gornik odkrywkowej eksploatacji zloz 711[03] z3 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Emilia Udała

Przetwarzanie kopalin 711[03].Z3.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Grażyna Ślusarczyk
dr inż. Joanna Specylak-Skrzypecka

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Myszor

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].Z3.05
„Przetwarzanie kopalin”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu górnik
odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikacja surowców kamieniarskich

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obróbka kamienia

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Narzędzia i przyrządy kamieniarskie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Przeróbka termiczna surowców skalnych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Rodzaje i charakterystyka stosowanych paliw

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Technologia produkcji wapna, cementu i gipsu

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Zastosowanie przetworzonych materiałów skalnych

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Ochrona środowiska i warunki bezpiecznej pracy przy produkcji wapna,

cementu i gipsu

5.8.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.
711[03].Z3.05. W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania – uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Schemat układu jednostek modułowych w module

711 [ 03].Z3

Technologia eksploatacji złóż

711[03].Z3.05
Przetwarzanie

kopalin

711[03].Z3.01

Rozpoznawanie

i udostępnianie

złóż

711[03].Z3.02

Wykonywanie robót

przygotowawczych

i eksploatacyjnych

711[03].Z3.04
Wykonywanie

zwałowania

i rekultywacji

711[03].Z3.03

Transportowanie

urobku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

organizować stanowisko pracy,

−

stosować podstawowy sprzęt ochrony osobistej,

−

stosować ogólne zasady bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

−

posługiwać się podstawowymi narzędziami i sprzętem pomocniczym,

−

znajdować informacje w różnych źródłach,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

obserwować zjawiska fizyczne,

−

dokumentować podjęte działania,

−

rozpoznawać makroskopowo minerały oraz określać ich przynależność do danej grupy,

−

definiować pojęcie skały oraz określać procesy skałotwórcze,

−

charakteryzować różne typy skał pod względem ich składu mineralogicznego
i właściwości fizycznych,

−

określać strukturę i teksturę i badać właściwości fizyczne skał,

−

rozpoznawać główne rodzaje skał magmowych, osadowych i metamorficznych
występujących w warunkach naturalnych odsłonięć i w wyrobiskach górniczych,

−

wskazywać miejsca występowania skał w Polsce,

−

wyjaśnić wpływ warunków powstawania i zalegania skał na ich właściwości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać i sklasyfikować surowce kamieniarskie oraz określić fakturę elementów,
kamiennych i wady kamienia blocznego,

−

rozróżnić podstawowe czynności przy obróbce kamienia,

−

zastosować narzędzia i przyrządy kamieniarskie,

−

scharakteryzować proces mechanicznej przeróbki kopalin oraz sporządzać schematy,
procesu jakościowego i ilościowo-jakościowego,

−

scharakteryzować przeróbkę chemiczną surowców oraz przeróbkę termiczną kopalin,

−

scharakteryzować procesy termiczne zachodzące w materiałach skalnych podczas,
wypalania,

−

scharakteryzować proces wzbogacania kruszyw,

−

scharakteryzować paliwa stosowane do produkcji materiałów wiążących,

−

przedstawić uproszczony schemat technologiczny produkcji wapna, gipsu i cementu,

−

określić warunki bezpiecznej pracy przy produkcji wapna, cementu i gipsu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03]

Moduł:

Technologia eksploatacji złóż 711[03].Z3

Jednostka modułowa:

Przetwarzanie kopalin 711[03].Z3.05

Temat: Rozróżnianie faktur elementów kamiennych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozróżniania i porównywania faktur elementów

kamiennych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do sprawdzenia faktur elementów kamiennych zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

określić rodzaj faktury elementu kamiennego,

−

wskazać cechy charakterystyczne faktury na elemencie kamiennym,

−

ocenić prawidłowość doboru faktury dla danego kamienia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z pokazem,

−

ćwiczenia: praca z wzornikami faktur, normami i eksponatami kamiennymi o różnych
fakturach.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy faktur,

−

eksponaty elementów kamiennych z różnych skał,

−

wzorniki faktur,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie górnik

odkrywkowej eksploatacji złóż.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Lp.

Tok zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Czas

Czynności
wstępne

−

Przywitanie uczniów,

−

sprawdzenie obecności,

−

sprawdzenie gotowości do zajęć,

−

podanie tematu i celu zajęć.

−

Witają nauczyciela,

−

podają obecności,

−

zapisują temat zajęć w zeszytach.

min.

Pogadanka
wstępna

−

przypomnienie zagadnień
z ostatnich zajęć,

−

podanie informacji potrzebnych
do nowego materiału.

−

Odpowiadają na pytania,

−

biorą czynny udział w zajęciach,

−

zapisują nowe informacje
w zeszytach.

min.

Kształtowanie
pojęć

−

Wyjaśnienie faktury elementu
kamiennego,

−

rozmowa z uczniami o rodzajach
faktur przedstawianych na
foliogramach.

−

Odpowiadają na pytania
nauczyciela.

min.

Korelacja
teorii
z praktyką

−

Przydzielenie eksponatów
kamiennych, wzorników faktur

−

i norm.

−

przypomnienie terminologii
stosowanej przy obróbce
kamienia,

−

wyjaśnienie sposobu

−

obserwacji śladów obróbki na
powierzchni kamienia,

−

przypomnienie o dokładności
obserwacji powierzchni
eksponatu i powierzchni
wzorników.

−

Wybierają element kamienny do
obserwacji jego faktury,

−

pobierają wzorniki i normy.

min.

Ćwiczenia
w grupach

−

Nadzorowanie i obserwowanie
pracy uczniów.

−

Rozpoczynają obserwację pod
kontrolą nauczyciela: rodzaju
skały, powierzchni kamienia,

−

powierzchni wzorników,

−

dokładnie obserwują i porównują
powierzchnie,

−

korzystają z normy,

−

wnioskują o rodzaju faktury,

−

zapisują wnioski.

min.

Prezentacja
prac
i
podsumowanie
zajęć

Przekazanie uwag dotyczących

prezentowanych wyników ćwiczeń,
-

powtórzenie najważniejszych

wiadomości.

Przedstawiciele grup prezentują
wnioski z obserwacji faktur

i odpowiadają na ewentualne
pytania kolegów i nauczyciela.

min.

Ocena
i kontrola

−

Ocenienie aktywności uczniów,

−

sprawdzenie porządku
w pracowni.

−

Porządkują stanowiska ,

−

oddają eksponaty, i wzorniki
normy.

min.

Zakończenie
zajęć

−

podanie zagadnień potrzebnych
do następnych zajęć,

−

podanie tematyki kolejnych zajęć,

−

pożegnanie uczniów.

Zapisują w zeszytach treść

zagadnień do przeanalizowania
na kolejne zajęcia.

min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Technologia eksploatacji złóż 711[03].Z3

Jednostka modułowa:

Przetwarzanie kopalin 711[03].Z3.05

Temat: Odmiany bloków, formaków i płyt surowych według PN-B-11200:1996.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wnioskowania o odmianie surowca kamieniarskiego

na podstawie obserwacji naturalnych wad kamienia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do sprawdzenia naturalnych wad surowców kamiennych
zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

określić ilość i jakość wad surowca kamiennego,

−

zakwalifikować surowiec: blok, formak lub płytę surową do odmiany 1, 2 albo 3,

−

ocenić przydatność surowca do dalszej obróbki.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z pokazem filmu lub foliogramów,

−

ćwiczenia: praca z wzornikami wad naturalnych, normą i eksponatami surowców
kamiennych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach,

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

film lub foliogramy – naturalne wady kamienia,

−

eksponaty surowców kamiennych z różnych rodzajów skał,

−

wzorniki naturalnych wad kamienia,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Uczestnicy: uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Lp.

Tok zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Czas

Czynności
wstępne

−

przywitanie uczniów,

−

sprawdzenie obecności,

−

sprawdzenie gotowości do zajęć,

−

podanie tematu i celu zajęć.

−

witają nauczyciela,

−

podają obecności,

−

zapisują temat zajęć
w zeszytach.

min.

Pogadanka
wstępna

−

przypomnienie zagadnień
z ostatnich zajęć,

−

podanie informacji potrzebnych
do nowego materiału,

−

projekcja filmu lub pokaz
foliogramów.

−

odpowiadają na pytania,

−

biorą czynny udział
w zajęciach,

−

zapisują nowe informacje
w zeszytach,

−

oglądają film.

min.

Kształtowanie
pojęć

−

Przydzielenie normy

PN-B-11200:1996,

−

wyjaśnienie odmian surowca
kamiennego ze względu na jego
naturalne wady na podstawie
normy,

−

rozmowa z uczniami
o wadach naturalnych
surowców uwidocznionych na
filmie lub przedstawianych na
foliogramach.

−

Analizują tablicę 1 w normie dot.
odmian surowców,

−

przyswajają z normy zmiany
materiału dla odmian 1,2,3,

−

stawiają ew. zapytania i
odpowiadają na pytania
nauczyciela.

min.

Korelacja teorii
z praktyką

−

Przydzielenie eksponatów
kamiennych , wzorników wad,

−

przypomnienie terminologii
dotyczącej wad i zapisu rodzaju
skały surowca,
przypomnienie o dokładności
obserwacji powierzchni
eksponatu i wzorników
i ukierunkowanie obserwacji
surowców pod względem ich
zastosowania.

−

Wybierają elementy kamienne do
obserwacji wad naturalnych,

−

pobierają wzorniki.

min.

Ćwiczenia
w grupach

−

nadzorowanie i obserwowanie
pracy uczniów.

−

Rozpoczynają obserwację pod
kontrolą nauczyciela: rodzaju
skały, powierzchni kamienia,
powierzchni wzorników ,

−

dokładnie obserwują i porównują
powierzchnie,

−

korzystają z normy,

−

wnioskują o odmianie 1,2 lub 3
surowca,

−

zapisują wnioski.

min.

Prezentacja
prac
i
podsumowanie
zajęć

−

Przekazanie uwag dotyczących
prezentowanych wyników
ćwiczeń,

−

powtórzenie najważniejszych
wiadomości.

−

Przedstawiciele grup prezentują
wnioski z ćwiczenia,
i odpowiadają na
ewentualne pytania
kolegów i nauczyciela.

min.

Ocena
i kontrola

−

ocenienie aktywności uczniów,

−

sprawdzenie porządku w
pracowni.

−

Porządkują stanowiska,

−

oddają eksponaty,
i wzorniki, normy.

min.

Zakończenie
zajęć

−

podanie zagadnień potrzebnych
do następnych zajęć,

−

podanie tematyki kolejnych
zajęć,

−

pożegnanie uczniów.

−

Zapisują treść zagadnień do
przeanalizowania na kolejne
zajęcia w zeszytach.

min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja surowców kamieniarskich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z grupy pięciu przedstawionych surowców kamieniarskich wybierz te, które mają

naturalne wady. Określ te wady i krótko scharakteryzuj je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wpisać do notatnika wybrane surowce kamieniarskie i ich naturalne wady,
3) dokonać krótkiej charakterystyki wad,
4) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
7) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

grupa pięciu surowców kamieniarskich,

−

wzorce wad kamienia blocznego,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Z grupy przedstawionych surowców kamieniarskich wybierz trzy: z granitu, piaskowca

i marmuru. Po czym poznałeś rodzaj skały? Uzasadnij wybór. Określ postać surowca
kamieniarskiego oraz zakwalifikuj do odpowiedniej odmiany po rozpoznaniu zmian na
powierzchni surowców. Uzupełnij tabelę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 2

Lp.

Postać surowca

kamieniarskiego

Rodzaj skały

Występujące naturalne

wady kamienia

Odmiana

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wybrać odpowiednie surowce kamieniarskie i zaobserwować zmiany naturalne na ich

powierzchniach,

3) skorzystać z odpowiedniej normy i zadecydować o odmianie wybranych surowców,
4) uzupełnić tabelę,
5) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
8) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

Polskie Normy,

−

wzorce wad kamienia blocznego,

−

przyrządy do mierzenia powierzchni,

−

grupa surowców kamieniarskich,

−

tabela do ćwiczenia 2,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obróbka kamienia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz z przedstawionych eksponatów kamiennych te, które mają fakturę: krzesaną,

gradzinowaną, groszkowaną. Podaj rodzaj skały tych eksponatów i narzędzia stosowane
w celu otrzymania odpowiedniej faktury. Uzasadnij wybór faktury. Uzupełnij poniższą tabelę.

Tabela do ćwiczenia 1

Lp.

Wybrana

faktura

Rodzaj

skały

Potrzebne

narzędzia

Uzasadnienie wybranej faktury

krzesana

gradzinowana

groszkowana

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obejrzeć eksponaty,
3) określić rodzaj skały eksponatów,
4) wybrać wzorniki faktur dla wybranych rodzajów skał,
5) wybrać przyrządy pomiarowe do pomiaru nacięć,
6) porównać wzorniki faktur z powierzchnią eksponatów,
7) wykonać odpowiednie pomiary na powierzchni eksponatów,
8) określić rzeczywiste faktury eksponatów,
9) uzupełnić tabelę,
10) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

eksponaty kamieni o różnych fakturach

−

przyrządy pomiarowe: suwmiarka i głębokościomierz,

−

wzorniki faktur,

−

tabela do ćwiczenia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Wzbogacanie kruszyw jest procesem kosztownym: wymaga dodatkowych maszyn

i urządzeń, a mimo to prowadzi się uszlachetnienie kruszyw w zakładach przeróbczych. Jakie
sposoby wzbogacania kruszyw poznałeś i dlaczego się je wprowadza? Odpowiedzi zanotuj
w tabeli.

Tabela do ćwiczenia 2

Lp.

Sposoby wzbogacania

kruszyw

Cel wzbogacania kruszywa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć wiadomości z jednostki modułowej 711[03].Z1.03 „Użytkowanie maszyn

i urządzeń do obróbki kamienia”,

2) uzupełnić tabelę,
3) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
6) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

tabela do ćwiczenia 2,

notatnik i przyrządy do pisania,

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Narzędzia i przyrządy kamieniarskie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj obróbkę wybranej powierzchni piaskowca jako średnio grotowaną. Po obróbce

wypełnij tabelę.

Tabela do ćwiczenia 1

Faktura

powierzchni

Rodzaj

skały

Głębokość

nacięć

i rozstęp

Potrzebne

narzędzia

do obróbki

Potrzebne

narzędzia

pomiarowe

Krótki

opis obróbki

grubo
grotowana

piaskowiec

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 1godz.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wybrać wzornik faktury dla piaskowca,
3) przygotować narzędzia do obróbki średnio grotowanej powierzchni,
4) wybrać przyrządy pomiarowe do pomiaru nacięć i bruzd,
5) wytypować jedną powierzchnię piaskowca do obróbki,
6) wykonać obróbkę powierzchni,
7) oczyścić powierzchnię,
8) sprawdzić wykonaną fakturę,
9) uzupełnić tabelę,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
12) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

piaskowiec do obróbki,

−

narzędzia kamieniarskie do obróbki grubo grotowanej,

−

przyrządy pomiarowe: suwmiarka i głębokościomierz,

−

sprzęt pomocniczy,

−

wzorniki faktur,

−

tabela do ćwiczenia 1,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dobierz narzędzia kamieniarskie do:

1) wykonania bruzd w kamieniu,
2) zbijania nadmiaru kamienia,
oraz dobierz do nich narzędzia pośrednie. Uzupełnij tabelkę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 min.

Tabela do ćwiczenia 2

Czynności przy obróbce kamienia

Narzędzia bezpośrednie

Narzędzia pośrednie

wykonanie bruzd

zbijanie nadmiaru

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać narzędzia do obróbki bezpośredniej,
3) dobrać narzędzia pośrednie,
4) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
5) uzupełnić tabelę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
8) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

narzędzia kamieniarskie do obróbki bezpośredniej,

−

narzędzia pośrednie,

−

tabela do ćwiczenia 2,

−

notatnik i przyrządy do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Przeróbka termiczna surowców skalnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj wykres czasu wypalania wapienia umieszczony na rysunku 19 w bieżącym

materiale nauczania. Na podstawie wykresu ustal czas wypalania kamienia wapiennego,
o uziarnieniu 100 mm, potrzebny do otrzymania wapna palonego. O czym musiałeś
zadecydować, aby określić jednoznacznie ilość godzin wypalania kamienia? Zapisz odpowiedź.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować wykres czasu wypalania wapienia (rysunek 19),
2) ustalić warunki i czas wypalania kamienia wapiennego,
3) zapisać odpowiedź z uzasadnieniem,
4) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

notatnik i przybory do pisania,

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę tak, aby przedstawiała przeróbkę termiczną i chemiczną kamienia

gipsowego do temperatury prażenia ~ 200°C.

Tabela do ćwiczenia 2

Proces dehydratacji

Temperatura

procesu

prażenia

Wzór

chemiczny

Określenie
chemiczne

Określenie

praktyczne

Odmiany

normalna

CaSO

·2H

dwuhydrat

w kamieniu

gipsowym

125°C÷180°C

półwodny siarczan

wapnia, gips

półwodny

Proces dehydratacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 1godz.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyporządkować wzory chemiczne i określenia do odpowiednich, temperatur prażenia

kamienia gipsowego i uzupełnić tabelę,

2) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tabela do ćwiczenia 2,

−

notatnik i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Rodzaje i charakterystyka stosowanych paliw

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj wartości opałowe paliw stosowanych w przemyśle materiałów wiążących.

Uzupełnij tabelę wstawiając paliwa w kolejności: od największej wartości opałowej do
najmniejszej.

Tabela do ćwiczenia 1

Lp.

Nazwa paliwa

Wartość
opałowa

Jednostka wartości opałowej

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować paliwa pod względem ich wartości opałowych,
2) uzupełnić tabelę,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
5) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tabela do ćwiczenia,

−

notatnik i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie opisu, zawierającego krótką charakterystykę, określ rodzaj paliwa.

a) Jest substancją szaro-czarną, porowatą. Podczas spalania nie daje płomienia ani dymu.

Palenie jego polega na żarzeniu się. Uzyskiwane jest poprzez przemysłowe wygrzewanie
węgla kamiennego, w temperaturze 600 ÷1200 °C, bez dostępu tlenu, w specjalnych
komorach.

b) Jest to paliwo kopalne pochodzenia organicznego. W skorupie ziemskiej wypełnia

przestrzenie, niejednokrotnie pod wysokim ciśnieniem. Głównym składnikiem
stanowiącym ponad 90% jest zawsze metan. Oprócz niego mogą występować niewielkie
ilości etanu, propanu, butanu i innych związków organicznych oraz mineralnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie przeczytać treść polecenia,
2) przeanalizować charakterystyki paliw,
3) dokonać wyboru paliwa na podstawie opisu,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
6) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

eksponaty paliw,

notatnik i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Technologia produkcji wapna, cementu i gipsu

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij uproszczony schemat przebiegu produkcji wapna hydraulicznego z wapna

palonego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować proces produkcji wapna hydraulicznego,
2) przeanalizować przedstawiony schemat,
3) wytypować etapy procesu do uzupełnienia,
4) wypełnić schemat,
5) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
8) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

tablice poglądowe na temat produkcji materiałów wiążących,

−

schemat do ćwiczenia,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Opracować uproszczony schemat produkcji gipsu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie proces produkcji gipsu,
2) narysować układ schematu,
3) uzupełnić układ nazwami etapów (urządzeń),
4) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
7) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

objaśnienie,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tablice poglądowe na temat produkcji materiałów wiążących,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Spośród pięciu przedstawionych tobie materiałów:

a) wybierz gips, wapno palone i cement,
b) określ te cechy materiałów, które pozwoliły tobie na jednoznaczny wybór,
c) dobierz eksponaty surowców do produkcji wybranych materiałów wiążących.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć eksponaty materiałów wiążących,
2) dokonać wyboru wg punktu a),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) odpowiedzieć na punkt b),
4) obejrzeć eksponaty surowców,
5) dokonać wyboru wg punktu c)
6) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
9) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

pokaz z objaśnieniem,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

eksponaty materiałów wiążących w tym: gipsu, wapna palonego i cementu,

−

eksponaty surowców do produkcji materiałów wiążących,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Zastosowanie przetworzonych materiałów skalnych

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ na podstawie krótkiej charakterystyki rodzaj wyrobów oraz podaj spoiwa użyte do

produkcji tych wyrobów.
a) Wyroby o grubości 9÷24 mm powstają poprzez połączenie rdzenia do kartonu. Rdzeń jest

odpowiednio modyfikowany dodatkami regulującymi czas wiązania oraz powodującymi
obniżenie gęstości spoiwa i zwiększenie jego przyczepności do kartonu. Karton natomiast
ma za zadanie przejmowanie naprężeń rozciągających powstających przy zginaniu
wyrobu.

b) Uformowane wyroby metodą prasowania, są autoklawizowane w stalowych,

hermetycznie zamykanych cylindrach, w temperaturze około 373K, pod ciśnieniem około
0,8 MPa. Autoklawizowanie trwa kilkanaście godzin. W tym czasie zaprawa wiąże
i twardnieje.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie przeczytać krótkie charakterystyki,
2) przeanalizować treść polecenia,
3) odpowiedzieć na punkt a) i b),
4) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
7) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Przedstaw uproszczony schemat technologiczny produkcji płyt gipsowo-kartonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować produkcję płyt gipsowo-kartonowych przedstawioną na rysunku 32.
2) sporządzić uproszczony schemat technologiczny produkcji płyt,
3) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
6) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Ochrona środowiska i warunki bezpiecznej pracy przy

produkcji wapna, cementu i gipsu

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal zabezpieczenia indywidualne pracownika zatrudnionego przy produkcji wapna,

cementu i gipsu przed występującymi zagrożeniami zdrowia w miejscu pracy. Uzupełnij
tabelę.

Tabela do ćwiczenia 1

Zagrożenie zdrowia

Środki ochrony indywidualnej

Urazy wzroku

Urazy słuchu

Urazy kończyn

Zagrożenia pyłami

Zagrożenia drganiami mechanicznymi

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie wiadomości zawarte w module 711[03].01.01 „Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska”,

2) przeanalizować treść polecenia,
3) ustalić odpowiedź,
4) uzupełnić tabelę,
5) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
8) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

tabela do ćwiczenia 1,

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

eksponaty zabezpieczeń osobistych,

−

ogólne przepisy bhp,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przetwarzanie kopalin”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. c, 5. c, 6. b, 7. a, 8. b, 9. c, 10. d, 11. a,
12. d, 13. c, 14. b, 15. b, 16. d, 17. a, 18. c, 19. a, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić zakres instruktażu stanowiskowego

Dobrać środki ochrony indywidualnej

Wskazać wpływ wad bloku kamiennego na
jego klasyfikacje.

Rozróżnić asortymenty kruszywa łamanego

Określić zakres cechowania kamienia

Rozróżnić czynności obróbki kamienia

Rozpoznć narzędzia kamieniarskie

Określić temperaturę wypalania klinkieru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Definiować wapno hydratyzowane

10 Definiować wartość opałową paliwa

11 Wskazać materiały wyrobów silikatowych

12 Określić składniki betonu

13 Określić składniki spoiwa cementowego

Rozpoznać reakcję chemiczną podczas
przeróbki termicznej kamienia wapiennego

Wskazać zastosowanie kalcynatora
obrotowego

Dobrać urządzenie do wzbogacania kruszywa
na podstawie przedstawionej zasady działania

Rozpoznać układ technologiczny przeróbki
kamienia

Określić zadanie układu technologicznego
kamienia

Określić skutki prowadzenia metody suchej
przy produkcji cementu

20 Określić efekty rozdrobnienia kruszywa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.

W zadaniach należy wybrać tylko jedną odpowiedź. Z czterech wersji odpowiedzi do
wyboru, tylko jedna jest prawidłowa. Część I zawiera zadania na poziomie
podstawowym, część II na poziomie ponadpodstawowym.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu opanowania

wiadomości i wykształcenia umiejętności w wyniku zorganizowanego procesu
kształcenia w jednostce modułowej Przetwarzanie kopalin. Spróbuj swoich sił. Jeżeli się
zastanowisz, na pewno dasz sobie radę z większością zadań. Powodzenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 35 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Instruktaż stanowiskowy nie dotyczy

a) zagrożeń występujących na tym stanowisku.
b) sposobów ochrony przed zagrożeniami.
c) sposobów zmiany dokumentacji technicznej.
d) metod bezpiecznego wykonywania prac.

2. Pracownik przystępujący do ręcznej obróbki kamienia ma mieć zapewnione środki

ochrony indywidualnej, a przede wszystkim.
a) ochrony układu oddechowego.
b) ochrony słuchu.
c) odzież ochronną.
d) ochrony przeciwodblaskowe.

3. Naturalne wady bloku kamiennego decydują o zaliczeniu go do odpowiedniej

a) grupy.
b) klasy.
c) odmiany.
d) rodzaju.

4. Do kruszyw łamanych zwykłych, grubych zalicza się

a) żwir.
b) grys z otoczaków.
c) kliniec.
d) pospółkę.

5. Nie stosuje się cechowania kamienia w postaci

a) płyt surowych przycinanych.
b) płyt surowych łupanych.
c) formaków.
d) bloków.

6. Piłowanie bloków zalicza się do

a) obróbki udarowej.
b) obróbki ściernej.
c) obróbki termicznej.
d) przeróbki mechanicznej.

7. Gradzina i szczeliniak to narzędzia kamieniarskie zaliczane do

a) dłut.
b) odbijaków.
c) grotów.
d) dłutowników.

8. Do utworzenia minerałów klinkieru cementowego potrzebna jest temperatura

a) ~1650°C.
b) ~1450°C.
c) ~1250°C.
d) ~1050°C

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wapno palone i gaszone metodą przemysłową nazywa się wapnem

a) palonym.
b) hydraulicznym.
c) hydratyzowanym.
d) gaszonym.

10. Wartość opałowa paliwa to

a) strata ciepła podczas spalania.
b) ilość paliwa zużytego podczas spalania.
c) koszt paliwa zużytego podczas spalania.
d) ilość ciepła uzyskanego podczas spalania jednostki paliwa.

11. Wyroby silikatowe powstają z połączenia

a) wapna niegaszonego i piasku.
b) wapna gaszonego i piasku.
c) gipsu i piasku.
d) cementu portlandzkiego i piasku.

12. Głównym składnikiem betonów jest

a) wapno hydrauliczne.
b) wapno hydratyzowane.
c) gips budowlany.
d) cement portlandzki.

13. Spoiwo cementowe wiąże wtedy, gdy dodana do niego jest

a) drobna frakcja kamienia.
b) gruba frakcja kamienia.
c) woda.
d) inna porcja spoiwa.

14. Przeróbka termiczna kamienia wapiennego przedstawiana reakcją

CaCO

↔ CaO + CO

– 176,6kJ nazywa się

a) hydratacją.
b) dekarbonatyzacją.
c) dehydratacją.
d) karbonizacją.

15. Kalcynator obrotowy służy do prażenia kamienia gipsowego w celu

a) uzyskania z niego grudek.
b) wydzielenia z niego wody krystalizacyjnej.
c) szybkiego jego wysuszenia.
d) maksymalnego jego rozdrobnienia.

16. Rysunek przedstawia zasadę działania

a) kruszarki szczękowej.
b) młyna.
c) cyklonu.
d) klasyfikatora płytowego.

Rysunek do zadania 16

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Na rysunku przedstawiono układ technologiczny przeróbki kamienia

a) zamknięty.
b) półzamknięty.
c) otwarty.
d) półotwarty.

Rysunek do pytania 17

18. Rysunek do zadania 17 przedstawia schemat przeróbki kamienia

a) ilościowy.
b) jakościowy.
c) Ilościowo-jakościowy.
d) wycinkowy.

19. Zaniechanie metody mokrej na rzecz metody suchej przy produkcji cementu przyczynia

się do
a) zmniejszenia emisji CO

b) zwiększenia emisji CO

c) zwiększenia zużycia wody.
d) nie stosowania wody.

20. Kruszenie III stopnia kamienia zapewnia produkt o maksymalnym uziarnieniu

a) 150 mm.
b) 120 mm.
c) 60 mm.
d) 32 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Przetwarzanie kopalin

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Zadanie praktyczne

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj treść zadania, instrukcję do jego wykonania, przeanalizuj stanowisko pracy

i jego wyposażeniem. Masz na to czas 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu
trwania wykonywania zadania.

2. Po upływie tego czasu zgłoś gotowość przystąpienia do wykonania zadania.
3. Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych
wskazówek. Interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim przypadku
przerwać wykonywanie zadania.

Temat zadania:
Wykonaj fakturę średnio grotowaną na powierzchni 20cmx40cm piaskowca twardego. Ustal
czołową powierzchnię kamienia. Obrobiony element kamienny będzie fragmentem okładziny
pionowej, zewnętrznej ściany budynku.
Podczas wykonywania zadania stosuj przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Czas wykonania zadania: 2 x 45 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Zaplanuj kolejność wykonania zadnia i zapisz w formularzu – Planowanie:

a) kolejne czynności niezbędne do wykonania zadania,
b) wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonania zadania.

2. Zgłoś ukończenie sporządzania planu pracy.
3. Przystąp do organizowania stanowiska pracy.
4. Wykonaj zaplanowane czynności przy użyciu właściwych narzędzi i sprzętu

przestrzegając zasad BHP.

5. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pracy.
6. Oczyść narzędzia i sprzęt, odłóż je na miejsce przechowywania.
7. Zgłoś gotowość przystąpienia do prezentacji.
8. W czasie prezentacji:

a) uzasadnij wybór powierzchni czołowej,
b) uzasadnij wybór narzędzi do obróbki powierzchni,
c) oceń jakość uzyskanej faktury przez porównanie z wzornikiem piaskowca o fakturze

grotowanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla nauczyciela

Czynności i kryteria wykonania
I. Planowanie

Nr. Czynności i kryteria wykonania

Punktacja

1–0

Zapisał minimum 4 z poniższych czynności:

−

przygotowanie środków ochrony indywidualnej zgodnie z bhp,

−

przygotowanie surowca kamiennego,

−

przygotowanie narzędzi do obróbki i narzędzi pomiarowych,

−

przygotowanie sprzętu pomocniczego

−

zabezpieczenie miejsca obróbki,

−

oczyszczenie surowca kamiennego,

−

oględziny i odpowiedni wybór powierzchni licowej surowca,

Zapisał następujące materiały:

−

piaskowiec twardy.

Zapisał co najmniej 6 z następujących narzędzi i sprzętu:

−

stołek kamieniarski,

−

młotek ręczny,

−

szczotka,

−

pobijak drewniany,

−

grot zbieżny z chwytem sześciokątnym lub chwytem okrągłym,

−

do obróbki twardych piaskowców,

−

sprzęt pomiarowy : suwmiarka i głębokościomierz,

−

wzornik faktury.

Dokonał pomiaru powierzchni do obrabiania.

II. Organizowanie

Zgromadził co najmniej 6 z następujących narzędzi i sprzętu:

−

stołek kamieniarski,

−

młotek ręczny,

−

szczotka,

−

pobijak drewniany,

−

grot zbieżny z chwytem sześciokątnym lub chwytem okrągłym,

−

do obróbki twardych piaskowców,

−

narzędzia pomiarowe : suwmiarka, głębokościomierz i liniał,

−

wzornik faktury.

Zgromadził następujące materiały:

−

piaskowiec twardy.

Sprawdził stan techniczny i stabilność stołka kamieniarskiego.

III. Wykonanie

Sprawdził stan techniczny narzędzi do obróbki,

Oczyścił powierzchnię surowca kamiennego,

Dokonał oględzin powierzchni do obróbki,

Wybrał powierzchnię licową do obróbki,

Wykonał obróbkę powierzchni licowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprawdził poprawność wykonywanego przez siebie zadania
z wzornikiem faktury,

Dokonał ewentualnych poprawek i korekt,

Przeprowadził pomiary głębokości

bruzd

i odstępów bruzd

wykorzystując narzędzia pomiarowe,

Utrzymywał ład i porządek na stanowisku pracy,

Po zakończeniu pracy wyczyścił narzędzia, sprzęt i uporządkował
stanowisko pracy.

IV Prezentacja

Uzasadnił wybór powierzchni licowej i wykonanie obróbki,

Ocenił jakość wykonania powierzchni średnio grotowanej.

Proponowane normy wymagań na oceny szkolne:

−

poniżej 11 pkt. – ocena niedostateczna

−

od 11 do13 pkt. – ocena dopuszczająca

−

od 14 do 16 pkt. – ocena dostateczna

−

od 17 do 18 pkt. – ocena dobra

−

od 19 do 20 pkt. – ocena bardzo dobra

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ahrends I.: Przeróbka termiczna kopalin. PWSZ, Warszawa 1966
2. Blaschke S.: Przeróbka mechaniczna kopalin. Wyd. Śląsk, Katowice 1984
3. Budownictwo ogólne. Praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2005
4. Burnat B., Korzeniowski J.I.: Prowadzenie ruchu zakładu górniczego. WiSG, Burnat

&Korzeniowski, Wrocław 2003

5. Czeżowski A.: Kamieniołomy. Obróbka i przeróbka kamienia. IBB, Warszawa 1946
6. Glapa W., Korzeniowski J.I.: Mały leksykon górnictwa odkrywkowego. WiSG, Burnat

&Korzeniowski, Wrocław 2005

7. Grzelak E.: Kruszywa mineralne. COIB, Warszawa 1995
8. Jędruch J., Sierakowski R.: Górnictwo kamienne. WG-H, Katowice 1958
9. Parczewski W.: Materiały budowlane. PWN, Warszawa 1977
10. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Nr 91 Konferencje

28/2000

11. Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994
12. Żeńczykowski W. Budownictwo ogólne t.1. Materiały i wyroby budowlane. Arkady.

Warszawa 1992

13. BN-84/6740-02
14. BN-84/6747-13
15. PN-84/B-01080
16. PN-B-11200:1996
17. PN-B-11210:1996
18. PN-B-11215:1998
19. PN-EN 12670:2002
20. PN-EN 12620:2004
21. PN-EN 13373:2004
22. PN-EN 1467:2005
23. PN-G-97001:1982
24. PN-G-97002:1982
25. www.ing.uni.wroc.pl
26. www.lhoist.pl
27. www.mechko.pl
28. www.muratorplus.pl
29. www.nowadolina.pl
30. www.polskicement.pl
31. www.polskigips.pl

Literatura metodyczna
1. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004