50

●

Uk∏ad 2

Q

K

>Q

G

. W praktyce mo˝e to byç

instalacja grzewcza z uk∏adem cie-
p∏ej wody, w sezonie letnim, gdy moc
kot∏a jest wykorzystywana tylko do
produkcji ciep∏ej wody. Strumieƒ
wody przep∏ywajàcy normalnie w se-
zonie zimowym przez instalacj´
grzewczà i wymiennik ciep∏ej wody,
zostaje ograniczony tylko do wy-
miennika, gdy˝ instalacja grzewcza
jest wy∏àczona. Gdyby nie by∏o waj-
chy, ten mniejszy strumieƒ przep∏y-
wajàc bezpoÊrednio przez kocio∏, po-
garsza∏by warunki jego pracy. Wajcha
bez problemów umo˝liwia pobranie
takiej iloÊci ciep∏a, jaka jest potrzeb-
na dla wymiennika ciep∏ej wody.

●

Uk∏ad 3

G

K

<G

G

lub G

K

>G

G

. W obu przy-

padkach wajcha spe∏nia t´ samà rol´.

Jak wiemy, iloÊç przekazywanego

przez wod´ ciep∏a zale˝y od iloÊci
wody i ró˝nicy temperatur zasilenia
i powrotu (stopieƒ wych∏odzenia wo-
dy) Q=G x (t

z

- t

p

) x c. Ze wzoru wi-

daç, ˝e t´ samà iloÊç ciep∏a mo˝na
„przetransportowaç“ mniejszà iloÊcià
wody, ale przy wy˝szej

∆

t lub od-

wrotnie, u˝yç wi´cej wody o mniej-
szej

∆

t. W praktyce mo˝e byç to sy-

tuacja, gdy do starej instalacji grawi-
tacyjnej, liczonej na parametry
95/70

O

C (na takie parametry tak˝e

projektowaliÊmy instalacje) musimy
przy∏àczyç nowy kocio∏ gazowy, któ-
rego optymalna

∆

t = 15

O

C. Instalu-

jàc wajch´ hydraulicznà, nie mamy
˝adnych k∏opotów w eksploatacji ta-
kiej instalacji.

Wajcha wyrównuje...

Wajcha hydrauliczna wyrównuje

nie tylko przep∏ywy przez uk∏ady, ko-
t∏owy i grzejnikowy, ale tak˝e wp∏ywa
na wyrównanie ciÊnienia. W uk∏adzie
kot∏a mamy pomp´ obiegowà, która
zapewnia przep∏yw przez kocio∏. Ma
ona okreÊlonà charakterystyk´ dobra-
nà do potrzeb kot∏a. Ta charaktery-
styka wcale nie musi byç odpowied-
nià dla obiegu grzewczego. Nawet
wtedy, gdy pompa nie jest fabrycznie
dobrana do kot∏a (prawie wszystkie
kot∏y wiszàce takà pomp´ majà zain-
stalowanà), znalezienie pompy, która
b´dzie mia∏a charakterystyk´ odpo-
wiednià do pracy z oboma uk∏adami,
nie jest sprawà prostà, a w wielu przy-
padkach, wprost niemo˝liwà. Dobra-
na pompa albo b´dzie nieprawid∏owa
do obu uk∏adów, albo do jednego
z nich. Je˝eli ma si´ do dyspozycji
program komputerowy, mo˝na to bar-
dzo ∏atwo przeÊledziç, zmieniajàc pa-
rametry wyjÊciowe, b´dziemy obser-
wowaç, jak zmieniajà si´ ciÊnienia
i przep∏ywy w obu obiegach, gdy sà
rozdzielone i gdy sà liczone osobno.
Bardzo cz´sto spotykam si´ ze zda-
niem, ˝e jest to przesada ze strony
niektórych projektantów, takie do-
k∏adne liczenie przep∏ywów. Tylko
ten, kto mia∏ problemy z wyregulo-
waniem przep∏ywów w instalacji cen-
tralnego ogrzewania w budynku,
w którym lokatorzy oszcz´dzali cie-
p∏o i korzystali na co dzieƒ z mo˝li-
woÊci zaworów termostatycznych,
wie, ˝e usuni´cie ha∏asów powstajà-

cych w miejscach, gdzie wyst´powa∏y
nadmiary ciÊnienia dyspozycyjnego
nie jest sprawà prostà. Lepiej wi´c
pomyÊleç o tych sprawach w trakcie
projektowania instalacji, a nie wtedy,
gdy wszystko jest skoƒczone, a mo˝-
liwoÊci zmian bardzo ograniczone.

Troch´ historii

Pierwsze wajchy hydrauliczne by-

∏y robione na budowie wg wytycz-
nych projektanta lub na wyczucie
instalatora. Generalnà zasadà by∏o
zwi´kszenie przekroju rury tak, aby
pr´dkoÊç w niej by∏a rz´du 0,1 -
0,15 m/s. Prawid∏owo zaprojektowa-
na wajcha powinna byç tak zwymia-
rowana, aby mi´dzy wylotem i wlo-
tem nie by∏o spadku ciÊnienia. Spo-
tykane w literaturze zalecenia tro-
ch´ si´ ró˝nià mi´dzy sobà, ale mo˝-
na przyjàç, ˝e podane wy˝ej pr´dko-
Êci sà prawid∏owe.

Na bazie ww. zasad firmy instala-

cyjne zacz´∏y oferowaç gotowe
sprz´g∏a hydrauliczne z odpowied-
nimi tabelami lub wykresami poka-
zujàcymi, w jakich konkretnych wa-
runkach takie urzàdzenie b´dzie
spe∏niaç swojà rol´. Nast´pnie poja-
wi∏y si´ bardziej rozbudowane urzà-
dzenia, jak „wartownik“ (z niemiec-
kiego „Heizungswart“), w którym
wprowadzono specjalne p∏yty perfo-
rowane i przegrody wewn´trzne.
Po∏àczenie obu obiegów w jednym
miejscu daje mo˝liwoÊç lepszego
odpowietrzenia i odmulania wody,
stàd znalaz∏y si´ w nim specjalne
zawory szlamowe i automatyczne
odpowietrzniki. Prawid∏owe prze-
p∏ywy sà coraz bardziej doceniane
przez projektantów i u˝ytkowników
instalacji centralnego ogrzewania,
i na pewno b´dziemy spotykaç
sprz´g∏a i wajchy hydrauliczne cz´-
Êciej ni˝ dotychczas. Na zakoƒcze-
nie mo˝e warto wspomnieç, ˝e sà
ju˝ opatentowane specjalne rozwià-
zania zapewniajàce wyrównanie ci-
Ênienia i przep∏ywów. Zaintereso-
wanym tym problemem mog´ po-
daç nazw´ jednego z nich. Jest to
Zort-System. Wyst´puje on jako
Zort-Centrala i Zort -Multi. Zasada
pracy takiego systemu jest inna ni˝
w sprz´gle hydraulicznym, ale skut-
ki sà takie same.

Jerzy Kosieradzki

miesi´cznik informacyjno - techniczny

nr 10 (62), paêdziernik 2003

www.instalator.pl