sprzętu.

Stacja TVN realizujemy strategię tworzenia rodziny kanałów tematycznych pod swoją

marką. W ten sposób wykorzystuje pełniej markę, urządzenia, sprzęt telewizyjny i samą ofertę
programową, a jednocześnie róŜnicuje i pomnaŜa przychody. Kanały tematyczne pomagają
w uzyskiwaniu przychodów z opłat abonamentowych, reklam i połączeń telefonicznych.

W 2006 roku 19 proc. przychodów pochodziło z takich źródeł jak sponsoring, telezakupy,

audycje typu call tv, opłaty abonamentowe do operatorów sieci kablowych i platform
satelitarnych.
Koszty produkcji programu telewizyjnego

PoniŜej przedstawiono ogólnie źródła kosztów:

−

sprzęt (zakupy i amortyzacja):

−

kamery,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

stanowiska montaŜu,

−

wyposaŜenie studia wraz z projektami dekoracji, oświetleniem itp.

−

programy i związane z nimi koszty to:

−

zakupy praw do emisji (audycji, filmów, utworów)

−

zakupy licencji do wytworzenia własnych programów

−

zakup łączy/satelitów/kanałów dystrybucji programu

−

opłaty: stowarzyszenia chroniące prawa twórców, Instytut Sztuki Filmowej,
koncesja,

−

realizacja programów i związane z nimi koszty to:

−

koszty osobowe (dyrektorzy działów, kierownicy produkcji, kierownicy projektów,
dziennikarze, prezenterzy, operatorzy kamer, montaŜyści, realizatorzy obrazu
i dźwięku, researcherzy, styliści, asystenci, archiwiści),

−

koszty zakupu dźwięków (lektorzy) i banku muzyki do reklam i innych produkcji
telewizyjnych,

−

koszty inne: czynsze, telefony, paliwo, obsługa prawna, kasety, nośniki: DVD, CD,
dyski, utrzymanie porządku.

Taka specyfikacja oczywiście nie daje oczywiście pełnego obrazu kosztów produkcji

audycji telewizyjnej, tym bardziej, Ŝe w kaŜdej z audycji rodzaj kosztów i ich struktura jest
inna.

PowyŜsze przedstawienie kosztów naleŜy przedstawić według następujących kryteriów

i rodzaju kosztów:

Koszty w układzie rodzajowym w produkcji audycji telewizyjnej:

amortyzacja od: środków i urządzeń technicznych, maszyn, kamer, pomieszczeń:
charakteryzatorni, garderób, poczekalni, baru kawowego, studia telewizyjnego, reŜyserni
itd. a takŜe budynków i lokali dla zarządu, administracji i obsługi związanych
bezpośrednio lub pośrednio z praca i funkcjonowaniem studia telewizyjnego,

zuŜycie materiałów – zuŜycie materiałów podstawowych (taśma filmowa, magnetyczna)
i pomocniczych (bhp, zuŜycie wody, papieru i inne) związanych z pracą
charakteryzatorni, garderób, budową dekoracji, w tym rekwizyty, kostiumy, ubiory,
opakowania transportowe i ochronne, paliwo dla celów grzewczych i eksploatacyjnych do
uŜywanych w związku z audycją telewizyjną: maszyn, urządzeń czy pojazdów, itp.,

zuŜycie energii – elektrycznej, gazowej do: oświetlenia, ogrzewania i klimatyzacji
pomieszczeń studia telewizyjnego i współpracujących, eksploatacji maszyn i urządzeń
niezbędnych do realizacji audycji telewizyjnych,

usługi obce – obróbka związana z budową scenografii i dekoracji, usługi transportowe,
usługi montaŜowe, remontowe i konserwacyjne, usługi cateringowe i inne usługi
wykonywane przez zewnętrzne przedsiębiorstwa lub osoby fizyczne,

wynagrodzenia – wynagrodzenia osób wykonujących prace redakcyjne, reŜysera audycji,
widowiska,  scenarzysty,  autora  utworu  –  dzieła,  scenografa,  kamerzystów  i  ich
asystentów,  innych  reŜyserów,  oświetleniowców,  garderobianych,  charakteryzatorów,
wykonawców  scenografii  i  innych  niezbędnych  prac,  wreszcie  wynagrodzenia  aktorów,
spikerów, lektorów i innych osób zatrudnionych na umowę o pracę, umowę zlecenia czy
umowę o dzieło a związanych z wyprodukowaniem danej audycji telewizyjnej,

ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – obciąŜające pracodawcę składki na
ubezpieczenie społeczne, fundusz pracy i FGŚP z tytułu naliczonych wynagrodzeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podatki i opłaty – podatki kosztowe (od nieruchomości, środków transportu) oraz
opłaty(skarbowe, notarialne),pozostałe koszty rodzajowe – np. ekwiwalenty pienięŜne
na rzecz osób fizycznych zaliczane do wynagrodzeń lub świadczeń na rzecz pracowników

podatki  i  opłaty  –  podatki  kosztowe  (od  nieruchomości,  środków  transportu)  oraz
opłaty(skarbowe,  notarialne),pozostałe  koszty  rodzajowe  –  np.  ekwiwalenty  pienięŜne
na  rzecz  osób  fizycznych  zaliczane  do  wynagrodzeń  lub  świadczeń  na  rzecz
pracowników.

Tak więc na koszt produkcji kaŜdej audycji telewizyjnej składają się róŜne grupy

kosztów rodzajowych. Ich wielkość i struktura zaleŜne będą od skali produkcji i rodzaju
uŜytych środków organizacyjnych i technicznych.

W układzie funkcjonalnym koszty produkcji audycji telewizyjnej w przedsiębiorstwie

produkcji filmowej i telewizyjnej zaliczymy do kosztów działalności podstawowej.

W układzie kalkulacyjnym klasyfikuje koszty w tzw. pozycje kalkulacyjne niezbędne

do obliczenia kosztu wytworzenia produktu. Takim produktem w przedsiębiorstwie produkcji
filmowej i telewizyjnej jest audycja telewizyjna. Koszty tej audycji moŜemy podzielić
następująco:
a)

koszty  bezpośrednie  (dotyczące  bezpośrednio  audycji  telewizyjnej):  materiały
bezpośrednie  zuŜyte  do  zbudowania  scenografii  i  dekoracji  przeznaczonych  tylko  tej
audycji,  płace  bezpośrednie  osób  zatrudnionych  przy  audycji  w  danym  czasie  np.  5  dni
produkcyjnych,

koszty pośrednie, które związane są z koniecznością zabezpieczenia całokształtu
funkcjonowania

przedsiębiorstwa

produkcji

filmowej

telewizyjnej

np.

charakteryzatornie,  garderoby,  urządzenia  i  maszyny  oświetleniowe,  foniczne,  wizyjne
i inne,  zarząd  i administracja,  działy  zaopatrzenia,  sprzedaŜy,  reklamy  i  promocji  itd.
Koszty  te  mogą  być  odnoszone  na  poszczególne  wyroby  i  usługi  jedynie  w  sposób
umowny  –  pośredni  przy  pomocy  kluczy  podziałowych.  Koszty  te  grupuje  się  jako:
koszty wydziałowe, koszty zarządu i koszty sprzedaŜy,

Bazując  na  klasyfikacji  kosztów  w  układzie  kalkulacyjnym  moŜna  takŜe  obliczyć  róŜne
wielkości  kosztów,  w  szczególności  zaś:  techniczny  koszt  wytworzenia  –  czyli  ile
kosztuje wyprodukowanie audycji w danym studiu telewizyjnym, całkowity (zakładowy,
fabryczny)  koszt  wytworzenia,  będący  sumą  technicznego  kosztu  wytworzenia  oraz
kosztów  zarządu  oraz  koszt  własny  sprzedaŜy  (pełen  koszt  własny),  będący  sumą
wszystkich  kosztów  bezpośrednich  i  pośrednich.  Koszt  własny  sprzedaŜy  po  dodaniu
planowanego  zysku  i kwoty  podatku  VAT  stanowi  cenę  sprzedaŜy  produktu
przedsiębiorstwa produkcji filmowej i telewizyjnej, tj. np. audycji telewizyjnej,

Wg rachunku kosztów zmiennych, który klasyfikuje koszty według kryterium zmienności
w zaleŜności  od  zmian  wielkości  produkcji.  W  produkcji  audycji  telewizyjnej  w danym
studiu  telewizyjnym  do  kosztów  stałych  zaliczymy  amortyzację  studia,  konserwację
sprzętu,  płace  kierownictwa  i  administracji  przedsiębiorstwa  itp.,  a  do  kosztów
zmiennych  wynagrodzenia  osób  zatrudnionych  bezpośrednio  przy  realizacji  danej
audycji, narzuty na te wynagrodzenia, zuŜyte bezpośrednio materiały i energia.

BudŜet

Jest on w skali przedsiębiorstwa planem wyszczególniającym ilość środków potrzebnych

w określonym  okresie  na  sfinansowanie  zamierzeń:  produkcji  czy  usług  filmowych
i telewizyjnych  –  jako  celu  działalności  przedsiębiorstwa.  Sfinansowanie  to  polega  przede
wszystkim  na  pokryciu  poszczególnych  kosztów  niezbędnych  do  zrealizowania  tych
zamierzeń.  Pierwszym  etapem  tworzenia  budŜetu  jest  ustalenie  miejsc  ich  powstawania,
a następnie  określenie  ich  rodzajów  i  skali  (ilości  kosztów).  ZałoŜenia  budŜetowe  komórki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

organizacyjnej przedsiębiorstwa/zakładu, np. studia filmowego, studia telewizyjnego, stolarni
itd.  są  punktem  wyjścia  do  ich  podziału  na  poszczególne  miejsca  powstawania  kosztów.
Podstawowym kryterium decydującym o ilości „przyznawanych” kosztów jest ich planowany
uzasadniony  poziom:  im  wyŜsze  planowane  koszty,  tym  większy  „limit  kosztowy”.
Przyznając  koszty  jednocześnie  rozpatruje  się  moŜliwości  obniŜki  kosztów  poprzez
eliminację  kosztów  nieuzasadnionych  oraz  oszczędności.  Zwykle  pozycje  z  poprzedniego
budŜetu  rocznego  korygowane  są  o  współczynnik  wzrostu  inflacji.  Ostatecznego
zatwierdzenia  budŜetów  dokonuje  Zarząd  przedsiębiorstwa.  Podział  limitów  kosztów  na
poszczególne  miesiące  dokonywany  jest  w  fazie  tworzenia  budŜetu.  Kryterium  podziału
kosztów  na  dane  miesiące  jest  okres,  w którym  koszty  te  występują.  Prawidłowe  rozpisanie
budŜetu  rocznego  na  poszczególne  miesiące  jest  bardzo  waŜne,  poniewaŜ  nieprzewidziana
akumulacja kosztów mogłaby spowodować chwilową utratę płynności finansowej.

Planowanie budŜetu wydaje się być pojęciem znanym i oczywistym. KaŜdy wie, jak duŜy

wpływ  na  wyniki  organizacji  ma  sam  proces  i  Ŝe  stanowi  on  podstawę  finansowego
planowania  przedsięwzięć.  Nie  od  dziś  wiadomo,  Ŝe  dobrze  skonstruowany  budŜet  daje
czytelne informacje o kondycji firmy i kierunkach rozwoju w przyszłości, Ŝe sporządza się go
w celu racjonalizacji wydatków i kontroli prowadzonej działalności.

BudŜetowanie jest bardzo trudnym projektem, stawiającym przez konstruującymi kolejne

pytania:

−

jak efektywnie zarządzać budŜetem,

−

jak go monitorować,

−

jak komunikować jego załoŜenia uŜytkownikom niefinansowym,

−

czy budŜetowanie jest w ogóle potrzebne,

−

czy istnieją inne, lepsze rozwiązania.

Przy niepewnych warunkach naleŜy stosować między innymi następujące metody:

−

identyfikacja miejsc wytwarzających największe koszty,

−

cięcie kosztów a jakość produktów i usług,

−

zagroŜenia wynikające z ograniczania wydatków budŜetowych,

−

efektywne sposoby budŜetowania w momencie ograniczania wydatków.
DuŜy wpływ na budŜetowanie ma struktura przedsiębiorstwa. W budŜetowaniu coraz

większe  i  skuteczne  znaczenie  ma  zastosowanie  róŜnych  technik  informatycznych
i programów  z zakresu  budŜetowania.  Na  budŜet  mają  wpływ  takŜe  uwarunkowania
zewnętrzne, np.:

−

kursy walutowe,

−

notowania giełd towarowych,

−

stopy procentowe,

−

zmiana prawodawstwa,

−

czynniki społeczne i polityczne i inne.
Dokumentacja systemu budŜetowania obejmuje wszystkie elementy działalności

przedsiębiorstwa  filmowego  i  telewizyjnego  i  jest  podstawą  jego  funkcjonowania  oraz
rozliczeń  z  tytułów  prawnych  np.  podatkowych  oraz  zobowiązań  wobec  pracowników,
odbiorców, dostawców i innych wierzycieli. Przykłady takiej dokumentacji to między innymi:
faktury  zakupu  i  sprzedaŜy,  umowy:  o  dzieło,  o  pracę,  zlecenia,  listy  płac,  dokumentacja
księgowa,  kosztorysowa  i  inne  prowadzone  w  przedsiębiorstwie  produkcji  filmowej
i telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są etapy produkcji programu telewizyjnego?

Jakie są źródła finansowania programu telewizyjnego i produkcji audycji telewizyjnych?

Jakie są główne koszty produkcji programu telewizyjnego?

Co to jest budŜet?

Jaką rolę pełni budŜet?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj głównych producentów programów telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat produkcji wybranych producentów, ich statusu
prawnego itp.,

sporządzić tabelę w której zapiszesz te informacje,

zaprezentować efekty pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj koszty produkcji programu telewizyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

poszukać w Internecie informacji na temat,

sporządzić tabelę w której zapiszesz informacje dotyczące wybranego programu,

zaprezentować efekty pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Sporządź budŜet filmu ze studniówki szkolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia,

przeanalizować materiał nauczania z Poradnika dla ucznia oraz wskazaną przez
nauczyciela literaturę,

poszukać w internecie informacji na temat wynajęcia odpowiedniej ekipy,

zaprezentować efekt swojej pracy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

literatura zalecana przez nauczyciela,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

wzorcowe przykłady projektów budŜetu.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zaplanować etapy produkcji programu telewizyjnego?

wskazać źródła finansowania programu telewizyjnego?

scharakteryzować koszty produkcji programu telewizyjnego?

scharakteryzować budŜet programu telewizyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóŜ jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. TVP Kultura jest programem nadawanym satelitarnie przez

a)  telewizję TVN.
b)  telewizję publiczną.
c)  telewizję POLSAT.
d)  telewizję PULS.

2. TVN 24 jest programem

a)  rozrywkowym.
b)  uniwersalnym.
c)  tematycznym.
d)  sportowym.

3. Triple play to

a) gra w 3 karty.
b) usługa

polegająca

łączeniu

usług

zakresu

radiofonii,

telewizji

i telekomunikacyjne.

c) program telewizyjny nadawany trzykrotnie.
d) transmisja z występu tria muzycznego dla abonentów sieci kablowych.

4. Podstawowym zadaniem KRRiT jest

a)  ustalenie ramówki poszczególnych nadawców.
b)  wydawanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.
c)  ustalanie czasu transmisji waŜnych wydarzeń politycznych, sportowych itp.
d)  ustalanie ilości nadawanych programów e sieciach kablowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Rozporządzenie KRRiT z dnia 23 czerwca 2005 r. wprowadza dla nadawców

obowiązek
a) stosowania wzorów symboli graficznych i formuł zapowiedzi. audycji lub innych

przekazów przeznaczonych dla danej kategorii wiekowej celem ochrony
małoletnich, przed treściami dla nich nieodpowiednimi.

b)  określania czasu trwania róŜnych typów programów.
c)  pokazywania na ekranie lektora języka migowego.
d)  przestrzegania zasad wydanej koncesji.

6. Badania telemetryczne pozwalają

a)  ustalić udział poszczególnych stacji w całym rynku.
b)  zmierzyć średni czas włączenia odbiornika.
c)  ustalić liczbę osób oglądających w danym momencie w danym lokalu telewizję.
d)  ustalić przestrzeganie wydanej koncesji.

7. Gatunek telewizyjny to

a) inaczej ramówka.
b) szereg audycji, które są nadawane w jeden dzień tygodnia i są powiązane ze sobą

ramówką.

c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów

telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.

d) wyróŜniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj programów telewizyjnych.

8. Misję zapisaną w ustawie o radiofonii i telewizji spełnia jedynie

a)  telewizja publiczna.
b)  POLSAT.
c)  TVN.
d)  TV4.

9. Prime time to czas

a)  najbardziej atrakcyjny z punktu widzenia reklamodawców.
b)  od godziny 7.00 do 10.00.
c)  letni.
d)  zimowy.

10. Reklama to

a)  program rozrywkowy.
b)  relacja z wydarzenia.
c)  przekaz perwersyjny.
d)  program typu reality – show.

11. „Świat według Kiepskich” to

a)  program rozrywkowy.
b)  program popularnonaukowy.
c)  sitcom.
d)  telewizyjny teatr faktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. ATM Grup S.A. to

a)  największy niezaleŜny producent telewizyjny w Polsce.
b)  przedsiębiorstwo realizujące produkcję dekoracji na rzecz wszystkich firm w branŜy.
c)  przedsiębiorstwo wdraŜające technologie cyfrowe w sieciach kablowych.
d)  przedsiębiorstwo wypoŜyczające sprzęt  do emisji sygnału telewizyjnego.

13. Media PLUS to

a) inna nazwa stacji PULS.
b) program wsparcia niezaleŜnej produkcji filmowej i telewizyjnej finansowany przez

Unię Europejską.

c) program komputerowy do obliczeń statystycznych badań rynku medialnego.
d) operator sieci kablowej o największej w Polsce liczbie abonentów.

14. Oplata abonamentowa jest

podstawą do proporcjonalnego finansowania „misji” we wszystkich stacjach
w Polsce.

podstawą finansowania telewizji publicznej.

podatkiem pobieranym prze Urząd Skarbowy na rzecz budŜetu Państwa.

dobrowolną składką na potrzeby TVP.

15. Telewizja publiczna

a)  nie nadaje reklam oraz audycji sponsorowanych.
b)  nadaje reklamy w ściśle określonym czasie i czasu trwania.
c)  nadaje w zaleŜności od limitów rokrocznie ustalanych przez KRRiT.
d)  nadaje bez ograniczeń.

16. Sponsorem audycji telewizyjnej nie mogą być

a)  osoby prywatne.
b)  firmy produkujące wyroby czekoladowe.
c)  partie polityczne, związki zawodowe, organizacje pracodawców.
d)  zleceniodawca zagraniczny.

17. Na początku audycji konkursowej z nagrodami, w jej trakcie oraz po zakończeniu

pojawia się reklama producenta słodyczy. Nadawca
a)  postąpił zgodnie z ustawą i rozporządzeniami KRRiT.
b)  nie ma to znaczenia w przypadku telewizji publicznej.
c)  nie powinien pokazywać materiałów reklamowych w trakcie audycji.
d)  moŜe takie reklamy zamieścić jedynie po zakończeniu audycji.

18. Kosztem produkcji audycji telewizyjnej w układzie rodzajowym nie jest

a)  amortyzacja sprzętu.
b)  zuŜycie energii.
c)  wynagrodzenie osób zatrudnionych na umowę o pracę, o dzieło itp.
d)  koszt emisji tej audycji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:..........................................................................................

Zarządzanie programem telewizyjnym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Godzic W.: Telewizja i jej gatunki, Kraków 2004

Godzic W.: Telewizja jako kultura, Kraków 1999

Kotapski R.: ABC kosztów przedsiębiorstw telewizyjnych. Wyd. Montevideo, Warszawa
2004

Kurek T.: Technologie elektroniczne telewizji. WRiT, Warszawa 1983

Ogonowska A.: Szkolny słownik mediów elektronicznych, Kraków, 2006

Orzechowski J.: Podstawy techniki telewizyjnej. WSiP, Warszawa 1999

RADIO I TELEWIZJA W POLSCE: RAPORT O STANIE RYNKU, Materiał źródłowy
do dokumentu: „Raport otwarcia: rynek radiowo-telewizyjny w Polsce” Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji, Warszawa, lipiec 2006

Raport roczny TVN S.A. za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006

Strony www
1.

http://www.agbnielsen.pl/Telemetria

http://www.krrit.gov.pl/

http://pl.wikipedia.org