Katechizm współczesnego człowieka



Kategoria:

Kościół



piątek, 29 kwietnia 2011 14:38

Kto dziś zna Błogosławionego Jana Pawła II? Ile wiemy o Jego spuściźnie filozoficznej, teologicznej,
etyczno-społecznej? Wszelkie odpowiedzi pojawiają się w niecodziennej książce o Błogosławionym.

Na krótko przed beatyfikacją rynek wydawniczy zasypywany jest mnóstwem nowości o naszym Papieżu.
Wydawnictwu Św. Stanisława BM udało się wydać jedną z najciekawszych w Polsce książek o
Błogosławionym Janie Pawle II. Odpowiem na Twoje Pytania jest czymś więcej niż jednym z wielu
tytułów. To po prostu podręczny katechizm dla współczesnego człowieka, egzystującego w bardzo
zawiłej i schyłkowej rzeczywistości. To nie tylko świadectwo życia Błogosławionego, ale gotowa
odpowiedź na nurtujące wielu pytania o sens życia, jego wartość i kres.

Dogmaty nie tylko dla wybranych

Książka zawiera pytania, na które Papież odpowiada poprzez swoje homilie, encykliki, przemówienia,
publikacje filozoficzne. Jan Paweł II rozpoczyna od wyjaśnienia, Kim Jest Człowiek? Jaka jest jego
antropologia i ontologiczna podstawa jego istnienia? Błogosławiony posługuje się w odpowiedzi filozofią
personalistyczną, tomistyczną jak również odwołuje się do metody fenomenologicznej. Rozdział ten
wprowadza nas w specyficzne i nowatorskie podejście Papieża Polaka w stosunku do człowieka i jego
godności osobistej. Pamiętamy Jego pełną otwartość na drugiego człowieka podczas wszelkich
publicznych czy prywatnych spotkań. Nie był to Papież „sztywnego harmonogramu”, ale człowiek
kochający drugiego za to, że istnieje. Odwołanie się w tym rozdziale do fundamentów filozoficznych
pomaga nam zrozumieć to samarytańskie podejście do Bliźniego, jakie reprezentował Błogosławiony Jan
Paweł II.

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

). Please register to remove this message.

W następnym rozdziale pt. Kościół Papież odpowiada na pytania dotyczące dogmatyki i sakramentów
Kościoła Katolickiego. Rozpoczyna odpowiedzią na pytanie: Czym jest Kościół Apostolski, wyjaśniając:
„był i jest oparty na fundamencie Apostołów, świadków wybranych i posłanych przez Chrystusa» (por.
Ef 2, 20); zachowuje i przekazuje z pomocą Ducha Świętego, który w nim mieszka, nauczanie, dobry
depozyt i zdrowe zasady usłyszane przez Apostołów (por. KKK); aż do powrotu Chrystusa jest nauczany,
uświęcany i prowadzony przez Apostołów dzięki tym, którzy są ich następcami w misji pasterskiej to
znaczy Kolegium Biskupów, którzy są w tym wspomagani przez kapłanów w jedności z następcą Piotra,
Najwyższym Pasterzem Kościoła.” Przypomnienie podstaw pojęciowych z katolickiego Credo wzywa nas
do codziennej pielęgnacji naszej własnej odpowiedzi na Wyznanie Wiary. Łatwo stracić z pola widzenia
naszego życia sens i dar w postaci Kościoła, jakim nas obdarzył Duch Święty. Dlatego Papież mówi:
„Głosząc człowiekowi zbawienie, ofiarowując mu i przekazując Boże życie za pośrednictwem
sakramentów, nadając kierunek jego życiu przykazaniami miłości Boga i bliźniego, Kościół przyczynia
się do ubogacenia godności człowieka.”

Papież w tym rozdziale daje nam na nowo zrozumieć, czym jest i powinien być sakrament pokuty,
wyjaśnia sens pojęcia „nowa ewangelizacja Kościoła”, przypomina, czym jest grzech przeciwko Duchowi
Świętemu, przybliża nam sens Ofiary Eucharystycznej; pisze o warunkach, jakie powinny być spełnione
by godnie przyjąć Komunię Świętą oraz ponawia zrozumienie celibatu i dziewictwa. Najciekawszą
jednak wypowiedzią Papieża w Jego „katechizmie” jest wyjaśnienie sensu Miłosierdzia Bożego. Wielu
może być zdezorientowanych czytając ten ustęp – wynikać to będzie po prostu z nieznajomości myśli
Jana Pawła II. Warto zacytować dłuższy tekst, by móc zrozumieć ten największy dar Ducha Świętego dla
XX - wiecznego świata, jakim jest Modlitwa do Miłosierdzia Bożego. Jan Paweł II mówi: „ Miłosierdzie
– jak przedstawił je Chrystus w Przypowieści o synu marnotrawnym – ma wewnętrzny kształt takiej
miłości, tej, którą w języku Nowego Testamentu, nazwano agape. Miłość taka zdolna jest do pochylenia
się nad każdym synem marnotrawnym, nad każda ludzką nędzą, nade wszystko zaś nad nędzą moralną,
nad grzechem (podkreślone – Autor). Kiedy zaś to czyni, ów, który doznaje miłosierdzia, nie czuje się
poniżony, ale odnaleziony i «dowartościowany». Ojciec ukazuje mu nade wszystko radość z tego, że «się
odnalazł», z tego, że «ożył». A ta radość wskazuje na dobro nienaruszone: przecież syn, nawet i
marnotrawny, nie przestał być rzeczywistym synem swego ojca; wskazuje także na dobro odnalezione z
powrotem: takim dobrem był w wypadku marnotrawnego syna powrót do prawdy o sobie samym.”
Dodać jedynie można tylko jedno: któż z nas, żyjąc w naszej codziennej rzeczywistości potrafi tak
odpowiedzieć na wartość Bożego Miłosierdzia?

Wiara, rozum, człowiek

Dalsze rozdziały to odpowiedzi na szczegółowe zagadnienia naszego codziennego życia. W części
zatytułowanej Bioetyka Papież podaje nam oczywiste prawdy dot. ludzkiego życia i jego uniwersalnej

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

). Please register to remove this message.

wartości. Uczy, że zabicie drugiego to grzech ciężki (aborcja, eutanazja), przypominając w tej materii
całą Prawdę głoszoną przez Kościół Święty od czasu Jego założenia przez Chrystusa; że wolność kobiety
i mężczyzny realizuje się w dawaniu życia a nie w jego negacji a kara ekskomuniki grozi tym, którzy
dopuszczają się aborcji i eutanazji („Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku – pisze Papież Jan Paweł
II - za przerwanie ciąży groził karą ekskomuniki. Także odnowione prawodawstwo kanoniczne idzie po
tej samej linii, gdy stwierdza: «Kto powoduje przerywanie ciąży, po zaistnieniu skutku, podlega
ekskomunice wiążącej mocą samego prawa», to znaczy przez sam fakt popełnienia przestępstwa.”).
Rozdział ten porusza również zagadnienie niegodziwości metody In vitro i antykoncepcji, analizuje i
wyjaśnia podstawowe pojęcia dot. życia ludzkiego i jego kresu oraz daje nam katolikom rozeznanie w
naszych wyborach i decyzjach w kwestii początku i końca naszej egzystencji.

Dalsza część poświęcona jest Rodzinie i stanowi znaną chyba nam wszystkim, papieską wizją tego
najbardziej konstytutywnego, najważniejszego i żywego obrazu Bożej miłości. Papież odpowiadając, po
raz kolejny podaje właściwą definicję małżeństwa, które pod wpływem emocjonalizmu, indywidualizmu
czy pociągu psycho - fizycznego tak łatwo można zagubić i nie zrozumieć jego istoty i wartości. Papież
definiuje miłość małżeńską w sposób następujący: „Amor coniugalis (miłość małżeńska) nie jest tylko ani
przede wszystkim uczuciem. Jest natomiast w swej istocie zobowiązaniem wobec drugiej osoby,
podjętym przez świadomy akt woli. To właśnie stanowi cechę, która wyróżnia ten rodzaj amor i nadaje
mu charakter coniugalis. Gdy zobowiązanie to zostanie podjęte i przyjęte przez druga stronę w zgodzie
małżeńskiej, miłość staje się małżeńską i nigdy już nie traci tego charakteru. W grę wchodzi tu wierność
małżeńska, zakorzeniona w dobrowolnie podjętym zobowiązaniu.”. Papież przywołuje w tym rozdziale
cztery podstawowe zadania rodziny: 1. Tworzenie wspólnot osób; 2. Służba życiu; 3. Udział w rozwoju
społeczeństwa; 4. Uczestnictwo w życiu i posłannictwie Kościoła. Ukazuje rolę kobiety i mężczyzny w
rodzinie, podkreślając, tak często zapominane przez samych wierzących najważniejsze pojęcie, jakim jest
„komunia – wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej”. Mocno i negatywnie odpowiada na pytanie dot.
rozwodów, życia w wolnych związkach, antykoncepcji w małżeństwie, poligamii. Rozdział ten
przestudiować powinni wszyscy małżonkowie, narzeczeni, ojcowie i matki, którym uciekła podstawowa,
oczywista prawda i sens ich relacyjności i odpowiedzialności, jaką podjęli na drodze wolnego zaufania i
wyboru.

Bardzo interesująca jest część książki pt. Wiara i rozum, w której padają odpowiedzi na temat
relacyjności świata rozumowego ze światem duchowym. W tym momencie warto zacytować pierwszą
odpowiedź Papieża na pytanie o istnienie zasad, prawd stałych i uniwersalnych w ramach współżycia
ludzkiego. „Można wyodrębnić pewien zbiór prawd filozoficznych, który mimo upływu czasu i postępów
wiedzy jest trwale obecny. Wystarczy przytoczyć tu, jako przykład zasady niesprzeczności, celowości i
przyczynowości lub koncepcje osoby, jako wolnego i rozumnego podmiotu, zdolnego do poznania Boga,
prawdy i dobra; chodzi tu także o pewne podstawowe zasady moralne, które są powszechnie uznawane.
Te i inne elementy wskazują, że mimo różnorodności nurtów myślowych istnieje pewien zasób wiedzy,
który można uznać za swego rodzaju duchowe dziedzictwo ludzkości. Mamy tu do czynienia jak gdyby z
filozofia niesprecyzowaną, dzięki której każdy człowiek ma poczucie, że zna te zasady, choćby tylko w
formie ogólnej i nieuświadomionej. Zasady te, właśnie, dlatego, ze w pewnej mierze uznają je wszyscy,

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

). Please register to remove this message.

powinny stanowić jakby punkt odniesienia dla różnych szkół filozoficznych. Jeśli rozum potrafi
intuicyjnie uchwycić i sformułować pierwsze i uniwersalne zasady istnienia oraz wyprowadzić z nich
poprawne wnioski natury logicznej i deontologicznej, zasługuje na miano prawego rozumu, czyli – jak
mawiali starożytni – orthos lógos, recta ratio.” Jak łatwo zauważyć, owe pierwsze, uniwersalne zasady
zostały zaatakowane przez wielu filozofów, etyków nie ze względu na wykrycie w nich sprzeczności, ale
wyłącznie w celu zniszczenia podstawowych prawd o człowieku i jego wartości. Atak prowadzony przez
wiele ośrodków akademickich na te stałe i niezmienne zasady, graniczy z histerią i rozpaczą samego
szatana, który nie godzi się na to, by człowiek był uświęcony przez prawdę, jaką wyjawia i odkrywa mu
Bóg.

Reasumując, książka Błogosławionego Jana Pawła II pt. Odpowiem na Twój pytania to katechizm
podręczny, zawierający odpowiedzi na codzienne, czasem trudne pytania, które stawia sobie każdy
człowiek, już od początku samodzielnego procesu poznawczego. Daje nam możliwość skorygowania
naszych błędnych wyobrażeń, definicji, pojęć, kierując nasze „ja” na właściwe tory. Oczywiście
największą zaletą tej książki jest to, że mamy w niej wszystko to, czego można szukać na tysiącach stron
papieskich tekstów. Ułatwi nam to na pewno zapoznanie się z bardzo wielką i głęboką teologiczno-
filozoficzną spuścizną Papieża, jak również uprzytomni nam nasze braki w zrozumieniu tego, co nam
pozostawił.

Sebastian Moryń

Bł. Jan Paweł II, Odpowiem na twoje pytania, red. Małgorzata Pabis, Wydawnictwo św. Stanisława BM,
2011.

Created with novaPDF Printer (

www.novaPDF.com

). Please register to remove this message.