Hydrolokator
Urządzenie służące do wykrywania i określania położenia przeszkód podwodnych, a w
marynarce wojennej - okrętów podwodnych. Hydrolokatory dzielą się na pasywne i
aktywne.
Hydrolokator pasywny (inaczej szumonamiernik) składa się z umieszczonego pod
kadłubem okrętu hydrofonu, odbierającego szumy wytwarzane przez śruby okrętowe i
przetwarzającego je na drgania elektryczne, z kolei transformowane na fale dz
więkowe.
Szumonamiernika, skonstruowanego w Anglii w latach 1915-1916 do wykrywania
okrętów podwodnych użyto w czasie I wojny światowej.
Hydrolokatory aktywne wysyłają wiązkę ultradz
więków; odbite od przeszkody powracają
one do urządzenia, dzięki czemu za pomocą przeliczników można precyzyjnie określić
charakter, odległość, kierunek i szybkość poruszania się namierzonego obiektu.
Technika hydrolokacji ultradz
więkowej została opracowana przez Francuza P. Langevina
podczas pierwszej wojny światowej. Na podobnej zasadzie działa także echosonda,
wynaleziona przez Niemca A. Behma w 1913 roku, używana w żegludze w miejsce sond
ręcznych i mechanicznych oraz w badaniach oceanograficznych.
Specjalną rolę odgrywają echosondy w rybołówstwie, gdzie używane są do wykrywania
ławic ryb.
Praktycznie stosowane systemy hydrolokacyjne powstały w okresie międzywojennym
(pierwszy angielski "Asdic" - Allied Submarine Detection Investigation Committee w 1924
roku, następnie amerykański "Sonar" - Sound Navigation and Ranging, niemiecki
Sondergerat, radziecki Tamir); wszystkie zastosowano podczas II wojny światowej.
Obecnie znacznie udoskonalone hydrolokatory pasywne i aktywne odznaczają się wielkim
zasięgiem działania (szumonamierniki do 100 mil morskich, hydrolokatory aktywne do
10-15 mil morskich). Obok nich używa się także boi hydrolokacyjnych, pełniących rolę
stałych punktów dozoru przeciwko okrętom podwodnym, a także sond hydrolokacyjnych
holowanych przez samoloty i śmigłowce.