00 Program nauki Technik handlowiec 341 03

Autorzy:
mgr inż. Irena Czerkawska
mgr inż. Teresa Podgórska
mgr inż. Elżbieta Wnuk

Recenzenci:
mgr inż. Aleksandra Grobelna
mgr inż. Teresa Słupska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Bielecka

Spis treści

Wprowadzenie

Założenia programowo-organizacyjne kształcenia
w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Zalecenia

dotyczące organizacji procesu

dydaktyczno-wychowawczego

II. Plany

nauczania

III. Moduły kształcenia w zawodzie

1. Ekonomiczne i prawne podstawy gospodarowania 19

Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu

Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług 26

Wykonywanie prac biurowych

Zarządzanie zasobami ekonomicznymi

Ewidencja

zdarzeń gospodarczych

2. Obsługa klienta

Organizowanie i wyposażanie obiektów handlowych

Identyfikacja zachowań konsumentów

Wykonywanie czynności związanych z procesem

sprzedaży

Prowadzenie rozmowy sprzedażowej w języku obcym 48

3. Towar jako przedmiot handlu

Określanie czynników wpływających na jakość
towarów

Ustalanie asortymentu handlowego

Realizacja prac związanych z logistyczną obsługą
przedsiębiorstwa handlowego

Zastosowanie

programów komputerowych

magazynowo - sprzedażowych

Prowadzenie

korespondencji handlowej w języku

obcym

4. Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie handlowym

Prowadzenie polityki kadrowej w przedsiębiorstwie
handlowym

Zastosowanie

programu komputerowego kadrowo-

płacowego

Prowadzenie korespondencji dotyczącej spraw
osobowych w języku obcym

5. Finanse i rachunkowość przedsiębiorstwa

handlowego

Prowadzenie

ksiąg rachunkowych

Gospodarowanie zasobami finansowymi

Ewidencja majątku przedsiębiorstwa handlowego

Ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie
sprawozdań finansowych

Obsługa systemu finansowo-księgowego 95

6. Zarządzanie przedsiębiorstwem handlowym

Planowanie i analiza działalności handlowej

101

Wybieranie strategii marketingowej przedsiębiorstwa
handlowego

103

Kształtowanie wizerunku przedsiębiorstwa
handlowego

105

Prezentacja

przedsiębiorstwa handlowego w języku

obcym

108

7. Praktyka

zawodowa

111

Prowadzenie

działalności handlowej detalicznej

113

Prowadzenie

działalności handlowej hurtowej

115

Uczestniczenie w procesach organizowania
i zarządzania przedsiębiorstwem handlowym

117

Wprowadzenie

Celem

kształcenia w zawodzie jest przygotowanie absolwenta do

sprawnego wykonywania zadań zawodowych w warunkach
gospodarki rynkowej.
Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga przygotowania
ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych
oraz ustawicznego kształcenia. Absolwent szkoły powinien
charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią,
zdolnością do ciągłego uczenia się i

doskonalenia, a także

umiejętnością oceny swoich możliwości.
Wprowadzenie

systemu szkolnego modułowych programów

nauczania powinno ułatwić ukształtowanie takiej sylwetki
absolwenta.

Kształcenie modułowe umożliwia przygotowanie ucznia do

wykonywania zawodu poprzez realizację celów kształcenia wynikających
z przyszłych zadań zawodowych. W procesie kształcenia modułowego
realizowane są zintegrowane teoretyczno - praktyczne treści
programowe z różnych dyscyplin wiedzy. Układ treści kształcenia
w programie

modułowym umożliwia kształtowanie umiejętności

zawodowych różnymi drogami, w tym indywidualnie wybranymi przez
ucznia w zależności od jego potrzeb i możliwości.

Modułowy program nauczania składa się z modułów kształcenia

w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych. Program
jednostki modułowej stanowi element modułu kształcenia w zawodzie,
obejmujący logiczny i możliwy do wykonania wycinek pracy, o wyraźnie
określonym początku i zakończeniu, nie podlegający zwykle dalszym
podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja.
Programy nauczania są elastyczne, gdyż poszczególne jednostki można
wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu
wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku
pracy.
W strukturze modułowego programu nauczania wyróżnia się:
– założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,
– plany nauczania,
– programy modułów i jednostek modułowych.
Moduł kształcenia w zawodzie zawiera:
– cele kształcenia,
– wykaz jednostek modułowych,
– schemat układu jednostek modułowych
– literaturę.
Program jednostki modułowej zawiera:
– szczegółowe cele kształcenia,
– materiał nauczania,

– ćwiczenia,
– środki dydaktyczne,
– wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki,
– propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć edukacyjnych

ucznia.

W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek
modułowych, zawierający następujące elementy:
– symbol cyfrowy zawodu, zgodnie z

obowiązującą klasyfikacją

zawodów szkolnictwa zawodowego,

– symbol literowy, oznaczający grupę modułów:
O - dla modułów ogólnozawodowych,
Z - dla modułów zawodowych,
– cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie,
– cyfra arabska dla kolejnej, wyodrębnionej w

module, jednostki

modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu 341[03].O1:
– 341[03]. symbol cyfrowy zawodu technik handlowiec,
– O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Ekonomiczne i

prawne

podstawy gospodarowania.

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej 341[03].O1.01:
– 341[03] - symbol cyfrowy zawodu technik handlowiec,
– O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Ekonomiczne i

prawne

podstawy gospodarowania,

– 01 - pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w

module.

I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Typowe stanowiska pracy
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik handlowiec może być
zatrudniony na średnich szczeblach zarządzania:
– w punktach sprzedaży detalicznej, w hurtowniach i magazynach,
– w przedsiębiorstwach handlowych o różnych formach własności.

Zadania zawodowe
– badanie rynku,
– organizacja procesów sprzedaży i zaopatrzenia,
– obsługa klienta,
– zarządzanie majątkiem, finansami i

zasobami ludzkimi

w przedsiębiorstwie handlowym,

– wykonywanie prac biurowych,
– prowadzenie ewidencji księgowej przedsiębiorstwa handlowego,
– prowadzenie rozliczeń z ZUS i urzędem skarbowym,
– analiza, planowanie i organizacja działalności firmy handlowej,
– prowadzenie korespondencji służbowej z ZUS, z urzędem skarbowym,

bankami.

Umiejętności zawodowe
W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:
– posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi, prawnymi

i towaroznawczymi,

– stosować zasady racjonalnego gospodarowania,
– organizować działalność małej firmy handlowej,
– korzystać z

różnych źródeł prawa: finansowego, handlowego,

cywilnego i prawa pracy,

– korzystać z literatury fachowej i innych źródeł informacji,
– organizować pracę własną i pracę niewielkich zespołów ludzkich,
– prowadzić negocjacje handlowe,
– posługiwać się językiem obcym w kontaktach z kontrahentami,
– redagować korespondencję handlową w języku polskim i obcym,
– wypełniać dokumenty i sporządzać pisma typowe dla działalności

handlowej,

– sprawnie obliczać i szacować wyniki,
– ewidencjonować, interpretować i analizować typowe operacje

gospodarcze,

– wykonywać podstawowe prace bilansowe przy wykorzystaniu środków

technicznych,

– prowadzić rozliczenia z budżetem, instytucjami ubezpieczeniowymi

oraz innymi podmiotami,

– dokonywać wyboru najkorzystniejszych form działalności

uzupełniającej,

– stosować instrumenty marketingu, w

tym organizować i prowadzić

działania reklamowe,

– kształtować

właściwe związki i zależności firmy handlowej

z otoczeniem rynkowym,

– kształtować właściwe oddziaływanie jednostki gospodarczej na

środowisko naturalne,

– wykonywać typowe prace związane z

planowaniem i analizą

statystyczną,

– przygotowywać i prowadzić proste badania oraz opracowywać wyniki,
– korzystać z materiałów statystycznych i właściwie je interpretować,
– samodzielnie posługiwać się sprzętem komputerowym i jego

oprogramowaniem oraz innymi środkami technicznymi,

– korzystać z informacji o towarach z prospektów, ulotek, poradników

oraz kodów informacyjnych w oparciu o posiadaną wiedzę
towaroznawczą,

– rozpoznawać podstawowe właściwości towarów,
– stosować właściwe metody odbioru jakościowego, przechowywania

i konserwacji towarów,

– przestrzegać przepisów: prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu
– dobry stan zdrowia,
– wysoki poziom aktywności,
– odporność psychiczna,
– zrównoważenie emocjonalne,
– umiejętność samokontroli i samooceny,
– dobra pamięć,
– rzetelność,
– uczciwość w postępowaniu,
– komunikatywność,
– kultura osobista,
– poczucie estetyki,
– dobra prezencja,
– otwartość na innowacje organizacyjno-techniczne,
– gotowość do stałego podnoszenia kwalifikacji.

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-
wychowawczego

Modułowy program nauczania dla zawodu technik handlowiec, może
być realizowany w czteroletnim technikum oraz w szkole policealnej dla
młodzieży i dla dorosłych.
Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe.
Kształcenie ogólnozawodowe, poprzez realizację modułu
ogólnozawodowego, zapewnia orientację w zawodzie, ułatwia wybór
zawodu lub ewentualne przekwalifikowanie.
Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do
realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy.
Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej
kształcenia w zawodzie.
Program nauczania zawiera siedem modułów kształcenia w zawodzie.
Każda jednostka modułowa zawiera treści programowe, których realizacja
umożliwia opanowanie umiejętności, niezbędnych do wykonania
określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu
umiejętności zawodowych będzie wykonywanie przez uczniów
ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych.
Ogólnozawodowe treści kształcenia, nawiązujące do kształcenia
ogólnego w zakresie podstaw przedsiębiorczości i kształcenia
ogólnozawodowego w profilu administracyjno-ekonomicznym szkół
ponadgimnazjalnych, zawarte są w module 341[03].O1: Ekonomiczne
i prawne podstawy gospodarowania. Program tego modułu obejmuje
zagadnienia stanowiące podstawę do wprowadzenia modułów
zawodowych dla grupy zawodów ekonomicznych, w tym technika
handlowca.
Pozostałe moduły zawierają treści programowe, które zgodnie

z przyjętą metodologią konstruowania programu wyodrębniono jako
specyficzne dla zawodu technik handlowiec. Treści te odnoszą się do
podstawowych prac w zawodzie. Program nie przewiduje modułów
o charakterze specjalizacyjnym.
Moduł 341[03].Z1 -Obsługa klienta - zawiera zawodowe treści
kształcenia z zakresu obsługi klienta w jednostce handlu detalicznego
i hurtowego, dotyczące: identyfikacji zachowań konsumentów, organizacji
i wyposażania obiektów handlowych, wykonywania czynności związanych
z procesem sprzedaży.
Moduł 341[03].Z2 - Towar jako przedmiot handlu - zawiera zawodowe
treści kształcenia obejmujące zadania zawodowe związane
z

towaroznawstwem oraz logistyczną obsługą przedsiębiorstwa

handlowego.
Moduł 341[03].Z3 - Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie handlowym-
składa się z jednostek modułowych, w wyniku których doskonalone będą

umiejętności z zakresu: prowadzenia polityki kadrowej
w przedsiębiorstwie handlowym, przestrzegania przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz prawa
pracy. Treści tego modułu powinny być realizowane dopiero po
zrealizowaniu modułu 341[03].Z1.
Moduł 341[03].Z4 - Finanse i

rachunkowość przedsiębiorstwa

handlowego - zawiera zawodowe treści kształcenia obejmujące:
prowadzenie ksiąg rachunkowych, gospodarowanie zasobami
finansowymi, ewidencjonowanie majątku przedsiębiorstwa handlowego,
ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie sprawozdań finansowych
oraz obsługę systemu finansowo-księgowego.
Moduł 341[03].Z5 - Zarządzanie przedsiębiorstwem handlowym -
obejmuje treści kształcenia odnoszące się do planowania i analizy
działalności handlowej, metod analizy strategicznej oraz kształtowania
wizerunku firmy handlowej. Treści tego modułu powinny być realizowane
dopiero po zrealizowaniu modułu 341[03].Z4.

Moduł 341[03].Z6 - Praktyka zawodowa - składa się z jednostek

modułowych, zawierających zintegrowane treści kształcenia
z wyodrębnieniem następujących obszarów działalności zawodowej
technika handlowca: prowadzenie działalności handlowej oraz organizacja
i zarządzanie przedsiębiorstwem handlowym.

Szczególnie ważną umiejętnością, niezbędną w

pracy technika

handlowca, jest praktyczne wykorzystanie technik informatycznych
podczas wypełniania zadań zawodowych. Kształtowanie umiejętności
związanych z obsługą użytkowych programów komputerowych,
stosowanych w przedsiębiorstwie handlowym, przewidziano w odrębnych
jednostkach:
– 341[03].Z3.02: Zastosowanie programu komputerowego kadrowo-

płacowego,

– 341[03].Z2.04: Zastosowanie programów komputerowych

magazynowo-sprzedażowych,

– 341[03].Z4.05: Obsługa systemu finansowo-księgowego.

Programy tych jednostek skorelowane są z treściami zawartymi

w modułach, do których wymienione jednostki należą. Ich wyodrębnienie
powinno ułatwić nauczycielom organizację procesu kształcenia. Zajęcia
edukacyjne należy prowadzić w pracowni komputerowej, w warunkach
umożliwiających indywidualną pracę uczniów na komputerze. Zajęcia
mogą być prowadzone także w symulacyjnej firmie handlowej.

W programie przewidziano doskonalenie umiejętności językowych jako

kontynuację procesu kształcenia w gimnazjum. Zadaniem uczących się
będzie doskonalenie sprawności produktywnych, to jest mówienia

i pisania oraz receptywnych, czyli czytania i rozumienia ze słuchu, ale
z uwzględnieniem specyficznego słownictwa zawodowego.

W programie zawarte są cztery jednostki modułowe:
– 341[03].Z1.04: Prowadzenie rozmowy sprzedażowej w języku obcym,
– 341[03].Z2.05: Prowadzenie korespondencji handlowej w języku

obcym,

– 341[03].Z3.03: Prowadzenie korespondencji dotyczącej spraw

osobowych w języku obcym,

– 341[03].Z5.04: Prezentacja przedsiębiorstwa handlowego w języku

obcym.

Program poszczególnych jednostek powinien być realizowany w ramach
modułów zawodowych, gdyż stanowi uzupełnienie ich treści
o kompetencje językowe. Program modułu może być również realizowany
przez nauczyciela języka obcego przez dwa semestry, równolegle
do modułów zawodowych.

Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli.

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Zestawienie modułów i jednostek

modułowych

Orientacyjna

liczba godzin na

realizację

Moduł 341[03].O1
Ekonomiczne i prawne podstawy
gospodarowania

468

341[03].O1.01

Stosowanie prawa w gospodarowaniu

341[03].O1.02 Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr

i usług

341[03].O1.03

Wykonywanie prac biurowych

112

341[03].O1.04 Zarządzanie zasobami ekonomicznymi

341[03].O1.05 Ewidencjonowanie

zdarzeń gospodarczych

106

Moduł 341[03].Z1
Obsługa klienta

216

341[03].Z1.01

Organizowanie i wyposażanie obiektów
handlowych

341[03].Z1.02 Identyfikacja

zachowań konsumentów

341[03].Z1.03 Wykonywanie

czynności związanych

z procesem sprzedaży

102

341[03].Z1.04

Prowadzenie rozmowy sprzedażowej
w języku obcym

Moduł 341[03].Z2
Towar jako przedmiot handlu

324

341[03].Z2.01 Określanie czynników wpływających na

jakość towarów

341[03].Z2.02

Ustalanie asortymentu handlowego

341[03].Z2.03

Realizacja prac związanych z logistyczną
obsługą przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z2.04

Zastosowanie programów komputerowych
magazynowo-sprzedażowych

341[03].Z2.05 Prowadzenie

korespondencji handlowej

w języku obcym

Moduł 341[03].Z3
Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie
handlowym

144

341[03].Z3.01

Prowadzenie polityki kadrowej
w przedsiębiorstwie handlowym

341[03].Z3.02

Zastosowanie programu komputerowego
kadrowo-płacowego

341[03].Z3.03

Prowadzenie korespondencji dotyczącej
spraw osobowych w języku obcym

Moduł 341[03].Z4
Finanse i rachunkowość
przedsiębiorstwa handlowego

300

341[03].Z4.01 Prowadzenie

ksiąg rachunkowych

341[03].Z4.02 Gospodarowanie

zasobami finansowymi

341[03].Z4.03 Ewidencja

majątku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z4.04

Ustalanie wyniku finansowego
i sporządzanie sprawozdań finansowych

341[03].Z4.05 Obsługa systemu finansowo-księgowego 66

Moduł 341[03].Z5
Zarządzanie przedsiębiorstwem
handlowym

168

341[03].Z5.01

Planowanie i analiza działalności handlowej

341[03].Z5.02 Wybieranie

strategii marketingowej

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z5.03 Kształtowanie wizerunku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z5.04 Prezentacja

przedsiębiorstwa handlowego

w języku obcym

Moduł 341[03].Z6
Praktyka zawodowa

140

341[03].Z6.01 Prowadzenie

działalności handlowej

detalicznej

341[03].Z6.02 Prowadzenie

działalności handlowej

hurtowej

341[03].Z6.03 Uczestniczenie

procesach organizowania

i zarządzania przedsiębiorstwem
handlowym

Razem: 1760

Proponowana liczba godzin na realizację programu odnosi się do planu nauczania
w czteroletnim technikum dla młodzieży.

Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporządzono

dydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu.

Dydaktyczna mapa programu nauczania

341[03].O1

341[03].O1.03

341[03].O1.02

341[03].O1.04

341[03].O1.05

341[03].O1.01

341[03].Z2.05

341[03].Z2

341[03].Z2.02

341[03].Z2.03

341[03].Z2.04

341[03].Z2.01

341[03].Z1

341[03].Z1.02

341[03].Z1.03

341[03].Z1.04

341[03].Z1.01

341[03].Z5.05

341[03].Z5

341[03].Z5.02

341[03].Z5.03

341[03].Z5.04

341[03].Z5.01

341[03].Z3

341[03].Z3.02

341[03].Z3.03

341[03].Z3.01

341[03].Z4.05

341[03].Z4

341[03].Z4.02

341[03].Z4.03

341[03].Z4.04

341[03].Z4.01

341[03].Z6

341[03].Z6.02

341[03].Z6.03

341[03].Z6.01

Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powiązań

między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich
realizacji. Nauczyciel powinien z niej korzystać przy planowaniu zajęć
dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu
modułów lub jednostek modułowych, powinna być poprzedzona
szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu.
Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni
posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego,
aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz
projektowania i

opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel

kierujący procesem doskonalenia umiejętności powinien udzielać uczniom
pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań
dydaktycznych, sterować tempem kształtowania umiejętności
zawodowych, uwzględniając predyspozycje oraz doświadczenia uczniów.
Ponadto, nauczyciele powinni rozwijać u

uczniów zainteresowania

zawodem, wskazywać na możliwości dalszego kształcenia, zdobywania
nowych umiejętności zawodowych, a także kształtować właściwe dla
zawodu postawy uczniów, takie jak: komunikatywność, uczciwość,
rzetelność, zamiłowanie do porządku, odpowiedzialność, dokładność
i systematyczność.

Kształcenie modułowe powinno być realizowane następującymi

metodami nauczania, jak: metoda przypadków, sytuacyjna, dyskusji,
przewodniego tekstu, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Wskazane
jest także wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie
wycieczek do przedsiębiorstw handlowych, sklepów i hurtowni,
magazynów, na targi, wystawy branżowe i giełdy.

Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizacji bazy techniczno-

dydaktycznej. Wskazane jest opracowywanie przez nauczycieli
pakietów edukacyjnych, stanowiących dydaktyczną obudowę programów
jednostek modułowych. Pakiety powinny być opracowane zgodnie
z metodologią kształcenia modułowego.
Prowadzenie zajęć edukacyjnych metodami aktywizującymi
i praktycznymi wymaga przygotowania materiałów dydaktycznych takich
jak: tekst przewodni, instrukcje do metody projektów, karty instruktażowe
do samokształcenia kierowanego.

Projektując proces dydaktyczny należy przewidzieć także

samokształcenie uczniów, z

wykorzystywaniem materiałów typu:

podręczniki, czasopisma, foldery, normy, instrukcje, poradniki oraz
Internet i pozatekstowych źródeł informacji.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sposób

sprawdzania i oceny osiągnięć uczniów. Wskazane jest prowadzenie
badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Sprawdzanie
i ocenianie osiągnięć uczniów wymaga określenia kryteriów i norm oceny,

opracowania testów osiągnięć, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny
postępów. Proces oceniania ma służyć nie tylko określeniu poziomu
osiągnięć uczniów w stosunku do wymagań edukacyjnych, ale także
wdrażaniu uczniów do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny.
System oceniania powinien być również wykorzystywany przez
nauczycieli do monitorowania i oceny własnej pracy.
Liczba godzin na realizację programu jednostek modułowych,
zamieszczona w tabelach poszczególnych modułów, ma charakter
orientacyjny. Nauczyciel może dokonywać uzasadnionych zmian, biorąc
pod uwagę wyniki badań diagnostycznych.

Programy jednostek modułowych mogą być realizowane w różnych

formach organizacyjnych, zależnie od realizowanych celów kształcenia:
w systemie klasowo - lekcyjnym, w specjalistycznych pracowniach, w
symulacyjnych firmach handlowych oraz w

przedsiębiorstwach

handlowych.

Uczniowie powinni pracować indywidualnie lub w

zespołach 2-3

osobowych. Wskazane jest, żeby zajęcia edukacyjne były prowadzone
w grupach 12-16 osobowych.

Szkoła podejmująca kształcenie w

zawodzie technik handlowiec

według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie
warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne i dydaktyczne. Pracownie
dydaktyczne, w których realizowany będzie proces kształcenia, powinny
posiadać:
– stanowiska pracy ucznia wyposażone w komputery, kasy fiskalne oraz

inny niezbędny sprzęt;

– stanowisko pracy nauczyciela wyposażone w sprzęt multimedialny,
– bibliotekę podręczną odpowiadającą potrzebom samodzielnego

i grupowego uczenia się.

Urządzenie stanowisk pracy uczniów powinno być dostosowane do
różnych form organizacyjnych procesu kształcenia.
Wyposażenie poszczególnych pracowni w środki dydaktyczne
zostało określone w programach jednostek modułowych.

II. Plany nauczania

Czteroletnie technikum
Zawód: technik handlowiec 341[03]
Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla

dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w czteroletnim

okresie nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo

w cztero-

letnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w cztero-

letnim

okresie

nauczania

Semestry I -IV

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Klasy I -IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

Ekonomiczne i prawne
podstawy gospodarowania

13 9

164

2. Obsługa klienta

3. Towar jako przedmiot handlu

114

Zasoby ludzkie
w przedsiębiorstwie
handlowym

4 3

Finanse i rachunkowość
przedsiębiorstwa handlowego

11 8

138

Zarządzanie
przedsiębiorstwem
handlowym

7 5

Razem 50

630

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

Plan nauczania

Szkoła policealna
Zawód: technik handlowiec 341[03]
Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie.

Dla młodzieży Dla

dorosłych

Liczba

godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w dwuletnim

okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo

w dwuletnim

okresie

nauczania

Semestry I - IV

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Semestry I - IV

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

Ekonomiczne i prawne
podstawy gospodarowania

13 10

177

2. Obsługa klienta

3. Towar jako przedmiot handlu

123

Zasoby ludzkie
w przedsiębiorstwie handlowym

4 3

Finanse i rachunkowość
przedsiębiorstwa handlowego

11 8

150

Zarządzanie
przedsiębiorstwem handlowym

7 5

Razem 50

682

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

Plan nauczania

Szkoła policealna
Zawód: technik handlowiec 341[03]
Podbudowa programowa: liceum profilowane, profil ekonomiczno-
administracyjny.

Dla młodzieży Dla

dorosłych

Liczba godzin

tygodniowo

w rocznym

okresie nauczania

Liczba

godzin

tygodniowo
w rocznym

okresie

nauczania

Liczba

godzin

w rocznym

okresie

nauczania

Semestry I - II

Lp.

Moduły kształcenia

w zawodzie

Semestry I - II

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Obsługa klienta

2. Towar jako przedmiot handlu

108

Zasoby ludzkie
w przedsiębiorstwie
handlowym

3 2

Finanse i rachunkowość
przedsiębiorstwa handlowego

10 8

135

Zarządzanie
przedsiębiorstwem
handlowym

6 4

Razem 32

432

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 341[03].O1
Ekonomiczne i prawne podstawy gospodarowania

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,
– określać najważniejsze instytucje podstawowych gałęzi prawa,
– korzystać z różnych źródeł prawa,
– sporządzać decyzje administracyjne,
– podejmować decyzje o wykorzystaniu rzadkich zasobów, wymianie

dóbr i poziomie konsumpcji,

– określać zasady zarządzania zasobami ludzkimi,
– określać zasady gospodarowania zasobami rzeczowymi

i finansowymi,

– określać wpływ działań marketingowych na funkcjonowanie jednostek

organizacyjnych,

– prowadzić ewidencję zdarzeń gospodarczych,
– obliczać i analizować podstawowe wielkości ekonomiczne,
– interpretować dane statystyczne,
– prowadzić korespondencję biurową,
– stosować technologię komputerową i informacyjną.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol
jednostki
modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna
liczba godzin
na realizację

341[03].O1.01

Stosowanie przepisów prawa
w gospodarowaniu

341[03].O1.02

Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr
i usług

341[03].O1.03 Wykonywanie

prac

biurowych

112

341[03].O1.04 Zarządzanie zasobami ekonomicznymi

341[03].O1.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych

106

Razem 468

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Adamiec M., Kożusznik B.: Zarządzanie zasobami ludzkimi.
Wydawnictwo Akademickie, Kraków 2000
Banaszyk P.: Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997
Begg D., Fischer S., Darnbusch R.: Mikroekonomia. PWE, Warszawa
2003
Begg D., Fischer S., Darnbusch R.: Makroekonomia. PWE, Warszawa
2003
Bieńkowska G.: Przedsiębiorczość. Uproszczone formy ewidencji
gospodarczej stosowane w małych firmach. WSiP, Warszawa 2000

341[03].O1

Ekonomiczne i prawne podstawy

gospodarowania

341[03].O1.01

Stosowanie przepisów

prawa w gospodarowaniu

341[03].O1.02

Gospodarowanie na rynku

zasobów, dóbr

i usług

341[03].O1.03

Wykonywanie prac

biurowych

341[03].O1.04

Zarządzanie zasobami

ekonomicznymi

341[03].O1.05

Ewidencjonowanie zdarzeń

gospodarczych

Biernat B., Grobelna A., Warachim A.: Ćwiczenia z

mikro-

i makroekonomii. Edukator, Wrocław 2003
Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.:
Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000
Duliniec E.: Badania marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem.
PWN, Warszawa 2002
Griffin Rycky W.: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN,
Warszawa 2002
Hamrol A., Matura W.: Zarządzanie jakością: teoria i praktyka. PWN,
Warszawa 2002
Holtz I.: Technika doskonalenia jakości. WSiP, Warszawa 1999
Jog. V., Suszyński C.: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.
Wydawnictwo CIM, Warszawa 1995
Kinel K.: Technika pracy biurowej. Pisanie na klawiaturze komputera.
Cz.1. WSiP, Warszawa 2003
Komosa A.: Praca biurowa. Cz. 1 i 2. Ekonomik s.c., Warszawa 2002
Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa
2002
Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Scriptum,
Poznań 2001
Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Ekonomik s.c., Warszawa 2002
Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy makro- i mikroekonomii.
PWE, Warszawa 2002
Paczkowski A.: Zarządzanie zasobami ludzkimi: strategia – procesy –
metody. PWE, Warszawa 2003
Safin K.: Zarządzanie małą firmą. Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej, Wrocław 2003
Seidel R.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz. 1. Wydawnictwo
eMPi

, Poznań 2002

Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 2003
Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Praca biurowa. Cz. 2.
WSiP, Warszawa 2003
Żurakowski F.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zarządzanie. Cz. 1.
WSiP, Warszawa 2003

Jednostka modułowa 341[03].O1.01
Stosowanie przepisów prawa w gospodarowaniu

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posługiwać się podstawowymi pojęciami prawnymi,
– rozróżnić podstawowe gałęzie prawa,
– sklasyfikować rodzaje norm i przepisów,
– ustalić elementy stosunku prawnego,
– sklasyfikować rodzaje zdarzeń prawnych,
– zidentyfikować rodzaje wykładni prawa,
– scharakteryzować źródła prawa,
– przedstawić zakres obowiązywania prawa w czasie i przestrzeni,
– ocenić sytuację prawną podmiotów stosunku cywilnoprawnego,
– dostosować odpowiednią formę prawną do czynności prawnej,
– ocenić skutki niezachowania właściwej formy prawnej,
– ustalić warunki skutecznego działania pełnomocnika,
– określić przyczyny wygaśnięcia pełnomocnictwa,
– scharakteryzować instytucję przedawnienia roszczeń,
– określić sposoby nabycia i utraty własności,
– określić prawa i obowiązki współwłaścicieli,
– scharakteryzować instytucje użytkowania wieczystego,
– wyjaśnić znaczenie ksiąg wieczystych,
– rozróżnić źródła zobowiązań,
– scharakteryzować zasady wykonania zobowiązania,
– ustalić skutki niewykonania zobowiązania,
– przedstawić sposoby wygaśnięcia zobowiązania,
– zaprezentować strukturę administracji publicznej,
– sklasyfikować formy działania administracji publicznej,
– zaprojektować przebieg postępowania administracyjnego.

2. Materiał nauczania

Prawo w znaczeniu podmiotowym i przedmiotowym. System prawa.
Normy prawne i przepisy prawne.
Stosunki i zdarzenia prawne.
Wykładnia prawa.
Źródła prawa. Obowiązywanie prawa w czasie i przestrzeni.
Podmioty stosunków cywilnoprawnych.
Formy czynności prawnej.
Osoby fizyczne i osoby prawne.
Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo.
Przedawnienie roszczeń.

Instytucje prawa rzeczowego.
Atrybuty prawa własności.
Źródła zobowiązań. Zasady wykonania zobowiązań.
Skutki niewykonania zobowiązań. Sposoby wygaśnięcia zobowiązań.
Struktura administracji publicznej. Formy działania administracji
publicznej.
Postępowanie administracyjne.

3. Ćwiczenia

• Określanie rodzaju norm prawnych i

przepisów prawnych

na podstawie Kodeksu cywilnego.

• Ustalanie zdarzenia prawnego powodującego określony skutek

prawny.

• Analizowanie procesu legislacyjnego ustawy.

• Dokonywanie wykładni prawa ze względu na sposób jej

przeprowadzenia.

• Ustalanie sytuacji prawnej osoby fizycznej.

• Ocenianie ważności i

skuteczności wskazanej czynności

cywilnoprawnej.

• Dobieranie właściwej formy prawnej do wskazanej czynności

prawnej.

• Sporządzanie pełnomocnictwa ogólnego na podstawie Kodeksu

cywilnego.

• Ustalanie terminów przedawnienia roszczeń.

• Ustalanie sposobu nabycia prawa własności w określonej sytuacji.

• Sporządzanie wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej.

• Ustalanie skutków niewykonania lub nienależytego wykonania

zobowiązania.

• Ustalanie sposobów naprawienia szkody spowodowanej czynem

niedozwolonym.

• Sporządzanie umowy sprzedaży.

• Sporządzanie decyzji administracyjnej w

sprawie wydania

zezwolenia.

4. Środki dydaktyczne

Materiały źródłowe: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, kodeksy
z komentarzem, ustawy, rozporządzenia, akty prawa miejscowego,
orzecznictwo sądowe i gospodarcze.
Dzienniki Ustaw, Monitory Polskie, dzienniki resortowe i wojewódzkie.
Wzory pism z zakresu prawa.
Czasopisma i wydawnictwa prawne.

Programy komputerowe, filmy edukacyjne z

zakresu prawa

i administracji.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania

metodyczne

do realizacji programu

jednostki

Podczas

realizacji

programu jednostki modułowej należy zwracać

uwagę na kształtowanie umiejętności myślenia w kategoriach prawnych,
analizowania i interpretowania norm prawnych oraz odwoływania się do
tekstów źródłowych. Należy podkreślać, że wiedza z zakresu prawa
umożliwia zrozumienie mechanizmów funkcjonowania państwa i jest
potrzebna do uczestniczenia w życiu społeczno-gospodarczym.
Ze względu na specyficzną terminologię prawną, celowe jest
zastosowanie metod podających (wykład informacyjny, pogadanka) oraz
w

szerokim zakresie metod aktywizujących, takich jak: dyskusja

dydaktyczna, metoda przypadków, metoda sytuacyjna. Dla osiągnięcia
celów kształcenia jednostki należy również zaplanować ćwiczenia
praktyczne z wykorzystaniem tekstów źródłowych. Zajęcia edukacyjne
powinny odbywać się w grupach 15 osobowych,

w pracowni wyposażonej w literaturę, teksty źródłowe, wzory pism,
formularze i

druki, filmy edukacyjne, a także w

komputery

z odpowiednim oprogramowaniem. Wskazane jest organizowanie
wycieczek do organów administracji i sądów.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych

ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.
Kryteria oceniania powinny uwzględniać założone cele kształcenia oraz
aktywność uczniów na zajęciach, umiejętność współpracy
w grupie, umiejętność posługiwania się terminologią prawniczą oraz
twórczego myślenia.
Proces

oceniania powinien obejmować:

– diagnozę programu,
– sprawdzanie poziomu wiedzy ucznia przed przystąpieniem

do realizacji p postępów uczniów w nauce w toku realizacji programu
oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu celów kształcenia,

– sprawdzanie wiadomości i umiejętności po zrealizowaniu programu.

Do sprawdzenia osiągnięć szkolnych uczniów można wykorzystać
następujące metody:
– sprawdzian ustny w formie pytań i dyskusji,
– sprawdzian pisemny: krótka wypowiedź na piśmie lub rozwiązanie

zadania problemowego,

– ukierunkowaną obserwację czynności ucznia: w czasie wykonywania

ćwiczeń, należy zwrócić uwagę na dobór źródeł prawa, interpretację
przepisów oraz stosowanie specyficznych form wypowiedzi
i konstrukcji zapisów w dokumentach prawnych,

– testy osiągnięć szkolnych z zadaniami otwartymi, z luką

i wielokrotnego wyboru.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod
sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Jednostka modułowa 341[03].O1.02
Gospodarowanie na rynku zasobów, dóbr i usług

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– wyjaśnić konieczność dokonywania wyborów ekonomicznych,
– podać przykłady kosztów alternatywnych dokonywanych wyborów,
– podjąć decyzję ekonomiczną w

procesie produkcji, wymiany

i konsumpcji,

– scharakteryzować sposoby rozwiązywania problemów niedoboru

w różnych systemach ekonomicznych,

– wykazać współzależność działających na rynku podmiotów

gospodarczych,

– wyjaśnić zasadność równowagi odpływów płatności z dopływami do

ruchu okrężnego produktu i dochodu,

– wyjaśnić mechanizm funkcjonowania rynku,
– uzasadnić, że decyzje producenta w zakresie zmiany ceny zależą od

elastyczności popytu,

– uzasadniać, że decyzje konsumenta w zakresie dokonywania zakupu

zależą od elastyczności podaży,

– uzasadnić konieczność równoważenia rynku,
– wskazać konsekwencje zachwiania równowagi gospodarczej,
– dokonać interpretacji wskaźników opisujących skutki zachwiania

równowagi gospodarczej,

– uzasadnić potrzebę ingerencji rządu i Banku Centralnego w procesy

gospodarcze,

– wykazać wpływ instrumentów polityki fiskalnej i

monetarnej

na decyzje podmiotów gospodarczych,

– wykazać znaczenie wymiany międzynarodowej dla gospodarki Polski,
– określić znaczenie unijnych funduszy strukturalnych i spójności dla

rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.

2. Materiał kształcenia

Wybór i koszt alternatywny.
Decyzje konsumentów i producentów w procesie gospodarowania.
Systemy ekonomiczne.
Obieg okrężny produktu i dochodu.
Odpływy i dopływy płatności.
Mierzenie efektów działalności gospodarczej.
Produkt Krajowy Brutto.
Mechanizm funkcjonowania rynku.
Elastyczność popytu i podaży. Równowaga rynkowa.

Zachwianie równowagi rynkowej i jego konsekwencje.
Bezrobocie i inflacja.
Ingerencja rządu i Banku Centralnego w procesy gospodarcze. Polityka
fiskalna i monetarna.
Ekonomia gospodarki otwartej.
Jednolity rynek europejski. Fundusze strukturalne i spójności.

3. Ćwiczenia

• Dokonanie wyboru ekonomicznego.

• Alokacja zasobów ekonomicznych w różnych systemach społeczno-

gospodarczych.

• Projektowanie transakcji kupna-sprzedaży zasobów i dóbr.

• Analizowanie dynamiki Produktu Krajowego Brutto.

• Wyznaczanie ceny równowagi na przykładzie określonego produktu.

• Analizowanie działania mechanizmu rynkowego, powstawania

nadwyżki i niedoboru na przykładzie określonego produktu.

• Interpretacja wskaźników elastyczności popytu.

• Obliczanie przychodów producentów przy zmianach cen przy popycie

elastycznym i nieelastycznym.

• Analizowanie lokalnego i krajowego rynku pracy z wykorzystaniem

współczynników aktywizacji zawodowej, zatrudnienia i stopy
bezrobocia.

• Obliczanie i interpretacja wskaźnika cen towarów i usług

konsumpcyjnych.

• Analizowanie korzyści i kosztów inflacji.

• Ustalanie struktury i analizowanie dynamiki dochodów i wydatków

państwa na podstawie danych statystycznych.

• Analizowanie bilansu płatniczego Polski.

4. Środki dydaktyczne

Zestawy: foliogramów, filmów dydaktycznych.
Materiały źródłowe: czasopisma ekonomiczne i prawne, roczniki
statystyczne.
Opisy zdarzeń, gier dydaktycznych, scenariusze inscenizacji.
Zestawy ćwiczeń dla ucznia.
Techniczne środki kształcenia.

Wskazania metodyczne do realizacji

programu

jednostki

Program nauczania jednostki modułowej porządkuje wiedzę uczniów
o funkcjonowaniu gospodarki, nabytą na zajęciach z

różnych

przedmiotów ogólnokształcących. Wiedza ta ułatwi im kształtowanie
umiejętności analizowania i interpretowania tych kategorii, procesów i
zjawisk gospodarczych, które będą niezbędne przy podejmowaniu
decyzji o wykorzystaniu rzadkich zasobów, wymianie dóbr i poziomie
konsumpcji. Nabyte w

czasie realizacji programu wiadomości

i umiejętności stanowią podstawę do osiągnięcia celów innych jednostek
modułowych, modułu ogólnozawodowego oraz modułów zawodowych.
Dominującymi metodami nauczania powinny być metody
aktywizujące, takie jak: metoda przypadków, sytuacyjna, gier
dydaktycznych (symulacyjnych i decyzyjnych), inscenizacji, dyskusji
dydaktycznej oraz metody praktyczne: ćwiczenia praktyczne i metoda
projektów.
Szczególnej uwadze poleca się metodę projektów dającą możliwość
doskonalenia, poszerzania i dopełniania nie tylko celów kształcenia
ogólnozawodowego, ale i ponadzawodowego, w

szczególności:

rozwiązywania problemów w

twórczy sposób, poszukiwania,

porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz
współpracy w zespole. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać się w 15
osobowych grupach.

6. Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych

ucznia

Zagadnienia zawarte programie jednostki modułowej były
przedmiotem rozważań we wcześniejszych etapach edukacyjnych.
Dlatego konieczne jest przeprowadzenie badań diagnozujących, na
podstawie, których możliwe będzie zaplanowanie zajęć edukacyjnych
stosownie do poziomu wiedzy i umiejętności uczniów.
Badania kształtujące, określające aktualny poziom wiedzy
i umiejętności uczniów, mogą być prowadzone z

zastosowaniem

różnych form prac pisemnych (testy osiągnięć szkolnych, opisy,
raporty), ustnych (wypowiedzi ustne uczniów podczas pogadanki lub
dyskusji), albo na podstawie obserwacji wykonanych ćwiczeń
i projektów.

W czasie obserwacji należy zwracać uwagę na inicjatywę

i aktywność uczniów oraz umiejętność współpracy w zespole. Ocena
poziomu umiejętności wymaga od nauczyciela przygotowania,
odpowiednich kryteriów oceny.

Jednostka modułowa 341[03].O1.03
Wykonywanie prac biurowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić stanowiska pracy biurowej w jednostce organizacyjnej,
– zorganizować stanowisko pracy biurowej z zastosowaniem zasad

ergonomii,

– zastosować ogólne zasady formułowania i formatowania pism,
– sporządzić pisma z zastosowaniem metody mnemotechnicznej,
– sporządzić pisma w różnych układach graficznych,
– wykonać czynności związane z przyjmowaniem korespondencji,
– zastosować biurowe urządzenia techniczne,
– odebrać i przekazać informacje za pomocą poczty elektronicznej,
– wykonać prace biurowe zgodnie z przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy.

2. Materiał nauczania

Struktura organizacyjna jednostki.
Stanowiska pracy biurowej. Biurowe urządzenia techniczne.
Bezpieczeństwo i higiena pracy biurowej.
Ergonomia pracy.
Metoda mnemotechniczna.
Klasyfikacja pism biurowych.
Układy graficzne tekstów.
Elementy pisma i ich rozmieszczenie.
Zasady redagowania pism.

3. Ćwiczenia

• Projektowanie stanowiska pracy biurowej zgodnie z wymaganiami

ergonomii.

• Analizowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy biurowej.

• Zapisywanie i znakowanie pism w dzienniku podawczym.

• Doskonalenie biegłości pisania metodą mnemotechniczną.

• Opracowywanie i edytowanie pism w układzie graficznym: blokowym,

a linea, a linea z interlinią.

• Odbiór i przekaz informacji pocztą elektroniczną.

• Analizowanie instrukcji obsługi biurowych urządzeń technicznych.

• Obsługa biurowych urządzeń technicznych.

4. Środki dydaktyczne

Teksty przewodnie.
Wzory pism i układów graficznych tekstów.
Instrukcje obsługi biurowych urządzeń technicznych.
Urządzenia techniczne: telefon, faks, kserokopiarka, niszczarka.
Programy komputerowe.
Techniczne środki kształcenia: maszyny do pisania, komputery.

5. Wskazania

metodyczne

do realizacji programu

jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie
uczniów do wykonywania podstawowych prac biurowych.
Program jednostki modułowej powinien być realizowany metodami
praktycznymi z szerokim zastosowaniem metody tekstu przewodniego
oraz ćwiczeń praktycznych połączonych z pokazem. Zajęcia edukacyjne
powinny być prowadzone w

pracowni symulacyjnej, wyposażonej

w nowoczesny sprzęt biurowy i środki łączności, w grupach 8 -10
osobowych. Uczniowie powinni wykonywać ćwiczenia indywidualnie.
Metody podające, takie jak: wykład informacyjny i pogadanka mogą być
zastosowane przy omawianiu wymagań ergonomii oraz przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, w pierwszej fazie realizacji programu
jednostki.
Umiejętności, określone w programie jednostki, będą doskonalone
podczas realizacji programów innych jednostek modułowych zawartych
w module ogólnozawodowym i modułach zawodowych.

6. Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych

ucznia

Sprawdzanie i ocenianie w trakcie realizacji programu jednostki
modułowej ma na celu dostarczenie informacji dotyczących zakresu
i poziomu realizacji celów kształcenia oraz rozpoznawanie trudności
w osiąganiu tych celów. Przewidziana w programie nauczania duża
ilość ćwiczeń wymaga, aby ocenianiu podlegały umiejętności
praktyczne, a zwłaszcza: organizacja stanowiska pracy, sprawność
obsługi urządzeń oraz przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy. Ocena umiejętności praktycznych powinna być
dokonywana na podstawie obserwacji pracy uczniów podczas
wykonywania zadań.
Celowe jest włączenie do badań sumatywnych oceny zawartości teczki
osiągnięć ucznia, w której powinny być zgromadzone następujące jego
prace: projekt stanowiska pracy biurowej, zestaw pism w różnych

sprawach, opracowanych i zredagowanych w różnych formach
graficznych.

Jednostka modułowa 341[03].O1.04
Zarządzanie zasobami ekonomicznymi

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić istotę i cele zarządzania,
– scharakteryzować podstawowe funkcje i zakres zarządzania,
– scharakteryzować współczesne techniki zarządzania,
– określić etapy zarządzania,
– scharakteryzować strategie zarządzania,
– określić rolę marketingu w zarządzaniu strategicznym,
– scharakteryzować style zarządzania i kierowania,
– określić związki między strategiami zarządzania zasobami

rzeczowymi, ludzkimi, finansowymi a efektami ekonomicznymi,

– określić znaczenie zarządzania jakością,
– scharakteryzować systemy zarządzania jakością,
– posłużyć się dokumentacją systemów zarządzania jakością,
– rozróżnić miary statystyczne,
– zastosować obliczenia statystyczne w procesie podejmowania

decyzji,

– przeprowadzić analizę efektywności ekonomicznej jednostki

organizacyjnej z uwzględnieniem wskaźników statystycznych.

2. Materiał nauczania

Istota i cele zarządzania. Funkcje i zakres zarządzania.
Etapy zarządzania.
Style zarządzania i kierowania.
Współczesne techniki zarządzania.
Rola marketingu w zarządzaniu strategicznym.
Zarządzanie zasobami rzeczowymi, ludzkimi i finansowymi.
Kierowanie pracą zespołu. Cechy dobrego menedżera.
Zarządzanie jakością.
Jakość jako sfera prac prawno – organizacyjnych.
Systemy zarządzania jakością.
Dokumentacja systemu zarządzania jakością.
Podstawowe miary statystyczne.
Zastosowanie wskaźników statystycznych.
Znaczenie obliczeń statystycznych w procesie podejmowania decyzji.

3. Ćwiczenia

• Określanie cech menedżera.

• Rozróżnianie stylów kierowania.

• Analizowanie dokumentacji zarządzania jakością.

• Określanie czynników wpływających na decyzje konsumenta.

• Obliczanie podstawowych miar statystycznych.

• Graficzna prezentacja wyników obliczeń statystycznych.

• Interpretacja wskaźników statystycznych.

• Analizowanie efektywności ekonomicznej jednostki organizacyjnej

z zastosowaniem wskaźników statystycznych.

4. Środki dydaktyczne

Plansze.
Zestaw foliogramów.
Materiały źródłowe: przykładowe dokumentacje (lub ich elementy)
systemów zarządzania jakością.
Zestaw ćwiczeń dla ucznia.
Programy komputerowe do obliczeń statystycznych.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania

metodyczne

do realizacji programu

jednostki

Zagadnienia

ujęte w programie jednostki mają charakter ogólny. Ich

uszczegółowienie i usystematyzowanie przewidziane jest w trakcie
realizacji programów jednostek modułowych zawartych w modułach
zawodowych. Podczas realizacji programu jednostki należy zwrócić
uwagę na rolę zarządzania w procesie gospodarowania zasobami, ze
szczególnym uwzględnieniem zarządzania jakością. Wskazane jest
kształtowanie umiejętności wykorzystywania miar statystycznych
i działań marketingowych w procesie podejmowania decyzji.
Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone aktywizującymi
metodami nauczania. Szczególnie polecane są metody: przypadków,
sytuacyjna, projektów oraz różne odmiany dyskusji dydaktycznych.
Celowe jest również zastosowanie specyficznych dla prac
wdrożeniowych z zakresu jakości, narzędzi i technik rozwiązywania
problemów.
Ćwiczenia z zakresu obliczeń statystycznych oraz prezentacji
wyników tych obliczeń technikami komputerowymi, powinny odbywać
się w

grupach 10 – 15 osobowych w pracowni komputerowej

z indywidualnym dostępem ucznia do komputera.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych

ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia powinno odbywać się
systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Poziom
umiejętności uczniów w posługiwaniu się programami komputerowymi
stosowanymi do obliczeń statystycznych i graficznej prezentacji
wyników, sprawdzamy w początkowej fazie realizacji programu.
Do sprawdzenia osiągnięć ucznia można zastosować następujące
metody:
– sprawdzian ustny - może być przeprowadzony w formie pytań

i dyskusji w celu sprawdzenia umiejętności posługiwania się
terminologią ekonomiczną oraz właściwego argumentowania
i wnioskowania,

– sprawdzian pisemny - wypowiedź pisemna, np.: na temat systemów

zarządzania jakością,

– obserwację czynności uczniów w czasie wykonywania zadań

praktycznych.

Podczas oceniania należy uwzględnić również: aktywność uczniów
w czasie zajęć, sposób prezentowania wytworów pracy indywidualnej
i grupowej.
Jako badanie sumatywne można zastosować metodę projektów
w ramach, której uczniowie dokonają interpretacji wskaźników
statystycznych i na ich podstawie ocenią efektywność ekonomiczną
jednostki organizacyjnej.

Jednostka modułowa 341[03].O1.05
Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić uregulowania prawne dotyczące prowadzenia

rachunkowości,

– posłużyć się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,
– określić nadrzędne zasady rachunkowości,
– rozróżnić typy operacji gospodarczych,
– sporządzić dowody księgowe,
– zastosować procedury przygotowania dowodów do księgowania,
– dokonać archiwizacji dowodów księgowych,
– określić źródła przychodów,
– sklasyfikować koszty według układu rodzajowego,
– określić koszty jednostkowe,
– ustalić cenę sprzedaży,
– przeprowadzić inwentaryzację zapasów,
– zaewidencjonować przychody i

koszty uzyskania przychodów

w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,

– ustalić podatek dochodowy od osób fizycznych,
– dokonać zapisów w rejestrze zakupów i sprzedaży VAT,
– rozliczyć podatek VAT,
– obliczyć wynagrodzenia pracowników,
– sporządzić listę płac,
– przeprowadzić ewidencję gospodarczą z zastosowaniem programu

komputerowego dla podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

– sporządzić deklaracje ZUS i podatkowe przy pomocy programów

komputerowych.

2. Materiał nauczania

Podstawy prawne prowadzenia rachunkowości.
Zakres podmiotowy rachunkowości.
Typy operacji gospodarczych.
Dokumentacja księgowa.
Inwentaryzacja: cel, zasady, dokumentacja.
Źródła przychodów.
Klasyfikacja kosztów według rodzajów. Kalkulacja.
Podatek dochodowy od osób fizycznych. Podatek VAT.
Rozliczenia dotyczące wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych.

Ewidencja gospodarcza uproszczona: podatkowa księga przychodów
i rozchodów, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

3. Ćwiczenia

• Przeprowadzanie inwentaryzacji zapasów.

• Sporządzanie dowodów księgowych.

• Kontrolowanie i archiwizacja dowodów księgowych.

• Sporządzanie imiennych kart przychodów pracowników.

• Sporządzanie listy płac.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych w podatkowej księdze

przychodów i rozchodów.

• Prowadzenie rejestru zakupów i sprzedaży VAT.

• Sporządzanie deklaracji ZUS i deklaracji podatkowej.

• Ewidencjonowanie przychodów w celu opodatkowania ich ryczałtem

od przychodów ewidencjonowanych.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw foliogramów.
Przepisy prawa podatkowego.
Druki dokumentów i deklaracji podatkowych i ZUS.
Arkusze spisu z natury.
Wzór ewidencji przychodów ewidencjonowanych.
Księga przychodów i rozchodów.
Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Ewidencja wyposażenia.
Ewidencja przebiegu pojazdów.
Rejestry zakupów i sprzedaży VAT.
Imienne karty przychodów pracowników.
Listy płac.
Programy komputerowe dotyczące prowadzenia ewidencji
uproszczonej.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania

metodyczne

do realizacji programu

jednostki

Celem

realizacji

programu jednostki jest przygotowanie uczniów do

prowadzenia uproszczonych form rachunkowości. Ćwiczenia z zakresu
ewidencji zdarzeń gospodarczych należy ograniczyć do ewidencji
uproszczonej w

formie księgi przychodów i

rozchodów, ryczałtu

przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej. Wskazane jest
prowadzenie ewidencji z zastosowaniem programów komputerowych.

Szczególną uwagę należy zwracać na pracę z

dokumentami

księgowymi. Uczniowie powinni opanować umiejętność posługiwania się
nimi w ewidencji i rozliczeniach z ZUS i urzędem skarbowym.
Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia możliwe będzie pod
warunkiem wykonania przez uczniów wskazanych ćwiczeń. Treść
ćwiczeń powinna odzwierciedlać rzeczywiste zdarzenia gospodarcze.
Wykonywanie przez uczniów ćwiczeń powinno być poprzedzone
pokazem.
Zajęcia powinny odbywać się w nowocześnie wyposażonej pracowni,
w

której oprócz komputerów z oprogramowaniem finansowo-

księgowym, powinny znajdować się zestawy druków i dokumentów,
literatura oraz odpowiednie przepisy z zakresu prawa podatkowego.
Ćwiczenia należy prowadzić w grupach 15 osobowych, z dostępem
każdego ucznia do komputera.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych

ucznia

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się według
określonych kryteriów, w trakcie i na zakończenie realizacji programu
jednostki modułowej.
W procesie sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów należy
zwracać uwagę na ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych oraz
prowadzenie rozliczeń z tytułu wynagrodzeń, podatków i ubezpieczeń
społecznych.
Ocena zakresu i poziomu realizacji programu może być dokonywana na
podstawie sprawdzianów ustnych, sprawdzianów pisemnych oraz
obserwacji pracy uczniów podczas realizacji zadań.
Ocena sumatywna powinna uwzględniać wyniki sprawdzianów oraz
efekty i jakość wykonanych zadań.
Sumatywnej oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów można także
dokonać na podstawie analizy tak zwanego portfolio, czyli teczki
osiągnięć, w

której gromadzone są wytwory pracy ucznia oraz

kwestionariusze oceny i

samooceny za poszczególne zadania

wykonywane przez ucznia w trakcie realizacji jednostki modułowej.
Należy podkreślić, że konsekwentne stosowanie tej metody
przygotowuje ucznia do przyjmowania odpowiedzialności za własną
pracę, szczególnie istotnej w wypełnianiu zadań zawodowych z zakresu
rachunkowości.

Moduł 341[03].Z1
Obsługa klienta

1. Cele kształcenia.

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– wykorzystywać wiedzę z psychologii w kontaktach z klientami,
– stosować

środki komunikacji interpersonalnej w

kontaktach

z klientami,

– posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu handlu,
– wyodrębniać segmenty rynku,
– prowadzić badania marketingowe,
– prowadzić negocjacje z klientami i kontrahentami,
– posługiwać się językiem obcym podczas rozmowy sprzedażowej,
– stosować zasady racjonalnej organizacji pracy,
– organizować proces sprzedaży w handlu detalicznym i hurtowym,
– prowadzić racjonalną gospodarkę zapasami,
– określać funkcje obiektów handlowych,
– posługiwać się nowoczesnymi urządzeniami, sprzętem technicznym

i urządzeniami biurowymi podczas działalności handlowej,

– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizację

341[03].Z1.01 Identyfikacja

zachowań konsumentów

341[03].Z1.02

Organizowanie i wyposażanie obiektów
handlowych

341[03].Z1.03 Wykonywanie

czynności związanych

z procesem sprzedaży

102

341[03].Z1.04

Prowadzenie rozmowy sprzedażowej
w języku obcym

Razem

216

3. Schemat układu jednostek modułowych

341[03].Z1

Obsługa klienta

341[03].Z1.02

Identyfikacja zachowań

konsumentów

341[03].Z1.01

Organizowanie i wyposażanie

obiektów handlowych

341[03].Z1.03

Wykonywanie czynności

związanych z procesem

sprzedaży

341[03].Z1.04

Prowadzenie rozmowy

sprzedażowej w języku obcym

4. Literatura

Cialdini R.: Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 1999
Cox R. Brittain.: Zarządzanie sprzedażą detaliczną. PWE, Warszawa
2000
Chwałek J.: Nowoczesny sklep. WSiP, Warszawa 2002
Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. WSiP, Warszawa
2003
Garbarski L.: Zrozumieć nabywcę. PWE, Warszawa 1999
Gordon J.H.: Relacje z klientem. Marketing partnerski. PWE. Warszawa
2001
Komosa A.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej. Ekonomik s.c.,
Warszawa 2002
Komosa A.: Organizacja sprzedaży. Ekonomik s.c., Warszawa 2002
Mazurek-Łopacińska K.: Zachowania nabywców jako podstawa strategii
marketingowej. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław 1997
Scheh G.: Profesjonalny sprzedawca. Dom Wydawniczy ABC, Kraków
2001

Storbacka K, Lehitinen J.R.: Sztuka budowania trwałych związków
z klientami. Dom Wydawniczy ABC, Kraków 2001
Światowy G:. Zachowania nabywców. Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej, Wrocław 1994
Zachowania konsumenckie. Teoria i praktyka. Redakcja Naukowa Jerzy
Woś, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2003

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych

Jednostka modułowa 341[03].Z1.01
Organizowanie i wyposażanie obiektów handlowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
− dokonać klasyfikacji podmiotów gospodarczych funkcjonujących

w handlu,

− sporządzić schemat organizacyjny przedsiębiorstwa handlowego,

− określić rodzaje obiektów handlowych,

− scharakteryzować funkcje obiektów handlowych,

− sporządzić umowę najmu i dzierżawy lokalu handlowego,

− zaprojektować salę sprzedaży detalicznej,

− posłużyć się nowoczesnym sprzętem technicznym,

− zaprojektować wnętrze magazynu hurtowego,

− zaplanować uzupełniającą działalność produkcyjną i usługową,

− zastosować przepisy bezpieczeństwa, higieny pracy, ochrony

środowiska dotyczące funkcjonowania obiektów handlowych,

− zastosować wymagania ergonomii.

2. Materiał nauczania

Istota handlu, jego zadania i klasyfikacja.
Przedsiębiorstwo handlowe i jego zadania.
Klasyfikacja podmiotów gospodarczych prowadzących działalność
handlową.
Organizacja przedsiębiorstwa handlowego.
Rodzaje i charakterystyka obiektów handlowych.
Oddziaływanie konkurencji na kształtowanie się nowych form handlowych.
Formy i funkcje handlu detalicznego.
Lokal sklepowy. Standard wyposażenia. Umowa najmu i dzierżawy.
Formy i funkcje handlu hurtowego.
Magazyny i ich lokalizacja. Wyposażenie magazynów.
Formy działalności gospodarczej uzupełniające działalność handlową.

3. Ćwiczenia

• Dokonywanie podziału podmiotów gospodarczych.

• Sporządzanie schematu organizacyjnego przedsiębiorstwa

handlowego.

• Sporządzanie umowy najmu i dzierżawy lokalu sklepowego.

• Projektowanie wnętrza sklepu.

• Projektowanie wnętrza magazynu handlowego.

• Planowanie działalności uzupełniającej handel.

4. Środki dydaktyczne

Schematy, plansze, foliogramy.
Materiały źródłowe: przepisy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i

ochrony środowiska dotyczące

funkcjonowania obiektów handlowych.
Katalogi mebli sklepowych i wyposażenia magazynów.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizując program jednostki modułowej: Organizacja i wyposażanie

obiektów handlowych, należy zwracać szczególną uwagę na wynikające
z postępu technicznego zmiany zachodzące w wyposażeniu sklepów
i magazynów. Uczniowie powinni zapoznać się z nowoczesnymi, dobrze
wyposażonymi placówkami handlowymi uczestnicząc w wycieczkach
połączonych z pokazem obsługi środków technicznych.

W procesie nauczania - uczenia się, zalecane są aktywizujące oraz

praktyczne metody nauczania, ze szczególnym uwzględnieniem metody
projektów, która może być zastosowana przy planowaniu wnętrza sklepu
i wnętrza magazynu handlowego.

Zajęcia edukacyjne powinny być prowadzone w 15 osobowych

grupach, z możliwością korzystania z techniki komputerowej i technologii
informacyjnej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Ze względu na problemowy charakter zagadnień zawartych w

materiale jednostki modułowej, sprawdzanie postępów edukacyjnych
uczniów powinno opierać się na obserwacji ich pracy w

trakcie

wykonywania ćwiczeń praktycznych i

aktywności podczas dyskusji

dydaktycznych. Ocenie powinny również podlegać umiejętności:
wyszukiwania i przetwarzania informacji, prawidłowość wnioskowania,
terminowość wykonania wskazanych zadań praktycznych.

Niezbędne jest również zaplanowanie badań sumatywnych. Jako

narzędzia pomiaru do tych badań można zastosować test składający się
z zadań wielokrotnego wyboru oraz kartę oceny prac projektowych.

Jednostka modułowa 341[03].Z1.02
Identyfikacja zachowań konsumentów

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– scharakteryzować proces komunikacji interpersonalnej,
– zidentyfikować motywy zachowań konsumentów,
– wykorzystać prawidłowości związane z

motywami zachowań

konsumentów,

– przeprowadzić efektywne rozmowy, dyskusje i negocjacje z klientami,
– zaplanować i przygotować badania marketingowe,
– przeprowadzić badanie marketingowe zachowań konsumentów,
– wyodrębnić segmenty rynku na podstawie różnych kryteriów.

2. Materiał nauczania

Proces komunikacji. Rodzaje komunikacji. Komunikacja werbalna
i niewerbalna. Zakłócenia w procesie porozumiewania się.
Typy i cechy osobowości. Pojęcie motywu i motywacji. Temperament.
Typologia i charakterystyka temperamentu.
Istota i uwarunkowania negocjacji. Techniki i przebieg negocjacji.
Analiza potrzeb i zachowań nabywców. Uwarunkowania procesu zakupu.
Wpływ czynników demograficznych, ekonomicznych, socjologicznych
i kulturowych na decyzje konsumentów.
Badania marketingowe. Segmentacja rynku. Typologia konsumentów.
Kultura osobista sprzedawcy.
Wizerunek profesjonalnego sprzedawcy.

3. Ćwiczenia

• Określanie cech profesjonalnego sprzedawcy.

• Nawiązywanie kontaktów, stosowanie form grzecznościowych.

• Charakteryzowanie różnych zachowań klientów.

• Prowadzenie negocjacji w warunkach symulacyjnych.

• Prowadzenie rozmów z klientami w warunkach symulacyjnych.

• Dokonywanie oceny własnych cech jako negocjatora.

• Konstruowanie kwestionariusza ankiety do badań marketingowych.

• Przeprowadzenie badań marketingowych wybranymi technikami.

• Opracowanie prognozy rynkowej na podstawie

wyników badań

marketingowych.

• Określanie kryteriów segmentacji rynku wybranego produktu.

4. Środki dydaktyczne

Foliogramy, plansze, schematy.
Foldery, plakaty, informatory.
Opisy zdarzeń, scenariusze inscenizacji.
Filmy edukacyjne, nagrania magnetofonowe.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej „Identyfikacja zachowań konsumentów”

stanowi podstawę do kształtowania umiejętności analizowania
i modelowania zachowań konsumentów. Ponieważ wiedza z tego zakresu
stanowi główny element strategii przedsiębiorstw działających na rynku,
nauczyciel powinien zachęcać uczniów do pogłębiania tej wiedzy drogą
samokształcenia, przy wykorzystaniu różnych źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się powinny być zastosowane

aktywizujące

metody nauczania, a

zwłaszcza: metoda przypadków,

symulacyjna, projektów, inscenizacji oraz dyskusji dydaktycznych. Metody
aktywizujące dają uczniowi możliwość uczestnictwa w

wymianie

poglądów, wypowiadania własnych opinii, analizowania, wartościowania
omawianych zjawisk oraz wskazywania optymalnych rozwiązań. Tworzy
to podstawy do kształtowania takich cech jak: umiejętność oceniania,
wartościowania, analizowania, wysuwania własnych opinii i wniosków.
Wskazane jest także organizowanie spotkań z

psychologiem,

pracownikami marketingu i handlu.

Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone w

pracowni

wyposażonej w nowoczesny sprzęt multimedialny, w grupach do 15-osób.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i

ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć

informacji dotyczących zakresu i poziomu realizacji celów określonych
w jednostce modułowej.

Ze względu na społeczny i wychowawczy charakter kształtowanych

umiejętności sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
głównie poprzez obserwację ich zachowań w

czasie wykonywania

ćwiczeń z zakresu komunikacji interpersonalnej.

Jako badanie sumatywne można zastosować sprawdzenie i ocenianie

projektu z zakresu planowania i prowadzenia badań marketingowych.
Projekt ten, z uwagi na szeroki zakres podejmowanych działań, powinien
być wykonany przez grupę uczniów. W tym przypadku nauczyciel,
w

uzgodnieniu z

uczniami, powinien określić sposób oceny udziału

każdego ucznia w wykonaniu projektu.

Jednostka modułowa 341[03].Z1.03
Wykonywanie czynności związanych z procesem sprzedaży

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posłużyć się pojęciami z zakresu handlu i towaroznawstwa,
– zorganizować stanowisko pracy,
– zorganizować proces sprzedaży detalicznej i hurtowej,
– dobrać i zastosować formę sprzedaży odpowiednio do asortymentu

towarowego,

– przeprowadzić rozmowy sprzedażowe,
– określić prawa konsumenta,
– przeprowadzić postępowanie reklamacyjne,
– udzielić porady dotyczącej sprzedawanego towaru, w tym zaoferować

towary komplementarne i substytucyjne,

– zastosować różne formy aktywizacji sprzedaży,
– zarejestrować sprzedaż, sporządzić dowody sprzedaży i

dowody

korygujące,

– obliczyć wysokość podatku VAT od sprzedaży,
– przyjąć zapłatę za towar w różnych formach,
– dokonać rozliczeń w formach bezgotówkowych,
– odprowadzić utarg,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i

higieny pracy dotyczące

prowadzenia procesu sprzedaży.

2. Materiał nauczania

Technologia i formy sprzedaży. Wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania
technologii sprzedaży: efektywność, innowacje, marketing, aktywizacja,
merchandising, rozmieszczenie towarów.
Organizacja sprzedaży detalicznej i hurtowej.
Odpowiedzialność materialna pracowników.
Umiejętność prowadzenia sprzedaży, rozmowa sprzedażowa.
Rejestracja sprzedaży z wykorzystaniem kasy fiskalnej.
Podatek VAT. Dowody sprzedaży.
Inkaso należności. Odprowadzanie utargów.
Reklamacje.

3. Ćwiczenia

• Dobór asortymentu towarowego dla określonej placówki handlowej.

• Prowadzenie rozmowy sprzedażowej.

• Obliczanie podatku VAT od sprzedaży.

• Sporządzanie dowodów sprzedaży.

• Rejestrowanie sprzedaży z zastosowaniem kasy fiskalnej.

• Obsługa wag i innych środków technicznych stosowanych w handlu.

• Wypełnianie dokumentów związanych z odprowadzaniem utargu.

• Przeprowadzenie postępowania reklamacyjnego.

4. Środki dydaktyczne

Schematy, plansze, foliogramy.
Kasy fiskalne, wagi, inne środki techniczne stosowane w

handlu

detalicznym.
Instrukcje obsługi środków technicznych stosowanych w

handlu

detalicznym.
Druki: paragony, rachunki, faktury, faktury korygujące, zgłoszenia
reklamacyjne, rozliczenia kas fiskalnych.
Zbiory ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej: Wykonywanie czynności

związanych z procesem sprzedaży, nawiązuje do wiedzy uczniów
z zakresu towaroznawstwa, dokumentowania zdarzeń gospodarczych,
sporządzania podstawowych dowodów księgowych. Podczas realizacji
programu jednostki należy skupić się na kształtowaniu umiejętności
związanych z techniką i technologią sprzedaży: prowadzenie rozmowy
sprzedażowej, obsługa kasy fiskalnej i

prowadzenie dokumentacji

sprzedażowej.

Ze względu na praktyczny charakter materiału jednostki modułowej

w procesie nauczania – uczenia się należy zastosować głównie metody
praktyczne, w tym metodę tekstu przewodniego.

Szczególny nacisk należy położyć na wykonywanie przez ucznia jak

największej liczby zadań praktycznych z wykorzystaniem kasy fiskalnej
i innych środków technicznych, stosowanych w handlu oraz na pracę
z

dokumentami, jako typowych dla zadań zawodowych technika

handlowca.

Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w 15 - 16 osobowych

grupach, w symulacyjnej firmie handlowej.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie

na podstawie kryteriów uwzględniających zaplanowane cele kształcenia,
a w szczególności: organizowanie procesu sprzedaży detalicznej

i hurtowej, prowadzenie rozmów sprzedażowych, rejestrowanie
i sporządzanie dowodów sprzedaży.

Ocenianie powinno odbywać się na podstawie sprawdzianów ustnych

i pisemnych.

Umiejętności praktyczne należy sprawdzać obserwując pracę uczniów

podczas wykonywania ćwiczeń. Dokonując oceny należy uwzględnić:
organizację i utrzymanie ładu na stanowisku pracy, sprawność obsługi
środków technicznych stosowanych w handlu detalicznym, dobór druków
i ich racjonalne wykorzystanie oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy.
W końcowej ocenie osiągnięć uczniów, należy uwzględnić wyniki
wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.

Jednostka modułowa 341[03].Z1.04
Prowadzenie rozmowy sprzedażowej w języku obcym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić czynności związane z obsługą klienta,
– sporządzić notatkę na temat wysłuchanego tekstu,

–

zabrać głos w dyskusji na temat wysłuchanego tekstu,

–

posłużyć się kontekstem w zrozumieniu wypowiedzi z użyciem
specjalistycznego słownictwa,

– zaplanować i przeprowadzić rozmowę sprzedażową,
– zastosować zwroty grzecznościowe w rozmowach sprzedażowych.

2. Materiał nauczania

Struktury organizacyjne przedsiębiorstw handlowych.
Formy przedsiębiorstw handlowych.
Wyposażenie sklepu i magazynu.
Proces sprzedaży i obsługa klienta.

3. Ćwiczenia

• Rozumienie ze słuchu odtworzonego tekstu.

• Analizowanie struktury tekstu, identyfikowanie zagadnień głównych

i pobocznych.

• Formułowanie pytań związanych z wysłuchanym tekstem

• Prowadzenie dyskusji na temat wysłuchanego tekstu.

• Ćwiczenia fonetyczne, akcentuacyjne i intonacyjne.

• Korzystanie z materiałów pomocniczych: słowników, opracowań

specjalistycznych, internetu.

• Opowiadanie obejrzanego filmu video, ilustracji lub wysłuchanego

nagrania.

• Stosowanie zwrotów konwersacyjnych wyrażających pozytywną

opinię, zgłaszanie wątpliwości, stawianie warunków, argumentowanie.

• Prowadzenie rozmów telefonicznych z kontrahentem dotyczących

terminów dostaw, form odbioru przsyłki.

• Prowadzenie rozmowy z

klientem z

zastosowaniem zwrotów

grzecznościowych, typowych przy obsłudze klienta.

• Rozróżnianie stylu wypowiedzi służbowej i prywatnej.

• Przeprowadzanie transakcji kupna – sprzedaży

• Posługiwanie się liczbami: cenami, procentami, miarami.

4. Środki dydaktyczne

Nagrania magnetofonowe.
Filmy na kasetach video.
Wydawnictwa ekonomiczne, handlowe, bankowe.
Słowniki, leksykony, encyklopedie.
Czasopisma specjalistyczne w języku obcym.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizację programu należy rozpocząć od diagnozy umiejętności

językowych ucznia i na jej podstawie zaplanować metody nauczania-
uczenia się i

organizację zajęć. Podstawową formą organizacyjną

powinna być praca w 5 osobowych zespołach, tworzonych według
kryteriów poziomu umiejętności językowych uczniów.

W nauczaniu języka należy stosować zasadę stopniowania trudności,

według której najpierw kształtowane są umiejętności podstawowe
dotyczące analizy wysłuchanego tekstu, a na ich bazie kształtowane są
umiejętności złożone: przeprowadzenie dyskusji, odegranie scenki.

Zaproponowane w

programie ćwiczenia można uszczegółowić,

w zależności od potrzeb edukacyjnych uczniów. Ćwiczenia powinny być
prowadzone w parach, uczniowie powinni prezentować wyniki pracy na
forum grupy. Szczególną uwagę należy zwrócić na stosowanie słownictwa
zawodowego.

W wyniku zrealizowania szczegółowych celów kształcenia jednostki

341[03].Z1.04. uczniowie powinni prowadzić rozmowy sprzedażowe
w języku obcym dotyczące typowych sytuacji zawodowych.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osiągnięć edukacyjnych uczniów powinno odbywać się

przez cały czas realizacji programu jednostki. Rozumienie tekstu
z zakresu ogólnych i szczegółowych zagadnień, można sprawdzić za
pomocą otwartych pytań oraz testów złożonych z zadań wielokrotnego
wyboru. Do sprawdzenia i oceny znajomości nowego słownictwa jako
narzędzie pomiaru dydaktycznego można zastosować testy złożone
z zadań z luką i wielokrotnego wyboru.

Umiejętność komunikowania się sprawdzamy w czasie dialogu ucznia

z partnerem w parze i z nauczycielem.

wypowiedziach ustnych należy ocenić poprawność leksykalną

i gramatyczną, płynność wymowy oraz umiejętność zadawania pytań,
formułowania opinii, kulturę rozmowy.

Nagranie konwersacji kamerą video lub na taśmie magnetofonowej

umożliwi uczniom dokonanie samooceny i doskonalenie sprawności
językowych.

Moduł 341[03].Z2
Towar jako przedmiot handlu

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:

–

stosować terminologię towaroznawczą i marketingową

–

korzystać z różnych źródeł informacji handlowej,

–

aktualizować wiedzę o towarach,

–

dokonywać oceny jakościowej produktów,

–

rozróżniać wady towarów,

–

udzielać informacji dotyczącej towarów,

–

planować asortyment,

– wykonywać czynności logistyczne,
– prowadzić dokumentację magazynową,
– kalkulować ceny,

–

obsługiwać magazynowo-sprzedażowe programy komputerowe,

–

prowadzić korespondencję handlową w języku polskim i obcym,

–

tłumaczyć z języków obcych podstawowe informacje zamieszczone
na towarach.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

341[03].Z2.01 Określanie czynników wpływających na jakość

towarów

341[03].Z2.02 Ustalanie asortymentu handlowego

341[03].Z2.03 Realizacja prac związanych z logistyczną

obsługą przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z2.04 Zastosowanie programów komputerowych

magazynowo-sprzedażowych

341[03].Z2.05 Prowadzenie

korespondencji handlowej w języku

obcym

Razem 324

Schemat układu jednostek modułowych

341[03].Z2

Towar jako przedmiot

handlu

341[03].Z2.01

Określanie czynników

wpływających na jakość

towarów

341[03].Z2.04

Zastosowanie programów

komputerowych

magazynowo-sprzedażowych

341[03].Z2.02

Ustalanie asortymentu

handlowego

341[03].Z2.03

Realizacja prac związanych

z logistyczną obsługą

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z2.05

Prowadzenie korespondencji

handlowej

w języku obcym

4. Literatura

Banaszyk P.: Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997
Cisowska M.: Ogólne wiadomości z towaroznawstwa. Zeszyt ćwiczeń.
WSiP, Warszawa 2000
Komosa A.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej. Cz.2. Ekonomik
s.c., Warszawa 2001
Kołożyn-Krajewska D., Sikora T.: Towaroznawstwo żywności. WSiP,
Warszawa 2003

Kłeczek R. i zespół.: Marketing, jak się to robi. Zakład Narodowy im.
Ossolińskich-Wydawnictwo 1992
Łatka U.:Technologia i towaroznawstwo. WSiP, Warszawa 2003
Musiałkiewicz J.: Marketing. Ekonomik s.c., Warszawa 2001
Pietraszewski M.: Marketing i

analiza ekonomiczna działalności

gospodarczej. eMPI

, Poznań 2001

Radwanowicz H.: Ogólne wiadomości z

towaroznawstwa. WSiP,

Warszawa 1998
Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2003

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych

Jednostka modułowa 341[03].Z2.01
Określanie czynników wpływających na jakość
towarów

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posłużyć się terminologią z zakresu towaroznawstwa i marketingu,
– zastosować przepisy prawne dotyczące obrotu towarowego,
– określić różnorodne potrzeby zaspokajane przez dany towar,
– określić podstawowe właściwości artykułów,
– porównać towary i dokonać ich oceny w zakresie stopnia zaspokojenia

potrzeb,

– zademonstrować towar,
– poinformować klienta o

składzie surowcowym, właściwościach,

wartości odżywczej i sposobie użytkowania towarów,

– posłużyć się normą obowiązującą w handlu,
– określić czynniki wpływające na jakość towarów,
– dokonać oceny jakościowej towaru,
– ocenić funkcjonalność opakowania,
– określić zasady i metody konserwacji towarów.

2. Materiał nauczania

Towar w ujęciu marketingowym i towaroznawczym.
Normalizacja. Rodzaje, budowa normy. Posługiwanie się normą.
Właściwości fizyczne i chemiczne towarów.
Wartość odżywcza towarów.
Dodatki do żywności.
Czynniki wpływające na jakość. Badanie jakości.
Zmiany zachodzące w przechowywanych towarach.
Konserwowanie towarów – zasady i metody.
Charakterystyka metod badania jakości towarów. Kontrola jakości.
Odbiór jakościowy. Wady jakościowe. Reklamacje.
Odpowiedzialność odszkodowawcza.
Znaczenie, rodzaje i funkcje opakowań.
Oznaczanie towarów. Znaki towarowe.
Przepisy prawne dotyczące obrotu towarowego.

3. Ćwiczenia.

• Analizowanie treści norm.

• Określanie właściwości chemicznych i fizycznych towarów.

• Porównywanie składu chemicznego towarów.

• Ocenianie wartości odżywczej towarów na podstawie analizy

informacji zawartych na opakowaniach.

• Identyfikowanie dodatków zawartych w towarach na podstawie wykazu

dozwolonych dodatkowych substancji w środkach spożywczych.

• Demonstrowanie towarów.

• Ocenie organoleptycznie wybranych artykułów.

• Określanie czynników decydujących o jakości towarów.

• Dokonywanie odbioru jakościowego towarów.

• Projektowanie opakowania dla określonego produktu.

• Ocenianie opakowania pod kątem spełniania podstawowych funkcji.

• Identyfikowanie znaków towarowych umieszczonych na

opakowaniach.

• Dobieranie metod konserwowania do określonego towaru.

• Uzasadnianie wyboru metody konserwowania określonego artykułu.

4. Środki dydaktyczne

Teksty przewodnie.
Filmy edukacyjne.
Foliogramy, plansze.
Normy.
Rozporządzenia i

zarządzenia Ministra Rolnictwa i

Gospodarki

Żywnościowej oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.
Opakowania.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest nabywanie przez

uczniów podstawowej wiedzy o towarze jako wytworze pracy człowieka,
przeznaczonym na sprzedaż, zaspokajającym jego potrzeby.
Kształtowane umiejętności z zakresu badań towarów na tym etapie
kształcenia nie mają jeszcze charakteru profesjonalnego, stanowią jednak
bazę do realizacji programów jednostek modułowych: Ustalanie
asortymentu handlowego i Realizacja prac związanych z logistyczną
obsługą przedsiębiorstwa handlowego.

Treści programowe jednostki obejmują elementy towaroznawstwa

i marketingu. Szczególny nacisk należy położyć na analizowanie norm
i przepisów dotyczących obrotu towarowego, zwłaszcza mających na celu
ochronę zdrowia konsumenta. Ważne jest także kształtowanie u uczniów
etycznej postawy właściwej dla zawodu.

Realizację celów, z zakresu posługiwania się terminologią handlową,

prezentowania towarów, dokonywania odbioru jakościowego towarów,
umożliwi zastosowanie metod podających: pogadanki, wykładu

informacyjnego i

opisu oraz metod aktywizujących. Pozostałe cele

kształcenia mogą być osiągnięte w czasie wykonywania przez uczniów
zadań praktycznych, najlepiej metodą tekstu przewodniego. Zajęcia
edukacyjne należy prowadzić w 15 osobowych grupach, w pracowni
wyposażonej w

literaturę, teksty źródłowe oraz odpowiednie środki

dydaktyczne niezbędne do prowadzenia ćwiczeń praktycznych.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Z uwagi na wykorzystywanie w trakcie realizacji programu jednostki

modułowej wiedzy z zakresu przedmiotów ogólnokształcących, w tym
chemii, podstaw przedsiębiorczości, biologii, nauczyciel powinien
przeprowadzić badania diagnostyczne. Jako narzędzia pomiaru
dydaktycznego najbardziej odpowiednie będą testy z

zadaniami

zamkniętymi lub krótkiej odpowiedzi.

Ponieważ w ramach programu jednostki wprowadza się dużo nowych

pojęć, badania kształtujące powinny być prowadzone za pomocą
sprawdzianów ustnych i pisemnych. Formą badań kształtujących może
być również rozmowa z

uczniem pracującym metodą tekstu

przewodniego, w

fazie dopuszczenia ucznia do wykonania

zaplanowanych działań, a następnie w fazach sprawdzania i analizy.

Badania sumatywne poziomu osiągnięć ucznia można przeprowadzić

stosując testy osiągnięć z zadaniami otwartymi.

Jednostka modułowa 341[03].Z2.02

Ustalanie asortymentu handlowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– sklasyfikować produkty według kryteriów towaroznawczych

i marketingowych,

– dokonać analizy wymagań higieniczno-sanitarnych w procesie obrotu

artykułami żywnościowymi w poszczególnych grupach artykułów
spożywczych,

– scharakteryzować podstawowe artykuły żywnościowe

i nieżywnościowe,

– zastosować informacje o towarach zawarte w prospektach, normach,

atlasach grzybów, warzyw i owoców, ulotkach, poradnikach oraz
kodach informacyjnych,

– określić i skontrolować warunki oraz czas przechowywania produktów

w poszczególnych grupach artykułów spożywczych,

– określić asortyment towarowy jednostki handlowej,
– zademonstrować towar zgodnie z zasadami merchandisingu,
– udzielić porady klientowi w zakresie przechowywania, wykorzystania

i zastosowania towarów,

– wyjaśnić skuteczność instrumentów marketingowych

w poszczególnych fazach życia produktu,

– zaplanować działania związane z funkcjonowaniem produktu na rynku.

2. Materiał nauczania

Klasyfikacja towarów według kryteriów towaroznawczych
i marketingowych.
Charakterystyka wybranych artykułów żywnościowych.
Ziemniaki i przetwory ziemniaczane.
Mleko i jego przetwory.
Tłuszcze roślinne i zwierzęce.
Drób i jego przetwory, jaja.
Mięso i jego przetwory. Ryby i przetwory rybne.
Owoce, warzywa, grzyby i ich przetwory.
Cukier i miód. Wyroby cukiernicze.
Koncentraty spożywcze.
Używki i przyprawy.
Produkty przemysłu fermentacyjnego i napoje bezalkoholowe. Żywność
specjalnego przeznaczenia.

Charakterystyka wybranych artykułów nieżywnościowych. Poradnictwo
dotyczące poszczególnych artykułów żywnościowych i nieżywnościowych.
Instrumenty marketingowe związane z

produktem: jakość, marka,

opakowanie, oznakowanie, gwarancja, usługi posprzedażowe.
Wprowadzanie nowego produktu.
Etapy cyklu rynkowego życia produktu.
Kształtowanie struktury asortymentu towarowego w jednostce handlowej.
Kształtowanie strategii produktu.

3. Ćwiczenia

• Klasyfikowanie towarów według określonych kryteriów.

• Charakteryzowanie artykułów należących do określonej grupy.

• Określanie różnicy między artykułami utrwalanymi różnymi metodami.

• Przeprowadzanie analizy sensorycznej wybranych artykułów.

• Wskazywanie różnicy między różnymi gatunkami i

rodzajami

określonego artykułu.

• Wskazywanie różnicy między mięsem różnych gatunków zwierząt.

• Planowanie sposobów wykorzystania i przeznaczenia wskazanych

artykułów.

• Identyfikowanie elementów kulinarnych mięsa.

• Identyfikowanie owoców, warzyw, używek

• Wykrywanie i

rozpoznawanie typowych wad poszczególnych

artykułów.

• Porównywanie i

proponowanie towarów komplementarnych

i substytucyjnych.

• Oferowanie klientowi artykułów dla dzieci, żywności dietetycznej

i ekologicznej, żywności dla diabetyków i wegetarian.

• Analizowanie instrukcji obsługi i sprzętu oraz urządzeń AGD i RTV.

• Określenie fazy życia produktu i

zaproponowanie odpowiednich

narzędzi marketingowych.

• Przeprowadzenie podziału asortymentu jednostki handlowej na

rodziny, klasy, linie produktów.

• Demonstrowanie artykułów zgodnie z zasadami merchandisingu.

• Określanie warunków przechowywania w

miejscu sprzedaży

poszczególnych artykułów.

• Kontrolowanie warunków przechowywania w

miejscu sprzedaży

poszczególnych artykułów.

4. Środki dydaktyczne

Normy i przepisy prawne z zakresu obrotu towarowego.
Katalogi, albumy. Atlasy owoców, grzybów, warzyw.
Eksponaty towarów i opakowań.

Plansze, plakaty.
Przyrządy pomiarowe: termometry, psychrometry, areometry, pehametry,
mikroskopy, lupy.
Zestaw filmów na kasetach video.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

uczniów do podejmowania decyzji dotyczących racjonalnego doboru
towarów, będących przedmiotem oferty jednostki handlowej. Uczeń
powinien poznać właściwości poszczególnych grup artykułów, również
w kontekście ich przechowywania. Istotną sprawą jest także doskonalenie
umiejętności udzielania porad klientom. Należy uświadomić uczniom, że
wiedza związana z

marketingiem, musi być stale aktualizowana

Preferowanymi metodami nauczania są metody aktywizujące
i

praktyczne, a w szczególności metody: projektów i

tekstu

przewodniego, których stosowanie stwarza możliwość wyrabiania
nawyków samokształcenia i aktualizowania wiedzy.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni specjalistycznej lub

w laboratorium, z podziałem na 15 osobowe grupy.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnąć

edukacyjnych ucznia

Badania kształtujące należy przeprowadzać systematycznie. Badania

te powinny polegać na obserwacji uczniów podczas wykonywania
ćwiczeń. Ocenie powinny podlegać: planowanie i

organizowanie

bezpiecznej pracy, umiejętność posługiwania się instrukcjami,
samodzielność, staranność wykonania zadań, umiejętność wyszukiwania
i przetwarzania informacji oraz poprawność wnioskowania.

Samodzielność uczniów w poszukiwaniu informacji, planowaniu badań

ich wykonania można również sprawdzić i

ocenić na podstawie

wykonanego i zaprezentowanego na forum klasy projektu.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć powinno być realizowane zgodnie

z ustalonymi kryteriami i obowiązującą skalą ocen.

Jednostka modułowa 341[03].Z2.03
Realizacja prac związanych z logistyczną obsługą
przedsiębiorstwa handlowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/ słuchacz powinien umieć:
– wybrać odpowiedni kanał dystrybucji dla produktu,
– określić rodzaj strategii dystrybucji,
– zastosować podstawowe pojęcia związane z transakcjami w handlu

zagranicznym,

– określić fazy przygotowań i

realizacji transakcji w

handlu

zagranicznym,

– posłużyć się w stopniu podstawowym taryfą celną,
– wyodrębnić składniki procesów logistycznych,
– zrealizować zadania marketingu zakupów i marketingu sprzedaży,
– określić warunki racjonalnego przechowywania, magazynowania

i transportu towarów,

– zaproponować infrastrukturę magazynową dla przechowywanych

towarów,

– dokonać odbioru towaru,
– przyjąć towar do magazynu,
– skontrolować poziom zapasów,
– dokonać analizy wykorzystania powierzchni magazynowej,
– skalkulować cenę,
– wybrać strategię ustalania ceny,
– zróżnicować ceny.

2. Materiał nauczania

Strategie dystrybucji.
Wybór kanału dystrybucji.
Organizacja kanałów dystrybucji.
Transakcje w handlu zagranicznym.
Istota i zadania logistyki.
Składniki procesów logistycznych.
Zapytanie o ofertę. Wybór dostawcy. Umowa zakupu i sprzedaży.
Oferta sprzedaży.
Znaczenie zapasów. Rodzaje zapasów. Rotacja zapasów.
Przepustowość magazynu.
Zasady przechowywania i rozmieszczania towarów.
Warunki magazynowania i transportu materiałów.
Strategie ustalania ceny. Obliczanie ceny.
Próg rentowności. Rabaty negocjowane.

3. Ćwiczenia

• Ustalanie zapotrzebowania na towary.

• Sporządzanie zapytania o ofertę.

• Sporządzanie ofert.

• Dokonywanie wyboru dostawcy.

• Analizowanie dokumentów przykładowej transakcji w

handlu

zagranicznym

• Posługiwanie się taryfą celną.

• Sporządzanie zamówienia.

• Wypełnianie druku reklamacji.

• Określanie warunków magazynowania dla wybranej grupy artykułów.

• Sporządzanie protokołu odbioru towaru.

• Planowanie infrastruktury magazynowej dla określonego asortymentu.

• Obliczanie poziomu zapasów towarów.

• Analizowanie wykorzystania powierzchni magazynowej.

• Obliczanie ceny sprzedaży.

• Przeliczanie walut z zastosowaniem tabel kursów.

• Obliczanie progu rentowności.

• Obliczanie opustów.

• Projektowanie działań związanych z intensyfikacją sprzedaży.

4. Środki dydaktyczne

Plansze, schematy.
Przepisy prawne dotyczące warunków przechowywania i

transportu

towarów.
Foliogramy, filmy edukacyjne
Druki, formularze stosowane w działalności logistycznej.
Teksty przewodnie.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Umiejętności kształtowane w wyniku realizacji programu jednostki

modułowej są bardzo ważne w przyszłej pracy technika handlowca, gdyż
sprawność wykonywania prac logistycznych, ekonomizacja działalności
i redukcja kosztów stanowią niezbędne warunki zachowania pozycji
rynkowej lub uzyskania przewagi konkurencyjnej.

Realizując program jednostki należy stwarzać możliwość doskonalenia

umiejętności analizowania i interpretacji wskaźników ekonomicznych,
specyficznych dla działalności logistycznej.

Dominującymi metodami nauczania powinny być ćwiczenia

praktyczne, metoda tekstu przewodniego oraz metoda projektów.

Szczególnie wskazane jest zaplanowanie ćwiczeń kształtujących
umiejętność obliczania wielkości ekonomicznych związanych z zapasami,
sporządzania dokumentów handlowych, wykonywania czynności
magazynowych.

Najbardziej efektywną metodą pracy uczniów jest wykonywanie zadań

praktycznych w symulacyjnej firmie handlowej. Zajęcia edukacyjne
powinny odbywać się w 15 osobowych grupach.

Ponieważ prace logistyczne wymagają współpracy wielu osób, celowe

jest zaplanowanie projektów do wykonania przez grupę uczniów.
Tematyka prac projektowych może dotyczyć: określania warunków
magazynowania dla wybranej grupy artykułów, planowania infrastruktury
magazynowej dla określonego asortymentu, projektowania działań
związanych z intensyfikacją sprzedaży.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone

systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. W ocenie należy
uwzględnić umiejętności rozpoznawania rodzajów strategii dystrybucji
produktu, sporządzania zapotrzebowania na towary, sporządzania ofert,
obliczanie ceny sprzedaży, obliczanie progu rentowności. Sprawdzenie
tych umiejętności można przeprowadzić za pomocą sprawdzianów
ustnych, pisemnych oraz praktycznych.

W celu rozpoznania trudności w realizacji celów kształcenia, zwłaszcza

dotyczących wykonywania typowych czynności w

obrębie prac

logistycznych, nauczyciel powinien prowadzić obserwację ucznia w czasie
ćwiczeń.

Umiejętność działania uczniów w

sytuacjach problemowych,

z uwzględnieniem pracy zespołowej, można ocenić na podstawie
wykonanych projektów.

Jednostka modułowa 341[03].Z2.04
Zastosowanie programów komputerowych
magazynowo - sprzedażowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– wykonać czynności operatorskie podczas instalowania i obsługi

programu,

– wprowadzić dane o dostawcach i odbiorcach,
– stworzyć kartoteki magazynowe i skalkulować cenę sprzedaży,
– wystawić faktury VAT i faktury korygujące,
– sporządzić dokumenty magazynowe,
– zastosować przepisy dotyczące podatku VAT,
– zastosować zasady ergonomii na stanowisku komputerowym,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku

komputerowym.

2. Materiał nauczania

Automatyczna instalacja i

modyfikacja programu do potrzeb

przedsiębiorstwa. Definiowanie rejestrów VAT.
Sporządzanie dokumentów magazynowych i sprzedażowych. Kontrola
merytoryczna i formalna dokumentów.
Wprowadzanie dokumentów zaopatrzeniowych.
Kartoteki kontrahentów.
Prowadzenie rozrachunków techniką tradycyjną lub komputerowo.
Kartoteki magazynowe i kalkulacja cen towarów.
Sprawozdania, deklaracje, zestawienia, wykresy.
Archiwizacja danych.
Współpraca z innymi programami.

3. Ćwiczenia

• Instalowanie programu zgodnie z

potrzebami przedsiębiorstwa

handlowego.

• Wprowadzanie danych o dostawcach, dostawach i towarach.

• Wprowadzanie danych o

odbiorcach i

zamówieniach oraz ich

realizacji.

• Tworzenie kartotek magazynowych.

• Wystawianie faktur VAT.

• Sporządzanie dokumentów magazynowych: Pz, Wz, Pw, Rw, Mm.

• Ustalanie stanu magazynów w różnych przekrojach w określonym

czasie.

• Kontrolowanie należności i zobowiązań.

• Sporządzanie raportów i analiz zapasów towarowych.

• Drukowanie raportów, analiz, zestawień, wykresów.

• Tworzenie archiwum danych.

4. Środki dydaktyczne

Programy magazynowo - sprzedażowe w wersji szkoleniowej.
Zestawy zadań, instrukcji, ćwiczeń.
Zestaw dokumentów magazynowych.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej nawiązuje do wiedzy nabytej przez

uczniów w innych jednostkach, a dotyczącej zasad dokumentowania
zdarzeń gospodarczych, sporządzania podstawowych dowodów
księgowych, obsługiwania komputerowych programów użytkowych
z zakresu księgowości, przeznaczonych dla

małych przedsiębiorstw

handlowych. Wiedza ta ułatwi uczniom obsługę programów magazynowo
– sprzedażowych, stosowanych w hurtowniach oraz jednostkach handlu
detalicznego.

Specyfika treści jednostki narzuca konieczność wykonywania dużej

ilości ćwiczeń praktycznych. Każde ćwiczenie powinno być poprzedzone
pokazem starannie przygotowanym pod względem merytorycznym
i metodycznym.

Ćwiczenia praktyczne uczniowie powinni wykonywać indywidualnie.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w

15 osobowych grupach

w pracowni komputerowej lub w symulacyjnej firmie handlowej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Nauczyciel powinien zaplanować badania diagnostyczne, pozwalające

na określenie stopnia sprawności uczniów w obsłudze komputerowej
księgi przychodów i rozchodów.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej. Przed przystąpieniem do
wykonywania

ćwiczeń należy sprawdzić znajomość podstaw

teoretycznych. W zależności od warunków może to być sprawdzian ustny
lub pisemny. Pozytywny wynik sprawdzianu powinien być warunkiem
przystąpienia do ćwiczeń.

Najważniejsze kryteria oceny powinny określać: sprawność, szybkość

i bezbłędne wykonanie ćwiczenia oraz właściwe wykorzystanie systemów
informatycznych. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz utrzymanie ładu na stanowisku pracy należy sprawdzać obserwując
pracę uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

Jednostka modułowa 341[03].Z2.05
Prowadzenie korespondencji handlowej w języku

obcym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– przeczytać ze zrozumieniem i przetłumaczyć treść pism, protokołów,

sprawozdań, notatek służbowych, pism urzędowych, korespondencji
handlowej,

– zidentyfikować główne problemy zawarte w tekście,
– sformułować pytania na podstawie przeczytanego tekstu,
– zredagować: zaproszenie, zapytanie ofertowe, ofertę, odpowiedź

na ofertę, kontrakt, pismo w sprawie reklamacji, podziękowanie,

– napisać pełny i skrócony tekst faksu,
– sporządzić korespondencję w

sprawach finansowych z

bankami

i firmami ubezpieczeniowymi.

2. Materiał nauczania

Komunikacja z kontrahentami. Rozmowy handlowe.
Notatki służbowe, protokoły.
Pisma urzędowe.
Blankiety, formularze, kwestionariusze o charakterze handlowym.
Komunikacja z bankami i firmami ubezpieczeniowymi

3. Ćwiczenia

• Analizowanie struktury przeczytanego tekstu, identyfikowanie

zagadnień głównych i drugorzędnych.

• Wyciąganie wniosków z informacji podanych w tekście.

• Formułowanie pytań dotyczących przeczytanego tekstu.

• Redagowanie notatki.

• Dobieranie właściwego stylu pisma urzędowego.

• Stosowanie zwrotów używanych w pismach urzędowych.

• Sporządzanie pism na podstawie odpowiednich wzorów.

• Samodzielne formułowanie pism na zadany temat.

• Sporządzanie zapytania o ofertę.

• Sporządzanie notatek służbowych i protokołów.

• Wypełnianie blankietów, druków, formularzy związanych z tematyką

handlową.

4. Środki dydaktyczne

Nagrania magnetofonowe.
Filmy na kasetach video.
Czasopisma specjalistyczne w języku obcym.
Druki, blankiety, formularze w języku obcym.
Wzory pism handlowych w języku obcym.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizację programu należy rozpocząć od diagnozy umiejętności

językowych ucznia i na jej podstawie zaplanować metody nauczania-
uczenia się i

organizację zajęć. Podstawową formą organizacyjną

powinna być praca w małych 5 osobowych zespołach, tworzonych według
kryteriów poziomu umiejętności językowych uczniów.

Aby osiągnąć założone cele kształcenia uczniowie powinni prowadzić

rozmowy telefoniczne z

kontrahentami i

przedstawicielami instytucji

finansowych, sporządzać korespondencję handlową oraz korespondencję
w sprawach finansowych.

Kompetencje językowe opierać się będą na poznanych w liceum

kategoriach semantycznych wypełnionych materiałem leksykalnym języka
zawodowego.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie ustalonych kryteriów. Pisemne formy
sprawdzania umiejętności w

zakresie prowadzenia korespondencji

handlowej to: sprawdziany leksykalno-gramatyczne w formie testów,
tłumaczenie zdań na język obcy, redagowanie dialogu lub uzupełnianie go
replikami, wypełnianie blankietów i formularzy, pisanie pism w sprawach
handlowych i finansowych

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględnić ocenę

różnych sprawności językowych, kształtowanych w jednostce modułowej.

Moduł 341[03].Z3
Zasoby ludzkie w przedsiębiorstwie handlowym

1. Cele kształcenia.

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– stosować przepisy kodeksu pracy i

innych aktów prawnych

dotyczących prawa pracy,

– przewidywać skutki prawne czynności związanych z prowadzeniem

polityki kadrowej,

– korzystać z różnych źródeł prawa,
– stosować zasady racjonalnej organizacji i

zarządzania zasobami

ludzkimi,

– sporządzać dokumenty związane z

korespondencją w

sprawach

osobowych, także w języku obcym,

– obsługiwać programy użytkowe kadrowo-płacowe i program Płatnik,
– rozliczać się z urzędem skarbowym i z ZUS,

–

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej,

–

prowadzić korespondencję dotyczącą spraw osobowych w języku
polskim i obcym.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin na

realizację

341[03].Z3.01

Prowadzenie polityki kadrowej
w przedsiębiorstwie handlowym

341[03].Z3.02

Zastosowanie programu komputerowego
kadrowo-płacowego

341[03].Z3.03

Prowadzenie korespondencji dotyczącej
spraw osobowych w języku obcym

Razem

144

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Banaszyk P.: Zasady zarządzania w przedsiębiorstwie. Wydawnictwo
Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1997
Bittel R. Lester: Krótki kurs zarządzania. PWN, Warszawa 1994
Boratyński J.: Podstawy prawa. WSiP, Warszawa 2000
Chudy S., Pietraszewski M.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej.
eMPi

, Poznań 2000

Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.:
Sam prowadzę własną firmę. INFORMER s.c., Tarnowskie Góry 2000
Griffin Rycky W.: Podstawy zarządzania organizacjami. PWN, Warszawa
1998
Komosa A.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej. Ekonomik s.c.,
Warszawa 2002

341[03].Z3

Zasoby ludzkie

w przedsiębiorstwie

handlowym

341[03].Z3.01

Prowadzenie polityki kadrowej

w przedsiębiorstwie handlowym

341[03].Z3.02

Zastosowanie programu

komputerowego kadrowo-płacowego

341[03].Z3.03

Prowadzenie korespondencji

dotyczącej spraw osobowych

w języku obcym

Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa
2002
Lanz K.: Zatrudnianie i zarządzanie personelem. PWN, Warszawa 1998
Lewandowski J.: Elementy prawa. WSiP, Warszawa 2000
Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Ekonomik s.c., Warszawa 2002
Seidel R.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz.1. Wybrane zagadnienia
prawa. eMPi

, Poznań 2002

Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. PWN, Warszawa 1994
Stefaniak-Piasek E.: Technika pracy biurowej. Praca biurowa. Cz. 2.
WSiP, Warszawa 2003
Wajgner M.: Prawo i postępowanie administracyjne. Cz.1. Wybrane
zagadnienia prawne. REA, Warszawa 2003

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych

Jednostka modułowa 341[03].Z3.01
Prowadzenie polityki kadrowej w przedsiębiorstwie
handlowym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zastosować przepisy kodeksu pracy i

innych aktów prawnych

dotyczących prawa pracy,

– przewidzieć skutki prawne czynności związanych z prowadzeniem

polityki kadrowej,

– skompletować dokumenty składane przed rozpoczęciem pracy,
– skompletować akta osobowe,
– sporządzić pisma w sprawach pracowniczych,
– sporządzić umowę zlecenia i umowę o dzieło,
– opracować plan zatrudnienia i funduszu płac,
– ustalić składniki wynagrodzenia i potrącenia,
– wystawić i rozliczyć delegację służbową,
– sporządzić dokumenty związane ze zgłoszeniem i wyrejestrowaniem

pracownika z ZUS,

– skompletować dokumentację pracownika w trakcie ubezpieczenia.

2. Materiał nauczania.

Planowanie zatrudnienia. Konkurencja na krajowym i europejskim rynku
pracy.
Rekrutacja pracowników. Selekcja kandydatów.
Dokumenty składane przed podjęciem pracy.
Umowy o świadczenie pracy. Umowy cywilnoprawne.
Akta osobowe. Zakres obowiązków pracownika.
Systemy wynagradzania pracowników. Wynagrodzenie podstawowe
i dodatkowe. Potrącenia od wynagrodzenia.
Regulamin pracy. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
Ochrona pracy kobiet i młodocianych.
Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej.
Kary porządkowe. Przyjęcie odpowiedzialności materialnej.
Prawo do urlopu wypoczynkowego. Plan i ewidencja urlopów.
Ustalanie wynagrodzenia za czas urlopu.
Ewidencja czasu pracy.
Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy.
Ustanie stosunku pracy. Rozwiązanie umowy o pracę. Świadectwo pracy.
Finansowanie działalności socjalnej.
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Inne świadczenia
pracodawcy na rzecz pracowników.

Dokumentacja i rozliczanie podróży służbowych.
Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracowników.
Zasady ustalania i finansowania składek na ubezpieczenia społeczne,
zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych.
Obowiązki pracowników i

pracodawcy dotyczące ubezpieczeń

społecznych.
Podatek dochodowy od osób fizycznych.
Zadania pracodawcy jako płatnika podatku.

3. Ćwiczenia

• Opracowanie planu zatrudnienia dla przykładowego przedsiębiorstwa

handlowego.

• Opracowanie funduszu płac.

• Rozróżnianie rodzajów stosunku pracy.

• Rozróżnianie umów o pracę i umów cywilnoprawnych.

• Sporządzanie umów o dzieło i umów zlecenia.

• Ustalanie warunków nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego.

• Obliczanie wymiaru urlopu wypoczynkowego.

• Analizowanie procedur postępowania pracownika w przypadku sporu

z pracodawcą.

• Kompletowanie akt osobowych pracowników.

• Prowadzenie korespondencji w sprawach osobowych.

• Obliczanie terminów okresów wypowiedzenia.

• Sporządzenie świadectwa pracy.

• Obliczanie wskaźników fluktuacji.

• Obliczanie składników wynagrodzenia.

• Obliczanie składek ZUS.

• Obliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych.

• Sporządzanie listy płac.

• Obliczanie wynagrodzenia za czas urlopu i choroby.

4. Środki dydaktyczne

Kodeks pracy i akty wykonawcze.
Regulamin pracy, regulamin wynagradzania.
Formularze: kwestionariusz osobowy, wzory pism dotyczących stosunku
pracy.
Filmy video.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej nawiązuje do wiedzy i umiejętności

uczniów nabytych w trakcie kształcenia ogólnozawodowego.

Realizacja celów kształcenia jednostki modułowej będzie zależeć od

zastosowania metod sprzyjających kształtowaniu umiejętności korzystania
ze źródeł prawa oraz analizowania i stosowania przepisów prawa. Obok
metod nauczania, takich jak: wykład i pogadanka, należy stosować
ćwiczenia w grupach. Szczególny nacisk należy położyć na wykonywanie
przez ucznia ćwiczeń dotyczących korzystania z przepisów prawa pracy
oraz sporządzania dokumentacji pracowniczej. Zajęcia powinny być
prowadzone w 15 osobowych grupach w pracowni specjalistycznej. Każde
ćwiczenie powinno być poprzedzone pokazem starannie przygotowanym
pod względem merytorycznym i metodycznym.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Sprawdzanie wiedzy
z zakresu prawa pracy, może mieć formę testów składających się z zadań
wielokrotnego wyboru i zadań krótkiej odpowiedzi.

Badania kształtujące mogą być prowadzone w formie obserwacji pracy

uczniów wykonujących przewidziane programem jednostki zadania
praktyczne. W wyniku obserwacji nauczyciel powinien ocenić umiejętności
uczniów w zakresie: doboru druków i ich racjonalnego wykorzystania,
wyszukiwania i interpretowania podstaw prawnych z zakresu prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych oraz organizacji stanowiska pracy.

W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki wszystkich metod

sprawdzania stosowanych przez nauczyciela oraz zawartości portfolio.

Jednostka modułowa 341[03].Z3.02
Zastosowanie programu komputerowego kadrowo-
płacowego

1. Szczegółowe cele kształcenia.

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zainstalować program kadrowo – płacowy, odpowiedni do potrzeb

przedsiębiorstwa handlowego,

– wprowadzić dane o pracownikach,
– sporządzić dokumenty pracownicze z

wykorzystaniem systemu

komputerowego,

– stworzyć schemat wynagrodzenia,
– obliczyć wynagrodzenie brutto i netto w różnych systemach,
– obliczyć składki ubezpieczeniowe i

sporządzić deklaracje

ubezpieczeniowe,

– obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych i

sporządzić

deklaracje podatkowe,

– wydrukować: dokumenty, raporty, analizy, sprawozdania, zestawienia,

wykresy, formularze deklaracji podatkowych i ZUS,

– sporządzić listę płac,
– stworzyć archiwum danych.

2. Materiał nauczania

Instalacja i modyfikacja programu kadrowo - płacowego dla potrzeb
przedsiębiorstwa handlowego.
Prowadzenie i aktualizacja akt osobowych.
Rejestrowanie nagród, urlopów, szkoleń.
Sporządzanie listy płac.
Organizacja pracy w

kontaktach z

urzędem skarbowym i

ZUS.

Sporządzanie deklaracji podatkowych i ZUS.

3. Ćwiczenia

• Instalowanie programu kadrowo - płacowego i dostosowywanie go do

potrzeb przedsiębiorstwa.

• Tworzenie bazy danych o pracownikach.

• Prezentowanie danych o pracownikach według dowolnie wybranych

kryteriów.

• Sporządzanie umowy zlecenia i umowy o dzieło z wykorzystaniem

programu komputerowego.

• Sporządzanie świadectwa pracy i innych dokumentów pracowniczych

z wykorzystaniem programu komputerowego.

• Wystawianie zaświadczeń pracownikom.

• Sporządzanie schematu wynagrodzenia dla stanowiska.

• Rejestrowanie stałych i ruchomych składników płac.

• Rejestrowanie nagród, odznaczeń, szkoleń, urlopów.

• Sporządzanie listy płac.

• Drukowanie odcinków wypłat do listy płac.

• Przygotowanie deklaracji ZUS z wykorzystaniem programu kadrowo-

płacowego lub programu Płatnik.

• Sporządzanie deklaracji PIT - 4.

• Tworzenie archiwum danych.

• Wypełnianie ewidencji prowadzonej w

celu ustalenia wysokości

zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych.

4. Środki dydaktyczne

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych i akty wykonawcze.
Druki deklaracji: podatkowych PIT oraz ZUS; lista płac, indywidualna karta
wynagrodzeń pracownika.
Instrukcje ZUS.
Program komputerowy kadrowo – płacowy.
Program komputerowy: Płatnik.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Zaplanowane w programie cele kształcenia stwarzają uczniom

możliwość doskonalenia sprawności obsługi profesjonalnych programów
komputerowych oraz kształtowania nawyków wykonywania powierzonych
zadań dokładnie, rzetelnie i systematycznie. Uczniowie powinni wykonać
dużą liczbę ćwiczeń pracując z dokumentami i programami kadrowo-
płacowymi oraz programem Płatnik. Każde ćwiczenie powinno być
poprzedzone pokazem starannie przygotowanym pod względem
merytorycznym i

metodycznym. Efektem podjętych działań

dydaktycznych powinno być samodzielne prowadzenie przez uczniów
rozliczeń z ZUS i z urzędem skarbowym.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w 15 osobowych grupach,

w pracowni komputerowej lub w symulacyjnej firmie handlowej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Warunkiem efektywnego przebiegu procesu kształcenia jest wysoka

sprawność uczniów w obsłudze komputerów oraz wysoki poziom wiedzy
z zakresu prawa pracy

Przed

przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy sprawdzić

teoretyczne przygotowanie ucznia. W zależności od warunków może to
być sprawdzian ustny lub pisemny obejmujący strukturę wynagrodzeń,
rodzaje składek ZUS, zasady naliczania podatku dochodowego od osób
fizycznych. Pozytywny wynik sprawdzianu powinien być warunkiem
przystąpienia do ćwiczeń. Umiejętności uczniów należy sprawdzać
obserwując uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz analizując
efekty ich pracy: wypełnione dokumenty, wydruki komputerowe. Podczas
obserwacji czynności uczniów należy zwrócić uwagę na: przestrzeganie
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, utrzymanie ładu na stanowisku
pracy, dobór druków i

ich racjonalne wykorzystanie, umiejętność

korzystania z przepisów prawnych i instrukcji oraz sprawność obsługi
programów.

Nauczyciel powinien również ocenić poziom umiejętności uczniów

z zakresu sporządzania dokumentów dotyczących płac, składek ZUS
i podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jednostka modułowa 341[03].Z3.03
Prowadzenie korespondencji dotyczącej spraw

osobowych w języku obcym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– przeczytać ze zrozumieniem i przetłumaczyć treść oferty pracy,
– przeprowadzić rozmowę telefoniczną na temat oferty pracy,
– sporządzić korespondencję w sprawach osobowych,
– przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną z pracodawcą,
– sporządzić dokumentację osobową,
– przygotować list motywacyjny, życiorys, podanie o pracę.

2. Materiał nauczania

Oferty pracy.
Rozmowa kwalifikacyjna.
Zatrudnienie.
Korespondencja w sprawach osobowych.
Dokumentacja osobowa.
List motywacyjny, życiorys i podanie o pracę.

3. Ćwiczenia

• Prowadzenie rozmów telefonicznych na temat zatrudnienia

absolwenta.

• Ćwiczenia w mówieniu i czytaniu na podstawie prezentowanych ofert

pracy w pismach.

• Redagowanie listu motywacyjnego, podania o pracę, życiorysu.

• Układanie i redagowanie pism w sprawach osobowych.

• Prowadzenie

ćwiczeń sytuacyjnych związanych z

rozmową

kwalifikacyjną.

4. Środki dydaktyczne

Nagrania magnetofonowe.
Filmy na kasetach video.
Czasopisma specjalistyczne
Wzory pism w języku obcym.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program kształcenia zawodowych kompetencji językowych zakłada

doskonalenie umiejętności sporządzania pism i dokumentów służbowych.

programie jednostki nabywane będą umiejętności prowadzenia

korespondencji dotyczącej spraw osobowych. Układanie i redagowanie
pism należy poprzedzić analizowaniem wielu materiałów źródłowych
o różnym stopniu trudności. Zadania te można realizować w formie pracy
indywidualnej uczniów lub w 5 osobowych zespołach. Po wykonaniu
zadania uczniowie powinni mieć możliwość zaprezentowania
i przedyskutowania efektów swojej pracy na forum grupy.

Uczniowie powinni również prowadzić rozmowy telefoniczne

z pracodawcami w sprawie oferty pracy oraz prowadzić symulowane
rozmowy kwalifikacyjne.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie kryteriów, uwzględniających umiejętności
nabyte przez uczniów w czasie realizacji jednostki modułowej.

W celu sprawdzania osiągnięć ucznia należy zastosować sprawdziany

ustne, sprawdziany pisemne oraz ocenę portfolio.

wypowiedziach ustnych należy ocenić poprawność i

płynność

wymowy, poprawność leksykalną i gramatyczną, zgodność wypowiedzi
z tematem. W pracach pisemnych należy ocenić poprawność leksykalną
i gramatyczną tekstu, zgodność z tematem oraz ortografię.

Jako formę oceny można uznać sprawdzenie zawartości teczek

osiągnięć uczniów. W teczkach tych powinny znaleźć się wypełnione druki
i formularze, sporządzone pisma dotyczące spraw osobowych.

Szczególnie ważnym elementem oceny osiągnięć uczniów powinna

być obserwacja aktywności i

sposobów prezentowania się ucznia

w trakcie prowadzonych inscenizacji.

Moduł 341[03].Z4
Finanse i rachunkowość przedsiębiorstwa
handlowego

1. Cele

kształcenia.

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:

–

posługiwać się podstawową terminologią z

zakresu finansów

i rachunkowości,

–

korzystać z

ustawy o

rachunkowości, przepisów podatkowych,

ubezpieczeniowych i celnych,

–

identyfikować składniki aktywów i pasywów,

–

interpretować i analizować typowe zdarzenia gospodarcze,

–

projektować zakładowy plan kont oraz obieg dowodów księgowych,

–

prowadzić księgi rachunkowe,

–

ewidencjonować i interpretować typowe operacje gospodarcze,

–

prowadzić ewidencję syntetyczną i

analityczną właściwą dla

poszczególnych składników majątku i kapitałów,

–

poprawiać błędy księgowe,

–

obliczać zużycie składników majątku trwałego,

–

wyceniać składniki majątku,

–

ustalać wynik finansowy przedsiębiorstwa handlowego metodą
statystyczną i księgową,

–

prowadzić współpracę z bankami,

–

dokonywać rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych,

–

przeprowadzać i rozliczać inwentaryzację,

–

posługiwać się technicznymi formami ewidencji księgowej,

–

stosować komputerowe programy finansowo-księgowe,

–

sporządzać i analizować sprawozdania finansowe.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol

jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

341[03].Z4.01 Prowadzenie

ksiąg rachunkowych

341[03].Z4.02 Gospodarowanie

zasobami finansowymi

341[03].Z4.03 Ewidencja

majątku przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z4.04 Ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie

sprawozdań finansowych

341[03].Z4.05 Obsługa systemu finansowo-księgowego 66

Razem 300

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Borowska G.: Zasady rachunkowości. WSiP, Warszawa 2000
Chudy S., Pietraszewski M.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej.
eMPi

, Poznań 2000

Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.:
Sam prowadzę własną firmę. INFORMER S.C., Tarnowskie Góry 2000
Frymark I.: Rachunkowość handlowa. WSiP, Warszawa 2000
Gierusz B.: Podręcznik do samodzielnej nauki księgowania. ODDK,
Gdańsk 2001

341[03].Z4

Finanse i rachunkowość

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z4.01

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

341[03].Z4.02

Gospodarowanie zasobami finansowymi

341[03].Z4.03

Ewidencja majątku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z4.04

Ustalanie wyniku finansowego

i sporządzanie sprawozdań

finansowych

341[03].Z4.05

Obsługa systemu finansowo-

księgowego

Gierusz J.:Plan kont z komentarzem 2002. Handel. Produkcja. Usługi.
ODDK, Gdańsk 2002
Jog V., Suszyński C.: Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.
Wydawnictwo CIM, Warszawa 1995
Komosa A.: Ekonomika i organizacja firmy handlowej. Ekonomik s.c.,
Warszawa 1996
Kuczyńska-Cesarz A., Cesarz T.: Rachunkowość. Difin, Warszawa 2002
Sawicki K.: Podstawy rachunkowości. PWE, Warszawa 2003
Szwajor J., Drej S.: Dokumenty księgowe w praktyce gospodarczej.
HERMES, Kielce 2002

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych

Jednostka modułowa 341[03].Z4.01
Prowadzenie ksiąg rachunkowych

1. Szczegółowe cele kształcenia.

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posłużyć się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości,
– rozróżnić rachunkowość finansową i zarządczą,
– rozróżnić i

sklasyfikować składniki aktywów i

pasywów

przedsiębiorstwa handlowego,

– sporządzić bilans przedsiębiorstwa handlowego,
– rozróżnić typy operacji gospodarczych i określić ich wpływ na składniki

bilansu oraz sumę bilansową,

– sporządzić, skontrolować i zadekretować dowody księgowe,
– przechować dowody księgowe,
– powiązać konta z bilansem, otworzyć i zamknąć konta,
– określić zasady funkcjonowania kont bilansowych,
– posłużyć się zapisem podwójnym,
– odczytać treść zapisów księgowych,
– sporządzić oraz zinterpretować zestawienie obrotów i sald,
– poprawić błędy księgowe w urządzeniach ewidencyjnych,
– określić zasady funkcjonowania kont wynikowych,
– zaewidencjonować operacje gospodarcze na kontach wynikowych,
– zastosować zasady rozliczania kosztów w podstawowych przekrojach,
– ustalić wynik finansowy,
– posłużyć się pojedynczym zapisem powtarzanym,
– sporządzić ewidencję analityczną do różnych kont syntetycznych,
– uzgodnić ewidencję analityczną z ewidencją syntetyczną,
– dokonać ewidencji chronologicznej i systematycznej,
– posłużyć się technicznymi formami ewidencji księgowej.

2. Materiał nauczania

Istota rachunkowości. Funkcje i znaczenie rachunkowości w gospodarce
rynkowej.
Rachunkowość finansowa i zarządcza. Ogólne zasady prowadzenia
rachunkowości.
Podstawy prawne prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Aktywa i pasywa jednostek gospodarczych.
Ogólna charakterystyka bilansu.
Operacje gospodarcze i ich wpływ na składniki bilansu.
Zasadnicze grupy operacji gospodarczych.
Przesłanki wprowadzenia kont. Funkcjonowanie kont bilansowych,
zasada podwójnego zapisu. Konta aktywno-pasywne.

Księgowanie od bilansu do bilansu.
Zestawienie obrotów i sald.
Błędy księgowe i ich poprawianie.
Zasady funkcjonowania kont wynikowych.
Ogólne zasady ewidencji i

rozliczania kosztów i

przychodów.

Charakterystyka kont służących do ewidencji obrotu towarowego.
Ogólne zasady ewidencji pozostałych przychodów i

kosztów

operacyjnych, przychodów i

kosztów finansowych, wyników

nadzwyczajnych.
Ewidencja wyniku finansowego.
Charakterystyka podstawowych rodzajów dowodów księgowych
w przedsiębiorstwie handlowym.
Powstawanie, kontrola, dekretowanie i

przechowywanie dowodów

księgowych. Obieg dowodów księgowych.
Potrzeby i możliwości uszczegółowienia ewidencji.
Poziomy i pionowy podział kont.
Zadania i funkcjonowanie kont analitycznych.
Zasada zapisu pojedynczego powtarzanego.
Uzgadnianie ewidencji analitycznej z

ewidencją syntetyczną.

Sporządzanie zestawienia obrotów i

sald kont analitycznych.

Klasyfikacja kont księgowych. Wzorcowy plan kont.
Zapis księgowy i jego elementy. Zapis chronologiczny i systematyczny.
Klasyfikacja technik i form księgowości.
Charakterystyka poszczególnych form księgowości.
Specyficzne cechy rachunkowości informatycznej.
Organizacja rachunkowości w jednostkach gospodarczych.
Formy organizacyjne rachunkowości.

3. Ćwiczenia

• Identyfikowanie i klasyfikowanie składników aktywów i pasywów.

• Otwieranie i zamykanie kont.

• Księgowanie operacji gospodarczych na kontach.

• Sporządzanie zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych.

• Poprawianie błędów księgowych.

• Dekretowanie dowodów księgowych.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach wynikowych.

• Ustalanie wyniku finansowego.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach analitycznych.

• Sporządzanie zestawienia obrotów i sald kont analitycznych oraz

uzgadnianie ewidencji analitycznej z syntetyczną.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych w

przedsiębiorstwie

handlowym (od bilansu do bilansu).

• Projektowanie zakładowego planu kont.

4. Środki dydaktyczne

Ustawa o rachunkowości. Plan kont z komentarzem.
Zestaw druków dowodów księgowych.
Zestaw formularzy podstawowych urządzeń ewidencyjnych.
Wzory sprawozdań finansowych.
Plansze, foliogramy.
Zbiory ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej: Prowadzenie ksiąg rachunkowych,

nawiązuje do umiejętności uczniów z zakresu: klasyfikacji majątku
i kapitałów, zasad dokumentowania zdarzeń gospodarczych,
sporządzania podstawowych dowodów księgowych, prowadzenia księgi
przychodów i rozchodów.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej należy skupić się na

umiejętnościach związanych z ewidencją księgową w przedsiębiorstwie
prowadzącym księgi rachunkowe.

Osiągnięcie celów kształcenia jednostki umożliwi zastosowanie

aktywizujących metod nauczania, które sprzyjają kształceniu
samodzielnego, logicznego myślenia, a

zwłaszcza ekonomicznej

interpretacji ewidencji księgowej. Szczególny nacisk należy położyć na
wykonywanie przez uczniów jak największej liczby ćwiczeń polegających
na pracy z dokumentami księgowymi, tak aby w procesie nauczania
przybliżyć rzeczywistość funkcjonowania rachunkowości
w przedsiębiorstwie handlowym.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Warunkiem efektywnego przebiegu procesu kształcenia jest duża

sprawność uczniów w obsłudze komputerów oraz wysoki poziom wiedzy
z zakresu

sporządzania podstawowych dowodów księgowych,

prowadzenia księgi przychodów i rozchodów.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy sprawdzić

teoretyczne przygotowanie uczniów. Pozytywny wynik sprawdzianu
powinien być warunkiem przystąpienia do ćwiczeń. Umiejętności uczniów
należy oceniać obserwując ich podczas wykonywania ćwiczeń. W ocenie
należy uwzględnić: zastosowanie wiadomości z

zakresu ewidencji

typowych operacji gospodarczych, dobór druków i

ich racjonalne

wykorzystanie oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
a także utrzymanie ładu na stanowisku pracy.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej można

zastosować testy osiągnięć szkolnych uczniów.

Jednostka modułowa 341[03].Z4.02
Gospodarowanie zasobami finansowymi

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– posłużyć się dokumentami obrotu gotówkowego i bezgotówkowego,
– sporządzić i zaewidencjonować dokumenty kasowe,
– zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące obrotu

bezgotówkowego,

– sporządzić weksle i czeki,
– zaewidencjonować operacje dotyczące obrotu wekslami, czekami

i krótkoterminowymi papierami wartościowymi,

– sklasyfikować i

zaewidencjonować rozrachunki przedsiębiorstwa

handlowego,

– zaewidencjonować kapitały własne,
– określić korzyści wynikające z różnych form pozyskiwania kapitału,
– sporządzić wniosek o udzielenie kredytu oraz dokumenty dotyczące

współpracy z bankiem,

– obliczyć odsetki i dyskonto,
– zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące uzyskiwania

i spłaty kredytu.

2. Materiał nauczania

Charakterystyka obrotu pieniężnego.
Dokumentacja rozliczeń gotówkowych.
Ewidencja obrotu gotówkowego
Charakterystyka i dokumentacja rozliczeń bezgotówkowych.
Ewidencja obrotu bezgotówkowego.
Należności i zobowiązania przedsiębiorstw handlowych.
Istota, klasyfikacja oraz zasady ewidencji rozrachunków.
Dokumentacja i ewidencja rozliczeń między kontrahentami.
Kredyt handlowy. Weksle.
Ewidencja innych aktywów pieniężnych.
Ewidencja rozrachunków publicznoprawnych.
Rozrachunki z pracownikami.
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń.
Ewidencja księgowa wynagrodzeń osobowych i bezosobowych. Pozostałe
rozrachunki.
Terminowe rozliczanie należności i zobowiązań.
Odpisy aktualizujące wartość należności.
Zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstwa handlowego.
Kapitały własne i kapitały obce.

Formy organizacyjne kapitałów własnych.
Podwyższanie i obniżanie kapitału własnego.
Ewidencja kapitałów własnych firmy handlowej
Rodzaje i funkcje banków. Prowadzenie rachunków bankowych.
Kredytowanie działalności przedsiębiorstwa.
Ewidencja kredytów w

rachunku bieżącym i

rachunku kredytowym.

Bankowa pożyczka pieniężna i jej ewidencja.
Odsetki zwykłe i składane.
Metody obliczania oraz zasady pobierania i

wypłacania odsetek.

Roszczenia banków wobec dłużników.
Przepływ środków pieniężnych w przedsiębiorstwie handlowym.
Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa handlowego.
Franchising. Venture capital.

3. Ćwiczenia

• Sporządzanie, kontrolowanie i dekretowanie dokumentów związanych

z obrotem pieniężnym.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych związanych z obrotem

pieniężnym na kontach syntetycznych.

• Identyfikowanie podstawowych grup rozrachunków.

• Dokumentowanie i

ewidencjonowanie operacji gospodarczych

dotyczących rozrachunków.

• Prowadzenie analitycznej i pozabilansowej ewidencji rozrachunków.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych związanych z tworzeniem

i wykorzystaniem kapitałów własnych.

• Sporządzanie wniosku o udzielenie kredytu.

• Obliczanie odsetek zwykłych i składanych.

• Obliczanie dyskonta za pomocą wzorów i

współczynników

dyskontujących.

• Obliczanie korzyści wynikających z

różnych form pozyskiwania

kapitału.

• Obliczanie wskaźników płynności.

4. Środki dydaktyczne

Ustawa o rachunkowości.
Plan kont z komentarzem.
Zestaw druków dowodów księgowych.
Dokumenty dotyczące współpracy z bankami.
Plansze, foliogramy.
Zbiory ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie

uczniów do: dokumentowania i ewidencji operacji związanych z obrotem
gotówkowym i

bezgotówkowym, ewidencji kapitałów własnych,

pozyskiwaniu i ewidencji kapitałów obcych, ewidencji rozrachunków.

Dobór metod nauczania powinien umożliwić realizację celów

kształcenia, w szczególności doskonalenia następujących umiejętności
praktycznych: dokumentowanie współpracy z bankami oraz ewidencji
obrotu gotówkowego i bezgotówkowego.

Szczególnie przydatne będą metody praktyczne: tekstu przewodniego

i ćwiczeń praktycznych. Do wprowadzenia treści teoretycznych można
zastosować wykład i pogadankę. Zajęcia edukacyjne powinny odbywać
się w 15 osobowych grupach.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Program nauczania jednostki modułowej jest trudny pod względem

pojęciowym oraz praktycznym, dlatego nauczyciel na bieżąco powinien
kontrolować pracę uczniów w celu rozpoznawania trudności, które mogą
wystąpić w trakcie rozwiązywania zadań. Przed przystąpieniem do
wykonywania ćwiczeń praktycznych należy sprawdzić teoretyczne
przygotowanie ucznia. Umiejętności praktyczne uczniów sprawdzamy
poprzez obserwację ich czynności w czasie ćwiczeń.
Oceniając osiągnięcia edukacyjne uczniów należy wziąć pod uwagę:
umiejętność zastosowania wiadomości z zakresu ewidencji typowych
operacji gospodarczych, dobór druków i ich racjonalne wykorzystanie.

Jednostka modułowa 341[03].Z4.03
Ewidencja majątku przedsiębiorstwa handlowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– udokumentować i zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące

stanu, ruchu i zużycia środków trwałych,

– zidentyfikować składniki wartości niematerialnych i prawnych,
– zaewidencjonować operacje gospodarcze dotyczące zmiany stanu

i zużycia,

– zaewidencjonować operacje gospodarcze związane z

procesem

inwestycyjnym,

– obliczyć i zaewidencjonować VAT naliczony i należny,
– sporządzić deklarację VAT7 na podstawie rejestrów VAT,
– rozliczyć zakup towarów, ustalić saldo konta: Rozliczenie zakupu

towarów,

– zaprojektować i wykonać ewidencję analityczną i syntetyczną towarów,
– zaewidencjonować sprzedaż towarów,
– obliczyć marżę zrealizowaną na sprzedaży towarów,
– zaewidencjonować ruch opakowań,
– udokumentować i

zaewidencjonować obrót materiałami

w przedsiębiorstwie handlowym,

– zaewidencjonować operacje związane z

krótkoterminowymi

i długoterminowymi aktywami finansowymi,

– zastosować procedury inwentaryzacyjne,
– udokumentować i zaewidencjonować wyniki inwentaryzacji.

2. Materiał nauczania

Aktywa trwałe w firmie handlowej.
Klasyfikacja, wycena, zużycie i amortyzacja środków trwałych.
Ewidencja i dokumentacja zmian w stanie i wartości środków trwałych.
Działalność inwestycyjna firmy handlowej.
Środki trwałe w budowie i źródła ich finansowania.
Umowy leasingu.
Gospodarka remontowa i ulepszenia środków trwałych.
Wartości niematerialne i prawne.
Ewidencja syntetyczna analityczna i pozabilansowa majątku trwałego.
Charakterystyka papierów wartościowych.
Rynek papierów wartościowych.
Inwestycje długoterminowe oraz krótkoterminowe aktywa finansowe i ich
ewidencja.
Aktywa obrotowe w firmie handlowej.

Dokumentacja i

ewidencja syntetyczna obrotu towarowego w

hurcie

i detalu. Marża zrealizowana.
Ewidencja towarów zakupionych z importu.
Ewidencja reklamacji.
Ewidencja opakowań.
Aktualizacja wartości towarów.
Ewidencja obrotu materiałowego w przedsiębiorstwie handlowym.
Ewidencja analityczna i pozabilansowa.
Inwentaryzacja składników majątku.
Tryb przeprowadzania i dokumentacja inwentaryzacji.
Weryfikacja, rozliczanie i ewidencja różnic inwentaryzacyjnych.
Racjonalne wykorzystanie majątku przedsiębiorstwa.

3. Ćwiczenia

• Wycenianie majątku trwałego.

• Obliczanie amortyzacji metodą liniową i degresywną.

• Ewidencjonowanie umorzenia i amortyzacji.

• Ewidencjonowanie stanu i ruchu poszczególnych składników aktywów

trwałych na kontach syntetycznych, analitycznych i pozabilansowych.

• Dobieranie źródeł finansowania inwestycji.

• Wycenianie zapasów towarowych.

• Ewidencjonowanie obrotu towarowego w hurcie i detalu.

• Obliczanie i ewidencja odchyleń od cen ewidencyjnych towarów.

• Prowadzenie ewidencji analitycznej i

pozabilansowej zapasów

towarowych.

• Ewidencjonowanie reklamacji towarów.

• Prowadzenie inwentaryzacji.

• Sporządzanie dokumentów inwentaryzacji.

• Ustalanie, weryfikowanie, rozliczanie i

ewidencjonowanie różnic

inwentaryzacyjnych.

• Sporządzenie dokumentów dotyczących obrotu materiałowego.

• Wycenianie zapasów materiałowych.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych związanych z obrotem

materiałowym na kontach syntetycznych, analitycznych
i pozabilansowych.

• Rozliczanie kosztów zakupu materiałów oraz odchyleń od cen

ewidencyjnych.

• Obliczanie i rozliczanie podatku od towarów i usług.

• Wypełnianie deklaracji VAT-7.

4. Środki dydaktyczne

Ustawa o rachunkowości.
Plan kont z komentarzem.
Zestaw druków dowodów księgowych.
Plansze, foliogramy.
Zbiory ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej: Ewidencja majątku przedsiębiorstwa

handlowego, poszerza zakres zadań zawodowych wykonywanych przez
przyszłego technika handlowca o

dokumentowanie stanu i

ruchu

składników aktywów trwałych i obrotowych oraz inwentaryzacji.

Z uwagi na zdecydowanie praktyczny charakter treści programowych

jednostki modułowej nauczyciel powinien zaplanować ćwiczenia
praktyczne, zwłaszcza kształtujące umiejętność prowadzenia
dokumentacji dotyczącej majątku przedsiębiorstwa handlowego.

W procesie dydaktycznym należy kształtować właściwe postawy

zawodowe, a

zwłaszcza: odpowiedzialność za wykonane zadanie,

rzetelność oraz dążenie do ciągłego doskonalenia umiejętności
zawodowych.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Umiejętności uczniów należy sprawdzać obserwując ich pracę podczas

wykonywania ćwiczeń. Należy zwracać uwagę na zastosowanie
wiadomości z zakresu ewidencji typowych operacji gospodarczych, dobór
druków i

ich racjonalne wykorzystanie oraz przestrzeganie zasad

bezpiecznej i higienicznej pracy, a także utrzymanie ładu na stanowisku
pracy.
Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej stosuje się testy
osiągnięć szkolnych.

Jednostka modułowa 341[03].Z4.04
Ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie
sprawozdań finansowych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– zaewidencjonować koszty w układzie rodzajowym i funkcjonalnym,
– zastosować procedury rozliczania kosztów,
– rozliczyć koszty w czasie,
– zaewidencjonować pozostałe przychody i koszty operacyjne,
– zaewidencjonować przychody i koszty finansowe,
– zaewidencjonować wyniki nadzwyczajne,
– ustalić wynik finansowy metodą statystyczną i księgową w wariancie

porównawczym i kalkulacyjnym,

– podzielić i rozliczyć wynik finansowy,
– obliczyć i zaewidencjonować obciążenia z tytułu wyniku finansowego

wobec budżetu,

– wypełnić deklarację podatku dochodowego,
– obliczyć strukturę i wskaźniki poziomu kosztów.

2. Materiał nauczania

Przychody, koszty i ich klasyfikacja. Kalkulacja kosztów jednostkowych
produktu. Struktura kosztów handlowych i ich obniżanie.
Budowa rachunku kosztów.
Etapy ewidencji i rozliczania kosztów handlowych.
Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów.
Koszty reprezentacji i reklamy.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne.
Przychody i koszty operacji finansowych.
Zyski i straty nadzwyczajne.
Ustalanie i podział wyniku finansowego przedsiębiorstwa handlowego.
Podatek dochodowy od osób prawnych.
Elementy wyniku finansowego.
Porównawczy i kalkulacyjny rachunek zysków i strat.
Podział i rozliczenie wyniku finansowego.
Podstawowe sprawozdania finansowe i ich analiza.
Bilans i rachunek zysków i strat.
Rachunek przepływu środków pieniężnych.
Zasady pionowej i poziomej analizy bilansu.
Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych.

3. Ćwiczenia

• Rozróżnianie i klasyfikowanie kosztów.

• Obliczanie struktury i dynamiki kosztów.

• Ewidencjonowanie kosztów w różnych przekrojach.

• Stosowanie różnych wariantów rachunku kosztów.

• Rozliczanie kosztów w czasie.

• Ewidencjonowanie kosztów handlowych.

• Ewidencjonowanie pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.

• Ewidencjonowanie przychodów i kosztów finansowych.

• Ewidencjonowanie wyników nadzwyczajnych.

• Obliczanie wysokości wyniku finansowego metodą statystyczną.

• Ustalanie wyniku finansowego w

wariancie porównawczym

i kalkulacyjnym.

• Ewidencjonowanie podziału i rozliczania wyniku finansowego.

• Sporządzanie podstawowych sprawozdań finansowych.

• Analizowanie bilansu oraz rachunku zysków i strat.

4. Środki dydaktyczne

Ustawa o rachunkowości.
Plan kont z komentarzem.
Zestaw druków dowodów księgowych.
Plansze, foliogramy.
Zbiory ćwiczeń.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Jednostka modułowa: Ustalanie wyniku finansowego i sporządzanie

sprawozdań finansowych, poprzedzona jest realizacją programu
jednostki:

Prowadzenie ksiąg rachunkowych. Uczeń potrafi

scharakteryzować podstawowe koszty i

przychody, zna zasady

dokumentowania zdarzeń gospodarczych, potrafi sporządzić dowody
księgowe, posługuje się podstawowymi pojęciami z

zakresu

rachunkowości, ewidencjonuje operacje gospodarcze.

Podczas realizacji programu jednostki należy kształtować umiejętności

związane z

ewidencją przychodów i

kosztów, rozliczaniem kosztów,

ustalaniem wyniku finansowego oraz sporządzaniem podstawowych
sprawozdań finansowych.

Efektywność procesu dydaktycznego zapewni zastosowanie

praktycznych metod nauczania, które sprzyjają kształceniu umiejętności
praktycznych, w

tym: ewidencjonowania przychodów i

kosztów

przedsiębiorstwa handlowego oraz sporządzania sprawozdań

finansowych. Szczególny nacisk należy położyć na wykonywanie przez
ucznia jak największej liczby ćwiczeń opartych na pracy z dokumentami.

Ćwiczenia powinny być poprzedzone pokazem starannie

przygotowanym pod względem merytorycznym i metodycznym.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie określonych
kryteriów oceniania. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń
należy sprawdzić teoretyczne przygotowanie ucznia za pomocą
sprawdzianów ustnych lub pisemnych. Pozytywny wynik sprawdzianu
powinien być warunkiem dopuszczenia do ćwiczeń.

Umiejętności praktyczne należy sprawdzać obserwując uczniów

podczas wykonywania ćwiczeń. W czasie obserwacji należy zwrócić
uwagę na dobór druków i

ich racjonalne wykorzystanie oraz

przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i

higieny pracy, a

także

organizację i utrzymanie ładu na stanowisku pracy.
W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy wziąć pod uwagę
umiejętność stosowania w praktyce wiadomości z zakresu ewidencji
typowych operacji gospodarczych, a zwłaszcza zgodność przyjętych
rozwiązań z regulacjami prawnymi.

Jednostka modułowa 341[03].Z4.05
Obsługa systemu finansowo- księgowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– obsłużyć system finansowo – księgowy,
– zaewidencjonować operacje gospodarcze w programie,
– wykonać czynności operatorskie,
– zastosować przepisy dotyczące rachunkowości komputerowej,
– zastosować zasady ergonomii na stanowisku komputerowym,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku

komputerowym.

2. Materiał nauczania

Automatyczna instalacja i

modyfikacja programu do potrzeb

przedsiębiorstwa handlowego.
Definiowanie rejestrów VAT. Rejestry księgowe.
Kartoteki kontrahentów.
Plan kont i bilans otwarcia.
Dekretacja i księgowanie operacji.
Sprawozdania, deklaracje, zestawienia, wykresy.
Archiwizacja danych.
Współpraca z innymi programami.

3. Ćwiczenia

• Instalowanie programu zgodnie z potrzebami przedsiębiorstwa.

• Wprowadzanie i aktualizacja planu kont.

• Wprowadzanie bilansu otwarcia.

• Rejestrowanie dokumentów zgodnie z dekretacją.

• Ewidencjonowanie w układzie kont syntetycznych i analitycznych.

• Kontrolowanie należności i zobowiązań.

• Rozliczanie kosztów.

• Sporządzenie zestawienia obrotów i

sald kont syntetycznych

i analitycznych.

• Sporządzanie bilansu i rachunku zysków i strat.

• Sporządzanie informacji dodatkowej.

• Drukowanie raportów, analiz, zestawień, wykresów.

• Tworzenie archiwum danych.

• Ewidencjonowanie operacji gospodarczych związanych

z całokształtem działalności przedsiębiorstwa handlowego.

4. Środki dydaktyczne

Programy użytkowe w wersji szkoleniowej- systemy finansowo- księgowe:
REWIZOR, SYMFONIA.
Zestawy zadań, instrukcji, ćwiczeń
Plan kont z komentarzem.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Jednostka modułowa: Obsługa programu komputerowego finansowo-

księgowego, poprzedzona jest realizacją jednostek dotyczących ewidencji
operacji oraz obsługi użytkowych programów komputerowych kadrowo-
płacowych, magazynowo-sprzedażowych i

komputerowej księgi

przychodów i rozchodów.

W trakcie realizacji programu jednostki modułowej należy położyć

nacisk na doskonalenie umiejętności związanych z obsługą systemu
finansowo – księgowego.

Treść programu jednostki stanowi podsumowanie i

utrwalenie

umiejętności całego modułu.

Ćwiczenia należy prowadzić w 15 osobowych grupach, w pracowni

komputerowej, która umożliwi uczniowi indywidualną, aktywną pracą na
komputerze. Zajęcia mogą być również prowadzone w symulacyjnej
firmie handlowej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzenie i

ocenienie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć

informacji dotyczących zakresu i poziomu realizacji celów określonych
w programie jednostki modułowej. Proces oceniania powinien być
realizowany według ustalonych kryteriów.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej. Przed przystąpieniem do
wykonywania ćwiczeń należy sprawdzić teoretyczne przygotowanie
uczniów za pomocą sprawdzianu ustnego lub pisemnego. Pozytywny
wynik sprawdzianu powinien być warunkiem przystąpienia do ćwiczeń.

Umiejętności praktyczne uczniów należy sprawdzać obserwując ich

pracę podczas wykonywania ćwiczeń. Należy zwracać uwagę na
przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz utrzymanie
ładu na stanowisku pracy.

Sprawność, szybkość i bezbłędne wykonanie ćwiczenia oraz właściwe

wykorzystanie systemów informatycznych powinny stanowić
najistotniejsze kryteria oceny osiągnięć uczniów.

Moduł 341[03].Z5
Zarządzanie przedsiębiorstwem handlowym

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– wyjaśniać istotę planowania i analizy działalności ekonomicznej,
– rozróżniać planowanie strategiczne i operacyjne,
– opracowywać strategię rozwoju firmy,
– opracowywać plan rzeczowy i finansowy,
– opracowywać plan marketingowy,
– sporządzać biznes plan,
– stosować metody analizy ekonomicznej,
– identyfikować metody analizy strategicznej,
– charakteryzować etapy procesu kontroli,
– gromadzić, rejestrować, przetwarzać, prezentować informacje,
– wykorzystywać narzędzia promotion mix.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

341[03].Z5.01

Planowanie i analiza działalności handlowej

341[03].Z5.02 Wybieranie

strategii marketingowej

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z5.03 Kształtowanie wizerunku przedsiębiorstwa

handlowego

341[03].Z5.04 Prezentacja

przedsiębiorstwa handlowego

w języku obcym

Razem

168

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Altkorn J.(red): Zarządzanie i

przedsiębiorczość, studia polskich

przypadków. PWN, Warszawa 1997
Dębski S.: Ekonomika i

organizacja przedsiębiorstw. Cz.2. WSiP,

Warszawa 2002
Domański T., Kowalski P.: Marketing dla menedżerów. PWN, Warszawa
1998
Kay J.: Podstawy sukcesu firmy. PWE, Warszawa 1996

341[03].Z5

Zarządzanie

przedsiębiorstwem

handlowym

341[03].Z5.01

Planowanie i analiza działalności

handlowej

341[03].Z5.03

Kształtowanie wizerunku

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z5.02

Wybieranie strategii marketingowej

przedsiębiorstwa handlowego

341[03].Z5.04

Prezentacja przedsiębiorstwa

handlowego w języku obcym

100

Kotler P.: Marketing, analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola. Gebethner
i s-ka, Warszawa1994
Koźmiński A.(red.), Piotrowski W.: Zarządzanie, teoria i praktyka. PWN,
Warszawa 1996
Musiałkiewicz J: Marketing. Ekonomik s.c., Warszawa 2001
Piasecki B.(red): Ekonomika i zarządzanie małą firmą. PWN, Warszawa –
Łódź 1999
Prymon M.: Menedżerskie i

społeczne aspekty współczesnego

marketingu. Ekspert – Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 1999
Penc J.: Zarządzanie dla przyszłości, twórcze kierowanie firmą.
Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998
Sznajder A.: Sztuka promocji. PWN, Warszawa 1997
Sznajder A.: Euromarketing, uwarunkowania na rynku Unii Europejskiej.
PWN, Warszawa 1997
Zbiegień - Maciąg L.: Kultura w organizacji, identyfikacja kultury znanych
firm. PWN, Warszawa 1999

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych

101

Jednostka modułowa 341[03].Z5.01
Planowanie i analiza działalności handlowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– sklasyfikować i scharakteryzować plany,
– określić zasady planowania,
– scharakteryzować metody planowania,
– określić tryb opracowania planu działalności gospodarczej,
– sporządzić uproszczony plan rzeczowy i finansowy,
– przeprowadzić uproszczoną analizę ekonomiczną.

2. Materiał nauczania

Istota planowania. Klasyfikacja i charakterystyka planów.
Zasady i metody planowania.
Etapy opracowania planu gospodarczego. Controlling.
Biznes plan.
Planowanie sprzedaży, zakupów.
Planowanie zatrudnienia i wynagrodzenia pracowników.
Planowanie zmian majątku, kapitałów, kosztów, przychodów, wydatków.
Zadania i rodzaje analizy ekonomicznej.
Metody analizy ekonomicznej.
Analiza efektów rzeczowych i sytuacji finansowej.

3. Ćwiczenia

• Obliczanie planowanej sprzedaży i zakupu towarów.

• Sporządzanie rocznego planu sprzedaży.

• Projektowanie planu zatrudnienia sprzedawców.

• Obliczanie planowanego wynagrodzenia pracowników sklepu.

• Obliczanie zysku netto i brutto.

• Przeprowadzenie analizy sprzedaży,

• Przeprowadzenie analizy struktury asortymentowej.

• Ocenianie kształtowania się stanu zatrudnienia.

• Ocenianie poziomu efektywności gospodarowania z zastosowaniem

metod analizy ekonomicznej.

4. Środki dydaktyczne

Plansze.
Zestaw foliogramów.
Czasopisma ekonomiczne.
Techniczne środki kształcenia.

102

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Celem realizacji programu jednostki modułowej: Planowanie i analiza

działalności handlowej, jest doskonalenie umiejętności związanych
z interpretacją wskaźników i

zastosowaniem ich w

procesie

podejmowania decyzji. Ponieważ treści te mają charakter problemowy,
należy zastosować aktywizujące metody nauczania: metodę sytuacyjną,
przypadków, dyskusję dydaktyczną oraz metody praktyczne: metodę
projektów i ćwiczenia.

Wskazane jest także zastosowanie arkusza kalkulacyjnego Excel do

sporządzania obliczeń i prezentacji wyników analizy ekonomicznej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Przystępując do realizacji treści programowych jednostki modułowej:

Planowanie i

analiza działalności handlowej, uczniowie powinni

przestrzegać zasad gospodarowania, określać istotę, cele zarządzania,
podstawowe funkcje i

zakres zarządzania, obliczać i

interpretować

podstawowe wielkości ekonomiczne i miary statystyczne oraz posługiwać
się arkuszem kalkulacyjnym. W celu określenia poziomu operowania
wiedzą nauczyciel powinien zaplanować badania diagnostyczne,
odpowiadające specyfice sprawdzanych umiejętności.

Sprawdzanie i

ocenianie osiągnięć uczniów w

trakcie realizacji

programu nauczania powinno dostarczyć informacji dotyczących zakresu
i poziomu realizacji celów określonych w jednostce modułowej oraz
rozpoznawanie trudności w ich realizacji. Umiejętności uczniów należy
sprawdzać za pomocą następujących metod: obserwację uczniów
podczas wykonywania ćwiczeń oraz sprawdzianów ustnych i pisemnych.

103

Jednostka modułowa 341[03].Z5.02
Wybieranie strategii marketingowej przedsiębiorstwa
handlowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić istotę i

miejsce planów marketingowych w

procesie

planowania w przedsiębiorstwie,

– wskazać elementy składające się na mikro- i

makrootoczenie

przedsiębiorstwa handlowego,

– sformułować misję rynkową przedsiębiorstwa,
– zidentyfikować podstawowe metody analizy strategicznej,
– wskazać mierniki umożliwiające ustalenie pozycji rynkowej

przedsiębiorstwa,

– określić zalety i wady różnych strategii marketingowych,
– zaprojektować strategię marketingową dla małego przedsiębiorstwa

handlowego,

– scharakteryzować strategie konkurowania na rynku globalnym,
– skonstruować uproszczony plan marketingowy.

2. Materiał nauczania

Otoczenie przedsiębiorstwa handlowego.
Marketing MIX.
Misja i rynkowy wizerunek przedsiębiorstwa.
Plan marketingowy.
Analiza SWOT.
Benchmarking.
Macierz Ansoffa.
Macierz BCG (Boston Consulting Group).
Znaczenie i elementy strategii marketingowych. Podstawowe strategie
marketingowe.
Strategie konkurowania na rynku międzynarodowym i globalnym.

3. Ćwiczenia

• Identyfikowanie elementów otoczenia rynkowego.

• Ustalanie pozycji rynkowej przedsiębiorstwa handlowego.

• Określanie czynników wpływających na strategię przedsiębiorstwa.

• Analizowanie strategicznej działalności wybranego przedsiębiorstwa.

• Formułowanie misji przedsiębiorstwa.

• Projektowanie strategii marketingowej dla małego przedsiębiorstwa

handlowego.

104

• Sporządzanie uproszczonego planu działalności marketingowej.

• Analizowanie przykładów konkurowania na rynku międzynarodowym

i globalnym.

4. Środki dydaktyczne

Plansze, foliogramy.
Filmy edukacyjne, programy komputerowe.
Opisy zdarzeń, gier dydaktycznych, scenariusze inscenizacji.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizując cele jednostki modułowej wskazane jest odwoływanie się do

bezpośredniego otoczenia, w którym funkcjonują uczniowie. W procesie
dydaktycznym szczególnie przydatne będą aktywizujące metody
nauczania, takie jak: dyskusje dydaktyczne, metoda przypadków, metoda
sytuacyjna, gry dydaktyczne, a zwłaszcza metoda projektów. Można
również zapraszać na zajęcia edukacyjne praktyków gospodarczych oraz
w szerokim zakresie wykorzystywać filmy edukacyjne.

Realizacja zajęć edukacyjnych powinna odbywać się w 15 osobowych

grupach, w pracowni wyposażonej w nowoczesny sprzęt multimedialny.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i

ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczać

informacji dotyczących zakresu i poziomu realizacji celów określonych w
programie jednostki modułowej oraz umożliwić rozpoznawanie trudności
w ich realizacji. Proces oceniania powinien być realizowany według
ustalonych kryteriów.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane i oceniane poprzez

obserwację wykonywanych przez uczniów zadań praktycznych. W trakcie
obserwacji pracy uczniów należy zwrócić uwagę na ich aktywność,
pomysłowość, umiejętność współpracy w grupie oraz samodzielność
i twórcze myślenie. Jako badanie sumatywne można zastosować metodę
projektów, w

ramach której uczniowie opracują plan działań

marketingowych.

105

Jednostka modułowa 341[03].Z5.03
Kształtowanie wizerunku przedsiębiorstwa
handlowego

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– rozróżnić zachowania etyczne i nieetyczne w stosunkach handlowych,
– sformułować etyczne zasady postępowania wobec klientów,
– przygotować zebranie pracowników,
– przyjąć interesantów,
– dostosować swój wygląd zewnętrzny do okoliczności związanych

z wykonywanymi zadaniami zawodowymi,

– określić cele komunikacji marketingowej,
– uzasadnić rolę informowania, przypominania i perswazji w działalności

marketingowej,

– uzasadnić rolę reklamy w działalności marketingowej,
– odróżnić skuteczne i nieskuteczne sposoby reklamy,
– zredagować komunikat reklamowy,
– zaprojektować kampanię reklamową przedsiębiorstwa handlowego,
– podjąć współpracę z agencją reklamową,
– objaśnić rolę public relations w działalności marketingowej.

2. Materiał nauczania

Etyka wewnątrz przedsiębiorstwa i w jej stosunkach z klientami.
Kodeks etyczny przedsiębiorstwa.
Kultura w relacjach służbowych.
Zasady pracy w grupie. Asertywność.
Zasady zachowania się w miejscu pracy, restauracji, hotelu.
Rola zdrowia i higieny osobistej w procesie pracy.
Kształtowanie wyglądu zewnętrznego.
Estetyka, kolorystyka, elegancja, moda.
Cel, uczestnicy i wymagania komunikacji promocyjnej.
Rola promocji w marketingu. Funkcje i struktura promocji.
Warianty strategii promocji.
Kampania reklamowa. Skuteczność reklamy.
Programy marketingu bezpośredniego i public relations.
Znak towarowy.

106

3. Ćwiczenia

• Rozróżnianie zachowań etycznych i

nieetycznych w

stosunkach

handlowych.

• Określanie czynników związanych z

kształtowaniem wizerunku

przedsiębiorstwa handlowego.

• Przygotowanie zebrania służbowego.

• Treningi sposobów ubierania się, wykonywania makijażu, układania

prostych fryzur, łączenia kolorów, dobierania dodatków.

• Analizowanie telewizyjnych spotów reklamowych.

• Ocenianie etycznie kontrowersyjnych środków wyrazu reklam.

• Projektowanie środków reklamy do kampanii reklamowej.

• Planowanie budżetu kampanii reklamowej przedsiębiorstwa

handlowego.

• Opracowanie planu współpracy z agencją reklamową.

• Planowanie działań promocyjnych skierowanych do

docelowego

segmentu rynku.

• Wskazywanie podobieństw i różnic między reklamą a public relations.

• Analizowanie znaczenia sponsoringu w

kształtowaniu wizerunku

przedsiębiorstwa.

4. Środki dydaktyczne

Plansze, foliogramy.
Zdjęcia, plakaty, katalogi, foldery, prospekty, hasła reklamowe, wizytówki,
logo firmy, zaproszenia, broszury i gazety reklamowe.
Filmy edukacyjne.
Materiały źródłowe: przykładowe scenariusze kampanii reklamowej,
Opisy zdarzeń, gier dydaktycznych, scenariusze inscenizacji.
Czasopisma reklamowe.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja treści zawartych w programie

jednostki modułowej:

Kształtowanie wizerunku firmy handlowej, wymaga przygotowania
z zakresu ekonomii, psychologii, komunikacji masowej i marketingu. We
wcześniejszym etapie kształcenia zagadnienia związane z tematyką
jednostki realizowano na poziomie bardziej ogólnym. Program jednostki
przewiduje ich uszczegółowienie i usystematyzowanie.
Istotne jest zwrócenie uwagi, na cele oraz narzędzia i techniki za pomocą
których, przedsiębiorstwo handlowe wyodrębnia się ze swego otoczenia
oraz kształtuje swój wizerunek. Interdyscyplinarne podejście do
omawianych problemów pozwoli uczniom zrozumieć złożoność procesów

107

zachodzących na rynku i określenie wpływu działań promocyjnych na ich
przebieg. Ważne jest także uwzględnienie zagadnień dotyczących wpływu
działań reklamowych na psychikę odbiorcy oraz zwrócenie uwagi na etykę
kupiecką

Nauczyciel, projektując zajęcia edukacyjne, powinien uwzględnić

aktywizujące metody nauczania, takie jak: metoda przypadków,
sytuacyjna, projektów, inscenizacji oraz różne odmiany dyskusji
dydaktycznych.
Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w 15 osobowych grupach,
w pracowni dobrze wyposażonej w urządzenia multimedialne.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i

ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczać

informacji na temat zakresu i poziomu realizacji celów określonych w
programie jednostki modułowej oraz umożliwić rozpoznawanie trudności
w realizacji tych celów. Proces oceniania powinien być realizowany
według ustalonych kryteriów.

Badania kształtujące powinny polegać na kontroli wykonywanych przez

uczniów zadań praktycznych. Ocenie powinny również podlegać
umiejętności: prowadzenia dyskusji, w tym posługiwanie się właściwą
terminologią stosowaną w procesach kreowania rynku oraz właściwego
argumentowania, wnioskowania i

uzasadniania proponowanych

rozwiązań problemów.

Jako badanie sumatywne można zastosować metodę projektów,

ramach której uczniowie opracują plan działań promocyjnych

skierowanych do docelowego segmentu rynku.

108

Jednostka modułowa 341[03].Z5.04
Prezentacja przedsiębiorstwa handlowego w języku
obcym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
− przeprowadzić prezentację oferty handlowej,

− udzielić informacji o

zadaniach poszczególnych komórek

organizacyjnych przedsiębiorstwa handlowego,

− posłużyć się liczbami: cenami w różnej walucie, procentami, danymi

statystycznymi,

− przeprowadzić rozmowę związaną z podróżą służbową,

− przeprowadzić rozmowę związaną z negocjacjami,

− sformułować

dłuższą wypowiedź dotyczącą prezentacji

przedsiębiorstwa handlowego,

− zredagować teksty reklamowe towaru lub przedsięwzięcia,

− zastosować zwroty nadające strukturę prezentacji,

− napisać plan dłuższej wypowiedzi ustnej dotyczącej prezentacji

przedsiębiorstwa handlowego.

2. Materiał nauczania

Handel wewnętrzny i zagraniczny.
Struktura organizacyjna firmy.
Działalność marketingowa.
Marketing - zasady działalności marketingowej.
Promocja działalności firmy handlowej i pozyskiwanie klientów. Reklama.
Konferencje. Wystąpienia i referaty.

3. Ćwiczenia

• Układanie pytań i odpowiedzi – praca z tekstem.

• Tłumaczenie zdań na język obcy.

• Analizowanie prasowych i

telewizyjnych reklam pod względem

językowym, formy i treści.

• Posługiwanie się liczbami: danymi statystycznymi, cenami,

procentami, miarami.

• Symulowanie sytuacji związanych z podróżą służbową.

• Redagowanie pism zapraszających na konferencję, potwierdzających

przybycie delegata.

• Stosowanie zwrotów nadających strukturę prezentacji.

• Prezentacja oferty handlowej według opracowanego scenariusza.

• Opisywanie struktury organizacyjnej firmy.

109

• Przeprowadzenie rozmowy służbowej lub negocjacji.

• Przeprowadzenie ćwiczeń rozumienia ze słuchu, czytania i pisania na

podstawie filmu, ilustracji, tekstu.

• Redagowanie wystąpienia delegata na konferencji.

• Odczytanie referatu na temat prezentacji przedsiębiorstwa

handlowego

• Relacjonowanie przebiegu zdarzeń służbowych.

• Komunikowanie się w

określonych sytuacjach z

uwzględnieniem

elementów obyczajowości danego kraju.

4. Środki dydaktyczne

Nagrania magnetofonowe.
Filmy na kasetach video.
Wydawnictwa ekonomiczno-handlowe.
Słowniki, leksykony, encyklopedie.
Techniczne środki kształcenia.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu doskonalenie

sprawności mówienia, konwersacji w zakresie tematyki handlowej.
Celowe jest zastosowanie ćwiczeń praktycznych.

W czasie wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć możliwość

samodzielnego planowania i realizowania zadania.

Zaleca się również zastosowanie metody przypadku i inscenizacji.

Nauczyciel powinien przygotować opisy przypadków oraz scenariusze
inscenizacji na podstawie rzeczywistych sytuacji biznesowych.

Uczniowie powinni prowadzić rozmowy w

typowych sytuacjach

służbowych, uczestniczyć w negocjacjach handlowych, konferencjach
o tematyce gospodarczej, śledzić sytuację gospodarczą krajów
określonego obszaru językowego poprzez środki masowego przekazu
oraz literaturę specjalistyczną, redagować i

analizować reklamy,

redagować dłuższe wypowiedzi prezentujące przedsiębiorstwo handlowe.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie na podstawie kryteriów uwzględniających zaplanowane
cele kształcenia, a w szczególności: prowadzenie konwersacji na tematy
dotyczące zagadnień zawodowych, komunikowanie się z

klientami,

prezentowanie oferty handlowej.

W komunikowaniu się należy ocenić: umiejętność zadawania pytań,

formułowania opinii, kulturę rozmowy. Znajomość słownictwa, które było

110

przedmiotem uczenia, można sprawdzić za pomocą testów zawierających
zadania z luką i wielokrotnego wyboru. Ogólne kompetencje językowe
powinny być oceniane na podstawie wypowiedzi ustnych poprawnych pod
względem leksykalnym i gramatycznym. Nagranie konwersacji kamerą
video lub na magnetofonie umożliwi uczniom dokonanie samooceny
i doskonalenie sprawności językowych.

111

Moduł 341[03].Z6
Praktyka zawodowa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– wykorzystywać w

warunkach przedsiębiorstwa handlowego nabyte

umiejętności,

– posługiwać się terminologią dotyczącą obrotu towarowego,
– wykonywać podstawowe czynności związane z procesem sprzedaży,
– stosować nowoczesny sprzęt techniczny podczas prowadzenia

działalności handlowej,

– posługiwać się terminologią z zakresu finansów i rachunkowości,
– dokumentować, ewidencjonować i

interpretować typowe operacje

gospodarcze,

– określać podstawowe wymagania dotyczące sposobu zarządzania

przedsiębiorstwem handlowym,

– wskazywać przykłady rynkowych zależności o

charakterze

ekonomiczno-społecznym między uczestnikami rynku towarowego,

– przestrzegać zasad współpracy.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej Orientacyjna

liczba godzin na

realizację

341[03].Z6.01 Prowadzenie

działalności handlowej

detalicznej

341[03].Z6.02 Prowadzenie

działalności handlowej

hurtowej

341[03].Z6.03

Uczestniczenie w procesach
organizowania i zarządzania
przedsiębiorstwem handlowym.

Razem

140

112

3. Schemat układu jednostek modułowych

341[03].Z6

Praktyka zawodowa

341[03].Z6.01

Prowadzenie działalności

handlowej detalicznej

341[03].Z6.02

Prowadzenie działalności

handlowej hurtowej

341[03].Z6.03

Uczestniczenie w procesach
organizowania i zarządzania

przedsiębiorstwem handlowym

113

Jednostka modułowa 341[03].Z6.01
Prowadzenie działalności handlowej detalicznej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić asortyment towarowy w sklepie,
– sporządzić i sprawdzić dokumenty związane ze sprzedażą towarów

w sklepie,

– dokonać odbioru ilościowego i jakościowego towarów,
– przygotować towary do sprzedaży,
– rozmieścić towary w sklepie detalicznym,
– przeprowadzić rozmowę sprzedażową,
– zaprezentować towar,
– obliczyć należność,
– obliczyć wielkość obrotu, kosztów i wyniku finansowego sklepu,
– dokonać ewidencji ruchu towarów w sklepie,
– przeprowadzić postępowanie dotyczące reklamacji klientów,
– posłużyć się urządzeniami i nowoczesnym sprzętem w sklepie,
– zastosować się do obowiązujących regulaminów,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej.

2. Materiał nauczania

Zapoznanie się z organizacją pracy, harmonogramem i dyscypliną pracy
oraz zasadami odpowiedzialności materialnej.
Przeszkolenie z

zakresu bezpieczeństwa, higieny pracy i

ochrony

przeciwpożarowej.
Analizowanie regulaminów wewnętrznych
Określanie asortymentu towarowego.
Analizowanie zapasów towarowych.
Przygotowanie towarów i rozmieszczenie ich na sali sprzedażowej,
zapleczu, w magazynie.
Prowadzenie rozmowy sprzedażowej.
Demonstrowanie towarów, poradnictwo sprzedażowe.
Obliczanie należności przy zastosowaniu urządzeń technicznych.
Przyjmowanie należności w

formie gotówkowej i

bezgotówkowej.

Obliczanie wielkości obrotu, kosztów i wyniku finansowego sklepu.
Prowadzenie ewidencji ruchu towarów w sklepie.
Sprawdzanie jakości towarów.
Załatwianie reklamacji.

114

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Pierwszy etap praktyki, trwający dwa tygodnie obejmuje udział uczniów

w pracach wykonywanych w jednostce handlu detalicznego.

Nauczyciel, któremu przydzielono nadzór nad praktykami zawodowymi,

jest zobowiązany przed rozpoczęciem praktyki udzielić uczniom
wszechstronnych wyjaśnień dotyczących formy i zakresu wykonywania
zadań zawodowych w jednostce handlu detalicznego.
Osiągnięcie założonych celów będzie możliwe przy właściwej
organizacji przebiegu praktyki przez zakładowego opiekuna praktyki oraz
pod warunkiem dużego zaangażowania i zdyscyplinowania ucznia.
Uczeń odbywający praktykę, powinien mieć możliwość
samodzielnego wykonywania zadań zawodowych, na poszczególnych
stanowiskach pracy w sklepie.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia.

Opiekun praktyki, dokonując oceny osiągnięć ucznia, powinien odnieść

się do zaplanowanych celów jednostki modułowej. Najwłaściwszą formą
sprawdzenia stopnia osiągnięcia tych celów jest obserwacja
wykonywanych przez ucznia zadań zawodowych.

Obserwacja powinna być ukierunkowana na określenie stopnia

aktywności i samodzielności ucznia w wykonywaniu zlecanych zadań.
Należy ocenić jego zdyscyplinowanie, formę dokumentowania
wykonanych zadań oraz umiejętność analizowania własnych osiągnięć
i trudności w nauce. Oceny tych umiejętności można dokonać w wyniku
sprawdzenia dokumentacji przebiegu praktyki prowadzonej przez ucznia
lub na podstawie rozmów prowadzonych w trakcie i na zakończenie
realizacji programu jednostki modułowej.

115

Jednostka modułowa 341[03].Z6.02
Prowadzenie działalności handlowej hurtowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:
– określić asortyment towarowy w hurtowni,
– ustalić zapotrzebowanie na towary uwzględniając poziom zapasów

towarowych,

– dokonać wyboru dostawcy,
– sporządzić i sprawdzić dokumenty związane z przyjmowaniem oraz

sprzedażą towarów,

– dokonać odbioru ilościowego i jakościowego towarów,
– rozmieścić towary w hurtowni,
– obliczyć wielkość obrotu,
– obliczyć wynik finansowy hurtowni,
– dokonać ewidencji ruchu towarów w hurtowni,
– przeprowadzić postępowanie reklamacyjne,
– posłużyć się urządzeniami i nowoczesnym sprzętem w hurtowni.

2. Materiał nauczania

Zapoznanie się z organizacją pracy, harmonogramem i dyscypliną pracy
oraz zasadami odpowiedzialności materialnej.
Przeszkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej.
Zapoznanie się z

obowiązującymi regulaminami wewnętrznymi.

Określanie asortymentu towarowego.
Analizowanie zapasów towarowych.
Ustalanie wielkości zapotrzebowania na towary. Wybieranie dostawców.
Uczestniczenie w rozmowach handlowych.
Sporządzanie dokumentów związanych z zamówieniami i przyjmowaniem
towarów.
Przygotowywanie i rozmieszczenie towarów.
Prowadzenie rozmowy sprzedażowej.
Demonstrowanie towarów.
Obliczanie należności przy zastosowaniu urządzeń technicznych.
Przyjmowanie należności w

formie gotówkowej i

bezgotówkowej.

Sprawdzanie jakości towarów.
Uczestniczenie w reklamowaniu towarów.
Obliczanie wyniku finansowego hurtowni.
Analizowanie metod reklamy i

sposobów promocji stosowanych

w hurtowni.

116

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje zintegrowany

zakres zadań zawodowych. Realizacja programu powinna umożliwić
zastosowanie w praktyce i

poszerzenie wiedzy nabytej w

szkole,

zwłaszcza w

zakresie wdrażania nowoczesnych technik sprzedaży

hurtowej.
Osiągnięciu założonych celów sprzyjać powinna dobra organizacja
pracy oraz wysoka aktywność ucznia. Uczniowie powinni uczestniczyć
w planowaniu prac projektowych, które będą realizować na
podstawie informacji, spostrzeżeń oraz doświadczeń nabywanych
w

czasie wykonywania zadań na konkretnych stanowiskach pracy.

Tematem projektu może być, np.: opracowanie sposobów promocji
towarów.
Właściwej realizacji programu jednostki może również służyć
uzgodniona z opiekunem forma dokumentowania zadań wykonywanych
przez ucznia w trakcie odbywania praktyki.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia.

Sprawdzanie osiągnięć słuchacza powinno odbywać się w trakcie
realizacji programu jednostki modułowej oraz po jej zakończeniu. Oceny
umiejętności ucznia dokonuje opiekun praktyki na podstawie obserwacji
ukierunkowanej na określenie stopnia aktywności, samodzielności
i zaangażowania w wykonywaniu zlecanych praktykantowi prac.

Istotnym elementem oceny sumatywnej powinna być ocena sposobu

dokumentowania przebiegu praktyki zawodowej.

117

Jednostka modułowa 341[03].Z6.03

Uczestniczenie w procesach organizowania
i zarządzania przedsiębiorstwem handlowym

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć:

–

określić przedmiot działania przedsiębiorstwa handlowego,

–

zidentyfikować formę prawną przedsiębiorstwa,

–

scharakteryzować systemy zarządzania przedsiębiorstwem,

–

wskazać obszary działania, powiązania, zakresy kompetencji

i odpowiedzialności poszczególnych komórek zarządu,

– wskazać źródła dostaw i kierunki sprzedaży,
– scharakteryzować formy i

metody ewidencji księgowej stosowane

w przedsiębiorstwie,

– dokonać ewidencji księgowej różnych zdarzeń gospodarczych,
– dokonać rozliczeń z dostawcami, bankiem i urzędem skarbowym,
– przeprowadzić analizę planu operatywnego przedsiębiorstwa

handlowego,

– obliczyć i zinterpretować wskaźniki finansowe stosowane w analizie

ekonomicznej.

2. Materiał nauczania

Analizowanie struktury prawno-organizacyjnej.
Określenie przedmiotu działania przedsiębiorstwa.
Ustalanie obszarów i zakresów działań, kompetencji i odpowiedzialności
komórek zarządu.
Określanie systemów zarządzania w przedsiębiorstwie.
Zapoznanie ze źródłami dostaw i kierunkami sprzedaży.
Zapoznanie z

organizacją i

zadaniami komórki finansowo-księgowej,

obiegiem dokumentów, formami i

metodami ewidencji księgowej.

Dokumentowanie rozliczeń z kontrahentami, instytucjami finansowymi
oraz budżetem.
Ustalanie wyniku finansowego.
Uczestniczenie w planowaniu operatywnym i strategicznym.
Udział w analizie ekonomicznej i finansowej.
Określanie struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie handlowym.
Analizowanie organizacji marketingu.
Prowadzenie badań marketingowych.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program nauczania jednostki modułowej obejmuje różne obszary

zarządzania przedsiębiorstwem handlowym. Uczeń powinien poznawać je

118

w kolejności, która wynika ze struktury organizacyjnej i

sposobów

zarządzania w danym zakładzie. W celu realizacji programu jednostki,
szczególnie istotne jest określenie harmonogramu pracy ucznia.
Harmonogram ten, powinien opierać się na programie jednostki
modułowej, ale może uwzględnić specyficzne problemy przedsiębiorstwa.
W

czasie trwania praktyki uczniowie mogą również, w

uzgodnieniu

opiekunem praktyk, wykonywać zadania, które są potrzebne do

przygotowania projektów o

tematyce związanej z

organizacją

i funkcjonowaniem zakładu, na przykład: wdrażanie systemu jakości
w zakładzie, obieg dokumentacji materiałowej.

Propozycje metod sprawdzania i

oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia.

Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia przewidzianych

w programie jednostki modułowej powinno odbywać się systematycznie.
W ocenianiu należy uwzględnić obserwację czynności ucznia, analizę
prowadzonej przez ucznia dokumentacji oraz prezentację wykonanych
projektów.

W trakcie praktyki uczniowie powinni prowadzić dzienniczek praktyki.

Ocenianie umiejętności uczniów dokonuje opiekun praktyki na podstawie
obserwacji wykonywanych zadań oraz sposobu prowadzenia dzienniczka
praktyki zawodowej.