mechanik operator pojazdow i maszyn rolniczych 723[03] z2 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Stanisław Stopka

Diagnozowanie i naprawa układów napędowych pojazdów
723[03]Z2.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Piotr Nowak
mgr inż. Marek Rudziński

Opracowanie redakcyjne:
inż. Stanisław Stopka

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Kacperczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[03].Z2.04
,,Diagnozowanie i naprawa układów napędowych pojazdów”, zawartego w programie
nauczania dla zawodu mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp stosowane podczas naprawy układów napędowych.

Przygotowanie sprzętu do demontażu

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Budowa i zasady działania mechanizmów w układzie przeniesienia napędu

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Obsługa, regulacja, ocena stanu technicznego oraz naprawa sprzęgieł

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Obsługa, ocena stanu technicznego oraz naprawa skrzyń przekładniowych

i mostów napędowych

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela Diagnozowanie i naprawa układów

napędowych pojazdów, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03].

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne,

–

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

–

ewaluacja osiągnięć ucznia,

–

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:
–

pokazu z objaśnieniem,

–

tekstu przewodniego,

–

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu
wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym zadania testowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].Z2

Eksploatacja pojazdów rolniczych

723[03].Z2.01

Stosowanie przepisów ruchu

drogowego

723[03].Z2.07

Diagnozowanie i naprawa

układów elektrycznych

w pojazdach i maszynach

723[03].Z2.04

Diagnozowanie

i naprawa układów

napędowych

pojazdów

723[03].Z2.05

Diagnozowanie i naprawa

układów kierowniczych,

jezdnych, zawieszenia

i hamulcowych

723[03].Z2.08

Wykonywanie przeglądów

technicznych i obsługi

sezonowej

723[03].Z2.06

Diagnozowanie i naprawa

układów hydraulicznych,

pneumatycznych

i urządzeń zaczepowych

723[03].Z2.02

Stosowanie technik

kierowania pojazdem

i wykonywanie czynności

kontrolno-obsługowych

723[03].Z2.03

Diagnozowanie

i naprawa układów silnika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

identyfikować podstawowe przekładnie napędowe,

–

rozróżniać podstawowe rodzaje sprzęgieł,

–

rozpoznawać podzespoły i elementy na rysunkach i schematach,

–

posługiwać się instrukcjami obsługi i naprawy sprzętu,

–

stosować nazewnictwo techniczne,

–

posługiwać się narzędziami pomiarowymi,

–

wykonywać wszystkie czynności zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
przeciwpożarowymi oraz ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

–

określić zadania i różnice w budowie mechanizmów napędowych w ciągnikach
rolniczych i pojazdach samochodowych,

–

wyjaśnić

zasady

działania

obsługi:

sprzęgieł

wielostopniowych,

skrzyń

przekładniowych,

wzmacniaczy

momentu,

mostów

napędowych,

przekładni

zwalniających,

–

wyjaśnić zasadę działania i obsługi półosi i wałów napędowych,

–

ocenić stan techniczny mechanizmów i zespołów układów napędowych,

–

wykryć usterki w układzie napędowym pojazdów i maszyn samobieżnych,

–

wykonać podstawowe regulacje i naprawy w układach przeniesienia napędu pojazdów
rolniczych,

–

wykonać naprawy główne układów napędowych pojazdów,

–

zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i napraw układów napędów
w pojazdach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych

723[03]

Moduł:

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie i naprawa układów napędowych

pojazdów 723[03].Z2.04

Temat: Demontaż sprzęgła i wymiana okładzin ciernych sprzęgła tarczowego suchego.

Cele ogólne: Kształtowanie umiejętności wykonywania obsługi i naprawy podzespołów

układu przeniesienia napędu pojazdów rolniczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

zidentyfikować różne rodzaje sprzęgieł,

–

rozpoznać podzespoły w układzie przeniesienia napędu,

–

wykryć usterki w podzespołach napędowych,

–

wykonać podstawowe regulacje zespołów napędowych,

–

wykonać podstawowe naprawy elementów napędowych,

–

wykonać naprawy główne układów napędowych pojazdów.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z opisem,

–

dyskusja dydaktyczna,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

ćwiczenia indywidualne,

–

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
–

ławy monterskie,

–

modele sprzęgieł ciągnikowych,

–

klucze,

–

części zamienne,

–

narzędzia pomiarowe,

–

instrukcja napraw ciągnika,

Czas trwania: 4 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie, sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć, kryteria oceny.
3. Zorganizowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Plan zajęć:

– wstęp – należy wyjaśnić uczniom krótko budowę i zasadę działania sprzęgła

tarczowego suchego oraz zmiany zachodzące w sprzęgle w czasie eksploatacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– zwrócić uwagę jaki wpływ na zużycie ma niewłaściwa eksploatacja sprzęgła

z przykładami przedwczesnego zużycia sprzęgła,

– w trakcie rozwinięcia tematu należy wyeksponować, na co zwrócić uwagę w czasie

demontażu sprzęgła, a następnie w czasie jego naprawy,

– przypomnieć o zasadach bhp przy czynnościach związanych z demontażem,
– uczniowie przystępują do wykonania ćwiczenia wykonując w małych grupach 3-4

osobowych ustalone w kolejności czynności demontażowe sprzęgła,

– uczniowie przystępują do wykonania kolejnych czynności roznitowania zużytych

okładzin,

– uczniowie oczyszczają tarcze sprzęgłowe,
– uczniowie wiercą otwory w nowych okładzinach,
– uczniowie przynitowują nowe okładziny,
– w trakcie wykonywania ćwiczeń przez uczniów, nauczyciel obserwuje ich czynności

rozwiązując ewentualnie zaistniałe wątpliwości.

5. Podsumowanie zajęć

– uczniowie uzasadniają sposób w jaki dokonywali naprawy tarcz sprzęgłowej,
– omawiają ewentualne przyczyny powstałego zużycia elementów sprzęgła ze

zwróceniem uwagi na eksploatacyjne i awaryjne zużycie.

6. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ich aktywności.

– nauczyciel zwraca uwagę na trudności w czasie realizowania ćwiczenia,
– wyróżnia uczniów aktywnych,
– uczniowie wskazują, które etapy zajęć sprawiły im najwięcej trudności.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Na podstawie przeprowadzonych zajęć celem utrwalenia materiału odszukaj

w podręczniku zagadnienia związane z naprawą sprzęgieł.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych

723[03]

Moduł:

Eksploatacja pojazdów rolniczych 723[03].Z2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie i naprawa układów napędowych

pojazdów 723[03].Z2.04

Temat: Pomiar i regulacja luzu międzyzębnego przekładni głównej samochodu

osobowego.
Cel główny: Kształtowanie umiejętności wykonywania obsługi i naprawy mostów
napędowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
– zdiagnozować elementy w mechanizmach przeniesienia napędu,
– wykryć usterki,
– przeprowadzić naprawę uszkodzonych elementów,
– dokonać podstawowych regulacji,
– używać technicznego nazewnictwa części i podzespołów,
– dokonać próby sprawności po naprawie,
– wykonać obsługę mostu napędowego.

Metody nauczania–uczenia się:
– dyskusja dydaktyczna,
– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– praca indywidualna,
– praca w zespołach 4-5 osobowych.

Środki dydaktyczne:
– model mostu napędowego,
– narzędzia monterskie,
– przyrządy pomiarowe – czujnik zegarowy, szczelinomierz,
– literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
– instrukcja napraw danego pojazdu,
– instrukcja obsługi pojazdu.

Czas trwania: 4 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie, sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Plan zajęć:

A. Pomiar luzu międzyzębnego przekładni głównej.

– wstęp – należy przypomnieć uczniom, jakimi przyrządami i w jaki sposób

dokonujemy pomiarów luzu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– uczniowie wykorzystując instrukcję naprawy pojazdu poznają wykaz czynności

jakie należy wykonać podczas ćwiczenia, a następnie wymieniają między sobą
uwagi na temat przeprowadzanego ćwiczenia.

B. Wykonywanie regulacji luzu międzyzębnego:

– wstęp – omówienie czynności podczas wykonania regulacji przekładni głównej,
– należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie przepisów bhp w czasie

wykonywania ćwiczenia,

– uczniowie zgodnie z instrukcją napraw dokonują regulacji przekładni głównej,
– sprawdzają działanie przekładni głównej,
– zapisują i porównują wyniki z danymi w instrukcji napraw,
– w trakcie wykonywania ćwiczeń należy dyskutować na temat sposobów

wykonania regulacji.

Podsumowanie zajęć.

– uczniowie uzasadniają swoje wnioski,
– wskazują różnice w interpretacji wyników pomiarów,

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Na podstawie przeprowadzonych zajęć uczniowie zapoznają się z naprawą i regulacją mostów
napędowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp stosowane podczas naprawy układów

napędowych. Przygotowanie sprzętu do demontażu

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj mycie ciągnika przeznaczonego do demontażu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, zwrócić uwagę na zagrożenia podczas pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) zapoznać się z instrukcją napraw sprzętu,
3) przygotować stanowisko do mycia sprzętu zgodnie z wymogami ochrony środowiska,
4) zgromadzić sprzęt myjący i aparaturę do przedmuchiwania sprężonym powietrzem

i sprawdzić jego działanie,

5) sprawdzić jeśli jest to myjnia zamknięta –stan instalacji elektrycznej,
6) wykonać dokładne mycie ciągnika,
7) osuszyć pojazd sprężonym powietrzem.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik Ursus C330,

−

instrukcja napraw sprzętu,

−

myjka na wodę wysokociśnieniowa,

−

środki chemiczne do mycia sprzętu,

−

węże ciśnieniowe,

−

sprężarka powietrza lub instalacja pneumatyczna.

Ćwiczenie 2

Przygotuj umyty ciągnik Ursus C330 do demontażu w celu wymiany tarczy sprzęgłowej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, zwrócić uwagę na zagrożenia podczas pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przeanalizować instrukcję bhp,
3) przeanalizować instrukcję naprawy ciągnika Ursus C330,
4) przygotować stanowisko do demontażu ciągnika,
5) opróżnić układ chłodzenia z płynu chłodzącego i zbiornik z paliwa,
6) ustawić ciągnik na wózku do demontażu,
7) zabezpieczyć ciągnik.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik Ursus C330,

−

instrukcja naprawy ciągnika Ursus C330,

−

podstawowe narzędzia warsztatowe,

−

wózek do demontażu ciągnika,

−

kliny pod koła, podstawki,

−

naczynia na płyny eksploatacyjne,

−

środki do utrzymania czystości na stanowisku pracy (wióry lub trociny, czyściwo).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Budowa i zasady działania mechanizmów w układzie

przeniesienia napędu

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj dźwignie sterujące mechanizmami przeniesienia napędu znajdujące się

w kabinie ciągnika licencyjnego Ursus 3512. Opisz, do czego służą oraz zademonstruj ich
włączanie podczas pracy silnika.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zwrócić uwagę na zagrożenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi ciągnika Ursus 3512,
3) wykonać obsługę codzienną ciągnika,
4) odnaleźć dźwignie do sterowania mechanizmami przeniesienia napędu: dźwignię zmiany

biegów, dźwignię reduktora, pedał sprzęgła, dźwignię, sterowania WOM, dźwignię
sterowania zaworem rozdzielczym, dźwignię przełącznika szybkości reakcji, pedał
blokady mechanizmu różnicowego, mechanizm sterowania, podnośnikiem, dźwignia
włączania biegów pełzających (jeśli występuje),

5) nazwać poszczególne dźwignie używając nazewnictwa technicznego,
6) uruchomić silnik i zademonstrować działanie poszczególnych mechanizmów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik Ursus 3512,

−

instrukcja obsługi ciągnika Ursus 3512,

−

podstawowe narzędzia do wykonania obsługi codziennej,

−

literatura zgodna z punktem 4 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rodzaje sprzęgieł stosowanych w pojazdach samochodowych i ciągnikach

rolniczych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) wyszukać w podręczniku materiałów dotyczących budowy i rodzajów sprzęgieł,
3) rozróżnić poszczególne rodzaje sprzęgieł,
4) określić różnice w budowie sprzęgieł.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

plansze,

−

model sprzęgła dwustopniowego ciągnika,

−

model sprzęgła samochodu osobowego,

−

model sprzęgła hydraulicznego.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj poszczególne elementy wzmacniacza momentu ciągnika Ursus 3512 używając

nazewnictwa technicznego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) wyszukać informacji na temat budowy wzmacniaczy momentu,
3) wskazać elementy omawianego w ćwiczeniu wzmacniacza momentu,
4) nazwać części zgodnie z nazewnictwem technicznym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

model wzmacniacz momentu ciągnika licencyjnego Ursus,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Obsługa, regulacja, ocena stanu technicznego oraz naprawa

sprzęgieł

5.3.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj montażu sprzęgła jednotarczowego suchego. Sprawdź prawidłowość montażu

oraz statyczne wyrównoważenie sprzęgła.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości na temat budowy sprzęgieł,
3) przymocować sprzęgło do koła zamachowego,
4) sprawdzić w zmontowanym sprzęgle dokręcenie nakrętek i ustawienie tarczy sprzęgłowej

względem koła zamachowego,

5) zmierzyć położenie końców dźwigienek wyłączających w stosunku do powierzchni

ciernej koła zamachowego przy pomocy czujnika zegarowego ze statywem. W razie
potrzeby przeprowadzić regulację,

6) włożyć w wielowypustowy otwór tarcz sprzęgłowej dokładnie obrobiony trzpień

i ustawić sprzęgło na pryzmach lub podporach nożowych,

7) sprawdzić wyrównoważenie sprzęgła – sprzęgło powinno znajdować się w stanie

równowagi w każdym położeniu,

8) określić w przypadku stwierdzenia niewyrównoważenia jego wartość posługując się

w tym celu np. plasteliną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zdemontowane sprzęgło samochodowe z regulowanymi dźwigienkami,

−

koło zamachowe,

−

czujnik ze statywem,

−

pryzmy lub podpory nożowe do wyrównoważania statycznego,

−

waga uchylna,

−

komplet kluczy i narzędzi monterskich,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Dokonaj badania sprawności sprzęgła w pojeździe.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować samochód do jazdy próbnej,
2) sprawdzić skok jałowy sprzęgła, który powinien wynosić 25-30 mm,
3) wyregulować w razie potrzeby luz,
4) nagrzać silnik tak aby temp. cieczy chłodzącej wynosiła 70-85˚C,
5) wyłączyć sprzęgło naciskając pedał do oporu. Przy wyłączonym sprzęgle nie powinno

być słychać innych odgłosów oprócz charakterystycznych dla pracy silnika. Gwizdy,
wycie, szumy, piski oraz zmniejszenie prędkości obrotowej silnika świadczą,
o uszkodzeniu lub zużyciu łożyska wyciskowego,

6) włączać i wyłączać przy wyłączonym sprzęgle kilkakrotnie poszczególne biegi.

Włączanie powinno odbywać się płynnie bez zgrzytów. Zgrzyty świadczą
o niecałkowitym wyłączaniu się sprzęgła.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

samochód osobowy,

−

narzędzia do regulacji sprzęgła,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Sprawdź poślizg sprzęgła w ciągniku Ursus 3512. Jeśli poślizg występuje określ

przyczyny.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować samochód do jazdy próbnej,
2) nagrzać silnik tak aby temp. cieczy chłodzącej wynosiła 70-85˚C,
3) sprawdzić skok jałowy sprzęgła, który powinien wynosić 25-30 mm. Ćwiczyć

wykonywanie regulacji,

4) zaciągnąć ręczny hamulec,
5) włączyć przedostatni bieg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) zwalniać powoli pedał sprzęgła i jednocześnie stopniowo naciskając pedał przyspiesznika

obserwować zachowanie się pojazdu,

7) zapisać przyczyny poślizgu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik Ursus 3512,

−

narzędzia do regulacji sprzęgła,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Wykonaj regulację skoku jałowego pedału sprzęgła w ciągniku Ursus 3512.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować wiadomości na temat budowy i regulacji sprzęgieł,
3) włożyć przetyczkę w otwór na końcu wałka widełek wyciskowych i obracać w prawo do

momentu wyczucia oporu,

4) poluzować śrubę zaciskową mocującą dźwignię pedału z wałkiem,
5) ustawić odległość między przednią powierzchnią ramienia pedału sprzęgła i zderzakiem

na obudowie skrzyni biegów na wymiar 11-16 mm,

6) dokręcić śrubę zaciskową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ciągnik Ursus 3512,

−

komplet kluczy i narzędzi monterskich,

−

przyrządy pomiarowe,

−

poradnik dla ucznia,

−

instrukcja obsługi ciągnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Obsługa, ocena stanu technicznego oraz naprawa skrzyń

przekładniowych i mostów napędowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj wymiany oleju w skrzyni biegów samochodu osobowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować materiały dotyczące obsługi skrzyń przekładniowych,
3) przeanalizować instrukcję obsługi danego pojazdu,
4) przygotować odpowiedni olej. Jeśli instrukcja zaleca konkretny olej przekładniowy,

należy taki przygotować,

5) spuścić zużyty olej do odpowiedniego naczynia,
6) oczyścić i zakręcić korek spustowy,
7) napełnić przy pomocy pompki do oleju do odpowiedniego poziomu olej w skrzyni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne

–

poradnik dla ucznia,

–

instrukcja obsługi pojazdu,

–

samochód osobowy,

–

olej przekładniowy,

–

pompka do napełniania olejem,

–

klucz do korka spustowego,

–

czyściwo.

Ćwiczenie 2

Dokonaj próby pracy skrzyni biegów w ciągniku.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować materiały dotyczące obsługi skrzyń przekładniowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) przeanalizować instrukcję obsługi danego ciągnika,
4) sprawdzić ,czy sprzęgło w ciągniku jest wyregulowane, aby wyeliminować jego

niesprawność,

5) uruchomić silnik i rozgrzać skrzynię biegów poprzez jazdę,
6) włączać na postoju w czasie pracy silnika poszczególne biegi, reduktor i WOM,
7) słuchać odgłosów wydobywających się ze skrzyni biegów,
8) słuchać podczas jazdy, czy nie wydobywają się stuki, wycie, zgrzyty,
9) zaobserwować, czy samoczynnie nie wyskakują biegi,
10) sprawdzić, czy układ przełączania nie ma tendencji do zakleszczania się biegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne

–

poradnik dla ucznia,

–

ciągnik,

–

instrukcja obsługi danego ciągnika,

–

narzędzia do regulacji sprzęgła.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru i regulacji luzu międzyzębnego przekładni głównej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywanego ćwiczenia, a także zasady bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować treść rozdziału 4.1 Poradnika dla ucznia,
2) przeanalizować instrukcję napraw sprzętu, którego przekładnia będzie regulowana,
3) wykonać przy pomocy czujnika zegarowego pomiar luzu międzyzębnego,
4) ustawić za pomocą podkładek regulacyjnych oraz nakrętek pierścieniowych wartość luzu

międzyzębnego zgodnie z instrukcją napraw.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne

–

poradnik dla ucznia,

–

model mostu napędowego,

–

instrukcja napraw danego pojazdu,

–

czujnik zegarowy,

–

narzędzia monterskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Diagnozowanie i naprawa
układów napędowych pojazdów”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 13, 15, 17, 19, 20, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 7, 12, 14, 16, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. c, 5. a, 6. d, 7. b, 8. d, 9. a, 10. a, 11. d,
12. b, 13. a, 14. c, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. d, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Przygotować ciągnik do mycia

Określić wartość napięcia
bezpiecznego

Określić rodzaj sprzęgła

Określić budowę skrzyni biegów

Określić budowę układów napędowych

Scharakteryzować zadania elementów
układów napędowych

Scharakteryzować budowę układów
napędowych

Określić prędkość obrotową WOM

Wyjaśnić budowę układów
napędowych

10 Nazwać rodzaje przegubów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjaśnić budowę układów
napędowych

Scharakteryzować działanie blokady
mechanizmu różnicowego

Określić wartość skoku jałowego
pedału sprzęgła

Scharakteryzować budowę skrzyni
biegów

Określić okres wymiany oleju w
skrzyni

Scharakteryzować pojęcie obroty
zależne

17 Rozróżnić przekładanie zwalniające

Scharakteryzować działanie
zabezpieczeń skrzyni biegów

Określić rodzaj oleju do skrzyni
biegów

20 Rozróżnić elementy budowy sprzęgła

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal

uczniami

termin

przeprowadzenia

sprawdzianu,

najmniej

jednotygodniowym wyprzedzeniem.

Przygotuj odpowiednią ilość zadań testowych.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami
punktowania.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Są to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest

prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zaznacz prawidłową

odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 6, 7, 12, 14, 16, 18, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przed myciem ciągnika należy

zdemontować kabinę.

ustawić go na podstawkach.

zaślepić wlot rury wydechowej.

odkręcić filtr powietrza.

2. Bezpieczna instalacja oświetleniowa w warsztacie naprawczym powinna mieć napięcie

a) 6 V.
b) 24 V.
c) 110 V.
d) 230 V.

3. W ciągnikach rolniczych najczęściej są stosowane sprzęgła

a) tarczowe suche.
b) tarczowe mokre.
c) stożkowe.
d) hydrokinetyczne.

4. Do elementów składowych skrzyni biegów nie należy wałek

a) sprzęgłowy.
b) pośredni.
c) atakujący.
d) zdawczy.

5. Wzmacniacz momentu usytuowany jest pomiędzy

a) sprzęgłem, a skrzynią biegów.
b) skrzynią biegów, a reduktorem.
c) reduktorem, a mostem napędowym.
d) przekładnią główną, a mechanizmem różnicowym.

6. Jednym z zadań przekładni głównej jest

a) zmniejszenie momentu obrotowego.
b) zwiększenie prędkości obrotowej.
c) różnicowanie prędkości kół napędowych.
d) zmniejszenie prędkości obrotowej.

7. Elementem wyprowadzającym napęd z mechanizmu różnicowego do zwolnicy jest

a) wał napędowy.
b) półoś.
c) wał atakujący.
d) wał królewski.

8. Znormalizowane prędkości WOM wynoszą

a) 450 i 1020 obr/min.
b) 540 i 1500 obr/min.
c) 450 i 900 obr/min.
d) 540 i 1020 obr/min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Reduktor usytuowany jest pomiędzy

a) skrzynią biegów, a przekładnią główną.
b) sprzęgłem, a skrzynią biegów.
c) mechanizmem różnicowym, a półosią.
d) wzmacniaczem momentu, skrzynią biegów.

10. Sprzęgło zapewniające równobieżne przekazywanie prędkości obrotowej z jednego wału

na drugi, niezależnie od ich odchylenia od wspólnej osi nosi nazwę

a) przegubu homokinetycznego.
b) przegubu elastycznego.
c) przegubu Cardana.
d) sprzęgła hydrokinetycznego.

11. Blokada w moście napędowym pozwala wyeliminować (w razie potrzeby) działanie

a) przekładni głównej.
b) zwolnic.
c) hamulców niezależnych.
d) mechanizmu różnicowego.

12. Wykonując skręt z włączoną blokadą mechanizmu różnicowego może nastąpić

a) zmniejszenie poślizgu kół napędowych.
b) uszkodzenie mechanizmów napędowych.
c) nie zauważymy żadnej zmiany.
d) zmniejszenie uwrocia.

13. Skok jałowy pedału sprzęgła zawiera się w przedziale

a) 20-50 mm.
b) 10-20 mm.
c) 50-70 mm.
d) 40-80 mm.

14. Synchronizator w skrzyni biegów ma za zadanie

a) uchronić przed zakleszczeniem się skrzyni.
b) wyciszyć pracę skrzyni biegów.
c) umożliwić bezzgrzytowe zazębienie się kół zębatych.
d) zwiększyć prędkość jazdy.

15. Okres wymiany oleju w skrzyni biegów ciągnika Ursus 3512 wynosi co

a) 100 mth.
b) 200 mth.
c) 500 mth.
d) 1000 mth.

16. Obroty zależne WOM są uzależnione od

a) prędkości jazdy ciągnika.
b) prędkości obrotowej silnika.
c) włączenia blokady mechanizmu różnicowego.
d) obciążenia przez napędzaną maszynę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Do przekładni zwalniających nie należy

a) zwolnica.
b) przekładnia główna.
c) mechanizm różnicowy.
d) wzmacniacz momentu.

18. Przed jednoczesnym włączeniem 2-ch biegów w skrzyni biegów zabezpiecza

a) zatrzask.
b) rygiel.
c) synchronizator.
d) sprzęgło kłowe.

19. Do przekładni zębatej należy użyć olej

a) selektol.
b) superol.
c) mixol.
d) hipol.

20. Do składowych elementów sprzęgła nie należy

a) tarcza dociskowa.
b) dźwigienka wyłączająca.
c) łożysko oporowe.
d) koło koronowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...............................................................................

Diagnozowanie i naprawa układów napędowych pojazdów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:
1. sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2. przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie mechanik-operator pojazdów i maszyn
rolniczych.

W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie
spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Próbę pracy
przeprowadza wybrany uczeń. Pozostali wspólnie z nauczycielem obserwują jego pracę. Po
pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie.

Ocenianie:

niedostateczny do 15 pkt.
dopuszczający

15-17 pkt.

dostateczny

18-20 pkt.

dobry

21-23 pkt.

bardzo dobry

od 24 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Ilość

Ciągnik rolniczy Ursus 3512

1 szt.

Komplet narzędzi niezbędnych do wykonania regulacji sprzęgła (klucze
płaskie lub płasko-oczkowe, kpl. wkrętaków, sprawdzian 11mm i przetyczka
do regulacji luzu pedału sprzęgła, szczelinomierz lub sprawdzian 2mm,
lampa przenośna, kliny pod koła, wózek do pracy pod pojazdem)

1 szt.

Materiały (olej przekładniowy na ewentualne uzupełnienie w skrzyni
biegów),

5 l

Instrukcja obsługi ciągnika, instrukcja napraw ciągnika

1 kpl

Przyrządy do utrzymania w czystości stanowiska (czyściwo, zmiotka,

szufelka, trociny)

1 szt.

Informacja dla ucznia

1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu ( czas wykonania zadania wynosi 180 minut).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia!

Zadanie
Wykonaj obsługę i regulację układu przeniesienia napędu ciągnika rolniczego Ursus 3512.
W ramach tej obsługi wykonaj regulację sprzęgła I-go i II-go stopnia. Sprawdź poziom oleju
w skrzyni przekładniowej. Po wykonaniu tych czynności uruchom ciągnik i wykonaj próbę
pracy sprzęgła na postoju. Na podstawie przeprowadzonej próby określ sprawność sprzęgła.
Sprawdź, czy nie występują wycieki oleju z mechanizmów przeniesienia napędu. Na
wykonanie zadania masz czas 180 minut.

Instrukcja wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,
b) wykaz niezbędnych narzędzi i materiałów,
c) wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego i instrukcji.

3. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:

a) zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy narzędzia, sprzęt kontrolno-pomiarowy,

i instrukcje niezbędne do wykonania zadania,

b) sprawdź stan techniczny maszyn, urządzeń i narzędzi, którymi będziesz się posługiwał

w czasie wykonywania zadania,

c) dobierz środki ochrony indywidualnej wymagane do bezpiecznego wykonania

zadania.

4. Wykonaj zaplanowane czynności zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

i ochrony przeciwpożarowej.
a)

wykonaj regulację luzu pedału sprzęgła,

wykonaj regulację II-go stopnia sprzęgła,

5. Sprawdź stan oleju w skrzyni biegów, w razie potrzeby uzupełnij jego poziom.
6. Nie dopuszczaj do rozlewania oleju na posadzkę. Jeżeli dojdzie do rozlania – usuń rozlany

olej.

7. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do przeprowadzenia próby sprzęgła.
8. W czasie wykonywania próby sprzęgła sprawdź:

odgłosy dochodzące z obudowy sprzęgła i skrzyni przekładniowej,

płynność włączania sprzęgła,

poślizg sprzęgła.

9. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji.
10. Podczas prezentacji:

omów sposób wykonania zadania, celowość przeprowadzenia regulacji,

oceń jakość wykonanych przez siebie prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych
Symbol cyfrowy zawodu 723[03]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane z obsługą i regulacją układu napędowego, uwzględniając
kolejność ich wykonania:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

2. Wykaz narzędzi, maszyn niezbędnych do wykonania obsługi i regulacji:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

3. Wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego i instrukcji niezbędnych do wykonania zadania:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sza

and

ard

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

Czynność 1: Zapisanie czynności związanych z obsługą i regulacją

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń w formularzu PLAN DZIAŁANIA zapisał, co najmniej

5 z poniższych czynności

−

przygotowanie ciągnika,

−

podłożenie klinów pod tylne koła,

−

zmierzenie skoku jałowego pedału sprzęgła,

−

regulacja luzu pedału sprzęgła,

−

odkręcenie pokrywy obudowy sprzęgła,

−

regulacja II-go stopnia sprzęgła,

−

sprawdzenie poziomu oleju w skrzyni przekładniowej,

−

uruchomienie ciągnika i próba pracy sprzęgła,

−

sprawdzenie ewentualnych przecieków oleju z przekładni.

Czynność 2: Sporządzenie wykazu niezbędnych materiałów

Kryterium wykonania:

1 pkt – jeżeli uczeń zapisał

−

olej przekładniowy (do ewentualnego uzupełnienia poziomu
w skrzyni przekładniowej)

Czynność 3: Sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń zapisał, co najmniej:

−

klucze płaskie, lub płasko – oczkowe

−

zestaw wkrętaków, lub wkrętak

−

przymiar do regulacji sprzęgła

ANO

Suma punktów w obszarze - Planowanie

Czynność 4: Dobranie odzieży roboczej

Kryterium wykonania:
1pkt – jeżeli uczeń założył, lub stawił się na egzamin w ubraniu roboczym

GAN

IZO

Czynność 5: Zgromadzenie na stanowisku materiałów i narzędzi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania:

1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził na stanowisku materiały i narzędzia (co
najmniej 5 z poniższych):

−

klucze płaskie lub płasko – oczkowe,

−

wkrętak,

−

sprawdzian do regulacji pedału sprzęgła,

−

sprawdzian do regulacji II-go stopnia sprzęgła,

−

kliny pod koła,

−

lampa przenośna na napięcie 24V,

−

lejek,

−

wózek do pracy pod pojazdem,

−

dźwignia do obracania sprzęgłem.

Czynność 6. Sprawdzenie stanu technicznego ciągnika

Kryterium wykonania:

1 pkt – jeżeli uczeń sprawdził luz pedału sprzęgła,

−

oczyścił miejsca ewentualnego montażu

Suma punktów w obszarze - Organizowanie

Czynność 7. Przygotowanie ciągnika

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń, zaciągnął hamulec ręczny, a dźwignię zmiany
biegów ustawił w pozycji neutralnej – „na luzie”.

Czynność 8. Zabezpieczenie ciągnika

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń podłożył pod koła jezdne kliny zabezpieczające.

Czynność 9. Pomiar luzu pedału sprzęgła

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń potrafił zmierzyć luz jałowy pedału sprzęgła.

Czynność 10. Przygotowanie do regulacji luzu pedału sprzęgła.
Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń włożył przetyczkę w otwór wałka poprzecznego
i poluzował śrubę zaciskową mocującą ramię pedału sprzęgła do wałka
poprzecznego.

Czynność 11. Regulacja luzu pedału sprzęgła

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń wyregulował luz posługując się sprawdzianem na

wartość 11 mm i dokręcił śrubę zaciskową

Czynność 12: Sprawdzenie jakości pracy

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń po dociągnięciu nakrętki ponownie dokonał pomiaru

wielkości luzu.

Czynność 13: Przygotowanie do regulacji II-go stopnia sprzęgła

YKONY

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń odkręcił 4 śruby mocujące pokrywę okienka

kontrolnego pod obudową sprzęgła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 14. Ustawienie sprzęgła do regulacji.
Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń przy pomocy dźwigni obrócił kołem
zamachowym, aż do ustawienia się śruby regulacyjnej w polu
widzenia. Jeżeli widoczność jest słaba, powinien skorzystać z lampy
przenośnej.

Czynność 15. Pomiar ustawienia II-go stopnia sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń przy pomocy szczelinomierza o grubości 2 mm lub
sprawdzianu sprawdził ustawienie II-go stopnia sprzęgła poprzez
włożenie go pomiędzy łeb śruby regulacyjnej, a tarczę dociskową
sprzęgła.

Czynność 16. Regulacja II-go stopnia sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń poluzował przeciwnakrętkę, a następnie pokręcając
kluczem płaskim śrubę regulacyjną ustawił prawidłowy wymiar i dokręcił
przeciwnakrętkę.

Czynność 17: Wykonywanie regulacji pozostałych śrub regulacyjnych.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń w ten sam sposób wykonał ustawienie pozostałych
dwóch śrub regulacyjnych.

Czynność 18: Sprawdzenie wykonanej pracy.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń dokonał sprawdzenia wymiarów na wszystkich
śrubach, a następnie założył pokrywkę obudowy sprzęgła i ją
zamocował.

Czynność 19. Przygotowanie ciągnika do próby sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń uruchomił ciągnik, ustawił go na równej powierzchni
i zaciągnął hamulec ręczny.

Czynność 20. Wykonanie próby sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń wyłączył kilkukrotnie sprzęgło naciskając pedał do
oporu i wsłuchiwał się w odgłosy wydobywające się z obudowy sprzęgła

Czynność 21. Kolejna czynność próby sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń przy wyłączonym sprzęgle kilkakrotnie włączał
i wyłączał poszczególne biegi oraz reduktor, wsłuchując się w odgłosy
wydobywające się ze skrzyni biegów.

Czynność 22. Sprawdzenie płynności włączania sprzęgła.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń po włączeniu pierwszego biegu powoli zwalniając pedał
sprzęgła, ruszył płynnie bez szarpnięć.

Czynność 23. Sprawdzenie poślizgu sprzęgła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń zaciągnął hamulec ręczny, włączył przedostatni bieg,
powoli zaczął zwalniać pedał sprzęgła i jednocześnie naciskając pedał
przyspieszenia, obserwował zachowanie się pojazdu. Po wykonaniu ok. 1/3
skoku sprzęgło powinno się zacząć włączać, co objawia się dławieniem
silnika.
Czynność 24. Sprawdzenie szczelności układu przeniesienia napędu.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń sprawdził, czy nie występują wycieki oleju
z poszczególnych podzespołów napędowych.

Suma punktów w obszarze - Wykonywanie

Czynność 25 . Uzasadnienie sposobu wykonania obsługi układu
przeniesienia napędu.

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli uczeń omówił sposób i celowość wykonywanych czynności
regulacji sprzęgła.

Czynność 26. Ocena jakości przeprowadzonej pracy

Kryterium wykonania:
1 pkt – jeżeli na podstawie przeprowadzonej próby trafnie określił sprawność
sprzęgła, wskazał ewentualne niesprawności układu i podał sposoby ich
usunięcia.

Suma punktów w obszarze - Prezentowanie

EZE

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciągniki Ursus 2812, 3512, 3514. Instrukcja obsługi.
2. Ciągnik Ursus C330. Instrukcja napraw.
3. Instrukcja napraw. Kołowe ciągniki rolnicze Ursus C330. WPM WEMA, Warszawa

1986

4. Orzełowski S.: Budowa podwozi i nadwozi samochodowych. WSiP, Warszawa 1995
5. Orzełowski S.: Naprawa i obsługa pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 1998
6. Podręcznik traktorzysty-operatora. PWRiL, Warszawa 1992
7. Skrobacki A.: Pojazdy Rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
8. Skrobacki A., Chochowski A.: Mechanizacja rolnictwa. Wyd. SGGW, Warszawa 1993

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
3. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Cz. 1 i 2.

ITeE, Radom 1999