„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jacek Szydłowski

Zarządzanie programem telewizyjnym 313[07].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Marcin Chrzan
mgr inż. Paweł Pirosz



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jacek Szydłowski



Konsultacja:
mgr Robert Nowakowski











Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[07].Z3.01
,,Zarządzanie programem telewizyjnym”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej.




















Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Materiał nauczania

6

4.1 Planowanie programu telewizyjnego

6

4.1.1 Materiał nauczania

6

4.1.2 Pytania sprawdzające

19

4.1.3 Ćwiczenia

20

4.1.4 Sprawdzian osiągnięć

21

4.2 Struktura programu telewizyjnego

22

4.2.1 Materiał nauczania

22

4.2.2 Pytania sprawdzające

33

4.2.3 Ćwiczenia

33

4.2.4 Sprawdzian osiągnięć

34

5. Sprawdzian osiągnięć

35

6. Literatura

40

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zarządzaniu programem

telewizyjnym.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i ukształtowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy jesteś już przygotowany do wykonywania
ć

wiczeń,

−

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, w przypadku pytań i ćwiczeń, których rozwiązanie sprawia
Ci trudności, zwracaj się o pomoc do nauczyciela,

−

sprawdziany postępów, czyli zestawy pytań, na które należy odpowiedzieć dla
samooceny,

−

test osiągnięć, przykładowy zestaw zadań: pozytywny wynik testu potwierdzi, że dobrze
pracowałeś podczas zajęć i ukształtowałeś umiejętności z tej jednostki modułowej,

−

literaturę, do której należy sięgać w celu pogłębienia wiedzy i przygotowania się do zajęć.

Schemat układu jednostek modułowych

313[07].Z3.01

Zarządzanie programem

telewizyjnym

313[07].Z3.02

Planowanie produkcji

audycji telewizyjnej

313[07].Z3

Organizacja produkcji

telewizyjnej

313[07].Z3.03

Przygotowanie i organizacja

produkcji audycji telewizyjnej

313[07].Z3.04

Prowadzenie dokumentacji

finansowej związanej z produkcją

audycji telewizyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas zajęć w pracowni,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

dokumentować i notować informacje,

−

czytać ze zrozumieniem akty prawne,

−

analizować teksty źródłowe aktów prawnych,

−

wyszukiwać i przetwarzać informacje,

−

obsługiwać komputer w stopniu podstawowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zdefiniować podstawowe pojęcia związane z produkcją telewizyjną,

−

scharakteryzować budowę układu ramowego programu stacji telewizyjnej,

−

zaplanować etapy produkcji programu telewizyjnego,

−

wskazać źródła finansowania programu telewizyjnego i produkcji audycji telewizyjnych,

−

scharakteryzować koszty produkcji programu telewizyjnego,

−

scharakteryzować budżet programu telewizyjnego,

−

rozróżnić nadawcę telewizyjnego, operatora telewizji kablowej od producenta,

−

wskazać

i

scharakteryzować

jednostki

organizacyjne

w

stacji

telewizyjnej

odpowiedzialnych za program telewizyjny,

−

scharakteryzować prawne aspekty zawartości emitowanych treści programowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Planowanie programu telewizyjnego

4.1.1. Materiał nauczania

Konkurencja na rynku telewizyjnym

Konkurencja jest jednym z najważniejszych narzędzi ochrony konsumentów. Kiedy jest

osłabiona, przedsiębiorcy mogą utrzymywać wyższe ceny i niższy poziom innowacyjności
oraz oferować towary gorszej jakości, gdyż nie są naciskani przez inne podmioty działające na
danym rynku. Tracą na tym zarówno konsumenci, jak i cała gospodarka.

Jest ona ważnym elementem w każdej dziedzinie działalności w tym tak ważnym jak

rynek telewizyjny. Poniżej przedstawiona zostanie oferta głównych przedstawicieli branży.

Telewizja publiczna

Telewizja Polska S.A. nadaje dwa programy ogólnopolskie TVP1 (dociera do 99,6%

mieszkańców) i TVP2 (dociera do 99,39% mieszkańców), a także dwa programy nadawane
satelitarnie przeznaczone dla odbiorców z kraju i z zagranicy - TV Polonia oraz TVP Kultura.
Liczba potencjalnych widzów Kultury obecnie sięga ok. 2,7 mln gospodarstw domowych,
w tym ok. 1 200 000 abonentów sieci kablowych oraz 1 500 000 abonentów dwóch platform
cyfrowych. 16 oddziałów terenowych nadaje programy regionalne, odłączając się od
programu TVP3, który między pasmami własnymi oddziałów emituje pasma wspólne,
docierające do 85,42% mieszkańców.

Nadawcy telewizyjni koncesjonowani

Rynek telewizyjny nie może się już rozwijać poprzez uruchamianie nowych programów

nadawanych drogą naziemną w sposób analogowy. Jego rozwój został wstrzymany ze
względu na brak wolnych kanałów telewizyjnych do wykorzystania w tym systemie.
W zasadzie nie jest także możliwe zwiększenie obszaru nadawania programów istniejących
poprzez uruchamianie nowych analogowych nadajników naziemnych.

Jedynym

naziemnym

telewizyjnym

nadawcą

koncesjonowanym

o

zasięgu

ogólnokrajowym (85% ludności kraju) jest Telewizja POLSAT, oferująca program
o charakterze uniwersalnym. POLSAT jest także operatorem satelitarnej platformy cyfrowej,
gdzie m.in. oferuje POLSAT 2 (program satelitarny o podobnej ofercie programowej) oraz, od
sierpnia 2004 r., program tematyczny POLSAT Zdrowie i Uroda (skierowany do osób
interesujących się swoim zdrowiem, dbających o sprawność fizyczną i prowadzących aktywny
tryb życia). W 2005 r. POLSAT otrzymał koncesje na dwa kolejne programy satelitarne, które
zostały zamieszczone na platformie cyfrowej CYFROWY POLSAT. Są to POLSAT Sport 2
oraz Playboy Polska.

Nadawca ponadregionalny TVN (program o charakterze uniwersalnym) dociera drogą

naziemną do 42,5% mieszkańców kraju. Grupa ITI, właściciel TVN, podobnie jak POLSAT,
także uruchomiła liczne satelitarne programy tematyczne – TVN24 (informacja, od sierpnia
2001 r.), TVN Siedem (film, od marca 2002 r.), TVN Meteo (pogoda, maj 2003 r.), TVN
Turbo (motoryzacja, grudzień 2003 r.), ITVN (program telewizyjny o charakterze
uniwersalnym dla odbiorców mieszkających poza granicami Polski, kwiecień 2004 r.) oraz
TVN Style (program skierowany do kobiet dotyczący stylu życia, kariery oraz zainteresowań

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

i macierzyństwa, sierpień 2004 r.). Większość wymienionych programów odbierana jest
zarówno za pomocą sieci kablowych jak i platform satelitarnych.
Podobnie jak POLSAT, TVN także uruchomił w roku 2005 dwa nowe programy satelitarne:
TVN MED – program o charakterze edukacyjnym, oraz TVN Gra - o charakterze
rozrywkowym

TV4 nadaje program uniwersalny, skierowany w znacznym stopniu do widza w wieku

20 – 40 lat. Drogą naziemną dociera do 18,8% mieszkańców. TV4 jest związany z Telewizją
POLSAT poprzez współpracę programową i sprzedaż czasu reklamowego.

Telewizja PULS oferuje program o charakterze wyspecjalizowanym społecznoreligijnym,

nakierowanym na promowanie stylu życia oraz wartości wynikających z religijnych wyborów
ludzi. Program ten dociera do 15,9% mieszkańców Polski. Program o charakterze
wyspecjalizowanym społeczno-religijnym na zlecenie nadawcy i pod jego kontrolą realizuje
na podstawie umowy producenckiej spółka Antena 1, także powiązana z Telewizją POLSAT.

Wśród 36 programów satelitarnych koncesjonowanych przez KRRiT (dostępnych drogą

satelitarną lub poprzez niektóre sieci kablowe) obecnie nadawanych jest 27 programów.
Zdecydowaną większość stanowią wśród nich programy wyspecjalizowane – 31.

KRRiT udzieliła koncesji na programy satelitarne o następującym charakterze:

−

dokumentalnym – 1 – Planete,

−

edukacyjno - poradniczym – 1 – Moja TV,

−

edukacyjno-poradniczym i religijnym – 1 – Trwam,

−

edukacyjnym – 4 – Edusat, Edusat Bis, Edusat Bis2, TVN Med,

−

ekonomiczno-informacyjnym – 1 – TV Biznes,

−

adresowanym do dzieci – 2 –ZigZap, MiniMini,

−

filmowo-rozrywkowym – 1 – TVN Siedem,

−

filmowym – 4 – Ale Kino, Canal+ Polska, Canal+ Polska śółty, Kino Polska,

−

informacyjno-publicystycznym – 1 – TVN 24,

−

medycznym – 1 – POLSAT Zdrowie i Uroda,

−

motoryzacyjnym – 1 – TVN Turbo,

−

popularyzującym kulturę i sztukę – 1 – TVP Kultura,

−

poświęconym zjawiskom pogodowym – 1 – TVN Meteo,

−

rozrywkowym – 5 – TELE 5, iTV, 4fun.tv, TVN Gra, Playboy Polska,

−

sportowym – 3 – Canal + Polska Niebieski Sport, POLSAT Sport, POLSAT Sport 2,

−

poświęconym sportom konnym – 1 – Hipika TV,

−

poświęconym telesprzedaży – 1 – Telezakupy Mango24,

−

adresowanym do kobiet – 1 – TVN Style,

−

uniwersalnym – 5 - TVN, TV4, Trochę Młodsza Telewizja, POLSAT 2, TVN
INTERNATIONAL.
Specjalizacja programów jest bądź tematyczna (programy poświęcone motoryzacji,

pogodzie, informacji i publicystyce, kulturze i sztuce, medycynie i zdrowiu, edukacji
i poradnictwu, ekonomii, filmom dokumentalnym, itp.), bądź ze względu na odbiorcę
(programy dla dzieci, programy dla kobiet, programy dla mężczyzn). Jeden program
poświęcony jest wyłącznie telesprzedaży.

Oferta polskich programów, dostępnych dla odbiorców posiadających indywidualne

zestawy satelitarne lub będących abonentami satelitarnych platformach cyfrowych lub sieci
telewizji kablowej, systematycznie rośnie. Wzrost liczby programów nie był w 2005 r. jednak
gwałtowny, a powstawaniu nowych programów towarzyszy również zaprzestanie nadawania
przez niektórych nadawców (głównie z powodu kłopotów finansowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Oprócz polskich programów satelitarnych odbiorcy mają również dostęp do programów

zagranicznych nadawanych w języku polskim.

Wśród wszystkich programów tematycznych, zdecydowanie największą widownie

przyciąga program informacyjny TVN 24. Znacznym zainteresowaniem cieszą się także
programy sportowe i programy dla dzieci. Wyniki oglądalności dla 30 najchętniej oglądanych
programów tematycznych przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Oglądalność 30 najpopularniejszych programów tematycznych w okresie 1 - 26.02.2006 r. (Grupa

docelowa:

odbiorcy

telewizji

kablowej

lub

satelitarnej

powyżej

4

roku

ż

ycia)

[AGB Nielsen Media Research]

Program TV

AMR 1

AMR% 2

SHR 3

TVN 24

115 597

0,59%

3,08%

Eurosport

80 741

0,41%

2,15%

Cartoon Network/TCM

59 558

0,31%

1,58%

Jetix

46 194

0,24%

1,23%

ZigZap/Typer

32 242

0,17%

0,86%

MiniMini

29 245

0,15%

0,78%

POLSAT Sport

28 023

0,14%

0,75%

Discovery Chanel Chanel

27 604

0,14%

0,73%

Viva Polska

24 942

0,13%

0,66%

TVN Polska

2 025

0,11%

0,56%

Hallmark

20 915

0,11%

0,56%

AXN

20 209

0,10%

0,54%

Ale kino!

19 724

0,10%

0,52%

Animal Planet

19 296

0,10%

0,51%

TVN Style

18 935

0,10%

0,50%

MTV Polska

16 607

0,09%

0,44%

National Geographic Chanel

15 807

0,08%

0,42%

Canal+

11 503

0,06%

0,31%

Europa Europa

11 455

0,06%

0,30%

Planete

11 166

0,06%

0,30%

HBO

10 993

0,06%

0,29%

Discovery Civilization

10 106

0,05%

0,27%

Club

10 088

0,05%

0,27%

Reality TV

9 542

0,05%

0,25%

Discovery Science

8 940

0,05%

0,24%

Romantica

8 883

0,05%

0,24%

Canal+ Film

8 060

0,04%

0,21%

Kino Polska TV

7 977

0,04%

0,21%

4fun.tv

7 456

0,04%

0,20%

Canal+ Sport

6 140

0,03%

0,16%

1

AMR - Average Minute Rating (Średnia Oglądalność Minutowa). Jest to podstawowy wskaźnik określający

wielkość widowni oglądającej dany program lub kanał telewizyjny w określonym odcinku czasu. Odnosi się do
całej populacji lub określonej grupy celowej. AMR dla dłuższego niż jedna minuta odcinka czasu liczy się jako
sumę AMR minutowych podzielonych na liczbę minut w odcinku czasu.

2

AMR % - Średnia oglądalność minutowa wyrażona w procentach populacji lub grupy docelowej w stosunku do

której mierzony jest AMR.

3

SHR % - Share. Udział wybranego kanału lub programu w oglądalności w danym odcinku czasu. Wyrażana jest

jako procent osób oglądających dany kanał w stosunku do osób oglądających wszystkie kanały w danym czasie.
Tak samo jak AMR, może odnosić się do całej populacji lub węższej, interesującej nas grupy docelowej.
Z definicji pokazywany jest w procentach i sumuje się do 100 dla wszystkich kanałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Platformy satelitarne Operatorzy platform i ich oferta programowa

Obecnie na rynku istnieje dwóch operatorów 8 cyfrowych platform satelitarnych

mających razem ponad 1,5 mln abonentów:

−

CANAL+ Cyfrowy Sp. z o.o. (CYFRA+ ) – 800 000 abonentów

−

CYFROWY POLSAT S.A. – 700 000 abonentów

−

oraz nowopowstała platforma n+

Oferta tych platform obejmuje polskie i polskojęzyczne programy satelitarne oraz

międzynarodowe programy satelitarne. W przypadku CYFRY+ obejmuje ona także usługi
dodatkowe, np. prognozy pogody i gry.

W latach 2003-2005 obie platformy rozszerzały swój cyfrowy bukiet o nowopowstałe

polskie programy telewizyjne oraz programy zagraniczne i programy radiowe. Różnice
programowe rysowały się przede wszystkim w umieszczaniu w ofercie ogólnopolskich
programów publicznych TVP1, TVP2, które kiedyś obecne były jedynie w Cyfrze+ (dziś
obecne są na obydwu platformach).

W obecnej swojej ofercie CYFRA+ proponuje 71 programów polskojęzycznych,

natomiast Cyfrowy POLSAT oferuje 45 takich programów. Na obydwu platformach
cyfrowych są dostępne w sumie 84 programy polskojęzyczne.

Wśród 36 koncesjonowanych przez KRRiT programów satelitarnych, aż 28 znajduje się

przynajmniej na jednej z satelitarnych platform cyfrowych. Wśród nich z kolei, 24 znajduje
się na platformie CYFRA+ oraz 15 na platformie CYFROWY POLSAT.

Wiele programów jest równocześnie dostępnych na obu platformach cyfrowych, jak np.

programy telewizji publicznej, TVN, programy z grupy Discovery, Cartoon Network, CNN,
TVN, TVN24, Kino Polska, TCM, Tele 5 itd.

Różnice programowe pomiędzy platformami widoczne są dziś przede wszystkim na

poziomie liczby programów własnych (POLSAT, POLSAT 2 i POLSAT Sport na Cyfrowym
Polsacie i Canal+, Canal+ Film, Canal+ Sport, Canal+ Sport2, dla dzieci ZigZapMiniMini
oraz filmowy Ale Kino na Cyfrze+) oraz ilości programów filmowych (11 w Cyfrze+
i 6 w Cyfrowym Polsacie) i radiowych (14 w Cyfrze+ i 7 w Cyfrowym Polsacie). Programy
powiązane z operatorami są dostępne wyłącznie na ich platformach, np. program POLSAT
jest niedostępny na Cyfrze+, podobnie jak Ale Kino! nie jest dostępne poprzez platformę
Cyfrowy POLSAT. Odnotowuje się znaczne różnice w ofercie programowej proponowanej
abonentom w pakietach podstawowych przez operatorów.

Obydwaj operatorzy oferują abonentom usługę elektronicznego przewodnika po

programach. Ponadto Cyfra+, proponuje swoim abonentom następujące usługi interaktywne:

−

dostęp do standardu kina domowego - możliwość wyboru wersji filmu, obraz w formacie
16:9,

−

dodatkowe informacje o filmie itp.,

−

konsolę gier interaktywnych

−

Cyfra+ Gry,

−

magazyn abonentów informujący o repertuarze kin Kultura+,

−

oraz wyświetlane na ekranie wraz z obrazem telewizyjnym informacje o nowych
kanałach, promocjach i konkursach - POP-UP.
Abonenci Cyfry+ mieli niegdyś dostęp do serwisu Cyfra+ Pogoda, do usług SMS

i komórkowego menedżera piłkarskiego Canal+ Sport. Natomiast abonenci Cyfrowego
POLSATu mieli poprzez Portal iTV dostęp do usług interaktywnych takich jak: prognoza
pogody, aplikacje e-mail (korzystanie z poczty elektronicznej), wysyłanie SMS,
przewodnik (porady oraz propozycje rozwiązań najczęściej spotykanych problemów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

technicznych), gry i usługi TV Banking. Z powodu jednak niewielkiego zainteresowania,
zaniechano oferowania
tych usług.

Telewizja kablowa

Polska jest trzecim co do wielkości rynkiem telewizji kablowych w Europie i bez

wątpienia najbardziej dynamicznym. W polski rynek telewizji kablowej jest zaangażowany
kapitał zagraniczny i coraz częściej na tym rynku inwestują banki oraz fundusze inwestycyjne.
O atrakcyjności polskiego rynku telewizji kablowej może świadczyć chociażby sprzedaż sieci
kablowej w 2005 r. Aster City Cable przez Hicks, Muse, Tate & Furt funduszowi Mid Europa
Partners za 1,6 mld zł.
Z usług około 15 firm telewizji kablowej w Polsce korzysta ponad 3,5 mln abonentów. Rynek
został zdominowany przez kilku największych operatorów: UPC, Vectra, Multimedia Polska,
Aster City Cable, TOYA.
Liczbę abonentów tych operatorów przedstawia tabela poniżej.

Tabela 2. Szacunkowa liczba abonentów największych sieci kablowych [PIKE, (Polska Izba Komunikacji

Elektronicznej), luty 2006 r.]

Miejsce

Operator

Liczba
abonentów

Miasta

%
rynku

1

UPC Telewizja Kablowa 1.000.000

116

22,22%

2

Vectra

625.000

114

14,00%

3

Multimedia Polska

450.000

90

10,00%

4

Grupa ASTER

365.000

6

8,11%

5

TOYA

150.000

4

3,33%

6

TK Poznań

100.000

1

2,22%

7

MTK S.Tar

60.000

9

1,33%

8

Stream Communications 40.000

17

0,89%

9

Promax

28.500

18

0,63%

10

Sat Film

25.000

1

,56%

pozostali

~ 1.700.000

RAZEM

~ 4.500.000

Obecnie zarejestrowanych, tj. wpisanych do rejestru Przewodniczącego KRRiT,

obejmującego programy rozprowadzane w sieciach telewizji kablowej, jest ponad 600
operatorów. Operatorzy ci zarządzają ok. 4,5 mln gniazd abonenckich, ich możliwości szacuje
się na ok. 7 mln. Oznacza to, że w chwili obecnej do telewizji kablowej ma dostęp ponad 1/3
wszystkich gospodarstw domowych w Polsce, a mogłaby mieć do niej dostęp ponad połowa
społeczeństwa.

Operatorzy kablowi działający w Polsce świadczą następujące usługi:

−

Rozprowadzanie programów telewizyjnych i radiowych (w tym płatnych),

−

Dostęp do Internetu,

−

Telefonia,

−

Telewizja cyfrowa,

−

Rozpowszechnianie programów telewizji lokalnych.

Operatorzy telewizji kablowych, poza rozprowadzaniem programów wytworzonych przez

innych nadawców, coraz chętniej rozpowszechniają własne programy koncesjonowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Koncesje takie są udzielane na programy emitowane od 30 minut w tygodniu, do kilku godzin
dziennie – rzeczywisty czas emisji jest najczęściej dłuższy od minimalnego czasu wpisanego
w koncesję. W przypadku programów radiowych rozpowszechnianych w sieciach kablowych
jest to emisja nawet 24 godzinna.

Własne programy koncesjonowane są głównie poświęcone tematyce lokalnej. Wypełniają

tym samym niszę, której nie są wstanie wypełnić naziemni nadawcy ogólnopolscy oraz
regionalne programy rozpowszechniane przez Telewizję Polską S.A. Stale powiększa się
oferta programowa dostępna w sieciach telewizji kablowej. Do końca 2005 r. Przewodniczący
KRRiT wydał 330 koncesji na rozpowszechnianie programów w sieciach telewizji kablowej,
w tym 7 na program radiowy:

Drogą satelitarną lub w sieciach telewizji kablowych dostępnych jest ponad 400

programów, z czego ponad 50 emitowanych jest w języku polskim.
Przy tak dużej liczbie oferowanych programów operatorzy stosują tzw. pakietyzację. Wraz
z rozwojem usług operatorskich wzrosła oferta programowa. Rosnąca podaż oraz
różnorodność programów spowodowały konieczność dokonywania wyboru w sytuacji, gdy
zwiększanie liczby programów wiąże się ze wzrostem cen oferowanej usługi.

Usługi oferowane w sieciach komunikacji szerokopasmowej

Rynek telewizji kablowych w Polsce ulega przemianom, głównie z powodów

technologicznych (cyfryzacja) i poszerzającej się oferty programowej.
Operator Aster City Cable Holding jako pierwszy w Polsce uruchomił ofertę cyfrową w sieci
telewizji kablowej. Technologia cyfrowa jest wykorzystywana przede wszystkim do
wzbogacenia oferty programowej o nowe programy, głównie tematyczne. Technologia ta
umożliwia także tworzenie dodatkowych usług interaktywnych, co nie jest możliwe przy
sygnale analogowym. Technologia cyfrowa w sieciach telewizji kablowej zmusza także do
zastosowania u abonenta cyfrowych dekoderów. Operatorzy wprowadzają także usługi Triple
Play, polegające na łączeniu usług z zakresu radiofonii i telewizji, z usługami telefonicznymi
oraz dostępem do Internetu. Jak ilustruje tabela 1.8, tego typu usługi oferują już operatorzy
Aster City Cable i TK Poznań.

Tabela 3. Usługi oferowane przez największych krajowych operatorów komunikacji elektronicznej

[PIKE,

(Polska Izba Komunikacji Elektronicznej), luty 2006 r.]

Szacunkowa liczba abonentów

Operator

programy TV

internet

telefon

cyfrowa telewizja

UPC Polska

1.000.000

120.000

15.000

w przygotowaniu

VECTRA

625.000

68.000

5.000

w testowaniu

Multimedia Polska

450.000

105.000

120.000

w testowaniu

Grupa ASTER

365.000

92.000

20.000

39.000

TOYA

150.000

21.000

1.000

w przygotowaniu

TK Poznań

100.000

30.000

w przygotowaniu

8.000

MTK S.Tar

60.000

5.000

1.000

0

Stream Communications 40.000

15.000

0

0

Promax

28.500

5.500

w testowaniu

w testowaniu

Sat Film

25.000

7.500

0

0

Wprowadzanie nowych usług wymaga od operatorów wysokich nakładów finansowych.

Jak wskazują obserwatorzy tego rynku, koszt dostosowania sieci kablowej do potrzeb
ś

wiadczenia usługi dostarczania szerokopasmowego Internetu to ok. 150 USD na jedno

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

gniazdo abonenckie. Dostosowanie sieci do świadczenia pełnego zakresu usług w ramach
Triple play może kosztować dodatkowo 200 USD od jednego gniazda. Analizy ekonomiczne
wskazują, że koszty tych inwestycji mogą się zwrócić po ok. 3 latach.

W publikowanych analizach rynku specjaliści do spraw mediów wskazują, że główna

walka konkurencyjna dotycząca zintegrowanych usług, rozegra się pomiędzy telekomami
a operatorami sieci kablowych. W Polsce zaostrza się walki konkurencyjna pomiędzy
operatorami sieci kablowej a największym operatorem telefonicznym, TP S.A.
Telekomunikacja Polska SA mająca ok. 10 mln abonentów, już nie tylko prowadzi kampanię
w celu pozyskania klientów na usługę dostępu do szerokopasmowego łącza internetowego –
NEOSTRADA, ale również zapowiedziała uruchomienie w swoich sieciach transmisyjnych
usługi dostępu do telewizji („Videostrada”) – tym samym firma ta uzyska pełną konwergencję
i będzie oferować usługę telefonii stacjonarnej, telefonii komórkowej, dostępu do sieci
Internet oraz dostęp do telewizji cyfrowej. Telekomunikacja Polska SA 25 listopada 2005
roku złożyła do KRRiT wniosek o wydanie zgody (zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o radiofonii
i telewizji) na czasowe wprowadzenie programów do sieci w innej kolejności niż ta, którą
określa art. 43 ust. 1 ustawy.

Do wejścia na rynek operatorów telewizyjnych szykują się również i inne firmy kojarzone

do tej pory z usługami telefonicznymi. Telefonia Dialog zakończyła testy konsumenckie
związane z uruchomieniem telewizji interaktywnej (usługi Video On-Demand - telewizji na
żą

danie). Dostęp do ok. 150 tytułów filmowych gwarantuje operatorowi umowa podpisana

z Grupą ATM.

Natomiast w grudniu 2005 roku spółka ATM SA poinformowała o zamiarze

uruchomienia nowej działalności polegającej na zapewnieniu dostępu do platformy gier
interaktywnych za pośrednictwem sieci telewizji kablowych.

Według doniesień prasowych również spółka NETIA planuje uruchomienie nowych

usług poprzez sieć wykorzystywaną do tej pory dla usług telefonii stacjonarnej.

W 2005 roku grupa ASTER jako pierwszy operator telewizji kablowej w Polsce

uruchomiła dostęp do programu telewizyjnego przez sieć Internet. Jak na razie operator nie
oferuje odbiorcom przystawek STB umożliwiających pobieranie strumienia cyfrowego
bezpośrednio z sieci Internet i oglądanie programu na odbiornikach telewizyjnych. Tym
samym odbiorca jest zmuszony do oglądania oferowanego programu na monitorze komputera.

Na rynku medialnym daje się zauważyć tendencja do zacierania różnic pomiędzy

operatorami telekomunikacyjnymi a operatorami telewizji kablowej. Firmy posiadające
infrastrukturę telekomunikacyjną będą mogły świadczyć te same usługi dostępu do telewizji,
telefonu i Internetu. Obok tego pakietu coraz istotniejsze będą usługi dodatkowe.

Oznacza to, że polski telewidz ma autentyczny wybór, a konkurencja między stacjami

telewizyjnymi jest zaostrzona.

Prawne aspekty emisji treści programowych na antenie

Wszelkie prawne podstawy emisji programów na antenie są regulowane przez Krajową

Radę Radiofonii i Telewizji (KRRiT). Jest to organ konstytucyjny, który w myśl artykułu 213
ustawy zasadniczej „...stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu
publicznego w radiofonii i telewizji.”

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach

indywidualnych podejmuje uchwały. Zasady i tryb działania KRRiT, jej organizację oraz
szczegółowe zasady powoływania jej członków określa ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r.
o radiofonii i telewizji. Tekst jednolity tej ustawy znajduje się na stronie KRRiT
http://www.krrit.gov.pl/ zakładka: regulacje prawne (ustawa_rtv_ujednolicony_2007.pdf)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Najważniejszym zadaniem KRRiT jest wydawanie koncesji na rozpowszechnianie

i rozprowadzanie programów radiofonicznych i telewizyjnych. Rozpatrywane są wnioski
o udzielanie i cofanie koncesji dla nadawców naziemnych, satelitarnych i kablowych. ustala
też wielkość opłaty za przydzielenie koncesji.

Rokrocznie KRRiT ustala rozporządzeniem wysokość opłat abonamentowych za

używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych, z których finansowana jest radiofonia
i telewizja publiczna.
Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 roku o opłatach abonamentowych (Dz. U. Nr 85, poz. 728
i Nr 157, poz. 1314), Dz. U. Nr 102, poz. 709 z dnia 11 czerwca 2007 r.

KRRiT ustala też zasady przydzielania nieodpłatnego czasu na przedstawianie

w programach ogólnokrajowych i lokalnych audycji komitetów wyborczych w wyborach
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do Sejmu i Senatu RP, wyborach samorządowych
a także

wyborów

referendalnych

i

wyborów

do

Parlamentu

Europejskiego.

http://www.krrit.gov.pl/ zakładka: regulacje prawne.

Rozporządzenia KRRiT określają też tryb postępowania w związku z prezentowaniem

i wyjaśnianiem w publicznej radiofonii i telewizji polityki państwa przez naczelne organy
państwowe.

Podobnie w formie rozporządzenia KRRiT określa tryb postępowania w związku

z przedstawianiem w programach publicznej radiofonii i telewizji stanowisk partii
politycznych, związków zawodowych i związków pracodawców w węzłowych sprawach
publicznych.

Radiofonia i telewizja publiczna składa do KRRiT sprawozdania kwartalne i roczne.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji pełni rolę kontrolną w stosunku do nadawców,

ustalając w rozporządzeniach między innymi:

−

sposób utrwalania i przechowywania przez nadawców audycji, reklam i innych

przekazów.

−

sposób sponsorowania audycji lub innych przekazów.

−

sposób prowadzenia działalności reklamowej i telesprzedaży w programach radiowych

i telewizyjnych.

−

udziału w programie telewizyjnym audycji wytworzonych pierwotnie w języku polskim

i audycji europejskich.

−

sposób prowadzenia przez nadawcę ewidencji czasu nadawania audycji wytworzonych

pierwotnie w języku polskim, audycji europejskich i audycji europejskich wytworzonych
przez producentów niezależnych oraz czasu jej przechowywania.

−

sposób i tryb prowadzenia rejestru programów w sieciach kablowych oraz wzoru rejestru

i wzoru zgłoszenia o wpis do rejestru.

Ważną rolę spełnia rozporządzenie KRRiT z dnia 23 czerwca 2005 r. w sprawie

kwalifikowania audycji lub innych przekazów mogących mieć negatywny wpływ na
prawidłowy fizyczny, psychiczny lub moralny rozwój małoletnich oraz audycji lub innych
przekazów przeznaczonych dla danej kategorii wiekowej małoletnich, stosowania wzorów
symboli graficznych i formuł zapowiedzi. Rozporządzenie ukazało się w Dzienniku Ustaw
Nr 130 z dnia 15 lipca 2005 r., poz. 1089

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przeprowadza postępowania o udzielenie koncesji.

Np. przy odnawianiu koncesji z udziałem TVN Sp. z o.o. (obecnie TVN S.A.) (2004 r.)
oprócz kwestii formalnych związanych ze strukturą spółki, określono obowiązki programowe.

Taki obowiązek wynika wprost z przepisów rangi konstytucyjnej, skonkretyzowanych

w art. 6 ustawy o radiofonii i telewizji. Na tej podstawie Przewodniczący KRRiT wydaje
koncesje gwarantujące określoną zawartość programową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Obecnie wydana dla TVN koncesja przewiduje, tak jak poprzednio, nadawanie

jednolitego programu o charakterze uniwersalnym, zawierającego różne gatunki i formy
telewizyjne oraz różnorodną problematykę.
Zgodnie z wnioskiem TVN KRRiT ustaliła warunki koncesji zapewniające: obecność
w programie

audycji

informacyjnych

(dzienniki,

skróty

dzienników,

informatory

specjalistyczne itp.) i audycji publicystycznych w wymiarze nie mniejszym niż 7 godzin
w tygodniowym czasie emisji programu, rzetelność i obiektywność informowania i zapewnić
odbiorcom zdobycie wiedzy i orientacji w kwestiach społecznych, gospodarczych
i politycznych.

Ponadto zadaniem nadawcy zgodnie z wydaną koncesją jest zagwarantowanie obecności

w programie audycji edukacyjnych i poradniczych tj. audycji upowszechniających wiedzę
z różnych dziedzin życia (filmy dokumentalne, magazyny tematyczne, teleturnieje i gry
z elementami edukacyjnymi itp.) oraz porad dotyczących m.in. motoryzacji, zdrowia,
w wymiarze nie mniejszym niż 3 godziny w tygodniowym czasie nadawania.

Koncesjonariusz jest zobowiązany do systematycznego prezentowania w programie

współczesnych zjawisk społecznych (obyczajowych, kulturowych, związanych z życiem
publicznym, dotyczących patologii społecznych itp.) oraz do promowania idei aktywności
charytatywnej.

Podobnie określane są obowiązki przy okazji wydawania koncesji dla każdego nadawcy

zarówno naziemnych jak i satelitarnych.
Tak sformułowane zobowiązania nadawcy, rozpowszechniającego program o zasięgu
ponadregionalnym, ustalone zgodnie z przedstawionym przez nadawcę projektem, mają
służyć realizacji zadań określonych w art. 1.ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji.

Badanie oglądalności

Badania telemetryczne (badania oglądalności telewizji, ang. TV-audience research) -

rodzaj badań, których podstawowym celem jest systematyczny pomiar oglądalności kanałów
i programów telewizyjnych oraz związane z tym gromadzenie danych na temat widowni
telewizyjnej. Podstawową techniką umożliwiającą przeprowadzenie badań telemetrycznych
jest zainstalowanie w wylosowanej grupie gospodarstw domowych specjalnych urządzeń
elektronicznych (telemetrów). Podłącza się je do odbiorników telewizyjnych, co umożliwia
rejestrację wszelkich programów oglądanych codziennie przez respondenta. Badania
telemetryczne umożliwiają w szczególności ustalenie:
1.

udziału poszczególnych stacji telewizyjnych w całym rynku,

2.

liczebności widowni oglądalności poszczególnych programów oraz stacji telewizyjnych
(w tym ustalenie przepływów widowni pomiędzy poszczególnymi stacjami),

3.

struktury społeczno-demograficznej widowni poszczególnych stacji.
Wyniki badań telemetrycznych są powszechnie wykorzystywane przez reklamodawców

do planowania wydatków na reklamę telewizyjną.
Metoda ta daje najbardziej precyzyjne wyniki pomiaru wśród wszystkich metod badania
mediów.

Poniżej przedstawiono tzw. System Siedmiu Kroków stosowany przez obecną na polskim

rynku firmę AGB Nielsen Media Research:

Pierwszy krok
Analiza struktury społeczeństwa (tzw. sondaż założycielski - Establishment Survey).
Drugi krok
Wybór grupy rodzin, która pozwoli odtworzyć strukturę demograficzną Polski

w mniejszej skali (budowa panelu telemetrycznego).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Trzeci krok
Instalacja mierników telemetrycznych, dzięki którym gromadzone są informacje.
Czwarty krok
Codzienna transmisja danych od rodzin do komputerowej "biblioteki" firmy obsługującej

system zbierania danych

Piąty Krok
Obróbka danych i stworzenie z tysięcy elementów jednej spójnej bazy danych.
Szósty Krok
Opisanie sekunda po sekundzie, jakie programy były nadawane przez poszczególne stacje.
Siódmy krok
Przekazanie klientom zamawiającym badanie plików, które po umieszczeniu

w oprogramowaniu dają pełny obraz widowni telewizyjnej.

Rys. 1. System badań telemetrycznych [1]

Wyniki oglądalności: 26.11 - 02.12.2007 r.

Poniżej

przedstawiono

wyniki

oglądalności

największych

polskich

kanałów

telewizyjnych. W minionym tygodniu najwięcej widzów tradycyjnie miała telewizyjna
JEDYNKA, za nią uplasowała się jej siostra DWÓJKA. Trzecie miejsce zajmuje TVN,
czwarte natomiast POLSAT. Najchętniej oglądanymi pozycjami stałej ramówki były: serial
"M jak miłość" (TVP2), program informacyjny "Wiadomości" (TVP1), serial "Na dobre i na
złe" (TVP2).
Wyniki oglądalności - Wszyscy zasiadający przed telewizorami - wg TNS OBOP:
1.

TVP1 - 24,20%

2.

TVP2 - 17,40%

3.

TVN - 16,39%

4.

POLSAT - 15,55%

5.

TVP INFO - 05,10%

Wyniki oglądalności - Wszyscy zasiadający przed telewizorami - wg AGB NMR:
1.

TVP1 - 22,83%

2.

TVN - 18,50%

3.

TVP2 - 17,34%

4.

POLSAT - 15,10%

5.

TVP INFO - 05,48%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Tworzenie układu programu telewizyjnego (ramówki)

Ramówką nazywa się układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność

emisji programów telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia
i godziny. Stacje telewizyjne stosują odmienne kryteria podziału w zależności od pory roku.
Rozróżnia się ramówkę letnią (na miesiące wakacyjne) i zimową (na pozostałe miesiące
w roku).

Programem telewizyjnym nazywa się szereg kolejno nadawanych audycji telewizyjnych

powiązanych ze sobą zapowiedziami, sygnałem pauz oraz filmami reklamowymi. Jest to
telewizyjna produkcja audio-wizualna, która charakteryzuje się określonym gatunkiem
telewizyjnym.

Program jest to zespół audycji telewizyjnych ułożonych w określoną całość, realizujących

określone zapisy koncesji telewizyjnej (filmy, audycje publicystyczne, audycje o charakterze
rozrywkowym,

religijnym

itd.)

z wyznaczeniem

pasm

reklamowych

i

pasm

autopromocyjnych.

Tabela 4. Udziały procentowe różnych typów programów w tygodniowych emisjach stacji telewizyjnych [raport

KRRiT za rok 2005]

TVP1

TVP2

Polsat

TVN

TVN7

TV4

Reklama - telesprzedaż

7.00

5.70

13.90

20.70

20.60

10.20

Teatr – film

49.00

48.20

43.60

32.40

70.90

56.40

Programy rozrywkowe

5.90

12.80

13.00

27.60

5.70

1.20

Programy muzyczne

0.70

5.20

13.70

0.90

x

12.00

Programy sportowe

3.60

4.10

4.10

0.80

x

5.30

Programy polityczne -
ekonomiczne - gospodarcze -
społeczne

8.20

1.80

2.60

2.50

x

2.90

Programy informacyjne

15.80

11.30

4.80

3.50

0.40

2.10

Programy artystyczne -
kulturalne

2.60

5.60

x

1.90

0.20

1.60

Programy edukacyjne –
naukowe - poradnikowe

2.90

3.00

1.00

5.70

x

1.60

Programy religijne

1.30

0.30

0.50

x

x

x

Inne programy

2.90

2.00

2.80

3.90

2.20

6.70

Całkowity czas emisji hh:mm

142:50

115:47

159:59

168

159:08

148:17

Poniżej przedstawione zostaną przykłady ramówek telewizji publicznej i stacji TVN.

Układ ramówki telewizji publicznej

Jako jedyna polska telewizja publiczna w pełni wywiązuje się z realizacji misji zapisanej

w ustawie o radiofonii i telewizji przeznacza 15 % czasu antenowego na gatunki informacyjne
i publicystyczne, 10 % na edukacyjne, 10 % na kulturalne i artystyczne oraz 15 % na pozycje
dla rodziny, dzieci i młodzieży. Kluczem do zrozumienia sukcesu komercyjnego stacji
publicznych jest umiejętne łączenie przez nie komercji i misji oraz godzinowy układ ramówek
tych stacji.

Zadania edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży TVP1 realizuje w godzinach

porannych i południowych, zaś ambitne programy kulturalne emituje późnym wieczorem.
W rezultacie TVP wypracowuje zysk, który po części przeznacza na kolejne własne produkcje
komercyjne, co umożliwia skuteczne konkurowanie z prywatnymi telewizjami, a po części zaś
wspiera ambitne produkcje, w tym również narodową kinematografię.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Niewątpliwie jest jeszcze jedno źródło sukcesu TVP. Chodzi o utrwalone przez

dziesięciolecia przyzwyczajenia, z czasów, gdy Polacy nie mieli alternatywy dla telewizji
publicznej. Na przykład w powszechnej świadomości utrwaliła się godzina rozpoczęcia emisji
głównego programu informacyjnego dnia. Jest nią 19.30.

Porządek codziennej ramówki oraz dobór w kolejne wieczory tygodnia konkretnej oferty

filmowej przez TVP, determinuje w znacznym stopniu układ ramówek konkurencji. Tym
niemniej zasługa zarządzających telewizją publiczną polega na umiejętnym dostosowaniu
oferty programowej stacji do oczekiwań widzów. Od lat w comiesięcznych badaniach
telemetrycznych najbardziej oglądanych programów wszystkich polskich stacji telewizyjnych
zdecydowanie dominują produkcje TVP.
Umiejętne łączenie komercji oraz celów edukacyjnych i kulturotwórczych przez Telewizję
Polską zostało docenione przez instytucje europejskie. Komitet Telewizyjny i Departament
Telewizji Europejskiej Unii Nadawców (EBU) wyróżnił TVP za osiągnięcia w 2002 r.
Doceniono poziom realizacji misji publicznej, utrzymanie wysokich standardów
programowych, stabilność finansową, kontrolę kosztów, utrzymanie widowni na bardzo
wysokim poziomie, funkcjonowanie i rozwój w wysoce konkurencyjnym otoczeniu, wiodącą
rolę w rozwoju technologii cyfrowej oraz gotowość do otwarcia nowych kanałów
tematycznych.

Jednym z kanałów polskiej telewizji publicznej, o którym warto szerzej powiedzieć to

działająca od ponad dziesięciolecia TVP Polonia. Ma ona wielkie zasługi w utrzymywaniu
więzi i komunikowaniu się z polonią zagraniczną. Stacja emituje specjalnie przygotowany
program dla widzów zagranicznych polskiego pochodzenia, który jest transmitowany drogą
satelitarną. Warto wspomnieć, że przystosowując polskie filmy do emisji w TVP Polonia,
umieszcza się dodatkowo napisy w języku angielskim na dole ekranu. Telewizja ułatwia w ten
sposób zapoznawanie się z polszczyzną również kolejnym pokoleniom widzów o polskich
korzeniach.

Układ ramówki telewizji komercyjnych

Stacje komercyjne Polsat i TVN konkurując z telewizją publiczną starały się

koncentrować na wybranych segmentach widowni. Polsat, debiutując jako pierwszy na rynku,
początkowo stawiał na programy z zakresu tzw. kultury masowej obejmującej superhity
kinowe oraz sport. Z kolei TVN od kilku lat konsekwentnie adresuje swoją ofertę
programową przede wszystkim do młodej widowni dużych miast, czyli do segmentu widzów,
który jest najbardziej poszukiwany przez reklamodawców.
Wszystkie stacje projektując ramówkę planują dotarcie do najważniejszych grup docelowych.
W przypadku TVN planowana jest produkcja programów i taka ramówka, aby przyciągać
widzów, do których chcą dotrzeć potencjalni reklamodawcy. Ramówka jest adresowany jest
do osób w wieku 16 –49 lat mieszkających w miastach powyżej 100.000 osób. W 2006 roku
udział w tej najważniejszej widowni w prime time wzrósł z 27 do 30 proc.

Układ ramówki TVN

Układ ramówki dostosowany jest do widowni, która jest uważana za najbardziej

atrakcyjną z punktu widzenia reklamodawców. Prowadzona jest szczegółowa analiza
oglądalności i określane są zainteresowania i zachowania widowni, a także ogólne trendy
rynkowe. W ten sposób TVN stara się zapewnić ofertę programową odpowiadającą
zainteresowaniom i przyzwyczajeniom naszej widowni docelowej.

Układ audycji w TVN w ciągu roku oparty jest na ramówce wiosennej i jesiennej.

Ramówki TVN dopasowane są do sezonowości polskiego rynku reklamy telewizyjnej, który

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

jest najbardziej aktywny wiosną i jesienią. Na lato i zimę, czyli w okresach spadku sprzedaży
reklam, planowane są powtórki i inne programy, które nie generują wysokich kosztów.

Ramówka TVN jest zaplanowana w taki sposób, aby uzyskać i utrzymać lojalność

widowni, a także by promować przepływ widzów z jednego programu na następny, oglądanie
programów w kolejnych dniach i przechodzenie od access prime-time do prime-time. Na
przykład, access prime-time, czyli czas antenowy od 17:00 do 19:00 posiada ustaloną
ramówkę, co oznacza, że o tej samej porze każdego dnia pokazywana jest ta sama audycja, co
ma zachęcać widzów do codziennego oglądania i zatrzymać ich przy telewizorze od access
prime-time do prime-time, czyli od 19:00 do 23:00 – w czasie najbardziej atrakcyjnym
z punktu widzenia reklamodawców, z co za tym idzie i nadawców. W 2006 r. pięć audycji
było nadawane siedem razy w tygodniu a siedem audycji nadawane były cztery lub pięć razy
w tygodniu. Takie ułożeni audycji w ramówce buduje długoterminową lojalność widzów
i prowadzi do stale wzrastających wyników oglądalności.

W dni powszednie nadawane są programy informacyjne i publicystyczne, talk show

i seriale obyczajowe. Prime-time jest zarezerwowany dla oferty programowej najwyższej
jakości, w tym seriali popularnych, reality show, seriali obyczajowych, programów
rozrywkowych, seriali i filmów fabularnych.

Tabela 5. Zestawienie różnych formatów emitowanych w TVN w 2005 r. i 2006 r. [Raport roczny TVN S.A.za

rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Analiza oferty programowej TVN

(w % całkowitego czasu programowego)

Format programu

2006

2005

Programy rozrywkowe produkcji krajowej

36,9

32,9

Filmy i seriale produkcji krajowej

6,5

12,9

Zakupione filmy i seriale

27,3

22,8

Zakupione programy rozrywkowe i reality show

8,3

6,5

Programy informacyjne

3, 2

3,1

Telezakupy

5,7

7,1

Talk show

12,1

14,7

Poniższe tabele przedstawią najbardziej udane filmy i audycje programu TVN w 2006 r.,

mierzone na podstawie średniej oglądalności w grupie docelowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Tabela 6

.

Dziesięć audycji o najwyższej średniej oglądalności w grupie docelowej w wiosennej ramówce

[Raport roczny TVN S.A.za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Tytuł

Opis

Średni rating

Taniec z gwiazdami

Program rozrywkowy

24,8%

Na Wspólnej

Serial

18,9%

Karol, człowiek który został papieżem

Film

18,8%

Kryminalni

Serial

17,0%

Mumia powraca

Film

17,0%

Nigdy w życiu

Film

17,0%

Magda M

Serial

16,8%

Matrix Reaktywacja

Film

16,5%

Podwójne ryzyko

Film

16,4%

Fakty

Program informacyjny

15,9%

Tabela 7.

Dziesięć audycji o najwyższej średniej oglądalności w grupie docelowej w jesiennej ramówce [Raport
roczny TVN S.A.za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006 r.]

Tytuł

Opis

Średni rating

Magda M

Serial

21,6%

Shrek

Film

20,5%

Taniec z gwiazdami

Program rozrywkowy

20,4%

Fakty

Program informacyjny

19,6%

Kuba Wojewódzki

Talk show

19,0%

Vinci

Film

18,8%

Na Wspólnej

Serial

18,7%

Taniec z gwiazdami finał finałów

Program rozrywkowy

17,0%

Kiler

Film

17,0%

Uwaga!

Program publicystyczny

16,7%

Powyższe tabele pokazują siłę lokalnie produkowanych audycji, to jest ta zawartość
programowa, przy pomocy której TVN buduje lojalność wśród widzów.

Według opinii zarządu stacji, wspartej analizą oglądalności, która wskazuje na to, że

produkowane lokalnie programy polskojęzyczne konsekwentnie osiągają wyższą oglądalność
niż programy zagraniczne. Wykorzystano popularność programów polskojęzycznych
zwiększając udział programów produkcji krajowej w ramówce w czasie o najlepszej
oglądalności od godziny 18:00 do 23:00, z około 32% w 1998 r. do około 68% w 2006 r.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Czy istnieje silna konkurencja na rynku mediów elektronicznych w Polsce?

2.

Wymień dostawców sygnału telewizyjnego, ze względu na rodzaj mediów do
rozpowszechniania audycji TV?

3.

Jaką rolę spełnia Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji?

4.

Jaką metodą mierzy się oglądalność stacji TV?

5.

Scharakteryzuj ramówkę wybranej stacji TV?

6.

Jaką rolę musi wypełnić telewizja publiczna?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymogi stawiane przez art. 15 i 15a ustawy o radiofonii i telewizji dotyczące

nadawców programów telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

2)

poszukać w Internecie informacji na temat tej ustawy,

3)

sporządzić tabelę w której zapiszesz te informacje,

4)

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

rzutnik multimedialny,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Porównaj ramówki 2 stacji telewizyjnych pod kątem realizacji wytycznych z art. 15 i 15a

ustawy o KRRiT

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

2)

zrobić zestawienie ramówek pod kątem realizacji tych wymogów,

3)

przedyskutować w grupie zgromadzone informacje,

4)

opracować pisemnie powyższe zagadnienia, ze szczególnym uwzględnieniem spełnienia
misji przez analizowane stacje,

5)

opracować wnioski,

6)

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

czasopismo z aktualnym programem telewizyjnym różnych stacji,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Przedstaw wyniki oglądalności stacji telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

2)

poszukać w Internecie informacji na temat badania oglądalności stacji telewizyjnych,

3)

przedyskutować w grupie wyniki na podstawie zgromadzonych materiałów,

4)

sporządzić listę programów z największą liczbą widzów,

5)

opracować pisemnie powyższe zestawienia lub przedstawić w postaci prezentacji
komputerowej,

6)

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

program MS OFFICCE,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

scharakteryzować konkurencję na rynku mediów elektronicznych?

2)

scharakteryzować prawne aspekty dotyczące nadawania programu
telewizyjnego?

3)

porównać ramówkę wybranych stacji TV?

4)

rozróżnić nadawcę telewizyjnego, operatora telewizji kablowej od
producenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.2. Struktura programu telewizyjnego

4.2.1. Materiał nauczania

Gatunki telewizyjne

Można określić cechy programu w kontekście stawianych przed programem celów. Można

tu wyróżnić 3 główne grupy:

Grupa I:

−

program komercyjny (nadawca komercyjny/prywatny),

−

program społeczny (nadawca ze statusem nadawcy społecznego),

−

program ogólny (uniwersalny),

Grupa II:

−

program wyspecjalizowany,

−

program ogólnopolski,

Grupa III

−

program regionalny,

−

program lokalny.

Inny podział przedstawić można ze względu na rodzaj audycji telewizyjnych:

1.

rejestracje, obserwacje – pokazują rzeczywistość

−

relacja,

−

reportaż,

−

transmisja (np. wydarzenia sportowego),

−

teatr faktu (np. rekonstrukcje wydarzeń historycznych autorstwa B.Wołoszańskiego),

−

film dokumentalny:

−

społeczny,

−

edukacyjny,

−

instruktażowy,

−

biograficzny,

−

podróżniczy,

−

studium dokumentalne, portret(y),

−

impresja dokumentalna,

−

serial dokumentalny

−

telenowela dokumentalna (opowiada historię bohatera zbiorowego),

2.

narracje – opowiadają określoną historię:

−

film fabularny,

−

film animowany,

−

teatr telewizji,

−

serial,

−

telenowela,

−

sitcom,

3.

widowiska (shows)- rozmowy bądź wykreowane wydarzenia działające na emocje:

−

talk – show,

−

reality – show,

−

zwierzenia (np. program E.Miszczaka pt. “Cela”),

−

ukryta kamera,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4.

przekaz retoryczny (publicystyka),

5.

przekaz perswazyjny,

−

reklama,

−

autopromocja czyli zapowiedzi programów i filmów),

−

audio-tele,

−

studio oprawy (np. zapowiedzi filmów przez spikera w TV publicznej).

Gatunek telewizyjny to wyróżniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj

programów telewizyjnych. Wykorzystuje on pewną uznaną przez producentów i widzów
konwencję przedstawiania świata.
Rozróżnia się następujące gatunki telewizyjne:

−

film telewizyjny,

−

film dokumentalny,

−

magazyn telewizyjny (informacyjny, tematyczny),

−

program poranny (magazyn poranny, ang. morning show, breakfast television),

−

program dla dzieci,

−

program informacyjny (serwis),

−

program muzyczny (koncerty, wykonania studyjne),

−

program popularnonaukowy,

−

program publicystyczny,

−

program rozrywkowy,

−

program sportowy (transmisja wydarzeń sportowych),

−

reality show,

−

reportaż telewizyjny,

−

serial telewizyjny (opera mydlana, serial animowany, serial młodzieżowy, serial
prawniczy, serial medyczny, sitcom, telenowela, telenowela dokumentalna),

−

talk-show,

−

teatr telewizji,

−

telesklep (programy z ofertami),

−

teleturniej.

Tabela 8. Udziały procentowe typów programów w tygodniowych emisjach stacji telewizyjnych

TVP1

TVP2

Polsat

TVN

TVN7

TV4

Reklama - telesprzedaż

7.00

5.70

13.90

20.70

20.60

10.20

Teatr – film

49.00

48.20

43.60

32.40

70.90

56.40

Programy rozrywkowe

5.90

12.80

13.00

27.60

5.70

1.20

Programy muzyczne

0.70

5.20

13.70

0.90

x

12.00

Programy sportowe

3.60

4.10

4.10

0.80

x

5.30

Programy polityczne -
ekonomiczne - gospodarcze –
społeczne

8.20

1.80

2.60

2.50

x

2.90

Programy informacyjne

15.80

11.30

4.80

3.50

0.40

2.10

Programy artystyczne –
kulturalne

2.60

5.60

x

1.90

0.20

1.60

Programy edukacyjne -
naukowe - poradnikowe

2.90

3.00

1.00

5.70

x

1.60

Programy religijne

1.30

0.30

0.50

x

x

x

Inne programy

2.90

2.00

2.80

3.90

2.20

6.70

Całkowity czas emisji hh:mm

142:50

115:47

159:59

168

159:08

148:17

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wszystkie organizacje telewizyjne starają się rozwijać dział aktualności filmowych, który

dostarcza niezbędny materiał filmowy do kronik, widowisk publicystycznych itp. Aktualności
te nadawane są codziennie, przy czym materiał przygotowany przed południem emituje się
zwykle w programie popołudniowym, a przygotowany po południu - wieczorem.

W telewizji charakter i rozkład poszczególnych pozycji programu w ciągu doby powinien

być dostosowany do intensywności oglądania programu przez telewidzów. Doświadczenie
wykazało, że szczyt oglądania przypada na godzinę 19.00. Badania sondażowe wykazały
ponadto, że dorośli telewidzowie oglądają programy telewizyjne od 2 do 5 godzin w ciągu
doby, a w niektórych krajach nawet ponad 6 godzin. Dość dużo czasu na oglądanie
programów telewizyjnych poświęca również młodzież, zwłaszcza w wieku poniżej 12 lat.

Przemysł telewizyjny
Tok produkcji programu

W celu wyprodukowania programu telewizyjnego należy przygotować wszystkie jego

elementy wizyjne i foniczne, a następnie za pomocą urządzeń technicznych połączyć je
w jednorodny utwór – emitowany „na żywo” lub z poślizgiem czasowym. Niezależnie od
formy emisji (żywej lub odtworzenia zapisu) w zakresie działań produkcyjnych leżą zawsze
trzy powiązane z sobą grupy czynności:

−

techniczne,

−

produkcyjne,

−

realizatorskie.

Wszystkie grupy czynności muszą być sprawnie wykonane w przewidzianym czasie, przy

czym wzajemna współzależność działań wyklucza niezgodność toku produkcji z wymogami
technologicznymi. Tabela 1 przedstawia przedmiot i kolejność działań, w wyniku których.

Czynności

objęte

tokiem

produkcyjnym

programu

wykonywane

są

przez

wykwalifikowane zespoły ludzi: techniczny, produkcyjny, obsługi planu i realizatorski.
Składy osobowe tych zespołów mogą zmieniać się stosowanie do zadań i przyjętych struktur
organizacyjnych, jednakże bez wpływu na treść i kolejność działań.

W toku produkcji wyróżnia się zazwyczaj pięć okresów, różniących się charakterem prac:

1.

okres przygotowawczy – w trakcie którego wykonywane są wszystkie prace
organizacyjne, techniczne i realizatorskie poprzedzające zdjęcia (nagranie),

2.

okres zdjęciowy – w którym przeprowadza się próby kamerowe i nagranie (lub
bezpośrednią emisję),

3.

okres montażu i udźwiękowienia – podczas którego składa się program z materiałów
nagranych w okresie zdjęciowym, nadając dziełu ostateczny kształt ekranowy,

4.

okres kolaudacji – obejmujący zatwierdzenie programu do emisji oraz wykonanie
ewentualnych poprawek wskazanych przez komisję kolaudacyjną,

5.

okres likwidacji – po podjęciu dyspozycji o emisji programu, który obejmuje wydanie
końcowych zleceń o skasowaniu lub przechowywaniu nośników w archiwum, a także
dokonanie rozliczenia kosztów.

Wiodącą rolę we wszystkich działaniach podporządkowanych wykonaniu programu pełni

trzyosobowy sztab, zwany trójką realizatorską. W jego skład wchodzą:
a)

reżyser (realizator programu) – delegowany przez redakcję twórca programu,

b)

realizator telewizyjny – najbliższy współpracownik twórcy reżysera, odpowiedzialny za
telewizyjną postać dzieła,

c)

kierownik produkcji – organizator pracy i zarazem inspicjent na planie zdjęciowym.

Czynności koordynacyjne związane z zapewnieniem środków technicznych i produkcyjnych,
leżą w gestii głównej dyspozytury. Wykonaniem zadań wynikających z planu produkcyjnego
zajmują się techniczne służby studyjne, transmisyjne oraz telekin i rejestracji. Materialna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

oprawa programu należy do warsztatów produkcyjnych, służb zaopatrzenia programowego
oraz obsługi planu i aktora. Twórczy personel realizatorski należy do działu realizacji
programu.
Niezależna produkcja telewizyjna

W Polsce funkcjonuje kilkudziesięciu prywatnych producentów telewizyjnych, z których

największy - ATM Grupa S.A. ma 15% udział w rynku szacowanym na około 500 mln. zł.
Do innych znaczących niezależnych producentów należy zaliczyć między innymi: Endemol
Neovision, Fremantle Polska, Akson Studio, MTL Maxfilm czy Rubicon Films Inc.

Niezależni producenci działający w Polsce są pomysłodawcami i producentami

większości popularnych seriali, filmów fabularnych i dokumentalnych. Najczęściej są to firmy
działające w wielu obszarach produkcji audiowizualnej, w tym zarówno produkcji filmowej
przeznaczonej do wyświetlania w kinie jak i w telewizji. Rozgraniczenie to ma bezpośrednie
przełożenie na sposób finansowania tych produkcji. Powołanie w 2005 r. Polskiego Instytutu
Sztuki Filmowej 24 ma służyć udzielaniu wsparcia finansowego na rzecz kinematografii,
a więc produkcji filmowej przeznaczonej do wyświetlania w kinie jako pierwszym polu
eksploatacji, nie jest zaś przeznaczone do bezpośredniego współfinansowania telewizyjnej
produkcji filmowej.

Niezależnych producentów telewizyjnych działających w Polsce tych można podzielić na

trzy grupy:

−

producentów dysponujących własną bazą sprzętową oraz studiem telewizyjnym,

−

producentów posiadających jedynie ograniczoną infrastrukturę techniczną, działającą
najczęściej w oparciu o sprzęt i studia największych nadawców telewizyjnych oraz na ich
zlecenie,

−

producentów powiązanych z kapitałem zagranicznym.

Działająca od 1992 r. ATM Grupa uważana jest za największego niezależnego

producenta telewizyjnego w Polsce. Jak dotychczas, jest też jedyną spółką akcyjną wśród
polskich niezależnych producentów telewizyjnych (w styczniu 2004 r. zadebiutowała na
Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych). Produkuje między innymi na zlecenie
Telewizji Polsat, Polskich Mediów (TV4), Telewizji Polskiej oraz Magna Entertainment.
Ś

wiadczy usługi obejmujące wszystkie najważniejsze formy telewizyjne (patrz poniżej) oraz

sprzedaje licencje odbiorcom zagranicznym, między innymi do Nowej Zelandii (Awantura
o kasę) i Włoch (Gra w ciemno). Grupa ATM pracuje także nad uruchomieniem cyfrowej
platformy telewizji IPTV oraz video on demand.

Do najbardziej znanych produkcji Grupy ATM należą:

−

reality show (Dwa Światy, Gladiatorzy, Amazonki, Bar - wszystkie edycje, Łysi
i blondynki),

−

teleturnieje (śyciowa Szansa, Awantura o kasę, Gra w ciemno, Daję słowo,Przetrwanie),

−

sitcomy i seriale (Świat według Kiepskich, Fala zbrodni, Tango z Aniołem, Biuro
kryminalne, Pitbull),

−

telenowele (Pierwsza miłość, Warto kochać).

Ponadto, ATM produkuje programy animowane, filmy dokumentalne, filmy biograficzne,

cykliczne programy publicystyczne i policyjne oraz programy muzyczne.

Do pozostałych wymienionych na wstępie podrozdziału czysto polskich producentów

należą Akson Studio oraz MTL Maxfilm. Obie firmy działają od 1992 r. Właścicielem Akson
Studio jest Michał Kwieciński, MTL Maxfilm - Tadeusz Lampka. Akson Studio produkuje
filmy fabularne i seriale telewizyjne, filmy dokumentalne oraz spektakle teatru telewizji
zarówno dla stacji publicznych jak i komercyjnych, natomiast MTL Maxfilm - filmy i seriale
telewizyjne oraz współpracuje z Telewizją Polską, TVN, a także z telewizją niemiecką ARD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Do najbardziej znanych produkcji wykonawczych Akson Studio zalicza się takie pozycje

jak:

−

seriale Magda M., Okazja, Bulionerzy czy Oficer.

Natomiast do sztandarowych produkcji MTL Maxfilm:

−

seriale Kryminalni, M jak miłość czy Złotopolscy.

Trzech spośród wymienionych na wstępie podrozdziału producentów powiązanych jest
z kapitałem zagranicznym. Są to:

−

Endemol-Neovision Sp z o.o,

−

Fremantle Polska Sp. z o.o,

−

Rubicon Films Inc. Polska Sp. z o.o.

Założony w 1997 r. Endemol Neovision początkowo był polsko-holenderskim

przedsięwzięciem joint venture. 50% udziałów spółki należało do Endemol Entertainment
International B.V, jednego z czołowych międzynarodowych producentów programów
rozrywkowych, a druga połowa - do Grupy ITI. W grudniu 2004 r. Grupa ITI wycofała się
z tej inwestycji. Obecnie spółka Endemol Neovision w 100% należy do Endemol
International. Właścicielem jest - hiszpański koncern Telefonia.

W Polsce Endemol-Neovision jest wyłącznym producentem telewizyjnym formatów

Endemol. Do jego najbardziej znanych starszych produkcji należą: Milionerzy, Big Brother,
Jestem jaki jestem, Tylko miłość, To było grane czy Zostań gwiazdą, a nowych - Fear factor -
Nieustraszeni, Grasz czy nie grasz, Eureko, ja to wiem! czy oryginalna produkcja Co z tą
Polską.

Fremantle Polska Sp. z o.o. istnieje na polskim rynku od 1998 r. początkowo pod nazwą
Pearson Television Poland Sp. z o. o., a od 2002 r. jako Fremantle Polska. Wchodzi w skład
FremantleMedia Group, największego producenta telewizyjnego w Europie, której
właścicielem jest RTL Group (100% udziałów),a w nim, z kolei, 90% udziałów posiada
Bertelsmann AG.
W 2005 r. wielkość sprzedaży Fremantle Polska wyniosła przed opodatkowaniem 30 mln zł.
Do jej produkcji zalicza się pozycje wymienione w tabeli poniżej.

Tabela 9

.

Wykaz produkcji Fremantle Polska w 2006 r [Fremantle Polska]

Nazwa

Nadawca

Komentarz

Na Wspólnej

TVN

Serial telewizyjny oparty na zagranicznym
formacie “Best Friends”

Quizmania

POLSAT

quiz

Show! Time

POLSAT

Widowisko

rozrywkowe

oparte

na

zagranicznym formacie

Egzamin z życia

TVP 2

Serial telewizyjny, produkcja oryginalna

Kuba Wojewódzki

POLSAT

Talk show, produkcja oryginalna

Rubikon Films Inc. Polska Sp. z o.o. należy do założonego w 1976 r. w Chicago

Rubikon Films Productions Ltd., firmy znanej głównie na rynku amerykańskim. W Polsce do
2005 r. produkował nadawany w TVP sitcom Lokatorzy, a obecnie – serial Sąsiedzi
(kontynuacja wybranych odcinków Lokatorów).
Rozwój produkcji audiowizualnej, w tym niezależnej produkcji telewizyjnej wspierają dwa
następujące programy europejskie: Media Plus (Unia Europejska) oraz Eurimages (Rada
Europy).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

W ramach programu Eurimages, niezależni producenci telewizyjni mogą skorzystać ze

współfinansowania koprodukcji europejskich w formie zwrotnych zaliczek na poczet
przyszłych dochodów. Wsparcie Funduszu obejmuje długometrażowy film fabularny, film
dokumentalny oraz film animowany o minimalnej długości 70 min. Wymagany jest udział co
najmniej dwóch koproducentów pochodzących z różnych państw członkowskich Funduszu,
przy czym udział producenta większościowego nie może przekraczać 80% całkowitego
budżetu projektu, a koproducenta mniejszościowego nie może być mniejszy niż 10% budżetu.

Budżet programu telewizyjnego

Źródła finansowania programu telewizyjnego

Poniżej przedstawiono ogólnie źródła przychodów:

−

opłata abonamentowa (dotyczy tylko telewizji publicznej),

−

sprzedaż czasu reklamowego,

−

sponsoring audycji i programów,

−

sprzedaż praw do emisji,

−

sprzedaż licencji,

−

wszelka produkcja materiałów telewizyjnych:

−

filmy promocyjne,

−

spoty reklamowe,

−

spoty sponsorskie,

−

wynajem sprzętu i studia.

Opłata abonamentowa – „swoisty podatek” związany z faktem posiadania odbiornika

radiowego, telewizyjnego – stanowi zakorzeniony mocno w historii sposób finansowania
nadawców publicznych. Tworząc rodzaj bezpośredniego związku pomiędzy nadawcą a jego
odbiorcami, jawi się jako idealna praktycznie forma finansowania. W niektórych krajach
abonament zastąpiono subwencjonowaniem nadawców publicznych. Opłata abonamentowa
jest dziś najbardziej rozpowszechnioną, ale z pewnością nie jedyną formą finansowania
nadawców publicznych w Europie i zdecydowanie mniej rozpowszechnioną poza jej
granicami. Brytyjska BBC i japońska NHK finansowane wyłącznie z opłat abonamentowych
stanowią dziś jednak zdecydowanie wyjątek.
Komercyjne źródła finansowania nadawców publicznych

Coraz częstsze staje się łączenie finansowania publicznego z komercyjnymi środkami

finansowymi. W ostatnich latach liczne telewizje publiczne otwierają się coraz wyraźniej na
rynek reklamowy. Obserwuje się również zjawisko tworzenia przez nadawców publicznych
odrębnych płatnych kanałów (dostępnych za specjalną dodatkową opłatą abonamentową).
Podejmowanie przez nadawców działalności czysto komercyjnej, jako aktywności ubocznej,
ma na celu dostarczenie środków finansowych niezbędnych do realizacji fundamentalnego
zadania nadawcy publicznego, jakim jest misja publiczna.

Wydaje się, iż finansowanie publicznej radiofonii i telewizji w oparciu o środki

finansowe czysto komercyjne, w szczególności pochodzące z reklam, jest dopuszczalne, o ile
nie koliduje z wywiązywaniem się przez nadawcę z jego obowiązków wynikających
z pełnienia misji publicznej. Swoista „reklamofobia” w odniesieniu do sektora mediów
publicznych nie wydaje się uzasadniona. Wobec zdecydowanej wszechobecności reklamy
w obrazie współczesnych mediów prowadzi ona do sztucznego izolowania nadawców
publicznych. Zgodnie z takim podejściem umiejętnie i z umiarem stosowana reklama nie jest
zjawiskiem niepokojącym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Zagrożenie stanowi natomiast możliwość zaniedbania bądź nawet zarzucenia przez

nadawcę publicznego wypełniania swej misyjności, w obliczu wymogów ostrej konkurencji
rynkowej z nadawcami komercyjnymi o pozyskiwanie reklamodawców i związanych z nimi
ś

rodków finansowych.

Według analizy sporządzonej dla BBC, porównującej sytuację publicznego sektora

audiowizualnego w dwudziestu krajach na czterech kontynentach, to jednak finansowanie
poprzez opłatę abonamentową zapewnia nadawcy publicznemu najbardziej stabilną podstawę
finansową umożliwiającą podejmowanie ryzyka innowacyjnych przedsięwzięć.
Sponsoring telewizyjny

Sponsoring telewizyjny regulowany przez ustawę o radiofonii i telewizji określany jest

mianem sponsoringu aktywnego. Jego cechą charakterystyczną jest to, że jedna ze stron
umowy sponsoringu jest nadawcą sponsorowanej audycji (przekazu) nadawanej bezpośrednio
przez radio lub telewizję. Zgodnie z zapisami ustawy sponsorowane mogą być audycje lub
inne przekazy. Istotne jest, że świadczenia sponsora może obejmować tylko i wyłącznie
wspieranie powstawania lub rozpowszechnia sponsorowanego przekazu, natomiast w żadnym
wypadku nie mogą być wykorzystywane na inne cele własne producenta lub nadawcy
sponsorowanego przekazu.

Zgodnie z przepisami ustawy sponsorami, ze względu na charakter prowadzonej przez

nich działalności, nie mogą być: partie polityczne, związki zawodowe, organizacje
pracodawców, podmioty prowadzące działalność polegającą na produkcji lub sprzedaży
wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych, usług medycznych świadczonych wyłącznie
na podstawie skierowania lekarza, produktów leczniczych oraz gier hazardowych
(wideoloterii, gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów wzajemnych, gier na
automatach). Powyższe ograniczenia służą ochronie odbiorców programów telewizyjnych.
Ustawa stanowi ponadto, że nie mogą być sponsorowane: serwisy informacyjne (z wyjątkiem
sportowych i prognozy pogody), audycje publicystyczne o treści społeczno – politycznej,
audycje poradnicze i konsumenckie oraz audycje wyborcze lub bezpośrednio związane
z kampanią wyborczą. Celem tej regulacji jest zapewnienie obiektywizmu programom
mogącym kształtować światopogląd odbiorców poprzez pozbawienie możliwości wpływania
przez sponsora na ich treść. Zasadą jest, że sponsor nigdy nie może mieć wpływu na
działalność (treści przez nią wyrażane) przez siebie sponsorowaną, jednak ze względu na
wagę informacji zamieszczanych w powyżej wymienionych audycjach, ustawodawca
wyraźnie zakazał sponsorowania programów o takiej tematyce. Temu celowi służy również
zamieszczenie informacji o fakcie sponsorowania danej audycji, dzięki czemu odbiorca
uzyskuje informację co do źródła funduszy przy pomocy których ją zrealizowano. Z jednej
strony korzysta na tym sponsor, który ma możliwość upowszechnienia swojego oznaczenia,
z drugiej zaś odbiorca otrzymuje informację, która pozwala mu zachować dystans do treści
prezentowanych w audycji.

Dla sponsora istotną kwestią jest sposób i czas zaprezentowania informacji o jego

wkładzie w zrealizowanie programu. Ustawa zawiera szczegółowe regulacje w tym zakresie.
Przewiduje, że wskazanie sponsora może nastąpić zarówno na początku, jak też na końcu
sponsorowanego programu. I tak przy sponsorowaniu polegającym na udostępnieniu towarów
lub usług wykorzystywanych przy tworzeniu programu, informacja o pochodzeniu towarów
lub usług może być podawana wyłącznie po zakończeniu programu. Wskazanie sponsora
może być emitowane nie dłużej niż 8 sekund (z badań wynika, że minimalny czas
eksponowania informacji niezbędny do zarejestrowania jej przez odbiorcę to 4 sekundy)
w przypadku jednego sponsora (sponsoring samodzielny), 15 sekund – w przypadku dwóch
sponsorów (sponsoring niesamodzielny) i 25 sekund – w innych przypadkach. Przy
sponsorowaniu poprzez udostępnienie usług polegających na pomiarze czasu lub

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

przetwarzaniu danych, wskazanie sponsora może być emitowane wyłącznie jednocześnie
z prezentacją wyniku, czasu lub przetwarzanych danych w zakresie uzasadnionym celowością
prezentacji tych informacji. Wskazanie sponsora nie może jednak trwać dłużej niż 8 sekund
i zajmować więcej niż 1/16 ekranu odbiornika telewizyjnego. Natomiast przy udostępnieniu
nagród dla uczestników konkursu, gry lub innej formy współzawodnictwa (z zastrzeżeniem,
ż

e nagrodami nie mogą być towary lub usługi, których reklama jest zakazana) dopuszczalne

jest dwukrotne wskazanie sponsora, który udostępnił nagrody oraz wskazanie nazwy towaru
lub usługi stanowiącej nagrodę w czasie trwania audycji lub innego przekazu. Warto
zaznaczyć, że zgodnie z przepisami prawa treść zawarta w sponsorowanych programach nie
może zachęcać do kupna towarów lub usług sponsora.

W przypadku sponsoringu pasywnego, pozostającego poza regulacją powyższej ustawy,

stroną umowy sponsoringu nie jest nadawca. Sponsorowana jest nie sama audycja, ale
wydarzenie, które następnie będzie relacjonowane przez telewizję. Ponieważ brak
bezpośredniego zobowiązania pomiędzy nadawcą a sponsorem, nadawca nie jest zobowiązany
do zamieszczenia na antenie informacji o sponsorze emitowanego wydarzenia. Wskazanie na
sponsora jest uwarunkowane przyznaniem przez niego nadawcy określonych upustów za
uzyskanie zezwolenia do transmitowania wydarzenia. Mechanizm sponsoringu pasywnego
polega na zapewnieniu przez organizatora sponsorowanego wydarzenia transmisji medialnej
sponsorowanego wydarzenia, która gwarantuje przekazanie komunikatu o sponsorze
szerszemu kręgowi odbiorców. Istotną kwestią jest również okoliczność, że fakt
sponsorowania nie wyłącza odpowiedzialności nadawcy za treść sponsorowanej audycji.
Podatkowe aspekty sponsoringu

Sponsor poza możliwością upowszechnienia swojej marki, zbudowania pozytywnych

konotacji ze swoją firmą może ponadto uzyskać bezpośrednią korzyść finansową z tytułu
sponsoringu. Przepisy podatkowe dają możliwość zaliczenia wydatków poniesionych przez
sponsora w związku ze wspieraniem instytucji promujących kulturę i sztukę do kosztów
uzyskania przychodu.

W świetle wzrastającej konkurencji na rynku oraz poszukiwaniu przez przedsiębiorców

nowych kanałów komunikowania się z klientami wzrasta znaczenie sponsoringu jako środka
upowszechniania informacji o przedsiębiorcy. Dotyczy to zwłaszcza produktów i usług
objętych zakazem reklamy. W związku z faktem, że zakaz reklamy określonych produktów
nie oznacza automatycznie zakazu podejmowania działalności sponsorskiej przez ich
producentów, sponsoring stanowi dla nich istotną alternatywę do zaznaczenia swojej
obecności na rynku. Nie bez znaczenia jest również fakt, że dzięki prowadzeniu działalności
sponsorskiej sponsorzy otrzymują możliwość budowania pozytywnego wizerunku swojej
marki, zwłaszcza poprzez wspieranie przedsięwzięć z dziedziny kultury i sztuki.

Innym skutecznym sposobem uzyskiwania przychodów jest produkcja własna,

z wykorzystaniem własnych ekip realizacyjnych jak i posiadanego sprzętu.

Stacja TVN realizujemy strategię tworzenia rodziny kanałów tematycznych pod swoją

marką. W ten sposób wykorzystuje pełniej markę, urządzenia, sprzęt telewizyjny i samą ofertę
programową, a jednocześnie różnicuje i pomnaża przychody. Kanały tematyczne pomagają
w uzyskiwaniu przychodów z opłat abonamentowych, reklam i połączeń telefonicznych.

W 2006 roku 19 proc. przychodów pochodziło z takich źródeł jak sponsoring, telezakupy,

audycje typu call tv, opłaty abonamentowe do operatorów sieci kablowych i platform
satelitarnych.
Koszty produkcji programu telewizyjnego

Poniżej przedstawiono ogólnie źródła kosztów:

−

sprzęt (zakupy i amortyzacja):

−

kamery,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

−

stanowiska montażu,

−

wyposażenie studia wraz z projektami dekoracji, oświetleniem itp.

−

programy i związane z nimi koszty to:

−

zakupy praw do emisji (audycji, filmów, utworów)

−

zakupy licencji do wytworzenia własnych programów

−

zakup łączy/satelitów/kanałów dystrybucji programu

−

opłaty: stowarzyszenia chroniące prawa twórców, Instytut Sztuki Filmowej,
koncesja,

−

realizacja programów i związane z nimi koszty to:

−

koszty osobowe (dyrektorzy działów, kierownicy produkcji, kierownicy projektów,
dziennikarze, prezenterzy, operatorzy kamer, montażyści, realizatorzy obrazu
i dźwięku, researcherzy, styliści, asystenci, archiwiści),

−

koszty zakupu dźwięków (lektorzy) i banku muzyki do reklam i innych produkcji
telewizyjnych,

−

koszty inne: czynsze, telefony, paliwo, obsługa prawna, kasety, nośniki: DVD, CD,
dyski, utrzymanie porządku.

Taka specyfikacja oczywiście nie daje oczywiście pełnego obrazu kosztów produkcji

audycji telewizyjnej, tym bardziej, że w każdej z audycji rodzaj kosztów i ich struktura jest
inna.

Powyższe przedstawienie kosztów należy przedstawić według następujących kryteriów

i rodzaju kosztów:

Koszty w układzie rodzajowym w produkcji audycji telewizyjnej:

1.

amortyzacja od: środków i urządzeń technicznych, maszyn, kamer, pomieszczeń:
charakteryzatorni, garderób, poczekalni, baru kawowego, studia telewizyjnego, reżyserni
itd. a także budynków i lokali dla zarządu, administracji i obsługi związanych
bezpośrednio lub pośrednio z praca i funkcjonowaniem studia telewizyjnego,

2.

zużycie materiałów – zużycie materiałów podstawowych (taśma filmowa, magnetyczna)
i pomocniczych (bhp, zużycie wody, papieru i inne) związanych z pracą
charakteryzatorni, garderób, budową dekoracji, w tym rekwizyty, kostiumy, ubiory,
opakowania transportowe i ochronne, paliwo dla celów grzewczych i eksploatacyjnych do
używanych w związku z audycją telewizyjną: maszyn, urządzeń czy pojazdów, itp.,

3.

zużycie energii – elektrycznej, gazowej do: oświetlenia, ogrzewania i klimatyzacji
pomieszczeń studia telewizyjnego i współpracujących, eksploatacji maszyn i urządzeń
niezbędnych do realizacji audycji telewizyjnych,

4.

usługi obce – obróbka związana z budową scenografii i dekoracji, usługi transportowe,
usługi montażowe, remontowe i konserwacyjne, usługi cateringowe i inne usługi
wykonywane przez zewnętrzne przedsiębiorstwa lub osoby fizyczne,

5.

wynagrodzenia – wynagrodzenia osób wykonujących prace redakcyjne, reżysera audycji,
widowiska, scenarzysty, autora utworu – dzieła, scenografa, kamerzystów i ich
asystentów, innych reżyserów, oświetleniowców, garderobianych, charakteryzatorów,
wykonawców scenografii i innych niezbędnych prac, wreszcie wynagrodzenia aktorów,
spikerów, lektorów i innych osób zatrudnionych na umowę o pracę, umowę zlecenia czy
umowę o dzieło a związanych z wyprodukowaniem danej audycji telewizyjnej,

6.

ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – obciążające pracodawcę składki na
ubezpieczenie społeczne, fundusz pracy i FGŚP z tytułu naliczonych wynagrodzeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7.

podatki i opłaty – podatki kosztowe (od nieruchomości, środków transportu) oraz
opłaty(skarbowe, notarialne),pozostałe koszty rodzajowe – np. ekwiwalenty pieniężne
na rzecz osób fizycznych zaliczane do wynagrodzeń lub świadczeń na rzecz pracowników

8.

podatki i opłaty – podatki kosztowe (od nieruchomości, środków transportu) oraz
opłaty(skarbowe, notarialne),pozostałe koszty rodzajowe – np. ekwiwalenty pieniężne
na rzecz osób fizycznych zaliczane do wynagrodzeń lub świadczeń na rzecz
pracowników.

Tak więc na koszt produkcji każdej audycji telewizyjnej składają się różne grupy

kosztów rodzajowych. Ich wielkość i struktura zależne będą od skali produkcji i rodzaju
użytych środków organizacyjnych i technicznych.

W układzie funkcjonalnym koszty produkcji audycji telewizyjnej w przedsiębiorstwie

produkcji filmowej i telewizyjnej zaliczymy do kosztów działalności podstawowej.

W układzie kalkulacyjnym klasyfikuje koszty w tzw. pozycje kalkulacyjne niezbędne

do obliczenia kosztu wytworzenia produktu. Takim produktem w przedsiębiorstwie produkcji
filmowej i telewizyjnej jest audycja telewizyjna. Koszty tej audycji możemy podzielić
następująco:
a)

koszty bezpośrednie (dotyczące bezpośrednio audycji telewizyjnej): materiały
bezpośrednie zużyte do zbudowania scenografii i dekoracji przeznaczonych tylko tej
audycji, płace bezpośrednie osób zatrudnionych przy audycji w danym czasie np. 5 dni
produkcyjnych,

b)

koszty pośrednie, które związane są z koniecznością zabezpieczenia całokształtu
funkcjonowania

przedsiębiorstwa

produkcji

filmowej

i

telewizyjnej

np.

charakteryzatornie, garderoby, urządzenia i maszyny oświetleniowe, foniczne, wizyjne
i inne, zarząd i administracja, działy zaopatrzenia, sprzedaży, reklamy i promocji itd.
Koszty te mogą być odnoszone na poszczególne wyroby i usługi jedynie w sposób
umowny – pośredni przy pomocy kluczy podziałowych. Koszty te grupuje się jako:
koszty wydziałowe, koszty zarządu i koszty sprzedaży,

c)

Bazując na klasyfikacji kosztów w układzie kalkulacyjnym można także obliczyć różne
wielkości kosztów, w szczególności zaś: techniczny koszt wytworzenia – czyli ile
kosztuje wyprodukowanie audycji w danym studiu telewizyjnym, całkowity (zakładowy,
fabryczny) koszt wytworzenia, będący sumą technicznego kosztu wytworzenia oraz
kosztów zarządu oraz koszt własny sprzedaży (pełen koszt własny), będący sumą
wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich. Koszt własny sprzedaży po dodaniu
planowanego zysku i kwoty podatku VAT stanowi cenę sprzedaży produktu
przedsiębiorstwa produkcji filmowej i telewizyjnej, tj. np. audycji telewizyjnej,

d)

Wg rachunku kosztów zmiennych, który klasyfikuje koszty według kryterium zmienności
w zależności od zmian wielkości produkcji. W produkcji audycji telewizyjnej w danym
studiu telewizyjnym do kosztów stałych zaliczymy amortyzację studia, konserwację
sprzętu, płace kierownictwa i administracji przedsiębiorstwa itp., a do kosztów
zmiennych wynagrodzenia osób zatrudnionych bezpośrednio przy realizacji danej
audycji, narzuty na te wynagrodzenia, zużyte bezpośrednio materiały i energia.

Budżet

Jest on w skali przedsiębiorstwa planem wyszczególniającym ilość środków potrzebnych

w określonym okresie na sfinansowanie zamierzeń: produkcji czy usług filmowych
i telewizyjnych – jako celu działalności przedsiębiorstwa. Sfinansowanie to polega przede
wszystkim na pokryciu poszczególnych kosztów niezbędnych do zrealizowania tych
zamierzeń. Pierwszym etapem tworzenia budżetu jest ustalenie miejsc ich powstawania,
a następnie określenie ich rodzajów i skali (ilości kosztów). Założenia budżetowe komórki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

organizacyjnej przedsiębiorstwa/zakładu, np. studia filmowego, studia telewizyjnego, stolarni
itd. są punktem wyjścia do ich podziału na poszczególne miejsca powstawania kosztów.
Podstawowym kryterium decydującym o ilości „przyznawanych” kosztów jest ich planowany
uzasadniony poziom: im wyższe planowane koszty, tym większy „limit kosztowy”.
Przyznając koszty jednocześnie rozpatruje się możliwości obniżki kosztów poprzez
eliminację kosztów nieuzasadnionych oraz oszczędności. Zwykle pozycje z poprzedniego
budżetu rocznego korygowane są o współczynnik wzrostu inflacji. Ostatecznego
zatwierdzenia budżetów dokonuje Zarząd przedsiębiorstwa. Podział limitów kosztów na
poszczególne miesiące dokonywany jest w fazie tworzenia budżetu. Kryterium podziału
kosztów na dane miesiące jest okres, w którym koszty te występują. Prawidłowe rozpisanie
budżetu rocznego na poszczególne miesiące jest bardzo ważne, ponieważ nieprzewidziana
akumulacja kosztów mogłaby spowodować chwilową utratę płynności finansowej.

Planowanie budżetu wydaje się być pojęciem znanym i oczywistym. Każdy wie, jak duży

wpływ na wyniki organizacji ma sam proces i że stanowi on podstawę finansowego
planowania przedsięwzięć. Nie od dziś wiadomo, że dobrze skonstruowany budżet daje
czytelne informacje o kondycji firmy i kierunkach rozwoju w przyszłości, że sporządza się go
w celu racjonalizacji wydatków i kontroli prowadzonej działalności.

Budżetowanie jest bardzo trudnym projektem, stawiającym przez konstruującymi kolejne

pytania:

−

jak efektywnie zarządzać budżetem,

−

jak go monitorować,

−

jak komunikować jego założenia użytkownikom niefinansowym,

−

czy budżetowanie jest w ogóle potrzebne,

−

czy istnieją inne, lepsze rozwiązania.

Przy niepewnych warunkach należy stosować między innymi następujące metody:

−

identyfikacja miejsc wytwarzających największe koszty,

−

cięcie kosztów a jakość produktów i usług,

−

zagrożenia wynikające z ograniczania wydatków budżetowych,

−

efektywne sposoby budżetowania w momencie ograniczania wydatków.
Duży wpływ na budżetowanie ma struktura przedsiębiorstwa. W budżetowaniu coraz

większe i skuteczne znaczenie ma zastosowanie różnych technik informatycznych
i programów z zakresu budżetowania. Na budżet mają wpływ także uwarunkowania
zewnętrzne, np.:

−

kursy walutowe,

−

notowania giełd towarowych,

−

stopy procentowe,

−

zmiana prawodawstwa,

−

czynniki społeczne i polityczne i inne.
Dokumentacja systemu budżetowania obejmuje wszystkie elementy działalności

przedsiębiorstwa filmowego i telewizyjnego i jest podstawą jego funkcjonowania oraz
rozliczeń z tytułów prawnych np. podatkowych oraz zobowiązań wobec pracowników,
odbiorców, dostawców i innych wierzycieli. Przykłady takiej dokumentacji to między innymi:
faktury zakupu i sprzedaży, umowy: o dzieło, o pracę, zlecenia, listy płac, dokumentacja
księgowa, kosztorysowa i inne prowadzone w przedsiębiorstwie produkcji filmowej
i telewizyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie są etapy produkcji programu telewizyjnego?

2.

Jakie są źródła finansowania programu telewizyjnego i produkcji audycji telewizyjnych?

3.

Jakie są główne koszty produkcji programu telewizyjnego?

4.

Co to jest budżet?

5.

Jaką rolę pełni budżet?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj głównych producentów programów telewizyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

2)

poszukać w Internecie informacji na temat produkcji wybranych producentów, ich statusu
prawnego itp.,

3)

sporządzić tabelę w której zapiszesz te informacje,

4)

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj koszty produkcji programu telewizyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z materiałem nauczania w poradniku oraz literaturą,

2)

poszukać w Internecie informacji na temat,

3)

sporządzić tabelę w której zapiszesz informacje dotyczące wybranego programu,

4)

zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika ucznia,

−

kartki papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Ćwiczenie 3

Sporządź budżet filmu ze studniówki szkolnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia,

2)

przeanalizować materiał nauczania z Poradnika dla ucznia oraz wskazaną przez
nauczyciela literaturę,

3)

poszukać w internecie informacji na temat wynajęcia odpowiedniej ekipy,

4)

zaprezentować efekt swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zalecana przez nauczyciela,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

wzorcowe przykłady projektów budżetu.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

zaplanować etapy produkcji programu telewizyjnego?

2)

wskazać źródła finansowania programu telewizyjnego?

3)

scharakteryzować koszty produkcji programu telewizyjnego?

4)

scharakteryzować budżet programu telewizyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest
prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.
W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. TVP Kultura jest programem nadawanym satelitarnie przez

a) telewizję TVN.
b) telewizję publiczną.
c) telewizję POLSAT.
d) telewizję PULS.

2. TVN 24 jest programem

a) rozrywkowym.
b) uniwersalnym.
c) tematycznym.
d) sportowym.

3. Triple play to

a) gra w 3 karty.
b) usługa

polegająca

na

łączeniu

usług

z

zakresu

radiofonii,

telewizji

i telekomunikacyjne.

c) program telewizyjny nadawany trzykrotnie.
d) transmisja z występu tria muzycznego dla abonentów sieci kablowych.

4. Podstawowym zadaniem KRRiT jest

a) ustalenie ramówki poszczególnych nadawców.
b) wydawanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych.
c) ustalanie czasu transmisji ważnych wydarzeń politycznych, sportowych itp.
d) ustalanie ilości nadawanych programów e sieciach kablowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

5. Rozporządzenie KRRiT z dnia 23 czerwca 2005 r. wprowadza dla nadawców

obowiązek
a) stosowania wzorów symboli graficznych i formuł zapowiedzi. audycji lub innych

przekazów przeznaczonych dla danej kategorii wiekowej celem ochrony
małoletnich, przed treściami dla nich nieodpowiednimi.

b) określania czasu trwania różnych typów programów.
c) pokazywania na ekranie lektora języka migowego.
d) przestrzegania zasad wydanej koncesji.

6. Badania telemetryczne pozwalają

a) ustalić udział poszczególnych stacji w całym rynku.
b) zmierzyć średni czas włączenia odbiornika.
c) ustalić liczbę osób oglądających w danym momencie w danym lokalu telewizję.
d) ustalić przestrzeganie wydanej koncesji.

7. Gatunek telewizyjny to

a) inaczej ramówka.
b) szereg audycji, które są nadawane w jeden dzień tygodnia i są powiązane ze sobą

ramówką.

c) układ programu danej stacji telewizyjnej obejmujący kolejność emisji programów

telewizyjnych w podziale na anteny, pasma, dni tygodnia i godziny.

d) wyróżniający się ze względu na swój cel i formę rodzaj programów telewizyjnych.

8. Misję zapisaną w ustawie o radiofonii i telewizji spełnia jedynie

a) telewizja publiczna.
b) POLSAT.
c) TVN.
d) TV4.

9. Prime time to czas

a) najbardziej atrakcyjny z punktu widzenia reklamodawców.
b) od godziny 7.00 do 10.00.
c) letni.
d) zimowy.

10. Reklama to

a) program rozrywkowy.
b) relacja z wydarzenia.
c) przekaz perwersyjny.
d) program typu reality – show.

11. „Świat według Kiepskich” to

a) program rozrywkowy.
b) program popularnonaukowy.
c) sitcom.
d) telewizyjny teatr faktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

12. ATM Grup S.A. to

a) największy niezależny producent telewizyjny w Polsce.
b) przedsiębiorstwo realizujące produkcję dekoracji na rzecz wszystkich firm w branży.
c) przedsiębiorstwo wdrażające technologie cyfrowe w sieciach kablowych.
d) przedsiębiorstwo wypożyczające sprzęt do emisji sygnału telewizyjnego.

13. Media PLUS to

a) inna nazwa stacji PULS.
b) program wsparcia niezależnej produkcji filmowej i telewizyjnej finansowany przez

Unię Europejską.

c) program komputerowy do obliczeń statystycznych badań rynku medialnego.
d) operator sieci kablowej o największej w Polsce liczbie abonentów.

14. Oplata abonamentowa jest

a)

podstawą do proporcjonalnego finansowania „misji” we wszystkich stacjach
w Polsce.

b)

podstawą finansowania telewizji publicznej.

c)

podatkiem pobieranym prze Urząd Skarbowy na rzecz budżetu Państwa.

d)

dobrowolną składką na potrzeby TVP.

15. Telewizja publiczna

a) nie nadaje reklam oraz audycji sponsorowanych.
b) nadaje reklamy w ściśle określonym czasie i czasu trwania.
c) nadaje w zależności od limitów rokrocznie ustalanych przez KRRiT.
d) nadaje bez ograniczeń.

16. Sponsorem audycji telewizyjnej nie mogą być

a) osoby prywatne.
b) firmy produkujące wyroby czekoladowe.
c) partie polityczne, związki zawodowe, organizacje pracodawców.
d) zleceniodawca zagraniczny.

17. Na początku audycji konkursowej z nagrodami, w jej trakcie oraz po zakończeniu

pojawia się reklama producenta słodyczy. Nadawca
a) postąpił zgodnie z ustawą i rozporządzeniami KRRiT.
b) nie ma to znaczenia w przypadku telewizji publicznej.
c) nie powinien pokazywać materiałów reklamowych w trakcie audycji.
d) może takie reklamy zamieścić jedynie po zakończeniu audycji.

18. Kosztem produkcji audycji telewizyjnej w układzie rodzajowym nie jest

a) amortyzacja sprzętu.
b) zużycie energii.
c) wynagrodzenie osób zatrudnionych na umowę o pracę, o dzieło itp.
d) koszt emisji tej audycji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

19. Koszty bezpośrednie dotyczące audycji telewizyjnej to

a) materiały do budowy scenografii dla tej audycji.
b) charakteryzatornia.
c) wynagrodzenia zarządu i administracji.
d) reklama i promocja tej audycji.

20. Budżet, w skali przedsiębiorstwa produkcji filmowej i telewizyjnej jest

a)

planem sfinansowania celów przedsiębiorstwa.

b)

planem zrealizowania podstawowych życzeń załogi przedsiębiorstwa.

c)

wykazem bieżących wydatków przedsiębiorstwa.

d)

wykazem zadań zaplanowanych przez właściciela przedsiębiorstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:..........................................................................................

Zarządzanie programem telewizyjnym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

6.

LITERATURA

1.

Godzic W.: Telewizja i jej gatunki, Kraków 2004

2.

Godzic W.: Telewizja jako kultura, Kraków 1999

3.

Kotapski R.: ABC kosztów przedsiębiorstw telewizyjnych. Wyd. Montevideo, Warszawa
2004

4.

Kurek T.: Technologie elektroniczne telewizji. WRiT, Warszawa 1983

5.

Ogonowska A.: Szkolny słownik mediów elektronicznych, Kraków, 2006

6.

Orzechowski J.: Podstawy techniki telewizyjnej. WSiP, Warszawa 1999

7.

RADIO I TELEWIZJA W POLSCE: RAPORT O STANIE RYNKU, Materiał źródłowy
do dokumentu: „Raport otwarcia: rynek radiowo-telewizyjny w Polsce” Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji, Warszawa, lipiec 2006

8.

Raport roczny TVN S.A. za rok finansowy zakończony 31 grudnia 2006

Strony www
1.

http://www.agbnielsen.pl/Telemetria

2.

http://www.krrit.gov.pl/

3.

http://pl.wikipedia.org

4.

www.polsat.com.pl

5.

www.tvn.com.pl

6.

www.tvp.pl,

7.

www.itvp.pl