dr Paweł M. Socha

[

[e-mail]

],

dr Andrzej Molenda

[

[e-mail]

]

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń

w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

WYKŁADY:

1. Przedmiot psychologii i jego ewolucja na tle rozwoju dyscypliny jako nauki. Pojęcie psychologii naukowej

na tle definicji nauki, psychologia jako dyscyplina spekulatywna, jej rozumienie potoczne, literackie. Przemiany
przedmiotu i metod badań psychologicznych. Kształtowanie się przedmiotu badań w wyniku pojawiania się
nowych szkół w psychologii: psychologia klasyczna i psychologia aktów (introspekcjonizm), behawioryzm,
psychoanaliza, psychologia poznawcza, psychologia humanistyczna.
Literatura: (1) Stachowski R. (2000). Historia psychologii: od Wundta do czasów najnowszych, (w:) J. Strelau
(red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. s. 26-66. (2) Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje
człowieka, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1 (fragment, s. 67-92). Gdańsk: GWP.
(2) Paszkiewicz E. (1983). Struktura teorii psychologicznych. Behawioryzm, psychoanaliza, psychologia
humanistyczna. Warszawa: PWN, Rozdział 4: Naturalistyczna i humanistyczna koncepcja psychologii, s. 97-119
Lektura uzupełniająca: (1) Uchnast Z. (1987). Koncepcja człowieka jako osoby w psychologii humanistyczno-
egzystencjalnej (w:) K. Popielski (red.), Człowiek - pytanie otwarte, Lublin: TN KUL, s. 77-100.

2. Różnice indywidualne jako źródło osobowości i religijności Geneza różnic indywidualnych, typy

konstytucjonalne (Kretschmer, Sheldon), wymiary osobowości wg Eysencka (demonstracja testu EPQ-R).
Literatura: (1) Strelau J. (2000). Osobowość jako zespół cech, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, (fragment) s. 535-557; (2) Strelau J. (2000). Różnice indywidualne: opis,
determinanty i aspekt społeczny, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP,
(fragment) s. 662-676. (3) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP,
Rozdział 3, podrozdział „Indywidualność biologiczna a typy religijne”, s. 70-76.
Lektura uzupełniająca: (1) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1997 lub odpowiednie fragmenty w wydaniu autorstwa
samego Zimbardo). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 10: „Teoria i
pomiar osobowości”, podrozdziały „Geneza i rodzaje różnic indywidualnych” oraz „Niektóre zmienne
osobowościowe i typy osobowości”, s. 412-242.

3. Główne dziedziny zainteresowań psychologii różnic indywidualnych. Inteligencja i jej pomiar; temperament i

jego pomiar (demonstracja Kwestionariusza Temperamentu FCZ-KT B. Zawadzkiego i J. Strelaua), różnice
indywidualne w ujęciu czynnikowym (Wielka Piątka).
Literatura: (1) Nęcka E. (2000). Inteligencja, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2.
Gdańsk: GWP, s. 721-760; (2) Strelau, J. (2000). Temperament (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, s. 683-719.
Lektura uzupełniająca: (1) Strelau J. (1997). Inteligencja człowieka, Warszawa: Wydawnictwo „Żak”,
Rozdziały 1-3 (s. 14-53) i 7-9 (s. 95-164). Strelau J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 1 (fragment, s. 15-41), Rozdział 2 (fragment, s. 79-90), Rozdział 3
(fragment, s. 179-187).

4. Metody i narzędzia badań w psychologii. Procedury badawcze: eksperymentalna, korelacyjna, ex post facto

(różnicowa), Kwestionariusze: ankiety, rozmowa i wywiad psychologiczny, testy i ich właściwości. Zastosowanie
podstawowych metod statystycznych.
Literatura: (1) Shaughnessy J. J., Zechmeister E. B., Zechmeister J. S. (2002). Metody badawcze w psychologii.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 101-128, 143-153, 223-251 oraz przegląd pojęć
statystycznych – Załącznik A, s. 427-470. (2) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna.
Warszawa: WSiP, Rozdział 6, „Korelacyjne badania religii”, podrozdział „Ocena podejścia eksperymentalnego i
korelacyjnego”, s. 223-228.
Lektura uzupełniająca: (1) Brzeziński J. (1978). Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa:
PWN, s. 6-17, 18-25, 29-31,40-41, 50-59, 60-68, 73-75, 93-96, 105-108, 135-141, 162-166. Alternatywnie (2)
(dla ambitnych) Brzeziński J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN. (3) Gerstmann S. (1974). Rozmowa i wywiad w psychologii. Warszawa: PWN, Rozdział III: s. 93-136 i
przegląd dalszych rozdziałów.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

2

5. Procesy poznawcze jako podstawa procesów uczenia się. Procesy percepcji jako mechanizm przystosowania,

procesy uczenia się i teorie uczenia się (warunkowanie bodźców klasyczne i sprawcze), teoria dysonansu
poznawczego.
Literatura: (1) Falkowski A. (2000). Spostrzeganie jako mechanizm tworzenia doświadczenia za pomocą
zmysłów, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, s. 25-55; (2)
Ostaszewski P. (2000). Procesy warunkowania. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2.
Gdańsk: GWP, s. 97-116.
Lektura uzupełniająca: (1) Dowolny podręcznik – te same tematy.

6. Procesy poznawcze i świadomość. „Filtry” świadomości. Stan pełnej świadomości (czuwania) i stany

zmienione. Pojęcie i rola samoświadomości.
Literatura: (1) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1988 lub Zimbardo P. G, Psychologia i życie, 2001). Psychologia i
życie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 7: Zmienione stany świadomości, s. 267-303. (2)
Maruszewski T. (2000). Pojęcia. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP,
s. 205-230. (3) Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:
Zysk i S-ka, rozdział 3: Dysonans poznawczy a potrzeba podtrzymywania samooceny (fragment), s. 81-111.
Lektura uzupełniająca: (1) Macphail E. M. (2002). Ewolucja świadomości. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
(Zwłaszcza rozdział 1: Ciało i dusza. Odwieczne pytanie, s. 11-38). (2) Aronson E. (2000). Człowiek istota
społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 5: Uzasadnianie własnego postępowania
(zwłaszcza s. 168-204).

7. Psychologia społeczna – konformizm i atrybucyjne mechanizmy społecznego funkcjonowania. Zjawisko

nacisku społecznego i jego wyjaśnianie. Schematy poznawcze. Klasyczne i zmodyfikowane koncepcje atrybucji.
Teoria atrybucji w psychologii religii.
Literatura: (1) Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:
Zysk i S-ka, rozdział 7: Konformizm: wpływanie na zachowanie, s. 264-308. (2 i 3) Aronson E., Wilson T. D.,
Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka, rozdział 4: Poznanie społeczne:
w jaki sposób myślimy o świecie społecznym (fragment, s. 128-147); rozdział 5: Spostrzegane społeczne: jak
dochodzimy do rozumienia innych ludzi (fragment, s. 186-208). (4) Spilka B., Shaver P., Kirkpatrick L. A.
(1994). Ogólna teoria atrybucji w psychologii religii. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy, 5/6, 35-56.
Lektura uzupełniająca: (1) Dowolny podręcznik – te same tematy.

8. Postawy jako kategoria psychologii społecznej i psychologii religii. Struktura i cechy postaw, mechanizmy

kształtowania i zmiany postaw. Skale postaw Thurstone’a i Likerta.
Literatura: (1) Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:
Zysk i S-ka, rozdział 8: Postawy i zmiana postaw: wpływanie na myśli i uczucia, s. 312-353. (2) Wojciszke B.
(2000). Postawy i ich zmiana, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3. Gdańsk: GWP, s.
79-106; (3) Grzelak J., Nowak A. (2000). Wpływ społeczny, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, s. 187-224. (3) Brzeziński J. (1978). Elementy metodologii badań
psychologicznych. Warszawa: PWN, s. 257-269.
Lektura uzupełniająca: (1) Mika S. (1980). Psychologia społeczna. Warszawa: PWN, Rozdział III: Postawy, s.
105-279.

9. Podstawowe pojęcia psychologii rozwoju człowieka; prawidłowości rozwoju psychicznego. Pojęcie rozwoju

psychicznego, rola dziedziczności i środowiska, rola uczenia się i dojrzewania, krytyczne okresy rozwoju, rola
aktywności własnej, poglądy na rozwój w wieku dorosłym.
Literatura: (1) Brzezińska A., Trempała J. (2000). Wprowadzenie do psychologii rozwoju (fragment). (w:) J.
Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP, s. 229-238; 256-283; (2) Pietrasiński Z.
(1990). Rozwój człowieka dorosłego, PW Wiedza Powszechna, Warszawa. Część I, rozdział 2: Nowe
pojmowanie rozwoju w psychologii, s.19-30, Część II, rozdziały 4, 5, s. 51-79.
Lektura uzupełniająca: (1) Dowolny podręcznik – te same tematy.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

3

10. Adaptacyjne i społeczne funkcje emocji. Emocje i uczucia. Ekspresja emocji jako mechanizm adaptacyjny.

Emocje podstawowe i pochodne. Różnica między emocją i uczuciem: przykład – miłość jako uczucie.
Literatura: (1) Doliński D. (2000). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk:
GWP, s. 351-394. (2) Wojciszke B. (1993). Psychologia miłości. Gdańsk: GWP, Rozdział 1, s. 7-30, Rozdział 2,
Zakochanie, s. 31-61.
Lektura uzupełniająca: (1) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1988 lub Zimbardo P. G, Psychologia i życie, 2001).
Psychologia i życie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 9: Emocje i kontrola poznawcza, s.
350-385.

11. Osobowość, wybrane teorie osobowości i ich znaczenie w psychologii religii (I). Pojęcie osobowości.

Reprezentatywne teorie osobowości (poza psychoanalizą): behawioryzm i społeczna teoria uczenia się – Dollard
i Miller, Seligman, Bandura, psychologia humanistyczna – Maslow, Rogers i Allport.
Literatura: (1) Hall C.S., Lindzey G. (1990 lub nast.). Teorie osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN, Rozdział 15 – „Teoria bodźca – reakcji” (fragmenty, s. 531-550, 561-571). (2) Hall C.S., Lindzey G.
(1990 lub nast.). Teorie osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 7 – „Teoria
organicystyczna” (fragment, s. 252-256), (3) Hall C.S., Lindzey G. (1990 lub nast.). Teorie osobowości.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 8 – „Teoria Rogersa”, (fragment, s. 267-275), (4) Hall C.S.,
Lindzey G. (1990 lub nast.). Teorie osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 12 –
„Allportowska psychologia jednostki” (fragment, s. 408-422).
Lektura uzupełniająca: (1) Nelicki A. (1999). „Organizmiczna” koncepcja Abrahama H. Maslowa. (w:) A.
Gałdowa (red.). Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 159-175. (2)
Nelicki A. (1999). Psychologia jednostki Gordona W. Allporta. (w:) A. Gałdowa (red.). Klasyczne i współczesne
koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 143-158.

12. Osobowość, wybrane teorie osobowości i ich znaczenie w psychologii religii (II). Psychologia

humanistyczno-egzystencjalna – Frankl, podejście poznawcze – Rotter i kontrola wzmocnień, osobowość jako
system wiedzy osobistej, rola obrazu ja i samooceny, cele jako składniki Ja.
Literatura: (1) Nelicki A. (1999). „Metakliniczna” koncepcja osoby V. E. Frankla. (w:) A. Gałdowa (red.).
Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 177-194. (2) Szmigielska B.
(1999). Społeczno-uczeniowa teoria osobowości Juliana B. Rottera. (w:) A. Gałdowa (red.). Klasyczne i
współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 209-223. (3). Kofta M., Doliński D. (2000).
Poznawcze podejście do osobowości. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk:
GWP, s. 560-600.
Lektura uzupełniająca: (1) Drat-Ruszczak K. (2000). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP (fragment, s. 640-650.

13. Stres psychologiczny i radzenie sobie z nim. Teoria Richarda Lazarusa i jej rola w psychologii religii.

Literatura: (1) Gatchel R. J. (1999). Stres i radzenie sobie z nim. (w:) B. Parkinson, A. M. Coleman (red.),
Emocje i motywacja. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 107-127. (2) Heszen-Niejodek I. (2000). Teoria
stresu i psychologicznego radzenia sobie. J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk:
GWP, s. 465-492. (3) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP,
Rozdział 6, „Korelacyjne badania religii”, podrozdział „Religia jako sposób radzenia sobie”, s. 222-223.
Lektura uzupełniająca: (1) Łosiak W. (1994). Dynamika emocji i radzenia sobie w stresie psychologicznym.
Kraków: Wydawnictwo UJ ( fragment Części I, s. 9-33).

14. Podstawowe pojęcia psychologii klinicznej i psychiatrii. Zdrowie psychiczne i choroba – różne sposoby

pojmowania: zdrowie jako brak zaburzeń i jako zdolność do rozwoju.
Literatura: (1) Czabała J. Cz. (2000). Norma i patologia psychiczna. J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 3. Gdańsk: GWP, s. 560-564. (2) Dąbrowski K. (1985). Co to jest zdrowie psychiczne? (w:) K.
Dąbrowski (red.) Zdrowie psychiczne. Warszawa: PWN. s. 7-35.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

4

ĆWICZENIA:

1. Omówienie treści zajęć i wymagań. Prezentacja tematów obejmujących program ćwiczeń. Zadanie pracy

empirycznej – zasady przygotowania pracy empirycznej znajdują się na końcu konspektu. Pytania do dyskusji:
„Dlaczego psychologia jest potrzebna współczesnemu człowiekowi?”, „Jakie są podstawowe funkcje wiedzy
psychologicznej?”, „Czy psychologia może w pełni obiektywnie ukazać obraz człowieka?”.

2. Człowiek reaktywny – główne tezy behawioryzmu. Koncepcja behawiorystyczna a istota religijności.

Zdeterminowanie środowiskiem a zdeterminowanie biologią. Środowisko jako źródło zmian zachowania i
motywacji człowieka. Od reakcji do manipulacji. Behawiorystyczna interpretacja religii. Założenia socjobiologii
a religijność.
Literatura: (1) Kozielecki J. (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, s. 21-91. (2) Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka (fragment: s.
75-77, 82-84). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP. (3) Buss D. M.
(2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 25-43. (4) Wulff D. M.
(1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna (Rozdział 4, s. 118-123, 131-136, 144-146). Warszawa:
WSiP.
Lektura uzupełniająca: (1) Mietzel G. (1998). Wprowadzenie do psychologii (Rozdział 1.3.2., s. 25-31).
Gdańsk: GWP.

3. Człowiek niedoskonały – psychoanaliza freudowska. Religia i religijność według klasycznej psychoanalizy.

Człowiek rządzony popędami. Odkrycie nieświadomości – rewolucyjna zmiana przedmiotu badań psychologii.
Rozwój psychoseksualny – rola doświadczeń z dzieciństwa. Spekulatywny charakter teorii religii Freuda.
Literatura: (1) Kozielecki J. (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, s. 101-185. (2) Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka (fragment: s.
73-75). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP. (3) Wulff D. M. (1999).
Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP. Rozdział 7, s. 238-244, 247-250.
Lektura uzupełniająca: (1) Mietzel G. (1998). Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk: GWP Rozdział 1.3.4.:
„Psychoanalityczny punkt widzenia”, s. 34-38.

4. Człowiek cywilizowany – psychologia analityczna C. G. Junga. Podstawowe tezy teorii. Przyczyny fascynacji

teoriami Junga w psychologii i innych naukach o człowieku.
Literatura: (1) Gałdowa A. (1999). Psychologia analityczna C. G. Junga (s. 57-86). (w:) A. Gałdowa (red.),
Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ. (2) Wulff D. M. (1999).
Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP. Rozdział 7, podrozdział „Psychologia analityczna
Junga”, s. 363-371.
Lektura uzupełniająca: (1) Hall C. S., Lindzey G. (1990). Teorie osobowości. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN, rozdział 4: „Analityczna teoria Junga”, s. 112-145.

5. Człowiek idealny, czyli dążenie do samorealizacji według psychologii humanistycznej. Założenia dotyczące

natury ludzkiej, podejście organizmiczne Maslowa i Rogersa – porównanie.
Literatura: (1) Kozielecki J. (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, s. 237-261. (2) Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka (fragment: s.
77-79). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP. (3) Mietzel G. (1998).
Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk: GWP, Rozdział 1.3.5: „Humanistyczny sposób widzenia”, s. 38-40.
Lektura uzupełniająca: (1) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP.
Rozdział 13, podrozdział „Abraham Maslow i religia doświadczeń szczytowych” s. 508-512. (2) Nelicki A.
(1999). „Organizmiczna” koncepcja Abrahama H. Maslowa (s. 159-175). (w:) A. Gałdowa (red.), Klasyczne i
współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo UJ.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

5

6. Człowiek samodzielny – poznawcze podejście w psychologii. Człowiek jako badacz czy jako komputer?

Literatura: (1) Kozielecki J. (1998). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo
Akademickie „Żak”, s. 167-235. (2) Łukaszewski W. (2000). Psychologiczne koncepcje człowieka (fragment: s.
79-82). (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP. (3) Mietzel G. (1998).
Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk: GWP, Rozdział 1.3.3: „Poznawczy punkt widzenia”, s. 31-34, Rozdział
4.3: „Poznawcze podejście do problematyki uczenia się”, s. 175-177.
Lektura uzupełniająca: (1) Kofta M., Doliński D. (2000). Poznawcze podejście do osobowości (fragment): s.
561-572. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP.

7. Neurofizjologiczne podstawy procesów psychicznych. Funkcjonowanie neuronu i podstawowych struktur

nerwowych. Ogólna budowa mózgu. Mózg a zmienione stany świadomości. Doświadczenia mistyczne – norma
czy patologia?
Literatura: (1) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1997 lub odpowiedni fragment w wydaniu autorstwa samego
Zimbardo). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 2, s. 48-85. (2) Wulff D. M.
(1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, Rozdział 3, podrozdział „Chroniczne
zaburzenia mózgu a religia”, s. 96-102.
Lektura uzupełniająca: (1) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1997 lub odpowiedni fragment w wydaniu autorstwa
samego Zimbardo). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Rozdział 7, s. 267-272, 281-
295. (2) Sosnowski T. (2000). Psychofizjologia. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1.
Gdańsk: GWP, s. 131-178.

8. Okresy rozwoju człowieka od narodzin do późnej dorosłości. Omówienie najważniejszych prawidłowości

rozwoju procesów psychicznych w ciągu życia.
Literatura: (1) Kielar-Turska M. (2000). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. (w:) J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1. Gdańsk: GWP, s. 285-332. (2) Joniec-Bubula K. (2000). Rola
rytuałów przejścia w tworzeniu się tożsamości w okresie dorastania. (w:) A. Gałdowa (red.), Tożsamość
człowieka (s. 165-183). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lektura uzupełniająca: (1) Brzezińska A. (2001). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe Scholar.

9. Teorie emocji i motywacji, podejście poznawcze. Najważniejsze teorie emocji: Jamesa-Langego, Cannona-

Barda, M. Arnold, Schachtera-Singera, Lazarusa. Główne teorie motywacji.
Literatura: (1) Zdankiewicz-Ścigała E., Maruszewski T. (2000). Teorie emocji. (w:) J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, (fragment) s. 395-410; (2) Łukaszewski W. (2000).
Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych, (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik
akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, s. 427-440.
Lektura uzupełniająca: (1) Doliński D. (2000). Emocje, poznanie i zachowanie. (w:) J. Strelau (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2. Gdańsk: GWP, s. 369-394; (2) Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1988 lub
Zimbardo P. G, Psychologia i życie, 2001). Psychologia i życie, Warszawa: PWN, Rozdział 13, s. 538-550.

10. Inteligencja emocjonalna – główne tezy, zalety i wady tego podejścia. Natura inteligencji emocjonalnej.

Aspekty IE jako mechanizmy samokontroli i kompetencji psychospołecznej. Emocje a podejmowanie
racjonalnych decyzji oraz rola emocji dla zdrowia. Problem toksycznych emocji – zabójcza złość,
nieproporcjonalny stres itd.
Literatura: (1) Goleman D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina of Poznań. Rozdziały III-
VII, s. 63-203 (REFERATY), Rozdział xi, s. 260-293.

11. Stereotypy i uprzedzenia. Mechanizmy powstawania stereotypów i sposoby ich zwalczania. Związek z religią.

Literatura: (1) Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:
Zysk i S-ka, rozdział 13: Uprzedzenia: przyczyny i lekarstwa, s. 537-587. (2) Weigl B. (2000). Strereotypy i
uprzedzenia. (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3. Gdańsk: GWP, s. 205-223. (3)
Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, Rozdział 6, podrozdział
„Religijność a postawy społeczne”, (fragment) s. 198-207.
Lektura uzupełniająca: (1) Stangor Ch., Schaller M. (1999). Stereotypy jako reprezentacje indywidualne i
zbiorowe. (w:) . N. Macrae, Ch. Stangor i M. Hewstone (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie.
Gdańsk: GWP, s. 13-36.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

6

12. Bezinteresowne niesienie pomocy: altruizm – fakt czy mit? Źródła altruizmu – od socjobiologii do podejścia

humanistycznego. Czy religijność czyni altruistą?
Literatura: (1) Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań:
Zysk i S-ka, rozdział 11: Zachowania prospołeczne: dlaczego ludzie pomagają innym, s. 452-471. (2) Wulff D.
M. (1999). Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, Rozdział 5, podrozdział „Terenowe
badanie Dobrego Samarytanina”, s. 179-184.
Lektura uzupełniająca: (1) Śliwak J. (2001). Osobowość altruistyczna. Lublin: RW KUL, Rozdział 1
„Psychologiczna problematyka altruizmu”, s. 9-76.

13. Podstawowe jednostki chorobowe i objawowe w zaburzeniach psychicznych – nerwice. Typy i klasyfikacje –

przypadek nerwicy eklezjogennej.
Literatura: (1) Czabała J. C., Meder J., Sawicka M. (2000). Podstawowe zaburzenia psychiczne, (w:) J. Strelau
(red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3. Gdańsk: GWP, (fragment) s. 583-595. (2) Wulff D. M. (1999).
Psychologia religii klasyczna i współczesna. Warszawa: WSiP, Rozdział 6, podrozdział „Nerwice eklezjogenne”,
s. 218-221.
Lektura uzupełniająca: (1) Aleksandrowicz J. (1988). Nerwice. Psychopatologia i psychoterapia. Warszawa:
PZWL, (fragment) s. 11-86.

14. Podstawowe jednostki chorobowe i objawowe w zaburzeniach psychicznych – psychozy. Typy i klasyfikacje

– psychoza a religia.
Literatura: (1) Jarosz M., Cwynar S. (red.), Podstawy psychiatrii, Część II, rozdziały II (Psychozy
schizofreniczne), III (Parafrenia), IV (Paranoja) i V (Psychoza maniakalno-depresyjna), s. 86-118 (lub te same
jednostki chorobowe, korzystając z innych opracowań). (2) Wulff D. M. (1999). Psychologia religii klasyczna i
współczesna. Warszawa: WSiP, Rozdział 3, podrozdział „Chroniczne zaburzenia pracy mózgu a religia”,
Rozdział 6, podrozdział „Orientacja religijna a zdrowie psychiczne, s. 221, Rozdział 7, podrozdział „Omamy
sędziego”, s. 246, Rozdział 8, podrozdział „Narodziny potępiającego Boga”, s. 301-303.

dr Paweł M. Socha, dr Andrzej Molenda

G/06 Wstęp do psychologii, kurs prerekwizytowy

Program wykładów i ćwiczeń w roku akademickim 2009/2010, semestr zimowy

7

Zasady przygotowania pracy empirycznej

Zadaniem studenta jest przeprowadzenie niewielkiego badania empirycznego dotyczącego

religijności innej niż tradycyjna, przeciętna religijność katolicka. Badani mogą być katolikami, lecz
zaangażowanymi w jakąś formę szczególnej aktywności. Przede wszystkim należy jednak podjąć próbę
dotarcia do reprezentantów innych wyznań religijnych, a nawet grup nie zarejestrowanych jako religijne,
lecz tak postrzeganych.

Badanie może mieć charakter kwestionariuszowy lub obserwacyjny. W każdym z przypadków

zbieranie informacji (wypowiedzi pisemnych, zapisanych przez studenta wypowiedzi ustnych, opisanych
zachowań) musi poprzedzać przygotowanie w miarę możliwości szczegółowego kwestionariusza lub
schematu rejestracji danych.

Liczba badanych osób zależy od tematu badania i od możliwości dotarcia do tych osób. Osób tych

nie powinno być więcej niż 50. Jeśli student chce zbadać jakiegoś wyjątkowego pod względem religijności
czy jakimś innym człowieka, może to być jedna osoba (studium osoby – nie poprzestajemy na wywiadzie z
tą osobą!). W przypadku badania grupy osób wskazane jest choćby proste (liczebności, procenty,
przedstawienie tabelaryczne) statystyczne opracowanie materiałów.

Wyniki badania należy przedstawić w formie krótkiego raportu o objętości do 5 stron

znormalizowanego maszynopisu (patrz literatura poniżej), do którego należy – jako dowód wykonania
badania, nie do oceny – dołączyć aneksy: zebrane materiały (protokoły, notatki, inna dokumentacja), oraz
narzędzie – czysty formularz ankiety, kwestionariusza, zestaw pytań i zagadnień do wywiadu lub rozmowy
itp. Do liczby stron raportu nie wlicza się strony tytułowej, streszczenia i aneksów. Raport powinien być
napisany na komputerze lub tradycyjnej maszynie do pisania.

Termin oddania raportu: przedostatnie ćwiczenia, styczeń 2009
Oddanie pracy po terminie oznacza niezaliczenie ćwiczeń i przystąpienie do egzaminu w terminie
poprawkowym.

Zalecana struktura raportu:

Strona tytułowa (imię i nazwisko autora, rok studiów, tytuł pracy, przedmiot w ramach którego pracę
przygotowano, miejsce i data wykonania pracy)

Streszczenie (1/2 strony)

Krótki opis zagadnienia z ewentualnym odwołaniem się do literatury i badań przeprowadzonych na ten
temat

Cel, pytania badawcze i hipoteza (hipotezy)

Opis badanych osób i warunków badania

Metody i procedura przeprowadzenia badań

Przedstawienie wyników

Dyskusja i wnioski
Cytowana literatura

Literatura:
1. John J. Shaughnessy, Eugene B. Zechmeister i Jeanne S. Zechmeister (2002). Metody badawcze w
psychologii. Gdańsk: GWP, s. 498-516 i Załącznik C (szczególnie paragrafy dotyczące pisania
sprawozdania z badań).
2. Nęcka E. i Stocki R. (1999). Jak pisać prace z psychologii. Poradnik dla studentów i badaczy. Kraków:
Universitas.