10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 83 • 15.10.2009 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Jednostki na potrzeby działalności gospodarczej zakupują także składniki

majątku o niewielkiej wartości początkowej. Istnieją sposoby uproszczenia

ewidencji takich składników, które uwzględnia się zarówno dla celów bilan-

sowych, jak i podatkowych.

Środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie

ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone

na potrzeby jednostki. Tak stanowi definicja określona w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o ra-

chunkowości. Ustawa o rachunkowości nie określa dolnej granicy wartości środków

trwałych.

Jednostka może natomiast w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości stoso-

wać uproszczenia, jeżeli nie wywierają one istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne

przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego. Wynika to

z art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Podejmując decyzję o uproszczeniu ewidencji

księgowej kierownik jednostki powinien ocenić przydatność uproszczenia w warunkach

danej jednostki i skutki jego stosowania.

W ustawach o podatku dochodowym zapisano następujące ułatwienia w rozliczaniu

niskocennych składników majątku:

– podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, których

wartość początkowa nie przekracza 3.500 zł, jednorazowo w miesiącu oddania do

używania tego środka trwałego albo w miesiącu następnym (art. 22f ust. 3 ustawy

o pdof oraz art. 16f ust. 3 ustawy o pdop),

– podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku

spełniających warunki dla środków trwałych, których wartość początkowa nie prze-

kracza 3.500 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzy-

skania przychodów w miesiącu oddania ich do używania (art. 22d

ust. 1 ustawy o pdof oraz art. 16d ust. 1 ustawy o pdop).

Uproszczenia w ewidencji niskocennych składników

majątku

Jednostka może wszystkie niskocenne składniki majątku, spełniające

definicję środków trwałych, objąć ewidencją bilansową i dokonywać ich

amortyzacji na ogólnych zasadach.

Może też w ramach uproszczeń

przyjąć regułę, że składniki o warto-

ści początkowej nieprzekraczającej

3.500 zł będzie ujmować w ewidencji

środków trwałych, ale zamortyzuje

je jednorazowo w miesiącu oddania

do używania lub następnym. Takie

rozwiązanie dopuszcza art. 32 ust. 6

ustawy o rachunkowości, który stanowi,

że dla środków trwałych o niskiej jed-

nostkowej wartości początkowej można

ustalać odpisy amortyzacyjne lub umo-

rzeniowe w sposób uproszczony, przez

dokonywanie zbiorczych odpisów dla

grup środków zbliżonych rodzajem

i przeznaczeniem lub jednorazowo od-

pisując wartość tego rodzaju środków

trwałych. Jednorazowy odpis obciąży

koszty bilansowe i podatkowe.

Wreszcie jednostka w ramach

uproszczeń może stosować zasadę, że

składniki o wartości początkowej nieprze-

kraczającej 3.500 zł, nie będą obejmowane

ewidencją środków trwałych, tylko odpi-

sywane w koszty bilansowe w miesiącu od-

dania do używania. Wówczas zakup takiego

składnika majątku traktuje się jak zużycie ma-

teriałów. Jednocześnie dla celów podatkowych

można uwzględnić jego wartość bezpośrednio

w kosztach uzyskania przychodów.

Przyjęte uproszczenie należy opisać w zasa-

dach (polityce) rachunkowości. Podkreślenia

wymaga, że jednostka może we własnym za-

kresie określić granicę kwotową dla środków

trwałych (np. niższą niż określają przepisy

podatkowe, by być z nimi w zgodzie, tj. 1.000 zł). Najczęściej stosowanym rozwiązaniem

jest jednak przyjęcie kwoty 3.500 zł jako graniczną wartość początkową.

Niskocenne środki trwałe zamortyzowane jednorazowo

Ewidencja w księgach rachunkowych nabycia, przekazania do używania oraz amorty-

zowania niskocennych składników aktywów, może przebiegać następująco:

1. Faktura VAT dokumentująca zakup składnika majątku i ewentualnie inne poniesione

koszty bezpośrednio związane z nabyciem:

a) wartość netto

–

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

b) VAT naliczony do rozliczenia

– Wnkonto22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”,

c) wartość brutto

– Ma konto 24

„Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konto imienne kontra-

henta).

2. Przyjęcie środka trwałego do używania w wartości początkowej równej cenie nabycia:

–

Wn konto 01 „Środki trwałe” (w analityce: Grupa KŚT, nazwa, nr inwenta-

rzowy),

– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

3. Jednorazowy odpis amortyzacyjny wartości początkowej:

–

Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Amortyzacja) lub konto

zespołu 5,

–

Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.

Ewidencja niskocennych składników

majątku w księgach rachunkowych

W przypadku zatem uznania niskocennego składnika majątku o wartości początkowej

niższej niż 3.500 zł za środek trwały, jest on objęty ewidencją bilansową. Wartość netto

tego środka po zastosowaniu uproszczenia polegającego na jednorazowym odpisie amorty-

zacyjnym wynosi 0. Nie będzie on więc ujawniany w aktywach w bilansie, ale informacje

m.in. o jego wartości początkowej i umorzeniu będą wykazywane w informacji dodatkowej

(dodatkowych informacjach i objaśnieniach). Ponadto informacje o tym środku zawierać

będzie szczegółowa ewidencja środków trwałych prowadzona przez jednostkę.

Środki trwałe jednorazowo zamortyzowane w momencie przekazania ich do używania

podlegają inwentaryzacji w drodze spisu z natury (art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunko-

wości). Mimo że ich wartość księgowa wynosi 0, stanowią one środki trwałe.

W momencie przeznaczenia do likwidacji środka trwałego zamortyzowanego jednora-

zowo dokonuje się następujących zapisów:

a) zamortyzowana wartość początkowa

–

Wn konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”,

–

Ma konto 01 „Środki trwałe”,

b) koszty poniesione przez jednostkę w związku z likwidacją środka trwałego

–

Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Do czasu faktycznej (fizycznej) likwidacji środka trwałego, jego wartość początkowa

powinna być ujęta w ewidencji pozabilansowej.

Niskocenne składniki majątku uznane za bezpośredni koszt

Jeżeli jednostka zdecyduje o odnoszeniu niskocennych składników majątku o wartości

początkowej niższej niż 3.500 zł i okresie użytkowania dłuższym niż rok bezpośrednio

w koszty, ewidencja nabycia i przekazania do używania takich składników aktywów będzie

przebiegać zapisami:

1. Faktura VAT dokumentująca zakup

składnika majątku i ewentualnie inne po-

niesione koszty bezpośrednio związane

z nabyciem:

a) wartość netto

–

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

b) VAT naliczony do rozliczenia

– Wnkonto22-2 „VAT naliczony i jego

rozliczenie”,

c) wartość brutto

– Makonto24„Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Konto imienne kontra-

henta).

2. Zarachowanie wartości składnika w cenie

nabycia w ciężar kosztów – jeżeli przeka-

zanie do używania następuje bezpośrednio

w momencie nabycia:

–

Wn konto 40 „Koszty według rodza-

jów” (w analityce: Zużycie materia-

łów) lub konto zespołu 5,

–

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Konsekwencją nieuznania niskocen-

nego składnika majątku za środek trwały

jest to, że nie jest on objęty ewidencją

bilansową środków trwałych. Tym samym

nie dokonuje się również amortyzacji tego

składnika. Nie będzie on wykazywany

w bilansie czy informacji dodatkowej jako

środek trwały, ale jako koszt – w rachunku

zysków i strat.

W celu kontroli prawidłowości wykorzy-

stywania składników majątku w działal-

ności jednostki wskazane jest jednak objąć

tego typu składniki majątku pozabilansową

ewidencją ilościową – choć żadne przepisy

tego nie nakazują. Pozostawienie nisko-

cennych składników majątku poza wszelką

ewidencją może się wiązać z ryzykiem po-

wstania nadużyć. Ewidencją tą można objąć

wszystkie niskocenne składniki majątku

spełniające warunki dla środków trwałych

o wartości początkowej niższej niż 3.500 zł.

Można też obejmować nią składniki powyżej pewnej kwoty lub pewną określoną przez jed-

nostkę grupę składników. Ewidencja taka powinna być prowadzona w sposób zapewniający

identyfikację poszczególnych przedmiotów, miejsc ich używania i osób odpowiedzialnych

za ich stan.

Ustawa o rachunkowości nie nakazuje przeprowadzania inwentaryzacji składni-

ków majątku odpisanych bezpośrednio w koszty w momencie oddania do używania.

Inwentaryzacji podlegają m.in. aktywa jednostki, natomiast składniki majątku nieobjęte

ewidencją środków trwałych ze względu na niską wartość nie stanowią, jak już wskazano,

aktywów, lecz koszty.Jednakże przeprowadzenie inwentaryzacji tej grupy składników

majątku jest wskazane. Inwentaryzacja w drodze spisu z natury mogłaby następować

z dowolną częstotliwością i w dowolnie określonym terminie. Pozwoli ona na ustalenie

realnego stanu niskocennych składników majątku, rozliczenie osób materialnie odpowie-

dzialnych za te składniki oraz zweryfikowanie danych w prowadzonej pozabilansowej

ewidencji ilościowej.

Fizyczna likwidacja omawianych składników majątku (lub ich rozchód z innych przy-

czyn, np. sprzedaży) spowoduje wykreślenie ich z ewidencji pozabilansowej, którą były

objęte.

Podstawa prawna:

– ustawazdnia29.09.1994r.orachunkowości(Dz.U.z2009r.nr152,poz.1223zezm.),

– ustawazdnia26.07.1991r.opodatkudochodowymodosóbfizycznych(Dz.U.z2000r.nr14,poz.176

zezm.),

– ustawazdnia15.02.1992r.opodatkudochodowymodosóbprawnych(Dz.U.z2000r.nr54,poz.654

zezm.).

Dorota Przybyszewska