HISTORIA FILOZOFII

dr hab. Stanisław Bafia, prof. UWM

TRZY MYŚLENIA

Platon – idealistyczna

Arystoteles – realistyczna

Plotyn – neoplatonizm

1. Świadomość i zawartość ludzkiego intelektu – pojęcia zwane przez niego ideami.

2. Co istnieje poza naszą świadomością, jako niezależne od niej bądź też zależne od twórczej działalności

(sztuka, umiejętności praktyczne). Jest to przyroda, działa sztuki, jedzenie etc. Pośrednim ogniwem jest

doświadczenie zmysłowe zewnętrzne.

3. Filozofia dwóch dróg: zstępująca i wstępująca. Najpierw się staczamy, a potem wznosimy. Jest to

neoplatonizm.

4. Myślenie św. Augustyna to neoplatonizm.



czynność myślenia



treść myślenia



sąd o przedmiocie myślenia

5. Poznanie to może być fałszywa z winy niedoskonałości zmysłów.

6. Chcieli uzyskać wiedzę pewną i prawdziwą.

7. Myślenie jest pewne, rezultat tego myślenia już niekoniecznie. Poszukują treściowo zorganizowanej wiedzy

prawdziwej.

8. Kartezjusz to odnalazł – ma w sobie idee. Sam doświadcza swego myślenia. Idea ta nie ma żadnego

wymiaru. Nie ma tez skali mądrości czy głupoty. W umyśle znajduje sie idea rozciągła (zmierzalne) – jest to

otaczający świat (lecz jest niemyślący).



Czy myślę fałszywie?



Jakość zmysłów?



Czy nie uległ złudzeniu/złośliwy demon?

9. Trzecia idea Kartezjusza – mocniejsza od demona – idea Boga jako istoty doskonałej. A skąd ta idea znalazła

sie w naszym interesie? Idea ta jest nam wrodzona.

Arystoteles „Zachęta do filozofii”

1. Arystoteles z Stagiry (384-322 p.n.e.) to najbardziej wszechstronny myśliciel; filozof i uczony grecki, uczeń

Platona, od roku 343 nauczyciel Aleksandra Wielkiego, a od 335 kierownik własnej szkoły w Atenach.

Arystoteles próbował godzić filozofię materialistyczną z filozofią idealistyczną, tworząc filozofię złotego

środka, nazwaną realizmem umiarkowanym.

2. Arystoteles pozostawił olbrzymią spuściznę piśmienniczą, kładąc podwaliny pod rozwój wielu nauk

przyrodniczych, logikę i filozofię.

3. Nauki wg Arystotelesa:



teoretyczne (fizyka, matematyka, metafizyka) – prawda,



praktyczne (etyka, ekonomika, polityka) – szczęście,



wytwórcze – technologia.

4. Szczęście:



Indywidualne,



Rodzina, dom,



Polityka.

5. Do osiągnięcia szczęścia konieczna jest filozofia, dobro:



dobra materialne (narzędzia bycia)



dobra duszy

6. Cel rzeczy jest lepszy niż sama rzecz:



rozumowanie ( niewiedza – wiedza)



wyjaśnianie (wskazać przyczynę rzeczy)



dowodzenie (dobieranie przesłanek do jakiegoś zdania

7. DOWÓD TO OPERACJA NA ZDANIACH!

8. Różne źródła narzędzi.

9. Czego się żąda od polityka: ma być też filozofem. Wiedza na temat człowiek i na temat państwa.

10. Najpierw myśleć, potem czynić.

11. Filozofia powinna być sprawcą dobrych rzeczy.

12. Oddawanie się filozofii winno być przyjemnością.

13. Filozofia jest możliwa do opanowania.

14. Prawdziwe szczęście to stan duszy kontemplacja jest narzędziem do uzyskania szczęścia.

15. Mądrość jest najważniejszą ważnością.

16. Zmysły i życie mają dwa znaczenia: aktualny odbiór i zdolność do odbioru.

17. Przyjemne życie tylko dla filozofa.

18. Bojaźń przed śmiercią = ciekawość duszy.

Św. Augustyn „Dialogi filozoficzne”

1. Św. Augustyn (354-430) był bezsprzecznie największym filozofem pierwszych wieków chrześcijaństwa.

Urodził się w Tagaście, w afrykańskiej prowincji Numibia. Jego ojciec wierzył w bogów rzymskich, natomiast

matka była gorliwą wyznawczynią chrześcijaństwa. Augustyn kształcił się w zakresie retoryki, dialektyki,

arytmetyki, geometrii i muzyki. Największy wpływ na jego poglądy wywarły dzieła Platona, Cycerona i

sceptyków.

2. Przez kilkanaście lat Augustyn wyznawał manicheizm – gnostyczną religię opartą na zaratrustianizmie i

rozpatrującą świat z perspektywy walki dobra ze złem. W 383 roku po opuszczeniu Afryki i przybyciu do

Mediolanu, Augustyn zetknął się z biskupem chrześcijańskim Ambrożym, który stał się dla niego wielkim

autorytetem. Augustyn przyjął chrzest w 387 roku i odtąd jego działaniom przyświecała idea walki z

„herezjami” chrześcijańskimi. Ostrze swoich polemik kierował przeciwko manichejczykom, sceptykom,

arianom i pelegianom, dzięki czemu zyskał sobie miano „młota na heretyków”. W 396 roku został

mianowany biskupem Hippony.

3. Poglądy św. Augustyna są usystematyzowaniem wczesnej myśli chrześcijańskiej, lecz autor koncentruje się

na naturze Boga, istnieniu zła w świecie i wolności człowieka, całkowicie zależnego od swojego Stwórcy.

Rozważania św. Augustyna mają głęboką i dalekosiężną wymowę historyczną i światopoglądową,

ugruntowują przewodnią rolę teologii w myśli filozoficznej.

Św. Augustyn „O życiu szczęśliwym”

1. Gdy czegoś nie mamy, to czujemy pustkę, jesteśmy nieszczęśliwi. Św. Augustyn porusza problem

niedostatku.

2. Osoba odczuwają niedobór czegoś, jest nieszczęśliwa.

3. Dobra materialne zapewniają szczęście, spokój duszy, są środkiem do realizacji wszelkich zamierzeń.

4. Nawet mędrzec ma potrzeby materialne. Uznaje, że wszystko, co jest dla ludzi, jest również dla niego.

5. Rozumienie niedostatku jako nieszczęście jest głupotą.

6. Nie rozpacza więc z tego powodu.

7. Nieszczęściem jest głupota, poddanie się cierpieniu.

8. Cierpienie niekoniecznie jest niedobre.

9. Czasem bywa ono konieczne.

10. Jeśli nie możesz osiągnąć tego, czego chcesz, chciej tego, co możesz.

11. Realne i możliwe cele uczynią nas szczęśliwymi.

12. Oratas – człowiek bogaty, ma wszystko na każde skinienie.

13. Przeszkoda szczęścia – lęk i strach przed utratą majątku.

14. Majątek to dobro ulotne.

15. Matka filozofa twierdzi, iż nie można odróżniać niedostatku i nieszczęścia, bo są ze sobą ściśle związane.

16. Głupota największym niedostatkiem.

17. Drętwota umysłu, brak bystrości, rozsądku – największa głupota.

18. Człowiek posiadający mądrość, nie odczuje niedostatku, bo będzie umiał racjonalnie wykorzystać dostępne

dobra.

19. Wiedza jest pokarmem duszy.

20. Najłatwiej jest się uczyć na własnych błędach.

Kartezjusz „Rozprawa o metodzie”

1. Rozprawa o metodzie – podzielony na 6 części traktat filozoficzno – matematyczny, opublikowany przez

Kartezjusza w roku 1637.

2. To jedno z najbardziej wpływowych dzieł w historii, opisuje metodę poznawczą modelowaną na

matematyce, która daje solidne podstawy rozwoju wszystkim nowoczesnym naukom ścisłym.

3. Dzięki tej rozprawie odżyła na nowo antyczna idea sceptycyzmu – wątpienia o wszystkim – od której

Kartezjusz zaczął, aby wyzbyć się błędnych przekonań i założeń, w które na co dzień kompletnie

bezpodstawnie wierzy ludzkość.

4. O wszystkim trzeba było udowodnić, że istnieje.

5. „Rozprawa o metodzie” stanowi podstawę kartezjańskiej teorii poznania.

6. Dzieło po raz pierwszy zostało wydane w Lejdzie w języku francuskim.

7. W roku 1656, przetłumaczona na łacinę, opublikowana została w Amsterdamie.

8. Dzieło rozpoczyna się następującą deklaracją:

Rozsądek jest to rzecz ze wszystkich na świecie najlepiej rozdzielona, każdy bowiem sądzi, że jest w nią tak

dobrze zaopatrzony, iż nawet ci, których we wszystkim innym najtrudniej jest zadowolić, nie zwykli pragnąć

go więcej, niźli posiadają.