Anne–Lise Boge

GRZECH PIERWORODNY XIV

POWRÓT SYNA

Wydarzenia przedstawione w serii powieściowej „Grzech pierworodny" rozgrywają się w

gospodarstwie należącym do rodziny mojej matki. Dwór, przyroda, postaci i tło kulturowe są
autentyczne. Chciałabym jednak zaznaczyć, że ani ludzie, ani cała historia opisana w serii nie
mają żadnego związku z rzeczywistością. To powstało w mojej wyobraźni.

Dla Anne-Berit, mojej mądrej synowej z Surnadalen,
z podziękowaniami za wszelką praktyczną pomoc
w pracy nad „Grzechem pierworodnym"
Anne-Lise Boge

DZIEJE BOHATERÓW PIERWSZEJ CZĘŚCI SAGI „GRZECH PIERWORODNY"

W pierwszej, złożonej z trzynastu tomów, części sagi Anne-Lise Boge poznaliśmy kilka

pokoleń rodziny osiadłej we dworze Stornes, pięknym, bogatym gospodarstwie, położonym
nad fiordem w środkowej Norwegii.

Główną postacią sagi jest Mali Stornes, z domu Buvik, którą czytelnik poznaje w 1910 roku

jako dziewiętnastoletnią dziewczynę i towarzyszy jej losom w kolejnych tomach serii. Mali jest
córką komornika, pochodzi z najbiedniejszej warstwy społecznej na ówczesnej norweskiej wsi.
Ojciec licznej rodziny nie był w stanie spłacać wszystkich zobowiązań wobec właściciela
ziemi, popadł w długi i rodzinie groziła katastrofa. Mali, najstarsza z córek, została przyjęta
na służbę w bogatym dworze Gjełstad i tam spotkała Johana Stornesa, jedynego syna i
dziedzica wielkiego majątku, starego kawalera, mężczyznę blisko czterdziestoletniego, który z
jakichś powodów do tej pory nie znalazł sobie żony. Johan Stornes zakochał się w pięknej
Mali od pierwszego wejrzenia, ale jego miłość była niczym opętanie, pożądał tej dziewczyny
jak niczego na świecie, gotów był nawet walczyć z własną matką, która do tej pory rządziła
nim i całą rodziną żelazną ręką, i której Johan po prostu się bał. Matkę zdołał przekonać,
gorzej było z samą Mali, która mówiła otwarcie, że nic do niego nie czuje i że Johan nie jest
takim mężczyzną, o jakim ona marzy.

Wkrótce Mali zdała sobie jednak sprawę, że małżeństwo z Johanem mogłoby uratować jej

rodzinę. On bowiem gotów był pokryć wszystkie długi rodziny Buvików, wykupić dla nich
gospodarstwo, czyli dać im niezależność. To oznaczało lepszą przyszłość dla licznego
rodzeństwa Mali, spokój jej matki. I Mali się zgodziła... Nie mogła tylko przestać myśleć i
mówić, że ona nie wyszła za mąż do Stornes, tylko została tam sprzedana.

Została sprzedana czy sprzedała się sama, to już bez znaczenia, tak czy inaczej Johan,

który przed ślubem zapewniał, że będzie ją kochał i nosił na rękach, a Mali na tych jego
zapewnieniach budowała kruchą nadzieję, że może im się jednak jakoś życie ułoży,
natychmiast po ślubie poczuł się w prawach właściciela, a młodą żonę potraktował jak
przedmiot, narzędzie zaspokajania własnej żądzy, i w noc poślubną brutalnie ją zgwałcił Mali
musiała także walczyć z surową teściową, która nie tak wyobrażała sobie żonę jedynego syna,
a na małżeństwo zgodziła się tylko dlatego, iż Johan zapowiedział, że innej nie weźmie, co z

kolei oznaczało brak dziedzica dla wielkiego majątku. Nędzarka Mali musiała więc
odpokutować za to, że ów jedyny syn zapłonął do niej taką namiętnością. Pociechą dla
nieszczęsnej dziewczyny jest przyjaźń z babką Johana, bardzo mądrą staruszką, która wiele w
ż

yciu doświadczyła, no i jej własne marzenia, że może z czasem los okaże się łaskawszy.

Jednym z ostatnich wydarzeń przed ślubem Mali, kiedy jeszcze była służącą u dawnych

chlebodawców, było pojawienie się w okolicy cygańskiego taboru, prowadzonego przez
niezwykle urodziwego młodzieńca Jo. Ów Cygan Jo i Mali rozmawiali ze sobą kilkakrotnie, w
niej jego obecność budziła gwałtowne uczucia. Zresztą w nim również W rok później, po
bardzo bolesnych przeżyciach w roli mężatki, bita i poniewierana przez męża, źle traktowana
przez teściową, przekonana, że nigdy w życiu nie zazna już szczęścia, Mali ponownie spotyka
Jo. W dodatku tym razem Cygan zostaje zatrudniony w Stornes jako robotnik sezonowy na
cale lato. Mali kompletnie traci spokój.

Ona też nie jest mu obojętna, nie trzeba długo czekać, a spragniona miłości dziewczyna

przestaje nad sobą panować. Uczucie trwa kilka tygodni, jest gwałtowne i wspaniałe, Mali
oddaje się ukochanemu mężczyźnie bez reszty, kiedy jednak Jo musi wyjechać i prosi Mali, by
rzuciła wszystko i poszła z nim, ona odmawia. Jeśli opuści Stornes, jej rodzina z pewnością
znowu znajdzie się w nędzy, Mali nie może na to pozwolić, poświęca się po raz drugi.

W jakiś czas po wyjeździe Cyganów okazuje się, że Mali będzie miała dziecko. Z Johanem

dotychczas w ciążę nie zachodziła, jest przekonana, że z jego winy, a zatem urodzi dziecko Jo!
Ogarnia ją wielka radość, ale z drugiej strony przerażenie, co będzie, jeśli prawda wyjdzie na
jaw?

Sam Johan i jego rodzice są uszczęśliwieni - nareszcie urodzi się dziedzic dworu! Tylko

babka Johana wie, jak jest naprawdę, ona od początku znała tajemnicę Mali, na szczęście
mądra staruszka jest po stronie dziewczyny i przekonuje ją, że wszystko będzie dobrze.

Na świat przychodzi chłopiec, Sivert. Jest niczym skórka zdjęta z ojca, ale jakoś nikt ani w

rodzinie, ani we wsi za bardzo nie domyśla się, co się stało. Przynajmniej na razie nikt nie
mówi, że to cygański bękart.

Ż

ycie Mali nareszcie zyskuje sens, będzie ona teraz za wszelką cenę dążyć do tego, by

owoc jej jedynej miłości, ukochany syn, został dziedzicem Stornes. Samotnie dźwiga swoją
tajemnicę, ów grzech pierworodny, którym się okryła, zdradzając męża, grzech, z którego
konsekwencjami będzie się zmagać do końca swoich dni, ale wie, że robi to wszystko dla
Siverta. Johan jest nieprzytomnie zakochany w chłopcu i niczego złego nie podejrzewa. Ona
myśli tylko o Jo, wciąż bardzo za nim tęskni i po kilku latach on znowu się pojawia. Mali jest
akurat z dzieckiem na górskim pastwisku, tam przychodzi do nich Jo, który o istnieniu syna
nie mial pojęcia. Po raz drugi prosi Mali, by z nim odeszła, ale ona ponownie odmawia -
Sivert jest przecież dziedzicem Stornes! Na pastwisku zjawia się też Johan i nagle, kiedy widzi
Małego Siverta obok Jo, dociera do niego prawda. W strasznym gniewie spycha rywala w
przepaść. Jo ginie, Mali z Sivertem wracają do domu. Johan nie pozwoli im odejść, ale
odpycha od siebie uwielbianego dotychczas syna, a życie Mali zamienia w jeszcze większe
piekło. On sam płaci za to chyba największą cenę, świadomość, że utracił wszystko, że z
człowieka bogatego, który miał piękną żonę i wspaniałego syna, stał się zwyczajnym
rogaczem, a żona wolała Cygana, podkopuje jego zdrowie i po jakimś czasie Johan umiera na
zawał. Wkrótce się jednak okaże, że Mali ponownie jest w ciąży, tym razem nie ma
wątpliwości, że nosi dziecko Johana! Po kilku miesiącach na świat przychodzi chłopiec Ola
Johan Stornes, którego w rodzinie będzie się nazywać Oja.

Mali wciąż tęskni za zmarłym kochankiem, ale teraz przynajmniej już na nic nie czeka,

uważa, że wszystko, co w życiu najważniejsze, ma za sobą. Jest jednak w gospodarstwie sama,
tylko ona i służba, bo wcześniej teść, stary Sivert Stornes, zginął w wypadku, teściowa Beret
już się nie miesza do prowadzenia dworu, Mali potrzebuje więc zarządcy i kogoś, kto by jej
doradzał. I wtedy pojawia się Haward Gjelstad. Znają się z czasów, kiedy Mali była służącą u

jego rodziców, Havard zawsze okazywał jej specjalne zainteresowanie, a nawet więcej, nie
ukrywał, że gdyby tylko zechciała, on zrobiłby dla niej wszystko. Młodzi nie potrzebują wiele
czasu. Wkrótce po urodzeniu synka Mali wychodzi za mąż za Havarda, on przyjmuje nazwisko
Stornes.

I w końcu można by powiedzieć: żyli długo i szczęśliwie. Ale los nie jest dla Mali aż taki

łaskawy. Owszem, znalazła nareszcie życiową przystań u boku ukochanego i kochającego
mężczyzny, jest zamożna, cieszy się coraz większym szacunkiem sąsiadów, ale przecież
popełniła grzech, grzech pierworodny, jak sama o tym myśli, i musi za niego pokutować.

Nieustannie trawi ją lęk, że sprawa pochodzenia Siverta wyjdzie na jaw, i wie, że ludzie by

jej tego nie wybaczyli. A co by powiedział mąż? Mali obawia się, że musiałaby wraz z
dzieckiem opuścić dwór. Sam Sivert też dostarcza matce powodów do zmartwienia. Chłopiec
rośnie, ale jakoś nie widać, żeby się szykował do roli gospodarza. Któregoś roku do dworu
znowu przyjeżdżają Cyganie z tego samego rodu, z którego pochodził Jo, i stary skrzypek
stwierdza, że Sivert jest niezwykle uzdolniony muzycznie. Doradza Mali, by kupiła synowi
skrzypce. Te skrzypce staną się przyczyną jej wieloletniej udręki. Bo Sivert odkrywa, że tak
naprawdę pociąga go wyłącznie muzyka i jej chce się poświęcić, a nie prowadzeniu dworu,
choćby i najbogatszego.

Mali i Havard mają córeczkę, Ruth, wszystkie dzieci chowają się zdrowo, tylko z Oją są

kłopoty. Mali jakoś nie ma serca do tego syna, zbyt jej przypomina Johana i straszne lata,
które przeżyła z pierwszym mężem. Malec wyczuwa matczyny chłód, robi się krnąbrny, uparty
i złośliwy, przez co staje się jeszcze bardziej podobny do ojca. Tylko że to on wykazuje
ogromne zainteresowanie gospodarstwem, Mali sama musi przyznać, że z niego to by dopiero
był wspaniały dziedzic!

Tymczasem kolejnego lata znowu przyjeżdżają Cyganie. Ten sam, od dawna znajomy

tabor. Mali przeżywa szok, bo nieoczekiwanie staje przed nią mężczyzna dokładnie taki sam
jak Jo. Gdyby nie wiedziała, że Jo nie żyje, byłaby pewna, że to on! Ale to młodszy brat Jo,
Torgrim. Ożywają pogrzebane wspomnienia, wraca tęsknota za pierwszą miłością. Choć Mali
od dawna była pewna, że wszystko, czego pragnęła jako kobieta, daje jej Hdrard, nie jest w
stanie się powstrzymać, marzy, by jeszcze raz przeżyć tamte uniesienia, jeszcze raz znaleźć się
w ramionach Jo. Jest jak opętana, tropi i śledzi młodego mężczyznę, który nie bardzo wie, co
to oznacza. W końcu dochodzi do spotkania, ale będzie ono rozczarowaniem. Torgrim uważa,
ż

e Mali mu się oddaje, bo nie znalazła spełnienia w małżeństwie, on sam nie ma w sobie nic z

Jo, nie ma w nim miłości ani czułości tamtego, Mali musi przyznać, że popełniła błąd. Drugi
raz popełniła błąd i teraz będzie już tylko pragnąć, żeby wymazać go z pamięci. Zapomnieć
jednak nie jest łatwo, bo w jakiś czas później Mali stwierdza, że znowu jest w ciąży, i nie wie,
czy to dziecko Havrda, czy może Torgrima. Jest w rozpaczy. Gdyby urodziła drugie
czarnowłose, podobne do Jo i do Siverta maleństwo, ludzie z pewnością domyślą się prawdy...
Mali nie znajduje innego wyjścia, postanawia pozbyć się płodu. Przygotowuje bardzo silny
wywar ziołowy, stosowany w takich sytuacjach przez wiejskie akuszerki, i pije go
systematycznie. Po paru tygodniach przychodzi krwotok, Mali jest pewna, że poroniła,
wyznaje Havardowi, że była w ciąży, ale straciła dziecko, czym on strasznie się martwi, ale
też stara się pocieszać żonę.

Tymczasem krwotok był fałszywym alarmem, wkrótce wychodzi na jaw, że ciąża nadal się

rozwija, i teraz nic już nie można na to poradzić. Rodzi się synek, dziecko Havarda, ma jego
włosy, jego niebieskie oczy, ale jest słabiutki, niezdolny do życia i wkrótce umiera. Skutki
pierworodnego grzechu Mali zatoczyły kołejny krąg, teraz będzie musiała żyć również ze
ś

wiadomością, że zabiła Havardowego syna. To kolejne brzemię, które musi dźwigać sama

tak jak poprzednie, nikt jej w tym nie pomoże, przede wszystkim dlatego, że nikt nie może
poznać prawdy. Mali bardzo by chciała jednak dać Havardowi syna, po śmierci Małego
Havarda stara się znowu zajść w ciążę i w końcu jej się udaje, dziecko przychodzi na świat

zdrowe, ale widocznie Bóg jej nie przebaczył tego, co zrobiła, bo to nie jest syn. Córeczka
Dorbet będzie wielką miłością Havarda, ale syna Mali ukochanemu mężowi dać nie może.

Mija kilka spokojniejszych lat, Mali bardzo intensywnie rozwija talent, który posiada i

który od dawna byt dla niej źródłem radości. Gospodyni Stornes jest mianowicie bardzo
uzdolnioną tkaczką, tka z wełny makaty, kilimy i narzuty. Z upływem lat staje się prawdziwą
artystką, co zresztą zostaje zauważone nie tylko przez najbliższe otoczenie. Ludzie bardzo
chcą kupować jej piękne wyroby. Talent artystyczny zaczyna też przeważać w poczynaniach
Siverta, chłopak wyjeżdża z domu, żeby uczyć się muzyki, i odnosi sukcesy. Mali jest coraz
bardziej zaniepokojona, że najstarszy syn nie zechce przejąć dziedzictwa, o które tak walczyła
z losem właśnie dla niego.

Najgorsze jednak ma ją dopiero spotkać. Otóż pewnego dnia dorosły już Sivert przyjeżdża

do Stornes w towarzystwie bardzo pięknej czarnowłosej dziewczyny imieniem Tordhild i
oznajmia, że to jego ukochana. Mają zamiar się pobrać, i to jak najszybciej, bo Tordhild jest
w ciąży. Mali z przerażeniem patrzy na dziewczynę. To Cyganka, co do tego nie może być
wątpliwości, poza tym tak zdumiewająco podobna do Jo, że Mali ogarnia przerażenie. Jak się
okazuje, uzasadnione - Tordhild jest córką Jo! Mali nie wiedziała o nim wszystkiego. Wtedy,
tamtego lata, kiedy połączyło ich uczucie, on mialjuż żonę i córkę. Pewnie chciał je opuścić,
skoro proponował Mali, żeby z nim pojechała, ałe to nie zmienia faktu, że ją oszukał, zataił
prawdę.

Co zrobić teraz, skoro Sivert i Tordhild są przyrodnim rodzeństwem? I ona jest w ciąży...

Przecież to straszny grzech, ale też przestępstwo wobec prawa. Mali nie może postąpić
inaczej, musi obojgu młodym powiedzieć, kim są. Szok przeżywają oboje, ale większy jednak
Sivert, bo okazuje się, że do tej pory niewiele wiedział o sobie samym, żył w przekonaniu, że
jego ojcem był Johan Stornes, który najpierw bardzo go kochał, a potem od siebie odepchnął.
Sivert nie może tego matce wybaczyć, ciska jej w twarz, że jej nienawidzi i nie chce jej znać,
po czym oboje z Tordhild w największym pośpiechu wyjeżdżają. Mali musi wyznać prawdę
Havardowi.

Dla niego jest to też straszny wstrząs. Wzburzony wybiega z domu. Spotyka Laurę, młodą

kobietę z sąsiedztwa. Od najmłodszych lat Havard bardzo jej się podobał, posyłała mu
powłóczyste spojrzenia, on jednak nie widział nikogo poza Mali. W tym stanie ducha, w jakim
znajduje się teraz, Havard jest wobec Laury bezbronny i spędza z nią noc.

Wkrótce wraca do Mali, jest pewien, że ta sprawa z Laurą to nic takiego, jest mu wstyd,

ale znajduje dla siebie rozmaite usprawiedliwienia. I tak będzie, dopóki się nie okaże, że
Laura jest w ciąży. Wprawdzie niedawno owdowiała, więc wszyscy sądzą, że to dziecko
zmarłego męża, ona jednak wie, że ojcem jest Havard, i nie zamierza tego przed nim ukrywać.
Ma też wobec niego sprecyzowane plany. Małżeństwo Mali wkracza w bardzo poważny
kryzys. Ona wie, że musi Havardowi wybaczyć, skoro on jej wybaczył grzechy, które mu
wyznała. Wciąż jednak żyje w lęku, że zatajona mroczna historia Torgrima i malutkiego
Havarda, który żył ledwie kilka tygodni, wyjdą na jaw, a wtedy na pewno utraci męża. Bo są
granice tego, co człowiek może wybaczyć, nawet jeśli tym człowiekiem jest Havard i w
dodatku jest tak zakochany jak on w Mali.

Wybacza Havardowi zdradę, choć nigdy nie pozbędzie się strachu, że miłość do tego

nieślubnego synka może zwyciężyć i Havard porzuci ją i dzieci po to, by żyć dalej z Laurą i
synem. Havard zapewnia, że nigdy do tego nie dojdzie, ale cóż człowiek wie o uczuciach? Tak
więc Mali żyje na pozór szczęśliwie i dostatnio, nieustannie jednak uczucie szczęścia
przeplata się z lękiem, że prawda o jej zatajonych przed światem grzechach wyjdzie na jaw.

Z ulgą przyjmuje do wiadomości, że Sivert po kilku latach już nie żywi do niej nienawiści,

ale umiera ze strachu na myśl o tym, że jej syn, który tymczasem zdobył światową sławę jako
znakomity skrzypek, będzie kiedyś musiał ponieść konsekwencje tego, że ożenił się ze swoją
przyrodnią siostrą i w dodatku ma z nią dziecko. Dla niego jednak miłość była wartością

największą. Miłość do Tordhild oraz do muzyki, dla nich zrzekł się - na rzecz młodszego brata
- prawa dziedziczenia dworu. Może z czasem zdoła też pojednać się z matką?

ROZDZIAŁ 1.

Trwało wigilijne przedpołudnie.
Dzień był cichy i zimny. Zmrożona mgła snuła się nad ciemnym fiordem, a na

najwyższych szczytach słońce mieniło się w oślepiająco białym śniegu. Blask słońca nie
spływał jednak na dół, do Stornes. Będą musiały minąć jeszcze cztery tygodnie, zanim tutaj
dotrze.

Dom pachniał świętami, jak zwykła mawiać Dorbet, kiedy była małą dziewczynką. Ją

zawsze w tym dniu przejmowały właśnie zapachy. Widocznie wzmagały jej oczekiwanie na
to wszystko, co miało się zdarzyć wieczorem. Była wśród moich dzieci tą, która najbardziej
oczekiwała gwiazdkowego wieczoru, pomyślała Mali. Może dlatego, że to ona z całej rodziny
miała największą zdolność odczuwania radości. Niezależnie czego to dotyczyło.

I oto znowu świąteczne zapachy powróciły, zapach świeżo wymytego domu, pomarańczy i

daktyli oraz wigilijnej kaszy, którą poda się do stołu, kiedy Sivert i Tordhild przyjadą, a także
woń żeberek, które zaczynały się już rumienić w piekarniku.

Mali zastanawiała się przez chwilę, czyby nie zmienić zwyczajów i nie ubrać już przed

południem dużego drzewka, które stało pokryte szronem, oparte o ścianę pralni. Tak, żeby
choinka była gotowa w izbie, kiedy zjawią się goście. Mieliby na co popatrzeć! Szybko
jednak zdała sobie sprawę, że dla syna Siverta będzie wielkim przeżyciem uczestniczenie w
ubieraniu choinki. Jeśli oczywiście przyjedzie, pomyślała nie wiadomo który raz i znowu
poczuła skurcz żołądka. Zrobi się więc tak jak zawsze, wniesie choinkę i zostawi w sieni,
ż

eby szron się roztopił, zanim drzewko stanie w izbie.

Wciąż miała jakieś sprawy przy oknie wychodzącym na drogę. Stawała tam przez chwilę i

wypatrywała, czy nie dostrzeże w oddali chmury śnieżnego pyłu wznieconej przez sanie. Na
razie jednak niczego nie widziała.

- To kiedy oni mają przyjechać? - spytała Dorbet, pomagając Ingeborg w nakrywaniu

stołu.

- Przed południem - zapewniła Mali i pośpiesznie wróciła do piekarnika, by znowu

spojrzeć na żeberka. - Wcześniej czy później, ale przed południem.

- O tej porze roku nigdy nie wiadomo, co z podwodą - wtrącił Oja.
Wpadł do domu, żeby coś zabrać, i teraz ostra woń stajni mieszała się ze świątecznymi

zapachami.

- Nie moglibyśmy zjeść, zanim oni się zjawią? - zapytał, spoglądając na Ane, która stała

nad wielkim garnkiem i mieszała kaszę.

- Zabieraj się do stajni i dokończ mycie koni - odparła Mali krótko. - Zanim skończysz,

goście z pewnością będą na miejscu. Pogoda dzisiaj ładna, drogi też przejezdne - dodała. -
Kaszę podamy o zwykłej porze.

Oja posłał jej mroczne spojrzenie. W ostatnim czasie zrobił się miły i sympatyczny.

Zwłaszcza po tym, jak Mali zaprosiła Ruth Linę do Stornes i przyjęcie udało się
nadzwyczajnie. Ale jedno nie uległo zmianie, uświadomiła sobie Mali. Kiedy tylko rozmowa
schodziła na Siverta, Oja spoglądał na nią znowu tym swoim mrocznym wzrokiem. Jakby się
czegoś bał. Jakby się bał lub nie był pewien, a może i jedno, i drugie.

- Oni chyba też zjedzą z nami kaszę, Ruth i ten jej Samuel, prawda? - spytała Dorbet,

licząc, ile talerzy trzeba postawić na stole.

- Oczywiście, że zjedzą - przytaknęła Mali. - Ślub dopiero trzeciego dnia świąt. Pewnie,

ż

e będą jadać z nami. Przecież nie prowadzą jeszcze własnego gospodarstwa - dodała.

- Jeśli o tych dwoje chodzi, to nigdy nic nie wiadomo - prychnęła Dorbet. - Samuel potrafi

wymyślać najdziwniejsze rzeczy. Czy ty wiesz, że on każdego popołudnia odprawia dla Ruth
nabożeństwo? Ona siedzi na kanapie w domu dziadków, wyprostowana niczym świeca, z
Biblią w rękach, i nie podnosi wzroku. Któregoś dnia weszłam tam niespodziewanie i
zobaczyłam... Przewracała oczami, spoglądając na matkę.

- Czy ty uważasz, że Ruth wygląda tak, jak przystało na szczęśliwą narzeczoną? - spytała

nieoczekiwanie.

Mali nie od razu odpowiedziała. Myśl o przyszłym małżeństwie Ruth z Samuelem nie

przestawała jej dręczyć. Odkąd misjonarz przyjechał, wielokrotnie słyszała dziwne dźwięki z
jego sypialni, choć wiedziała, że Ruth nadal sypia u siebie. Tylko że on przetrzymuje ją w
domu dziadków do późnej nocy, Mali była tego pewna. I wciąż się zastanawiała, co się tam
właściwie dzieje.

Mali rozpaczliwie czekała, by Sivert porozmawiał z Ruth. Miała szczerą nadzieję, że

dotrze jakoś do siostry. Nie zostało już zbyt wiele czasu. Ale jeśli Sivert zdoła przekonać
Ruth, że popełniła błąd, i ślub zostanie odwołany, to naturalnie we wsi wybuchnie skandal.
Tylko że tego Mali się już nie bała. Takie przeciwności gotowa jest przyjąć z podniesioną
głową. Będzie walczyć o Ruth niczym lwica, wiedziała ponadto, że wszyscy we dworze będą
ją wspierać. Najważniejsze jest nie to, żeby wydać Ruth za mąż, ale żeby była szczęśliwa. A
Mali coraz mniej wierzyła, że Samuel jest tym mężczyzną, z którym córka spędzi szczęśliwe
ż

ycie.

- Mamo, pytałam cię o coś - powtórzyła Dorbet. - Ja myślę, że Ruth...
W tej samej chwili rozległo się pukanie do drzwi. Mali drgnęła. Przecież nie mogła

przeoczyć przyjazdu gości! Powinna stać na ganku i witać ich oraz...

Drzwi się otworzyły i w progu pokazał się Ola Granvold. Mali stała przy piecu i patrzyła

na niego zakłopotana. Był ostatnim człowiekiem, którego spodziewałaby się zobaczyć tego
przedpołudnia. Przesunęła wzrok z Oli na Dorbet, która znieruchomiała przy stole z talerzem
w ręce. Córka zrobiła się płomiennie czerwona.

- A cóż to się stało? Czy to naprawdę ty odwiedzasz nas w wigilijne przedpołudnie? -

wykrztusiła w końcu Mali, wyciągając rękę do gościa.

- Przepraszam, jeśli przychodzę nie w porę - tłumaczył się Ola, który wciąż tkwił przy

drzwiach z czapką w ręce. On też był czerwony jak burak, ale on to chyba od mrozu. Zresztą
może też trochę ze skrępowania, pomyślała Mali. Po raz pierwszy, odkąd on i Dorbet są
razem, przyszedł do Stornes bez zaproszenia.

- Chodź, mój drogi - zapraszała Mali. - Usiądź na chwilę. Nie stój tak przy tych drzwiach.

Czy stało się coś wyjątkowego? - zapytała raz jeszcze, przyglądając mu się badawczo.

- Tak, to znaczy nie... chciałem powiedzieć... - jąkał się niczym uczniak. - Tylko bardzo

chciałem porozmawiać z Dorbet - wyznał w końcu pośpiesznie. - I mam coś...

Dopiero teraz Mali zauważyła, że gość wciąż stoi z jedną ręką ukrytą za plecami. Musiała

się uśmiechnąć. Ten chłopak przyszedł tutaj z gwiazdkowym prezentem!

Dorbet odstawiła talerz i podeszła do Oli z promiennym wzrokiem. Mali widziała oddanie

w oczach chłopaka, kiedy patrzył na Dorbet. Gdyby mógł ją zjeść, to właśnie teraz by to
zrobił, pomyślała.

- Czy mogę zabrać Olę i pójść na...
Dorbet umilkła i spojrzała pośpiesznie na matkę. Najwyraźniej zdała sobie sprawę, że nie

wypada prosić, by mogła zabrać gościa do swojej sypialni. Jeśli o to chodzi, Mali nie jest taka
liberalna jak Marit, akurat tego nikt Dorbet tłumaczyć nie musiał.

- Czy możemy na chwilę wyjść do sieni? - zapytała wobec tego.
- Oczywiście, jeśli macie sobie do powiedzenia coś, czego nie możecie powiedzieć tutaj w

izbie, to naturalnie idźcie - odparła Mali. - Uprzedzam tylko, że tam jest strasznie zimno.

Ale jestem pewna, że ci dwoje potrafią się rozgrzać, pomyślała przy tym.
- Dziękuję, no i życzę wesołych świąt wam wszystkim tutaj w Stornes - wybąkał Ola. - I

mam przekazać pozdrowienia od całej naszej rodziny.

- Dziękuję, i ty przekaż nasze pozdrowienia - uśmiechnęła się Mali. - My wam też

ż

yczymy wesołych świąt.

Potem drzwi za dwojgiem młodych zamknęły się cicho.
Kiedy tylko znaleźli się sami w sieni, Ola objął Dorbet i mocno do siebie przytulił.
- Nie widziałem cię już dwa dni - szeptał jej do ucha. - O mało nie zwariowałem.
- Ale idą święta, Ola. Ja musiałam siedzieć w domu i pomagać. Wiesz przecież, że

oczekujemy gości i jeszcze wesele szykujemy. Jest tyle do zrobienia, mama zbiłaby mnie na
kwaśne jabłko, gdybym teraz wyszła chociaż na chwilę.

- Mam coś dla ciebie - oznajmił Ola, pokazując paczkę, którą wciąż chował za plecami. -

To prezent gwiazdkowy.

Było to czworokątne, płaskie pudełeczko starannie zapakowane w ciemnoniebieski

ś

wiąteczny papier i przewiązane złotym sznureczkiem. Dorbet natychmiast się domyśliła, że

to nie zostało kupione w wiejskim sklepie. To prezent przywieziony z miasta, widziała to
wyraźnie. Uśmiechnęła się promiennie i wzięła pudełeczko. Potrząsnęła nim ostrożnie.

- Co to jest? - spytała, patrząc Oli w oczy.
- Dowiesz się dziś wieczorem, kiedy otworzysz - wyjaśnił Ola i znowu przyciągnął ją do

siebie.

Odnalazł wargami jej usta i mocno pocałował. Dorbet poczuła mrowienie w dole brzucha.
- Ja też mam coś dla ciebie - wyszeptała dziewczyna. - Ale ja to mam w sypialni.
Ola pośpiesznym spojrzeniem ogarnął drzwi do izby.
- Chodź - wyszeptała Dorbet, pociągając go za sobą.
- Ale twoja mama...
- Chyba wolno nam pójść po prezent, który przygotowałam dla ciebie - upierała się

Dorbet. - Poza tym mama jest tak zajęta przyjazdem Siverta i Tordhild, że zaraz o nas
zapomni. Przynajmniej na chwilę. No chodź już!

Ola nie dawał się dwa razy prosić. Zrzucił z nóg buty i na palcach szedł za Dorbet

schodami na górę.

Nigdy przedtem nie był w sypialni. Zatrzymał się tuż przy drzwiach i patrzył na przytulny

pokoik, chociaż ten nie bardzo się różnił się od innych tego rodzaju pomieszczeń. Wzrok
chłopaka padł na łóżko pod ścianą i Ola wciągnął głęboko powietrze. Dorbet podeszła do
łóżka, pochyliła się i wysunęła spod niego duży pakunek, który tam leżał. Kiedy się
wyprostowała, wpadła prosto w objęcia Oli.

- Ola, no coś ty... nie chcesz wziąć swojego prezentu, co ty myślisz...
Ola zarumienił się i przyjął paczkę. Przez chwilę badał ją palcami i spoglądał na Dorbet.
- Co to jest? - spytał. Dorbet roześmiała się cicho.
- Dowiesz się dziś wieczorem - drażniła się z nim. - Ty mi odpowiedziałeś tak samo.
Ola skinął głową i odłożył prezent na nocny stolik. Potem znowu zwrócił się ku niej.

Wzrok mu płonął. Dorbet uśmiechnęła się i zarzuciła mu ręce na szyję.

- Och, jak ja za tobą tęskniłam, ja też - szeptała.
I nagle ogarnęło ją pożądanie. Ola pachniał dobrym mydłem i świeżym powietrzem.

Oczywiście, że za nim tęskniła! Kiedy popchnął ją lekko i położył na łóżku, roześmiała się
cicho. W niepamięć poszedł lęk przed zajściem w ciążę. W niepamięć poszła matka. Oboje
oddychali coraz szybciej.

- Weź mnie - wyszeptała Dorbet podniecona.
- Ale twoja mama...

- Weź mnie szybko - wykrztusiła Dorbet ochryple. - Nie musimy się rozbierać tak jak u

ciebie. Ale możemy...

Ola rozumiał, co mogą. Gwałtownymi ruchami zdjął jej majtki, a spódnicę podciągnął aż

do pasa. Potem pośpiesznie rozpiął spodnie i opuścił je na tyle tylko, by mógł zrobić to, co
zamierzał. Dorbet pojękiwała z rozkoszy. Nigdy przedtem tak tego nie robili. Pośpiesznie, w
ubraniu, i z matką nasłuchującą w kuchni. Dorbet czuła, że serce bije jej mocno z podniecenia
i trochę ze strachu.

Nie mówili do siebie nic. Nie było żadnych pieszczot. Ledwie dwa czy trzy pocałunki,

zanim Ola się w nią wdarł. Szorstki samodział jego spodni drapał skórę na udach Dorbet.
Odczuwała to i jako przyjemność, i jako ból. Odrzuciła w tył głowę i jęknęła. To chyba tak
jest, kiedy kobieta jest gwałcona, pomyślała nagle. Gwałciciel po prostu ją przewraca, zrywa
ubranie i gwałci. Ta myśl podnieciła ją tak, że musiała zagryzać rękę, żeby nie krzyczeć.

Wszystko dokonało się bardzo szybko. Zbyt szybko. Dorbet miała ochotę pobudzić go

jeszcze raz. Chciała więcej. Ale wtedy na schodach rozległy się kroki. Oboje zerwali się na
równe nogi. Ola w najwyższym pośpiechu zapinał spodnie i przeczesywał palcami potargane
włosy. Dorbet wcisnęła majtki pod pierzynę i wygładziła spódnicę. Kiedy rozległo się krótkie
pukanie do drzwi, oboje stali pośrodku pokoju sztywni niczym ołowiane żołnierzyki.

- Zdawało mi się, że mieliście być w sieni - rzekła Mali z wyrzutem.
Ogarnęła spojrzeniem obie rozpalone twarze.
- Tak, ale musiałam przynieść prezent dla Oli - odparła Dorbet trochę zdyszana.
Wzięła z nocnego stolika duży pakunek i złożyła go w drżące ręce Oli. Mali popatrzyła na

zburzoną pościel i wiedziała, co się stało. Wyczuwała też zapach tego, co tu miało miejsce. W
tej sprawie nie odezwała się jednak ani słowem.

- Sanie z twoim bratem widać już na drodze - poinformowała. - Uważam, że powinniśmy

wyjść na ganek powitać gości.

- Dobrze, zaraz przyjdę - obiecała Dorbet posłusznie. Kiedy matka odwróciła się i wyszła,

Dorbet wzięła rękę Oli i ścisnęła ją mocno. Uśmiechnęła się do niego z gwiazdami w oczach.

- Wesołych świąt - wyszeptała, wspięła się na palce i pocałowała go.
Potem pośpiesznie ruszyli za matką na ganek.
W sieni Ola włożył buty i naciągnął czapkę na głowę.
- No dobrze, w takim razie wesołych świąt - powiedział jeszcze raz, zaczerwieniony po

korzonki włosów i z koszulą wystającą mu spod kurtki.

- Powinieneś chyba włożyć koszulę w spodnie - rzekła Mali cierpko. - Wygląda to trochę

dziwacznie, kiedy tak chodzisz z powiewającymi połami koszuli - dodała.

Ola znowu zrobił się ogniście czerwony, niezdarnie wpychał koszulę w spodnie i kłaniał

się. W końcu zniknął.

- A ty...
Mali wpiła spojrzenie w Dorbet.
- Czy ze mną też coś nie w porządku? - spytała dziewczyna, patrząc na matkę z

uśmiechem w oczach. - Wyglądam chyba wystarczająco reprezentacyjnie, czyż nie?

Szybko przeszła obok matki. I wtedy Mali znowu poczuła ten wyjątkowy zapach. Zapach

pośpiesznego kochania.

Kiedy sanie zajechały, na dziedzińcu w Stornes stali wszyscy domownicy. Mężczyźni

właśnie wrócili z pracy, Oja skończył mycie koni. Mali splotła swoje lodowate dłonie,
niewymownie szczęśliwa, ale równocześnie przestraszona i spięta. Havard położył rękę na jej
ramieniu. Nie zdążył się jeszcze umyć i przebrać, pachniał potem i oborą. Mali jednak tego
nie zauważała. Nie odrywała wzroku od pojazdu, który się właśnie przed nimi zatrzymał.
Kątem oka dostrzegła, że z domu dziadków wyszła Ruth. Otulała się szczelnie zarzuconą na
ramiona chustką, jakby marzła. Ostatnio wygląda na to, że Ruth nieustannie marznie,

pomyślała Mali niepewnie. I chyba tak jest, kiedy ktoś tak bardzo schudnie. A córka z dnia na
dzień robiła się szczuplejsza. Niedługo zostanie tylko brzuch, już teraz wyraźnie się
zaokrąglił.

Za Ruth ukazał się również Samuel, wielki i zwalisty.
Oparł ciężko dłoń o ramię Ruth, jakby chciał ją przytrzymać, Mali odniosła takie wrażenie.

To mu się jednak nie uda. Skoro Sivert przyjechał, to mu się nie uda.

Sivert pierwszy zeskoczył z sań. Miał na sobie grube ciemne spodnie i długi do kolan

płaszcz z kołnierzem z futra. Na głowie nosił dużą futrzaną czapkę. Mali nigdy jeszcze nie
widziała takiej pięknej futrzanej czapki. Wyciągnął ręce i Tordhild podała mu małego
chłopca. On wziął go w ramiona, a potem odwrócił się i postawił dziecko na ziemi, tuż obok
sań.

Mali czuła, że serce tłucze się ciężko w jej piersi. Więc oto jest jej pierwszy wnuk.

Wpatrywała się w chłopca, ale widziała go bardzo niewyraźnie. Łzy wolno spływały po jej
twarzy.

- Rany boskie! - zawołała Dorbet zaskoczona. - Co to za dziecko?... Czy Tordhild i Sivert

mają dziecko?

- Mają - potwierdziła Mali cienkim głosem. - Syna, który kończy pięć i pół roku.
- Ale dlaczego nic nie mówiłaś...
- Bo nie wiedziałam, czy zechcą go ze sobą zabrać - bąknęła Mali cicho.
- Dlaczego mieliby go nie zabrać? - zdziwiła się Dorbet. - Jeśli się ma syna, to się go

przecież zabiera ze sobą, o ile mi wiadomo.

Sivert pomógł Tordhild wysiąść z sań, a potem woźnica zaczął zdejmować duże walizki.

Na samym końcu znalazł się futerał ze skrzypcami. Sivert wziął go tak, jak się bierze chorego
noworodka.

- Syn - wykrztusił Oja ponuro. - Więc wtedy... tamtym razem. .. Tordhild była w ciąży.

Ale dlaczego oni uciekli? I dlaczego Sivert zrzekł się dziedzictwa? Bo przecież teraz
dziedzictwo jest moje, prawda?

- Dziedzictwo jest twoje, Oja - potwierdziła Mali, ale wciąż nie spuszczała wzroku z

chłopczyka, który poprawiał czapkę na głowie. Nie potrafiłaby powiedzieć, do kogo dziecko
jest podobne. Sanie stały zbyt daleko.

- Ale na pewno? - spytał Oja z napięciem w głosie.
- Na pewno - potwierdziła Mali, spoglądając pośpiesznie na młodszego syna.
Oja miał spiętą twarz, wzrok mu pociemniał. Było oczywiste, że nie cieszy się z tego, iż

najstarszy brat spędzi Boże Narodzenie w domu. Wciąż nie był pewien, czy dziedzictwo
rzeczywiście należy do niego, Mali zdawała sobie z tego sprawę. Oja boi się, żeby Sivert nie
zmienił zdania, zwłaszcza teraz, kiedy ma syna.

Mali położyła rękę na ramieniu młodszego syna.
- Są przecież papiery, Oja - powiedziała cicho. - Sivert naprawdę zrzekł się prawa do

Stornes. Tego nie można już odmienić. Tym bardziej, że ty wcale nie jesteś złym dziedzicem
- uśmiechnęła się. - Co ja mówię, ty zawsze byłeś najlepszy, tobie należy się dwór.

Na moment napotkała jego spojrzenie. Zapaliło się w nim światełko. Oja wolno skinął

głową.

- Tak, chyba tak - przyznał i wolno wypuścił powietrze z płuc.
- Chodźcie, chłopaki, pomożemy gościom wnieść bagaże - zarządził Havard, ruszając w

stronę sań.

Mali poszła za nim. Spostrzegła, że Ruth wyrwała się Samuelowi i również idzie w stronę

gości.

- Witaj - powiedziała Mali dziwnie cienkim głosem, kiedy dotarła na miejsce i wyciągnęła

rękę do Siverta.

- Dziękuję bardzo - odpowiedział i potrząsnął jej ręką, drugą przez cały czas mocno

przyciskał do siebie futerał ze skrzypcami.

- I ty także, Tordhild, witaj w domu - ciągnęła Mali. - Tak się cieszymy, że

przyjechaliście.

Przysiadła w kucki i przyglądała się małemu chłopcu, który tulił się do matki i rozglądał

wokół trochę niepewnie.

Havard mrugnął do niego, na co twarzyczka chłopca rozjaśniła się w szerokim uśmiechu.

Mali poczuła ukłucie w sercu. Miała wrażenie, że widzi twarz Siverta. On też tak wyglądał w
tym wieku. Te same zielone oczy ze złotymi plamkami. Ta smagła skóra mimo zimy. Ten
sam szeroki uśmiech, który miał Sivert. Mali była pewna, że kiedy tylko chłopiec zdejmie
czapkę, zobaczy gęste, ciemne, kręcone włosy. Pogłaskała dziecko po zimnym policzku. W
piersiach czuła dławiący ból.

- Witaj w Stornes - wyszeptała łagodnie. - Jestem twoją babcią.
- Wiem - odparł chłopczyk, przyglądając się jej uporczywie. - Masz na imię Mali.
- To prawda - przyznała Mali. - Ale jestem też twoją babcią. I mam nadzieję, że będziesz

mówił do mnie babciu.

Havard pochylił się i wziął chłopca na ręce. Trzymał go wysoko nad swoją głową.
- A ja jestem Havard - przedstawił się.
- Tylko ciągle nie wiemy, jak ty masz na imię - wtrąciła Mali.
- Johannes - odparł chłopiec.
Krew odpłynęła z twarzy Mali. Szukała wzrokiem oczu Siverta.
- Tak, to jest Johannes - potwierdził syn spokojnie. - Dostał imię po swoich dziadkach, po

Johanie i po Jo. Uważaliśmy, że tak będzie najbardziej właściwie, Tordhild i ja. Lepszego
imienia nie mógł dostać ten nasz syn - dodał, wytrzymując jej spojrzenie.

Mali bez słowa skinęła głową. Nagle poczuła, jakby stali przy niej niczym zimne zjawy,

obaj, i Johan, i Jo. Przeszłość wróciła z tym małym chłopcem. Przeszłość i grzechy.

- Czy mogę wziąć cię za rękę? - spytała i wyciągnęła do chłopca zimną, drżącą dłoń.
Malec przyjął ją z ufnością. Złożył w jej dłoni swoją ciepłą rączkę. I tak Johannes Stornes

poszedł do dworu. Ręka w rękę ze swoją babką.

ROZDZIAŁ 2.

Kiedy Mali i Johannes odwrócili się i ruszyli w stronę domu, Ruth rzuciła się na szyję

Sivertowi, wciąż stojącemu przy saniach. Uczepiła się go niemal desperacko. Po chwili brat
ostrożnie uwolnił się z jej objęć i odsunął lekko od siebie.

- Przyjechałeś - wyszeptała z oczyma pełnymi łez. - Jednak przyjechałeś!
- Pewnie, że przyjechałem - odparł Sivert z lekkim uśmiechem i pogłaskał ją po policzku.

- Przecież ma być twój ślub. I najwyraźniej bardzo ci się śpieszy - dodał. - Domyślam się, że
jesteś w ciąży.

Ruth spłonęła intensywnym rumieńcem i spuściła wzrok. Sivert znowu poklepał ją po

zimnym policzku.

- Przydarzyło się to wielu pannom, nie tylko tobie, Ruth - rzekł łagodnie. - To naprawdę

nie ma znaczenia, bylebyś tylko była szczęśliwa.

- Czy to narzeczony, ten pan, który stoi na ganku domu dziadków? - spytał, spoglądając

pośpiesznie w stronę Samuela, który oparty o futrynę drzwi patrzył na to, co się dzieje na
podwórzu.

Ruth lekko odwróciła głowę i dostrzegła plecy Samuela znikające w drzwiach. W

milczeniu skinęła głową.

- No cóż, pewnie będę mógł się z nim przywitać później - skwitował całą sprawę Sivert.

Dorbet również przybiegła, żeby się przywitać, a potem obie siostry uściskały Tordhild i

cieszyły się z jej przyjazdu.

- Nie wiedziałam tylko, że macie syna - stwierdziła Dorbet, patrząc w ślad za Mali i

Johannesem, którzy zbliżali się już do domu.

- Wiele w tym mojej winy - tłumaczył Sivert. - Mama i ja uzgodniliśmy to wtedy, kiedy

tak nagle stąd wyjechaliśmy, ja z Tordhild. Było coś, co... no cóż, to nikogo nie musi
obchodzić - dodał. - Zresztą nie wiedzieliśmy jeszcze, że Tordhild jest w ciąży, ale, jak się
później okazało, była.

Pośpiesznie spojrzał na Tordhild i uśmiechnął się.
- Matka też nie wiedziała nic o Johannesie do mojej ostatniej bytności w domu, ale wtedy

prosiłem ją, żeby zachowała tę wiadomość dla siebie. Nie byłem pewien, czy jeszcze kiedyś
przyjadę do Stomes ani czy przywiozę tu chłopca - dodał.

- Ale dlaczego nie? - zdziwiła się Dorbet i patrzyła na brata.
- Ech, to długa historia, którą mamy już za sobą, Dorbet - westchnął Sivert. - No ale teraz

Johannes jest tutaj, chociaż muszę przyznać, że głównie dzięki Tordhild. Ona widzi różne
rzeczy wyraźniej niż ja. Ja mogę być czasami trochę... trochę uparty - wyznał szczerze. -
Tordhild taka nie jest. No i postanowiła, że Johannes z nami przyjedzie, a teraz już wiecie, że
mamy syna. Wspaniałego syna - dodał z dumą. - I dla was, jak sądzę, Johannes jest
największą niespodzianką.

- Wcale nie jest bardzo podobny do mamy ani do rodu Stornesów - zastanawiała się

Dorbet. - Bardziej przypomina ciebie i trochę też Tordhild.

- Możliwe - zgodził się Sivert. - Ale to nie jest takie ważne, do kogo człowiek jest

podobny, Dorbet. Ważniejsze, jakim jest człowiekiem - dodał. - Chociaż różne podobieństwa
tutaj we wsi zawsze ludzi bardzo zajmowały... Moim zdaniem jednak to są głupstwa, tak to po
prostu widzę. Nigdy nie rozumiałem, nad czym się tu zastanawiać. Ludzie są, jacy są, i
ważne, żeby mogli pozostać sobą.

- Czy twój syn odziedziczył po tobie muzyczne zdolności? To znaczy, czy zostanie

muzykiem? - spytała Dorbet.

- Zostanie, kim sam zechce - odparł Sivert. - My nigdy nie będziemy wywierać na nim

ż

adnej presji. Chce być piekarzem, to proszę bardzo, byleby tylko wiedział, że wybrał sam, z

własnej woli. I żeby był wolny oraz szczęśliwy - dodał.

Oja stał przez cały czas nieco z boku i nie odzywał się ani słowem. Teraz Sivert spojrzał na

niego. Wyciągnął rękę, żeby się przywitać.

- No i jak to jest, kiedy prowadzi się taki wielki dwór? - spytał.
- Całkiem dobrze - bąknął Oja krótko. - Przynajmniej na razie.
Spojrzenie młodego gospodarza znowu stało się mroczne. Było jasne, że przyjazd brata

bardzo go zaniepokoił, mimo iż Mali próbowała temu przeciwdziałać. I widok Johannesa
wcale mu nastroju nie poprawił. Fakt, że Sivert ma syna, syna, który mógłby odziedziczyć
dwór, gdyby wszystko poszło tak, jak matka chciała. Gdyby Sivert nie zrzekł się prawa do
dziedziczenia. Oja wciąż nie miał pewności, czy sprawy rzeczywiście zostały do końca
uporządkowane. Teraz niespokojnie przestępowal z nogi na nogę. Dokumenty dokumentami,
myślał, spoglądając na rodzinę prawowitych spadkobierców. A gdyby tak Sivert się
rozmyślił? Oja słyszał o ludziach, którzy z tego powodu trafiali do sądów. Przynajmniej
wydawało mu się, że o takich słyszał.

- Jestem pewien, że wszystko układa się dobrze - oznajmił Sivert spokojnie, udając, że nie

dostrzega mrocznego spojrzenia brata i jego zdawkowej odpowiedzi. - Ty zawsze byłeś
urodzonym gospodarzem, w przeciwieństwie do mnie. Przy mnie to nawet chwasty by nie
wyrosły - uśmiechnął się. - Mam nadzieję, że później mi wszystko pokażesz.

Oja nie odpowiedział. Śledził wzrokiem postać matki i małego chłopca, którzy właśnie

wchodzili do domu. Poczuł, że marznie.

Havard stał tuż za Dorbet, ale do tej pory się nie odzywał. Teraz zrobił krok naprzód i

wyciągnął rękę do Siverta.

- Bardzo się cieszę, że przyjechaliście - powiedział. - To wiele znaczy... dla wielu osób w

tym domu - dodał, patrząc Sivertowi w oczy. - I ty też witaj, Tordhild - mówił dalej. - Dobrze
widzieć cię znowu tutaj, w Stornes.

- Dziękuję - odparła z uśmiechem. - Ja się naprawdę bardzo cieszę i na święta w wielkim

dworze, i na wesele.

Sivert nie skomentował słów żony.
Zapłacił woźnicy, potem mężczyźni wzięli bagaże i wszyscy razem ruszyli w stronę domu:
Minęło sporo czasu, zanim mogli usiąść do stołu. Domownicy także chcieli się witać,

wszyscy mówili coś jeden przez drugiego. A tym, który gadał najwięcej i wzbudzał
największe zainteresowanie, był Johannes. Chłopiec nie mógł nigdzie zagrzać miejsca,
zdawało się, że jest wszędzie naraz.

Fakt, że Tordhild i Sivert mają syna, był wielkim zaskoczeniem również dla pozostałych

domowników. Mali widziała, że zarówno Ingeborg, jak i Ane liczą szybko w myślach, by
określić, kiedy dziecko zostało poczęte. Nie miała jednak pojęcia, czy tamtą pośpieszną
ucieczkę przed sześcioma laty obie służące wiążą z ciążą Tordhild. Zresztą wcale się tym nie
przejmowała. O tamtej historii nikt nie powinien, a nawet nie może wiedzieć.

- Ale że wy macie syna - dziwiła się Ingeborg, przyglądając się Johannesowi. - Jak to

możliwe, że nikt nigdy w tym domu o nim nie wspomniał...

- Jak już powiedziałem moim siostrom, wina jest po mojej stronie, Ingeborg - powtórzył

Sivert. - Mieliśmy z mamą umowę w tej sprawie. Tak więc Johannes będzie w tym roku
wielką wigilijną niespodzianką dla wszystkich.

Potem już więcej o sprawie nie wspominano. Sivert był bardzo uprzejmy, ale też w jego

głosie brzmiała taka stanowczość, że nikt nie chciał zbyt dokładnie się dopytywać.

Kiedy Ingeborg podjęła ten temat, Mali siedziała z sercem w gardle ze strachu. Pośpiesznie

spojrzała w stronę Siverta. Napotkała jego wzrok i westchnęła cicho. Tak się cieszyła, że syn
z rodziną przyjeżdża. O mało się nie rozpłakała z radości, kiedy zobaczyła Johannesa. Mimo
wszystko wiedziała, że Sivert, Tordhild, a już zwłaszcza Johannes wywołają plotki i gadanie,
zarówno tu, we dworze, jak i we wsi. Ludzie nie zapomnieli tej pięknej, ciemnowłosej
dziewczyny, którą Sivert kiedyś przywiózł do domu i z którą potem tak nieoczekiwanie, w
największym pośpiechu opuścił dwór, a nikt nigdy nie potrafił tego porządnie wyjaśnić. Mali
wielokrotnie słyszała aluzje na ten temat. Więc jednak ludzie swoje myślą, westchnęła w
duchu. Ale niech tak zostanie. Wyglądało na to, że Sivert świetnie sobie z całą sprawą
poradzi. Potrafi powstrzymać spekulacje. Więc niech ludzie myślą, co chcą, uznała i
pogłaskała pyzaty, ciepły policzek Johannesa. Zresztą i tak się tego nie uniknie.

- Moglibyśmy pójść obejrzeć zwierzęta? - spytał Johannes i oparł się mocno o kolana

Mali, która siedziała na długiej ławie. - Chciałbym zobaczyć krowy i owce, i... a macie
króliki? - spytał nagle, szarpiąc Mali z całej siły za spódnicę. - W domu znam jednego
takiego, który ma króliki. One są mięciutkie i śliczne. Macie króliki?

- Króliki? - powtórzyła Mali zaskoczona. - Nie. Królików nie mamy. Ale mamy i konie, i

ś

winie - wyliczała. - I starą kotkę - uśmiechnęła się, kiedy duża podpalana kotka wskoczyła

jej na kolana.

- Ze zwierzętami jeszcze zaczekamy, Johannes - upomniał Sivert. - Najpierw zjemy kaszę.

I chyba nie zapomniałeś, że dzisiaj jest Wigilia, co?

- Och nie - zapewnił malec z szerokim uśmiechem. - My mamy prezenty...
- To ma być niespodzianka, wszystko okaże się dopiero wieczorem - ostrzegła Tordhild

przyjaźnie. - Nic na razie nie mów. Obiecałeś, że dochowasz tajemnicy.

Johannes skinął głową i wrócił na ławę. Najwyraźniej już się wybierał, żeby przynieść

prezenty.

- A gdzie choinka? - spytał, spoglądając na Mali. - Choinka chyba będzie?
Johannes rozglądał się po izbie.
- Pewnie, że będzie choinka - uśmiechnęła się Mali i nie mogła powstrzymać chęci

pogłaskania jeszcze raz jego ciemnych, miękkich loków. - Będzie taka aż do samego sufitu!
Na razie leży na ganku w domu dziadków. Zwykle ubieramy drzewko pod wieczór - dodała. -
Myślę, że nam w tym pomożesz.

- Och tak! - Johannes rozpromienił się znowu. - A nie moglibyśmy zaraz zacząć ubierać?
- Nie, teraz będziemy jeść - powtórzył Sivert.
- Mój Boże, to dziecko mówi dialektem - stwierdziła Mali, spoglądając na Tordhild. -

Myślałam, że posługuje się tylko miejskim językiem.

- My w domu najchętniej rozmawiamy dialektem - wyjaśniła Tordhild. - Chcemy, żeby

Johannes dobrze znał swoje korzenie. Ale obawiam się, że usłyszycie tu dziwną mieszankę,
bo z dziećmi w mieście Johannes rozmawia w miejskim języku, poza tym zna trochę
angielskiego. I my... - Spojrzała na Siverta z uśmiechem. - Z nami też pewnie będzie tak
samo, obawiam się. Tyle podróżujemy, a musimy rozmawiać z ludźmi tak, żeby nas
rozumieli, więc chyba nie zawsze mówimy zbyt poprawnie.

Ona jest jeszcze ładniejsza niż dawniej, pomyślała Mali, przyglądając się synowej. Sześć

lat i poród zmieniły tamtą przestraszoną młodziutką dziewczynę, którą Sivert przywiózł do
Stornes, w dojrzałą piękność. Długie ciemne warkocze obcięła i nosiła teraz półdługą fryzurę,
układającą się miękko przy twarzy. Mali widziała w jakimś kobiecym piśmie, że teraz taka
moda. W każdym razie w miastach. Spojrzenie Tordhild było spokojne i bez lęku, za każdym
razem kiedy spoglądała na Siverta lub syna, pojawiała się w nim miłość i duma. Najwyraźniej
nie dręczyło jej to, że żyje w grzechu i na dodatek w zakazanym związku. Żyła po prostu z
mężczyzną, którego kocha. Nic innego nie miało dla niej znaczenia. Z Sivertem jest tak samo,
Mali widziała to. Najwyraźniej wszystko to złe, co się między nimi wydarzyło, nie zdołało
zniszczyć miłości.

To była dla Mali niewielka pociecha. Ona sama bowiem zniszczyła tak wiele zarówno w

ż

yciu Siverta, jak i Tordhild. Ale z radością patrzyła, że teraz jej syn jest szczęśliwy. Żyje w

szczęściu i poczuciu bezpieczeństwa.

Jej jednak wciąż nie wybaczył. Czuła wyraźny dystans, kiedy podawał jej rękę na

powitanie. Był uśmiechnięty i uprzejmy, ale w jego oczach widziała ból. Ten ból miał tam
pewnie pozostać na zawsze. Ale nienawiści już w sobie nie nosił, powiedział to sam, kiedy
ostatnio był w domu. Mali musiało to wystarczyć. Właściwie na nic więcej sobie nie
zasłużyłam, myślała ze skurczem w sercu...

Drzwi się otworzyły i w progu stanął Samuel.
- Czekałem, aż przyjdziesz i zabierzesz mnie na obiad - zwrócił się do Ruth, jakby nie

zauważył gości.

Twarz miał spiętą, wzrok mroczny.
Ruth zrobiła się czerwona i wbiła wzrok w podłogę. Nerwowo bawiła się guzikiem bluzki.
Sivert wstał i podszedł do Samuela.
- Jesteś chyba na tyle dorosłym mężczyzną, żeby znaleźć drogę do izby bez niczyjej

pomocy - rzekł z przekąsem w głosie. - Bo ty jesteś Samuel, prawda?

- Owszem, jestem misjonarz Samuel Langmo - przedstawił się tamten, niechętnie ujmując

rękę, którą Sivert do niego wyciągnął. Było oczywiste, że nie podobało mu się napomnienie
Siverta. Samuel w ogóle źle znosi wszelkie uwagi, pomyślała Mali. Zauważyła to już dawno
temu. Misjonarz należy do tych, którzy dostrzegają źdźbło w oku bliźniego, w swoim
natomiast belki nie widzą. Miała wiele okazji, żeby się o tym przekonać.

- A ja jestem najstarszym bratem Ruth - wyjaśnił Sivert. - Siostra znaczy dla mnie bardzo

wiele - dodał.

- O tak, zdążyłem zauważyć - burknął Samuel. - Miło widzieć takie przywiązanie w

rodzinie. Chociaż ciebie to jednak w domu często się nie widuje, o ile zdążyłem się
zorientować.

Przyglądał się Sivertowi badawczo.
- No cóż, wybrałem muzykę, a ona nie zostawia wiele czasu na inne sprawy - powiedział

Sivert. - Tak już niestety jest.

- Jesteś sławny na całym świecie - rzekł Samuel z uśmiechem, który nie docierał do oczu.

- Jeździsz, jak słyszałem, po całym globie i koncertujesz. I w gazetach o tym czytałem -
wyjaśnił.

Najwyraźniej bardzo mu to imponowało. Z jednej strony mu imponuje, a z drugiej budzi

zazdrość, pomyślała Mali, spoglądając na misjonarza. Samuel zawsze najbardziej lubił być w
centrum zainteresowania. Być tym, wokół którego wszystko się obraca. Ludzie ze wsi mogli
się o tym przekonać podczas spotkań modlitewnych. Po prostu rozkwitał, kiedy wszyscy
padali na kolana z twarzami zwróconymi w jego stronę.

- Ale mimo wszystko uważam, że to niezwykłe zrzec się swojego dziedzictwa tak, jak ty

to zrobiłeś - ciągnął Samuel, a w jego oczach pojawiały się ponure błyski. - I to w dodatku
zrzec się takiego wspaniałego dworu jak Stornes - dodał ze zdziwieniem w głosie. - Mogłeś
przecież zachować majątek i skłonić innych, żeby dla ciebie pracowali.

Najwyraźniej bardzo chciał wiedzieć, co też się kryje za tą całą historią. Za tym, że Sivert

zrzekł się prawa do dziedziczenia majątku i wybrał własną drogę. Spojrzenie misjonarza
przenosiło się nieustannie z Tordhild na Johannesa i z powrotem. Mali poczuła, że żołądek
zaciska jej się boleśnie. Samuel mógłby być niebezpieczny, gdyby wiedział za wiele.

- Na świecie jest mnóstwo rzeczy niezwykłych - odpowiedział mu Sivert spokojnie. - Na

przykład to, że pewien misjonarz uczynił moją siostrę brzemienną, choć jeszcze jej nie
poślubił.

Na dłuższą chwilę w izbie zaległa paraliżująca cisza. Samuel powoli robił się coraz

bardziej czerwony, a jego oczy miotały nienawistne błyski. Boże, oni zaraz skoczą sobie do
gardeł, myślała Mali przerażona. Sivert nie ukrywał, że nie znosi przyszłego szwagra.
Powinien bardziej panować nad swoim językiem, uważała matka. On jednak zawsze taki był,
zawsze mówił to, co myśli. Zwłaszcza jeśli wyczuwał fałsz. Tego nigdy nie tolerował. Teraz
nie tolerował tego tym bardziej, że chodzi o Ruth.

Samuel chwycił narzeczoną za ramię, szarpnął ją gwałtownie i przyciągnął do siebie.
- Myślę, że zjemy u siebie - oznajmił. Jego głos był nabrzmiały gniewem.
- Nie, zjecie tutaj! - wtrącił Havard krótko. - Usiądziemy do stołu i zjemy wszyscy razem

tak, jak było postanowione.

- Ale ja nie pozwolę, żeby...
- Odpowiedziałem tylko na zaczepkę, panie misjonarzu - odparł Sivert spokojnie. -

Sprawy dziedzictwa i naszego dworu nie powinny cię w ogóle obchodzić. Żenisz się z Ruth, a
nie z dworem. I nie ma żadnych powodów do zmartwienia - dodał. - Stornes znajduje się w
najlepszych rękach, nikt nie mógłby mieć zdolniejszego dziedzica, niż my mamy w osobie
mojego brata.

Zdawało się, że w duszy Oi coś się nareszcie otworzyło. Sztywno uniesione w górę

ramiona opadły, w oczach pojawił się blask. Zaciśnięte szczęki uchyliły się i coś w rodzaju
uśmiechu wypłynęło na twarz. Kiedy patrzył na brata, w jego spojrzeniu widać było ulgę i
wdzięczność.

- A teraz przywitaj się z moją żoną - mówił dalej Sivert, podchodząc z Tordhild do

Samuela. - I z moim synem - dodał, rozglądając się wokół. - Jeśli tylko wyjaśnimy, gdzie się
podział...

- Leży z kotką przy piecu - poinformowała Ingeborg.

Te słowa wzbudziły powszechną wesołość i nieprzyjemny nastrój ustąpił. W końcu mogli

zasiąść do stołu.

Mali zjadła niewiele.
Siedziała i nie spuszczała wzroku z małego Johannesa. Nieskończona miłość, jaką budzi w

niej to dziecko, dziwiła ją i zaskakiwała. Nie zna przecież wnuka, a mimo to czuje całym
sercem, że on jest częścią jej samej. Jest krwią z jej krwi, powstał dzięki gorącej, zakazanej
miłości jej oraz Jo tamtego lata dawno, dawno temu. Byłam wtedy taka młoda, pomyślała
nagle. Taka młoda, zrozpaczona i samotna. I przepełniona taką tęsknotą za miłością. Za
bliskością i ciepłem. Przez to właśnie stało się to, co się stało.

Johannes okazał się tak podobny zarówno do Jo, jak i Siverta, że jego widok po prostu

sprawiał Mali ból. Kiedy pochylał głowę nad talerzem, jego ciemne loki lśniły niebieskawo.
Mali doznała skurczu serca, kiedy spojrzał na nią tymi zielonymi, mieniącymi się oczyma, a
blask stearynowych świec zapalał w nich złote błyski.

Mali zmagała się z trudną do opanowania potrzebą przytulenia dziecka. Chciała poczuć to

ciepłe, małe chłopięce ciało przy swoim. Poczuć jego małą piąstkę w swojej dłoni, dotyk
pulchnego policzka na swojej twarzy. Chciała z nim rozmawiać. Jak najlepiej go poznać.
Zerknęła ponad stołem w stronę Siverta. Nie była pewna, czy on by chciał, żeby poświęcała
jego synowi aż tyle uwagi. Być może czuł, że matka nie ma do niego żadnego prawa, ona,
która swojego syna okłamywała przez tyle lat. Ale przecież teraz nie chce mu niczego zabrać.
Chcę tylko dać to, co we mnie płonie, myślała. Bo Johannes należy też do niej, tak to
odczuwała.

Nabrała łyżkę jedzenia i spojrzała na koniec długiego stołu. Nagle znalazła się w odległej

przeszłości; przy tym samym długim stole w gorący letni dzień. Jo uśmiechał się do niej.
Wspomnienie sprawiło, że się zakrztusila, jedzenie wpadło nie tam, gdzie trzeba, i Mali
zaczęła kaszleć tak, że z oczu popłynęły jej łzy. Kiedy nareszcie mogła znowu oddychać,
napotkała spojrzenie Havarda. Jego niebieskie oczy patrzyły na nią badawczo. Otarła rąbkiem
fartucha łzy z twarzy i uśmiechnęła się do niego. Jo był tylko wspomnieniem. Ale wszystko
najcudowniejsze, co z nim przeżyła, wróciło teraz z wielką siłą razem z tym małym
chłopcem, który zajadał kaszę z takim zapałem, że mleko ściekało mu po brodzie, a na
swetrze porobiły się wielkie plamy. To dziecko jest owocem grzechu, i to w podwójnym
rozumieniu. Ale to nie ma najmniejszego znaczenia. Mali go kocha. Tego, co czuje do
chłopca, nie odczuwała nigdy do żadnego innego człowieka. To musi być miłość babki,
pomyślała ze zdumieniem. Jest wielka, nieznana i dziwnie bolesna.

Jo jest wspomnieniem, które czasami do niej wraca, prawie tak jak smak pierwszych

dzikich jagód, które zbierała w czasach młodości. Nic nie może się równać z tamtym
smakiem ani z marzeniem o lecie i o wszystkim, czego nie doznała. Jest tak od dawna. I tak
też było z Jo. To marzenie. Bo człowiekiem, którego kocha naprawdę, jest Havard.
Uśmiechnęła się do niego szczerze, z głębi serca. I wiedziała, że on rozumie. Że to on, i tylko
on, jest dla niej ważny. Nic nie ma większego znaczenia.

Jeszcze nie wstali od stołu, gdy Johannes chwycił ją gwałtownie za spódnicę.
- Teraz już się najedliśmy, to możemy iść do zwierząt, babciu. Fakt, że tak ją nazwał, że

powiedział do niej babciu, znowu wycisnął łzy z oczu Mali.

- Idź, idź - powiedziała Ane, kiwając głową do gospodyni. - Już my się tu wszystkim

zajmiemy.

- Możesz zaprowadzić Tordhild i Siverta na górę do ich sypialni? - Mali popatrzyła na

Dorbet. - Z pewnością będą chcieli się rozpakować i może odpocząć trochę po długiej
podróży - tym razem zwróciła się do Tordhild.

- Ja nie mam nic przeciwko temu - roześmiał się Sivert i poklepał po brzuchu. - Chyba

zjadłem za dużo tej kaszy. Poczułem się nagle jak w dawnych czasach - dodał.

- Ja mogę teraz...
Ruth najwyraźniej chciała także iść na górę, ale Samuel złapał ją za ramię i poprowadził ku

drzwiom.

- Twoja siostra świetnie sobie poradzi - warknął. - Ty też musisz odpocząć. Czeka cię

długi wieczór, potrzebujesz więc trochę spokoju.

Objął ją ramieniem i uśmiechnął się. Ruth spojrzała na niego zdumiona. Nie była

rozpieszczana taką czułością z jego strony. Zarumieniła się z radości.

- Jeżeli ty tak uważasz...
- Ja tak uważam, moja droga - rzekł przyjaźnie.
Ruth patrzyła na Samuela z wdzięcznością w oczach. Na jej policzkach pojawiły się

czerwone, gorączkowe rumieńce. Biedna Ruth nie rozumie, że to nie troska o nią, ale sposób
trzymania jej z dala od Siverta, pomyślała Mali i westchnęła ciężko.

Sivert nie odezwał się, dopóki za tamtymi nie zamknęły się drzwi, ale jego wzrok mówił

więcej niż słowa. Mali raz jeszcze zdała sobie sprawę z tego, że dziś wieczorem musi z nim
porozmawiać. O Ruth, Samuelu i o ślubie. Sivert musi przemówić Ruth do rozumu. To
ostatnia szansa, by powstrzymać coś, czego Mali obawiała się coraz bardziej.

- Babciu!
Johannes wziął ją za rękę i ciągnął w stronę drzwi.
- Obiecałaś, że pójdziesz ze mną...
- No, już idziemy - uśmiechnęła się Mali. - Popatrzymy sobie na wszystkie zwierzęta.
W sieni pomogła mu włożyć kurtkę i ciepłe buty. Sama otuliła się wielką chustką i razem

wyszli w mroźny dzień. Ciepła rączka dziecka spoczywała bezpiecznie w jej dłoni i Mali
znowu doznała tej dziwnej potrzeby, by się rozpłakać, choć przecież serce jej przepełniała
nieskończona wdzięczność i szczęście. Tylko że ten mały chłopiec przywoływał tak wiele
zapomnianych wspomnień. I Mali zdawała sobie też sprawę, że los pożycza jej wnuka ledwie
na kilka krótkich dni. Myśl o tym, że być może nigdy więcej go już nie zobaczy, kładła się
ciężkim brzemieniem na jej duszy. Starała się, jak mogła, odsuwać ją od siebie. Teraz
powinna się cieszyć każdą chwilą, którą może razem z nim spędzić.

Johannes miał ten sam niezwykły stosunek do zwierząt, który zawsze obserwowała u

Siverta. Mali odkryła to bardzo szybko. Bez lęku chłopiec wdrapał się na ogrodzenie
pomieszczenia dla owiec, a zwierzęta, zwykle takie płochliwe, szczypały jego ubranie.

- Czy one nie są śliczne? - spytał, obejmując rączkami jedną z owiec i tuląc twarz do jej

porośniętej gęstą wełną szyi. - Jak będę duży, to będę miał dwór i mnóstwo zwierząt.

- Ale ty przecież mieszkasz w mieście - roześmiała się Mali. - Co byś tam robił ze

zwierzętami?

- To się przeprowadzę - odparł chłopiec. - Może sprowadzę się tutaj. Mógłbym?
- Pewnie, że byś mógł - przytaknęła Mali, zastanawiając się, ile w tym wszystkim jest

fantazji, a ile jego rzeczywistych pragnień. - Ale jak sądzisz, co na to mama i tata...

- Możemy się przeprowadzić wszyscy - odpowiedział niezrażony, jego zdaniem nie było

ż

adnego problemu.

Mali poczuła ból w sercu, kiedy pomyślała, że ten dwór mógłby kiedyś należeć do niego,

gdyby wszystko poszło tak jak powinno. Gdyby ona nie namieszała w całej sprawie. Teraz
jednak dwór odziedziczą dzieci Oi.

Weszli do obory dla krów i Johannes bardzo się wzruszył widokiem tygodniowego

cielaczka. Znowu wdrapał się na ogrodzenie kojca i wyciągnął rękę do zwierzątka. Cielak
zaczął ją łapczywie lizać. Pienista i lepka ślina ściekała po ręce na sweterek chłopca.

- Zobacz, jakie on ma śliczne oczy - zachwycał się Johannes. - Myślisz, że jest

szczęśliwy?

Mali oniemiała, słysząc takie pytanie. Nigdy się nie zastanawiała nad tym, czy cielęta są

szczęśliwe, czy nie.

- Dlaczego miałby nie być szczęśliwy? - spytała, przytrzymując Johannesa, żeby nie spadł.
- Przecież nie może być przy swojej mamie - wyjaśnił Johannes. - Siedzi w tej zagrodzie

zupełnie sam.

- Ale cielęta zazwyczaj bywają...
- Ja mu przyniosę mojego misia - oznajmił Johannes i wyciągnął rękę z pyska cielęcia,

otarł ją potem o własne spodnie. - Na pewno się ucieszy.

- Ale chyba sam chciałbyś mieć swojego misia?
- Ja mam dwa - poinformował chłopiec. - A potrzebuję tylko jednego.
Biegiem ruszył w stronę drzwi.
- To świń ani koni dziś nie będziemy oglądać? - zapytała Mali.
Chłopiec odwrócił się i popatrzył na nią. Mali siedziała na stołeczku do dojenia krów i

przyglądała się wnukowi. Ten stał przez chwilę niepewnie. Potem podszedł i usiadł jej na
kolanach.

- A nie moglibyśmy zrobić tego później? - zastanawiał się, nawijając na palec kosmyk

włosów babki, który wymknął się spod chustki.

Palce miał lepkie i pachniał oborą. Mali przestraszyła się, co też Tordhild na to powie.

Chyba trzeba będzie i chłopca, i wszystkie jego ubrania wsadzić do balii przed wigilijną
kolacją, tyle wiedziała na pewno.

- Pewnie, że możemy, na przykład jutro - zgodziła się, przytulając dziecko do siebie. -

Teraz mamy mnóstwo innych rzeczy do zrobienia. Przecież musimy ubrać choinkę i...

- Ja mam dla ciebie paczkę - uśmiechnął się mały tajemniczo.
Jego słodki oddech łaskotał ją po policzku. Przytuliła twarz do jego buzi. Pocałowała go

delikatnie.

- Ja dla ciebie też - szepnęła cichutko.
- Ty jesteś bardzo kochana, babciu - wyznał, patrząc na nią z wielką powagą. - Dlaczego

dawniej tutaj nie przyjeżdżałem?

- Twój tata ma tyle zajęć...
- Ale mama i ja możemy przyjeżdżać - stwierdził.
- Możecie - przytaknęła Mali. - Kiedy tylko będziecie chcieli.
Mały uśmiechnął się szeroko, zeskoczył z kolan babki i wziął ją za rękę.
- Powinniśmy jednak popatrzeć też na świnie i na konie - oznajmił. - Nie powinniśmy

robić różnicy. Byłoby im przykro.

Najwyraźniej na chwilę zapomniał o misiu, Mali jednak nie wątpiła, że zabawka znajdzie

się jeszcze przed wieczorem w kojcu cielaka. Uśmiechnęła się i pogłaskała wnuka po
policzku. Serce przepełniały jej najrozmaitsze uczucia. To dziecko jest takie podobne do
Siverta, Sivert też taki był, zanim wszystko poszło nie tak. To chodzenie po oborze z rączką
Johannesa w dłoni to tak, jakby wrócić do czegoś, co dawno temu utraciła.

- Obawiam się, że trzeba go będzie wykąpać - rzekła Mali, spoglądając na Tordhild, kiedy

w końcu znaleźli się znowu w izbie.

- Ale to nic nie szkodzi - uśmiechnęła się Tordhild. - Zobaczyłeś wszystkie zwierzęta,

Johannes?

Chłopiec skinął głową i wyciągał przed siebie ręce, kiedy matka zdejmowała z niego lepki,

niezbyt ładnie pachnący sweter.

- Muszę przynieść małego misia - zawołał. - Cielaczek jest kompletnie sam, widzisz...
- To znaczy, że chciałbyś dać cielaczkowi...

- Nikt nie lubi być tak całkiem sam - wyjaśnił i szybko wbiegł na schody. - W którym

pokoju my mieszkamy?

- Musisz zawołać tatę - wyjaśniła Tordhild. - On cię usłyszy i otworzy drzwi. Jeżeli

jeszcze naprawdę nie zasnął - dodała.

- A ty nie powinnaś też trochę odpocząć? - spytała Mali.
- Ech, ale wtedy musiałabym zostawić Johannesa...
- Tym się akurat nie przejmuj - zapewniła Mali pośpiesznie. - Ja bardzo chętnie się nim

zajmę. Bo jego to się chyba nie da zmusić, żeby trochę pospał?

- O nie, nie, on zostanie na nogach do końca wigilijnego wieczoru - roześmiała się

Tordhild. - Sama nie wiem, skąd się w tym dziecku bierze tyle energii, sami zobaczycie, jaki
on jest.

- To rzeczywiście niezwykłe dziecko - przyznała Mali. - A ja tak się bałam... tak się

bałam, że on nie przyjedzie - dodała bardzo cicho, tak aby nikt nie słyszał jej słów.

- Rozumiem, że było ci ciężko - potwierdziła Tordhild cicho. - Ale Sivertowi też było

trudno po tym, jak ty... - głęboko wciągnęła powietrze do płuc. - Sivert jest bardzo wrażliwą
naturą - dodała. - To artysta. Jest najlepszym człowiekiem, jakiego znam, ale może być
bardzo bezkompromisowy. Nie toleruje fałszu ani zdrady.

- Zawsze tak było - szepnęła Mali, wpatrując się w podłogę, tak by synowa nie zauważyła

płynących z jej oczu łez.

- Ale teraz on dojrzał - zapewniła Tordhild. - Zrozumiał, że życie nie jest ani tylko białe,

ani tylko czarne. I że każdy może popełnić błąd. Chociaż wciąż nie jest mu łatwo...

- Czy ty mnie nienawidzisz, Tordhild? - Mali spojrzała na nią błyszczącymi oczyma.
Tordhild ujęła jej zimną rękę w swoje dłonie.
- Nie - odparła spokojnie. - Nie żywię do ciebie nienawiści.
- Wyrządziłam ci wiele krzywdy - szepnęła Mali.
- Ale dałaś mi też coś wspaniałego, co najbardziej na świecie cenię - odparła tamta.
Przez chwilę stały spokojnie, nie mówiąc nic.
- Sądzisz, że jeszcze kiedyś przyjedziecie? - spytała Mali tak cicho, że brzmiało to

właściwie jak oddech. - Że będę mogła jeszcze zobaczyć Johannesa...

- Z pewnością przyjedziemy - odparła Tordhild. - Sivert też nie żywi do ciebie nienawiści.

Powinnaś o tym wiedzieć.

- Tak, ale on mi nigdy nie wybaczy - westchnęła Mali, patrząc Tordhild w oczy. - I ja to

rozumiem. Nie zasłużyłam na wybaczenie. Przynajmniej nie od niego i nie od ciebie. Ale ja...
ja... ja tak bardzo go kocham. I ciebie też. A teraz jeszcze Johannesa. Wydaje mi się, że... że
nie mogłabym żyć bez...

- Wszystko się ułoży, Mali - zapewniła Tordhild i pogłaskała dłonią mokry policzek

teściowej. - Nie utraciłaś Siverta. Daj mu tylko czas, to on do ciebie wróci. Przyjedziemy
wszyscy troje - dodała. - Bo wszyscy należymy do tego domu.

Mali pochyliła głowę, odwróciła się plecami do Ingeborg i Ane, które zajmowały się

gotowaniem, i zaczęła płakać. Chciała podziękować synowej, ale nie zdołała wykrztusić ani
słowa. czule objęła Tordhild i przytuliła do siebie. Trzymała ją mocno. Po chwili Tordhild
uwolniła się z jej objęć. Położyła dłonie na ramionach Mali i popatrzyła jej w oczy.

- Masz swoją siłę - powiedziała cicho. - Korzystaj z niej.
- Ona się już wyczerpała - odparła Mali wolno.
- Nie, ona wciąż w tobie trwa - upierała się Tordhild. - To ona sprawia, że żyjesz.

Pierwotna siła nie znika, Mali.

- Ale ja muszę dźwigać straszne brzemię - wyznała Mali szeptem.
- Ja o tym wiem - przytaknęła tamta. - To brzemię jednak musisz dźwigać sama. Nikt ci w

tym nie pomoże. Przecież zawsze o tym wiedziałaś.

Mali skinęła głową. Owszem, wiedziała. Teraz czuła się taka zmęczona. Stara i zmęczona.

Popatrzyła na Tordhild. Może te święta sprawią, że brzemię nieco zelżeje. Może...

- Dziękuję - wyszeptała, ściskając dłoń synowej. - Dziękuję.

ROZDZIAŁ 3.

Mali żyła w dziwnym oszołomieniu - z jednej strony przepełniało ją szczęście, że ma przy

sobie Siverta i jego rodzinę, oraz wielka miłość, jaką odczuwała do wnuka, zarazem jednak
gdzieś w głębi duszy czaił się strach, że może utracić ich na zawsze. Że nigdy więcej ich nie
zobaczy. Że Sivert uzna, iż nie należy już do Stornes. Przecież ostatnim razem tak powiedział,
Mali o tym nie zapomniała. Teraz przyjechał tylko ze względu na Ruth.

Bardzo nie chciała w to wszystko wierzyć. Po prostu nie była w stanie znieść takiej myśli.

Miała nadzieję, że Tordhild zdoła przemówić Sivertowi do rozumu, gdyby on coś takiego
wymyślił. Po prostu muszę jej ufać, powtarzała sobie Mali. Ale była i druga sprawa,
najgorsza ze wszystkiego. W środku wielkiej radości z powodu czekającego ich wyjątkowego
wieczoru wigilijnego tkwił bolesny niepokój z powodu nieuchronnego już chyba małżeństwa
Ruth.

Mali mogła siedzieć długo i przyglądać się Johannesowi. Uczyła się na pamięć wszystkich

rysów jego ślicznej buzi. Wpatrywała się w promienne uśmiechy i roziskrzone oczy ze
złotymi plamkami, starała się ten widok ukryć głęboko w swoim sercu. Kiedy tak siedziała i
przyglądała się wnukowi, lepiej rozumiała Havarda i jego uczucia do synka. Rozumiała jego
tęsknotę i frustracje, kiedy zdał sobie sprawę, że dziecko żyje w domu, w którym nie czuje się
dobrze. Bo oboje już teraz wiedzieli, że ani Laura, ani Knut Gran nie przejmują się specjalnie
chłopcem. Gdyby Mali odkryła coś takiego w odniesieniu do Johannesa, byłaby w rozpaczy.
Co do tego nie miała wątpliwości.

- Babciu, już się zbliża wieczór. Czy nie powinniśmy zacząć ubierać choinki?
Johannes oparł się mocno o jej kolana i szarpał za bluzkę, zarumieniony z podniecenia.

Musiała porzucić swoje rozmyślania.

- Zaraz się do tego zabierzemy - uśmiechnęła się i pogłaskała go po policzku.
Nie była w stanie odmówić sobie, żeby go nie dotknąć, kiedy tylko nadarzała się okazja.
- No to spytaj Havarda i parobków, czyby nie przynieśli choinki do izby. Trzeba ją

najpierw umocować, wiesz, żeby pewnie stała na podłodze, a to jest robota dla mężczyzn. Ja
już przygotowałam wszystkie ozdoby - dodała.

Johannes podszedł do kanapy, na której leżał Havard, zakrywszy twarz gazetą. Chłopiec

ostrożnie pociągnął go za ramię.

- Mógłbyś ustawić drzewko, Havardzie? - spytał cichutko.
Havard uniósł się na posłaniu i posadził Johannesa obok siebie. Mali ze wzruszeniem

patrzyła, jak sympatycznie Havard odnosi się do chłopca. A przecież nie jest to jego wnuk.
Poza tym Havard wie, że Johannes nie jest też wnukiem Johana, tylko Jo. Nigdy jednak w
ż

aden sposób nie dał do zrozumienia, że tak myśli. Kiedy patrzył na Johannesa, w jego

oczach pojawiała się szczera radość. Bo taki właśnie jest Havard, pomyślała Mali i ogarnęła
ją wielka czułość. Serdeczny i nie chowa w sercu dawnej urazy. Nie znała drugiego takiego
jak Havard.

- Gwarantuję ci, że nigdy jeszcze nie ubierałeś takiego wielkiego drzewka - powiedział i

uśmiechnął się do Johannesa. - Zaraz je tu przyniesiemy. Musisz z nami iść, to będziesz
otwierał drzwi.

W ustach tego dziecka nigdy nie pojawiało się słowo „nie", teraz przejęty zeskoczył z

kanapy i ruszył ku drzwiom.

- Myślałam, że przynajmniej Dorbet pomoże ubierać drzewko - westchnęła Ane, która

pociła się przy kuchni nad przygotowaniem wigilijnej kolacji. - I może nawet Ruth...

- Zaraz sprowadzę Ruth - obiecała Mali. - Ale jeśli chodzi o Dorbet, to mam wrażenie, że

pobiegła do Granvold. Zdaje mi się, że widziałam ją jakiś czas temu. Widocznie nie mogła
już usiedzieć w domu.

- Oja też nie mógł - poinformowała Ingeborg cierpko. - Zaprzągł do sań i zniknął jakąś

godzinę temu. Nie mam wątpliwości, dokąd się wybierał, co to, to nie - dodała.

- Tak, tak, Johannes. W takim razie tylko ty mi zostałeś do pomocy - zwróciła się Mali do

chłopca. - Ingeborg i Ane mają mnóstwo innej pracy.

- Ale mama mogłaby nam pomóc - oznajmił chłopiec, odwracając się w stronę babki. -

Gdzie się podziała mama?

- Myślę, że i ona, i twój tata poszli trochę odpocząć - wyjaśniła Mali. - Dzisiaj zostawmy

ich w spokoju. W końcu damy sobie radę sami, prawda?

Chłopiec skinął głową i otworzył drzwi.
- No to chodź, Havardzie - zachęcał. - Musimy wnieść choinkę.
I Havard poszedł. Wziął Johannesa za rękę, a Aslak i O1av ruszyli za nimi. W tym roku

obaj parobcy i ich żony będą obchodzić Wigilię w Stornes. Przyjedzie też Ragnhild, córka
Ane i Aslaka. Dziewczyna uczy się w szkole pielęgniarskiej w Trondheim, ale będzie miała
parę dni wolnych na święta. Ragnhild skończyła dwa dni temu dziewiętnaście lat. Wyrosła na
szczupłą, ładną dziewczynę, z której rodzice, zresztą bardzo słusznie, są dumni. Dla Mali jest
niczym rodzona córka. Ragnhild przecież była w tym domu od urodzenia i właściwie zawsze
należała do rodziny, podobnie jak jej rodzice, a także Ingeborg i Olav. Trafili nam się
niezwykle wierni i pracowici ludzie tu w Stornes, tak było przez wszystkie lata, myślała Mali
z wdzięcznością.

Johannes wykrzykiwał z radości na widok dużego drzewka wnoszonego do izby.
- Do samego sufitu! - wołał. - Ona sięga aż do sufitu!
Mali przyniosła pudełka z choinkowymi ozdobami, a także śliczne czerwone świeczki.

Uśmiechała się do chłopca. Ileż on ma w sobie radości, cieszyła się. Ten jego zachwyt i
oczekiwanie!

Ale to jednak mija z latami. Przynajmniej w jej przypadku tak było. Albo może to są

uczucia zarezerwowane jedynie dla młodych, niewinnych istot. Dla tych, którzy mają dostęp
do raju, przemknęło jej przez głowę. A minęło już dużo czasu, odkąd poczuła, że dla niej
bramy raju zostały zamknięte. Chociaż akurat teraz, z Johannesem u boku, ona również
odczuwała ciepłą, intensywną radość.

- Miałam nadzieję, że Oja mi trochę pomoże - zwróciła się Mali do Havarda. - Drzewko

jest takie wysokie, że sama nie zdołam zawiesić ozdób na czubku ani umieścić świec tak
wysoko. Ale Oja zniknął.

- W takim razie możemy poprosić mojego tatę - zaproponował Johannes. - On na pewno

zechce.

Sam jednak nie miał czasu wyjść z izby. Klęczał na długiej ławie i rozpromienionym

wzrokiem przyglądał się choinkowym ozdobom.

- A może moglibyśmy tatę zawołać? - spytał.
- Nie, ale możemy zastukać w sufit - uśmiechnęła się Mali. - Zawsze tak robiłam, kiedy on

jeszcze mieszkał tutaj w domu. Na pewno się domyśli, że chcemy, żeby do nas przyszedł.

Wzięła szczotkę na długim kiju i trzy razy zastukała w sufit w miejscu, gdzie znajdowała

się sypialnia Siverta i Tordhild.

- Teraz przyjdzie - uśmiechnęła się. - Pewnie zresztą przyjdą oboje z mamą.
Nie sądziła jednak, że Sivert zechce przymocowywać świece czy też obcinać zbyt długie

gałęzie choinki. Jego ręce nie są przeznaczone do takich prac.

- No ale my możemy chyba zaczynać? - dopytywał się Johannes. - Zanim oni zejdą na dół,

chciałem powiedzieć.

- Pewnie, że możemy - roześmiała się Mali i poczochrała mu włosy.
Znowu przeniknęła ją głęboka radość, że będzie mogła ubierać choinkę w Stornes razem z

synem Siverta... Marzyła o tym od tamtego dnia, kiedy mogła go do siebie przytulić. Nie
sądziła jednak, że sprawy przybiorą taki obrót.

Kiedy rozległo się stukanie w sufit, Sivert objął ramionami Tordhild. W domu panowała

cisza, więc leżąc tu, słyszał od czasu do czasu radosne okrzyki Johannesa.

- Kto to stuka w ten sufit? - spytała Tordhild zdumiona.
- Myślę, że mama - odparł. - W ten sposób się ze mną porozumiewała, kiedy chciała

ś

ciągnąć mnie na dół. Nie musiała wchodzić na górę, żeby mi to powiedzieć.

Uśmiechnął się lekko i przeczesał palcami włosy.
- To było tak dawno temu - szepnął. - Wydaje mi się, jakby w innym życiu.
- Powinniśmy chyba w takim razie zejść na dół. Tordhild usiadła na łóżku, ale Sivert

pociągnął ją z powrotem na poduszki i mocno do siebie przytulił.

- Tak się cieszę, że przyjechaliśmy - powiedziała Tordhild z wargami przy jego policzku. -

To było słuszne, Sivercie. I dobre dla wszystkich.

- Tak, chyba masz rację - zgodził się Sivert, przesuwając pieszczotliwie palcem po jej

wargach. - Ale stało się tak wyłącznie dzięki tobie... bo gdyby ciebie nie było...

- Gdyby mnie nie było, to ty byś tutaj mieszkał, głuptasie - powiedziała z uśmiechem i

pocałowała go delikatnie. - Nie miałbyś ani mnie, ani Johannesa, ale z pewnością jakąś inną -
dodała. - Inną, która byłaby w Stornes młodą gospodynią.

- Nie - zaprotestował Sivert. - Ja bym stąd i tak wyjechał. Nie jestem urodzony na

gospodarza. W jakiejś chwili i tak muzyka by mnie sobie podporządkowała, mimo wszystko.
Tak już po prostu jest. Ale wtedy, kiedy przyjechałem tu do domu z tobą, a ty byłaś w ciąży...
wtedy postanowiłem, że obejmę gospodarstwo. Tylko że...

Leżał przez chwilę bez ruchu i wpatrywał się w sufit.
- A żadnej innej bym nie miał - dodał gwałtownie. - Tylko ciebie, ciebie jedną, dobrze

wiesz.

Muskał wargami jej twarz i całował miękkie wargi. Kochali się po południu, kiedy przyszli

tu odpocząć. Długo i z czułością. Teraz Sivert oparł się na łokciu i spoglądał na żonę.

- Tak bardzo cię kocham - wyszeptał.
Tordhild odgarnęła w tyl jego włosy i uśmiechnęła się. - No i nawzajem - powiedziała

cicho. - Dla mnie też istniejesz tylko ty.

Kiedy jednak chciał wsunąć jej rękę pod bluzkę, powstrzymała go.
- Nie teraz, Sivercie. Jeśli natychmiast nie zejdziesz na dół, to za pięć minut twój syn

stanie przed drzwiami. A chyba nie chcesz...

- Ech, ja chcę - wykrztusił ochryple, odsuwając kołdrę na bok.
Rozpiął jej bluzkę, przywarł wargami do ciemnej brodawki. Tordhild jęknęła.
- Sivert, nie teraz - mamrotała, głaszcząc go po plecach. On jednak wyczuwał, że nie jest

taka niechętna.

Zerwali się na równe nogi, kiedy na schodach rozległy się kroki. Tordhild pośpiesznie

zapięła bluzkę, Sivert wyskoczył z łóżka i wciągał spodnie. Kiedy jednak kroki przeszły obok
ich drzwi, popatrzyli na siebie z niepewnymi minami. Sivert odwrócił się znowu do Tordhild,
ona jednak go powstrzymała.

- Wieczorem - wyszeptała, całując go czule. - Wieczorem.

Dorbet miała nadzieję, że Marit Granvold jej nie zauważy, ale się oczywiście przeliczyła.

Nikt nie może zbliżyć się do Granvold, żeby Marit tego nie dostrzegła, pomyślała dziewczyna
z westchnieniem, kiedy drzwi na ganek się otworzyły.

- Mój Boże, to ty, Dorbet? - rozpromieniła się Marit w niebieskim fartuchu okrywającym

wydatny brzuch i w białym czepku przytrzymującym włosy. - W samiutką Wigilię!

- Tak, chciałam tylko bardzo szybko życzyć wam wesołych świąt - wyjaśniła Dorbet. -

Widzę, że jesteś zajęta gotowaniem, nie będę przeszkadzać. Ale chętnie bym...

- Chętnie byś zobaczyła Olę, jak się domyślam - uśmiechała się Marit zadowolona. - Ola

jest w stajni i karmi konie.

- W takim razie zajrzę tam do niego - rzekła Dorbet. - No a my zobaczymy się trzeciego

dnia świąt.

- Tak, w te święta naprawdę będzie bardzo uroczyście - stwierdziła Marit. - A wy w

Stornes to pewnie macie urwanie głowy, bo to i święta, i wesele, i na dodatek goście z miasta.
Widziałam podwodę - wyjaśniła.

Dorbet skinęła głową. Dziwiłoby ją raczej, gdyby Marit podwody nie widziała. Jej

wiewiórczym oczom nic nie umknie.

- No i właśnie dlatego muszę się śpieszyć - powtórzyła Dorbet. - Właściwie powinnam

siedzieć w domu i pomagać.

- Tak, jednak Ola bardzo się ucieszy, jak cię zobaczy - zapewniała Marit. - Nie musisz tu

być tak długo, żeby twoja mama się rozzłościła - dodała.

Dorbet jeszcze raz życzyła jej wesołych świąt i pobiegła w dół do stajni. Usłyszała Olę

wcześniej, niż go zobaczyła. Zajęty był noszeniem siana dla koni. W stajni było ciepło i
wilgotno. Również tutaj konie zostały starannie wymyte i teraz para unosiła się nad ich
wielkimi, lśniącymi ciałami.

Przez chwilę Dorbet stała i po prostu przyglądała się Oli. Miał na sobie granatowy roboczy

kombinezon. Ubranie napinało się na jego szerokich plecach. Dorbet głęboko wciągnęła
powietrze. Na jego widok dziwna słodycz rozlała się w jej ciele.

- Wesołych świąt, Ola - powiedziała cicho, wyglądając zza wielkiej belki, za którą się

ukryła.

Chłopak podskoczył i rozglądał się zdumiony. W końcu jego twarz rozjaśnił szeroki

uśmiech. W oczach miał radosne błyski. Wrzucił ostatnią garść siana do końskiego żłobu i
podszedł do niej.

- Dorbet! Co ty tu robisz w wigilijne popołudnie? Przecież ja byłem u was...
- Ale ja chciałam ci życzyć wesołych świąt - roześmiała się i przechyliła kokieteryjnie

głowę tak, że jej długie gęste włosy opadały na ramiona. - Chciałam ci jeszcze raz życzyć
wesołych świąt - dodała z uśmiechem.

Ola objął ją i przyciągnął mocno do siebie. Unosił się nad nim zapach koni. A właściwie

zapach koni, potu i mydła. Objął dłońmi głowę dziewczyny i popatrzył jej głęboko w oczy.
Jego usta opadły na jej wargi, ona otworzyła je lekko i poddała się długiemu, zmysłowemu
pocałunkowi.

- Powinnam natychmiast wracać - wykrztusiła w końcu, odsuwając się lekko od Oli. -

Mama pojęcia nie ma, że ja...

Ola nie odpowiadał. Pociągnął ją za sobą w narożnik stajni, gdzie zgromadził stos

pachnącego siana, żeby starczyło dla koni na całe święta. Zanim Dorbet zdążyła się
zorientować, do czego zmierza, popchnął ją lekko na siano.

- Ależ Ola... nie powinniśmy teraz... - protestowała. - Ja muszę...
Zrobił się bardziej zuchwały, pomyślała Dorbet, kiedy podnosił jej w górę spódnicę.

Jeszcze niedawno stanąłby bez ruchu, zarumieniony i onieśmielony, gdyby tylko powiedziała
„nie". Teraz jednak trzymał ją mocno i zdejmował z niej majtki. Po czym sam zrzucił swój
kombinezon. Pod spodem miał tylko podkoszulek i kalesony.

- Ola... Ola, coś ty!
Zatrzymał się na chwilę i spoglądał w dół na nią.
- Nie chcesz? - spytał niepewnie.
Dorbet popatrzyła na niego, na mięśnie napinające się pod skórą ramion, na spoconą twarz

i potargane włosy, na wielką bulę pod bielizną. Jęknęła z rozkoszy. Było w tym wszystkim
coś dzikiego. Coś zakazanego. Niedozwolonego. Nie robi się takich rzeczy w samą Wigilię,
pomyślała, a już na pewno nie robi się tego w stajni.

- Jezu, oczywiście, że chcę - wykrztusiła ochryple, głos z trudem wydobywał się z gardła,

kiedy Ola położył się na niej i rozsunął jej nogi.

- Ale jakby tu ktoś wszedł...
- Nikt nie przyjdzie - odparł Ola zdyszany, podłożył jej ręce pod pośladki i uniósł je ku

sobie.

Kiedy wdarł się w nią gwałtownie, Dorbet krzyknęła cicho. Potem objęła go ramionami i

mocno przyciągnęła do siebie. Napinała mięśnie brzucha i pojękiwała z podniecenia. To
pobudzało go jeszcze bardziej, kochał ją szybko i gwałtownie. Jęczał przy tym tak głośno, że
konie przestały jeść, odwracały głowy i patrzyły na tych dwoje na kupie siana swoimi
wielkimi, brązowymi, smutnymi oczyma.

- Konie nam się przyglądają - wyszeptała Dorbet, która widziała zwierzęta ponad barkami

Oli.

- One nie roznoszą plotek - rzekł Ola i pogłaskał ją po włosach, potem wodził wargami po

jej twarzy i wzdychał zadowolony.

- Ja już muszę iść, Ola - rzekła Dorbet cichutko. - Wybiegłam z domu tylko, żeby...
- Strasznie się cieszę, że to zrobiłaś - oznajmił i pomógł jej wstać. - Te świąteczne dni,

kiedy nie będziemy się widywać... nie wiem, jak to wytrzymam - dodał, obejmując ją znowu i
przytulając do siebie.

- No ale w każdym razie dzisiaj to było dwa razy - uśmiechnęła się Dorbet szelmowsko. -

Poza tym będziesz dla mnie lepszy, jeśli na następny raz będziesz musiał trochę poczekać -
drażniła się z nim, czochrając jego włosy.

- Już bardziej czekać na ciebie nie mogę - westchnął. - Właściwie nie myślę o niczym

innym, tylko o tobie, powinnaś wiedzieć. Chciałbym cię mieć tutaj w Granvold każdego dnia
i każdej nocy - dodał.

- W takim razie musielibyśmy się pobrać - stwierdziła Dorbet.
- No to pobierzmy się - rzekł ochryple, patrząc na nią z powagą. - Naprawdę nie

moglibyśmy się pobrać, Dorbet?

Dorbet wymknęła mu się z objęć i strzepywała źdźbła siana ze spódnicy. Jak zawsze, kiedy

on mówił takie rzeczy, w jej piersi pojawiało się jakieś nieprzyjemne uczucie. Jest w nim
zakochana i nie chciałaby w żaden sposób z niego zrezygnować. Zarazem jednak bardzo
chciała pozostać wolna. W każdym razie nie wiązać się jeszcze na całe życie. Jeszcze nie
teraz. To ją przerażało. Ale niczego takiego nie powiedziała. Zdawała sobie sprawę z tego, że
zabrnęła za daleko i teraz nie wolno jej mówić takich rzeczy. Matka wytłumaczyła jej to
bardzo dokładnie. Więc właściwie i tak jest związana. Choć przecież nie jest ani zaręczona,
ani zamężna. Jeszcze nie. I niech tak na razie zostanie, czas pokaże, co będzie dalej.

- Ty chyba zwariowałeś - prychnęla, nie patrząc na niego i porządkując włosy. - Matka

obedrze mnie ze skóry, jak zaraz nie pojawię się w domu.

Wspięła się na palce i cmoknęła go w czubek nosa. Nie pozwoliła, żeby ją znowu objął.
- Wesołych świąt - wyszeptała, głaszcząc go po policzku. Potem cicho wybiegła ze stajni.

- To naprawdę ty? - zdumiała się Helga, kiedy Oja stanął w drzwiach w Gjelstad. - Och, ja

znam kogoś, kto się strasznie ucieszy. Ruth Lina nie miała jak przekazać ci gwiazdkowego

prezentu, cały dzień marudziła dzisiaj ojcu, że musi pojechać do Stornes. Ale on
zaprotestował. Powiedział, że nie wypada nachodzić ludzi w dzień wigilijny.

- I chyba miał rację - przyznał Oja, zdejmując czapkę. - Ja też nie przyjechałem tu, żeby

przeszkadzać, wcale nie. Widzę, że jesteś bardzo zajęta przygotowywaniem kolacji. Ale ja też
nie miałem okazji dać Ruth Linie prezentu, więc...

Zrobił się czerwony i przestępował z nogi na nogę.
- Tak, a chciałem, żeby go ode mnie dostała - bąkał skrępowany.
- Jak to miło z twojej strony - uśmiechnęła się Helga. - I nie myśl, że przychodzisz nie w

porę. Ty zawsze jesteś u nas mile widziany.

- No właśnie, tak też to czuję - odparł Oja. - Ale w domu mówią, że wciąż wiszę u klamki

w Gjelstad.

- A czy oni mają coś przeciwko temu... że ty i Ruth Lina spędzacie ze sobą tyle czasu? -

zapytała Helga, mrużąc oczy.

- Nie, nie, czy Ruth Lina nie opowiadała, jak miło było podczas jej wizyty w Stornes? -

spytał Oja. - Moja mama... moja mama bardzo serdecznie ją przyjęła. Ja sam byłem
zaskoczony - dodał.

- No tak, a twoja mama nie wszystkich przyjmuje z otwartymi ramionami - zauważyła

Helga, otwierając drzwiczki piekarnika, żeby sprawdzić, czy żeberka się już upiekły.

- Mama zrobiła całe przyjęcie - mówił Oja, jakby to miało wszystko wyjaśnić.
- Tak, tak, słyszałam - potwierdziła Helga. - I bardzo sobie to cenię. Wiesz przecież, że

twoja matka i ja nie zawsze byłyśmy zgodne we... we wszystkim. Teraz najważniejsze jest
jednak, że ona dobrze przyjmuje moją córkę. Tak, bo jeśli pewnego dnia miałoby dojść do
tego, że... skończyć się tym, że...

Przerwała i zaczerwieniła się mocno. Nagle zaczęło jej się bardzo śpieszyć z

przesuwaniem garnków na kuchni. Oja nie odpowiedział na aluzję Helgi, chociaż świetnie
rozumiał, co miała na myśli. Zresztą rozumiał to już od dawna. Ta wyniosła Helga, nosząca
wysoko głowę, nie robiłaby żadnych przeszkód, gdyby on chciał pojąć Ruth Linę za żonę.
Wprost przeciwnie. Od dawna Helga patrzyła przez palce na to, że młodzi tyle czasu spędzają
w sypialni dziewczyny. A przecież nie jest głupia i musi wiedzieć, co tam robimy, myślał Oja.
Nie sądzi chyba, że siedzimy sobie i rozmawiamy, chociaż Ruth Lina jest jeszcze taka
młodziutka.

Drzwi się otworzyły i weszła Ruth Lina. Uśmiechnęła się promiennie na widok Oi,

podbiegła do niego i ściskała mu ręce.

Ona nie jest taka śliczna jak Dorbet, pomyślał Oja. Nikt nie jest taki jak Dorbet. Ale Ruth

Lina ma w sobie wiele wdzięku. Jest szczupła, tak samo wyprostowana jak matka. Tylko że
jej twarz ma o wiele łagodniejsze rysy, a uśmiech jest otwarty i szczery, odsłania dwa rzędy
mocnych, białych zębów. Włosy Ruth Lina ma ciemniejsze niż matka, lekko rudawe, a kiedy
je rozpuści, sięgają aż do talii.

W ciągu ostatniego pół roku Ruth Lina bardzo się zmieniła. Jej dawniej nieco kanciaste

ciało nabrało kształtów. Teraz pod bluzką rysowały się niewielkie, ale jędrne piersi, a
szczupła talia wydawała się jeszcze szczuplejsza, gdy biodra zaczęły się zaokrąglać.

I charakter miała taki, jak Oja lubił, trochę nieśmiała i czasami jakby skrępowana,

równocześnie jednak buzowały w niej bardzo silne uczucia. Kiedy pierwszy raz się kochali,
była dziewicą i leżała przy nim niemal sztywna z przerażenia. Oddała mu się jednak z własnej
woli. I nigdy nie ukrywała, jak bardzo jest w nim zakochana ani że Oja podoba jej się bardziej
niż ktokolwiek inny. Jemu sprawiało to przyjemność. W domu nigdy nie czuł się tym
najlepszym, wiedział, że dla matki jest zawsze drugi. U Ruth Liny było odwrotnie, to on był
najlepszy. Sama to mówiła, a zresztą Oja poznawał to po jej zachowaniu. W ciągu tego czasu,
kiedy byli parą, Ruth zrobiła się swobodniejsza i śmielsza. Oja najwyraźniej budził w niej
bardzo silne uczucia, bo teraz już nigdy nie była w łóżku ani sztywna, ani taka niewinna. To

też Oja bardzo cenił, lubił wiedzieć, że wzbudza w niej pożądanie. Ruth Lina nawet nie
spoglądała na innych chłopaków, o tym był przekonany. Dziewczyna należy do niego i będzie
należeć tak długo, jak on będzie sobie tego życzył.

- Nie miałem okazji przekazać ci gwiazdkowego prezentu - powiedział Oja, szukając ręką

w kieszeni. - Tyle było zajęć w ostatnich dniach, że...

- Ja też nie miałam okazji - bąknęła Ruth Lina, rumieniąc się. - Ale mam dla ciebie

paczkę. W sypialni - dodała, spoglądając ukradkiem na matkę. - Prosiłam ojca, żeby...

- Możecie przecież iść do sypialni po ten prezent - przerwała Helga. - Rozumiem, że Oja

ma mało czasu, przecież to Wigilia. A ty też potem będziesz musiała mi trochę pomóc -
dodała, spoglądając na córkę. - Zaraz trzeba będzie ubierać choinkę. I nakrywać do stołu.
Będziemy mieć gości na wigilijnej kolacji - dodała, zwracając się do Oi.

- Zaraz wrócę - obiecała Ruth Lina, wzięła Oję za rękę i pociągnęła za sobą. - Jak tylko

Oja odbierze swój prezent.

- No właśnie, wesołych świąt wszystkim - powiedział Oja przy drzwiach. - Zobaczymy się

w trzeci dzień świąt. Na weselu.

- Tak, zobaczymy się - potwierdziła Helga. - Wciąż jeszcze nie mogę uwierzyć, że to Ruth

ma brać ten ślub, ale, ale... wszystko poszło tak szybko - dodała. - No i żeby z misjonarzem. ..
jakoś nie rozumiem...

Oja domyślał się, że chciałaby dłużej porozmawiać o tym, co się dzieje w Stornes, ale on

tematu nie podjął. Zamknął za sobą drzwi i poszedł za Ruth Liną.

W sypialni Ruth Liny było ciepło, w piecu palił się ogień. Elegancka sukienka, którą miała

włożyć wieczorem, wisiała na haczyku wbitym w ścianę.

Dziewczyna otworzyła szufladkę swojej nocnej szafki i wyjęła stamtąd płaski, miękki

pakuneczek.

- Proszę bardzo - rzekła, podając go Oi. - Mam nadzieję, że ci się spodoba. Poświęciłam

na to całą jesień - dodała z uśmiechem.

Oja położył prezent na łóżku i objął dziewczynę. Przytulał jej delikatne, szczupłe ciało.

Czuł jej jędrne piersi.

- Jestem pewien, że będzie się podobało, niezależnie od tego, co to jest - rzekł cicho. -

Mogę otworzyć już teraz?

- Nie, przecież to ma być niespodzianka - zaprotestowała, patrząc mu w oczy. - Musisz

poczekać do wieczora.

Oja wyjął z kieszeni maleńką paczuszkę i podał dziewczynie. - A to dla ciebie.
Ruth Lina obracała w palcach paczuszkę. Spostrzegła, że to coś kupionego w mieście, i

zarumieniła się z radości.

- A co to takiego?
Oja roześmiał się i znowu przyciągnął ją do siebie.
- O nie, nie, ty też musisz zaczekać do wieczora - mówił ze śmiechem.
Ś

wieżo umyte włosy dziewczyny pachniały rozkosznie, a jej wargi były czerwone i

kuszące. Oja całował ją, a ona zarzuciła mu ręce na szyję. Dłonie Oi same odnalazły
dziewczęce piersi. Ruth Lina nie protestowała. Nawet kiedy zaczął rozpinać guziki bluzki, też
mu na to pozwoliła.

- A twoja mama...
- Mama siedzi w kuchni - uspokoiła go Ruth Lina, lekko zdyszana.
Oja położył ją na łóżku. Podniecenie narastało w nim coraz bardziej. Oja nosił w sobie

gwałtowne pragnienia, odkrył to już dawno temu, jeszcze w czasach, kiedy służące, jakie
miewali w Stornes, uczyły go życia. Ale dopiero szczupłe, jeszcze nie całkiem dojrzałe ciało
Ruth Liny potrafiło rozpalić go tak gwałtownie.

Kiedy leżała już naga na łóżku, on przez chwilę stał i przyglądał się temu ciału, tym

napiętym, małym piersiom z brodawkami przypominającymi jagody, tej szczupłej talii i
zaokrąglonym już biodrom i tym rudawym włosom w dole brzucha. Pochylił się potem nad
nią i głaskał jej delikatną skórę.

Ruth Lina przyciągnęła go do siebie. Splotła dłonie na jego karku i przyciskała swoje

piersi do jego ciała. On drażnił językiem jedną brodawkę, a dziewczyna wzdychała cicho.
Prężyła się z rozkoszy. Oja powoli całował ciało ukochanej, coraz niżej i niżej, w talii, po
brzuchu, i jeszcze niżej. Dziewczyna zesztywniała. Oja nigdy przedtem nie używał warg
inaczej niż do pieszczenia jej piersi.

- Co ty robisz? - spytała ochryple.
- Chcę cię wziąć całą - odparł, rozsuwając jej nogi.
- Ale... tak przecież nie można, żeby...
Próbowała odepchnąć jego głowę, kiedy ciepły język zdecydowanie dotykał jej łona i

podążał dalej.

- Oja...
- Będzie ci dobrze - wyszeptał. - Ja bardzo chcę. W tym nie ma nic złego.
Ruth Lina głośno wciągała powietrze, kiedy poczuła w najbardziej intymnym miejscu

ciepły oddech Oi. Pozwoliła mu jednak, żeby robił, co chce. On wsunął język głęboko w jej
ciało, Ruth Lina krzyknęła głośno. Oja czuł, że krew pulsuje mu w podbrzuszu. Już od dawna
miał na coś takiego ochotę, bał się jednak, że ją wystraszy. Nie sądził, że dziewczyna ulegnie
tak łatwo. Położył się teraz na niej i wszedł w jej ciało. Bardzo szybko osiągnął spełnienie.
Fakt, że pozwoliła mu się pieścić językiem, sprawił, że mógłby osiągnąć ekstazę, wcale w nią
nie wchodząc.

Przez chwilę leżeli bez ruchu. Ogień trzaskał w piecu, poza tym panowała zupełna cisza.
- Czy zrobiłem coś, czego nie chciałaś? - spytał w końcu Oja, bawiąc się długim lokiem

jej włosów.

- Nie, tylko ja nie wiedziałam, że... że ktoś może zrobić...
- Nie było ci dobrze? - dopytywał się, pieszcząc palcami jej pierś. - Nie lubisz tego?
Dziewczyna zarumieniła się i odwróciła głowę. Oja z powrotem odwrócił ku sobie jej

twarz.

- Podobało ci się to?
Ruth Lina skinęła głową, ale nie patrzyła mu w oczy.
- To następnym razem będzie twoja kolej - oznajmił.
- Moja kolej?
Tym razem spojrzała na niego przestraszona.
- Ty też możesz pieścić mnie ustami - wyjaśnił.
Ruth Lina wyglądała na kompletnie zbitą z tropu. Potem powoli intensywny rumieniec

wypłynął na jej twarz.

Ale znowu skinęła głową. Wolno, jakby nieśmiało, ale jednak skinęła.
- Jeśli ty tak chcesz, to... - wyszeptała. - Ale ja nigdy nie robiłam takich...
Sama myśl o tym, jak to będzie, znowu podnieciła Oję. Lekko odsunął od siebie

dziewczynę.

- No to zrób to teraz - poprosił ochryple.
Nie jest ona ekspertem w tych sprawach, pomyślał, kiedy wargi dziewczyny jakby trochę

niechętnie zamknęły się wokół jego członka. Ale z pewnością się nauczy, tego był pewien.
Wystarczy, że raz to zrobi, to...

Odsunął ją od siebie i mocno pocałował. A potem wziął ją jeszcze raz. Kiedy doszło do

spełnienia, miał wrażenie, że w jego głowie rozbłysły błyskawice, a potem potrzebował sporo
czasu, żeby móc znowu normalnie oddychać. Uniósł się, oparł na łokciu i przyglądał
dziewczynie. Uśmiechał się do niej i głaskał po policzku.

- Tego właśnie chciałeś? - spytała Ruth Lina cicho, bardzo skrępowana.
- Tak, muszę jednak wiedzieć, że ty też tego chcesz - oświadczył. - Na szczęście mamy

dużo czasu - dodał. - Tyle jest rzeczy, które możemy robić ze sobą w łóżku.

- Ja nie miałam pojęcia o... - Nagle wpiła w niego spojrzenie. - A skąd ty wiesz o takich

rzeczach? - spytała. - Kto cię tego nauczył...

- Tym akurat nie powinnaś kłopotać swojej małej główki - odparł i ucałował ją czule. -

Mężczyźni zwykle wiedzą o takich sprawach więcej niż kobiety. A ty jesteś jeszcze taka
młodziutka - dodał.

- To może nie będziesz ze mnie zadowolony - wymamrotała, odwracając wzrok.
Po jej policzku spłynęła w dół samotna łza.
- No, teraz to już wygadujesz głupstwa - oświadczył cicho i lekko ugryzł ją w ucho. -

Naprawdę jestem z ciebie bardzo zadowolony. I tylko ciebie pragnę, czyżbyś tego nie
wiedziała?

Ruth Lina przytuliła się do niego. Oja zauważył, że pod jej długimi rzęsami pokazały się

łzy.

- Mnie pragniesz? Na zawsze?
- Na zawsze - przytaknął z wargami przy jej szyi.
Nagle zdał sobie sprawę z tego, co powiedział, i przyszło mu do głowy, że może powinien

bardziej panować nad słowami. Dziewczyna jest jeszcze taka młoda, a na świecie istnieje
mnóstwo kobiet, pięknych, pełnych wdzięku, podniecających dziewczyn, które nie ukrywają,
ż

e bardzo chętnie poszłyby z nim na siano. Parę razy dał się uwieść, również teraz, kiedy był

już z Ruth Liną, ale to nigdy nie było nic poważnego. Zawsze wracał do niej. Tęsknił za jej
uśmiechem, za tym cichym śmiechem, którym go witała, i za jej nieskrywanym podziwem.
Miał dla niej bardzo wiele dobrych uczuć i też wcale tego nie ukrywał. Ale żeby zostać z nią
na zawsze...

Ruth Lina oplotła go ramionami.
- I ja też chcę do ciebie należeć - wyszeptała mu do ucha. - Będziemy parą, Oja. Będziemy

parą ty i ja.

- Na razie jednak powinnaś to zachować dla siebie - poradził. - Bo w przeciwnym razie

zacznie się to całe gadanie, że jesteś za młoda, i spekulacje na temat, co my robimy, kiedy
jesteśmy sami.

Dziewczyna zachichotała cicho uszczęśliwiona, zarumieniona i z błyszczącymi oczyma.
- O tak, żeby oni tylko wiedzieli - roześmiała się. - Ja uczynię cię szczęśliwym, Oja -

dodała, ujmując jego twarz w dłonie. - Dam ci wszystko, czego tylko będziesz chciał.

Oja wstał i zaczął się ubierać.
- Twoja mama musi się już zastanawiać, co my tu robimy - zaniepokoił się. - A ja też

powinienem pomagać trochę w domu.

Ruth Lina włożyła majtki i spódnicę.
- Ale ja nie codziennie się zaręczam - odparła, obracając się, jakby miała zamiar tańczyć.
- Zaręczasz się?
- Przecież powiedziałeś, że chcesz mnie mieć na zawsze.
Oja skinął głową i wziął paczkę.
- Czy ty mówiłeś poważnie, powiedz?
- Oczywiście, że poważnie - wymamrotał. Unikał jednak patrzenia jej w oczy.

Kiedy Oja ściągnął lejce i skierował sanie do Stornes, na dworze od dawna było ciemno.

Był rozgrzany i rozluźniony po tym, co się stało w sypialni Ruth Liny, mimo wszystko
odczuwał jakiś dziwny niepokój. Chyba obiecał za wiele, teraz wyraźnie zdawał sobie z tego
sprawę. No ale to się przecież jakoś tam ułoży. Może nawet zdarzyć się tak, że to Ruth Lina z
nim zerwie. W każdym razie to jest zbyt dobra dziewczyna, żeby ją oszukiwać, pomyślał. Nie

bez znaczenia jest też to, że matka najwyraźniej ją zaakceptowała. A on strasznie się bał
nieporozumień w Stornes.

Popędzał konia pod rozgwieżdżonym niebem i nagle poczuł, że jest dorosły. Otulił się

szczelniej derką. To bardzo przyjemne uczucie.

ROZDZIAŁ 4.

Izba w Stornes tonęła w blasku świec. Wielka choinka jest chyba najpiękniejsza ze

wszystkich, jakie kiedykolwiek mieliśmy, pomyślała Mali i uśmiechnęła się, widząc, że
większość ozdób została umieszczona na najniższych gałązkach. Bo tylko tam Johannes
sięgał. Ona zaś nie miała serca zdejmować powieszonych przez niego zabawek i przenosić
wyżej. Chłopiec był taki zachwycony rezultatem swojej pracy. Długo stał i wpatrywał się w
ubraną choinkę.

- To najpiękniejsze świąteczne drzewko, jakie widziałem - rozpromienił się i zwrócił ku

Mali z błyszczącym wzrokiem.

- Tak, ja też ładniejszego nie widziałam - uśmiechnęła się babka, głaszcząc go po

policzku. - Nigdy nie mieliśmy w Stornes ładniejszego drzewka.

- To dlatego, że dzisiaj ja je ubierałem - stwierdził z dumą i wyprostował plecy.
- Tak, to dlatego, że ty ubierałeś - potwierdziła Mali, ponownie dotykając pośpiesznie jego

policzka. - To na pewno dlatego.

Siedzieli przy długim stole, zarówno gospodarze, jak i goście. Wszyscy pięknie wystrojeni,

uroczysty nastrój wyczuwało się w całym domu. Za oknami panowały nieprzeniknione
ciemności, ale nad górami wisiał wielki bladożółty księżyc i zabarwiał okrywający ziemię
ś

nieg niebieskawą poświatą.

- Zanim przystąpimy do jedzenia, chciałbym przeczytać fragment Ewangelii na Boże

Narodzenie - oznajmił Havard i wstał ze swojego miejsca ze zniszczoną Biblią Starego
Siverta w rękach.

- A ja myślałem, że to ja powinienem przeczytać Słowo Pańskie - wtrącił Samuel i

nerwowo poprawił swój ciemny krawat. - To przecież ja jestem misjonarzem - dodał, ujmując
Biblię, którą położył na długiej ławie między sobą i Ruth.

- W Stornes zawsze gospodarz czyta Ewangelię - odparł Havard spokojnie. - Tego

zwyczaju przestrzegano tutaj od pokoleń. Więc i w tym roku tak będzie.

Samuel zrobił się czerwony i nagle można było odnieść wrażenie, że krawat ma zawiązany

za ciasno. Popatrzył na Ruth, ona jednak siedziała ze złożonymi rękami i spuszczonym
wzrokiem. Nikt się nie odezwał. Wobec tego Havard odchrząknął i zaczął: „I stało się w tych
dniach, że cesarz August wydał polecenie..."

Kiedy Havard skończył, usiadł na swoim miejscu. Jeszcze przez krótką chwilę przy stole

panowała cisza, po czym Mali dała znak Ingeborg i Ane, by zaczęły wnosić półmiski z
wigilijnymi daniami.

- Czy dzisiejszej nocy anioły sfruną na ziemię? - zapytał Johannes bardzo zaciekawiony i

popatrzył na swojego ojca. - Czy one będą w nocy śpiewać na chmurach?

- Chyba nie, nie bardzo w to wierzę - odparł Sivert z uśmiechem. - To się chyba

wydarzyło tylko jeden raz. Tamtej nocy, kiedy Jezus przyszedł na świat.

- Ale czy ktoś nie spał przez całą noc i patrzył, co się dzieje? - dopytywał się Johannes. -

Bo jak nie, to mogło się zdarzyć, że one przyleciały, ale nikt ich nie widział.

- Bóg zsyła swoje anioły ludziom, którzy w Niego wierzą - oznajmił Samuel swoim

profetycznym głosem. - Dobrym ludziom Boga, którzy zostali obdarzeni Jego łaską. Inni nie
widzą aniołów - zakończył.

- A ty je widziałeś? - spytał Johannes, przyglądając się z zaciekawieniem Samuelowi.
- Zdarzyło mi się - odparł tamten i znowu poprawił krawat. - Ja jestem człowiekiem Boga.

- A ja to nie?
W ciemnych oczach dziecka lśniły złote plamki.
- Owszem. Ty jesteś dzieckiem Boga, Johannesie - wtrąciła Mali spokojnie. - My wszyscy

jesteśmy dziećmi Boga, tak jest napisane w Biblii. A teraz możemy zaczynać kolację - dodała,
widząc, że Samuel ma zamiar protestować przeciwko temu, co powiedziała.

Samuel popatrzył wokół mrocznym wzrokiem, ale się nie odezwał. Ruth też nie podnosiła

oczu, przynajmniej dopóki Ingeborg nie postawiła przed nią półmiska z żeberkami,
kiełbaskami i kotletami. Ruth wzięła malutki kawałek żeberek i jedną kiełbaskę.

- Musisz więcej jeść, Ruth - rzekł Sivert i uśmiechnął się do niej ponad stołem. -

Zauważyłem, że jadasz niczym ptaszek. Dziewczyno, toż to przecież Wigilia!

- Ja... ja nie jestem taka głodna - odparła Ruth cicho.
- To są nerwy przed ślubem - zauważyła Dorbet, nakładając sobie na talerz różne

pyszności. - Słyszałam, że z nerwów przed ślubem to człowiek może być po prostu chory...

- Może i tak bywa - skrzywił się Samuel. - Ale to bardziej w przypadku, kiedy człowiek

nie jest pewien, czy dobrze robi.

On naładował sobie na talerz tyle jedzenia, że zaczynało niemal spadać na stół. Ten to

przynajmniej jest pewien swego, pomyślała Mali ze złością.

- A Ruth jest pewna - zakończył swoje Samuel.
- W tej sprawie to ona chyba sama powinna się wypowiedzieć - wtrącił Sivert spokojnie. -

Mnie nie było w domu od dawna, ale pamiętam, że Ruth zawsze potrafiła powiedzieć, co
czuje - dodał.

- No właśnie, ty to jakoś bardzo wcześnie wyjechałeś z domu - zmienił temat Samuel. -

Ruth mi opowiadała. I wasze wesele też nie odbyło się tutaj we dworze, o ile dobrze
zrozumiałem. Domyślam się, że wesele było u twoich rodziców, Tordhild?

- Ja już nie mam rodziców - odparła Tordhild, pomagając Johannesowi pokroić mięso. -

Moi rodzice nie żyją, oboje. My wzięliśmy cichy ślub w Oslo, Sivert i ja. Wtedy było to
najbardziej odpowiednie - dodała.

- Ale musisz mieć jakąś rodzinę?
Samuel nie dawał za wygraną.
- Oczywiście, mam bardzo dużą rodzinę, tylko że rozproszoną po całym kraju - odparła

Tordhild. - Myślałam, że wiesz, że pochodzę z cygańskiego rodu - dodała z uśmiechem.

Samuel mało nie udławił się jedzeniem. Dostał ataku kaszlu, z oczu popłynęły mu łzy.
- Z cygańskiego rodu? No to muszę...
- A ja uważam, że powinieneś zostawić ten temat - wtrącił Sivert krótko. - Jeśli chcesz o

tym podyskutować, to znajdziemy okazję innym razem. Dzisiaj świętujemy w tym dworze
wieczór wigilijny.

Samuel napił się soku i otarł oczy. Jego spojrzenie wędrowało od Siverta do Tordhild i z

powrotem. Mali spostrzegła to i poczuła, że strach zaciska jej żołądek. Żeby tylko nie doszedł
do wniosku, że ci dwoje, Tordhild i Sivert, są jakoś dziwnie do siebie podobni. Dużo bardziej
niż na przykład Sivert i Oja, którzy przecież uważani są za braci. Skierowała więc rozmowę
na inny temat i reszta wieczoru minęła już w spokoju.

Po kolacji mężczyźni rozsiedli się wygodnie, kobiety tymczasem sprzątały ze stołu,

zaczęły zmywać i wynosić świąteczne jedzenie do chłodnej spiżarni. Tordhild poszła z Mali,
niosąc dużą miskę wypełnioną kotletami, żeberkami i kiełbaskami.

- Wystrzegaj się trochę tego Samuela - ostrzegła Mali cicho, spoglądając pośpiesznie na

synową. - W jego obecności ja się nigdy nie czuję bezpieczna.

- A Ruth czuje się przy nim bezpieczna? - spytała Tordhild. - Ja po prostu widzę, że ona

się go boi. A w każdym razie nie jest szczęśliwa.

- No właśnie, sama nie wiem - westchnęła Mali. - Ale widzisz, ona wierzy, że ciężko

zgrzeszyła...

Tordhild prychnęła.
- O tak, i z pewnością słyszy to raz po raz od tego zadufanego w sobie, fałszywego

misjonarza - potwierdziła, a jej czarne oczy miotały skry. - Bo on najwyraźniej zdaje się nie
mieć z jej grzechem nic wspólnego, tak mi się po prostu wydaje. On uważa, że mamy tu do
czynienia z niepokalanym poczęciem, prawda?

Odstawiła miskę i odwróciła się do Mali.
- Wiem, że ty się boisz tego, że ja pochodzę z cygańskiego rodu. I że ktoś mógłby się

domyślić, iż Sivert i ja... Ale ja tak nie uważam. Nikt Siverta o nic takiego nie posądzi. On
jest sławny, Mali.

- Ale ty nie znasz naszej wsi, Tordhild - ostrzegła Mali. - Pomyśl, co by to było, gdyby oni

się dowiedzieli, co ja kiedyś zrobiłam. To by zrujnowało życie wam wszystkim.

Tordhild przez chwilę stała w milczeniu. Wzięła kawałek kiełbaski z miski i zaczęła jeść.
- Czy ty kochałaś mojego ojca? - spytała nagle.
- Tak, wtedy kochałam go bardzo. Nie wiem, czy to była miłość, która mogłaby przetrwać

lata, gdybym wtedy zdecydowała się wyjechać i razem z nim wędrować... naprawdę tego nie
wiem - dodała cicho. - Wtedy jednak było mi tak strasznie źle, że...

- Ale on ci nie powiedział, że ma żonę i córkę, kiedy byliście razem tamtego lata?
- Nie, tego mi nie powiedział - przyznała Mali cicho. - Prosił mnie tylko, żebym z nim

wyjechała. Jak chciał ułożyć te sprawy, też nie mówił, pojęcia nie mam, co by się stało,
gdybym ja się zgodziła. Ale ja powiedziałam „nie" - dodała. - Czułam, że wyrządziłabym
krzywdę bardzo wielu ludziom, gdybym po prostu poszła swoją drogą. Miałam zobowiązania,
powinnaś o tym wiedzieć. Życie wielu ludzi ode mnie zależało. Tu nie chodziło tylko o mnie
ani o to, co ja czuję czy chcę, nie.

Przygładziła ręką włosy.
- Nie, ja myślałam, że Jo jest wolny - ciągnęła dalej z nieobecnym wzrokiem. - Nic też nie

powiedział, kiedy wrócił do mnie, blisko pięć lat później, kiedy spotkaliśmy się na górskim
pastwisku. Nie powiedział, że wtedy był z kimś związany, to mam na myśli. Kiedy go jednak
zapytałam wprost, przyznał, że ma żonę i dziecko, i że musi wrócić do nich do domu.
Zrozumiałam to tak, że ożenił się po... no, po tym, kiedy ja nie chciałam z nim wyjechać
tamtego lata. Ale i wtedy w górach tamtej jesieni chciał zabrać i mnie, i Siverta...

Popatrzyła na Tordhild. Wzięła jej dłoń i mocno uścisnęła.
- Ja po prostu nie miałam pojęcia o twoim istnieniu. Nic nie wiedziałam, dopóki nie

przyjechałaś wtedy z Sivertem i nie opowiedziałaś mi, kim jesteś i ile masz lat. Że jesteś dwa
lata starsza od Siverta. Wtedy zrozumiałam...

- A czy sprawy potoczyłyby się inaczej, to znaczy, czy byłaby dla ciebie jakaś różnica,

gdybyś wiedziała o mnie wtedy, kiedy po raz pierwszy spotkałaś ojca?

Tordhild wbiła w nią spojrzenie i Mali poczuła, że się rumieni.
- Tego nie wiem - wyznała wolno. - Być może nie byłoby żadnej różnicy, bo ja po prostu

nie myślałam, że to, co robimy, może mieć konsekwencje. Nie zachodziłam w ciążę z
Johanem i byłam przekonana, że nie mogę mieć dziecka.

Przetarła twarz zimną ręką.
- I tamtego lata... nic na to nie mogłam poradzić - dodała szeptem.
- Nie było ci łatwo żyć tutaj w tym dworze.
- Nie. Dźwigałam bardzo ciężkie brzemię - potwierdziła Mali. - I dźwigam je nadal,

wszędzie mi ono towarzyszy. Ale i tak miałam szczęście. Spotkałam Havarda. I swoją
tajemnicę mogłam zachować wyłącznie dla siebie. No, przynajmniej prawie dla siebie -
dodała.

- A Havard...

- Ja kocham Havarda bardziej niż własne życie - wyznała Mali. - Niczym nie zasłużyłam

na kogoś podobnego. I on wie o wszystkim.

Ani o Torgrimie, ani o zmarłym synku wolała nie wspominać. Tego nadal nikt nie

powinien wiedzieć.

- Sivert nie żywi do ciebie nienawiści, Mali, już ci to mówiłam - zapewniła Tordhild,

obejmując ramionami teściową. - Chociaż ty sama pewnie nie masz odwagi w to uwierzyć. Ja
wiem, co to dla ciebie znaczy i jak musiałaś cierpieć, kiedy on wyjechał. Ale Sivert... jemu
jest teraz dobrze. Tak dobrze, jak to tylko możliwe. Tylko fakt, że nie powiedziałaś mu, kim
jest... on o tym nigdy nie zapomni, nie możesz tego oczekiwać. On jest artystą - dodała z
uśmiechem. - Widzisz, to specjalny gatunek ludzi. On też ma swoje gorsze strony... na
przykład kiedy komponuje albo przed wielkimi koncertami. Wszystko się jednak jakoś
układa. Ja go rozumiem. I kocham go - dodała. - W moim życiu jest tylko Sivert i nigdy
nikogo innego nie będzie. W jakiś sposób my oboje do siebie należymy.

Mali pogłaskała ją po policzku. W oczach miała łzy.
- Byłam po prostu zrozpaczona, kiedy zrozumiałam, kim jesteś - wyznała cicho. - A

jeszcze jak Sivert powiedział, że jesteś w ciąży... nie miałam pojęcia, jak was ratować. Ale wy
wzięliście sprawy w swoje ręce i teraz bardzo się z tego cieszę. Powinnaś wiedzieć, jak
bardzo jestem rada z tego, że to właśnie ty dostałaś Siverta, niezależnie od całej tej sytuacji.
Jesteś niezwykle mądrym i dobrym człowiekiem, Tordhild - wyszeptała. - Sivert nie mógł
dostać lepszej żony.

- I ty też jesteś wspaniałą osobą, Mali - oświadczyła Tordhild. - Jesteś dobrym

człowiekiem. Żebyś ty wiedziała, jak ja cię podziwiam.

- Nie ma znowu tak wiele do podziwiania - rzekła Mali krótko.
- Owszem, bo ty zawsze będziesz walczyć o swoich do upadłego - powiedziała Tordhild. -

Ty nigdy nie zboczysz z obranej drogi i zawsze masz odwagę powiedzieć to, co inni wolą
przemilczeć. W dzisiejszych czasach niewielu ludzi tak robi.

Tordhild zjadła kiełbaskę i obie z Mali zaczynały już marznąć.
- Chciałabym, żebyś wiedziała, że mój brat z żoną na razie u nas mieszkają - Tordhild

nagle zmieniła temat. - Wiesz być może, co się teraz dzieje z Cyganami. Władze i ludzie tacy
jak ten wasz misjonarz postanowili się z nami rozprawić. Najpierw odebrali nam konie, tak
ż

ebyśmy nie mogli wędrować po kraju. Odebrali nam podstawę naszego życia. Teraz

posuwają się jeszcze dalej. Zamykają Cyganów w obozach i odbierają im dzieci! Mówią, że
sami nie są w stanie zająć się własnymi dziećmi. A jeśli ktoś się temu sprzeciwia...

Tordhild oddychała ciężko.
- ...to tacy poddawani są lobotomii - stwierdziła drżącym głosem. - Tak, żeby nie

pamiętali, jak to jest być wolnym, móc wędrować z taborem i żyć. Śpiewać i grać. Oni
mówią, że Cyganie to naród, który trzeba unicestwić. I dlatego dokonują pod przymusem
sterylizacji młodych dziewcząt. Odbierają im prawo rodzenia dzieci. Tylko dlatego, że są
Cygankami!

Mali wpatrywała się w synową wytrzeszczonymi oczyma.
- Lobotomia? - spytała niepewnie. - Co to takiego?
- To zabieg chirurgiczny, wycinają im coś w mózgu, i potem oni nie są już normalnymi

ludźmi - wykrztusiła Tordhild z nienawiścią w głosie. - Zmieniają Cyganów w powolne,
milczące zjawy, którymi nie trzeba się już przejmować.

- Ale to nie może być prawda - wyszeptała Mali. - Nikt... nikt nie ma prawa robić czegoś

takiego. Wobec nikogo!

- To spytaj tego tam w izbie. Tego misjonarza. Tacy jak on wiedzą, kto jest wystarczająco

dobry. Dla nich Cyganie dobrzy nie są. Dokonywany jest gwałt na całym narodzie, Mali. I to
przy milczącej zgodzie wszystkich pozostałych, nikt nie protestuje.

- A więc twój brat...

- Bratowa oczekuje dziecka, a oboje wiedzą, że są ścigani. Dlatego wzięliśmy ich do

siebie. Żeby nikt im nie odebrał dzieci.

- Ale przecież nikt nie może tak po prostu...
- Owszem, oni mogą i robią to! Jestem ciotką pewnej dziewczyny, która została poddana

sterylizacji, choć ma zaledwie siedemnaście lat. Młoda, piękna, wspaniała dziewczyna,
mająca przed sobą całe życie. Teraz jest... teraz jest nikim - wykrztusiła Tordhild. -
Gdybyśmy tylko mogli przeciwdziałać atakom, chętnie wzięlibyśmy do domu więcej
krewnych.

- Ale to przecież może... ludzie zaczną gadać, domyślać się...
- Boisz się, że zaczną gadać, kim i my jesteśmy - pomogła jej Tordhild. - No cóż, mogą

sobie gadać. Nikt mnie nie tknie, chociaż jestem Cyganką, bo moim mężem jest sam Sivert
Stornes. A nikt nie wie, że i on należy do naznaczonych. Poza granicami tej wsi Sivert
Stornes to naprawdę wielkie nazwisko, Mali. On cieszy się światową sławą. Ci dranie go nie
tkną.

Drzwi się otworzyły i Johannes zajrzał do pomieszczenia.
- Gdzie wy się podziewacie? Zaraz będziemy tańczyć wokół choinki. Dziadek zapalił

ś

wieczki na drzewku!

- Już wracamy - zapewniła Tordhild, wzięła syna na ręce i pocałowała go. - Zagadałyśmy

się obie z babcią tak, że straciłyśmy poczucie czasu.

Tordhild zauważyła spojrzenie, jakie Mali posłała Johannesowi. Spojrzenie, w którym

płonęła miłość i czułość.

- Będziesz widywała go częściej - obiecała cicho. - Już ja o to zadbam. On ciebie

potrzebuje.

Potem wszyscy troje wrócili do izby.

Wszystkie inne światła w izbie zostały pogaszone, tylko wielkie drzewko mieniło się

blaskiem świec. Potem ludzie wzięli się za ręce, chodzili tanecznym krokiem dookoła choinki
i śpiewali stare kolędy, a Sivert przygrywał im na skrzypcach. Delikatne tony wypełniały
izbę, to były naprawdę bardzo uroczyste chwile. Mali trzymała małą, spoconą rączkę
Johannesa w swojej dłoni i wiedziała, że nigdy więcej takiej Wigilii nie przeżyje. Pewnie
będą jeszcze nieraz wspólnie obchodzić święta, nigdy jednak nie będzie już tak jak dziś.
Kręciła się razem z innymi i śpiewała trochę zachrypniętym głosem, bo płacz dławił ją w
gardle. Zwróciła wzrok ku gwieździe na samym czubku drzewka, a potem popatrzyła na
ciemną głowę Johannesa. Pragnęła zamknąć tę chwilę głęboko w sercu.

Wkrótce po izbie rozszedł się zapach świeżo parzonej kawy i wniesiono tace pełne

wszelakiego świątecznego ciasta.

- Czy teraz mógłbym dostać swoją paczkę? - spytał Johannes z przejęciem, wskazując na

prezenty ułożone pod drzewkiem.

- Owszem, teraz będziemy pić kawę i sok, a przy okazji możemy otwierać prezenty -

zgodził się Havard. - Musisz być jednak cierpliwy niczym anioł - dodał.

- Być może nawet spłynę na ziemię z chmury - roześmiał si Johannes. - Tak jak ten anioł,

o którym jest mowa w Biblii.

- Nie widzę, żeby wyrastały ci jakieś skrzydła - roześmiał się Havard, macając łopatki

chłopca. - Ale charakter masz tak samo dobry jak jakiś anioł, to absolutnie pewne - dodał ze
ś

miechem.

- Takie gadanie to czyste bluźnierstwo - zaprotestował Samuel urażony. - Dziecko może

nabrać o sobie niewłaściweg wyobrażenia.

- A ja uważam, że nie powinieneś się tego obawiać - wtrąci Sivert cierpko. - Johannes wie,

kim jest, i pozostanie tym, kim jest. A nie wszyscy są tacy. Anioły czy nie.

- Spójrz no tutaj, Johannes - zawołała Mali, stojąca tuż przy choince. - Ta paczka jest dla

ciebie.

Tym samym rozmowa ponownie została skierowana na inn tory. Rozdawano prezenty,

zebrani pili kawę i jedli świąteczne ciasto. Paczek nie było zbyt wiele, więc tym większe
zainteresowanie im towarzyszyło. Wszyscy musieli patrzeć, jak są otwierane, dlatego
ceremonia ciągnęła się w nieskończoność.

Johannes był bardzo zadowolony. Od Mali i Havarda dostał śliczne saneczki. Havard wiele

czasu spędzał w stolarni od chwili, kiedy usłyszał, że Sivert z rodziną przyjedzie na święta, w
rezultacie powstało prawdziwe, pomalowane na niebiesko cudo na metalowych płozach.

- Możemy iść na dwór i na nich pojeździć? - pytał Johann z przejęciem, siadając na

sankach pośrodku izby.

- No, chyba nie teraz - roześmiała się Tordhild. - Ale obiecuję ci, że jutro będziemy

jeździć, jak długo zechcesz, ty i ja.

Mali długo się zastanawiała nad prezentem dla Tordhild i Siverta. W końcu wyjęła ze

swoich zbiorów piękny gobelin, który utkała po ostatniej bytności Siverta w domu, we
wrześniu. Przez kilka dni po jego wyjeździe prawie nie wstawała od warsztatu tkackiego,
spędzała przy nim nawet noce i zawarła w tkaninie cały swój smutek, udrękę i radość. Obraz
był wyjątkowy. Wydaje się jak żywy, pomyślała teraz, kiedy Tordhild otworzyła paczkę i
starannie rozłożyła kilim. Mali znowu poczuła dawny ból i niespokojnym ruchem otarła oczy.

Tordhild i Sivert długo siedzieli w milczeniu i patrzyli na gobelin. Potem Sivert uniósł

wzrok na matkę. Widziała, że zrozumiał.

- Dziękuję, mamo - wyszeptał. - Niczego piękniejszego nie mogłaś nam dać.
- Ta tkanina będzie z nami zawsze, gdziekolwiek pojedziemy - zapewniła Tordhild. - To

będzie nasze Stornes.

Dla obu córek Mali utkała materiały na sukienki. Nowej sukienki do ślubu Ruth jednak nie

chciała. Jedna sprawa to to, że wszystko potoczyło się tak szybko i na szycie nie było czasu.
Druga jednak to protest Samuela, który uważał, że dotychczasowa świąteczna sukienka Ruth
jest wystarczająco dobra. Nie powinno się bez potrzeby wydawać pieniędzy - oznajmił. Mali
poczuła gniew niczym lodowatą kulę w żołądku. Człowiek raz w życiu bierze ślub i Ruth
chciałaby, naturalnie, być piękna w tym swoim dniu. Ona jednak broniła Samuela.

- I tak będę ładnie wyglądać - zapewniała. - Jeżeli będę mogła pożyczyć od ciebie welon,

mamo...

Mali nie powiedziała ani słowa. Przymierzyły starą sukienkę i welon, Ruth była

zadowolona.

- Powinnaś mieć długą, białą suknię - uważała Dorbet. - Teraz śluby bierze się właśnie w

takich. Z pewnością widziałaś zdjęcia w czasopismach. A do tego wielki bukiet - dodała. - Z
ż

ywych kwiatów. Ja taki będę miała w dniu mojego ślubu.

- To po prostu głupstwa, które nie mają żadnego znaczenia - odparła Ruth, obracając się

przed lustrem. - Będę w mojej sukience, bo właśnie taką chce mnie Samuel.

Dorbet przewracała oczami, Mali jednak posłała jej karcące spojrzenie, wobec tego

młodsza siostra milczała.

Dla Havarda Mali utkała piękną kamizelkę w stonowanych barwach. Ona zaś dostała od

męża długi, ciężki łańcuch ze srebra.

- Ależ Havardzie... - patrzyła na męża zaskoczona. - To naprawdę zbyt wiele!
- Nie, nie dla ciebie - zaprotestował. W jego oczach widziała miłość.
- Nic nie jest za dobre dla ciebie. Mali wzięła łańcuch i powiesiła go sobie na szyi. Bardzo

dobrze pasował do jej niebieskiej sukienki. Posłała Havardowi uśmiech. Tak naprawdę, od
serca, podziękuje mu, kiedy zostaną sami.

Najwięcej paczek dostał Johannes. Leżał teraz na podłodze, objedzony, zmęczony, w

otoczeniu samochodzików i pięknych ubranek, a sanki i nowe narty leżały obok.

- Wydawało mi się, że dostałaś coś od Oli? - spytała Mali, spoglądając na Dorbet. -

Przecież zachodził do nas dziś przed południem. I ty, Oja, też chyba coś dostałeś od Ruth
Liny, o ile się nie mylę?

Dorbet wyjęła małe pudełeczko, które przyniósł jej Ola. Wszyscy wyciągnęli szyje, żeby

lepiej widzieć. W pudełeczku znajdował się cieniutki złoty łańcuszek, a przy nim serduszko.
Dorbet zarumieniła się, zarówno z radości, jak i ze skrępowania.

- No, nie szczędził pieniędzy na ten złoty prezent dla ciebie - mruknął Havard. - To

musiało swoje kosztować!

Dorbet nie odpowiadała. Siedziała w milczeniu i bawiła się łańcuszkiem.
- Mam pomóc ci go włożyć? - spytała Mali.
- Nie, wolałabym trochę poczekać, odłożyć... na później - wybąkała Dorbet.
Chciała przymierzyć ozdobę, kiedy będzie sama. Bardzo ją ucieszył ten prezent. Ale z

drugiej strony było to jakby jeszcze jedno przypomnienie o tym, jak się sprawy mają. Że
Dorbet jest jednak związana.

Ruth Lina uszyła dla Oi piękną koszulę ozdobioną przy szyi haftem. Mali przyglądała jej

się uważnie.

- Musiała włożyć w to mnóstwo pracy - powiedziała, spoglądając na Oję. - I jaka z niej

zdolna krawcowa - rzekła z podziwem.

- No a ty, Ruth? - spytał Sivert. - Co przyszła panna młoda dostała od swojego

narzeczonego?

Ruth ostrożnie otwierała płaską paczuszkę, tak żeby nie zniszczyć papieru. Wyjęła z niej

psałterz.

- Aha, no to będziesz miała na zapas, na wypadek gdybyś zgubiła ten, który dostałaś przy

konfirmacji - skomentował Oja cierpko.

Ruth milczała. Popatrzyła na Samuela i ledwie dostrzegalnie skinęła głową na znak

podziękowania. Było oczywiste, że spodziewała się czegoś innego. Ona również uszyła
piękną koszulę. I też ozdobiła ją starannym haftem, Samuel jednak zdawał się nie pojmować,
ile pracy musiała w to włożyć. Ledwie bąknął „dziękuję" i odłożył prezent na bok.

Kiedy wszyscy zaczęli zbierać papiery od prezentów, a Ingeborg i Ane składały je

starannie, żeby można je było wykorzystać w przyszłym roku, Mali wyszła na chwilę, a
potem wróciła z jeszcze jedną paczką.

- To jest dla ciebie, Johannes - oznajmiła.
Johannes z zaciekawieniem chwycił paczkę i rozerwał papier. Stał później oniemiały z

naszyjnikiem ze srebra w ręce. Ozdoba była świeżo wyczyszczona, wszyscy widzieli, że to
piękna i wyjątkowa, stara robota.

- Co to jest? - spytał chłopiec, patrząc pytającym wzrokiem na Mali.
- To jest naszyjnik - wyjaśniła Mali. - Taka obręcz, której w dawnych czasach używali dla

ozdoby, i kobiety, i mężczyźni. Dostałam to kiedyś od...

Przerwała i zarumieniła się po korzonki włosów.
- No i chciałabym, żebyś to miał - zakończyła.
Sivert wziął ozdobę z rąk syna i przyglądał się jej uważnie, potem podał Tordhild. Ona

spojrzała ukradkiem na swój pierścionek. Zarówno Tordhild, jak i Sivert nosili pierścionki,
które Mali dała Sivertowi w czasie ostatniego spotkania. Pierścionek, który należał do niej, i
ten, który nosił Jo. Kiedy tylko teraz przyjechali, Mali natychmiast je zauważyła, ale nic na
ten temat nie powiedziała. Bardzo ją to ucieszyło. Wiedziała, że Jo też by się cieszył.

Nie ulegało wątpliwości, że naszyjnik wykonał ten sam artysta, który zrobił pierścionki,

Mali miała jednak nadzieję, że nikt tego nie odkryje. Długo się wahała, czy dać Johannesowi
ten naszyjnik. Bała się, że cała sprawa wzbudzi liczne pytania i domysly. W końcu jednak

zapakowała go starannie. Dla niej osobiście było ważne, żeby to właśnie wnuk odziedziczył
ozdobę, którą zrobił jego dziadek. A ona już jakoś to wytłumaczy domownikom, gdyby ktoś
pytał.

- Jesteś pewna, że chcesz to komuś oddać? - spytał Sivert, spoglądając na matkę.
Nie ulegało wątpliwości, że domyśla się, skąd Mali ma tę obręcz. I że znaczy ona dla niej

bardzo wiele.

- Tak, jestem pewna - stwierdziła cicho. - Od tej chwili Johannes powinien być

właścicielem tej ozdoby. U niego jest dla niej właściwe miejsce - dodała, patrząc synowi w
oczy.

- A skąd to się wzięło? - spytał Oja. - Ludzie używali takich ozdób bardzo dawno temu.

Ostatni raz widziałem taką obręcz, kiedy...

- To dawny podarunek - przerwała mu Mali pośpiesznie. - Chciałam, żeby Johannes to

dostał, bo przecież jest moim pierwszym wnukiem. Zresztą teraz takie ozdobne obręcze
znowu są coraz częściej noszone - dodała.

- Moim zdaniem to najwięcej używali ich Cyganie - wtrącił Samuel, wyciągając szyję,

ż

eby lepiej widzieć. - Dziwne, że to trafiło do ciebie - dodał, przyglądając się Mali badawczo.

- Dlaczego to takie dziwne? - spytał Sivert. - To przecież może być podarunek od jednego

z tych licznych cygańskich taborów, które zatrzymywały się w naszym dworze przez długie
lata. Oni byli niezwykle uzdolnionymi artystami, jeśli chodzi o kowalstwo i obróbkę srebra,
przynajmniej wielu z nich - mówił. - A w naszym domu odnosiliśmy się zawsze do Cyganów
bardzo życzliwie.

- No pewnie, w to akurat wierzę - rzekł Samuel cierpko. - Ty to nawet się ożeniłeś z jedną

z nich.

- Owszem, ożeniłem się i nigdy tego nie żałowałem - odparł Sivert wyzywająco. - Ale to

oczywiste, że ty widzisz sprawy zupełnie inaczej. - Patrzył Samuelowi w oczy i mówił dalej: -
To wprost niewiarygodne, że są ludzie, którzy mogą czuć się lepsi od innych. I wyobrażać
sobie, że to właśnie oni posiedli prawdę we wszystkich sprawach.

- Kiedy człowiek zostanie natchniony przez Boga...
- Boga to ty do tego nie mieszaj - przerwał mu Sivert krótko. - Moim zdaniem ludzie sami

ponoszą odpowiedzialność za to, co robią. Nawet tacy ludzie jak ty. Bóg nie ma nic
wspólnego z twoim postępowaniem, dobrze o tym wiesz.

- W Biblii napisano...
Samuel próbował znowu dowodzić swoich racji, twarz mu poczerwieniała.
- W Biblii powiedziano, że ten, kto jest bez winy, może pierwszy rzucić kamieniem -

przypomniał Sivert. - Kto jest bez winy, panie misjonarzu? Ty?

Na chwilę w izbie zaległa dręcząca cisza. Zaraz jednak Johannes pociągnął Mali za rękaw.
- Czy ja mogę wziąć jeszcze jedno z tamtych ciastek? - spytał.
- Dzisiaj jest Wigilia i możesz dostać wszystko, co tylko chcesz - uśmiechnęła się Mali. -

Tylko żebyś się nie przejadł i nie rozchorował. Ja naprawdę nie wiem, skąd się bierze tyle
miejsca w tym twoim małym brzuszku.

Dzięki temu dyskusja Siverta z Samuelem została przerwana, Mali niespokojnie ocierała

swoją rozpaloną twarz. Kątem oka zerknęła na Samuela i przeniknął ją strach, jakby jakieś
szpony chwytały ją za kark. On może być niebezpieczny, ten cały Samuel Langmo. Ten
nędznik to nie tylko nieodpowiedni mąż dla ich córki. Jeśli Sivert nie zdoła wybić Ruth z
głowy tego małżeństwa... gdyby mu się jednak udało, to Samuel mógłby się stać jeszcze
bardziej niebezpieczny, pomyślała Mali. On nie należy do takich, którzy nie pragną pomścić
porażki.

Mali chodziła po domu, patrząc, czy wszystkie światła zostały pogaszone. Strach przed

pożarem zawsze nosiła głęboko w duszy.

Stół do śniadania na następny dzień był już nakryty. To będzie wczesne śniadanie, bo

wszyscy wybierają się na nabożeństwo do kościoła w Kvannes. Niewiele snu pozostało im tej
ś

wiątecznej nocy.

Usłyszała, że drzwi się otwierają, i odwróciła głowę. Do izby wszedł Sivert.
- Zostawiłem tu skrzypce - wyjaśnił i podszedł do stołu.
- Zechcesz porozmawiać jutro z Ruth, Sivercie? - spytała Mali cicho. - Nie jestem pewna

tego jej małżeństwa...

- Tak, porozmawiam z nią - obiecał. - Jak wiesz, nie należę do ludzi, którzy wtrącają się w

ż

ycie innych, ale kiedy widzę...

Stał w półmroku i wodził palcem po pudle skrzypiec.
- Samuel Langmo nie jest dobrym człowiekiem, mamo - oznajmił cicho. - Domyślałem się

jednak, że coś takiego może się przytrafić Ruth... bo ona jest silna i rozsądna pod wieloma
względami, kiedy jednak chodzi o wiarę... on wykorzystał jej czystą wiarę w Boga, ten
misjonarz. Większego grzechu chyba na świecie nie ma - dodał. - I dlatego chciałbym z nią
porozmawiać.

- Mam nadzieję, że zechce cię wysłuchać - westchnęła Mali. - Ale ona jest przekonana, że

musi odpokutować, bo popełniła grzech. Ze musi zostać ukarana.

- Tak, ludzie mają różne wyobrażenia o tym, jak powinni być ukarani za swoje grzechy -

przyznał Sivert cicho.

Jego słowa trafiły Mali niczym cios w żołądek. On pewnie uważa, że ja nie otrzymałam

właściwej kary, pomyślała. Tak naprawdę to właśnie powiedział i sprawiło jej to większy ból,
niż była w stanie znieść.

- Dobranoc - bąknęła cicho i poszła ku drzwiom. - Zgasisz ostatnią świecę, zanim

pójdziesz na górę?

Sivert skinął głową i Mali cicho wyszła za drzwi.

Położyła się obok śpiącego głęboko Havarda, leżała, wpatrując się w grę księżycowego

ś

wiatła na belkach sufitu, gdy nagle usłyszała muzykę skrzypiec. Ponad uśpionym dworem

unosiły się tony Ave Maria tak cudownie piękne, że Mali poczuła mrowienie na plecach.

I wtedy przyszedł płacz.

ROZDZIAŁ 5.

Sivert lekko zapukał do drzwi w domu dziadków. Kiedy nikt nie odpowiadał, uchylił je

ostrożnie.

- Halo, jest tam kto?
Ruth odwróciła się przestraszona. Stała przy wanience do zmywania i nie słyszała, że ktoś

puka.

- Ach, to ty, Sivercie - rzekła, wycierając ręce w fartuch. - Wejdź, wejdź, proszę.
- Nie chciałbym przeszkadzać - tłumaczył się Sivert. - Może przyszedłem w

nieodpowiednim momencie?

- Nie, nie.
Na policzkach Ruth pojawiły się dwa gorączkowe rumieńce. Szybkimi, nerwowymi

ruchami zdjęła z siebie fartuch.

- Może napijesz się kawy?
- Nie, dziękuję. Wypiłem już chyba z litr - odparł Sivert, siadając na kanapie. - Mieliśmy

bardzo mroźną wyprawę do kościoła. Wszyscy przemarzliśmy do szpiku kości. I dlatego
piliśmy przed obiadem gorącą kawę. Myślałem, że wy też przyjdziecie.

Spoglądał na nią pytająco. Ruth była płomiennie czerwona i nerwowo zwijała w palcach

chusteczkę do nosa.

- Samuel również bardzo zmarzł, więc poszedł się położyć i trochę odpocząć -

wymamrotała Ruth. - Mam go obudzić przed obiadem, bo na obiad przyjdziemy do rodziców.

- Myślę, że to raczej ty powinnaś odpoczywać - stwierdził Sivert. - To przecież ty jesteś w

ciąży i...

- Nie, ja... ze mną wszystko w najlepszym porządku - uświadczyła Ruth, nie patrząc mu w

oczy.

- A nie mogłabyś na chwilę przy mnie usiąść? - zapytał Sivert. - Chętnie bym z tobą

porozmawiał. Tak w cztery oczy, tylko ty i ja - dodał.

Spojrzenie dziewczyny wciąż było rozbiegane, palce skubały niespokojnie wszystko,

czego dotknęły.

- Ruth, to ja, twój brat - upomniał ją Sivert. - Na Boga, dlaczego jesteś taka

zdenerwowana? Nie rozmawiałem z tobą poważnie od wielu lat, a teraz ty wychodzisz za
mąż. Chciałbym wiedzieć, jak ci się powodzi. Przecież zawsze rozmawialiśmy ze sobą
właściwie o wszystkim - mówił. - Chodź i usiądź tu przy mnie.

Poklepał miejsce obok siebie, Ruth podeszła i usiadła.
- Taka jestem wdzięczna, że ty... że wy przyjechaliście - wykrztusiła cicho. - To dla mnie

bardzo ważne, że będziesz przy mnie, kiedy będę brała ślub. To mi doda odwagi i poczuję się
chyba bezpieczniejsza - wyjaśniła nieoczekiwanie.

- To jasne, że musiałem przyjechać - odparł Sivert, obejmując ramieniem jej barki i

przytulając do siebie sztywne ciało siostry. - Ale co miałaś na myśli, mówiąc, że będziesz
bezpieczniejsza w mojej obecności?

- Nie, to... - Ruth próbowała zbagatelizować swoje słowa, zabrzmiało to jednak bardziej

jak szloch. - To... wszystko stało się tak szybko i...

Popatrzyła na brata. Jej oczy były niczym mroczne studnie pełne cierpienia i czegoś, co

przypominało strach. Sivert pogłaskał ją po policzku. Przytulił jeszcze mocniej do siebie,
jakby była małym dzieckiem.

- Co się dzieje, Ruth? - spytał. - O co chodzi? Bo przecież widzę, że nie jesteś szczęśliwa.
Nie od razu odpowiedziała. Siedziała w jego objęciach i skubała już i tak podartą

chusteczkę do nosa.

- Bo widzisz, ja... ja zgrzeszyłam przeciwko Bogu - wyszeptała w końcu głosem

nabrzmiałym łzami. - Ja nie powinnam była nigdy... ale kiedy Samuel powiedział, że... że
jesteśmy sobie poślubieni wobec Boga i że nie będzie grzechem, jeśli my...

Uniosła twarz i spojrzała Sivertowi prosto w oczy.
- Ale to i tak był ciężki grzech, prawda? - wykrztusiła.
Sivert siedział przez chwilę i nie mówił nic. Jego ciepłe dłonie głaskały siostrę

uspokajająco.

- Wszyscy grzeszymy, Ruth - rzekł na koniec. - Ja wiem, ile dla ciebie znaczy twoja

wiara, powinnaś jednak wiedzieć i to, że Bóg ludziom wybacza. To ludzie oceniają i
odmawiają wybaczenia, nie Bóg.

Odgarnął kosmyk włosów z jej twarzy i przyglądał się jej uważnie.
- Ja sam popełniłem taki grzech jak ty - oznajmił. - Tordhild była w ciąży wtedy, kiedy po

raz pierwszy przywiozłem ją do Stornes. A to tylko jeden z długiej listy grzechów, jakie mam
na sumieniu - dodał. - Gdybym jednak wierzył w Boga tak jak ty, to wolałbym sądzić, że on
rozumie ludzi i wybacza, jeśli człowiek Go o to prosi.

Przez chwilę słychać było tylko tykanie starego zegara nad kanapą.
- Ja uważam, że sami ponosimy odpowiedzialność za własne życie - ciągnął dalej Sivert. -

Człowiek jednak może zostać oszukany i wykorzystany. Ty zostałaś wykorzystana - dodał i
poczuł, jak jej drobne ciało sztywnieje jeszcze bardziej. - Samuel wykorzystał fakt, że
wierzyłaś, iż on wie, co jest dobre, a co złe. Ty zawsze sama też to wiedziałaś, Ruth, ale on
wmówił ci co innego.

- Tylko że ja też chciałam do niego należeć - Ruth starała się bronić Samuela. - Ja go

kochałam... w każdym razie myślałam, że go kocham - bąknęła niepewnie. - Myślałam, że
jest tym, którego Bóg dla mnie przeznaczył. Był taki sprawiedliwy, taki dobry...

- Gdyby to była prawda, nie postąpiłby z tobą w ten sposób - odparł Sivert spokojnie.
- Ale przecież ja chciałam...
- Tak, słyszę, co mówisz, ale to on cię namówił do grzechu. I gdybyś kochała go tak, jak

twierdzisz, to nie odchodziłabyś teraz od zmysłów ze strachu i wyrzutów sumienia - mówił
dalej Sivert. - Bo mam rację, Ruth, prawda? Byłabyś teraz szczęśliwa mimo wszystko. Pewna
i swojej miłości, i jego, i miłości Boga do was obojga. Ale ty pewna nie jesteś. Już w to nie
wierzysz, wydaje ci się, że jest tylko piekło, kara i potępienie.

Ruth otarła dłonią twarz i wtuliła się ciężko w ciepłe, silne ciało Siverta. Kiedyś miała

nadzieję, że tak właśnie będzie mogła siedzieć obok Samuela. Że on będzie ją obejmował i
pocieszał. Że pokaże, jak bardzo mu na niej zależy. Będzie jej okazywał szacunek i
troskliwość, przyniesie ulgę jej niespokojnej duszy.

On tymczasem zachowuje się jak ktoś obcy. Zmusza ją, by robiła rzeczy, których

nienawidzi. Które uważa za niewłaściwe. Niewłaściwe i wstrętne. Nie zawahał się również
przed tym, żeby ją uderzyć, ani wtedy, kiedy ją brał, ani przy byle jakiej okazji, kiedy ona
natychmiast nie podporządkowuje się jego woli. To ją przerażało i nie pozwalało do końca
poznać, jaki on właściwie jest. Dlaczego tak szybko zmienia się jego nastrój. Prawie nie
sypiała, ponieważ czuła, że nie tylko popełniła grzech, ale na dodatek jest na najlepszej
drodze, by związać się na cale życie z mężczyzną, którego się boi i którego czasami
nienawidzi. Mężczyzną, co do którego zaczynała wątpić, czy on rzeczywiście jest
człowiekiem Pana. Kiedy jednak nachodziły ją takie myśli, robiła się sztywna ze strachu. To
nie może być! Tak bardzo nie mogła się pomylić co do Samuela. Jeśli jednak tak właśnie się
pomyliła, to to jest jej osobista wina, jej ślepe zakochanie, jej zmysłowe pożądanie, to
wszystko pchnęło ją w ramiona Samuela. A skoro tak, to zrywając z nim, popełniłaby jeszcze
jeden grzech.

Do tego nie ma najmniejszego prawa. Sama ściągnęła sobie na głowę nieszczęście. Są

granice tego, co Bóg może wybaczyć, myślała.

- Ruth, posłuchaj teraz, co ci powiem - poprosił Sivert. - Nie chciałbym się mieszać do

twojego życia. Ja, może bardziej niż większość ludzi, uważam, że każdy ma prawo
decydować o sobie. Ty także masz takie prawo. To właśnie chcę ci powiedzieć, bo moim
zdaniem robisz coś, czego nie uważasz za właściwe i słuszne. Jesteś na najlepszej drodze,
ż

eby wpakować się w coś, czego tak naprawdę nie chcesz, bo sądzisz, że nie ma dla ciebie

drogi odwrotu. Ale ja chcę ci powiedzieć, że taka droga istnieje - dodał z naciskiem. - Dobrze
wiesz, że mama i Havard zajmą się zarówno tobą, jak i dzieckiem. I w głębi duszy wiesz
zapewne również, że i Bóg zechce ci wybaczyć, Ruth. Nie będziesz stracona, jeśli uznasz, że
lepiej jest odmówić Samuelowi. To nie on jest Bogiem, Ruth. To nie on ma prawo cię
osądzać.

Ruth nie odpowiadała, tylko łzy cicho spływały po jej twarzy.
- Ale ja nie mam prawa... - zaczęła udręczona. - To przecież jest dobry człowiek...
- Naprawdę?
Ruth mocno zagryzła dolną wargę.
- Czy ty coś wiesz? - wykrztusiła przerażona. - Czy ktoś we dworze się czegoś domyśla...

czy to mama coś ci powiedziała...?

- A co mama mogłaby mi powiedzieć? - spytał Sivert, czując, że żołądek zaciska mu się

ze zdenerwowania. - Co tu się dzieje?

Ruth spojrzała na niego zapłakanymi oczyma. Zarzuciła mu ręce na szyję i wtuliła się w

niego rozpaczliwie.

- Bo on... on...

Nagle umilkła i zasłoniła usta dłonią.
- Nie, to nic takiego - bąknęła cicho. - Nic, o czym należałoby rozmawiać.
Sivert siedział bez ruchu i milczał. Z wolna zaczynało do niego docierać, że Samuel

Langmo być może jest nie tylko człowiekiem nadętym i dwulicowym, ale że nie zachowuje
się też wobec jego siostry tak, jak powinien. Sivert słyszał, że dzieją się różne rzeczy również
w środowisku, do którego należy Samuel. Trudno mu jednak było uwierzyć, że coś takiego
może się odnosić do misjonarza. Wtedy nawet Ruth zrozumiałaby, że coś jest grubo nie w
porządku, i być może powiedziała rodzicom.

- Ruth!
Uniósł jej mokrą twarz ku sobie i wpatrywał się w nią natrętnie.
- Jeśli Samuel robi coś, co twoim zdaniem jest nienormalne. .. jeśli on... nie powinnaś

wierzyć, że on wszystko robi w imię Boże, Ruth. Są ludzie chorzy... ludzie, którzy...

Nagle jakby jakieś tamy w duszy Ruth puściły. Oparła głowę o pierś Siverta i szlochała

tak, że cała się trzęsła. On obejmował ją, ale w głowie kręciło mu się ze strachu i gniewu. Coś
jest mocno nie w porządku. Strasznie nie w porządku. Na tyle znał Ruth, żeby się domyślać.

- Pozwól mu odejść - wyszeptał cicho z wargami przy jej policzku. - Pozwól mu odejść,

Ruth. To wszystko jest jakieś chore.

- Ja nie mogę - szlochała Ruth głośno. - Ja mu się oddałam. .. zostaliśmy sobie poślubieni

wobec Boga...

- Nie, nie zostaliście - zaprotestował Sivert. - Poślubiona zostaniesz trzeciego dnia świąt w

kościele, Ruth. Ani dnia wcześniej. Dobrze o tym wiesz.

- Ale ja jestem w ciąży...
- No to co? Wiele dziewcząt przed tobą też było - uspokajał Sivert. - Myślisz, że nie

byłoby lepiej dla ciebie i dla dziecka, gdybyście mogli żyć w spokoju tutaj we dworze bez...

- Ale co ludzie powiedzą? - szeptała zrozpaczona.
- Tym nie powinnaś się przejmować - odparł Sivert. – Oni i tak będą gadać. I nie o

ludzkim gadaniu powinnaś myśleć przede wszystkim, Ruth. Ani nawet o sobie samej. Ale o
dziecku. Czy ty chcesz, żeby dziecko, które nosisz pod sercem, dorastało przy takim ojcu jak
Samuel? Tylko ty możesz na to odpowiedzieć, bo tylko ty znasz go na tyle dobrze.

- Ale on chyba nic złego dziecku nie zrobi - zastanawiała się Ruth cicho, niemal pytająco.

- Dziecku chyba nie...

- A zatem on tobie coś robi, tak?
Ruth zaczerwieniła się płomiennie i odwróciła wzrok.
- Jaki dom stworzycie razem, skoro on nie okazuje ci szacunku? Tylko ty możesz

wybierać w imieniu swojego dziecka, Ruth!

Przez dłuższą chwilę Ruth siedziała w milczeniu i skubała chusteczkę. Od czasu do czasu

ocierała nos rękawem. W końcu wstała. Było w niej coś bardzo zdecydowanego, kiedy
stanęła przed bratem.

- Na to już za późno, Sivercie - powiedziała tylko. - Ja wiem, że ty chcesz dla mnie

dobrze, jestem ci wdzięczna, że tutaj przyszedłeś. Ale jest za późno. Z mojego punktu
widzenia jest już za późno.

- Nigdy nie jest za późno, Ruth - zapewnił Sivert z uporem i on również wstał. - Nie jest

za późno, jeśli wiesz, że postępujesz słusznie.

- Ale ja zgrzeszyłam i muszę teraz dźwigać krzyż na własnych plecach - odparła. - Dla

mnie nie istnieje inne wyjście, Sivercie. Tak powiedziano w Biblii.

Usłyszeli kroki na schodach ze strychu i Ruth podskoczyła. Chwyciła ścierkę do

zmywania, namoczyła ją w wodzie i przemyła swoją zapłakaną twarz. Niespokojnymi rękami
przygładziła włosy i poprawiła bluzkę.

Do izby wszedł Samuel. Ogarnął wzrokiem scenę przed sobą: zapłakaną młodą

dziewczynę i jej poważnego brata o mrocznym spojrzeniu. Oczy obu mężczyzn spotkały się i

Sivert zrozumiał, że Samuel domyśla się, iż on przyszedł tutaj, żeby wyperswadować Ruth
małżeństwo z misjonarzem. Sivert poznał to po jego spojrzeniu. Było rozbiegane i niepewne.
A już myślał, że ma Ruth w swoich rękach, przemknęło Sivertowi przez głowę. Że nikt nie
zdobędzie się na to, by wywołać skandal, odwołując ślub na dwa dni przed terminem.

Sivert zastanawiał się, dlaczego właściwie Samuel zgodził się na to całe małżeństwo. Bo

przecież nie żeni się z Ruth z miłości, tego był pewien. Gdyby misjonarz był zdolny żywić
takie uczucia do kogokolwiek, to sam byłby innym człowiekiem i z pewnością już dawno
ż

onatym.

Matka, pomyślał Sivert. Matka to wszystko zaaranżowała. Nie ze złej woli, w to by nie

uwierzył. Chciała tylko chronić Ruth przed wstydem zostania samotną matką. Chciała
oszczędzić wrażliwej córce plotek i złej ludzkiej radości. I być może także wierzyła, że
pomaga Ruth dostać tego, którego dziewczyna pragnie. Samuel poddał się temu ze strachu
przed współwyznawcami i zwierzchnością, Sivert był w stanie to zrozumieć. Misjonarz chciał
wyjść z całej sprawy z honorem. Chociaż honor. .. ten człowiek jednak potrafi się wykręcić z
przykrej sytuacji, uważał Sivert. Ciekawe, jaką to historię zaserwował swoim przełożonym,
chętnie bym się dowiedział. Być może nawet Samuel powiedział im, że żeni się z dziedziczką
wielkiego dworu. I chyba sam w to wierzy. Był dziwnie zainteresowany sprawami
dziedziczenia, przypomniał sobie Sivert i wpił ponure spojrzenie w Samuela.

Samuel przygładził ręką lekko potargane włosy i wyprostował się. Nagle stał się zupełnie

innym człowiekiem. Zaczął się nawet uśmiechać.

- Cóż widzę, mamy gości? - rzekł przyjaźnie, spoglądając na Siverta.
- Tak, Sivert wstąpił do nas - przyznała Ruth cicho.
- A nie poczęstujesz gościa kawą?
- Dziękuję, ale już piłem u rodziców - odparł Sivert. - Wstąpiłem po prostu, żeby

porozmawiać trochę z siostrą.

- I porozmawialiście?
- Tak, porozmawialiśmy - rzekła Ruth krótko. - Sivert właśnie wychodzi. Zresztą my też

niedługo pójdziemy na obiad.

Sivert spoglądał na Ruth przez dłuższą chwilę. Gniew i rozpacz dławiły go w gardle. Teraz

wiedział, że Ruth jest na najlepszej drodze, żeby zmienić swoje życie w piekło. Swoje i życie
tego dziecka, które nosi. Ruth dobrze o tym wie, tego akurat był pewien. Mimo wszystko to
zrobi, żeby przebłagać Pana Boga. To wszystko dlatego, myślał Sivert, choć trudno mu było
pojąć, że siostra jest aż taka głupia.

Skinął głową Samuelowi i ruszył ku drzwiom. Tam odwrócił się jeszcze raz, ale Ruth nie

chciała już na niego patrzeć. Sztywna i przestraszona stała przy wanience do zmywania.
Sivert wyszedł i głośno zatrzasnął za sobą drzwi.

Na ganku zatrzymał się jeszcze na chwilę. Czuł się bezradny, wściekły i przerażony. Nagle

z całej siły uderzył pięścią w ścianę tak, że aż zadzwoniło.

- Niech cię diabli wezmą - syknął, spoglądając ku drzwiom domu dziadków, za którymi

został Samuel. - Zarówno ciebie, jak i tego twojego Boga, na którego wciąż się powołujesz!

- Czy on miał jakiś specjalny interes? - spytał Samuel, podchodząc do Ruth.
Dziewczyna potrząsnęła głową i odwróciła się do stołu, zaczęła go wycierać, choć i tak był

wystarczająco czysty. Samuel położył jej ręce na ramionach. Odwrócił ją ku sobie i pogłaskał
po policzku.

- Ale ty płakałaś? - zauważył łagodnym głosem. - Czy coś się stało, moja kochana?
- Nie... nie, to... nie, ja tylko...
Samuel przyciągnął ją do siebie i ukrył twarz w jej włosach.
- Moja kochana, mała Ruth - mówił cicho. - Nie chcę, żeby ktoś sprawiał ci ból.
- On mi nie sprawił bólu - mruknęła Ruth. - Sivert nigdy by mi nie zrobił nic złego.

Była przygotowana na to, że zaraz znajdzie się w krzyżowym ogniu pytań Samuela. Może

nawet ją uderzy. Tymczasem on był czuły i pełen życzliwości. To kompletnie zbiło ją z tropu.

- Dla twojej rodziny to chyba nie jest łatwe, że wychodzisz za mąż - stwierdził. -

Wszystko dokonało się tak nagle, w dodatku prawie wcale mnie nie znają. To zrozumiałe, że
się martwią. A jeszcze ty jesteś taka blada i chuda - ciągnął, unosząc jej twarz ku sobie. - Ja
ich rozumiem - powtórzył. - Myślą pewnie, że jesteś nieszczęśliwa i niepewna, że to dlatego...

Ruth nie odpowiadała. Stała tuż przy nim, czuła silny uścisk, troskę i płynące od niego

ciepło. Poddawała się ciepłym dłoniom, które ją czule głaskały.

- Mam nadzieję, że zjesz chociaż trochę na obiad - mówił. - Bądź grzeczną dziewczynką i

zjedz odrobinę. Dla mnie i dla naszego dziecka - prosił i uśmiechał się do niej łagodnie.

Delikatnie położył rękę na jej lekko wypukłym brzuchu. Ruth stała przy nim i zupełnie nie

miała pojęcia, co o tym sądzić. Była przygotowana na wszystko, ale nie na tyle życzliwości i
dobroci.

- Wszystko będzie lepiej, jak już weźmiemy ślub - tlumaczył, całując ją w czoło. - Teraz

jesteś spięta i chyba jednak trochę niepewna. Ale to nic dziwnego. To przecież poważny
wybór, wybór na cale życie, kiedy człowiek musi komuś powiedzieć „tak". Rozumiem to,
moja kochana.

- Ale przecież ja powiedziałam tak już dawno temu - przypomniała Ruth cicho. - Wtedy...

wtedy, kiedy my...

- Mimo wszystko powiedzieć tak w kościele, publicznie, to zupełnie coś innego -

tłumaczył Samuel cierpliwie. - Ja wiem, że później będziesz się czuła lepiej. Bo ty taka jesteś
- uśmiechnął się. - Dla ciebie wszystko musi być tak jak powinno. I zapewniam cię, że nikt
nie cieszy się bardziej z tego powodu niż ja.

Poprowadził ją do kanapy.
- Usiądź sobie - powiedział. - Mam coś dla ciebie. Coś, co zamierzałem ci dać w dniu

ś

lubu. Myślę jednak, że mogę to zrobić teraz.

Otworzył stary sekretarzyk i wyciągnął małą ukrytą szufladkę. Kiedy wrócił do Ruth,

usiadł przy niej na kanapie i położył na jej dłoni maleńkie niebieskie pudełeczko. Ruth
spoglądała to na pudełeczko, to na niego. Samuel uśmiechał się i głaskał czułą dłonią jej
policzek.

- No otwórz - zachęcał.
W pudełeczku na podkładzie z białej waty leżał złoty łańcuszek ze ślicznym krzyżykiem.

Ruth wstrzymała oddech.

- Ależ Samuelu... to naprawdę zbyt wiele.
- Nie dla tej, która niedługo stanie ze mną przed ołtarzem - oznajmił. - Dla tej, którą

kocham - dodał z uśmiechem.

Wziął łańcuszek w palce i założył jej na szyję. Przesunął na bok długi warkocz tak, by móc

zapiąć zameczek. Ruth dotknęła dłonią szyi i poczuła na skórze chłodny metal.

- Dziękuję - wykrztusiła cicho. - Jesteś naprawdę bardzo hojny, Samuelu.
On przyciągnął ją do siebie i mocno trzymał. Wciąż gładził ją po plecach. Ruth wstydziła

się, że mogła w niego zwątpić. Ten mężczyzna teraz to jest jej Samuel. On taki właśnie jest,
myślała, ciepły, szczodry i dobry. Ten właściwy.

Wieczór był długi i bardzo przyjemny. Ruth jest jak odmieniona, myślał Sivert.

Uśmiechała się, raz po raz dotykała ręki Samuela. Sivert nie pojmował, co się stało, dopóki
nie dostrzegł krzyżyka mieniącego się na odkrytej szyi siostry. A zatem misjonarz
przestraszył się, że jego sytuacja jest niepewna, pomyślał z obrzydzeniem. Sięgnął więc po
swoje srebrniki. Zawiesił na szyi Ruth judaszowy krzyżyk. Niestety Sivert nie mógł jej tego
powiedzieć. Akurat w tej chwili nie chciałaby go słuchać i nie zrozumiała, o co mu chodzi.
Ale nadejdzie dzień, kiedy łuski będą musiały opaść z jej oczu.

Sivert westchnął i ujął rękę Tordhild. Nagle ogarnęło go pragnienie, by zostać z nią sam na

sam. By oboje mogli płakać nad zagubioną duszą.

- Ja myślę, że czas już spać - powiedział, wstając. - Wczoraj położyliśmy się bardzo

późno, a czeka nas jeszcze wiele długich wieczorów. Dobranoc.

- Co się stało? - spytała Tordhild, kiedy znaleźli się na ganku.
- Chodzi mi o Ruth - wykrztusił ochryple. - Ona oddaje się we władanie diabłu.
- Ależ Sivercie...
- Jeszcze wspomnisz moje słowa - rzekł, wchodząc na schody. – Ale ja nie mogę jej od

tego odwieść.

- Ależ Sivert, chyba nie jest aż tak źle - próbowała pocieszać go Tordhild, obejmując go

ramieniem w pasie.

- Jest gorzej, niż myślisz - odparł cicho.

W chwilę później wstał również Samuel.
- Myślę, że my też się pożegnamy - oznajmił. - Ruth potrzebuje odpoczynku.
Ruth poczuła, że serce dosłownie skacze jej do gardła. Czego on znowu zażąda od niej

dzisiejszego wieczora? Wstała wolno, kolana się pod nią uginały.

On jednak przystanął na strychu przy drzwiach do jej sypialni i objął ją czule.
- Śpij dobrze, najdroższa - wyszeptał. - I niech Bóg cię błogosławi.
Potem odwrócił się i poszedł do siebie.
Ruth stała bez słowa, nie była w stanie zrozumieć, co się dzieje. Nawet jej nie tknął! Nie

próbował do niczego zmuszać. Był po prostu dobry. Z wolna jej serce zaczęła przepełniać
wdzięczność.

- Samuelu - rzekła cicho i pobiegła za odchodzącym. - Tak bardzo cię kocham. I nie ma

we mnie niepewności. Już nie - westchnęła uszczęśliwiona i zarzuciła mu ręce na szyję.

On przytulił ją mocno i uśmiechał się nad jej ramieniem. Wygrał oto starcie z Sivertem

Stornesem. Ruth należy do niego!

ROZDZIAŁ 6.

Mali obudziła się o świcie, bo słyszała hałasy dochodzące z kuchni. Był drugi dzień świąt,

dzień przed weselem. Bo jednak wesele się odbędzie, domyśliła się tego natychmiast, kiedy
wczoraj Sivert wrócił do domu.

- Ruth jest jak zaczadziała - powiedział do Mali. - Rozmawialiśmy długo i ona nawet

płakała. Tam dzieje się naprawdę coś bardzo złego, tyle zdołałem zrozumieć. Ona jednak nie
odważyła się nawet pisnąć, o co chodzi.

Patrzył na Mali i palcami przeczesywał włosy. Oczy mu pociemniały z frustracji i

rozpaczy.

- Całą noc dzisiaj myślałem - ciągnął dalej. - Czy ty nie zauważyłaś, żeby Samuel... że on

się odnosi źle do Ruth?

- No wiesz, co to znaczy źle - zastanawiała się Mali niepewnie. - Widzę przecież, że ona

nie wygląda na zadowoloną. Nawet niekiedy robi wrażenie kompletnie wystraszonej. Ale
misjonarz jest taki dominujący - westchnęła zmartwiona. - Nie pomyślałabym jednak, że
mógłby...

Przyglądała się Sivertowi z niepokojem we wzroku.
- A jak ty sądzisz, co on mógłby jej robić? - spytała cicho, nie przestając na niego patrzeć.
- Nie, no nie wiem. Ale zdarzało mi się słyszeć o takich jak on, którzy głoszą co innego

zwyczajnym ludziom, sami zaś prowadzą zupełnie inne życie. Ludzie chorzy na władzę,
człowiek nigdy nie wie, czego się po nich spodziewać.

- Chyba nie myślisz, że on mógłby podnieść na nią rękę? - Mali wpatrywała się w Siverta

przerażona. W jej oczach było niedowierzanie i strach.

- Ty chyba wiesz lepiej niż większość ludzi, co mężczyzna może zrobić swojej żonie -

odparł Sivert, wpijając w nią wzrok. - I podnieść rękę, i zmuszać ją do...

Umilkł i głośno wciągnął powietrze.
- Zrozumiałem przecież to i owo, kiedy ostatnio byłem w domu - dodał. - Nie

powiedziałaś mi za wiele i nie chciałaś się wdawać w szczegóły, aleja i tak swoje
zrozumiałem. Zresztą gdzie indziej też widziałem i słyszałem podobne rzeczy.

- Nie! On nie może...
Stłumiony krzyk wyrwał się z gardła Mali. Nagle pojawiły się wspomnienia o tym, co

musiała znosić ze strony Johana. Również w sypialni. Na myśl o tym zaczęła dygotać. Chyba
Samuel nie jest taki jak Johan?

- On jest misjonarzem, Sivert - powiedziała, ujmując syna za rękę, jakby szukała u niego

pociechy i wsparcia. - Jest kimś, kto... kto powinien żyć zgodnie z nakazami Biblii i...

- To, że jest misjonarzem, nie ma tu żadnego znaczenia - odparł Sivert. - Tacy zresztą

często są najgorsi, bo oni to wszystko robią w imię Boże. Ja nie sądzę, że wszyscy są tacy.
Spotkałem wśród nich wielu uczciwych ludzi. I dobrych, którzy pragną dobra dla swoich
bliźnich. Którzy niosą im pociechę i nadzieję na zbawienie. Spotkałem jednak wielu takich
jak Samuel. Oni istnieją wszędzie, zarówno w miastach, jak i na wsiach. Straszą ludzi takich
jak Ruth, odbierają im szacunek dla samych siebie oraz zdrowy rozsądek. I on mi właśnie na
takiego wygląda ten cały Langmo. W każdym razie takie na mnie robi wrażenie - dodał
ponuro.

- Ale... ale czy my coś możemy zrobić? - pytała Mali w rozpaczy. - On może zniszczyć

Ruth życie, jeśli... ona nie jest na to wystarczająco silna.

Pomyślała teraz, ile ją kosztowało przeżycie tych lat z Johanem. A Ruth nie ma takiej siły

jak ja, stwierdziła ze zgrozą. Ona sama zniosła wszystko, bo była do tego zmuszona. Musiała
chronić rodzinę. A mimo to nie wyszła z tego małżeństwa cało. Grzech pierworodny będzie ją
prześladował do końca życia. Do końca życia będzie na niej spoczywać odpowiedzialność za
to, by konsekwencje jej grzechu nie wyrządziły więcej szkody bliskim, niż się to już stało.
Zdawała sobie jednak sprawę z tego, że nie jest panią swego losu. Grzech pierworodny okazał
się od niej silniejszy. Rozchodził się niczym kręgi na wodzie i obejmował przyszłość całych
pokoleń, a ona musiała się temu przyglądać bezradnie.

- Moglibyście jej zabronić tego małżeństwa - podpowiedział Sivert. - Ona ma tylko

osiemnaście lat i nie jest jeszcze w pełni dorosła w rozumieniu prawa. Jeśli więc
zaprotestujecie przeciwko temu małżeństwu, to będzie musiała... będzie przynajmniej musiała
poczekać, tak myślę. Może się zastanowi. Może tymczasem odzyska zdrowy rozsądek.
Otworzą jej się oczy i zobaczy, kim właściwie jest ten jej Samuel Langmo - mruczał Sivert.

- Zabronić jej? Ależ my nie możemy tego zrobić - wyjaśniła Mali, spoglądając na Siverta.

- Myśmy podpisali i wysłali prośbę o zgodę na to małżeństwo. Tak jest, byliśmy do tego
zmuszeni, bo Ruth rzeczywiście ma dopiero osiemnaście lat. Zresztą to tylko formalność,
zwłaszcza że ani Havard, ani ja nie zgłaszaliśmy żadnych pretensji. Nie mogliśmy jej przecież
zabronić, Sivercie - powtórzyła Mali, patrząc na niego z rozpaczą. - Nie mogliśmy tego
zrobić, skoro ona... i wtedy nie mieliśmy pojęcia, że on jest taki, jak myślisz. Poza tym i ona...
ona też powinna zareagować sama, gdyby Samuel... gdyby on...

Znowu zalała ją fala wspomnień. Przecież ona też o wszystkim milczała. A później, w

miarę upływu czasu, zdała sobie sprawę, że większość kobiet przeżywających podobne udręki
zachowuje się tak samo. Żadna z nich nic nie mówi. Dlaczego Ruth miałaby postąpić inaczej.
Zwłaszcza że sama twierdzi, iż zasłużyła sobie na taki los, bo zgrzeszyła.

- W każdym razie ja nic więcej zrobić nie mogę - poinformował Sivert. - Ona jest

zdecydowana stanąć jutro przed ołtarzem.

Mali skinęła głową.
- Dziękuję ci mimo wszystko - wyszeptała i puściła jego rękę.

Właściwie to powinna pomagać w domu w przygotowaniach do wesela. Zamiast tego Mali

wzięła Johannesa i wyszła na dwór. Czuła, że potrzebuje powietrza. Musi zrobić coś innego,
nie tylko krzątać się po domu i martwić. Poza tym było dla niej ważne, by możliwie jak
najlepiej wykorzystać czas z wnukiem. Wizyta dziecka jest zbyt krótka, wydawało jej się
więc, że powinna spędzać z nim wszystkie drogocenne chwile, niezależnie od tego, że
szykuje się wesele.

Dzień był pogodny, mroźny i cichy.
- Dokąd idziemy? - spytał Johannes, z zainteresowaniem podnosząc wzrok ku babce.
- Pomyślałam sobie, że może trochę pojeździmy na saneczkach - zaproponowała Mali. -

Albo możemy robić coś innego, co ty byś chciał?

- Na sankach jeździłem już wczoraj z mamą - rzekł. - Bo te sanki, które od was dostałem,

są naprawdę śliczne - pośpieszył z wyjaśnieniami. Najwyraźniej się przestraszył, że babka
pomyśli, iż nie jest zadowolony z prezentu. - Później jeszcze będziemy dużo jeździć. Ale
teraz najchętniej poszedłbym do zwierząt.

Znowu spojrzał na Mali pytającym wzrokiem. Ona uśmiechnęła się i pogłaskała go po

policzku. Sama powinna się była domyślić, dokąd chłopiec chciałby pójść. Oczywiście, do
zwierząt.

- W takim razie idziemy do obory - rzekła, biorąc go za rękę. - I powiem ci, że być może

czeka tam na nas pewna niespodzianka - dodała.

- Niespodzianka? - Johannes patrzył na babkę promiennym wzrokiem. - Co to takiego?
- No, nie jestem taka całkiem pewna, ale wydaje mi się, że dzisiejszej nocy stara kotka

urodziła małe kocięta.

Johannes stanął jak wryty. Oczy robiły mu się coraz większe.
- Urodziła kocięta? Całkiem sama w oborze?
- Nasza stara kotka taka jest - wyjaśniła Mali. - Wiele zwierząt tak się zachowuje, widzisz,

one najchętniej zostają same, kiedy mają urodzić młode. Ze zwierzętami jest inaczej niż z
ludźmi.

- Ale ona pewnie musiała cierpieć, biedna stara kotka - zmartwił się Johannes i ruszył

pośpiesznie w stronę obory. - No i kto jej daje jeść, kiedy musi tam leżeć sama i pilnować
swoich dzieci?

- Jeśli naprawdę urodziła kocięta, to zaniesiemy jej mleka, ty i ja - obiecała Mali. - Poza

tym jednak ona daje sobie radę sama. Łapie myszy i...

- No ale wtedy myszy umierają!
Johannes patrzył na nią wciąż tymi wytrzeszczonymi szeroko oczyma.
Mali ukucnęła obok wnuka. Wzięła jego ręce w swoje.
- Tak to już jest - westchnęła. - Niektóre zwierzęta zjadają się nawzajem, przecież wiesz. I

ludzie też jedzą zwierzęta, my również.

Chłopiec patrzył na nią i w jego ciemnych oczach pojawiły się błyski.
- Nie powinniśmy tego robić - oznajmił cicho. - Biedne zwierzęta.
- Ale Bóg tak wszystko urządził, Johannes - mówiła Mali łagodnie.
Przyciągnęła go do siebie i mocno objęła.
- Twój tata też taki był - powiedziała. - On chciał, żebyśmy hodowali wszystkie zwierzęta,

jakie się urodzą. Ale przecież tego robić nie możemy. Bóg dał nam zwierzęta i ryby, żebyśmy
mieli co jeść. Myślę jednak, że nie powinniśmy się więcej nad tym zastanawiać, co? -
uśmiechnęła się i wyprostowała. - Nie sądzisz, że powinniśmy zakraść się na palcach do
obory i zobaczyć, czy stara kotka rzeczywiście ma młode?

Wzrok chłopca znowu się rozjaśnił, Johannes z entuzjazmem pokiwał głową.

- A wiesz, gdzie ona może być? - spytał.
- Och tak, zawsze wybiera sobie takie jedno miejsce w kącie, znosi tam słomę i siano,

przygotowuje coś w rodzaju gniazda, kiedy spodziewa się młodych. Jest im tam dobrze i
ciepło. A w oborze są krowy i pilnują wszystkich.

- Kotka się pewnie ucieszy, kiedy przyjdziemy. My możemy pilnować jej dzieci i dbać o

nie. Krowy przecież tego nie potrafią, chyba rozumiesz.

- Ale ona chyba nie chce - wtrąciła Mali. - Wolałaby radzić sobie sama i zostać z dziećmi

w spokoju. Chociaż na twój widok na pewno się ucieszy.

Chłopiec spojrzał na nią z uśmiechem.
- Oczywiście, że się ucieszy - potwierdził. - Ona mnie przecież zna. Wie, że nigdy bym jej

nie zrobił nic złego.

Mali nie była taka całkiem przekonana, czy stara kotka wie, ona sama jednak wiedziała na

pewno, że Johannes nawet muchy by nie zabił. Ścisnęła jego rączkę i razem wkroczyli do
obory. Jest tak jak kiedyś, dawno temu, pomyślała Mali wzruszona. Jak w czasach Siverta.

Znaleźli kotkę tam, gdzie Mali znajdowała ją zawsze, kiedy na świat przychodziły kocięta.

Leżała teraz na boku w dołku wygrzebanym w sianie, z trzema kociętami przy piersi.

Mali i Johannes ostrożnie ukucnęli obok. Kotka spojrzała, nie ruszyła się jednak, widząc,

ż

e to Mali.

Johannes ukląkł i wpatrywał się jak zaczarowany.
- Jakie one malutkie i śliczne - wyszeptał po chwili. - Nigdy przedtem nie widziałem

malutkich kotków.

Popatrzył na Mali. Złote plamki mieniły się w jego oczach.
- Czy ona się rozgniewa, jakbym jednego pogłaskał? - spytał.
- Nie, nie pogniewa się - zapewniła Mali. - Możesz nawet jednego wziąć w ręce.
Ostrożnie uniosła jedno z kociąt i złożyła je w dłoniach Johannesa. Chłopiec oddychał

ciężko i bardzo ostrożnie dotykał małego zwierzątka.

- On nie ma oczu - wyszeptał przestraszony, spoglądając na babkę.
- Nie, jest taki maleńki, że nie może jeszcze otworzyć oczu - wyjaśniła Mali. - Z małymi

kociętami tak zawsze jest. Otworzą oczy dopiero za jakiś czas. I wtedy będą jeszcze
ładniejsze - uśmiechnęła się.

Johannes uniósł kotka do twarzy. Dotykał wargami mięciutkiego futra i wzdychał. Siedział

tak długo, całkiem bez ruchu.

- Czy mógłbym jednego dostać? - spytał nagle.
Mali spojrzała na wnuka zaskoczona. Zwykle we dworze nowo narodzone kocięta nie

miały długiej przyszłości. Jeden z parobków pozbawiał je życia, jak tylko zostały znalezione.
Nie mogli mieć dworu pełnego kotów, a kotka z latami stawała się coraz bardziej
produktywna. Mali już miała nadzieję, że kocica jest za stara na kolejne młode, za każdym
razem jednak się myliła.

- Ale przecież nie możesz zabrać kotka do Oslo - rzekła niepewnie, żeby go nie urazić. - I

te tutaj są zbyt maleńkie, by jechać z tobą za kilka dni. Zginęłyby po drodze, Johannes.
Zresztą nie wiem, co twoi rodzice by na to powiedzieli...

- Ja ich bardzo poproszę - rzekł, patrząc na nią oczyma pełnymi łez. - Ja zawsze chciałem

mieć zwierzątko, ale...

- Ale taki kot musi wychodzić na dwór, przecież wiesz - tłumaczyła Mali. - Kot jest

przyzwyczajony do swobody. A w mieście, gdzie tyle samochodów, tramwajów i mnóstwo
ludzi... nie bardzo by pewnie wiedział, gdzie się podziać.

- Przecież może mieszkać z nami w domu - wtrącił Johannes pośpiesznie. - Ja będę się

nim opiekował, będzie mógł biegać po salonie i...

- No a kiedy wyjedziecie za granicę?

Chłopiec głaskał i głaskał małego kotka. Mali widziała, że łzy spadają na drobne ciałko

zwierzątka i na ręce wnuka.

- Ja myślę, że mógłbyś sobie wybrać jednego i on tutaj zostanie - zaproponowała

pośpiesznie, obejmując dziecko. - Ja będę się nim zajmować, dopóki nie przyjedziesz
następnym razem. Chciałbyś tak, Johannes?

Buzia chłopca się rozjaśniła. Otarł nos rękawem.
- Można by tak? - spytał i popatrzył na nią z wielką nadzieją. Wciąż jeszcze łzy mieniły

się na jego długich rzęsach. - Ale on będzie tylko mój, prawda? Ty będziesz się nim tylko
opiekować, jak ja stąd wyjadę.

- Oczywiście, że tak - zapewniła Mali. - Kotek będzie tylko twój. Będziesz mógł nadać

mu imię, zanim wyjedziesz.

Zastanawiała się, co Havard na to powie. Nie mówiąc już o Ingeborg, która nie była

zadowolona nawet z tej jednej starej kotki, kręcącej się po obejściu. Z pewnością wszyscy
stwierdzą, że wystarczy nam ten jeden kot, którego już mamy, myślała Mali. Ale to nie ma
znaczenia. Johannes dostanie swojego kociaka. Nikt jej nie odbierze tej radości, że może mu
dać coś, czego chłopiec tak szczerze pragnie. Poza tym nikt nie wie, jak długo jeszcze stara
kotka pożyje, a jakiegoś kota we dworze Mali jednak chciała mieć. Była do tego
przyzwyczajona od najwcześniejszej młodości. To też może wykorzystać jako argument,
gdyby się okazało konieczne.

- No to którego byś chciał? - spytała, podnosząc dwa pozostałe kotki.
Johannes patrzył na nie błyszczącymi oczyma. Jego brudne ręce głaskały wszystkie po

kolei.

- A mógłbym dostać wszystkie trzy? - spytał, nie odrywając oczu od zwierząt.
Mali potrząsnęła głową.
- Nie, trzy to stanowczo za dużo - zaprotestowała. - Najlepiej będzie, jak wybierzesz

jednego. Trzy to naprawdę dla ciebie zbyt wiele. Dla mnie zresztą też - dodała. - Bo to ja
mam się nimi opiekować, kiedy wyjedziesz...

Johannes przyjął to do wiadomości.
- No dobrze, bo pewnie później ona będzie miała młode i wtedy zachowamy wszystkie i...
- Zobaczymy, jak to będzie - uśmiechnęła się Mali.
Nie przypuszczała, że mały wybiegnie myślą tak daleko w przyszłość. Będziemy mieć

problemy, jeśli jego kotek doczeka się młodych do następnej wizyty swojego właściciela. Ale
znajdzie się na to jakaś rada. Zrobi się z nimi porządek tak, żeby chłopiec nie widział i nie
odczuwał bólu. Mimo wszystko zamierzała dotrzymać obietnicy. A młodymi, które miałyby
się pojawić później, będzie się też później martwić. Teraz nie chciała o tym myśleć.

- No więc wybierz, którego byś chciał.
- A kto dostanie dwa pozostałe?
Mali spuściła oczy. Nie mogła wjawić, że zostaną pozbawione życia. Dziecko by nie

zrozumiało, że coś takiego jest w ogóle możliwe, Mali nie była w stanie powiedzieć mu
prawdy. Nie uwierzyłby, że można tak postępować, a ona chciała, żeby nie tracił jeszcze
dziecięcych złudzeń.

- Obiecaliśmy je naszym sąsiadom - skłamała.
- Więc i one będą miały dobrze? - dopytywał się Johannes.
- Oczywiście, tego możesz być pewien - odparła Mali z wielkim przekonaniem, nie

patrząc wnukowi w oczy.

- No to, kiedy znowu tu przyjadę, wezmę mojego kota i odwiedzimy tamte pozostałe -

rozpromienił się Johannes. - Wtedy będą mogły się spotkać, z pewnością im się to spodoba.
Są przecież rodzeństwem - dodał.

Mali wstrzymała oddech. To małe kłamstwo, którego się dopuściła, może jej w przyszłości

narobić kłopotu. Teraz musi koniecznie znaleźć ludzi, którzy wzięliby pozostałe kocięta, a nie

będzie to łatwe. W każdym dworze mają koty. Zajmie się jednak tą sprawą dopiero po
wyjeździe Johannesa. W każdym razie musi zadbać, żeby nikt nie pozbawił kociąt życia.
Jeszcze nie teraz.

- Rozumiem, że chciałbyś mieć kotkę? - spytała, żeby zmienić temat.
- No tak, bo kotka będzie mieć młode - uśmiechnął się Johannes wzruszony. - A to one nie

wszystkie są kotkami?

- Tego jeszcze nie wiem - powiedziała Mali. - Musimy zbadać.
Odwracała małe stworzonka i uważnie je badała. Johannes przyglądał się z

zainteresowaniem.

- Skąd ty wiesz, czy to kot, czy kotka?
- Po prostu widzę - odparła Mali. - Kotki i koty różnią się między sobą. Dokładnie tak jak

chłopcy i dziewczynki. Chyba wiesz.

Johannes skinął głową.
- Oczywiście, że wiem - odpowiedział rezolutnie. - Tata i ja mamy siusiaki, a mama i

dziewczynki nie.

No tak, to dziecko wie, co trzeba. Mali nie bardzo się zdziwiła. I jest to dla niego takie

naturalne, bo Sivert i Tordhild z pewnością w sposób naturalny z nim o tym rozmawiali, nie
robili żadnych tajemnic. Inne dzieci z pewnością tak by nie odpowiedziały, mimo że też z
pewnością wiedzą, na czym polega różnica. Zwykle ludzie z dziećmi o takich sprawach nie
rozmawiają. W każdym razie nie tutaj we wsi.

- Tym razem urodziła same dziewczynki ta nasza stara kotka - stwierdziła Mali. - Możesz

więc sobie wybrać, którą chcesz.

Johannes długo stal i przyglądał się trzem kłębuszkom. W końcu wskazał palcem na

złocistożółtawego kotka z białymi łapkami i białym krawatem.

- Chcę tę - oznajmił. - Nie żeby tamte nie były ładne, ale chciałbym mieć tę.
- A jakie nadasz jej imię? - spytała Mali.
Johannes podniósł kociątko, które sobie wybrał, i przytulił do niego policzek. Namyślał się

długo, aż między jego brwiami pojawiła się głęboka bruzda.

- Eliza - powiedział w końcu.
- Eliza? - Mali patrzyła na niego zaskoczona. - Dlaczego tak? Nigdy nie słyszałam, żeby

jakiś kot miał na imię Eliza.

- Tata gra taki utwór, który się nazywa Dla Elizy - wyjaśnił Johannes. - To bardzo piękny

utwór muzyczny. Słyszałaś może? Ja też umiałbym go zagrać - dodał. - Więc moja kotka
będzie miała swoją muzykę - opowiadał dalej. - Zagram jej to, kiedy przyjadę tutaj następnym
razem i przywiozę ze sobą swoje skrzypce. A teraz poproszę tatę, żeby on jej zagrał. Bo
przecież musimy urządzić prawdziwe chrzciny - dodał. - Polejemy jej głowę wodą i...

- Wody to ona chyba nie lubi - zaprotestowała Mali. - A poza tym jest taka maleńka, że

mogłaby się rozchorować, gdybyś ją zmoczył. Ale tata oczywiście może zagrać, a ty będziesz
ją tymczasem trzymał w rękach. To będą naprawdę uroczyste chrzciny.

Chłopiec zastanawiał się chwilę nad propozycją, w końcu skinął głową.
- Nie wiedziałam, że ty też umiesz grać - zdziwiła się Mali. Zdumiewało ją, że ani Sivert,

ani Tordhild o tym nie wspomnieli.

- I mam własne skrzypce - powtórzył Johannes. - Chciałem mieć i dostałem. Ale nie

jestem aż taki zdolny jak tata - dodał z dziecinną szczerością.

- No cóż, ale twój tata ćwiczy od bardzo dawna - wtrąciła Mali, próbując ukryć uśmiech. -

Czy chciałbyś również być muzykiem, jak twój tata?

- Tego jeszcze nie wiem - odparł Johannes beztrosko. - Ale chyba nie. Bardzo lubię grać.

Nie, kiedy dorosnę, to zostanę doktorem od zwierząt - ciągnął dalej, patrząc na Mali. - Taki
doktor nazywa się weterynarz - wyjaśnił. - Na świecie jest bardzo niewielu doktorów dla
zwierząt.

Mali przytaknęła. Chłopiec siedział z małym kotkiem przytulonym do policzka i wyglądał

tak pięknie, że Mali o mało się nie rozpłakała. Myśl o tym, że dziecko wkrótce wyjedzie,
powodowała ból w piersi. Bez niego w domu zrobi się tak cicho i pusto. Bardzo pusto.

- Myślę, że będziesz bardzo dobrym weterynarzem - uśmiechnęła się. - Jestem tego

pewna.

- Oczywiście - potwierdził bez skrępowania. - Będę dobrym doktorem.
Stara kotka uniosła głowę i miauknęła.
- Ona chce dostać z powrotem swoje dziecko - wyjaśniła Mali. - My natomiast weźmiemy

jej miseczkę i przyniesiemy trochę mleka od krowy, żeby mogła się napić czegoś dobrego i
ciepłego.

Johannes patrzył wielkimi oczyma, kiedy Mali wyciskała mleko z krowiego wymienia i

napełniała nim kocią miskę.

- A ja nie mógłbym spróbować? - spytał zaciekawiony i pochylił się ku niej.
- No to otwórz buzię - roześmiała się Mali.
Johannes otworzył i Mali skierowała strumień mleka prosto do jego ust. Poleciało

wprawdzie na boki, Johannes pośpiesznie ocierał rękawem to, co się rozlało.

- Smakowało ci? - spytała Mali.
Chłopiec kiwał głową i mlaskał.
- Kiedy przyjadę do domu, to wszystkim opowiem - mówił ze śmiechem. - Powiem im, że

piłem mleko prosto od krowy. Pewnie mi nie uwierzą. Oni tam w mieście myślą, że mleko to
się bierze z butelki.

Postawili miseczkę z mlekiem przy posłaniu starej kotki, po czym cicho wyszli z obory.

Na dworze ostre światło raziło ich w oczy.

- Muszę biec do domu i powiedzieć, że dostałem małą kotkę - oznajmił Johannes. - I

powiem tacie, żeby się przygotował, bo po południu będziemy ją chrzcić. Ale potem możemy
jeździć na sankach - uśmiechnął się, biorąc babkę za rękę.

Mali skinęła głową. Pomyślała o tym, co właściwie powinna teraz robić. Ale wesele

odbędzie się i bez tego. Wieczorem zrobię wszystko, co w ciągu dnia zaniedbałam,
pomyślała. Johannes zostaje u nas tylko przez kilka drogocennych dni.

- A co to za mały domek tam na dole? - Johannes nagle przerwał jej rozmyślania.
Patrzył w stronę fiordu i pokazywał szopę na łodzie.
- To jest szopa na łodzie - wyjaśniła Mali. - Trzymamy w niej też sprzęt potrzebny do

łowienia ryb.

- Chciałbym tam pójść - oznajmił stanowczo. - Chcę zobaczyć łódź.
- Ale na dole jest mnóstwo śniegu...
Mali poczuła dziwne ssanie w żołądku. Nie bardzo chciała prowadzić teraz Johannesa do

szopy na łodzie, choć niezupełnie wiedziała dlaczego. Jeśli przyjedzie tu w lecie, to z
pewnością będzie tam spędzał całe dnie. Będzie się kąpał i łapał kraby. Ale tyle zakazanych
wspomnień łączy się z tym budynkiem. Stać tak na dole z wnukiem Jo... nie była pewna, czy
jest już na to gotowa.

- Nie przejmuj się, przejdziemy przez ten śnieg - zapewniał Johannes. - Ja już chodziłem

po takim głębokim śniegu, że prawie nie było mnie widać.

Mali wolno skinęła głową.
- Pewnie, oczywiście, że przejdziemy - przytaknęła. - Biegnij teraz do domu i opowiedz o

kotku, a ja tu na ciebie poczekam.

Chłopiec zniknął na ganku, Mali zaś stała i spoglądała w stronę starej szopy. W jej pamięci

pojawiały się obrazy z przeszłości, ona i Jo przy tej szopie. Początek grzechu pierworodnego.
Torgrim. Na myśl o nim wstrząsnął nią dreszcz. I powrót Siverta do domu w tym roku we
wrześniu. Kiedy nagle stanął przy ścianie szopy, była pewna, że to cud.

Mali zdała sobie sprawę, że najważniejsze wydarzenia w jej życiu mają jakiś związek z tą

szopą. I dobre, i złe. A teraz ma iść tam z Johannesem. Tam, gdzie jego ojciec został poczęty
w gorączkowym akcie zakazanej miłości.

- Ja ci pomogę, babciu - zapewniał Johannes, kiedy wrócił. Wziął ją za rękę i oboje, brnąc

w głębokim śniegu, ruszyli w dół przez ogród. - Damy sobie radę, nie przejmuj się. Pomogę
ci i razem przejdziemy.

Mali kiwała głową i mocno trzymała jego rękę.
- No, jak ty mi pomożesz, to na pewno ze wszystkim sobie poradzę - uśmiechnęła się.
Ale jej serce pełne było łez.

ROZDZIAŁ 7.

Ane rozpaliła w pralni. W ten drugi dzień świąt potrzebowali mnóstwa gorącej wody, więc

z samego rana zawieszono nad paleniskiem największy kocioł. Dym z komina wyglądał
niczym długi, szary duch, unoszący się nad dworem w ten spokojny zimowy dzień.

Bo chociaż to święta, trzeba było we wszystkich pokojach powycierać kurze i pomyć

podłogi. Wielkie sprzątanie na wesele zostało zrobione w tygodniu przed świętami, ale wciąż
w domu kręciło się tylu ludzi, którzy wychodzili i znowu wracali, że trzeba wszystko umyć
od nowa, choć już może nie tak dokładnie. I przed obiadem w kuchni przed piecem
wystawiono dużą balię, by wszyscy mogli się wykąpać i umyć włosy.

- Coś ty, na Boga, robił? - roześmiała się Tordhild, gdy ukucnęła przed Johannesem, żeby

go rozebrać. - Jesteś kompletnie przemoczony i brudny, naprawdę potrzebujesz gorącej
kąpieli przed jutrzejszym weselem. Będziesz musiał się jutro bardzo ładnie ubrać.

- Wiesz, mieliśmy mnóstwo zajęć, Johannes musiał odwiedzić wszystkie zwierzęta -

tłumaczyła Mali. - Nie protestowałam, bo wiedziałam, że i tak wyląduje w balii.

- On tu jakiś czas temu wpadł zdyszany i opowiadał nam, że dostał malutkiego kotka -

ś

miała się Tordhild. - I że będziesz się tym kotkiem opiekować pod jego nieobecność.

- Mam nadzieję, że nie będziesz protestować? - Mali spojrzała pośpiesznie na synową. -

Ale on tak bardzo prosił...

- Nie, nie, to bardzo miło z twojej strony - przerwała jej Tordhild. - On zawsze pragnął

mieć jakieś zwierzątko, ale w mieście... no i my tyle jeździmy. Chociaż teraz to się pewnie
zmieni, kiedy Johannes pójdzie do szkoły. Sivert będzie musiał wyjeżdżać sam. Nie jest to,
niestety, sytuacja, której wyglądam z utęsknieniem - westchnęła Tordhild. - Ja nie czuję się w
mieście u siebie, rzadko wychodzimy z domu, żeby się z kimś spotkać. Będę więc prowadzić
samotne życie. Ale to, że Johannes będzie tu miał kotka, który na niego czeka, uważam za
bardzo dobre rozwiązanie.

Spojrzała pośpiesznie na Mali z błyskiem w oczach.
- I wiem już teraz, że ktoś będzie bardzo marudził, żebyśmy jak najszybciej znowu tu

przyjechali - uśmiechnęła się.

Na policzkach Mali pojawiły się rumieńce. Ona też o tym pomyślała, kiedy zaproponowała

Johannesowi kociaka. W innej sytuacji też by mu go nie odmówiła, musiała jednak przyznać,
ż

e taka myśl pojawiła się w jej głowie. I Tordhild to zrozumiała, wcale się zresztą z tego

powodu nie gniewała. Mali uśmiechnęła się do synowej z ulgą.

- Mam nadzieję, że wysłuchacie jego próśb - rzekła. - A jeśli ty zostajesz sama na dłuższy

czas, to przecież możesz po prostu wziąć Johannesa i przyjechać. Zawsze jesteś u nas
serdecznie witana, wiesz o tym dobrze.

Tordhild skinęła głową, ale nie powiedziała nic. Zaczęła ściągać z Johannesa sweter, ale

chłopiec wymknął się jej z rąk.

- Nie mogę się kąpać, dopóki nie ochrzcimy kotka - zaprotestował. - Chodźmy, tato. Ty

musisz zagrać. Obiecałeś mi - przypomniał.

Sivert trochę niechętnie kręcił głową, ale wstał z miejsca. Futerał ze skrzypcami leżał na

kanapie i Mali zrozumiała, że syn został powiadomiony o tym, co go czeka, już wówczas,
kiedy Johannes przybiegł tu z obory, uszczęśliwiony, że został właścicielem kociaka.

To było przed wyprawą do szopy na łodzie, pomyślała i poczuła skurcz w żołądku.
Bo dla Johannesa tam na dole łodzie były czymś nadzwyczajnym. Wchodził wysoko, jak

tylko mógł, czołgał się po ziemi i badał wszystko dokładnie, także sieci i inne wyposażenie
rybackie. Dla Mali zaś było to spotkanie z dawnymi wspomnieniami, które boleśnie paliły w
piersi. Starała się je od siebie odsuwać. Nie teraz, myślała. Nie teraz.

- Nie ma chyba na świecie drugiego kota, który by miał takie uroczyste chrzciny -

chrząknął Havard z kanapy.

- Czy ty też mógłbyś z nami pójść, dziadku?
Havard spojrzał na niego zaskoczony.
- Ja?
- Tak, i ty, mamo, i babcia, i... Johannes rozglądał się po izbie, żeby znaleźć jeszcze

więcej osób, które mogłyby uczestniczyć w ceremonii chrztu.

- Nie, ja myślę, że pójdziemy we troje, tylko ty, ja i twój tata zdecydowała Mali. - Starej

kotce by się nie podobało, gdybyśmy się zjawili tak tłumnie. Bałaby się o swoje dzieci,
musisz to zrozumieć.

Johannes zastanawiał się przez chwilę. Było oczywiste, że wymarzył sobie bardzo

uroczystą ceremonię w oborze. Między brwiami znowu pojawiła się głęboka bruzda, chłopiec
rozglądał się po izbie, potem jednak z powagą skinął głową.

- Masz rację, moglibyśmy ją przestraszyć - zgodził się. - Ale widzisz, mnie to ona już zna

- dodał i z dumą popatrzył Havarda. - Trzymałem w rękach jej dzieci. Ty będziesz musiał
poczekać do jutra, dopiero wtedy zobaczysz Elizę, i wszyscy i też. Ale ochrzcić musimy
kociaka dzisiaj, bo obiecałem to i tej małej, i starej kotce. One tam teraz pewnie leżą i
czekają.

Po tych słowach ruszył ku drzwiom.

Mali nie była pewna, czy Sivert rzeczywiście zechce to zrobić. Czy zabierze drogocenne

skrzypce do obory i będzie grał dla kota. Kiedy się jednak lepiej zastanowiła, to uznała, że nie
mógł odmówić Johannesowi. On rozpoznawał w synu wiele z samego siebie i wiedział bardzo
dobrze, co może dla niego zrobić. Mali w to nie wątpiła.

- Oczywiście, że chcę - odparł, kiedy zagadnęła go o to na podwórzu. - Pamiętam dobrze,

ile zwierzęta dla mnie znaczyły, kiedy byłem małym chłopcem. Zresztą nadal jest tak samo -
dodał. - Zwierzęta i natura... to jest ważna część mnie. I na zawsze tak zostanie. Johannes jest
do mnie podobny. Ja też bym się pewnie cieszył, gdyby... gdyby mój ojciec zagrał...

Przerwał i brnął dalej w głębokim śniegu. Mali też już nic więcej nie powiedziała. On w

tamtym czasie po prostu nie wiedział, kto jest jego ojcem, pomyślała i poczuła znajome ssanie
w żołądku. Odebrałam mu ich obu. I prawdziwego ojca, i tego, którego za ojca uważał.
Johana.

Mali stała w milczeniu przy ścianie obory. Johannes ukląkł obok posłania kotki. Przyniósł

ze sobą z domu białą ścierkę do naczyń. Rozpostarł ją sobie teraz na kolanach, ostrożnie
wyjął z gniazda rudawego kociaka i położył na białej ścierce. Jego brudna, mała rączka
spoczęła delikatnie na głowie zwierzątka. Z wody zrezygnował po tym, jak Mali mu
wytłumaczyła, że koty tego nie lubią. W końcu dał znak ojcu, który stał ze skrzypcami,
przygotowany.

- Kiedy ją ochrzczę, to ty zacznij grać - powiedział. Sivert z powagą skinął głową.

Napotkał wzrok Mali i uśmiechnął się. Szerokim uśmiechem, pełnym czułości i miłości dla
syna.

- Chrzczę ciebie i nadaję ci imię Eliza - mruczał Johannes wolno, klęcząc na sianie. -

Jesteś moja i tylko moja, i ja zawsze będę przy tobie. Amen.

Podniósł wzrok na ojca. Sivert oparł podbródek na pudle skrzypiec. Mali widziała chłopca

z kociakiem w mdłym świetle lampy pod sufitem. Dźwięki skrzypiec wypełniały oborę i
brzmiały niemal cudownie. Poczuła, że łzy zaczynają płynąć jej z oczu. Opierała się o zimną
ś

cianę i miała wrażenie, że znajduje się w katedrze. Nie mogła być przy Sivercie, kiedy brał

ś

lub. Nie było jej też wtedy, kiedy Johannes się urodził. Ani kiedy był chrzczony. Teraz

poczuła, że przeżywa to wszystko razem, że mimo wszystko może w tamtych wydarzeniach
uczestniczyć. Ocierała wierzchem dłoni mokrą twarz.

Kiedy ostatnie tony zamarły w oddali, Johannes uniósł kociaka do ust i leciutko ucałował.
- No to zostałaś ochrzczona, Elizo - powiedział i położył maleństwo przy boku starej

kotki. - Teraz jesteś moja.

- To były bardzo piękne chrzciny - uśmiechnęła się Mali i wzięła go za rękę.
- Tak, to prawda - przytaknął Johannes zadowolony. - Ale ona na to zasługuje - dodał.
Drugą rękę podał ojcu, który zdążył już ostrożnie włożyć skrzypce do futerału. I tak

wszyscy troje, trzymając się za ręce, wrócili do domu.

Johannes został wsadzony do balii. Rozkoszował się myciem w ciepłej wodzie i raz po raz

wychlapywał wielkie strumienie na podłogę. Ani chwili nie mógł usiedzieć spokojnie. Wziął
ze sobą do kąpieli parę kawałków drewna, które teraz były statkami. Amerykańskimi
statkami, jak objaśnił wszystkim dookoła. Myjka była górą lodową, a kostka mydła
błyskawicą, która spadała na statki i rozbryzgiwała wodę na wszystkie strony. Ingeborg
nieustannie musiała wycierać podłogę i wykręcać mokre ścierki, by za chwilę wszystko
zaczęło się znowu od początku.

Długo jednak nie mogło to trwać, bo wielu potrzebowało wody. Ruth musiała umyć włosy.

Wszyscy się wprawdzie kąpali przed wigilijną kolacją, tak jak wymaga tego zwyczaj, Ruth
jednak wolała zaczekać z myciem włosów. Chciała, żeby były świeżo umyte przed ślubem,
lśniące i pachnące.

- Powinniśmy umyć włosy Ruth przed obiadem - oświadczyła Mali. - Trzeba wielu

godzin, żeby wyschły, takie są długie i gęste. Zresztą po obiedzie nie będzie już na to czasu.
Musimy zacząć nakrywać stoły.

Odwróciła się w stronę młodszej córki, która razem z Tordhild siedziała w kucki przy balii

i bawiła się z Johannesem.

- Dorbet, sprowadź tu Ruth - poprosiła. - Powiedz, że będziemy myć jej włosy. I niech

przyniesie ze sobą suszone jagody jałowca, zaparzymy je i wypłuczemy włosy w wywarze.
Ona miała je u siebie przechowywać.

- Czy Ruth nie mogłaby sama raz umyć sobie włosów? - marudziła Dorbet.
- Przecież wiesz, ile to kłopotu - odparła Mali. - Sama też potrzebujesz pomocy,

przynajmniej przy płukaniu. A ja obiecałam Ruth, że tym razem jej pomogę. Jeszcze by tego
brakowało, przecież ona jutro bierze ślub - Mali zaczynała tracić panowanie.

- A dlaczego właściwie ona nam w niczym nie pomaga? - ciągnęła dalej Dorbet. -

Przecież to ona wychodzi za mąż, więc powinna też zrobić to i owo, a nie tylko siedzieć w
domu dziadków z tym swoim misjonarzem, kiedy my wszyscy...

- Dorbet!
Głos Mali brzmiał ostro.
- Powiedziałam Ruth, żeby się położyła przed obiadem i odpoczęła. Będzie nam pomagać

później. I postarajmy się zachować spokój - poprosiła stanowczo. - Chcę, żeby jutrzejszy
dzień był dla Ruth możliwie jak najpiękniejszy, żeby zapamiętała go na długo.

Dorbet podniosła się niechętnie i ruszyła ku drzwiom.

- O rany boskie, chyba zapamięta - mamrotała, przewracając oczami. - Wychodzić za mąż

za misjonarza! Tego nigdy nie zapomni.

Uciekła pośpiesznie, zanim matka zdążyła jeszcze raz na nią nakrzyczeć.

Wkrótce potem Ruth weszła do izby. W ręce trzymała słoik z suszonymi jagodami

jałowca. Już od dawna Mali nie widziała swojej starszej córki takiej zadowolonej i rumianej.
Dziewczyna po prostu promieniała. Mali przyglądała jej się zdumiona. Co to znowu się
dzieje? Sivert dawał do zrozumienia, że Ruth wcale się nie cieszy z zamążpójścia, ale nie
widzi możliwości wyplątania się z całej tej sprawy. Tymczasem jej niebieskie oczy po prostu
płoną szczęściem.

- Odpoczęłaś sobie trochę? - spytała Mali, głównie po to, by coś powiedzieć.
- Tak, leżałam od samego śniadania i teraz jestem w świetnej formie - zapewniła Ruth. -

Po obiedzie chciałabym wam pomagać. To niesprawiedliwe, że wy macie tyle pracy z mojego
powodu, a ja tymczasem...

Spostrzegła Johannesa w balii, podeszła do niego i ukucnęła. Oczy jej lśniły. Pewnie zdała

sobie sprawę, że wkrótce sama zostanie matką, pomyślała Mali. Pamiętała, jak ona wzruszała
się na widok dzieci, kiedy była w ciąży.

- Och, jaki jesteś czysty i śliczny - powiedziała Ruth, dotykając delikatnie głowy

Johannesa. Włosy chłopca kręciły się jeszcze bardziej, kiedy były mokre. Patrzył teraz na
ciotkę spod oka.

- Nie mogliśmy cię zaprosić, kiedy chrzciliśmy mojego kotka - tłumaczył, wypluwając

mydło z buzi. - Ale jutro będziesz mogła zobaczyć Elizę. Albo jeszcze dzisiaj po obiedzie -
dodał z nadzieją.

- Powinnaś wiedzieć, że Johannes dostał jedno z kociąt, które urodziła stara kotka -

tłumaczyła Tordhild. - Jakiś czas temu kociak został uroczyście ochrzczony.

- Och, chciałabym przy tym być - uśmiechnęła się Ruth. - Ale widzisz, jutro to ja biorę

ś

lub - wyjaśniła i pogłaskała Johannesa po policzku. - Może jednak uda mi się zobaczyć Elizę

pojutrze.

- Jutro nie będziesz miała czasu? Johannes przyglądał się Ruth badawczo.
- Myślę, że chyba nie - odparła Ruth ze śmiechem. - Jutro będę tylko piękną panną młodą.
- No to może dzisiaj po obiedzie?
- Przestań, Johannes - jęknęła Tordhild. - Ruth zdąży obejrzeć twojego kota, zanim

wyjedziesz. Tego możesz być absolutnie pewien. Ale teraz ona umyje włosy i potem nie
będzie już mogła chodzić do obory. Bo włosy nabrałyby zapachu obory, a to niedopuszczalne,
skoro ma stanąć przed ołtarzem jako panna młoda. Tego dnia musi być bardzo piękna,
szczęśliwa i pachnieć ładnie.

- Zapach obory też jest ładny - zaprotestował Johannes i niechętnie pozwolił, by matka

wyciągnęła go z balii.

- Akurat na ten temat zdania są podzielone - wtrąciła Dorbet, która nakrywała do stołu. -

Ja osobiście znam mnóstwo rzeczy, które pachną o wiele ładniej.

- To znaczy, że ty nie lubisz krów?
Johannes stał na podłodze owinięty w wielki ręcznik, wyszorowany do czysta, potargany i

zarumieniony od gorącej wody. Dorbet podeszła i poczochrała mu włosy.

- Oczywiście, że lubię krowy - uśmiechnęła się. - Ale ciebie lubię jeszcze bardziej. Jesteś

naprawdę świetnym chłopcem.

Mali spojrzała na młodszą córkę. Było coś niezwykle miękkiego, niemal macierzyńskiego

w jej głosie, kiedy rozmawiała z Johannesem. Mali nigdy nie przyszłoby do głowy, że Dorbet
będzie się tak przejmować jakimś małym chłopcem, najwyraźniej jednak to był błąd. Ta
dziewczyna bardzo się zmieniła, i to pod wieloma względami, odkąd zaczęła się spotykać z
Olą, pomyślała Mali. Bardzo dojrzała. Coś mi się wydaje, że niedługo nie będę już miała

córek w domu, przemknęło jej przez głowę. W ogóle Stornes stanęło wobec wielkich zmian.
Wkrótce pewnie zjawi się tu jakaś młoda gospodyni. Ciekawe, jak to będzie, Mali nie była w
stanie sobie tego wyobrazić.

Jej wzrok podążył w stronę Havarda, który siedział na krześle i czytał. Na skroniach męża

pojawiły się siwe włosy. Wokół ust miał wyraźnie zarysowane linie, których przedtem tam
nie było. Zaczynamy się starzeć, pomyślała i czułość przeniknęła gorącą falą jej ciało. Całym
sercem ufała, że ich życie trochę się teraz uspokoi. Że dzieciom wszystko ułoży się jak
najlepiej i że ona z Havardem będą mieć więcej czasu dla siebie nawzajem. I że ona będzie
mogła częściej siadywać do krosien. Bo ostatnio to naprawdę brakowało jej na to czasu.

Minie pewnie jednak jeszcze parę lat, zanim zaczną się jakieś większe zmiany, rozmyślała

dalej. Ona sama nie zamierza tak zaraz oddawać dworu Oi, nawet gdyby się ożenił za jakiś
rok czy dwa. Stornes, to, czym teraz jest ten dwór, to jej zasługa. Jej i Havarda. Oja jest
bardzo zdolny i chętny, aby przejąć zarządzanie, ale nadal potrzebuje czasu, żeby nauczyć się
czego trzeba. Tak samo ewentualna młoda gospodyni będzie potrzebowa czasu, żeby stać się
odpowiedzialną panią domu. Więc pewnie na razie wszystko w Stornes zostanie tak, jak jest,
miała nadzieję Mali. Pragnęła tylko, żeby jej dzieciom było dobrze, żeby zaznały szczęścia.
Wtedy ona da radę każdemu wyzwaniu. A gdyby jeszcze Sivert z bliskimi mógł przyjeżdżać
częściej... to może znowu staliby się rodziną.

Mali głęboko wciągnęła powietrze do płuc i popatrzyła Johannesa. Kto wie, może Bóg da,

ż

e nadchodzące lata będą najlepszym okresem mojego życia, pomyślała nieoczekiwanie

optymistycznie. Może to, co najgorsze, już minęło. Choć może jest to tylko cisza przed
burzą? Na myśl o tym dostała gęsiej skórki.

Przeżyła już chyba dość, a brzemię i tak będzie dźwigać zawsze. Byleby jednak tylko

panował wokół niej spokój, to da sobie radę.

Mimo wszystko niepewność zostanie w sercu. Na zawsze.
Jak długo człowiek może być karany za swoje grzechy, zastanawiała się. Kiedyś wreszcie

musi się to skończyć, nawet w odniesieniu do niej.

- Jak ty pięknie pachniesz!
Samuel przeczesywał palcami świeżo wymyte, pachnące włosy Ruth. Luźno opuszczone

spływały jej na plecy. Nie zostaną zaplecione aż do jutra. Ruth stała tuż przy nim, przed
drzwiami swojej sypialni. Na korytarzu było bardzo zimno, mdłe światło świec sprawiało, że
cienie pełgały niespokojnie po ścianach, Ruth splotła ręce na karku Samuela i patrzyła na
niego błyszczącymi oczyma.

- Tak uważasz? - spytała szeptem.
Jego ręce przesuwały się w dół po chudych plecach i zatrzymały się w talii. Wodził

miękkimi wargami po jej rozpłomienionej twarzy.

- Będziesz najpiękniejszą panną młodą, jaką kiedykolwiek widziano - rzekł cicho prosto

do jej ucha. - Od jutra będziesz moja.

Ruth przeniknął słodki dreszcz. Również dzisiaj, przez cały dzień, Samuel był dla niej

bardzo miły. Chwalił wszystko, cokolwiek zrobiła. Raz po raz nieoczekiwanie głaskał ją po
policzku. Był dokładnie taki, jakiego pamiętała z pierwszego okresu, gdy przyjechał do
Stornes. Z niewypowiedzianą radością i wdzięcznością za jego dobroć Ruth odsuwała od
siebie pamięć wszystkiego, co wydarzyło się później. Pamięć tego, co ją przerażało i
upokarzało. Teraz trwało to tylko niczym mroczne cienie gdzieś w głębokich zakamarkach jej
mózgu. Najchętniej w ogóle by nie wierzyła, że coś podobnego miało miejsce. Bo Samuel
taki nie jest! To zło, które jej wyrządził, wynikało z pewnością z tego, że on również jest
zdenerwowany przed jutrzejszym dniem. I z tego, że znajduje się pod presją, zarówno
wiernych, zwierzchników, jak i jej rodziny. Ale teraz im się ułoży. Wszystko będzie dobrze.
Samuel jest taki jak wczoraj i dzisiaj, pomyślała uszczęśliwiona i przytuliła się do niego

mocno. Napotkała spojrzenie narzeczonego i zadrżała w jego ramionach. Pojawiło się znowu
dawne pragnienie. Dawne gorące zakochanie. Pożądanie.

On jest taki urodziwy, pomyślała z bijącym sercem. Taki przystojny. I ona kocha go tak

bardzo.

- O, Samuelu - wymamrotała z wargami przy jego ustach i przytuliła się jeszcze mocniej. -

Taka jestem szczęśliwa.

On roześmiał się cicho, ujął jej twarz w swoje duże, ciepłe ręce. Całował ją długo i

namiętnie. Ruth z trudem chwytała powietrze. Czuła pulsowanie w dole brzucha. Pragnęła go!
Chciała leżeć w jego ramionach i czuć ciepło tego silnego ciała. Oddawać mu się z ufnością i
miłością. Pragnęła, by kochał ją delikatnie i bez pośpiechu. By ją uszczęśliwiał.

- Samuelu...
Wypuścił ją z objęć i zdjął jej ręce ze swojego karku. Pogłaskał narzeczoną po policzku i

uśmiechnął się.

- A teraz idź do siebie i śpij dobrze - wyszeptał. - A jutro będziesz moja. Na zawsze moja,

mała Ruth.

Ruth stała z opuszczonymi rękami. Nie chciała, żeby od niej odchodził! Chciała

towarzyszyć mu do jego sypialni.

On jednak wyciągnął rękę i otworzył drzwi za jej plecami.
- Dobranoc, moja kochana - powiedział cicho. - Śpij dobrze i niech Bóg będzie przy tobie.
Potem odszedł. Ruth widziała jego plecy, kiedy znikał na końcu korytarza. Stała jeszcze

przez jakiś czas i patrzyła w ślad za nim. Serce tłukło się jej w piersi. A gdyby tak za nim
pobiegła? Odepchnęła jednak od siebie tę myśl. Wszystko jest przecież tak, jak chciała, żeby
było. A tamto inne... nie, nie chcę nawet myśleć. To się nigdy więcej nie powtórzy. Mimo
wszystko Ruth się nie pomyliła. Samuel jest tym właściwym mężczyzną! Teraz, kiedy tak
stała na tym zimnym korytarzu, w jej sercu nie było ani cienia wątpliwości.

Poczuła, że marznie, i weszła do swojej sypialni. Nie zapalając światła, podeszła do okna.

Była roziskrzona, pogodna zimowa noc. Księżyc wisiał nisko nad górami, a gwiazdy mieniły
się w ciemnym fiordzie. Ruth przycisnęła rozpalone czoło do zimnej szyby i uśmiechała się.
To ostatni wieczór, kiedy mogę stać przy tym oknie, pomyślała. Pokój należał do niej od
wielu lat. Przy tym oknie spędziła mnóstwo wieczorów, wyglądając na zewnątrz. Tutaj
zastanawiała się nad życiem. Myślała o przyszłości. Znowu przygładziła dłońmi swoje długie
włosy. Przeczesywała je palcami, wchłaniała delikatny zapach mydła i jałowca.

Jutro wieczorem Ruth będzie mężatką! Będzie się mogła przeprowadzić do wspólnej z

Samuelem sypialni. Będzie sypiać w jego łóżku. Znowu przeniknął ją słodki dreszcz.

Jutro...

ROZDZIAŁ 8.

- Również i ciebie pytam, Ruth Stornes, czy chcesz tego Samuela Langmo, który tu przed

tobą stoi, pojąć za małżonka? Czy chcesz żyć z nim zgodnie ze świętymi przykazaniami
Boga, kochać go i szanować, i trwać przy nim wiernie, dopóki śmierć was nie rozłączy?

Mali patrzyła na tych dwoje, klęczących przed ołtarzem. Głos pastora docierał do niej

jakby z bardzo daleka. Drgnęła, kiedy Ruth odparła „tak". Głos był cichy, ale czysty i brzmiał
pewnie. Mali miała wrażenie, że to jedno krótkie słowo płynie ponad głowami ludzi przez
kościelną nawę i wraca do niej niczym ciśnięte z całej siły echo. Tak, tak, tak...

A więc teraz nie ma już odwrotu.
Chociaż Ruth tego ranka była taka promienna, kiedy ukazała się ubrana do ślubu, Mali nie

mogła pozbyć się dręczącego ją niepokoju. Nic nie ucieszyłoby jej bardziej niż szczęście
córki. Tylko że nie mogła zrozumieć gwałtownej odmiany, jakiej uległa Ruth. Jeszcze
niedawno przecież nie ukrywała, jak bardzo jest niepewna i nieszczęśliwa, było tak nawet

wówczas, kiedy Samuel znowu przyjechał i oświadczył, że chce się z nią ożenić. Co więcej,
potem wydawała się jeszcze bardziej zrozpaczona. Przygnębiona i przestraszona. Teraz
jednak wszystko się zmieniło, można powiedzieć, z piątku na niedzielę. Mali tego nie
pojmowała. Stało się to po rozmowie Siverta z Ruth. Syn przecież zwierzył się matce, że
siostra ma poważne wątpliwości. Że podczas rozmowy z nim płakała. Następnego dnia jednak
była niczym zaczarowana. Pogodna, zarumieniona, z błyszczącymi oczyma. Co takiego się
stało?

Dłoń pastora spoczywała na głowie Ruth bardzo delikatnie, by nie pognieść panieńskiego

welonu. Ruth nie chciała nowej sukni. Mali na myśl o tym czuła, że gniew dławi ją w gardle.
To także dzieło Samuela. Ruth nie powinna myśleć o sprawach doczesnych, jak się wyraził.
On sam jednak wystąpił w świeżo wyprasowanym, znakomitym czarnym garniturze i
olśniewająco białej koszuli oraz czarnym krawacie. Był taki wypucowany i wystrojony, że
Mali nie miała wątpliwości, iż poświęcił na to cały ranek. Tymczasem jej córka...

Ruth była śliczna mimo starej sukienki. Mali odświeżyła ją nad parą i pożyczyła Ruth swój

wielki, biały, piękny kołnierzyk ozdobiony draperią. Ten kołnierzyk zdziałał cuda. Sukienka
nieoczekiwanie zrobiła się bardzo elegancka. Kiedy dziewczyna kręciła się po izbie, by
pokazać, jak wygląda, a ślubny welonik unosił się nad jej uradowaną twarzą niczym biała
mgiełka, wyglądała tak pięknie, że Mali łzy napłynęły do oczu.

- Żebyś tylko była szczęśliwa - wyszeptała, tuląc córkę do siebie.
- Będę szczęśliwa, mamo - Ruth miała gwiazdy w oczach. Będę najszczęśliwsza na całym

ś

wiecie!

Wydawała się taka pewna. Dlaczego więc ja jej nie wierzę, zastanawiała się Mali

niespokojnie.

Państwo młodzi usiedli. Onieśmielona Ruth wpatrywała się w psałterz, który trzymała w

rękach. Nie miała ślubnego bukietu. To także sprawka Samuela. Psałterz uznał za ważniejszy.
W geście protestu Mali siedziała wczoraj wieczorem do późna i naszywała na utkaną na
krosnach opaskę główki suszonych kwiatków, zrobiła coś w rodzaju ślubnego wianka. Mali
zawsze zbierała dzikie kwiaty przez całe lato i jesień, a potem suszyła je w pralni. Używała
ich do bardzo wielu rzeczy. Chwilę przed tym, zanim Ruth wsiadła do sań, by pojechać do
kościoła, włożyła jej ten wianek na głowę.

- To taki mały prezencik ode mnie - powiedziała z uśmiechem. - Uważam, że dzikie

kwiatki bardzo do ciebie pasują. Zawsze przecież bardzo lubiłaś naturę. Teraz jesteś jeszcze
ładniejsza, prawda, Samuelu?

Napotkała wzrokiem jego spojrzenie, kiedy tak stał gotowy, by wsiadać do sań. Dostrzegła

w nim głęboką niechęć. I zaskoczenie. Wyglądało na to, że chciałby coś powiedzieć, ale upór
w spojrzeniu Mali go powstrzymał. Widocznie zdał sobie sprawę, że i tak posunął się już
wystarczająco daleko. Że istnieją granice tego, co Mali byłaby gotowa z jego strony znieść.
Wiedział, że Mali jest silna i ma władzę.

I potrafię zadbać, żeby ten drań nigdy o tym nie zapomniał, myślała.
- Bardzo ładna - wymamrotał niechętnie.
Potem podał rękę Ruth i pomógł jej wsiąść do sań.

Zaczęli śpiewać psalm. Głęboki tenor Samuela słychać było w całym kościele. I o to

pewnie chodzi, pomyślała Mali zirytowana. Wszyscy powinni go słyszeć i wszyscy powinni
go widzieć. Nawet tego dnia chciał być w centrum uwagi. Panna młoda jest tylko dodatkiem
do niego. I rzeczywiście, ludzie wypełniający kościół po brzegi pośpiesznie spoglądali w
stronę misjonarza. Niektórzy uśmiechali się życzliwie. Inni tylko patrzyli na niego z
podziwem w oczach.

Samuel Langmo nadal cieszył się powszechnym zaufaniem, Mali wyraźnie to widziała.

Fakt, że żeni się z Ruth, prowadził jedynie do gorących uścisków dłoni i życzeń szczęścia...
Tymczasem. Bo na razie mało kto przecież wie, że Ruth jest w ciąży, myślała Mali. Ciekawe,
co powiedzą o misjonarzu, kiedy odkryją prawdę. Ale tacy jak Samuel zawsze spadają na
cztery łapy. Jeśli ktoś zostanie obciążony winą, to z pewnością będzie to Ruth. Powiedzą, że
to ona wodziła go na pokuszenie! Wcale by mnie nie dziwiło, gdyby tak się właśnie stało,
myślała Mali z goryczą.

Pastor mówił w kazaniu o małżeństwie. O tym, że powinni się kochać i szanować

nawzajem zarówno w czasie dobrych, i jak złych dni. O tym, że powinni sobie nawzajem
pomagać w dźwiganiu brzemienia, że każde powinno dochowywać wiary temu, kogo sobie
wybrało. Mali słuchała tego wszystkiego jednym uchem. Jej wzrok wędrował po
zgromadzonych. Przyszli wszyscy. Nawet Laura się pokazała. To prawdziwy cud, że udało jej
się wyciągnąć z łóżka swojego męża, który wyglądał marnie. Knut Gran był szary, wymięty i
miał mocno zaczerwienione oczy. Najwyraźniej od początku świąt bardzo obficie raczył się
pędzonym w domu bimbrem, co nie pozostało bez śladu.

Między nimi siedział mały Ola Havard. Mali zwróciła uwagę, że chłopiec jest blady i

przygnębiony, że on też nie wygląda za dobrze. Rozpromienił się jednak, kiedy witali go
przed kościołem.

- Już niedługo wieczór sylwestrowy - przypomniał, patrząc na Havarda. - Chyba nie

zapomnieliście, że mam do was przyjechać?

- Skąd, nie zapomnieliśmy - uśmiechnął się Havard i pogłaskał go po policzku. -

Cieszymy się wszyscy w Stornes, że nas odwiedzisz.

- I ja też się cieszę!
Chłopiec nie spuszczał z Havarda wzroku pełnego tęsknoty.
- A jak długo będę mógł zostać? - zapytał cichutko.
- Przecież dobrze wiesz - wtrąciła Laura, kładąc mu rękę na ramieniu. - Do następnego

dnia po Nowym Roku. Mali ma zawsze tyle pracy, chyba rozumiesz - tłumaczyła, posyłając
Mali złośliwe spojrzenie. - Ona nie ma czasu na to, żebyś się tam plątał po całych dniach i
przeszkadzał.

- To nieprawda! - W głosie Havarda słychać było tłumiony gniew. - Umawialiśmy się, ty i

ja, a Mali nie ma z tym nic wspólnego. Dobrze o tym wiesz.

- No, skoro przypominasz o umowie, to chciałam powiedzieć, że chłopak miał być u was

przez cały czas między świętami a Nowym Rokiem - oznajmiła Laura. - Ale potem do was
przyjechali eleganccy goście, Sivert i jego rodzina. Ja zresztą nie miałam pojęcia, że on się
ożenił, a już tym bardziej, że ma syna. Niewiele wiadomości wycieka od was ze Stornes -
uśmiechnęła się tajemniczo. - Zresztą zawsze tak było, chociaż prawdę powiedziawszy, to
przez te wszystkie lata w waszym domu działy się różne rzeczy.

Jej słowa zawisły w mroźnym grudniowym powietrzu. Mali odetchnęła głęboko. Aż się w

niej gotowało ze złości. I z powodu lęku, jaki ją znowu ogarnął. Laura nigdy nie da za
wygraną! Dopóki nie dostanie Havarda, to nie ustąpi. Mali nie miała co do tego wątpliwości.

- No to i ty też masz teraz wnuka, Mali - uśmiechnęła się Laura z fałszywą słodyczą.
Ale uśmiechały się tylko wargi, oczy pozostały lodowate.
- Co chcesz przez to powiedzieć, że ja też mam wnuka? Kto jeszcze ma?
- No, w innych dworach już dawno mają, czas najwyższy, żebyś i ty się doczekała, tylko

to chciałam powiedzieć. Zwykle nie spóźniasz się w różnych życiowych sprawach. A syn
Siverta musi być rówieśnikiem Oli Havarda, z tego, co słyszałam. Więc od lat masz wnuka,
ale nie pisnęłaś na ten temat ani słowa. Inne babcie są strasznie dumne i zadowolone w takiej
sytuacji - dodała. - Ty jednak...

Wpatrywała się w Mali zmrużonymi oczyma.

- I dziwne, że dotychczas oni tu nie przyjeżdżali. Bo chyba tak było? Nigdy też nie

słyszałam, żebyście wy jeździli na wesele czy na chrzciny dziecka. Jak to możliwe? - nie
przestawała się dziwić. - A gdzie on jest teraz, ten chłopiec?

Mali dostrzegła w jej spojrzeniu błysk tryumfu. Laura wiedziała, że ma przewagę. Gdyby

tylko zechciała, może ogłosić wszem wobec, kto jest ojcem Oli Havarda. Powiedziała, że tego
nie zrobi, Mali jednak nie wierzyła ani jednemu jej słowu. Laura złamie każdą obietnicę, jeśli
zobaczy w tym swój interes. Na tyle Mali ją zna.

Havard objął żonę ramieniem.
- Jest ze swoją mamą - odparł krótko. - Myślę, że powinieneś pójść do Johannesa - mówił

dalej, zwracając się do Oli Havarda. - Widzisz, on stoi tam, to ten chłopiec w ciemnej kurtce.
Bardzo się ucieszy, mogąc cię poznać.

Ola Havard popatrzył niepewnie na matkę, ona jednak skinęła głową. Wobec tego chłopiec

ruszył w stronę Tordhild i Johannesa.

Kiedy nie mógł już słyszeć dorosłych, których opuścił, Havard wpił spojrzenie w Laurę.
- Wnuk Mali nie powinien cię nic obchodzić - warknął krótko. - Ani inne sprawy, o

których tu rozprawiasz. Pilnuj swojego nosa. Wygląda na to, że masz pełne ręce roboty, żeby
pokierować własnym życiem z tym zapijaczonym mężem.

Laura gniewnie potrząsnęła głową.
- Syn Siverta i Ola Havard mogliby się zaprzyjaźnić - zaprotestowała, patrząc wyzywająco

na Havarda i Mali. - Są przecież. .. no tak, są w tym samym wieku, a teraz zdążyli się już
poznać - dodała, patrząc na syna, który z ożywieniem rozmawiał z Johannesem. - Jak długo tu
zostaną, Sivert i...

- Wyjadą zaraz po weselu.
Havard starał się opanować gniew. Wciąż obejmował Mali ramieniem, teraz oboje

odwrócili się od Laury i odeszli bez pożegnania.

- Ona jest...
Havard ledwo mógł mówić ze złości, kiedy szedł z żoną w stronę drzwi kościoła.
- Ona jest taka, jak zawsze była - pomogła mu Mali. - To wstrętne babsko, nie można jej

ufać.

- Bardzo mi przykro, że...
- Nic nie możemy na to poradzić, Havardzie - przerwała mu Mali. - Teraz jest tak, jak jest.

I powinniśmy brać to, co nadchodzi. I kiedy nadchodzi - dodała.

Przy organach zrobiło się jakieś zamieszanie. Ludzie odwracali się i spoglądali w górę.

Sivert wstał. Oparł brodę na skrzypcach. Przez chwilę trwał bez ruchu. Szukał wzrokiem
spojrzenia Ruth. Ona popatrzyła na niego, zrobiła się czerwona i natychmiast znowu spuściła
wzrok. Ręce ściskały nerwowo psałterz.

Sivert sprawił swoją grą, że w oczach ludzi pojawiły się łzy. Miękkie tony unosiły się pod

sklepieniem kościoła, przypominały jakby szum strumienia a może nawet bolesny płacz, Mali
nie mogła się temu nadziwić i ugniatała w dłoniach chusteczkę do nosa.

Miała wrażenie, że Sivert swoją muzyką opowiada życie Ruth. Był to utwór, który z

pewnością on sam skomponował. To właśnie jego sposób, by powiedzieć siostrze, jak bardzo
ją kocha, przypomnieć jej wszystkie radosne dni i zachwyty nad wspaniałą naturą.
Powiedzieć o łączącej ich wspólnocie. Potem pojawiły się tony bolesne. Jakby skrzypce
płakały w jej imieniu. Te ostatnie dźwięki musiał napisać teraz, już po przyjeździe do Stornes
- pomyślała Mali. I po rozmowie z Ruth. Kiedy zobaczył, jak bardzo się zmieniła. Jaka jest
przepełniona poczuciem winy i zwątpieniem. Po tej rozmowie on też płakał w imieniu Ruth.
Płakał w głębi duszy. Mali to widziała, na tyle znała swojego syna.

W kościele zaległa taka cisza, że ludzie ledwie mieli odwagę oddychać. Mali musiała

ocierać oczy. Raz po raz spoglądała w stronę Ruth. Córka siedziała z mocno pochyloną głową

i w rękach ściskała psałterz. Mali widziała, że jej ramiona drżą od płaczu, nad którym stara się
zapanować.

Ruth zawsze miała szczególny stosunek do Siverta. Pod wieloma względami brat i siostra

byli do siebie podobni. Od dzieciństwa łączyło ich wielkie porozumienie, którego nikt nie
mógł zakłócić. Rozumieli się nawzajem bez słów.

Czy dlatego ona teraz płacze? - zastanawiała się Mali. Czy zrozumiała coś, co przedtem do

niej nie docierało? Czy muzyka zdołała dotrzeć do niej głębiej, niż docierały słowa? Nawet
słowa Siverta? Mali przymknęła piekące oczy. Jej serce również płakało z powodu Ruth tak
jak serce Siverta. Bo teraz to już naprawdę jest za późno.

Dom w Stornes wypełniały śmiechy i gwar rozmów. Obiad się skończył, ludzie siadali w

grupach lub krążyli po pokojach, szukając znajomych, żeby z nimi porozmawiać.

Samuel przenosił się z uśmiechem z miejsca na miejsce. Ale nawet dzisiaj jego uśmiech

nie docierał do oczu. Przez cały czas obejmował ramieniem Ruth. Szczególnie czułym gestem
przytulał ją wtedy, kiedy witał swojego zwierzchnika, Thorvalda Brattbakka z Berkak, i jego
małżonkę. Goście przyjechali prosto do kościoła i Mali zdążyła ich tylko powitać, zanim
usiedli do stołu. Na rozmowę nie było czasu. Brattbakk okazał się wysokim, solidnie
zbudowanym mężczyzną z wydatnym brzuchem i rzadkimi włosami. Żona sięgała mu ledwie
do ramienia. Była to chuda, blada kobiecina o gładko zaczesanych włosach, która otwierała
usta wyłącznie wtedy, gdy ktoś zwrócił się bezpośrednio do niej.

Mali słyszała, jak Samuel wychwala Ruth i opowiada, ile miał szczęścia, że dostał taką

wyjątkową żonę. I jak bardzo sobie ceni to, jak został przyjęty przez rodzinę w Stornes.
Dopytywał się też, czy zwierzchnik nie uważa, że dwór jest wspaniały. Owszem, zwierzchnik
tak uważał. Uścisnął rękę Ruth, uśmiechnął się i powiedział coś, czego Mali nie słyszała.

Samuel krążył z Ruth wśród gości. Przystawał to tu, to tam, wysoki i wspaniały,

wymachiwał rękami, jakby wygłaszał kazanie. Wiedział doskonale, co powiedzieć, by
wzbudzić zainteresowanie, zaufanie i podziw, pod tym względem nasz Samuel Langmo radził
sobie bardzo dobrze. Ludzie kiwali głowami, uśmiechali się i ściskali ręce zarówno
misjonarza, jak i Ruth. Rozpromienionej Ruth, która nieustannie spoglądała na swojego męża
z wielkim oddaniem. Po łzach z kościoła nie zostało śladu. Ruth jaśniała z dumy i szczęścia.

Dobry Boże, spraw, żeby nie cierpiała, modliła się Mali w duszy. Pozwól, żeby jej się

wszystko ułożyło. Daj jej dobre życie, Boże. Ona na to zasługuje!

- No cóż, to teraz już dwoje z twoich dzieci założyło rodziny - powiedział jakiś głos tuż za

plecami Mali. - Sivert ożenił się z tą czarnowłosą panną, której nikt nie zna, a Ruth wyszła za
misjonarza. Wiedzą, jakich wybierać sobie małżonków te twoje dzieci, Mali Stornes. I w
dodatku nie pytają o zgodę, bo domyślam się, że nie cenisz specjalnie żadnego z nich, ani
synowej, ani zięcia?

Mali odwróciła się i napotkała wzrok Helgi. Jak zwykle tamta była przesadnie wystrojona.

Suknia musi być nowa, pomyślała Mali, mierząc szwagierkę wzrokiem. I nie jest to suknia
szyta w domu. Została kupiona w mieście i jest zgodna z najnowszą modą. Tylko że wyraźnie
za ciasna, pomyślała z niechęcią i szczerą satysfakcją. Napina się zarówno na wielkim
biuście, jak i na brzuchu. Helga też już nie ma dwudziestu lat, stwierdziła Mali w duchu,
chociaż suknia wskazuje, że woli nie przyjmować tego do wiadomości.

- Pojęcia nie mam, o czym gadasz - odparła spokojnie, choć serce zaczęło jej szybciej bić.
- Oj, wiesz, wiesz - uśmiechnęła się Helga złośliwie. - Zawsze było jasne, że masz swoje

tajemnice, ty jednak nigdy do niczego nie chciałaś się przyznać.

Spojrzenie szwagierki zatrzymało się na Sivercie i Tordhild, którzy stali i rozmawiali z

Bengtem i Sigrid.

- Ale, jak to mówią, swój ciągnie do swego - dodała szyderczo.

- I co by to miało znaczyć?
- To, że Sivert... że to, co mówił mój teść...
- Powinnaś trzymać gębę na kłódkę, Helga, ty, która wepchnęłaś starego gospodarza z

Gjelstad do dołu z gnojówką - warknęła Mali. - Jeżeli uważasz, że u nas w domu dzieje się
coś złego, to zadbaj lepiej, żeby twoja Ruth Lina zerwała z Oją - dodała. - Bo chybabyś nie
chciała, żeby Ruth Lina skończyła jako gospodyni w Stornes, o ile dobrze cię rozumiem.

Helga zamrugała pośpiesznie. Jej wzrok powędrował w stronę Oi, który obejmował

ramieniem jej córkę.

- Ja ci zresztą mogę pomóc w zerwaniu tego związku - ciągnęła dalej Mali, podążając

wzrokiem za spojrzeniem tamtej. - No bo jeśli uważasz, że trudno ci będzie wytłumaczyć
Ruth Linie, iż Oja nie jest dla niej dobrą partią, to ja bym mogła...

- Niczego takiego nigdy nie powiedziałam - zaprotestowała Helga. Jej piersi falowały

ciężko.

- Tego może akurat nie, ale wciąż masz chyba za dużo do powiedzenia - odparła Mali

krótko. - A ja mam tego dość. W gruncie rzeczy bardzo lubię twoją córkę, być może dlatego,
ż

e nie bardzo jest do ciebie podobna, ale jeśli nie skończysz z tym swoim głupim gadaniem,

to ja się postaram, żeby ona nigdy nie weszła do naszej rodziny. Dobrze wiesz, że mówię
poważnie - dodała. - I że zrobię tak, jak powiedziałam.

- A ja nie rozumiem, co Oja i Lina mają z tym wspólnego - bąknęła Helga nieco

spłoszona.

- Oja jest bratem Siverta - rzekła Mali krótko. - Nie chciałabym podziałów w rodzinie. A

do tego dojdzie, jeśli wciąż będziesz wygadywać różne głupstwa na temat Siverta i go
oczerniać. Jest wiele dziewczyn, Oja ma w czym wybierać. Zresztą dobrze wiesz, że on nie
jest złą partią.

Obie kobiety wpatrywały się w siebie nawzajem przez dłuższą chwilę. Helga pierwsza

odwróciła wzrok. Mali domyślała się jednak, że szwagierka aż się pali, by zdobyć
potwierdzenie tego, w co od dawna wierzyła: że Sivert nie jest synem Johana.

- A ty nie wyciągaj mi dawnej historii z teściem - syknęła Helga gniewnie. - Dobrze

wiesz, że to był nieszczęśliwy wypadek.

- Nie, nie wiem - odparła Mali, patrząc na nią mrocznym wzrokiem. - Widziałam to, co

widziałam. Ale pomogłam ci się z tego wygrzebać, być może jeszcze o tym pamiętasz?

- To wszystko działo się tak dawno temu - warknęła Helga ponuro. - Do niczego nie

dojdziesz, jeśli teraz zaczniesz o tym opowiadać. Sprawa jest przedawniona.

Mali roześmiała się.
Helga spoglądała na nią niepewnie.
- Niewiele wiesz o takich sprawach, Helgo, prawda? Ale ja wiem - mówiła dalej Mali. -

Najlepiej więc, żebyś zachowywała się jak ludzie. Bo dobrze wiesz, że tutaj chodzi o
morderstwo.

- To nieprawda - syknęła Helga. - Nikt nie zechce ci uwierzyć...
- Chciałabyś się przekonać? - rzekła Mali lodowatym tonem. - A ja myślałam, że ty się

czegoś nauczyłaś, Helga. I powtarzam ci, jeśli nie przestaniesz mnie dręczyć swoimi starymi
podejrzeniami i nie skończysz z rozsiewaniem plotek na mój temat, to Bóg mi świadkiem, że
załatwię i ciebie, i twoją córkę. Nie chcemy, żeby w Stornes młodą gospodynią została córka
morderczyni. Rozumiesz to czy nie? Są granice tego, czego możesz od nas wymagać - dodała,
potrząsając głową.

Jej spojrzenie znowu powędrowało w stronę Oi i Ruth Liny.
- Jaka szkoda - westchnęła cicho. - Szkoda, bo sprawiają wrażenie szczęśliwych. Sądzę, że

nie wierzysz, by twoja córka mogła otrzymać w życiu lepszą propozycję niż ta, którą daje jej
Oja. A nie zostanie młodą gospodynią w naszym dworze, jeśli wyjdzie na jaw, co ty zrobiłaś.
Jednak, jak powiedziałam, Bóg mi świadkiem, że będzie tak, jak ty sama zechcesz!

Helga patrzyła na nią blada z wrażenia. Oddychała ciężko. Spojrzenie, które skierowała na

Mali, pełne było nienawiści.

- No to jak będzie?
- Ja... ja nie mam zamiaru nikogo rozdzielać - wykrztusiła Helga ochryple.
- Głupio byś zrobiła - roześmiała się Mali, kiwając przyjaźnie głową jakiejś parze,

przechodzącej obok. - Ja jednak jestem zmęczona tym, że nie możesz skończyć ze swoimi
głupstwami. No i teraz będzie nareszcie koniec. Nigdy więcej nie bąkniesz na ten temat ani
słowa. W porządku?

Helga skinęła głową prawie niedostrzegalnie. Nie spuszczała wzroku z córki, która

uśmiechała się promiennie do Oi.

- To dobrze - stwierdziła Mali. - Bo kolejny raz takiej rozmowy już bym nie zniosła,

rozumiesz to?

Helga znowu skinęła głową przygnębiona. Popatrzyła w stronę Siverta. Ten stał obok

swojej czarnowłosej żony, z synem na rękach.

- No to jak będzie, Helgo? - glos Mali zabrzmiał niczym świst bicza.
- Nie, ja... my przecież bardzo sobie cenimy, że Oja przyjeżdża do Gjelstad - bąkała

Helga. - A ja nie należę do tych, którzy by robili awantury z... z jakiegoś powodu - dodała. -
Co to, to nie, niech mnie Bóg broni!

- Tak właśnie myślałam - stwierdziła Mali.
Helga przeniosła wzrok z Siverta na Mali. Jej oczy błyszczały złowieszczo, głos jednak był

słodziutki.

- Jak to miło, że Sivert przyjechał z rodziną na ten ślub - powiedziała. - I jeszcze raz ci

powiem, że ładną żonę sobie znalazł. Tak, syn też urodziwy - dodała. - Ale jego żona nie
pochodzi chyba z naszych okolic, prawda? Ludzie gadali, że Sivert przywiózł ją do domu za
pierwszym razem, że ona... no cóż, że ona jest... jakaś obca.

Mali poczuła, że gniew się w niej gotuje. Już myślała, że w końcu udało jej się zatkać

Heldze gębę, ale ta najwyraźniej wciąż ma coś na wątrobie. Zmieniła tylko taktykę. Teraz
przemawia słodkim głosikiem. Mali wiedziała jednak, że jest co najmniej tak samo
niebezpieczna jak wówczas, kiedy gniewnie wykrzykuje swoje podejrzenia.

- Tak, rzeczywiście, nie pochodzi z naszej okolicy - odparła krótko. - To przecież dla

nikogo nie jest żadna tajemnica. No i nie wszyscy przecież biorą sobie żony z sąsiedztwa. Czy
to dla ciebie jakiś problem?

- Nie, niech Bóg broni - uśmiechnęła się Helga. - Człowiek może sobie przecież wybierać,

kogo chce. Chociaż mnie to nie bardzo by się podobało, gdyby Lina przyprowadziła do domu
kogoś całkiem obcego... tak ja to widzę. Kogoś, o kim bym nie wiedziała, czy jest... czy jest
dobrą partią.

- Nie wszystko musisz wiedzieć, Helga - odparła Mali chłodno. - My wiemy, kim jest

Tordhild, i to nam wystarczy.

Serce biło jej głośno. Wciąż spoglądała na Siverta i Tordhild. Strach ściskał ją w gardle.

Jacy oni są do siebie podobni! Żeby tylko Helga nie zaczęła czegoś podejrzewać. To
naprawdę jest rodzinne podobieństwo!

- No ale Oja jest nam dobrze znany i wiemy na pewno, że pochodzi ze Stornes - ciągnęła

swoje Helga. - Nic mi do tego, kogo znalazł sobie Sivert.

- To akurat prawda, nic ci do tego - warknęła Mali. - A sam Sivert pochodzi ze Stornes tak

samo jak Oja - dodała. - Bo wydawało mi się, że wspomniałaś tylko Oję.

Helga zaczęła się śmiać. Był to wymuszony śmiech.
- Przecież ja nie miałam nic złego na myśli - chichotała. - Co ty znowu sobie wyobrażasz?

Ale, jak mówiłam, jesteśmy bardzo zadowoleni, że Oja przychodzi do Liny. Ja nie zamierzam
stwarzać wam żadnych problemów, tyle chyba możesz zrozumieć. I wiem, jakie by to było

dla nas ważne, gdyby moja córka trafiła do tego dworu. Stornes przecież zawsze było
najlepszym dworem w okolicy - dodała przypochlebnie.

- O, tu masz rację - potwierdziła Mali. - Jeśli jednak twoja córka ma wejść do naszej

rodziny, to ty też musisz przyjąć reguły gry. Bo jak nie, to postaram się, żeby ona się tu nigdy
nie znalazła.

Po tych słowach odwróciła się pośpiesznie i odeszła. Helga patrzyła na jej wyprostowane

plecy i zagryzała wargi. Nienawiść do Mali paliła ją w piersi.

Ale Ruth Lina liczyła się dla niej bardziej. Jeśli wszystko ułoży się tak, jak na to wygląda,

to nadejdzie dzień, kiedy jej córka zostanie gospodynią w tych pokojach. Trzeba tylko trochę
poczekać. ..

Ola Granvold nie odrywał oczu od Dorbet. Była taka śliczna, że aż odczuwał ból. Ta

intensywnie czerwona sukienka musi być nowa, myślał, przynajmniej on jej nigdy przedtem
nie widział. Opinała ciało dziewczyny tak, że Oli kręciło się od tego w głowie. Jej włosy
mieniły się niczym stare złoto w blasku świec. Miała je dzisiaj niezaplecione, przewiązała
tylko czerwoną wstążką nad czołem. Ola czuł, że zasycha mu w ustach, i zastanawiał się, czy
szybko podadzą kawę. Podszedł do Dorbet, która pomagała w kuchni. Położył jej delikatnie
dłoń na ramieniu. Dziewczyna odwróciła się szybko. Jej twarz rozjaśniła się w uśmiechu,
kiedy zobaczyła, że to on.

- Ola!
- Czy ty musisz przez cały czas tutaj siedzieć? - spytał cicho. - Bo właściwie to ja jeszcze

nie dostałem...

- Nie dostałeś czego? - uśmiechnęła się przekornie i koniuszkiem języka gładziła swoje

kredowobiałe zęby. - Widzisz, u nas jest wesele i muszę trochę pomagać. Ale właśnie
podajemy kawę, to będę przez chwilę wolna.

Wsunęła mu rękę pod ramię i wsparta się na nim ciężko. Poczuł jej jędrną pierś i głęboko

wciągnął powietrze.

- Ty... ty sprawiasz, że rozum mi się miesza - wyszeptał z ustami przy jedwabistych

włosach dziewczyny. - Czy nie moglibyśmy pobyć chociaż chwilę sam na sam? Nikt by
niczego nie zauważył. Może w twojej sypialni...

- Dobrze wiesz, że nie mogę - roześmiała się, przesuwając jego rękę na swoją szczupłą

talię. - Nie dzisiaj, Ola. Wszędzie jest pełno ludzi.

Dotknął ręką złotego serduszka, które dał jej na gwiazdkę. Kolana się pod nim ugięły,

kiedy poczuł pod palcami ciepłą, miękką skórę na szyi Dorbet.

- Podoba ci się?
- Bardzo, ale to naprawdę zbyt drogi prezent - odparła Dorbet, kładąc rękę na jego dłoni. -

Nie powinieneś był...

- Nic nie jest zbyt kosztowne dla ciebie - wymamrotał gorączkowo.
- Dziękuję ci - szepnęła i pogłaskała palcami jego wargi. - A tobie, czy tobie podobał się

prezent ode mnie...

- Jeszcze się pytasz, miałem ci to już dawno powiedzieć, ale wciąż mi uciekasz. Bardzo

dziękuję. To najwspanialszy sweter, jaki kiedykolwiek widziałem.

- Zrobiłam go na drutach całkiem sama - rozpromieniła się Dorbet. - Nawet wzór sama

wymyśliłam. Jest na świecie tylko jeden taki sweter, Ola, i ten sweter należy do ciebie.

Ręka chłopaka obejmowała ją mocno w tali. Jego spojrzenie zatrzymało się na Ruth.
- To powinnaś być ty - westchnął cicho.
- Kim powinnam być?
Dorbet spoglądała na niego, niczego nie rozumiejąc.
- To ty powinnaś być panną młodą.

- No nie, powiem ci, że bardzo się cieszę, że nie jestem panną młodą i nie będę musiała

dzielić łóżka z tym misjonarzem - zachichotała Dorbet, przewracając oczami. - Poza tym Ruth
jest starsza...

- Następnym razem to będziemy my, ty i ja - upierał się Ola. - Jesteś wystarczająco

dorosła, a nawet więcej niż dorosła. Moja mama też to mówi. Twoi w domu pewnie nie
mieliby nic przeciwko naszemu małżeństwu, o ile mi wiadomo?

- Na razie jeszcze nikogo o to nie pytałam - mruknęła Dorbet, bawiąc się swoim złotym

łańcuszkiem.

Nie lubiła, kiedy rozmowa schodziła na takie tematy. Nie chciała, żeby Ola znowu zaczął

gadać o małżeństwie.

- Ty jesteś moja!
Mówił cicho, ale bardzo stanowczo, prosto do ucha dziewczyny. Jego gorący oddech

łaskotał ją po policzku i po odkrytej szyi.

- Przecież wiesz - odparła Dorbet cicho i cofnęła się nieco. - Mama na nas patrzy -

ostrzegła szeptem. - Uważam, że powinniśmy... - Ola puścił ją i zaczerwienił się.

- Kiedy zaczną się tańce...
- No to długo będziesz czekał - prychnęła Dorbet. - Myślisz, że ludzie będą tańczyć, kiedy

ż

eni się misjonarz? Nie, na tańce musimy iść gdzie indziej, ty i ja, Ola.

Spojrzała na niego i uśmiechnęła się.
- No właśnie, przecież możemy gdzieś pójść - ciągnęła z ożywieniem. - Kiedy następnym

razem będzie zabawa w domu ludowym w Kvannes, to moglibyśmy pójść...

- Jeśli mi obiecasz, że będziesz tańczyć tylko ze mną - oznajmił Ola, patrząc na nią

płomiennym wzrokiem.

Rany boskie, pomyślała Dorbet zakłopotana. Czasami on bywa po prostu straszny. Ale

jeśli tylko zgodzi się zabrać ją na tańce, to gotowa jest wybaczyć mu wiele. Może nawet zdoła
go przekonać, żeby pozwolił jej też od czasu do czasu zatańczyć z kimś innym. Dorbet
wiedziała, co zrobić, żeby postawić na swoim. Uśmiechnęła się teraz pod nosem.

- Będę tańczyć tylko z tobą, obiecuję - powiedziała i skrzyżowała palce za plecami. -

Tylko, tylko z tobą!

- Dorbet, pomóż Ane wnosić jedzenie ze spiżarni - rozległ się glos Mali tuż za nimi. -

Zaraz będziemy podawać kawę.

Dorbet i Ola podskoczyli.
- Zobaczymy się później - zawołała Dorbet, posyłając Oli promienny uśmiech.
Zniknęła w drzwiach izby, a on znowu został sam. Czuł, że dłużej nie wytrzyma bez

ukochanej. Jego wzrok znowu padł na Ruth. Następnym razem to Dorbet będzie panną młodą,
pomyślał po raz kolejny i poczuł słodkie mrowienie w dole brzucha. A on będzie panem
młodym, który poprowadzi narzeczoną do małżeńskiego łoża. Następnym razem...

Helga krążyła po pokojach i rozmawiała to z jednym, to z drugim znajomym. Przez cały

czas śledziła kątem oka Siverta. Jeszcze się z nim nie przywitała. Nie przyjrzała się też
dokładniej jego żonie. Nagle mały synek Siverta wpadł prosto na nią. Helga przytrzymała go
ze śmiechem.

- Johannes, Johannes - zawołała tamta śliczna ciemnowłosa kobieta, biegnąc dziecku na

ratunek. - Powinieneś zachowywać się trochę spokojniej, chłopcze.

- Nic się nie stało - uśmiechnęła się Helga. - Jeśli tylko on się nie uderzył, to...
- Jemu to akurat nic nie będzie, cały czas chodzi poobijany - przerwał Sivert i wziął

chłopca na ręce. - A w ogóle to dzień dobry, dużo czasu minęło od ostatniego spotkania.

- Tak, od paru lat nie widzieliśmy cię w Gjelstad - uśmiechnęła się Helga. - Zniknąłeś

wtedy tak nagle, że...

- A u Oddleiva i Hakona wszystko w porządku? - Sivert starał się skierować rozmowę na

inne tory.

- Owszem, owszem, w porządku. Oddleiv prowadzi dwór razem ze swoim ojcem.

Przecież jest dziedzicem, jak wiesz. Podobnie jak ty jesteś dziedzicem... to znaczy byłeś -
dodała pośpiesznie.

- Tak, byłem - powtórzył Sivert spokojnie. - Ja wybrałem inne życie. Dla mnie

najważniejsza jest muzyka. I uważam, że Stornes dobrze na tym wyszło - dodał. - Ja nigdy nie
miałem zdolności, żeby zostać gospodarzem, Helgo. Natomiast Oja... tak, i jak widzę, jest coś
między moim bratem i twoją córką.

Helga zarumieniła się, obracała w palcach guzik na obfitej piersi.
- Owszem, na to wygląda - przyznała. - Ale Lina jest jeszcze taka młoda, że sama nie

wiem, czy...

- Wiek akurat nie ma tutaj wielkiego znaczenia - rzeki Sivert. - Poza tym Oja jest

wystarczająco dorosły. A on zwykle wie, o co mu chodzi, i mnie się zdaje, że już wybrał tę,
którą chciałby dostać.

Policzki Helgi zarumieniły się z dumy.
- Ale, ale... może zechcesz przywitać się z moją żoną - wtrącił Sivert, obejmując Tordhild

ramieniem. - Pozwól, Tordhild, to jest Helga, żona Kristena Gjelstada. Brata Havarda -
wyjaśniał.

- Domyśliłam się tego - rzekła Tordhild, wyciągając do Helgi delikatną, ciepłą rękę. -

Sivert opowiadał mi o latach swojego dzieciństwa i wtedy słyszałam wiele o Gjelstad -
uśmiechnęła się.

Z bliska jest jeszcze ładniejsza, pomyślała Helga. Ten szczery uśmiech, te piękne, ciemne

oczy, włosy mieniące się niemal niebieskim blaskiem. A skórę ma niczym matowozłocisty
jedwab.

- No właśnie, więc to ty jesteś tą Tordhild, która zniknęła tak nagle razem z Sivertem, że

nikt z nas nawet nie zdążył się z tobą przywitać?

Helga wpijała w nią swoje ciekawskie oczy.
- Ja nawet nie wiem, skąd ty pochodzisz - dodała.
- Jestem z cygańskiego rodu - poinformowała Tordhild spokojnie. - Wcześnie straciłam

rodziców, więc wychowywałam się w różnych miejscach u krewnych.

Helga otworzyła usta ze zdziwienia. Że też ta kobieta może tak stać i po prostu

informować bez skrępowania, że pochodzi z cygańskiego rodu! Nic dziwnego, że Mali była
taka nieprzyjemna.

Ale że synowa Mali może naprawdę być Cyganką! Helga nie posiadała się ze zdumienia.
- Ty jesteś... ty jesteś...
Wpatrywała się w spokojne, ciemne oczy tamtej. Jak ona może coś takiego powiedzieć?

Czy nikt jej nie poinformował, że Cyganom nie wolno poruszać się swobodnie po kraju?

- Wyglądasz, Helgo, jakbyś zjadła coś, co ci zaszkodziło - powiedział Sivert cierpko,

patrząc jej prosto w oczy. - Czy to dla ciebie jakaś różnica, że Tordhild jest Cyganką z
pochodzenia?

- Och, nie! - Helga złapała się za pokrytą czerwonymi plamami szyję. - Nie, moi kochani,

nic takiego nie myślałam. Jestem tylko... tak, jestem trochę zaskoczona - dodała, nie będąc w
stanie opanować podniecenia. - Myślałam tylko, że Mali nie chciałaby...

- Że moja mama nie chciałaby mieć synowej, która pochodzi z cygańskiego rodu?
Sivert patrzył na Helgę z taką miną, jakby nią pogardzał.
- Tutaj, w tym dworze, osądzamy ludzi po tym, jacy są. A nie po tym, skąd pochodzą -

dodał. - Zresztą moja mama zawsze z wielką życzliwością przyjmowała Cyganów.

- Tak, tak, ona zawsze taka była - rzekła Helga ze złośliwym uśmiechem. - Jeśli o to

chodzi, to masz całkowitą rację, Sivercie.

Helga pośpiesznie otarła chusteczką swoją spoconą twarz.
Sivert uparcie patrzył jej w oczy.
- Czy coś cię dręczy, Helgo? - spytał cicho.
- Nie, nie! Co mogłoby mnie dręczyć? - śmiała się Helga sztucznie.
- Czy coś jeszcze chciałabyś wiedzieć? No to pytaj - zachęcał Sivert. - Teraz już wiesz,

skąd pochodzi Tordhild, jeśli wcześniej tego nie wiedziałaś - dodał sucho. - Nie sądziliśmy,
ż

e to coś takiego, co należałoby utrzymywać w tajemnicy. Czy nad czymś jeszcze się

zastanawiasz?

Helga popatrzyła na niego. W jego mroczne, uparte oczy. Raz po raz spoglądała też na

kobietę, którą obejmował ramieniem.

- Nie, ja... nie, ja się nad niczym nie zastanawiam, - była bardzo zdyszana. - Co takiego by

to mogło być?

- No, ja też nie wiem - odparł Sivert.
Johannes wyrywał się z objęć ojca, kiedy zobaczył, że wnoszą ciasta.
- Teraz będziemy jeść tort! - rozpromienił się. - Chodźcie!
- Wszystkiego najlepszego - uśmiechnęła się Tordhild do Helgi. - Możliwe, że się jeszcze

spotkamy.

- Pozdrów Oddleiva i Hakona - dodał Sivert.
Poszli w stronę stołu, a Helga nadal nie ruszała się z miejsca, patrzyła w ślad za nimi z

bijącym sercem. Tordhild jest Cyganką! I to nie stanowi tajemnicy. Helga zastanawiała się,
jak Mali mogła im pozwolić, żeby tak swobodnie o tym mówili. Mimo wszystko coś mi się tu
jednak nie zgadza, myślała, nie spuszczając wzroku z Tordhild i Siverta. Nie zgadzało jej się
coś, co powinna była zrozumieć. Nie miała jednak pojęcia, o co to chodzi.

ROZDZIAŁ 9.

Zbliżała się północ. Tytoniowy dym gęstymi kłębami wypełniał ciepłą izbę, ludzie po raz

kolejny pili kawę. Wielu było w niezwykle pogodnym nastroju, co należy chyba wiązać z
nieustającymi wizytami w wygódce, zarówno po to, by opróżnić pęcherz, jak i po to, by na
dworze wypić coś mocniejszego. Wszędzie trwały głośne rozmowy i śmiechy. Bo w taki
ś

wiąteczny wieczór można nie myśleć o codziennej mozolnej pracy i ludzie wiedzieli, że

trzeba z tego korzystać. Przeważnie bowiem życie składa się z długich i męczących dni
powszednich, nawet dla bogatych gospodarzy.

Mali zatrzymała wzrok na Heldze. Tamta siedziała obok Kristena i piła kawę.
Rozmowa ze szwagierką wciąż nie dawała Mali spokoju. Nie była pewna tej Helgi.

Dlatego odniosła się do niej tak ostro. Wiadomo przecież, że atak jest najlepszą formą obrony,
myślała. Na szczęście miała wobec tamtej środek nacisku w postaci stosunku łączącego Oję z
Ruth Liną. Mali bowiem nie miała ani przez chwilę wątpliwości, że Helga więcej niż chętnie
widziałaby córkę jako młodą gospodynię w Stornes, niezależnie od tego, że uzyskała właśnie
potwierdzenie, iż do tej rodziny weszła Cyganka.

Mali głęboko wciągnęła powietrze. Jeśli o nią chodzi, to wolałaby, żeby nikt nie wiedział,

iż Tordhild pochodzi z cygańskiej rodziny. Młodzi jednak nie życzyli sobie, by stanowiło to
jakąś tajemnicę. Tordhild chciała z podniesionym czołem informować otoczenie o swojej
rodzinie. Mali rozumiała, że dziewczyna jest z tego dumna, i nie chciała się wtrącać. Było
jednak wykluczone, by Sivert i Tordhild komukolwiek wyznali, że są przyrodnim
rodzeństwem. To by zniszczyło nie tylko ich życie, lecz także życie Johannesa, a do tego
nigdy nie dopuszczą. I jest już wystarczająco źle tak, jak jest, westchnęła Mali. Wielokrotnie
widziała tego wieczora pochylające się ku sobie głowy gości, którzy rozmawiali szeptem,
ś

ledząc oczami Tordhild i Siverta. Większość wiedziała, że to Cyganka, ta dziewczyna, którą

Sivert przywiózł do domu ponad pięć lat temu. Dotychczas były to tylko plotki. Teraz ludzie
wiedzą na pewno!

Małżonkowie z Gjelstad nie wymieniali ze sobą wielu słów. Siedzą obok siebie i

wyglądają jak dwoje obcych sobie ludzi, pomyślała Mali. Helga zarumieniona i bujna. Kristen
szary, chudy i przygnębiony. Mali pamiętała tamten czas, kiedy Kristen starał się o rękę
Helgi. Niemal trudno pojąć, że to wciąż ten sam mężczyzna, myślała, odczuwając coś w
rodzaju współczucia dla szwagra. W tamtych latach był to wyprostowany, dumny młody
człowiek, zakochany po uszy. Wprawdzie nie taki przystojny jak Havard, ale i tak było na co
popatrzeć, wspominała Mali. Teraz był cieniem samego siebie z tamtych lat. Tak to bywa,
kiedy miłość się kończy i staje się jasne, że człowieka niewiele już łączy z tą drugą osobą.

Właściwie to ich chyba nigdy wiele nie łączyło, rozmyślała Mali dalej. Przypominała sobie

też czas, kiedy Helga pojawiła się w Gjelstad. Wysoka i szczupła, piękna i zarozumiała.
Kristen był zakochany i dumny niczym jakiś młodzieniaszek. Ale Helga nigdy się tak
naprawdę nim nie przejmowała! To on był kompletnie zaślepiony, oszołomiony pożądaniem i
miłością, myślała Mali. Dla Helgi nigdy się specjalnie nie liczył, Mali domyśliła się tego od
razu, kiedy spotkała ją po raz pierwszy. Helgę interesowało Gjelstad i pozycja, jaką daje rola
gospodyni takiego wielkiego dworu, to dlatego powiedziała Kristenowi „tak". Tylko że
Kristen zrozumiał to za późno.

Mali zauważyła, że Helga macha zirytowana ręką na coś, co Kristen powiedział. Mimo

braku uczucia jednak z nim została. Nigdy w życiu nie wypuściłaby z rąk tego, co raz
osiągnęła, o tym Mali była absolutnie przekonana. Dlatego ta kobieta na zawsze pozostanie w
rodzinie.

Helga odwróciła się prawie całkiem od Kristena. Przesuwała badawcze spojrzenie po

gościach, nieustannie wkładając do ust kolejne kawałki ciasta. Mali miała wyjść do spiżarni,
by przynieść więcej ciasta, kiedy odkryła, że wzrok Helgi z zaciekawieniem na czymś się
zatrzymał. Kobieta przestała jeść, siedziała bez ruchu i gapiła się na coś z dziwnym błyskiem
w oczach. Mali podążyła w ślad za jej spojrzeniem i drgnęła. Otóż Helga siedziała i gapiła się
na Havarda! On stał z Johannesem na rękach. Grzywka opadła mu na czoło i wyglądał
niczym chłopiec, a w błękitnych oczach miał tyle ojcowskich uczuć! Był taki urodziwy, że
Mali poczuła ssanie w żołądku, kiedy na niego patrzyła. Musiałam się chyba pomylić,
pomyślała i raz jeszcze spojrzała na Helgę. Ale nie! Helga gapiła sie na Havarda rozpalonym,
wygłodniałym wzrokiem!

No, tylko nie to, Mali była bliska paniki. Już i tak jest wystarczająco dużo powodów do

kłótni z Helgą. Ale dotychczas nigdy nie zauważyła, by tamta kierowała łakomy wzrok na
Havarda. Tylko która kobieta tego nie robi, pomyślała z uczuciem piekącej zazdrości w
piersiach. Mój mąż nadal jest mężczyzną, na którego można popatrzeć i którego można
pragnąć!

Na szczęście Havard nigdy by się Helgą nie zajął, stwierdziła, podchodząc zdecydowanym

krokiem do męża. Zresztą ani Laurą, ani żadną inną kobietą! Havard jest mój! Uśmiechnęła
się do niego i do Johannesa, przytuliła się czule do męża. Czuła spojrzenie Helgi na swoim
karku i objęła ramieniem plecy Havarda.

- A wy dobrze się bawicie, chłopcy? - spytała i potargała włosy Johannesa.
- Świetnie - Havard odpowiedział jej uśmiechem. - Jest tutaj tylko jeden młody człowiek,

który zjadł chyba za dużo toru. I miał ochotę posiedzieć trochę u mnie na rękach.

- Już mi lepiej - zapewnił Johannes.
Oczy poszarzały mu ze zmęczenia.
- Myślę, że niedługo będziesz musiał się położyć - oznajmiła Mali. - Chcesz, żebym

poszła z tobą na górę?

- Nie, mama ze mną pójdzie - odparł Johannes, rozglądając się ponad ramieniem Havarda

za Tordhild. - Chcę na ziemię - zawołał i starał się wymknąć z objęć Havarda.

Ten puścił chłopca i objął ramionami żonę. Przyciągnął ją do siebie i przyglądał się jej z

czułością. Był tak blisko, że czuła jego ciepły oddech na swoim policzku, ale się nie odsunęła.
Tego się Helga nie doczeka!

- Jaka ty jesteś piękna - wymamrotał Havard tuż przy jej uchu.
- I ty też - uśmiechnęła się Mali. - Tak się cieszę na moment, kiedy będziemy nareszcie

mieli trochę czasu dla siebie.

- Dzisiaj w nocy? - spytał Havard pośpiesznie.
Mali poczuła, że się rumieni.
- Ja niekoniecznie miałam na myśli...
Zaraz jednak przypomniała sobie Helgę i przytuliła się jeszcze mocniej do męża.
- Dlaczego nie? - rzekła łagodnie, pogłaskała go pośpiesznie po policzku i wymknęła się z

jego objęć. - Teraz jednak muszę przynieść więcej ciasta - szepnęła. - Ale w nocy...

Helga odwróciła wzrok. Poszarzała ze złości wstała, by dołożyć sobie słodyczy. Nie

podobało jej się to, co przed chwilą zobaczyła. Na stołach zabrakło miejsca na wszystkie tace
i patery, więc również ławy uginały się od kuszących wypieków. Helga stała, trzymając już
bardzo wypełniony talerzyk w jednej ręce, drugą próbowała sięgnąć po kawałek szarlotki ze
ś

mietaną. Nagle poczuła czyjąś silną dłoń na ramieniu.

- Czy mógłbym pani pomóc?
Helga odwróciła się lekko i stwierdziła, że tuż za nią stoi Samuel Langmo. Nie rozmawiała

z nim jeszcze, zdążyła tylko złożyć gratulacje przed kościołem, jak wszyscy.

- Dziękuję, to bardzo miło z twojej strony - wybąkała z uśmiechem.
- Ty jesteś Helga Gjelstad, jeśli się nie mylę... szwagierka Mali?
- Tak, to ja.
- Miło poznać cię bliżej - uśmiechnął się znowu, ogarniając wzrokiem jej bujną sylwetkę.

- Będę potrzebował sporo czasu, żeby zapoznać się ze wszystkimi.

- Tak, bardzo szybko doszło do tego wesela - wtrąciła Helga.
- Tak to bywa, jak między ludźmi pojawi się miłość - uśmiechnął się Samuel.
Helga spojrzała na niego uważnie. Przystojny mężczyzna, pomyślała. Ale łże jak pies!

Takie rzeczy ona wietrzyła natychmiast. Te jego misjonarskie maniery są przede wszystkim
na pokaz. To nie miłość sprawiła, że jest dzisiaj panem młodym. Nagle Helga pojęła wszystko
z wielką jasnością. Ruth jest w ciąży! O mało nie wybuchnęła głośnym śmiechem. Rany
boskie, a to dopiero! Misjonarz sprokurował przed ślubem dziecko tej cnotliwej Ruth Stornes!
Och, jak szczerze Helga życzyła czegoś takiego Mali! Nareszcie pojęła teraz chłodny
stosunek Mali do pana młodego. Nie takiego zięcia życzyła sobie gospodyni ze Stornes, o nie!
Helga to akurat znakomicie rozumiała! Wszystko w niej chichotało w złośliwej satysfakcji.

Uniosła wyżej talerzyk i pozwoliła, by Samuel położył na nim kawałek szarlotki. Ich

spojrzenia się spotkały. Coś w nim jest dziwnego. Coś mrocznego, pomyślała. To nie jest
dobry człowiek. Helga Gjelstad rozpoznawała podobnych sobie, gdy tylko znaleźli się w
zasięgu jej wzroku. Może on mógłby się okazać pożyteczny dla mnie, teraz, kiedy znajdzie
się w czterech ścianach dworu Stornes jako członek rodziny...

- Uważamy za wspaniałe, że Ruth znalazła kogoś takiego jak ty - kłamała gładko,

oblizując wargi. - Dla rodziców to bardzo ważne, z kim nasze dzieci wchodzą w związki
małżeńskie, powinieneś wiedzieć. Zresztą wiesz, ty, który jesteś misjonarzem i w ogóle -
uśmiechnęła się do niego szeroko. - Uważam, że Mali będzie cenić cię bardziej niż tę swoją
synową.

Spojrzenia obojga znowu się spotkały. Samuel uniósł brwi.

- Uważasz, że Mali mogłaby mieć coś przeciwko Tordhild, to próbujesz mi powiedzieć? -

spytał z czujnym zainteresowaniem we wzroku.

- No przecież ona jest Cyganką - oznajmiła Helga słodziutkim głosem. - A chyba nikt by

nie chciał, żeby akurat w jego rodzinie przytrafiło się coś takiego. Tym bardziej, że Stornes
jest teraz wielkim dworem i rodzina ma wiele do stracenia, a taka cygańska krew, która
pojawiła się...

- To Mali nie lubi Cyganów?
Helga wepchnęła spory kawałek szarlotki do ust.
- Owszem, lubi - mówiła, mlaszcząc i patrząc mu prosto w oczy. - Lubi nawet bardziej niż

większość ludzi - dodała ze złośliwym uśmiechem.

Samuel patrzył na nią. Nie pojmował, co ta kobieta ma na myśli, zrozumiał jednak

natychmiast, że gotowa jest wyrządzić krzywdę Mali. Ciekawe, do czego też doszło między
obiema szwagierkami? Bo że nie żyją w zgodzie, to i widział, i wyczuwał. Owa bujna
kobieta, z którą miał zamiar wymienić jedynie kilka grzecznościowych formułek, nagle stała
się dla niego bardzo interesująca.

- Mam nadzieję, że my dwoje będziemy mieli okazję widywać się częściej - uśmiechnął

się. W jego oczach pojawił się błysk. - Zdaje mi się, że mamy sobie to i owo do powiedzenia.

- Możliwe - przytaknęła Helga. - Właśnie pomyślałam dokładnie to samo.
Po tych słowach odwróciła się i wróciła do swojego poszarzałego męża. Samuel

odprowadzał ją wzrokiem. Helga Gjelstad. Powinien ją sobie zapamiętać.

Ruth miała wrażenie, że ten wieczór jest czymś nierzeczywistym. Czuła się lekka i taka

szczęśliwa, taka pełna buzującego napięcia i oczekiwania. Jestem jak ten zwiewny welonik
panny młodej, myślała, potrząsając głową, na której welon pysznił się niczym biała piana.
Nigdy jeszcze nie wydawała się sobie taka piękna. Nigdy, aż do tego dnia. To uczucie ją
oszałamiało.

Ś

miała się więcej niż zazwyczaj. Rozmawiała z ludźmi, których nie widziała od dawna.

Wszyscy byli tacy życzliwi i uśmiechnięci. Głaskali ją po policzkach i życzyli wszystkiego
dobrego. Mówili, że zawsze była wspaniałą dziewczyną. I że dzisiaj jest piękną panną młodą.

Ruth bardzo się to wszystko podobało. Tego wieczora podobało jej się wszystko.
- Dobrze się czujesz?
Mali stanęła obok córki i przyglądała jej się uważnie.
- Och tak - wyszeptała Ruth rozpromieniona. - Taka jestem szczęśliwa, mamo.
- Nic nie sprawia mi większej radości niż takie słowa z twoich ust - przyznała Mali,

obejmując córkę ramieniem. - Jesteś naprawdę promienną panną młodą. Po prostu emanujesz
blaskiem. Jak dobrze jest widzieć cię taką.

Ruth uśmiechnęła się i zarumieniła. Spuściła wzrok i wygładziła sukienkę.
- No widzisz, mamo, wszystko skończyło się dobrze - wyszeptała cicho. - Nawet nie

myślałam, że to pójdzie właśnie tak, bo były... były takie sprawy, że...

Przerwała pośpiesznie i na krótki moment w jej oczach pojawił się mrok. Coś bolesnego.
- Ale teraz jest już tylko dobrze - powtórzyła i uściskała matkę. - Dziękuję za to wspaniałe

weselne przyjęcie, jakie przygotowaliście dla mnie. Dla nas... - dodała pośpiesznie,
rozglądając się za Samuelem.

- Żebyś tylko była szczęśliwa...
- Ale ja jestem, mamo!
Ruth uśmiechnęła się z miłością do matki i mocno ścisnęła jej rękę.
- Powinnaś mi wierzyć. Przecież bym ci nie kłamała!
- Och nie, wierzę ci - zapewniła Mali cicho. Nie musiała słuchać zapewnień, że Ruth jest

szczęśliwa. To było po prostu widać. Zawsze taka była, od dzieciństwa.

- Żeby tylko małżeństwo i współżycie z Samuelem było takie, jak sobie wymarzyłaś -

westchnęła cicho.

- Takie będzie!
Samuel podszedł do nich szybkim krokiem i położył rękę na ramieniu Ruth.
- Ja myślę, że my to już chyba pójdziemy do siebie - powiedział i pogłaskał ją po

policzku.

Mali spostrzegła zaskoczenie we wzroku Ruth.
- Jak to, już? - spytała dziewczyna zarumieniona i trochę onieśmielona.
Podniosła wzrok na swojego męża. Tak czekała na ten moment. Marzyła o tym, że

zostanie zaprowadzona do dużej sypialni jako małżonka Samuela. Drzwi zostaną zamknięte, a
jej życie rozpocznie się od nowa. Marzyła, że on będzie dla niej dobry. Że będzie czuły,
ciepły i delikatny, taki, jak był w ciągu ostatnich dwóch dni. Staną się jednością, tak jak
pastor powiedział dzisiaj w kościele. Będziemy się nawzajem kochać i szanować, myślała,
ś

ciskając dłoń męża.

Czuła ssanie w żołądku. Już niedługo stanie się jednością z Samuelem. Poczuje jego

wielkie, silne ciało tuż przy swoim. Będzie czuć ciepło jego dłoni, pieszczotliwych i dobrych.

Poczuje jego wargi. Otworzy się przed nim w pragnieniu i radości. Odda mu się w miłości

i pożądaniu. Kiedy ludzie są sobie poślubieni, to wszystko jest właściwe, zarówno wobec
Boga, jak i bliźnich. To, co Bóg złączył, człowiek niech się nie waży rozłączać - powiedział
pastor.

- Moim zdaniem i tak jest już bardzo późno - uśmiechnął się Samuel i pociągnął ją ku

sobie. - Bardzo bym chciał teraz pobyć sam na sam z moją piękną żoną. Czekałem na to przez
cały wieczór.

Jego spojrzenie ogarnęło Mali, mroczne, niezgłębione spojrzenie, którego matka panny

młodej nie umiała pojąć. Doznała jakiegoś dziwnego uczucia, którego nie potrafiłaby
wytłumaczyć. Że w Samuelu jest coś... to niesprawiedliwe, że tak myślę. Bo cokolwiek
czyniło Ruth taką zrozpaczoną i nieszczęśliwą przez długi czas, to na pewno już minęło. Nie
ma co do tego najmniejszej wątpliwości. I Sivert też mówił, że Samuel nie był wobec Ruth
miły... Mali jednak pośpiesznie odepchnęła od siebie tę myśl. Wszystko to musiało być
jakimś wielkim nieporozumieniem.

Ruth poczuła, że serce bije jej szybciej. Uśmiechnęła się nieśmiało i znowu spojrzała w

górę na Samuela. Potem odwróciła wzrok ku matce. W jej oczach były gwiazdy.

- No to w takim razie podziękujemy już, mamo - rzekła cicho i raz jeszcze uścisnęła rękę

matki. - Nie pogniewasz się, że już idziemy?

Mali uśmiechnęła się i skinęła głową.
- Oczywiście, idźcie - pozwoliła i jeszcze raz pośpiesznie spojrzała na Samuela.
Szukała czegoś w jego wzroku. Ciepła, pomyślała. Miłości do mojej córki, która pełna

oczekiwań i zarumieniona stała tuż przy nim. Bo to też Mali dostrzegała, że Ruth idzie do
małżeńskiego łoża z radością. Że się nie boi, tak jak ona tamtego wieczora, kiedy pijany
Johan wciągnął ją siłą na strych, zgwałcił i upokorzył. W tym roku mija dwadzieścia pięć lat
od tamtej nocy. Mali pewnego dnia, kiedy siedziała w tkalni, zdała sobie sprawę z tego, że
gdyby Johan żył i ich małżeństwo przetrwało, to tej jesieni obchodziliby srebrne wesele. Do
tego jednak nie doszło, bo Johan zniszczył wszystko już w czasie nocy poślubnej. Ale z Ruth
tak nie będzie - przekonywała Mali samą siebie w myślach. Ona jest pełna szczęścia i
nieśmiałego oddania. Mali próbowała zagłuszyć to, co mówiło jej niespokojne matczyne
serce. Znowu popatrzyła na Samuela, on jednak stał po prostu spokojny i uśmiechnięty. Jego
wzrok nic jej nie mówił.

- Sami decydujecie, kiedy chcecie odejść do siebie.
- Czy musimy wszystkim uścisnąć ręce na pożegnanie? - spytała Ruth i znowu popatrzyła

na matkę.

- Wszystkim nie, ale niektórym. Zresztą sama wiesz komu - odparła Mali.
Ruth skinęła głową. Popatrzyła na Samuela, kiedy matka od nich odchodziła.
- Ja też tak czekałam na... na to, aż będziemy mogli zostać sami - wyszeptała, rumieniąc

się.

Samuel roześmiał się cicho i spojrzał na nią jakoś dziwnie. Czuła jego oddech na swoim

uchu. Czuła też mrowienie pod skórą, fale ciepłej słodyczy ogarniały raz po raz jej ciało. Z
ręką wsuniętą pod pachę męża rozpoczęła pożegnalną rundę wśród gości.

Kiedy drzwi sypialni zamknęły się za nimi, z Samuela jakby opadła maska. Gwałtownym

ruchem zerwał wianek z głowy Ruth. Cisnął go ze złością na łóżko.

- Wiedziałaś, że nie życzę sobie, żebyś się w ten sposób stroiła! - warknął gniewnie. - Ale

ty mimo wszystko musiałaś…

Ruth odskoczyła przerażona i patrzyła na niego. Atak kompletnie ją zaskoczył.
- Ale... ale co w tym złego? - wyszeptała. - Nie miałam ślubnego bukietu, bo tego nie

lubisz. Nie miałam nowej sukienki. Uznałam, że to miło ze strony mamy, że...

- Od tej chwili nie liczy się to, czego chce twoja matka - oznajmił lodowatym tonem. -

Mówiłem ci to już dawno, że teraz ja jestem twoim mężem. To mnie masz słuchać i mnie
masz się podporządkować.

- Ależ ja to robię - bąkała Ruth, skubiąc nerwowo chusteczkę do nosa.
Dawny strach powrócił, jakby zalała ją fala przerażenia. Nie pojmowała, jak on może tak

nagle się odmienić. W ciągu ostatnich dwóch dni dosłownie nosił ją na rękach. Był
najbardziej troskliwym i pełnym szacunku mężem, o jakim tylko mogła marzyć. I oto teraz...

Wspomnienia dawniejszych wydarzeń w tej sypialni spadły na nią niczym fala

powodziowa i o mało jej nie zadławiły. Nigdy więcej nie może być znowu tak! On przecież
taki nie jest!

Kiedy podszedł do niej, odskoczyła gwałtownie w tył. Uderzyła się o krawędź łóżka i

upadła na posłanie. On rzucił się na nią, czerwony na twarzy z wściekłości, której Ruth nie
rozumiała. Jak mógł być taki miły i przyjazny przez cały dzień i przez cały cudowny wieczór,
skoro najwyraźniej nosił w sobie tę straszną złość?

Samuel chwycił Ruth i potrząsał nią niczym szmacianą lalką. Ślubny welon spadł, warkocz

się rozplótł. Włosy zasypały jej twarz, zasłoniły oczy.

- Przez cały wieczór kręciłaś się wśród gości i przewracałaś oczami do chłopów -

wysyczał. - Dobrze widziałem, ty przebiegła kurwo!

Ruth próbowała odgarnąć włosy z twarzy, by go widzieć.
- Co ty wygadujesz? - wyszeptała przerażona. - Ja przecież nic takiego nie robiłam...
- Mówisz, że ja kłamię?
Jego głos był niczym świst bicza, Ruth skuliła się ze strachu.
- Nie, nie chcę powiedzieć, że kłamiesz, Samuelu, ale ja... ja przecież nie...
On nie powiedział już nic więcej, ale złapał ją gwałtownie i postawił na nogi.
- Rozbieraj się! - warknął. Jego oczy płonęły dziwnym ogniem. - Zdawało mi się, że już

się nauczyłaś, jak powinnaś się zachowywać, ale okazuje się, że nie. Będziesz dopóty karana,
dopóki się nie nauczysz, rozumiesz?

- Karana?
Ruth stała przed nim z opuszczonymi rękami i potarganymi włosami.
- Samuelu, to jest nasza noc poślubna - wyszeptała udręczona. - Ja myślałam... ja

myślałam, że będziesz dla mnie dobry. Wierzyłam, że mnie kochasz...

- Tego, kogo się kocha, tego się karze, moja mała Ruth! Mówiłem ci to już przedtem. Ale

ty bardzo szybko zapominasz, prawda?

Złapał ją z całej siły w pasie.
- Rozbieraj się, nie słyszałaś?

Drżącymi rękami Ruth zaczęła zdejmować z siebie ubranie. Łzy spływały jej po twarzy,

bardzo niewyraźnie widziała jego twarz w chwilach, kiedy odważyła się na niego spojrzeć.
Samuel stał przed nią, wielki, zwalisty. Kiedy zdjęła z siebie ostatnią sztukę ubrania, usiadła
na łóżku i skuliła się, jakby chciała się ukryć. Była sztywna ze strachu i rozpaczy. Kim on
jest, ten mężczyzna, którego właśnie poślubiła? Przecież ona wcale go nie zna!

Samuel powoli zaczął wyciągać pasek ze spodni.
- Nie, Samuelu - wykrztusiła Ruth zrozpaczona. - Nie, nie rób tego! To jest nasza noc

poślubna...

- No i właśnie dlatego - wycharczał ochryple. - Ja nie chcę mieć nieposłusznej żony. Czy

ty tego nie rozumiesz?

- Tak, ale ja zrobię wszystko, co każesz - szlochała Ruth. - Ja będę...
- Uklęknij na łóżku!
- Samuelu...
- Milcz i rób, co mówię! - wysyczał. - I żebyś mi nawet nie pisnęła, rozumiesz? Wszędzie

kręci się pełno ludzi, a ja nie chcę, żeby oni słyszeli twoje zawodzenie. Dostajesz tylko to, na
co zasługujesz. Musisz się nauczyć być małżonką Samuela Langmo.

Ruth uklękła na łóżku i objęła rękami głowę. Skuliła się, kiedy pierwszy cios spadł na jej

plecy, ale nawet najlżejszy dźwięk nie wydostał się z jej gardła. Ból był niczym pieczenie
ż

ywego ognia za każdym razem, kiedy pas spadał na jej skórę, w końcu Ruth upadła na

posłanie. Tłumiony szloch o mało jej nie zadławił. Samuel gwałtownym szarpnięciem
podniósł ją, znowu zmusił, żeby uklękła, i bił dalej.

Ruth była w szoku, z bólu kręciło się jej w głowie. W ustach czuła smak krwi. Zagryzała

ręce, by nie krzyczeć. Co on by zrobił, gdybym zaczęła wzywać pomocy, pomyślała
nieśmiało. Czyby mnie zamordował?

Przez krótką, szaloną chwilę pomyślała, żeby uciekać. Wybiec z sypialni i głośno wzywać

matki i ojca. Odepchnęła jednak od siebie tę myśl. Nie wolno jej tego zrobić. Nikt nie może
się o tym dowiedzieć. Nigdy, nigdy.

Nagle Samuel przestał bić. Ruth słyszała tylko jego świszczący oddech gdzieś za sobą.

Ostrożnie wyjrzała spod ręki, na której była oparta, i zobaczyła, że on zrywa z siebie ubranie.
Domyśliła się, co ją czeka, nie miała jednak odwagi się poruszyć. Samuel odwrócił ją, rzucił
na posłanie i wdarł się w nią niczym dzikie zwierzę, taki podniecony, że żyły na skroniach
zrobiły się niemal granatowe pod skórą. Kiedy w nią wszedł, Ruth nie była w stanie dłużej
milczeć. Wydała z siebie stłumiony krzyk, ale on natychmiast zakrył jej usta twardą ręką.
Paznokcie jej popękały, kiedy wbijała palce w krawędź łóżka w bólu, którego nie mogła
znieść. Była kompletnie nieprzygotowana na spotkanie z mężczyzną, sucha wewnątrz, na co
on zupełnie nie zwracał uwagi.

Dziecko, pomyślała zdjęta przerażeniem, zanim pogrążyła się w niosącej ulgę, czerwonej

mgle. Moje dziecko...

Ruth nie miała pojęcia, jak długo tak siedziała na twardym krzesełku przy oknie. Czas

przestał dla niej istnieć.

Leżała sztywna u boku Samuela, dopóki nie poznała po jego spokojnym oddechu, że

zasnął mocno. Dopiero wtedy wymknęła się cichutko z łóżka i usiadła na krzesełku.

Niebo na zewnątrz dosłownie ociekało gwiazdami. Łączyły się w roziskrzoną poświatę,

kiedy spoglądała na nie przez łzy, Jak mogło dojść do czegoś takiego? Pytanie wirowało jej w
oszołomionej głowie, ale nie znajdowała odpowiedzi. Jak to możliwe, by człowiek zmieniał
się tak nagle i stawał się dziką bestią? Jak to możliwe, żeby ktoś, zwłaszcza ktoś taki jak
Samuel, mógł tak strasznie bić drugiego człowieka? Bić ją, której wyznawał miłość,..

Ruth podciągnęła nogi pod nocną koszulą i objęła ramionami kolana. W pokoju zaczynało

być zimno. Odkąd wrócili na górę, nikt nie dokładał do ognia, a to było już dawno temu. W
każdym razie jej się zdawało, że dawno.

Spojrzenie Ruth padło na Samuela, który leżał na plecach z szeroko rozłożonymi nogami i

spał. Kim jest ten człowiek? Jak Ruth mogła wyjść za mąż za kogoś takiego? Jak mogła być
taka zaślepiona? Miała przecież możliwość, żeby się wycofać, Zarówno rodzice, jak i Sivert
próbowali odwieść ją od tego małżeństwa. Czyżby oni rozumieli, jaki jest Samuel? -
zastanawiała się Ruth.

Nie, to niemożliwe! Nikt przecież nie wie, że istnieją tacy ludzie jak ten misjonarz. Ruth

nigdy w to nie uwierzy. Zdarza się, że małżonkowie się ze sobą nie zgadzają, bywa nawet, że
mąż uderzy żonę, tego typu sprawy nie były jej obce. Słyszała też różne historie o służących
wykorzystanych przez bogatych chlebodawców. O służących, wyrzuconych potem na mróz
razem z dzieckiem. Ale żeby robić coś takiego, co zrobił Samuel...

Przecież jednak posmakowałam już tego jeszcze przed ślubem, przemknęło Ruth przez

głowę. Dlaczego wtedy nie domyśliłam się, że on jest chory? Zadrżała, patrząc na mężczyznę
w łóżku. Chory lub szalony - tego nie potrafiła rozstrzygnąć. Nie rozumiała niczego, co ją
spotkało.

Nie była w stanie myśleć o tym, że on bił ją pasem, jeszcze zanim wzięli ślub. Wtedy

wierzyła, że wszystko się zmieni, kiedy tylko zostaną mężem i żoną. I Samuel przecież był
taki miły, czuły i kochający przez ostatnie dwa dni. Tylko że to musiała być gra, tyle nawet
Ruth była w stanie zrozumieć.

Siedziała na twardym krzesełku i w ciągu jednej nocy stała się dorosła. Wszystkie jej

piękne marzenia zostały zdeptane. Niezależnie jak bardzo by się starała dogodzić Samuelowi,
on zawsze znajdzie powód, by ją ukarać. Bo on to lubi, przemknęło jej przez głowę, kiedy
widziała jego płonące dzikim ogniem oczy. Przeraziło ją to tak, że na samo wspomnienie
jęknęła cicho.

Jak zdoła z nim żyć po czymś takim? Jak będzie mogła chodzić po domu, w którym

mieszkają rodzice i służba, żeby nikt się nie domyślił, jak się rzeczy mają?

Mama już i tak rozumie, że coś jest nie w porządku. Zresztą ona zawsze rozumie wszystko

pierwsza. Tym razem jednak za nic nie może się dowiedzieć, że ma rację. Tego by nie
zniosła, a Ruth nie jest w stanie nawet myśleć o tym, by swoim nieszczęściem obarczać tych,
których kocha. Musi sobie poradzić sama. Z dołu docierały do niej rozmowy i śmiechy,
powoli jednak wszystko cichło. Słyszała, jak ludzie na palcach wchodzą po schodach na
strych. Drzwi zamykały się cichutko, nikt nie chciał przeszkadzać.

Noc poślubna Ruth dobiegła końca.

ROZDZIAŁ 10.

- Rany boskie, dlaczego ty wstajesz tak wcześnie? - mamrotała Tordhild sennie, kiedy

Sivert ostrożnie usiłował przez nią przejść w nieudanej próbie niezrywania jej ze snu. -
Wczoraj wieczorem położyliśmy się bardzo późno, a przecież wyjeżdżamy dopiero o
jedenastej.

Pogłaskała go pośpiesznie po brzuchu, który akurat znajdował się nad nią.
- Czy wydarzyło się coś szczególnego?
- Nie, nic innego tylko to, że mam ochotę porozmawiać z Oją, zanim wyjadę - odparł

Sivert, zaczynając się ubierać.

- Z Oją? A to o czym?
- O dworze i o dziedzictwie. On nie czuje się bezpiecznie, byłoby niedobrze, gdybym

wyjechał i go tak z tym zostawił.

- Ale chyba nie powiesz mu, że...
Tordhild usiadła i patrzyła na Siverta wytrzeszczonymi oczyma.
- Nie, nie, chcę tylko zapewnić mojego brata, że dwór jest jego. Na zawsze. Że nie

powinien się niczym martwić. Że niczym go nie zaskoczę i nadal myślę, że dobrze
postąpiłem. Patrzyłem na niego, kiedy przyjechaliśmy. Nie wszystko z nim jest w porządku.

Zapiął koszulę i wciągnął przez głowę sweter.
- Być może nasze stosunki ułożą się znacznie lepiej, będziemy ze sobą bardziej szczerzy,

jeśli go o wszystkim zapewnię - dodał. - On musi się tego dowiedzieć ode mnie, to chciałem
powiedzieć.

Tordhild opadła z powrotem na poduszki i patrzyła na męża.
- Ty jesteś bardzo dobrym człowiekiem, Sivercie - powiedziała cicho. - Zawsze myślisz o

innych. Chcesz, żeby im było dobrze. Niewielu ludzi tak czyni.

Sivert pochylił się i pocałował ją delikatnie.
- Pośpij sobie jeszcze - powiedział, głaszcząc ją po policzku. - Czeka nas dzisiaj długa

podróż.

Tordhild skinęła głową, podciągnęła pierzynę do samego nosa i westchnęła sennie. Już

zasypiała, kiedy dotarł do niej dźwięk cicho zamykanych drzwi.

Sivert słyszał, że w kuchni są już ludzie. Ktoś stukał naczyniami, ktoś przesuwał meble.

Ś

cierka do podłogi raz po raz spadała z plaśnięciem. Najwyraźniej służące już od dawna

sprzątały to, czego nie zdążyły uporządkować wczoraj wieczorem, po wyjściu ostatnich gości.

Włożył w sieni kurtkę i wyszedł na dwór.
Dzień był szary i mglisty. Gęsta mgła poruszała się wolno ponad fiordem i chociaż nie

było nawet w połowie tak zimno jak wczoraj, to czuło się chłód i wilgoć. Sivert wsunął obie
ręce w kieszenie i ruszył w stronę stajni.

Ciepły zapach koni uderzył go w nozdrza, kiedy otworzył drzwi i wszedł do środka. Sivert

głęboko wciągnął powietrze. Spadły na niego wspomnienia z przeszłości. W tej stajni spędził
tak wiele czasu, zwłaszcza od kiedy Johan podarował mu Simę. Jakże on kochał tego konia!
Sam przejął całą opiekę nad nim - karmienie, przeprowadzanie, czyszczenie i ścielenie, odkąd
był na tyle duży, by sam mógł sięgnąć do grzbietu wspaniałego konia. Tylko że do tego
musiało minąć parę lat. Johan bowiem dał mu tego koma, kiedy Sivert skończył trzy lata. To
czyste szaleństwo wzbudziło też zainteresowanie w całej wsi i daleko poza nią. Nikt nie daje
wspaniałego konia trzylatkowi, nawet jeśli ten jest dziedzicem Stornes, gadali ludzie,
spoglądając nienawistnie w stronę dworu. Ale Johan to zrobił. Nic nie było za dobre dla jego
syna, pomyślał Sivert.

Zapamiętał Johana Stornesa takim, jakim go widział we wczesnym dzieciństwie. Jako

dobrego ojca. Dlatego nie mógi pojąć, co się stało, kiedy ojciec nagle całkowicie się odmienił.
Johan stał się ponury, bez powodu wpadał w złość i w ogóle nie odzywał się do chłopca.
Zaczął też dużo pić. Sivert rozumiał to, chociaż miał wtedy zaledwie pięć lat.

Na pół z płaczem zapytał matkę, czy tata go już nie kocha. Mali pośpieszyła z jakimiś

wyjaśnieniami, że tata jest zmęczony, bo odpowiedzialność za cały dwór spoczywa na jego
głowie, ale to Sivertowi niewiele pomogło. Zapamiętał, jak bardzo cierpiał w tamtym czasie. I
chyba nie on jeden, ale to zrozumiał dopiero, kiedy poznał całą prawdę, sześć lat temu. Johan
musiał przeżyć największy szok w życiu, kiedy dotarło do niego, że Mali go zdradziła oraz że
ten syn, którego stawiał ponad wszystko na ziemi, wcale nie jest jego synem, tylko cygańskim
bękartem!

Matka mówiła, że ojciec traktował ją źle również przedtem, ale że po tym, jak Johan

odkrył jej tajemnicę, życie z nim stało się piekłem. Sivert świetnie to rozumiał. Niewielu by
milczało, gdyby im ciśnięto w twarz taką prawdę. Sivert był przeciwny wszelkiej przemocy,

mimo to żywił pewne zrozumienie, że Johan zmienił się w potwora po tym, czego się
dowiedział. W jednej chwili odebrano mu wszystko, czym żył. Syna, żonę, dziedzica, honor i
przyszłość. Z człowieka, który posiadał tak wiele, nagle Johan Stornes stał się żałosnym
rogaczem. Żona wolała Cygana!

Sivert pamiętał swoją babkę, tę wyprostowaną, surową Beret. Pamiętał, jakie ważne dla

wszystkich w Stornes było zachowanie pozorów, sprawy dziedziczenia i to, co ludzie
powiedzą, Johan też został tak wychowany. Sivert potrafił zrozumieć, U niełatwo było mu
ż

yć, kiedy ponura prawda wyszła na jaw. I tu ona do tego doprowadziła, moja matka,

pomyślał z goryczą.

Przeczesał palcami włosy, westchnął i starał się o tym nie myśleć. Na nic się zda

nieustanne roztrząsanie starej historii, Tordhild powtarzała mu to raz po raz. I Sivert wiedział,
ż

e żona ma rację. Nigdy jednak te sprawy nie opuściły jego pamięci. Lecz dotknęły go

samego zbyt boleśnie.

Poczuł krótki, ostry ból, który sprawił, że się skulił. Boże Narodzenie w Stornes

przypomniało mu ponownie wszystko, co utracił. Bo choć sam miał się teraz bardzo dobrze i
chociaż zaszedł już tak daleko, że był w stanie przyjechać znowu do Stornes - zresztą głównie
dzięki Tordhild, pomyślał - to nic nie było takie jak przedtem. Stosunek do matki też nie.
Układało się między nimi poprawnie, Sivert musiał jednak przyznać, że oboje utracili coś na
zawsze.

Kochał ją tak bardzo. W jego oczach była pozbawiona jakichkolwiek wad. Nikt nie mógł

się równać z jego piękną, silną matką. Nikogo nie cenił wyżej od niej. Gniew, rozpacz i
poczucie, że ją utracił, pozostaną na zawsze. I tęsknota... tęsknota za tamtymi dobrymi
dniami, poczuciem bezpieczeństwa i radością bycia z nią. To już nigdy nie wróci. Nigdy nie
będzie jak dawniej. Domyślał się tego już wcześniej, ale rana nadal krwawiła. Mówi się, że
czas leczy rany, ale Sivert nie był tego taki pewien.

- Co ty tu, na Boga, robisz?
Z głębi stajni wyłonił się Oja ze zgrzebłem w ręce. Podszedł do zagrody wielkiego ogiera i

zaczął go czyścić długimi, zdecydowanymi ruchami. Sivert nie od razu odpowiedział.
Pochylił się w stronę zagrody i przyglądał się bratu. Po chwili Oja spojrzał na niego. Wpił w
niego spojrzenie. Było to spojrzenie mroczne, niemal agresywne, a zarazem niepewne.

- Chciałem porozmawiać z tobą, zanim dzisiaj wyjedziemy - oznajmił Sivert, rozpinając

kurtkę. - Przedtem nie było na to zbyt wiele czasu - dodał.

- Miałeś całe trzy dni - mruknął Oja, nie patrząc na brata. Głos miał ochrypły.
- Chciałem porozmawiać z tobą w cztery oczy - wyjaśnił Sivert. - A jakoś nie trafiła się

okazja.

Zauważył, jaki brat jest spięty. Woń ludzkiego potu mieszała się ze znajomym, dobrym

zapachem konia.

- Czy my dwaj mamy jeszcze coś do omówienia?
Głos Oi brzmiał teraz ostro i chłodno. Sivert wyciągnął rękę i położył mu na plecach. Oja

podskoczył, przestał czyścić konia i odwrócił się do brata.

- Posłuchaj no mnie teraz, Oja - zaczął Sivert spokojnie. - Obaj wiemy, że to ja miałem

zostać dziedzicem naszego dworu. I rzeczywiście zamierzałem nawet podjąć próbę, zająć się
gospodarstwem, wtedy, kiedy przyjechałem tutaj z Tordhild, chociaż nigdy nie miałem
zadatków na gospodarza. Właściwie nigdy nie chciałem tego dworu - dodał. - Nie bardzo
jednak miałem możliwość się nad tym zastanawiać. Jeśli ktoś jest dziedzicem, to po prostu
nim jest. Wspomniałem jednak mamie, zanim wyjechałem, że ja wolałbym poświęcić się
muzyce.

Roześmiał się cicho, potem zgarniał jakieś wiórki z belki, o którą się opierał.
- Zresztą po raz pierwszy powiedziałem jej to, kiedy miałem jakieś pięć czy sześć lat. To

jednak nie padło na podatny grunt. Mimo wszystko zamierzałem z tym zerwać. Uprzeć się.

Potem jednak spotkałem Tordhild i zapragnąłem mieć coś stałego. Rodzinę. Dom. I chyba
właśnie dlatego przyjechałem wtedy do domu, żeby się ożenić i osiąść tutaj na zawsze.

Oja stał sztywny, bez ruchu, i patrzył w ziemię. Oddychał ciężko.
- I teraz chcesz odebrać dwór? - wykrztusił z trudem.
- Nie, wcale tego nie chcę, Oja.
Sivert znowu położył rękę na ramieniu brata. Oja próbował się usunąć, ale koń stał mu na

drodze.

- Ja wiem, że ty się przez cały czas boisz - ciągnął dalej Sivert. - Boisz się, że zażądam

zwrotu dworu. Chociaż wiem, że widziałeś dokumenty, w których zostało napisane, że
zrzekam się prawa do dziedziczenia Stornes.

- Papiery można napisać od nowa - mruknął Oja cicho.
- Nie takie papiery, Oja. To, co widziałeś, to jest oficjalny dokument, potwierdzony w

sądzie. Ja nie mogę się teraz wycofać. Zresztą nigdy nie miałem takiego zamiaru.

Po raz pierwszy Oja spojrzał mu prosto w oczy. Wciąż miał we wzroku tę niepewność.
- Ale masz syna...
- Mam i bardzo się z tego cieszę - uśmiechnął się Sivert. -To jednak niczego nie zmienia.

Zrzekłem się dziedzictwa z własnej woli. Dwór jest twój i na zawsze twoim pozostanie.
Będziesz się więc musiał niedługo zatroszczyć o syna, ty także, byś miał komu później
przekazać dwór.

Przez dłuższą chwilę w stajni zaległa cisza. Oja niespokojnie szarpał zgrzebło.
- A co spowodowało, że zrzekłeś się prawa do Stornes? - zapytał w końcu.
Sivert przeczesał ręką włosy. Przez moment jego spojrzenie było dalekie i niezgłębione. W

końcu głęboko wciągnął powietrze.

- Nie musisz tego wiedzieć - odparł spokojnie. - To jest sprawa, którą i ja dawno

zostawiłem za sobą. Ty także powinieneś to zrobić. Odkąd przyjechaliśmy, widziałem, jak
bardzo jesteś niepewny, i nie chcę, żeby dalej tak było. Zawsze pragnąłem mieć brata, ale
jakoś nigdy nie udało mi się do ciebie zbliżyć. Pewnie wiele rzeczy się na to złożyło, myślę
jednak, że najważniejszą rolę odegrał ten właśnie dwór - mówił w zamyśleniu. - Stornes jest
twoje, Oja. Nie zdobyłeś go podstępem. Otrzymałeś je w honorowy sposób. Ja nie chcę ci
niczego odbierać.

Oja długo mu się przyglądał. Powoli napięcie opuszczało jego ciało.
- Muszę przyznać, że tego nie rozumiem - bąknął cicho.
- Ja mam muzykę - odparł Sivert. - I nigdy nie miałem zadatków na gospodarza, Oja.
Przez twarz brata przemknął lekki uśmiech.
- Chyba rzeczywiście nie, skoro tak uważasz... Znowu spoważniał. Spojrzał Sivertowi w

oczy.

- Ale do twojej decyzji musiało się przyczynić coś więcej niż tylko to, że nie masz

zadatków na gospodarza - powiedział. - Mimo wszystko byłeś pierworodnym synem,
dziedzicem, dwór był twój. A Stornes to przecież nie byle jaki dwór. Być może w przyszłości
twój syn chciałby go przejąć - dodał.

- Ale przejmie go twój syn - oznajmił Sivert i mocno uścisnął dłoń brata. - Ja mam

wszystko, czego mógłbym pragnąć, Oja, z wyjątkiem brata...

Oja spojrzał na niego pośpiesznie. Powoli rumieniec wypływał na jego twarz.
- Masz przecież mnie...
- Tak, ty zawsze tutaj byłeś. Nigdy jednak nie czułem, że jesteśmy braćmi. A ty?
Oja nie odpowiedział. Niespokojnie przestępował z nogi na nogę. Koń uniósł głowę i

szturchał go chrapami. Oja pogłaskał go, nie bardzo zdając sobie sprawę z tego, co robi.
Sivert to spostrzegł. Oja wolno wyszedł na środek stajni. Stanął twarzą w twarz z Sivertem.
Zgrzebło wypadło mu z ręki, ale na to też nie zwrócił uwagi.

- Ja... ja... - Oja głośno wciągnął powietrze. - Ja zawsze czułem, że wszystko kręci się

wyłącznie dookoła ciebie - wyszeptał. - Nasza mama... ja dla niej byłem nikim.

Patrzył na Siverta. Wzrok miał mroczny i lekko zamglony. Sivert pojął, że brat walczy z

płaczem.

- Bywały chwile, że cię nienawidziłem - wykrztusił Oja. - Ty miałeś wszystko, dwór,

mamę... wszystko. Ja nie miałem nic, tak to odczuwałem. Nie znałem nawet swojego ojca.
Stałem się więc zimny i... momentami zły.

Otarł rękawem nos i patrzył gdzieś w dal przez małe okienko w stajni. Ja też nie znałem

swojego ojca, pomyślał Sivert ponuro. Ja tylko myślałem, że znam ojca.

- Dwór znaczył dla mnie po prostu życie - ciągnął dalej Oja. - Kiedy dotarło do mnie, że

nie będzie do mnie należał, przeżyłem szok. Pamiętam, że mama mi to któregoś dnia
powiedziała. Miałem wtedy kilka lat, ale odkąd pamiętam, zawsze myślałem, że to ja będę
dziedzicem. Nic innego nie przychodziło mi do głowy, nie wiem dlaczego. I nagle okazało
się, że to nieprawda. Ze wszystko jest twoje...

- Bardzo dobrze to rozumiem. Sivert patrzył na brata. - Naprawdę rozumiem to wszystko,

Oja. Zrozumiałem to już dawno i dlatego chciałem porozmawiać z tobą sam na sam. Bo
chciałbym, żebyś wiedział, że wszystko jest tak, jak ma być, to znaczy tak, jak jest teraz. Mój
syn nie umrze z głodu, jeśli nie dostanie Stornes. On nie ma żadnego prawa do tego dworu.
Zresztą nie wiem, czy byłby lepszym gospodarzem niż ja - dodał po chwili z uśmiechem. -
Ale to nie o to chodzi, Oja. Chodzi o to, że chciałbym, abyś wiedział, że stało się tak dlatego,
bo ja chciałem, żeby tak było. Dwór jest twój i przejmą go twoje dzieci.

Wolno wyciągnął rękę do brata.
- Czy możemy sobie teraz uścisnąć dłonie jak bracia? - spytał cicho. - Jak dobrzy bracia.
Oja popatrzył na niego. Próbował ukryć łzy, które napływały mu do oczu. Z jego serca

spadło brzemię, które dźwigał przez wiele lat. Wiedział, że może polegać na Sivercie. Że nie
musi już dłużej zachowywać czujności. Przepełniała go niewypowiedziana wdzięczność i
głęboki szacunek dla brata. Wolno wyciągnął rękę. Sivert ujął ją i mocno uściskał.

- Zabrało mi to sporo czasu, ale w końcu mam brata. Ja też mam brata - uśmiechnął się. -

To bardzo dobre uczucie, pragnąłem go od dawna.

- I ja - przytaknął Oja cicho. - Wciąż nie do końca to rozumiem, ale to chyba nie ma

wielkiego znaczenia. Masz rację, nie muszę wszystkiego wiedzieć. Teraz wiem to, co jest dla
mnie najważniejsze, że mianowicie Stornes jest moim dworem. Żebyś ty wiedział...

- Ja wiedziałem - rzekł Sivert z wolna. Skinął głową i wypuścił dłoń Oi. W jego ciemnych

oczach pojawiły się złociste plamki. Oja nigdy przedtem nie zwrócił uwagi na to, że brat ma
takie dziwne oczy.

- Powinienem wracać do izby i zjeść śniadanie - powiedział Sivert. - O jedenastej

wyjeżdżamy.

- Mam nadzieję, że niedługo znowu przyjedziecie - rzekł Oja, patrząc bratu w oczy. -

Naprawdę tak myślę, Sivercie, teraz chyba wiesz. Ty i twoja rodzina będziecie zawsze
serdecznie witani u nas w Stornes. Mam przecież tylko jednego brata - dodał cicho.

- Dziękuję ci - uśmiechnął się Sivert. - Nie zapomnę o tym, bracie.
Potem odwrócił się i wyszedł ze stajni.

Ruth powoli otrząsała się z oszołomienia, w którym od dłuższego czasu się znajdowała.

Nie spała przez całą noc, od czasu do czasu jedynie zapadała w coś w rodzaju zamroczenia,
wywołanego bólem, żalem i rozpaczą.

Nie dawało jej to wytchnienia, czuła się taka zmęczona i wyczerpana, że nie była w stanie

myśleć o tym, by kiedykolwiek podnieść się z łóżka.

Kiedy próbowała się ostrożnie przewrócić na drugi bok, z jej gardła wyrwał się cichy jęk.

Plecy i pośladki Ruth były jedną otwartą raną po tych wszystkich ciosach, które poprzedniego

wieczora zadał jej pas Samuela. Była sztywna z bólu, naprawdę nie miała pojęcia, jak zdoła
wstać.

Samuel spał obok niej. Ruth na moment zatrzymała na nim spojrzenie. Poczuła, że go

nienawidzi!

Ś

wiadomość tego spadła na nią niczym błyskawica, musiała mocno zasłonić ręką usta.

Boże, ja muszę mu wybaczyć! Myślała tak, bo to przecież ona zgrzeszyła, ona oddała się
mężczyźnie bez ślubu. Nie ma więc teraz prawa nienawidzić Samuela Mimo wszystko jednak
nienawidziła go. To uczucie płonęło w jej duszy żywym ogniem, Ruth skuliła się, gdy
mdłości podeszły jej do gardła.

Jak zdoła żyć dalej z Samuelem? Przyszłość z tym człowiekiem, na którą tak czekała,

wydała jej się nagle niezmierzoną, nieprzeniknioną ciemnością. W ciągu tej nocy łuski opadły
jej z oczu. Zdała sobie sprawę, że Samuel musi być w jakiś sposób chory. Albo chory, albo
szalony, myślała, czując, że strach dławi ją w gardle. Być może zresztą i jedno, i drugie. I
znowu będzie ją bił, tego była absolutnie pewna. Zniszczy jej życie, wykorzysta ją i
upokorzy. Nie znała żadnego człowieka, który mógłby komuś zrobić coś takiego, co Samuel
zrobił jej.

O tylu rzeczach nie miałam pojęcia, pomyślała ze smutkiem. Była taka naiwna, taka zajęta

czekaniem na przyjście właściwego mężczyzny. Tego, którego Bóg dla niej wybrał.
Uwierzyła, że to jest Samuel, ponieważ on był taki mądry, a ona taka głupia. Ale z Samuelem
Pan Bóg nie ma nic wspólnego, zrozumiała to dopiero teraz. Samuel jest dziełem szatana!

Czego on od niej chce? Bo przecież niemożliwe, żeby interesowal się jej osobą, w każdym

razie nie mogło być mowy o uczuciach wtedy, gdy upokarzał ją tak jak ostatniego wieczora.
Co do tego również nabrała tej nocy pewności. Tego, co on jej zrobił, nie robi się z miłości.
Nie robi się też z poczucia sprawiedliwości, chociaż misjonarz był szczerze przekonany, że
ma prawo ją karać. Za tym wszystkim musi się kryć coś innego. Coś, co przez moment
dostrzegła w jego oczach. Jakieś dzikie podniecenie...

Ale w końcu nie musiał się ze mną żenić, pomyślała Ruth. Rodzice co prawda byli bardzo

stanowczy, ale mimo wszystko ślub nie był konieczny. Tymczasem Samuel zgodził się na
małżeństwo bez najmniejszego protestu.

Nagle Ruth przypomniała sobie rozmowę z nim na temat spadku. Tak, to chyba właśnie

jest powód! On uważał, że to Ruth odziedziczy Stornes, a przynajmniej znaczną część tego
znakomitego dworu. Musiała mu się wydawać godna pożądania ze względu na pieniądze!

Nie, on nie jest taki! Łzy znowu pociekły po twarzy, musiała wbić sobie do ust narożnik

pierzyny, żeby stłumić szloch. To przecież jest mój Samuel, myślała z rozpaczą. Czuły, ciepły
i pełen troskliwości. Największe przerażenie budziło w niej to, że w Samuelu jest
równocześnie jakby dwóch ludzi, ale mimo wszystko jest to wciąż Samuel. On mnie nie tylko
przywołuje do porządku i karze w zwyczajny sposób, tak jak na to zasłużyłam, myślała Ruth
w rozpaczliwym żalu z powodu tego, co zrobiła. On mnie też upokarza i wykorzystuje. A to
nie jest właściwe.

Ogarnęła ją kolejna fala mdłości. Położyła rękę na małym zaokrągleniu w dole brzucha.

Łzy spływały strumieniem na rozpalone policzki. Mimo wszystko teraz jest już za późno.
Ruth nosi dziecko Samuela, poza tym przysięgała mu w obliczu Boga i ludzi. Rodzice i Sivert
przejrzeli Samuela, teraz to rozumiała. To dlatego mówili, że chętnie wezmą na siebie wstyd,
iż ich córka jest panną z dzieckiem. Ale niestety, to sama Ruth musi odpowiedzieć za to, co
zrobiła. Musi brać dni takimi, jakie będą. Cierpieć i milczeć. Ale najważniejsze, to przeżyć,
pomyślała półprzytomnie. Przeżyć ze względu na dziecko.

Ruth wymknęła się z łóżka cicho, by nie budzić Samuela. Będzie wściekły, kiedy się

obudzi i stwierdzi, że ona zeszła już na dół, ale trudno, Ruth zniesie i to. Nie była w stanie

patrzeć na niego ani z nim rozmawiać, przynajmniej w tej chwili. Zniesie więc konsekwencje
tego, co teraz robi, kiedy nadejdzie pora.

Bezgłośnie ubrała się i na palcach zeszła na dół. Umyć może się w kuchni. Nikt nie

powinien niczego po niej poznać. Teraz była zadowolona, że zdecydowali się na skromne
wesele. Zwykle następnego dnia po ślubie po domu kręci się mnóstwo gości. Wielu ludzi
nocuje w domu weselnym i oczekuje, że para młoda usiądzie z nimi do późnego śniadania.
Tym razem było inaczej. W domu został tylko Sivert i jego rodzina. Nawet zwierzchnik
Samuela z Berkak i jego małżonka woleli wyjechać wieczorem do Surnadalen i przenocować
w tamtejszej gospodzie. Chcieli rano pierwszym autobusem wyruszyć na północ.

Ruth słyszała, że w domu rodziców są jacyś ludzie, nie wiedziała jednak, kto to.

Pośpiesznie zeszła do kuchni. Stary zegar na podłodze wskazywał parę minut po dziesiątej.
Sivert i Tordhild wkrótce wyjadą. Ruth powinna się ogarnąć i wyjść, żeby się z nimi
pożegnać.

Poczuła ból w całym ciele, kiedy pochyliła się nad miednicą i obmyła twarz w zimnej

wodzie. Kiedy zobaczyła swoje odbicie w lustrze, przestraszona odskoczyła w tył. Twarz
miała niemal białą i sine cienie pod oczami. Natomiast oczy... co się stało z jej oczami? Ruth
pochyliła się bliżej lustra i przyglądała się badawczo swojemu odbiciu. Wyglądała okropnie.
W jakimś sensie była do siebie niepodobna. Nie miała pojęcia, dlaczego tak jest. Zrozumiała
to dopiero, kiedy w lustrze napotkała własne spojrzenie. Światło w jej oczach zgasło.

Ruth uczesała włosy, zaplotła je w warkocz i znowu spojrzała w lustro. Nikt nie może

widzieć jej w takim stanie! Natychmiast by zrozumieli, że coś jest nie tak, że stało się coś
strasznego. Nie była w stanie nawet myśleć o spojrzeniach domowników i o ich cichych
pytaniach. Gdyby ktoś mnie objął, na pewno bym się rozpłakała, myślała przerażona.
Załamałabym się. Nie wolno do tego dopuścić.

Matka i tak zrozumie, że dzieje się coś złego, od tego Ruth nie ucieknie. Może jednak

odsunąć to wszystko w czasie. Być może pójdzie na chwilę do izby w ciągu dnia. Będzie
udawać, że jest tylko zmęczona po weselu i poślubnej nocy. Często uważa się za dobry znak
to, że panna młoda jest blada i niewyspana po pierwszej nocy z mężem. To oznacza bowiem,
ż

e pan młody wykonał swoje zadanie, jak należy, i że bardzo się starał. Muszę tylko dać sobie

trochę czasu, to jakoś przeżyję spotkanie z rodzicami i resztą domowników, myślała Ruth.
Ale Sivert...

Sivert natychmiast by zrozumiał. Sama myśl o tym sprawiła, że Ruth skuliła się z jękiem.

Sivert wiedziałby, jaki straszny błąd popełniła. Chciałby ją objąć i przytulić, a wtedy ona nie
zdołałaby powstrzymać płaczu. I do czego by to wszystko doprowadziło? Być może Sivert
wziąłby sprawę w swoje ręce i natychmiast przegonił Samuela z dworu?

Ruth wyobraziła to sobie i z przerażenia zakręciło jej się w głowie. Żeby tylko chciał tak

zrobić, pomyślała zrozpaczona, żeby tak chciał uwolnić ją od tej strasznej sytuacji, żeby
nareszcie miała spokój. Żeby już nie musiała spotykać tego człowieka, który leży i śpi tam na
górze. Wolałabym raczej znaleźć się w piekle, niż patrzeć na niego, myślała. Tam nie byłoby
mi dużo gorzej niż w życiu, jakie czeka mnie z człowiekiem, którego poślubiłam.

Ś

ciągnęłaby jednak wstyd na rodzinę i dwór. Wszyscy cierpieliby z jej powodu. A jej

dziecko na zawsze zostałoby pozbawione ojca. Nie, czegoś takiego Ruth zrobić nie może!
Weszła w związek z Samuelem z otwartymi oczyma. Pozwoliła, by pożądanie i zmysły
kierowały jej postępowaniem. W takim razie teraz weźmie na siebie sama całą
odpowiedzialność za swoje postępowanie. Ruth skuliła się, kiedy usłyszała jakiś ruch za
drzwiami. Serce tłukło się jej w piersi jak szalone, mocno trzymała się ławki, na której
siedziała. Nagle usłyszała dźwięczny śmiech Johannesa i zrozumiała, że Sivert wraz z rodziną
są gotowi do wyjazdu.

Nie zdążyła jeszcze napalić w kuchni. Ostrożnie zdmuchnęła świece, które zapaliła, kiedy

zeszła na dół. Gdyby teraz ktoś tutaj zajrzał, stwierdzi, że w domu dziadków jest pusto i

zimno. Pomyślą, że Ruth nadal śpi. Żeby tylko Samuel nie zszedł na dół, pomyślała,
nasłuchując dźwięków z góry. Wtedy bowiem wszystko by się wydało.

Ostrożnie wyglądała przez kuchenne okno. Podwoda była już gotowa i czekała na

podróżnych. Ruth nie może pozwolić, żeby Sivert wyjechał bez pożegnania! Nagle wydało
się jej, że tylko ta sprawa ma jakiekolwiek znaczenie. Chciała poczuć uścisk silnych ramion
brata. Pragnęła przytulić twarz do jego ciepłej szyi i rozpłakać się. Bo Sivert byłby w stanie ją
uratować!

Na dziedzińcu zrobiło się zamieszanie. Ruth słyszała rozmowy i śmiechy. Słyszała, jak

mama mówi coś do Tordhild. Słyszała Johannesa.

- Czy Ruth jeszcze nie wstała?
Ruth przywarła do ściany, kiedy usłyszała głos Siverta.
- Nie, najwyraźniej jeszcze śpi - odparła Mali. - Bo w przeciwnym razie z pewnością by

zeszła, żeby się z wami pożegnać.

- No to ja zajrzę do domu dziadków - oznajmił Sivert.
Z bijącym sercem Ruth słuchała, jak jego kroki zbliżają się do drzwi. Na trzęsących się

nogach stała przy samej ścianie. Drzwi do domu dziadków otworzyły się.

- Hallo, jest tam kto? Ruth...
Tak, tak, chciała krzyknąć, ale przez jej spękane wargi nie przedostał się żaden dźwięk.

Drzwi ponownie się zamknęły. Ruth położyła się na kuchennej leżance i wyglądała przez
okno. Widziała Mali, Havarda i Oję, którzy czekali przy saniach. Przez łzy Ruth patrzyła, jak
Johannes obejmuje ich wszystkich po kolei. Patrzyła, jak tamci ściskają sobie ręce na
pożegnanie.

Kiedy sanie ruszyły, widziała jeszcze, że Sivert ogląda się i patrzy w jej okna. Cofnęła się

ostrożnie, jakby się bała, że mimo wszystko ją zobaczy. Sanie szybko przejechały przez
mostek przy pralni i skierowały się w stronę wzgórza. Teraz jest już za późno!

Płacz i mdłości sprawiły, że nie mogła oddychać. Na chwiejnych nogach brnęła w stronę

umywalki, dotarła tam w ostatniej chwili i zwymiotowała.

ROZDZIAŁ 11.

Kiedy Samuel wkroczył do izby w domu dziadków, Ruth leżała na leżance. Napaliła w

piecu, poza tym jednak nie zrobiła nic. Nie nakryła do śniadania, nie zapaliła ani jednej
ś

wiecy.

Samuel zatrzymał się w drzwiach i patrzył na nią. W to zimne, szare, zimowe

przedpołudnie wyglądała straszliwie blado.

- Dlaczego wstałaś przede mną? - spytał, podchodząc do leżanki. - Chyba jest w zwyczaju,

również w tych okolicach, że para młoda następnego dnia po ślubie wstaje razem?

- Musiałam zwymiotować - odparła Ruth cicho. - Nie chciałam cię budzić. Dlatego

zeszłam na dół.

- Zwymiotować? Czy ty jesteś chora, to chcesz powiedzieć?
- Po prostu musiałam zwymiotować - powtórzyła Ruth. - Nie zastanawiałam się specjalnie

nad tym, dlaczego.

- Coś mi się wydaje, że ty po prostu chciałaś się pożegnać z Sivertem - uznał Samuel. -

Nie chcesz chyba jednak przyznać, że brat znaczy dla ciebie więcej niż ja.

Ruth wolno odwróciła głowę. Spojrzenie miała mroczne.
- Nie pożegnałam się z Sivertem - wykrztusiła ochryple.
Samuel usiadł obok niej na kanapce i wziął jej ręce w swoje. Dłonie Ruth były lodowate.

Ona sama z bliska wydawała się jeszcze bledsza.

- Biedna mała Ruth - powiedział i pogłaskał ją po policzku. Zauważył, że ciało żony

sztywnieje, kiedy on go dotyka. Odwrócił jej twarz ku sobie.

- Czy ty jesteś na mnie za coś zła? - spytał.
Ruth nie odpowiedziała. Zamiast tego odsunęła się na bok i usiadła.
- Już mi lepiej - oznajmiła krótko, wstając. - Chcesz śniadanie czy wolisz poczekać, aż

pójdziemy do rodziców na obiad? To już niedługo.

Samuel objął ją i przyciągnął do siebie. Ciało Ruth stawiało opór. Sztywna i niechętna

stała przy nim, nawet nie próbowała go objąć.

- Co się z tobą dzieje, Ruth?
- A jak myślisz? - wysyczała cicho przez sztywne wargi.
- Czyżbyś była zła za to, że musiałem...
- Ja naprawdę nie rozumiem, że ty... że ty posunąłeś się do tego, by mnie bić, Samuelu! W

każdym razie nie... nie w ten sposób - dodała niemal bezgłośnie.

Jej mroczne spojrzenie nagle zapłonęło i mówiła dalej: - Ja wiem, że zgrzeszyłam i że

zasłużyłam na karę. Ale grzech popełniłam wobec Boga, Samuelu. I to Bóg może mnie karać.
A ty nie jesteś Bogiem! Pod tym względem bardzo się pomyliłam - dodała z goryczą. - Od
początku nie widziałam różnicy między tobą a Bogiem.

- Ruth, Ruth, co to znowu za gadanie? Teraz ja jestem twoim małżonkiem. I ty dobrze

wiesz, co zostało napisane w Biblii, że kobieta musi być poddana swojemu mężowi. I poza
tym ja jestem wysłannikiem Boga, Ruth. Dobrze o tym wiesz. Jestem w Jego służbie, jestem
Jego narzędziem. Dlatego to ja cię karzę. W imię Boga - dodał z powagą.

- To nie znaczy, byś mógł... żebyś mógł robić ze mną takie rzeczy, jak dzisiaj w nocy -

zaprotestowała Ruth cicho. - To jest takie... takie obrzydliwe... ja tego nie rozumiem,
Samuelu. Poza tym grzeszyliśmy we dwoje. Ty też brałeś w tym udział. Dlaczego więc ja
mam być ukarana, a ty nie?

Między brwiami Samuela pojawiła się głęboka pionowa bruzda. Było oczywiste, że nie

podoba mu się to, iż Ruth się przeciwko niemu burzy.

- Bardzo nie lubię tego, że moja żona mnie lekceważy, i to już następnego dnia po ślubie.

A już najbardziej mi się nie podoba, że podajesz w wątpliwość moją duchową pracę, Ruth. Ja
tylko wypełniam słowa Pana, wiesz o tym. A karanie... co ty możesz wiedzieć na temat tego,
co jest między mną a Panem Bogiem?

Pogłaskał dłonią jej starannie uczesane włosy.
- I wczoraj też mi się sprzeciwiłaś, włożyłaś wianek z kwiatów. Poza tym gadałaś za dużo

z... z innymi - ciągnął swoje. - To nie przystoi szanującej się kobiecie, a już zwłaszcza tobie,
mojej małżonce! Pamiętaj o mojej pozycji, Ruth. Pamiętaj o tym, kim ja jestem!

Ruth wbiła w niego wzrok.
- Prawie całą noc przesiedziałam na krzesełku przy oknie, Samuelu - oznajmiła cicho. -

Nie mogłam pojąć, że ty w naszą noc poślubną posunąłeś się do tego, że tak strasznie mnie
pobiłeś. Przedtem też podnosiłeś na mnie rękę, ale potem byłeś jak odmieniony, więc...

Zmęczonym ruchem otarła swoją poszarzałą twarz.
- Ja myślałam, że wiem, kim jesteś, ale tak nie było. Nie rozumiem tego, co się dzieje.

Kiedy do nas przyjechałeś... uwierzyłam, że jesteś tym, którego mi Bóg przeznaczył. Teraz
już tego nie wiem, bo głównie się ciebie boję, Samuelu. Boję się ciebie, kiedy...

Mimo woli jej wzrok padł na pasek Samuela ze lśniącą sprzączką. Na jego widok skuliła

się przestraszona. - Ale wyszłam za ciebie za mąż i muszę pozostać w tym stanie - dodała. -
Nie mogę popełnić jeszcze jednego grzechu i zerwać małżeństwa. I będę milczeć na temat
tego, co ze mną robisz. Nie mogę znieść myśli, że moi rodzice mogliby się dowiedzieć... sama
sobie ciebie wybrałam - dodała z goryczą.

- Czy ty mnie kochasz, Ruth?
Samuel ujął podbródek żony i zwrócił jej twarz ku sobie.
- Nie bardziej niż ty kochasz mnie - odparła Ruth cicho. - Więc pewnie odpowiedź

powinna brzmieć, że nie, prawda? Bo ty mnie nie kochasz, chyba się nie mylę?

Puścił ją i podszedł do okna.
- A co to znowu za gadanie - zdenerwował się. - Ja się wcale nie musiałem z tobą żenić,

dobrze o tym wiesz. Nigdy przedtem nie byłem żonaty, bo nie spotkałem kobiety, którą bym
uznał za odpowiednią. W każdym razie nie spotkałem takiej przed tobą, Ruth. Tylko że ty
jesteś taka młoda i niedoświadczona, jest tyle rzeczy, których nie rozumiesz. Myślę jednak, że
wszystko się ułoży.

Wrócił znowu do niej i położył jej ręce na ramionach.
- Oczekuję, że będziesz dla mnie dobrą i wierną małżonką - oznajmił spokojnie.
- A czego ja mogę oczekiwać od ciebie? - spytała Ruth wolno.
Przez jego twarz przemknął blady uśmiech. Oczy mu zapłonęły. Ruth ogarnęło drżenie.

Bardzo nie lubiła tego jego uśmiechu.

- Ty możesz oczekiwać tego, na co sobie zasłużysz - rzekł, spoglądając na żonę. - Wiesz,

ż

e pragnę dla ciebie tylko dobra, ale akurat pod tym względem sprawy mi nie ułatwiasz. Mam

nadzieję, że z czasem będzie lepiej. Że zrozumiesz, iż mężczyzna karze tę, którą kocha. To
jest jego obowiązek, moja kochana. Tak zostało powiedziane w Biblii.

Przytulił twarz do jej włosów. Ruth poczuła zapach jego wody po goleniu. Pachniał bardzo

przyjemnie. Jego ręce przesuwały się po jej plecach. Na moment Ruth poczuła, że wszystko
może się ułożyć. Że może być tak, jak powinno. Ostatnia noc wydała jej się odległym
koszmarem. Głęboko wciągnęła powietrze. To właśnie tego nie mogła zrozumieć, że Samuel
może się składać z dwóch tak kompletnie różnych ludzi. Gdyby jednak zrobiła wszystko, co
w jej mocy, gdyby starała się być taka, jak on sobie życzy, to może wszystko mogłoby być
dobrze, nadzieja przemknęła przez jej udręczoną głowę. Powiedział przecież, że ją kocha. Że
zanim ją poznał, nie spotkał innej kobiety, którą mógłby zaakceptować. Może... jeśli ona...

- Uważam, że powinnaś się trochę ogarnąć - powiedział Samuel i pocałował ją w czoło. -

Zabrudziłaś sobie sukienkę. Nie możesz pójść na obiad tak, jak wyglądasz. Zadbaj o siebie,
przecież potrafisz? Zrób coś z tym.

Popchnął ją ku drzwiom. Ruth nie protestowała. Samuel miał rację, ona też nie chciała

budzić zainteresowania domowników. A tak by się na pewno stało, gdyby weszła do izby
brudna i zapłakana. Nikt nie może mieć najmniejszych podejrzeń, że między nimi jest coś nie
w porządku.

- A właśnie, chyba zapomniałem wczoraj ci powiedzieć - mówił dalej Samuel za jej

plecami. - Trzeciego stycznia muszę jechać na spotkanie do Berkak. Brattbakk mi o tym
powiedział. Musimy odbyć serię rekolekcyjnych spotkań w całym okręgu, nie będzie mnie w
domu ponad trzy tygodnie.

Ruth stała bez ruchu. Duszę wypełniało jej poczucie ulgi. Samuel musi wyjechać! Na

długo! Powoli odwróciła się i spojrzała mu w oczy.

- Nie, wczoraj mi o tym nie mówiłeś - przyznała spokojnie.
- No cóż, to teraz już wiesz - bąknął Samuel. - Zresztą można się było tego spodziewać.

Mam przecież swoją pozycję, wiesz o tym. Musiałaś się liczyć z tym, że będę często
nieobecny. Rozmawialiśmy zresztą o tym.

Ruth skinęła głową.
- Nie przejmuj się - mruknęła. - Mam tu przecież rodzinę. Potem odwróciła się i wyszła z

izby.

- Oto i mamy młodą parę! - uśmiechnął się Havard, kiedy Ruth z Samuelem weszli do

izby. - Jak tam się czujecie następnego dnia po ślubie?

- Dziękujemy, mamy się znakomicie - odparł Samuel i objął ramieniem Ruth. - A teraz

chciałbym jeszcze raz podziękować, że urządziliście nam takie wspaniałe weselne przyjęcie.
Zapamiętamy to na całe życie. Prawda, Ruth?

Ruth skinęła głową i uśmiechnęła się. To blady uśmiech, bez blasku w oczach, pomyślała

Mali, przyglądając się badawczo córce. Ruth była straszliwie blada. Gdzie się podziała ta
promienna panna młoda z wczorajszego wieczora?

- A ja muszę przekazać wam serdeczne pozdrowienia od Siverta, Tordhild i Johannesa -

rzekła pośpiesznie. - Jeszcze nie wstaliście, kiedy oni wyjeżdżali, a nikt nie chciał budzić
młodej pary - dodała.

Przez twarz Ruth przemknął prawie niezauważalny grymas. Jej oczy zrobiły się wilgotne.
- Ja bardzo chciałam...
- Nie myśl już o tym - uspokajała ją Mali. - Oni rozumieją, dlaczego nie przyszłaś. Poza

tym mamy nadzieję, że niedługo znowu do nas przyjadą.

Ruth nie odpowiedziała. Wymknęła się z objęć Samuela i poszła w stronę kuchni.
- Czy mogę w czymś pomóc?
- Nie, moja kochana - uśmiechnęła się Mali, obejmując córkę. - Dzisiaj masz wolne. Ale

od jutra będziesz gospodynią we własnym domu, chociaż to na razie tylko domek dziadków -
dodała, stwierdzając ze zdziwieniem, że córka jest dziwnie sztywna i napięta. - Wtedy
będziesz musiała sama zajmować się wszystkim.

Odsunęła leciutko Ruth od siebie i poklepała ją po policzku.
- Jesteś bardzo blada - stwierdziła. - Dobrze się czujesz?
- O, bardzo dobrze - odparła Ruth pośpiesznie. Zbyt pośpiesznie, pomyślała Mali

zatroskana.

- Jestem tylko trochę zmęczona, i poza tym ja... rano było mi niedobrze, miałam mdłości...
- To akurat nic dziwnego, że panna młoda jest zmęczona następnego dnia - roześmiał się

Havard. - Ty, Mali, chyba jeszcze pamiętasz, co?

Owszem, Mali dobrze pamiętała, jak to było następnego dnia po każdym z jej ślubów.

Kiedy wyszła za mąż za Johana, z wielkim trudem przeżyła ten dzień. Zdała sobie sprawę z
tego, że jej życie legło w ruinie, że przyszłość rysuje się przed nią niczym nieprzenikniona
ciemność.

Z Havardem natomiast było tak, jakbym się obudzili w raju, wspominała. Była

oszołomiona szczęściem i pełna oczekiwań. Havard spełnił je wszystkie, co do jednego. Ruth
jednak nie obudziła się w raju, nietrudno było to zauważyć. Fakt, że jest taka blada i
zmęczona, nie wynika jedynie z jej porannych mdłości, myślała Mali. Znowu coś jest nie tak,
nie rozumiała jednak, o co chodzi. Poprzedniego wieczoru Ruth była taka rozpromieniona,
dumna i szczęśliwa, kiedy odchodziła do sypialni dla nowożeńców. A teraz... Mali znowu
poklepała ją po policzku.

- Może lepiej się poczujesz, jak zjesz coś ciepłego - rzekła z udaną swobodą. - Siadajmy

do stołu. Jedzenie jest gotowe.

Mali odsuwała od siebie złe myśli. Nie była w stanie znowu zacząć się zamartwiać

małżeństwem córki. Nie teraz. A może to i prawda, że Ruth jest taka zmęczona i źle wygląda,
bo jest w ciąży i wczoraj późno poszła spać? Trzeba po prostu trochę poczekać, myślała Mali,
nakładając parujące ziemniaki do dużych salaterek. Nawet jeśli nowo poślubieni
małżonkowie będą prowadzić własne gospodarstwo i żyć własnym życiem, to przecież
mieszkają w obrębie tego samego dworu. Będą się widywać bardzo często. Gdyby działo się
coś naprawdę złego, Ruth nie zdoła tego na dłuższą metę ukryć. Nie przede mną, myślała
Mali. Poczekajmy więc i miejmy oczy i uszy otwarte.

- Co się stało z Dorbet?
Mali usiadła obok Havarda, który leżał na tapczanie; starą gazetą okrył twarz.
- Ja śpię - mruknął spod gazety.
Mali odsunęła ją na bok. Havard uśmiechnął się do niej, przyciągnął ją ku sobie i zmusił,

by położyła się obok niego na tapczanie.

- Czyś ty oszalał - szepnęła Mali przestraszona, patrząc w stronę drzwi. - W każdej chwili

ktoś może wejść, Ane albo...

- Ale na razie nikogo tu nie ma - szepnął Havard i delikatnie przygryzał jej ucho. - Udała

ci się noc poślubna?

Na myśl o tym Mali zrobiła się czerwona. Położyli się późno i Mali zapomniała, co

obiecała mu na początku wieczoru. Havard jednak pamiętał. Kiedy zaczęła szukać swojej
nocnej koszuli pod pierzyną, jakoś nie mogła jej znaleźć.

- Ja ją mam - roześmiał się Havard. - Bo myślę, że przez jakiś czas nie będzie ci

potrzebna.

- Havard, jest strasznie późno - protestowała, wyciągając rękę po koszulę.
- Obiecałaś!
Podszedł i objął ją. Mali była zmęczona. Pracowała niemal od świtu, więc teraz lekko

zirytowana próbowała mu się wymknąć.

- Będą inne wieczory, Havardzie - prosiła cicho. - Szczerze mówiąc, jestem taka

zmęczona, że mogłabym...

- Ale oczywiście możesz się położyć - odparł ze śmiechem, wziął ją na ręce i zaniósł do

łóżka.

- Ale ja nie chcę...
Havard nie odpowiadał. Wsunął jej rękę pod ubranie i położył ją na jednej piersi. Mali

próbowała go odepchnąć.

- Ja mówię poważnie - mamrotała.
- Ja też - uśmiechnął się Havard, całując żonę. - Obiecałaś!
- My przecież jesteśmy starzy, Havardzie - westchnęła Mali niechętnie. - A ty czasami

zachowujesz się jak jakiś młody chłopak.

- Bo ja jestem młodym chłopakiem - wyszeptał z ustami przy jej policzku. - Przy tobie

jestem zawsze tylko młodym chłopcem. I pragnę cię, Mali. A ostatnio jesteś ciągle taka zajęta
i zmęczona.

Mali nie odpowiedziała mu na to, musiała jednak przyznać, że ma rację. Długie,

wypełnione pracą dni i nieustanne zmartwienia sprawiały, że wieczorem padała na posłanie
bez sił. Poza tym rzeczywiście nie są już młodzi. Mali nie odczuwała takiego pożądania jak
dawniej. W każdym razie nie tak często.

Ręce Havarda pieściły jej ciało. Dobrze wiedziały, co ona lubi. A jego usta... wciągnęła

głęboko powietrze, kiedy język męża, gorący, ruchliwy, przesuwał się po jej nagim brzuchu.
Przeczesała palcami jego włosy, poczuła jego zapach. Ciepło i nagle przed oczami stanęła jej
Helga taka, jaką zapamiętała ją z wesela. Z tym spojrzeniem, które utkwiła w Havardzie. On
jest nadal dla kobiet godny pożądania, pomyślała Mali. Powinnam się strzec, by nie traktować
jego obecności w moim życiu jako czegoś, co mam już na zawsze. Myśl o tym, że Havaid
mógłby odejść do innej, była trudna do zniesienia. Utrata męża była czymś najgorszym, co
mogłoby ją spotkać. Bez Havarda... poczuła skurcz w żołądku.

Położyła się na plecach i pozwoliła mu się do siebie zbliżyć. Powoli ogarniało ją

pożądanie. Jak mogła mówić mu „nie"? On jest przecież wszystkim, czego Mali w życiu
pragnie. Jest delikatny i zarazem zuchwały, i obdarzony taką niewiarygodną zdolnością
odczytywania, czego ona akurat pragnie. Przyciągnęła go do siebie i zaczęła całować. Rękami
pieściła jego szerokie plecy.

- Havard, Havard - szeptała wolno.
On uniósł się na łokciach i patrzył na żonę. Pogłaskał delikatnie jej twarz, pełną garścią

ujął jej gęste włosy, które opadały falą na poduszki. Serce Mali przepełniała dobroć dla męża,
przysunęła się do niego jeszcze bardziej i pieściła całe jego ciało. Zasypywała je krótkimi
pocałunkami. Kiedy nareszcie ją wziął, skrzyżowała nogi na jego plecach i przywarła do
niego z całej siły. Nie panowała już nad pożądaniem. Na moment przed tym, zanim pogrążyła

się w morzu światła i rozkoszy, pomyślała, że powinni robić to częściej. To takie ważne dla
ich wspólnego życia. Im rzadziej się do siebie zbliżają, tym mniej jest w nich pragnienia.
Odkryła to jakiś czas temu. Stwierdziła, że teraz dłużej może sobie radzić bez intymnych
zbliżeń. Kiedy już jednak to się stanie... gryzła go delikatnie w ramię i przyjmowała chętna i
oddana, przepełniona pragnieniem uszczęśliwienia Havarda. Ja go pragnę, chcę go mieć, nie
mogę bez niego żyć...

- Czy tobie jeszcze zależy na mnie tak jak dawniej? - spytał Havard wolno, kiedy potem

leżeli przytuleni do siebie.

Mali zarzuciła mu ramiona na szyję i ukryła twarz przy szyi męża.
- Jeszcze bardziej - odparła. - Nie wiem, jak to możliwe, ale to prawda. Zależy mi jeszcze

bardziej.

- To dlaczego jesteś tak często zmęczona i niechętna, aby...
- Tyle obowiązków na mnie spoczywa - wyszeptała. - Ale to nie tak. Bo ja mam na ciebie

wciąż tyle samo ochoty... więc mnie nie słuchaj - prosiła cicho. - Ja chcę, Havardzie. Ja chcę
często, gdybyś tylko był bardziej stanowczy...

Zarumieniła się niczym młoda dziewczyna, a on uśmiechnął się i głaskał ją po policzku.
- No to się nie przejmuj - obiecał cicho. - Teraz kiedy wiem, że ty chcesz, nie będę

ustępował.

- Chcę - powtórzyła gorączkowo i przytuliła nagie ciało do męża. - Chcę, chcę!
Zasypiali mocno objęci i przytuleni do siebie.

- Zaraz ktoś tu może wejść - powtórzyła Mali, wciąż leżąc obok męża na tapczanie. -

Jakby ktoś zobaczył...

- Przecież nie robię nic złego - zachichotał Havard i pocałował ją we włosy. - Ale gdybyś

miała zamiar mnie...

- Havardzie!
Mali usiadła, mocno zarumieniona, i poprawiła włosy. Popatrzyła na męża, po czym

uśmiechnęła się i pogłaskała go po policzku.

- Rany boskie, jesteś niemożliwy - roześmiała się skrępowana. - Żebyś ty wiedział, jak

strasznie cię kocham.

- No a czy to, co powiedziałaś dzisiaj w nocy, jest ważne również w świetle dnia? To, że

chcesz...

Mali zarumieniła się jeszcze bardziej. Spojrzała jednak na niego z błyskiem w oku i

uśmiechnęła się. To uśmiech młodej dziewczyny, poczuła, i zakłopotana przygładziła ręką
włosy.

- Wszystko zachowuje ważność, tak. Ale pytałam cię, gdzie podziała się Dorbet. Czy coś

może na ten temat wiesz?

- Nie jestem całkiem pewien, myślę jednak, że nie popełnię wielkiego błędu, jeśli powiem,

ż

e Oja wziął konia i zniknął w Gjelstad u Ruth Liny, Dorbet natomiast...

Roześmiał się pogodnie i ciepłą dłonią pogłaskał Mali po plecach.
- Dorbet z pewnością zajmuje się teraz mieszaniem w głowie temu nieszczęsnemu

dziedzicowi z Granvold.

- Dzisiaj powinni siedzieć w domu, wszyscy - mruknęła Mali i wstała.
- Ale oni są młodzi i zakochani, moja Mali - tłumaczył jej Havard. - Czy już nie

pamiętasz, jak to bywa?

Mali milczała. Poszła do kuchni i nastawiła wodę na kawę. Zbliżała się pora

podwieczorku.

- Uważam, że Ruth wyglądała dzisiaj blado i bardzo nieswojo - rzekła, nie odwracając się

w stronę tapczanu.

- To chyba nic dziwnego. Możliwe, że ma za sobą gorącą noc. A na dodatek jest w ciąży...

Mali skinęła głową. Ruth jednak nie wygląda na zmęczoną po miłosnej nocy, pomyślała.

Gdyby spędziła taką noc z Samuelem, prawdziwą, wartą zapamiętania na całe życie noc
poślubną, to miałaby gwiazdy w zmęczonych oczach. A Ruth żadnych gwiazd dzisiaj nie
miała.

- Teraz nie musisz się już tak bardzo martwić o Ruth - ciągnął Havard z tapczanu. - To

dobrze, że oni oboje z Samuelem na razie będą mieszkać we dworze, będziemy ich więc rzecz
jasna ciągle widywać. Ale musisz zdać sobie sprawę z tego, że Ruth jest mężatką i ma prawo
ż

yć własnym życiem. Zdobywać własne doświadczenia.

Złożył gazetę i usiadł.
- Oni znają się nawzajem nie tak długo, Ruth i Samuel. Potrzebują czasu, żeby się do

siebie dostosować. Dajmy im ten czas, Mali.

- Ja się tylko boję, że ona nie jest szczęśliwa...
- Na to już nie możesz nic poradzić - westchnął Havard. - Daliśmy jej przecież szansę,

mogła się wycofać z tego małżeństwa, ale ona nie chciała. I poza tym wczoraj, o ile dobrze
pamiętam, była niezwykle szczęśliwą panną młodą.

Tak, rzeczywiście wczoraj była szczęśliwa, myślała Małi. ł właśnie to tak ją martwiło. Te

nieustanne zmiany od rozpaczy i łez do największego szczęścia. To przecież nie jest
normalne. Ale Havard ma rację. Teraz musi pozwolić córce żyć własnym życiem. Będzie
jednak mieć na oku zarówno Ruth, jak i Samuela. Bo poczucie, że nie wszystko jest jak
trzeba, nie chciało jej opuścić.

- Zastanawiałam się nad tym, Havardzie, żeby jutro przyjechał do nas Ola Havard.
- Ale... mówiłaś przecież, że będzie mógł przyjechać dopiero na sylwestra.
Glos Havarda lekko drżał.
- Ja wiem, że tak mówiłam. Teraz jednak uważam, że mógłby przyjechać wcześniej.
Mali czuła taką tęsknotę za Sivertem i Johannesem, że bolało ją serce. Wiedziała, że

potrwa to bardzo długo. Tordhild przed samym wyjazdem objęła ją i szepnęła do ucha, że
niedługo znowu przyjadą. Że ona to załatwi. Mali miała nadzieję, że jej się to uda. Tak dobrze
było mieć ich przy sobie. Nawet Oja jest jak odmieniony - pomyślała. Kiedy przyjechali, był
burkliwy i niechętny, jakby się czegoś bał. I niewiele pomogło to, że zapewniała go, iż
dziedzictwo jest jego. I oto nagle wszystko się zmieniło. A pożegnanie obu braci było po
prostu wzruszające, kiedy teraz sobie to przypominała. Sama taka była przejęta własnym
smutkiem, że wyjeżdżają, że właściwie nie zwróciła uwagi na to, co się dzieje przy saniach.
Teraz przypomniała sobie, że obaj bracia długo i serdecznie ściskali sobie ręce, a potem...
potem się po prostu objęli! Dziwne, pomyślała jeszcze raz, radosne, niezależnie od tego, czym
było to spowodowane.

- A masz czas, żeby przyjąć chłopca już jutro? Havard podszedł do niej i objął ją w pasie.
- Ja rozumiem, że ty nie... że on nie jest twój, chciałem powiedzieć - dodał wolno.
- Ale jest twój, więc przez to również mój - odparła Mali. - Johannes też nie jest twoim

wnukiem, ale nikt nie mógłby pragnąć lepszego dziadka, niż on znalazł w tobie.

Odwróciła się w jego objęciach i uśmiechnęła serdecznie.
- Chcę, żeby Ola Havard przyjechał już jutro - powtórzyła. - To nie jest żaden kłopot. Ja

kocham tego chłopca. I myślę, że on potrzebuje zniknąć na parę dni ze Storhaug. Nie sądzę,
ż

eby oni tam mieli jakieś wyjątkowo radosne święta Bożego Narodzenia.

Bardzo dobrze to rozumiała. Gdyby ona wiedziała, że Johannesowi dzieje się krzywda...
- Dzwoń do Laury - szepnęła, przeczesując palcami jego włosy. - Zrób to zaraz,

Havardzie.

- Dziękuję.
Jego głos brzmiał ostro, oczy zrobiły się wilgotne. Mali cierpiała razem z nim. Być może

sądził, że potrafi zachować pewien dystans do tego syna, którego urodziła mu Laura. W
takich sprawach jednak nie decyduje rozsądek. Havard szczerze pokochał chłopca, Mali o

tym wiedziała. I teraz, kiedy poznała Johannesa, rozumiała go jeszcze lepiej niż poprzednio.
Miłości nie można powstrzymać, zwłaszcza miłości do dziecka czy wnuka. Tak już po prostu
jest.

- No idź i zadzwoń - powtórzyła cicho i pogłaskała go po policzku. - Bardzo się cieszę, że

mały do nas przyjedzie.

Havard wypuścił ją z objęć, ale wzroku z niej nie spuścił.
- Jesteś bardzo dobra, Mali.
Nie, to nie dlatego tak się zachowuję, pomyślała. Przynajmniej nie przede wszystkim

dlatego. To prawda, że pokochała Havardowego syna, chociaż życie byłoby prostsze bez
niego. Ale tak naprawdę najważniejsze jest to, że kocha Havarda. To jemu pragnie sprawić
przyjemność. Przywiązać go do siebie tak, by nigdy nawet do głowy mu nie przyszło spojrzeć
na inną kobietę.

- No idź już - uśmiechnęła się, odpychając go lekko od siebie.
Jego twarz rozjaśniła się w uśmiechu. Nikt nie ma takiego uśmiechu jak on, pomyślała

Mali. Poczuła, że jej serce zaczyna szybciej bić, odwróciła się pośpiesznie w stronę kuchni,
ż

eby nie dostrzegł pożądania w jej oczach. To już raczej sprawię mu niespodziankę

wieczorem, pomyślała, czując słodkie mrowienie w dole brzucha. Uwiodę go, jak dawniej.

Usłyszała, że drzwi izby zamknęły się za mężem.

ROZDZIAŁ 12.

Tego popołudnia Mali poszła do swojej tkalni. W domu po wczorajszym gwarze panowała

kompletna cisza. Nawet nie zaprosili nikogo na kawę, chociaż na ogól tak się robi po weselu.
Zwyczaj każe podejmować ludzi, którzy przysłali prezenty, choć na wesele proszeni nie byli.
W tym przypadku jednak było ich tak niewielu, że Mali dała sobie spokój. Ze względu na
wesele w Stornes nie odbyło się też tradycyjne przyjęcie drugiego dnia świąt. Po Bożym
Narodzeniu też będą jeszcze święta i niedziele - powiedziała Mali do Sigrid. Bo właśnie
rodzina ze Stornes miała w tym roku jechać w gości do Innstad. Sigrid się z nią zgodziła.
Zresztą i tak miała dom pełen ludzi, dzieci i wnuków, które przyjechały świętować razem z
rodzicami.

Ostry zapach wełnianej włóczki uderzył Mali w nozdrza, gdy tylko otworzyła drzwi do

tkalni. Usiadła na stołku i pieszczotliwie przesuwała ręką po krosnach.

Zbyt długie są przerwy między chwilami, kiedy mogę posiedzieć tutaj przy pracy. Mali

odczuwała z tego powodu niepokój. Owe ciche godziny spędzone w samotności przy
krosnach znaczyły dla niej więcej, niż początkowo przypuszczała. Mogła w te swoje gobeliny
przelewać wiele z tego, z czym codziennie mu siała się zmagać - swoje stare grzechy, troski i
gniew. Lecz tak że dobre wspomnienia, radosne chwile, uśmiechy i promienie słońca.
Stanowiły one jasny element w tkanych obrazach, przeważnie zdominowanych przez ciemne
barwy. Nie rozumiała, że w gruncie rzeczy tkanie wpływa na nią uspokajająco, dopóki nie
musiała opowiedzieć Sivertowi o swoim związku z Jo. O mało nie umarła z żalu i rozpaczy,
kiedy zabrał Tordhild i zniknął. Siadywała wtedy w swojej tkalni do późna w nocy i kończyła
dopiero, kiedy była już strasznie zmęczona. Powoli jednak wracał jej spokój, a po jakimś
czasie zrozumiała, że to właśnie dzięki pracy nad gobelinami. W każdym razie w znacznej
mierze dzięki temu. Później często chodziła do tkalni i przesiadywała przy robocie, nawet
jeśli czuła się chora ze zmartwienia i tęsknoty. Przekonała się, że to pomaga.

Mali bardzo rozwinęła swoje zdolności w zakresie sztuki tkackiej. Jej wyroby cieszyły się

coraz większym powodzeniem zarówno ze strony oficjalnych urzędów, jak i bogatych osób
prywatnych. Z czasem poświęcała się też coraz bardziej tkaniu dużych kilimów. Znalazła na
strychu dużą teczkę z wzorami, kiedy robiła porządek w kufrze, zostawionym jej przez starą

babkę Johana. Mali nie mogła zrozumieć, jak to się stało, że te wzory leżały niezauważone na
samym dnie kufra. Kiedy teraz zaczęła je przeglądać, natychmiast pojęła, że natrafiła na
prawdziwy skarb. Wzory i techniki były bardzo stare, musiała poświęcić bardzo wiele czasu,
ż

eby się ich nauczyć. Powoli jednak wszystko zaczynało iść coraz lepiej, różni ludzie coraz

częściej o nie pytali.

Do Mali przybył w odwiedziny nawet angielski lord wraz z wytworną żoną. Było to

ubiegłego roku na początku jesieni. Lord i jego żona kupili posiadłość w Sunndalen, po
drugiej stronie fiordu, i każdego lata razem z przyjaciółmi przyjeżdżali łowić łososie w
bardzo rybnej rzece, która płynęła w dolinie.

Pierwsi bogaci Anglicy odkryli Sunndalen już na przełomie wieków, z czasem coraz

więcej ich przyjeżdżało tutaj każdego lata. Chłopi, którzy mieli prawo połowu ryb w rzece,
zarabiali na cudzoziemcach bardzo dobrze. Mieli też u nich pracę, pomagali zarówno w
domu, jak i przy łowieniu ryb.

To właśnie jeden z bogatych chłopów z Sunndalen przyjechał do Stornes z angielską

lordowską parą. On sam kupił kiedyś jeden kilim i makatkę utkaną przez Mali, to właśnie u
niego angielska lady zobaczyła tkaniny i zachwyciła się nimi od razu.

Oboje z mężem spędzili w Stomes wiele godzin, a kiedy wyjeżdżali, zamówili u Mali dwie

wielkie makaty i jeden gobelin.

- To nie są ostatnie zamówienia, jakie dostałaś od moich Anglików - śmiał się chłop do

Mali, kiedy się z nią żegnał. - Takie wiadomości szybko się rozchodzą. Wkrótce będziesz
popularna wśród angielskiej arystokracji, Mali Stornes. Wspomnisz moje słowa!

No i okazało się, że miał rację. Już w następnym tygodniu przyjechała kolejna angielska

para. Wielu telefonowało, że też chcą ją odwiedzić, Mali jednak musiała odmawiać. Nie
starczy jej czasu na to, by wykonać tak wiele zamówień. Trzeba przecież te tkaniny zrobić i
oddać. Uznała, że wykona przyjęte już zamówienia, a angielska para odbierze je sobie, kiedy
przyjedzie tutaj następnego lata.

Mali popatrzyła na listę zamówień, którą powiesiła na ścianie przy krosnach, i westchnęła.

Pojęcia nie miała, jak z tym wszystkim zdąży. Właściwie powinnam była odmówić, myślała.
W każdym razie tym ostatnim Anglikom. Ale pochlebiały jej te zamówienia, kusiło ją też to,
ż

e jej dzieła trafią do Anglii. Wciąż dostawała też zamówienia z USA, po tym jak Martin

Bakken zabrał stąd jej trzy gobeliny. Najwyraźniej nie ukrywał, skąd te wyjątkowe dzieła
pochodzą. I Mali domyślała się, że oglądało je wielu ludzi. Ten Bakken ma przecież mnóstwo
znajomych, zdawała sobie z tego sprawę już wówczas, kiedy był w Norwegii.

Martin Bakken, a właśnie... Mali pogrzebała w koszyku z włóczką. Głęboko, całkiem na

dnie, pod kłębkami i motkaml wełny leżał list. Wyjęła go teraz i rozłożyła. To był list z
Ameryki. Szczęście, że tamtego dnia w listopadzie, kiedy parowiec go przy wiózł, to ona
sama była na przystani. Odebrała list, ale nie pokazała go nikomu. Nawet Havardowi. Jeszcze
go nie pokazałam, pomyślała i ogarnęło ją nieprzyjemne poczucie winy. Tylko że najpierw
musi się zastanowić, co z tym wszystkim zrobić. List bowiem był od Bakkena, Amerykanina
norweskiego pochodzenia który zamówił u niej ten wielki gobelin do kościoła w Lademocu
Odsłaniano go podczas wielkiej uroczystości w Trondheim, we wrześniu 1930 roku. To już
ponad pięć lat temu!

Martin Bakken, milioner, który wraz z rodzicami wyemigrował dawno temu do USA, był

zachwycony nie tylko obrazem. Zwrócił uwagę również na Mali. Nagle we wspomnieniach
Mali pojawiło się to, co się wydarzyło tutaj, w tej tkalni, kiedy Bakken przyjechał do Stornes,
by zakupić kilka jej prac. Prosił ją wtedy, żeby opuściła Stornes i pojechała z nim do USA.
Obiecywał, że da jej wszystko! Wyznał jej miłość, miał nawet ze sobą diamentowe serduszko,
którym usiłował ją zwabić. Mali wyrzuciła go za drzwi i nigdy później tego nie żałowała.
Moje życie jest tutaj, myślała, u boku Havarda, razem z dziećmi. Pieniądze i diamenty nie
były w stanie zmienić jej przekonań.

Ale to bardzo urodziwy mężczyzna, ten Martin Bakken - przystojny, elegancki i obyty w

ś

wiecie. I chociaż Mali nie potrafiła sobie wyobrazić życia z nim, to jednak odczuwała jakąś

przyjemność. Tylko z tego powodu, że taki mężczyzna mógł zwrócić na nią uwagę! Sama nie
miała wątpliwości, czego w życiu pragnie, mimo wszystko jednak to było... tak, to było
podniecające wiedzieć, że jest się tak podziwianą i pożądaną. Nie mogła się tego wyprzeć.
Zainteresowanie Martina nie miało dla niej żadnego znaczenia, przypominała sobie.
Ś

wiadomość, że ktoś jej pragnie, była jednak niezwykle miła.

Powiedziała mu wtedy, że nie chce mieć z nim nigdy więcej do czynienia. Mimo to

przyjmowała zamówienia, jakie załatwiał jej w Ameryce. Ale że on odważy się kiedyś
napisać...

Mali spojrzała na arkusik papieru, zapełniony wyraźnym pismem, i poczuła, że w jej duszy

coś się niespokojnie poruszyło.

Mali Stornes,
nie zapomniałem, że powiedziałaś, iż nigdy więcej nie chcesz mnie widzieć. Przez ponad

pięć lat trzymałem się od ciebie z daleka i byłem jedynie pośrednikiem, kiedy ktoś pragnął
zamówić twoje prace. Ale teraz, w styczniu, wybieram się znowu do Norwegii. U mojej
rodziny w Rinndalen będzie wielka uroczystość i chciałbym wziąć w niej udział. To stamtąd
przecież pochodzi mój ród, tam są moje korzenie. Ty prawdopodobnie nie zmieniłaś swoich
poglądów. Mimo to pozwolę sobie jeszcze raz zapytać, czy mógłbym i teraz przyjechać do
Stornes, wyłącznie po to, by zakupić i zamówić twoje gobeliny i makaty. Śledzę twoje
poczynania, jak się z pewnością domyślasz, i zauważyłem, że oprócz dawnych gobelinów
zaczęłaś też tkać niezwykle piękne makaty.

Obiecuję ci, że będzie to jedynie formalna wizyta w interesach, jeśli się zgodzisz, bym

przyjechał. Mam też dla ciebie pewną propozycję, czysto biznesowego charakteru. Tak się
złożyło, że mam zamiar otworzyć tutaj sklep, w którym będą sprzedawane wyłącznie
norweskie towary. Mam nadzieję, że później stworzy się z tego cała sieć sklepów z filiami w
licznych dużych miastach Stanów Zjednoczonych. Twoje prace, jak wiesz, są tutaj bardzo
cenione przez wszystkich, którzy je znają, zamówień ze Stanów masz przecież sporo.

Chciałbym więc zawrzeć z tobą umowę, abyś robiła i przekazywała do mojego sklepu

gobeliny i makaty. Otrzymasz bardzo dobrą zapłatę i spodziewam się, że z czasem mógłbym
spopularyzować twoje nazwisko i twoją sztukę daleko poza granicami mojego stanu. Można
by też pomyśleć, żeby twoje wyroby połączyć w jakiś sposób z koncertami twojego syna. Jego
nazwisko jest bardzo dobrze znane w znacznych częściach naszego kraju i z pewnością
budziłaby wielkie zainteresowanie wiadomość, że wy dwoje to matka i syn. Można by na
przykład urządzić wystawę twoich prac w związku z jego koncertem. Ale o tym oczywiście
będziesz w każdym przypadku decydować ty sama. Długo się zastanawiałem, zanim usiadłem
do pisania tego listu. Uważam jednak, że musiałem cię zapytać, bo to przecież unikalna
możliwość dla ciebie, sam muszę ci to powiedzieć. Taka możliwość nie zdarza się każdemu, a
na ogół tylko razw życiu. Onet in a life time jak mawiają Amerykanie.

Mam nadzieję, że przynajmniej mi odpowiesz.
Z największym szacunkiem, Martin Bakken

Mali odłożyła list, długo siedziała, wpatrując się gdzieś przed siebie pustym wzrokiem.

Nie napaliła w piecu i w tkalni było bardzo zimno. Zdała sobie sprawę, że nie będzie mogła
długo tutaj siedzieć.

Co powinna zrobić w tej sytuacji? Pod wpływem pierwszego impulsu chciała zgnieść list i

wrzucić go do ognia. Coś jednak ją przed tym powstrzymało. Tkanie z latami stało się czymś
o wiele więcej niż hobby, którym zajmowała się w czasie wolnym. Teraz jest to ważna część
jej życia. Odczuwała radość i dumę, widząc, że jej prace budzą coraz większe

zainteresowanie w świecie. I były też z tego pieniądze. Bardzo trudny okres na przełomie lat
dwudziestych i trzydziestych, kiedy to tysiące ludzi bankrutowało i traciło pracę, oni w
Stornes przeżyli, prawie niczego nie odczuwając. I to właśnie dzięki jej tkactwu. Szkatułka z
pieniędzmi, którą oboje z Havardem zakopali przy ścianie domu, systematycznie się
wypełniała.

W ostatnich latach sytuacja zaczęła się stabilizować również w gospodarce norweskiej.

Havard mówił, że wkrótce będą mogli umieścić pieniądze w banku. Uważał, że to teraz
bezpieczne posunięcie, a bank będzie im wypłacał odsetki. To Mali wstrzymywała jeszcze
ostateczną decyzję. Lęk przed niedobrymi tendencjami w gospodarce światowej wciąż w niej
trwał. Pamiętała, że jeszcze niedawno bankrutowały również banki... ale te czasy już minęły -
zapewniał Havard z wielkim przekonaniem. On cały czas trzymał rękę na pulsie. Ustalili
więc, że na początku nowego roku wybiorą się do Stangvik, do Kasy Oszczędnościowej. Mali
zastanawiała się, jaką minę zrobi szef banku, kiedy zobaczy, ile pieniędzy ze sobą przywieźli.

Ale pieniądze to jedna sprawa. Oczywiście dobrze jest je mieć. Jednak popularność,

również za granicą, zdawała się znaczyć dla niej co najmniej tyle samo. Już dawno zdała
sobie sprawę z tego, że jest więcej niż zdolna. Że w swojej dziedzinie jest artystką dokładnie
tak samo jak Sivert w swojej. Świadomość tego buzowała w niej czasami i budziła dumę.
Dlaczego miałaby ukrywać swoje osiągnięcia i nie skorzystać, kiedy nadarzają się takie
wspaniałe możliwości? Zresztą miałoby to znaczenie nie tylko dla niej, lecz także dla
Norwegii, gdyby jej prace zdobyły uznanie i popularność za granicą.

Mali ponownie wzięła list. Dawniej była pewna, że nie chce mieć nigdy więcej do

czynienia z Martinem Bakkenem. Powiedziała mu to otwarcie, kiedy odwiedził ją w Stornes.
Gdyby teraz zgodziła się na kolejne spotkanie, chociaż dotyczyłoby ono jedynie interesów...
Havard nie byłby zadowolony, co do tego nie miała wątpliwości. Jego wzrok ciemniał z
zazdrości natychmiast, gdy tylko ktoś wspomniał światowego Amerykanina. Jak więc Mali
miałaby mu powiedzieć, że ten człowiek znowu do nich przyjedzie?

Ale to przecież moja sprawa, pomyślała nagle. Tu chodzi o moją pracę, o moje

możliwości. Havard będzie się musiał jakoś z tym pogodzić. I nagle wiedziała już, że
odpowie na list Amerykanina. I zgodzi się na kolejną wizytę. Najpierw jednak będzie musiała
pokazać list Havardowi. Miała nadzieję, że mąż zrozumie, iż chodzi tylko o interesy. Nie, nie
tylko, pomyślała, składając list i chowając go w kieszeni fartucha. Chodzi też o sławę i
uznanie. Kusiło ją to wszystko.

Wstała, strzepnęła ze spódnicy strzępki wełny. Oczywiście, że odpowie Amerykaninowi!

- Ukrywałaś list od tego drania przez tyle czasu? - syknął Havard, kiedy poinformowała

go o wszystkim jeszcze tego samego wieczora w sypialni. - Noga tego faceta nie postanie w
naszym dworze, powiedziałem i zdania nie zmienię.

- No a ja, czy ja nie mam już nic do powiedzenia? - spytała Mali ostrym tonem. - Tu

chodzi o moją pracę, Havardzie. To jest wyjątkowa możliwość, tyle to chyba i ty pojmujesz?

- On kupiłby cały świat, gdyby tylko dzięki temu mógł do ciebie dotrzeć, ten cały Bakken

- warknął Havard gniewnie. -Wszystko, o czym pisze, to tylko kolejna próba, by zwabić cię
do USA.

- No teraz to wygadujesz prawdziwe głupstwa - rzekła Mail spokojnie. - Gdyby mnie

pociągały jego miliony, to pojechałabym za pierwszym razem, kiedy mi to zaproponował.
Rany boskie, Havard, przecież my nie jesteśmy już młodzi. Dobrze wiesz, że ja mam tutaj we
dworze wszystko, czego pragnę, przy tobie...

- Nie, najwyraźniej nie wszystko - odparł ze złością. - Bo gdyby tak było, to już dawno

spaliłabyś ten przeklęty list!

- Nie zachowuj się jak smarkacz - krzyknęła Mali, rozplatając warkocz. - To po prostu

interesy, Havardzie. To wyjątkowa możliwość, by upowszechnić moje prace...

- Ciekawe tylko, skąd weźmiesz na to czas? I tak masz dni wypełnione od świtu do nocy.

Ciągle jesteś zmęczona i... jak zamierzasz to zorganizować...

- Zastanawiałam się już nad tym - odparła Mali. - Musimy przyjąć więcej ludzi do

pomocy. Ja muszę mieć czas na pracę w tkalni...

- Więc nie będziesz już gospodynią we dworze? - Havard oddychał ciężko i biegał po

pokoju tam i z powrotem.

- Oczywiście, że będę gospodynią. Muszę tylko mieć większą pomoc...
- Doba ma dwadzieścia cztery godziny, nawet dla ciebie, Mali. Ktoś będzie musiał

ponieść konsekwencje, i ja już wiem, kto to będzie. Ja! Będę cię widywał jedynie przy
posiłkach, do sypialni będziesz się zakradać późną nocą, kiedy ja od dawna już będę spał. No
i będziesz jeździć tu i tam...

Mali poczuła, że zaczyna ją dławić gniew. Jakie to typowo męskie, pomyślała. Gdyby to

Havard otrzymał taką możliwość lub podobną, w ogóle nie byłoby żadnej dyskusji. Ona
jednak jest kobietą, a kobieta powinna trzymać się domu, nie mieszać się w jakieś zewnętrzne
interesy. Tylko że to jest moje życie! Moja wyjątkowa szansa. Dlaczego miałabym pozwolić,
ż

eby ktoś przeszkodził mi w jej realizacji?

Popatrzyła na Havarda. Stał pośrodku pokoju z potarganymi włosami, ręce zwisały mu

bezwładnie. Nagle ogarnęła ją wielka czułość dla tego człowieka. Pojmowała oczywiście, że
on się boi. Obawia się, że może ją stracić. Podeszła więc i zarzuciła mu ręce na szyję.
Pogłaskała delikatnie po policzku.

- Ja rozumiem, że ogarnia cię... strach, Havardzie - zaczęła cicho. - Spróbuj jednak

popatrzeć na sprawę również z mojej strony. To jest coś, o czym mogłabym tylko marzyć, że
moje tkaniny moją trafić aż do Ameryki... Havard nie odpowiadał.

- Dobrze wiesz, co ja do ciebie czuję - wyszeptała. - Nikt nie znaczy dla mnie więcej niż

ty. Ale czy nie mam już prawa niczego więcej w życiu przeżyć? Potrafisz mi tego zakazać?

Przeczesywała palcami włosy na jego karku i patrzyła mu w oczy.
- Spodziewałam się, że ty mi ufasz, Havardzie - rzekła cicho. - Nie mogę pojąć, chyba nie

dawałam ci powodów, by było inaczej.

Natychmiast kiedy to powiedziała, zdała sobie sprawę, jakie to grube kłamstwo. Torgrim!

Oddała się młodszemu bratu Jo w desperackim pragnieniu, by jeszcze raz przeżyć dawną
gorącą miłość. A dziecko, którego potem oczekiwała... Mali na wspomnienie tego przeniknął
dreszcz. Piła jakieś wstrętne ziołowe wywary, by pozbyć się płodu, śmiertelnie przerażona, że
mogłoby być to dziecko Torgrima, a nie Havarda. To jednak był syn Havarda, to jego dziecko
urodziła, słabiutką, chorą istotkę, która wkrótce potem zmarła. A wszystko dlatego, że zatruła
dziecko swoimi ziołowymi wywarami! Poświęciła Havardowego syna, by ratować siebie,
tego nawet sama nie potrafi sobie nigdy wybaczyć.

Z jękiem przytuliła twarz do szyi Havarda. On najwyraźniej nie ma żadnych powodów, by

jej ufać. Tylko że nie wie nic o Torgrimie i nigdy się zresztą o nim nie dowie, nigdy nie pozna
prawdy, dlaczego utracili synka. Tego nawet on by jej nie wybaczył. Nigdy. Nie ma tak
wielkiej miłości na świecie, która by wybaczyła taki grzech.

- No, zresztą wszystko mi jedno - oznajmiła Mali cicho. - Po prostu nie odpowiem na ten

list.

Havard przyciągnął ją mocniej do siebie. Teraz on przeczesywał palcami gęste włosy,

które spływały jej na plecy.

- Owszem, powinnaś odpowiedzieć - rzekł ochrypłym głosem. - Nie mam żadnego prawa

żą

dać, abyś mu odmówiła. Nie mogę ci tego odebrać, Mali, nie zrobię tego. Jestem tylko...

Westchnął ciężko.
- Ja ci ufam - zapewnił. - Nigdy nie dałaś mi powodów do jakichś podejrzeń. To ja jestem

tym, który... który zdradził.

- Jeśli o tę sprawę chodzi, to chyba wszystko zostało już powiedziane - przerwała mu Mali

i pocałowała go w usta. – Ale ja nie chcę tej całej amerykańskiej historii, gdybyś ty miał się
czuć w jakiś sposób... odepchnięty. Znaczysz dla mnie więcej niż ta propozycja. A i tak mam
wystarczająco dużo zamówień - dodała. - I tak powinnam dużo więcej nad tym pracować.

Havard głaskał ją po plecach.
- Napisz, że chcesz porozmawiać z tym... z tym Bakkenem - wykrztusił. - Przecież zdaję

sobie sprawę, jakie możliwości to przed tobą otwiera, i chciałbym, żebyś skorzystała. Życzę
ci przecież tylko wszystkiego dobrego, Mali. Bylebyś tylko w całym zamieszaniu nie
zapomniała o mnie.

- Havard, Havard - wyszeptała tuż przy jego szyi. - Możesz być absolutnie pewien, że nie

zapomnę o tobie. Jak bym mogła zapomnieć o kimś, kto jest dla mnie najważniejszy na całym
ś

wiecie. Możesz mi wierzyć, Havardzie!

Havard skinął głową i wypuścił ją z objęć.
- Ależ wierzę - odparł, chociaż Mali wciąż widziała w jego oczach niepokój.
Kiedy znaleźli się już pod pierzyną, Mali ujęła rękę męża, która obejmowała ją w talii,

podniosła do ust i ucałowała. Najchętniej usunęłaby niepokój z jego serca, ale nie potrafiła.
Havard zawsze będzie się bał, widząc wokół niej zbyt wiele zamieszania. Mali nie jest
zwyczajną kobietą, jedną z tych, które trzymają się tego, co stare i znajome. Ona pragnie mieć
własne życie. Chce wykorzystać to, co los jej dał. Siłę i zdolności. Rozumie, że to może
budzić lęk nawet w tak tolerancyjnym mężu jak Havard. Wiedziała jednak, że jutro napisze
do Bakkena. Havard powiedział, że powinna to zrobić, chociaż wiedziała, że byłby
uszczęśliwiony, gdyby machnęła na tę amerykańską sprawę ręką. Nie mogła jednak
zrezygnować z takiej wspaniałej szansy. Havard będzie musiał z tym żyć, pomyślała,
ś

ciskając jego rękę.

Havard nie musiał jechać aż do Storhaug, by przywieźć Olę Havarda. Laura z rodziną

miała spędzić kilka dni w Oppstad, więc nie czeka ich długa droga. Mimo wszystko zaprzągł
kobyłę do sań i przyniósł skórzane okrycia.

- Chłopiec nie będzie miał chyba wielkiego bagażu? - zastanawiała się Mali, kiedy zdała

sobie sprawę, że Havard jedzie tylko do Oppstad.

- Nie, ale on bardzo lubi jeździć saniami z wielką pompą - tłumaczył Havard,

zarumieniony po korzonki włosów. - Myślisz, że nie powinienem tego robić?

- Nie, nie, skąd - uśmiechnęła się Mali. - Rozumiem, że cieszy go taka parada, choć to

ledwie parę kroków. I powiedz Laurze, że może odebrać chłopca w Nowy Rok. W porze
podwieczorku - dodała.

Havard skinął głową i cmoknął na kobyłę. Ta podskoczyła i ruszyła do przodu tak, że

ś

nieg sypał się spod jej kopyt. Sanie kierowały się ku wzgórzom otaczającym Stornes.

ROZDZIAŁ 13.

Mali ocknęła się, bo ktoś ją delikatnie potrząsał za ramię. Oszołomiona otworzyła oczy.

Pokój nadal pogrążony byl w mroku. Musi być jeszcze bardzo wcześnie, pomyślała trochę
nieprzytomna, opierając się na łokciu. Ledwie świta.

Tuż przy łóżku stał Ola Havard. Czuła na swojej twarzy, w zimnym pokoju, jego słodki,

ciepły oddech.

- Co się dzieje...
- Nie mogłem spać - wyszeptał chłopczyk, spoglądając z lękiem na Havarda, który

głęboko spał za plecami Mali. - Dzisiaj jest wieczór sylwestrowy i ja...

Mali uniosła go i położyła przy sobie w łóżku. Bose stopy dziecka były lodowate.

Szczelnie otuliła chłopca pierzyną i mocno do siebie przytuliła chudziutkie ciało. Natychmiast

jak tylko przyjechał do Stornes, zauważyła, że jest strasznie chudy. Chudy, blady i
przestraszony. Ale jadał sporo i chętnie, od kiedy przyjechał w niedzielę, więc nie o brak
apetytu tu chodzi, myślała Mali. Zastanawiała się, jakie to właściwie stosunki panują w
Storhaug. Zauważyła zresztą, że Havard rozmyśla o tym samym. Dostrzegła głęboką troskę w
jego wzroku, kiedy w niedzielny wieczór kładł syna spać. Bo gdy Mali zdjęła dziecku
sweterek, żeby je przebrać w piżamkę, zobaczyli po prostu skórę i kości. Żadne jednak nie
wspomniało o tym ani słowa, on sam też bardzo rzadko mówił coś o matce i ojczymie.

- Rzeczywiście, dzisiaj wieczór sylwestrowy - potwierdziła Mali. - Ale nie dotrwasz do

północy, jeśli wstaniesz już teraz.

- Dotrwam, dotrwam - zapewnił pośpiesznie. - Wcale nie jestem zmęczony. I tak się

cieszę, że będą sztuczne ognie, cieszę się na... na wszystko.

Mali przesunęła się na skraj łóżka i pociągnęła go za sobą. Było dosyć ciasno, ale chłopcu

najwyraźniej nie przeszkadzało, że leży tak bardzo do niej przytulony, z głową na jej
ramieniu. Wprost przeciwnie. Układał się niczym mały kociak i palcami przeczesywał jej
włosy.

- Bardzo lubię być tutaj w Stornes - wyszeptał.
- Ja też się cieszę - uśmiechnęła się Mali w mroku i potargała mu włosy. - My wszyscy

lubimy, kiedy u nas jesteś.

- To będę mógł przyjechać znowu?
Zauważyła, że chłopiec wstrzymał oddech i zesztywniał.
- Naturalnie, że będziesz mógł - zapewniła. - I może następnym razem zostaniesz dłużej.

Jeśli zechcesz.

- Zechcę - odetchnął z ulgą. - Ja bym się nawet mógł tutaj przeprowadzić... na jakiś czas,

chciałem powiedzieć - dodał pośpiesznie, kiedy uznał, że prawdopodobnie nie powinien był
niczego takiego mówić.

- No nie wiem, czy twoi w Storhaug chcieliby o czymś takim słyszeć - zastanawiała się

Mali, nie dając po sobie poznać, jakim szokiem były dla niej słowa chłopca. - Oni pewnie też
chcą, żebyś z nimi był.

Musi mu nie być za dobrze w domu, pomyślała znowu. No ale to nie jest jej sprawa. Jeśli

ktoś miałby poruszyć ten temat z Laurą, musi to zrobić Havard. A jeśli Havard coś powie, to z
pewnością wybuchnie wielka awantura. Laura nie zechce łaskawie przyjąć tego rodzaju uwag,
Mali zna ją aż za dobrze. Muszą się więc gruntownie zastanowić, zanim cokolwiek zostanie
powiedziane, w przeciwnym razie mogą doprowadzić do tego, że Laura w ogóle nie pozwoli
Oli Havardowi przyjeżdżać do Stornes. A on tego bardzo potrzebuje.

Dziwne, że rodzina z Oppstad niczego nie robi, zastanawiała się Mali dalej. W tym dworze

przecież zawsze wszystko jest jak należy, sprawy mają swój porządek. Może zresztą
próbowali, ale usłyszeli, że nie powinni się wtrącać do tego, co ich nie dotyczy. Mali słyszała,
ż

e między rodziną z Oppstad i Knutem Granem stosunki nie są zbyt serdeczne. Zresztą z kim

ten człowiek ma dobre stosunki, myślała. Ona w każdym razie nikogo takiego nie zna. Znowu
dziwiła się, dlaczego Laura wyszła za kogoś takiego jak Knut. Im lepiej poznawała tego
człowieka, tym dziwniejsze jej się to wydawało.

- Ale może was odwiedzi Johannes - wtrącił Ola Havard cichutko. - To wtedy ja bym nie

mógł...

- No, co ty? Przecież dopiero wtedy byłoby bardzo miło - zaprotestowała Mali. - Ty i

Johannes jesteście równolatkami. Witałeś się z nim przed kościołem, kiedy Ruth brała ślub,
prawda? Nie polubiłeś go?

- O tak, uważam, że jest bardzo miły - wyszeptał chłopiec cicho. - Ale on jest waszym

wnukiem, a ja... mama powiedziała...

- U nas we dworze to ja decyduję - oznajmiła Mali swobodnie. - Ja i Havard. A my mamy

miejsce dla dwóch małych chłopców, jeśli miałoby się tak zdarzyć, że obaj przyjedziecie w

tym samym czasie, niezależnie od tego, co ma do powiedzenia twoja mama i inni ludzie.
Pomyśl, ile wspaniałych rzeczy moglibyście razem robić, ty i Johannes - dodała.

- A czy wasz Johannes niedługo znowu przyjedzie?
Mali poczuła bolesny skurcz w sercu. Gdyby ona mogła to wiedzieć! Obecność Oli

Havarda we dworze przypominała jej dni spędzone z Johannesem. To były wspaniałe dni,
wspominała. Tak je zapamiętała. Tęsknota za Johannesem była niczym otwarta rana w jej
duszy.

- Nic jeszcze nie zostało postanowione - odparła, otulając szczelniej chłopca. - Ale ty

przecież możesz przyjeżdżać i tak.

- No to kiedy?
- Nie, tego nie wiem... najpierw powinniśmy chyba porozmawiać o tym z Havardem, nie

uważasz?

Przytuliła go mocniej i głaskała w ciemnościach po policzku.
- Ty nigdy nie bywasz w Oppstad? - spytała. - To znaczy nie nocujesz u babci?
- Czasem... ja... moja mama...
Chłopiec plątał się, nie wiedział, co powiedzieć.
- Knut nie lubi, żebym tam zostawał - wykrztusił w końcu. - On nie lubi...
- Ale przecież to chyba twoja mama decyduje, czy możesz zostać w Oppstad, czy nie?
- Tak,ale...
Mali zrozumiała, że dziecku trudno o tym rozmawiać.
- Wiesz co, myślę, że powinniśmy jednak obudzić Havarda - zmieniła temat. - Słyszę, że

na dole zaczynają już szykować śniadanie.

Szturchnęła Havarda w bok. On odwrócił się, otworzył oczy i ziewnął.
- Czy to już rano?
- Tak, już rano, a ja mam w łóżku gościa - uśmiechnęła się Mali. - Znalazłam sobie

nowego kawalera.

Havard usiadł oszołomiony i patrzył na Olę Havarda, przytulonego do Mali.
- O rany boskie - jęknął i potargał synowi włosy. - To ty przychodzisz tu po nocy i

bałamucisz moją żonę?

- Nie, niczego takiego nie robię - zapewniał chłopiec trochę spłoszony. - Tylko że nie

mogłem spać i...

- I przyszedłeś tutaj, do Mali?
- Nie chciałem nikogo budzić - rzekł chłopiec pośpiesznie. - Ale ona już prawie nie spała,

kiedy przyszedłem. Prawda, że tak było?

Patrzył na Mali wielkimi, proszącymi oczyma.
- Tak, rzeczywiście tak było - uśmiechnęła się Mali uspokajająco. - No i jest mi bardzo

miło mieć takiego wspaniałego chłopca w łóżku.

- A ja o niczym nie wiedziałem - Havard udawał urażonego.
- Nie, bo ty po prostu spałeś - roześmiał się Ola Havard uszczęśliwiony, że nikt się na

niego nie złości.

- Teraz to już naprawdę nakrywają do śniadania, więc powinniśmy wszyscy wstać -

komenderowała Mali. - Będziesz musiał odpocząć trochę po obiedzie, Ola Havardzie, w
przeciwnym razie zaśniesz nam przed północą.

Przyjaźnie wypchnęła go z łóżka.
- Idź teraz do siebie i się ubierz - powiedziała. - Zobaczymy się przy śniadaniu.
Ola Havard pobiegł w stronę drzwi. W progu się odwrócił. Zobaczyli w półmroku błysk

jego białych zębów, kiedy się do nich uśmiechnął. Potem zniknął.

- Czy on długo tutaj leżał? - spytał Havard, zatrzymując Mali, kiedy chciała wstać.
- Nie, niedługo.

- Jaka ty jednak jesteś dobra, że wzięłaś go do łóżka. Niewiele kobiet by tak zrobiło -

wyznał Havard z wdzięcznością. - Bo przecież on cię obudził, prawda?

Mali nic na to nie odpowiedziała. Havard przytulił do niej twarz i mocno ją uściskał.
- Przykro mi z powodu tych wszystkich głupstw, jakich nawygadywalem wczoraj -

wyszeptał. - Ty robisz dla nas wszystkich tak wiele. Jesteś taka szczodra. A ja niczym jakiś
zazdrośnik gadałem, że ci nie pozwolę, byś...

- Ale przecież pozwoliłeś, Havardzie - przypomniała Mali wolno i pogłaskała go po

włosach. - Powiedziałeś, że mam się zgodzić.

- Ale najpierw musiałaś porządnie postukać w moją głowę - westchnął. - Powinienem był

zgodzić się natychmiast. I cieszyć się razem z tobą, że los daje ci taką szansę.

- Ale ja ciebie rozumiem - wtrąciła Mali. - Wiem, że nie zawsze łatwo jest być Havardem

Stornesem. Chyba niewielu chciałoby się znaleźć na twoim miejscu i mieć taką żonę jak ty.

- Jeśli ktoś tak mówi, to nie wie, o czym gada - wyszeptał Havard z ustami przy jej

włosach.

Mali pocałowała go w czoło i wymknęła się z łóżka.
- Ja w każdym razie mam tutaj wszystko, czego pragnę - powiedziała, zdejmując przez

głowę nocną koszulę. - Gdybyś tylko chciał mi uwierzyć, Havardzie, to wszystko będzie
dobrze.

Havard nie odpowiadał, wciąż leżał w łóżku i patrzył, jak Mali się ubiera.
- Czy ty wiesz, jaka jesteś piękna? - powiedział nagle.
Mali odwróciła się nieco zaskoczona i popatrzyła na niego.
- Rany boskie, jesteś jeszcze ładniejsza niż wtedy, kiedy wychodziłaś za mnie - ciągnął

swoje Havard. - Czterdzieści cztery lata, a śliczna niczym młoda dziewczyna.

- Ależ ty łżesz, Havardzie Stornes - roześmiała się Mali, odrzuciła na plecy swoje bujne

włosy i zaczęła je szczotkować. - Codziennie patrzę na siebie w lustrze i widzę w nim raczej
babcię, która ma czterdzieści cztery lata.

Szybkimi, sprawnymi palcami zaplatała włosy w warkocz.
- A ja widzę najpiękniejszą babcię na świecie - roześmiał się Havard cicho. - I najmilszą.
Mali upięła włosy, potem odwróciła się ku niemu. Jej ciemne, piwne oczy lśniły.
- Sam też nie wyglądasz najgorzej, skoro już o tym mówimy - uśmiechnęła się. - Teraz

jednak musisz wstawać, Havardzie Stornes.

Potem pośpiesznie zniknęła w drzwiach.

Mali stanowczo zapukała do drzwi dziadków, zanim je otworzyła. Samuel siedział w izbie

przy stole i coś pisał. Kiedy weszła, uniósł głowę i bez słowa skinął na powitanie. Było
jednak widać, że nie cieszy go ta wizyta.

W domu pachniało obiadem. Coś się smaży, poczuła Mali. Zgodnie z tradycją dopiero w

wieczór sylwestrowy można jeść główny posiłek, z kotletami, słodką kaszą ze śmietaną i
innymi pysznościami. Ruth wyjrzała z kuchni. Była rozgrzana i zarumieniona od stania przy
ogniu.

- Och, to ty, mamo! - zawołała najwyraźniej bardziej ucieszona widokiem Mali niż

Samuel.

- Tak, to ja, chciałam zapytać, jakie macie plany na dzisiejszy wieczór. Byłoby nam

bardzo miło, gdybyście przyszli i zjedli kolację z nami, moglibyśmy razem spędzić ten ostatni
wieczór w roku.

- Owszem, bardzo chętnie przyjdziemy - odparła Ruth pośpiesznie. Potem jednak

spojrzała na Samuela i zarumieniła się jeszcze bardziej. - Prawda, że chętnie pójdziemy,
Samuelu? - spytała niepewnie.

- Ja osobiście wolałbym spędzić ten wieczór w ciszy i na rozmyślaniach - oznajmił

misjonarz.

- Ale przecież nie będziesz rozmyślał tyle godzin? - wtrąciła Mali krótko. - No i chyba nie

będziecie siedzieć tu sami aż do północy?

- Ruth i ja znakomicie się czujemy sami ze sobą, jeśli już o to chodzi... - Samuel odłożył

pióro i przygładził swoje jak zawsze starannie uczesane włosy. - Rozumiem jednak, że ty
chętnie spędziłabyś ten wieczór w domu rodzinnym, więc tak zrobimy, Ruth - dodał.

- Nie, jeśli ty nie chcesz, to ja też nie - Ruth spoglądała na niego lekko spłoszona.
- Chcę, żeby było tak, jak do tego przywykłaś, Ruth. Przecież i tak nic innego nie mamy w

planach.

Mali poczuła skurcz w żołądku. Czy on zawsze musi tak sprawy wykręcić, żeby to on był

ten miły i ustępujący, choć przecież nie jest? Ale, z drugiej strony, w ostatnich dniach Ruth
sprawia wrażenie znacznie spokojniejszej. Może więc zbyt surowo osądzam Samuela,
pomyślała, spoglądając na niego raz jeszcze. On znowu pochylił się nad pracą. Może jest
lepszy, niż mi się wydaje?

- W takim razie przychodzicie do nas?
Ruth skinęła głową.
- Chodź, mamo, na chwilę do mnie do kuchni - poprosiła. - Samuel ma pracę, nie

będziemy mu przeszkadzać.

Mali zamknęła za sobą drzwi do kuchni i usiadła na sofie przy stole jadalnym.
- A czym to Samuel się zajmuje?
- Zapomniałam ci powiedzieć, ale trzeciego stycznia będzie miał spotkanie w Berkak -

wyjaśniła Ruth, przesuwając patelnię na ogniu. - Widzisz, on wciąż jest tam potrzebny.
Będzie uczestniczył w cyklu rekolekcji.

Usiadła na krześle naprzeciwko Mali, spuściła wzrok i bawiła się obrusem.
- Będzie musiał tam zostać co najmniej trzy tygodnie.
- No, a co ty na to?
- Nie, no ja... tego można się było spodziewać - odparta Ruth, nie patrząc na matkę. - On

często będzie wyjeżdżał z domu, tak mi powiedział. To przecież jego praca. Zresztą ja mam
was...

Onieśmielona zerknęła na matkę. Jej wcale nie jest przykro, że Samuel musi wyjechać,

pomyślała Mali.

W oczach Ruth dostrzegała ulgę. Więc jednak nie wszystko jest tak, jak należy. Przecież

Ruth powinna być załamana tym, że zaraz po ślubie musi zostać sama, i to na tak długo.

- Oczywiście, że masz nas - potwierdziła matka, starając się ukryć swoje myśli, i

poklepała dłoń Ruth. - Nie będziesz sama, przecież wiesz. Zawsze będziesz nas miała.

- No i to właśnie powiedziałam Samuelowi - uśmiechnęła się Ruth. - Wiesz, on uważa, że

to okropne, że musi wyjechać ode mnie na tak długo.

Ależ ty nie umiesz kłamać, pomyślała Mali. Czegoś takiego Samuel na pewno nie

powiedział. Nie dała jednak po sobie poznać, że przejrzała córkę. Skinęła tylko głową.

- No i jak się czujesz jako mężatka? - spytała spokojnie.
Ruth zaczerwieniła się po korzonki włosów. Szybko wstała i podeszła do kuchni.
- Tak w ogóle to bardzo dobrze - odparła cicho.
Jej głos nie zachęcał do dalszych pytań. Mali zrozumiała, że córka nie chce o tym

rozmawiać, i sama nie zamierzała jej dręczyć. Wstała więc i ruszyła ku drzwiom.

- W takim razie spotykamy się po obrządku - powiedziała jeszcze, poklepała Ruth po

plecach i wyszła.

Ruth odetchnęła. Ręka jej drżała, kiedy przesuwała patelnię. Matka nigdy nie może się

dowiedzieć, jaką Ruth miała noc poślubną. Ale tamto już się chyba więcej nie powtórzy. Po
ś

lubie byli ze sobą jeszcze raz, ona i Samuel, i on okazywał jej czułość, był miły i szeptał jej

do ucha dobre słówka.

Ruth wzięła szklankę i nalała wody. Usiadła przy stole, żeby się napić. Wciąż nie mogła

pojąć, jak to możliwe, że w Samuelu jest dwóch kompletnie różnych ludzi. Zrobiła się od tego
niespokojna i zdenerwowana. Chodziła po domu jak po rozżarzonych węglach, w strachu, że
powie lub zrobi coś, co obudzi w mężu diabła. W ciągu ostatnich dni on był jednak
niezmiennie miły. Może od tej pory zawsze już tak będzie, zastanawiała się Ruth. Tamten
drugi...

Samuel pewnie też był bardzo zdenerwowany i zagubiony z powodu tego wesela,

tłumaczyła go sama przed sobą. Bał się, że może stracić pracę. Reputację i ludzki szacunek.
To wystarczające wyjaśnienie, myślała, obracając szklankę w dłoniach.

Podskoczyła na krześle, kiedy drzwi z izby otworzyły się i w progu stanął Samuel, wysoki

i barczysty. Szklanka wyślizgnęła jej się z rąk i przewróciła. Woda rozlała się po obrusie i
wolno ściekała na podłogę.

- Masz nieczyste sumienie? - spytał. - Wystarczy stuknąć, a ty podskakujesz jak oparzona.
- Nie, siedziałam tylko pogrążona w myślach i wtedy...
Ruth sięgnęła po ścierkę i zaczęła wycierać wodę nerwowymi, niezdarnymi ruchami.

Nagle poczuła, że Samuel obejmuje ją od tyłu, i zesztywniała.

- Nie możesz zachowywać się tak, jakbym ja był wielkim, paskudnym trollem, Ruth -

wyszeptał jej do ucha. - I dla dziecka też nie jest dobrze, kiedy się tak denerwujesz. A
przecież nie ma żadnego powodu. Ja jestem Samuel, twój mąż. Czyżbyś zapomniała?

Nie, nie zapomniała o tym. Nie wiedziała tylko, kim ten jej mąż naprawdę jest.

W tym roku w wieczór sylwestrowy urządzano przyjęcie dla młodzieży w Granvold,

zarówno Dorbet, jak i Oja zostali zaproszeni. Rzecz jasna Ruth Lina również miała
przyjechać. W sumie będzie dwadzieścia osób, opowiadała Dorbet przy obiedzie,
zarumieniona i ożywiona. - Zamierzamy bawić się wesoło i tańczyć jeszcze długo po północy
- śmiała się rozpromieniona.

- E tam, Marit i Trygve na pewno każą wam się zabierać do domu, gdy uznają, że pora

spać - drażnił się z nią Havard. - Wrócicie może nawet jeszcze przed północą - mówił
zaczepnie.

- Ich nie ma - odparła Dorbet z pełnymi ustami. - Pojechali do jakiejś rodziny i wrócą

dopiero jutro.

- Ale ty wrócisz do domu dzisiaj - ostrzegła Mali, wpijając wzrok w Dorbet. - Tak, i ty

także - dodała, zwracając się do Oi. - Wy będziecie spać we własnych łóżkach.

- Ale ja muszę odwieźć Linę...
- Odprowadzić dziewczynę to jedna sprawa. Nie oznacza to jednak, że masz nocować w

Gjelstad. Zapamiętaj to sobie!

Oja nie odpowiadał. Spokojnie jadł dalej, Mali wcale nie była pewna, czy nie znajdzie się

w Stornes dopiero następnego dnia. W takim razie ona będzie musiała porozmawiać z Helgą.
To, że chłopak odwiedza Ruth Linę i przesiaduje tam do późna, nie oznacza, że powinien też
u niej nocować. Muszą istnieć jakieś granice, złościła się Mali w duchu.

- A ja obiecałam Oli, że pomogę mu posprzątać po przyjęciu - mruknęła Dorbet. - Dom

nie może wyglądać niczym pole bitwy, kiedy Marit i Trygve wrócą.

- O jakim polu bitwy ty mówisz? - zdziwił się Havard, unosząc w górę brwi. - Dom nie

będzie przecież zrujnowany tylko dlatego, że zjecie kolację i trochę potańczycie?

Dorbet wzruszyła ramionami. Lekki rumieniec zabarwił jej śliczną twarz.
- No ale i tak muszę Oli potem pomóc - powtórzyła. - Przecież obiecałam.
- Pomagaj sobie, tylko żebyś później wróciła do domu - upierała się Mali.
- Dobrze, kiedyś w końcu wrócę - burknęła Dorbet.

- To was nie będzie tutaj z nami? - spytał Ola Havard, spoglądając to na jedno, to na

drugie. - Havard kupił przecież fajerwerki i w ogóle. I będziemy mieć kaszę ze śmietaną,
kotlety i inne rzeczy...

- Takimi obietnicami młodych w domu nie zatrzymasz - uśmiechnął się Havard. - Całe

szczęście, że dzisiejszego wieczora będziemy mieć ciebie na pociechę, Ola Havard.

- No ale Ruth i ten... ten tam...
- Samuel - pomógł mu Havard.
- Tak, ten Samuel - ciągnął dalej Ola Havard. - Oni chyba przyjdą. A oni też są młodzi.
- Młodzi? Samuel jest młody?
Dorbet prychnęła, wznosząc oczy do nieba.
- On jest prastary, zapewniam cię. On jest...
- Dorbet!
Glos Mali brzmiał ostro.
Dorbet pochyliła się nad talerzem i już nic więcej nie powiedziała.
- Ale przynajmniej Ruth nie jest stara - Ola Havard nie ustępował.
- Nie, stara nie jest, ale jest mężatką - mruknęła Dorbet, zerkając z ukosa na matkę.
- To jak ktoś wziął ślub, to już nie może chodzić na przyjęcia? - Ola Havard patrzył na nią

zdziwiony.

- Nie może, jeśli wziął ślub z Samuelem - wyjaśniła Dorbet.
- Nie przejmuj się, mój drogi, my się na pewno będziemy bardzo dobrze bawić - obiecał

Havard, uśmiechając się do chłopca. - Pogoda też nam dopisuje, zobaczysz, jak będzie
pięknie, kiedy o północy wyjdziemy na dwór, będziemy patrzeć na gwiazdy i na zorzę
polarną, a także...

- A także będziemy mieć fajerwerki - dokończył Ola Havard uradowany.
- Otóż to właśnie - Havard skinął głową, wstał od stołu i podziękował za jedzenie. - Teraz

jednak musimy trochę poleżeć na tapczanie, ty i ja, bo jak nie, to nie doczekamy do północy i
nic z tych fajerwerków nie będzie - dodał.

Ola Havard podbiegł i ułożył się wygodnie obok Havarda. Mali słyszała, jak chichocze,

kiedy Havard przykrył sobie i dziecku twarz gazetą. Zaraz potem zaległa kompletna cisza.
Kiedy posprzątała ze stołu i spojrzała na nich, obaj spali. Gazeta zsunęła się na podłogę, Ola
Havard leżał wtulony w bok Havarda. Mali stała przez chwilę i przyglądała się im obu.
Poczuła lekkie ukłucie w sercu. Ola Havard powinien też być moim synem, pomyślała. Nie
tylko synem Havarda.

- Aż dziwne, jacy oni są do siebie podobni, ten synek Laury i Havard - szepnęła nagle Ane

tuż obok Mali.

- Jakoś nigdy nie przyszło mi to głowy - Mali zmuszała się, by jej głos brzmiał spokojnie.

- I chyba nie widzę tego podobieństwa - dodała.

- No nie, musiało mi się coś wydawać - przyznała Ane. - Ale Ingeborg też tak mówiła,

dzisiaj rano.

Mali położyła rękę na brzuchu i milczała. Zastanawiała się, ilu jeszcze innych ludzi

zauważyło podobieństwo ojca i syna. Bo z pewnością są do siebie podobni, ona wiedziała o
tym od dawna. Teraz westchnęła cicho.

Drogi, kochany Boże, nie pozwól, żeby i z tego powodu wyniknęły jakieś kłopoty -

modliła się w duchu. - Mam dosyć tych zmartwień, które i tak są.

ROZDZIAŁ 14.

Mali zrzuciła buty z nóg i podeszła do okna sypialni. Stała i patrzyła na wspaniałą zimową

noc, równocześnie wolno rozplatała warkocz. Na ciemnym niebie mieniły się miliardy niemal

nienaturalnie wielkich gwiazd. Wydają się takie bliskie, że wystarczyłoby wyciągnąć rękę, by
ich dotknąć, pomyślała.

Nad górami falowała wielobarwna zorza polarna i chociaż okna były starannie

pozamykane, Mali słyszała towarzyszące jej dudnienie. Księżyc sypał srebrne błyski na
ciemny fiord i sprawiał, że śnieg wydawał się niebieskawy. To naprawdę czarodziejska noc,
pomyślała Mali wzruszona.

Ramiona Havarda objęły ją w talii, mąż przytulił policzek do jej głowy.
- Oto zaczął się pierwszy dzień nowego roku - powiedział cicho. - Ciekaw jestem, co ten

rok nam przyniesie.

Mali nie odpowiedziała natychmiast. Położyła ręce na jego dłoniach i przytuliła się mocno.
- Ja stoję tu i zastanawiam się nad tym samym - szepnęła. - Niech Bóg da, żeby to był rok

dobry i spokojny. Myślę, że dość zmartwień już przeżyliśmy.

- Bywają jednak również i dobre chwile - wtrącił Havard cicho. - Człowiek nie może

oczekiwać tylko samych szczęśliwych dni. Nikomu się to nie zdarza.

To prawda, mogłam się o tym w pełni przekonać, od chwili, kiedy po raz pierwszy

postawiłam stopę tutaj w Stornes, myślała Mali. Chociaż Havard ma rację, że radosne chwile
także się pojawiają. Niestety coraz częściej przyćmione lękiem, aby prawda o wszystkim, co
się wydarzyło przez lata, nie ujawniła się nagle niczym grom z jasnego nieba.

Mali przypominała sobie wieczory noworoczne z czasów dzieciństwa. Radość i

oczekiwanie. Uciechę z tego, że można kłaść się do łóżka dopiero długo po północy. Tak
niewiele trzeba było, by wywołać radość w tamtych czasach. Mali była biedna, jeśli chodzi o
dobra ziemskie, bogata jednak wielką radością życia i tymi oczekiwaniami wobec niego.

Miała wtedy wiele marzeń. Teraz od dawna już właściwie nie marzy. Została jej tylko

nadzieja, rozjaśniająca się w duszy niczym słaby płomyk. I z tej nadziei za nic nie chciałaby
zrezygnować. Otarła dłonią twarz i westchnęła.

- Co się dzieje, Mali?
- Nie wiem - odparła cicho. - Może zaczynam się starzeć? Wydaje mi się, że sylwestrowy

wieczór jest... jest bardzo trudny.

- Trudny?
- Tak, człowieka dopada tyle różnych myśli. Jeszcze jeden rok mam za sobą. I co zrobiłam

z tym rokiem? Jaki będzie ten, który nadchodzi? Zawsze się nad tym w ten wieczór
zastanawiałam. Miałam marzenia i nadzieje... i...

- Zaczyna nam się dobry rok - zapewnił Havard szeptem tuż przy jej uchu. - Popatrz na tę

piękną noc. Czy z czegoś takiego może wyniknąć zło?

Gdyby to tylko było takie proste, pomyślała Mali. Ale już za kilka godzin dopadnie nas

znowu codzienność. Jeszcze raz popatrzyła na usiany gwiazdami nieboskłon. Co dobry Bóg
zamierza jej teraz dać? Co się stanie z jej dziećmi? Przez moment zobaczyła w wyobraźni
twarz Ruth i poczuła ssanie w żołądku. Żeby tylko Ruth była szczęśliwa! I żeby Dorbet nie
ś

ciągnęła sobie na głowę jakiegoś nieszczęścia. Lęk przed tym, że również najmłodsza córka

mogłaby przyjść do niej pewnego dnia i oznajmić, że jest w ciąży, nieustannie trwał gdzieś z
tyłu głowy Małi. Nie żeby Ola Granvold był złą partią, gdyby tak się złożyło, że Dorbet
zajdzie w ciążę. Córka jednak jest za młoda. Mali bała się, że Dorbet nie zniesie jeszcze
wszystkich obowiązków i tego, że jest związana na całe życie. Dorbet jest niczym motyl,
równie śliczna i równie zajęta szukaniem coraz to nowych pokus. A wszystko to z czystego
pragnienia przygody, westchnęła Mali w duchu. Mogłoby się skończyć źle, gdyby wyszła za
mąż, czując, że niczego jeszcze nie przeżyła, jak to często sama powtarza.

No a co z Helgą i Laurą? Co z wszystkimi kłamstwami wciąż spoczywającymi w ukryciu?

Co z nią i z Havardem?

Mali odwróciła się, zarzuciła mężowi ręce na szyję i oparła głowę na jego piersi. Wiele

potrafi znieść, byleby tylko nie utracić Havarda! On jest w jej życiu opoką. Mali jest silna, to

prawda. Stać ją na to, żeby podjąć większość wyzwań. Zawsze wiedziała, że gdyby przyszło
co do czego, to sobie poradzi. I zresztą zawsze dawała tego dowody, zarówno sobie, jak i
innym. Ale tego rodzaju życie kosztuje. Poza tym jej siła zawsze miała jedno słabe ogniwo.
Tym ogniwem jest Havard. Bez niego nic nie miałoby sensu, pomyślała, przeczesując palcami
jego włosy. Albo może...

Mali odsunęła w tyl głowę i patrzyła na męża. Tak bardzo go kocha. On znaczy dla niej

więcej niż cokolwiek czy ktokolwiek inny. Mimo to, gdyby już miała iść na dno, to szczerze
mówiąc, wolałaby upaść razem z nim. Ale co tam, nic nie spowoduje, że Mali się załamie! Po
prostu ją na to nie stać. Zresztą nie ma do tego prawa. Odpowiedzialność za zbyt wiele
ludzkich losów spoczywa na jej barkach.

- Jaki to był miły wieczór - uśmiechnął się Havard i pogłaskał ją po włosach. - W każdym

razie dla Oli Havarda. Sądzę, że temu dziecku nigdy nie było lepiej niż w ciągu tych kilku
dni, które spędził u nas. Słyszałaś jego radosne wrzaski, kiedy zapalaliśmy fajerwerki?

Mali skinęła głową.
- Zapytał mnie, czy musi jutro wracać do domu - mówił dalej Havard cicho. - To było

wtedy, kiedy otulałem go pierzyną, kiedy ty powiedziałaś mu już dobranoc i poszłaś. Miałem
wrażenie. ..

Mali wiedziała, co Havard zamierza powiedzieć, że mianowicie nie jest w stanie znieść

myśli o tym, iż będzie musiał odesłać syna z powrotem do Laury i tego jej zapijaczonego
męża. Mali bardzo dobrze to rozumiała, nie mogła się jednak zgodzić na to, żeby zatrzymali
chłopca na dłużej. Laura na to nie pozwoli. To by przecież dla niej była obraza. Gdyby
pozwoliła, to tak jakby sama się przyznała, że nie potrafi zapewnić synowi właściwych
warunków do życia. A czegoś takiego ona nigdy nie zrobi. Laura zawsze była dumna. Raczej
poświęciłaby dobro Oli Havarda. Jest na to wystarczająco cyniczna, pomyślała Mali. Ani
starszy syn, którego miała z Olą Storhaugiem, ani Ola Havard nie mają dla Laury wielkiego
znaczenia. Najbardziej zajęta jest własnymi sprawami. Była bardzo ładną, rozpieszczoną i
egoistyczną dziewczyną. I w gruncie rzeczy z latami wcale się nie zmieniła. W każdym razie
Mali tego nie dostrzegała.

- Dobrze rozumiem, co myślisz - rzekła cicho. - Ale nie możemy zabrać chłopca do siebie,

Havardzie. W oczach wszystkich ludzi jest to tylko nasz chrześniak. I Laura nie zechce go
nam oddać. Mogłaby to zrobić tylko pod warunkiem, że przy okazji zdobędzie ciebie - dodała
cierpko.

- O niczym takim nie może być nawet mowy, dobrze o tym wiesz - odparł Havard

stanowczo. - Przyznaję, że chłopiec znaczy dla mnie wiele. Więcej, niż się spodziewałem -
dodał. - Laura jednak nie ma dla mnie najmniejszego znaczenia. I nigdy nie miała. To, co się
stało... to po prostu nieszczęście.

- Spróbujemy zapraszać go częściej - obiecała Mali, nie komentując tego, co Havard

powiedział o Laurze. - Na więcej na razie nie mogę się zgodzić. Już i tak my tutaj, w Stornes,
mamy dość zmartwień, nie trzeba, żeby jeszcze wyszło na jaw, iż Ola Havard jest twoim
synem. I pomyśl o nim, mój drogi. Jak myślisz, jak by Ola Havard się czuł, gdyby mu ktoś
powiedział, że...

Havard przytulił ją do siebie i milczał. Długo tak stali, bez słowa, mocno objęci. W końcu

Mali wymknęła się z objęć męża.

- Już późno - westchnęła. - Powinniśmy się położyć. Za parę godzin będzie śniadanie.
Havard w milczeniu skinął głową. Powoli zaczął się rozbierać. Mali podeszła do drzwi i

położyła dłoń na klamce.

- A ty dokąd się wybierasz?
- Chciałabym zobaczyć, czy Dorbet wróciła do domu. Nie słyszałam jej, a jest już po

drugiej.

- Daj spokój, Mali - zaprotestował Havard spokojnie. - Ona na pewno przyjdzie. Przecież

dzisiaj wieczór sylwestrowy.

- Ale ja powiedziałam, że...
- Pamiętam, co powiedziałaś, ale ona i tak zrobi, co zechce. Jeśli myślisz, że być może

teraz twoja córka jest w łóżku z Olą, to przecież i tak wiesz, że nie stało się to dzisiejszej nocy
po raz pierwszy.

Mali zarumieniła się i cofnęła rękę. Wróciła wolno do męża.
- A jeśli ona zajdzie w ciążę? - spytała.
- To wtedy będziemy się martwić, Mali. Uważam, że masz dosyć trosk, żebyś jeszcze

zamartwiała się na zapas takimi sprawami.

- Ona jednak jest za młoda...
- Owszem, jest. Ale co ty możesz zrobić? Przecież nie zamkniesz jej w domu.
Mali usiadła ciężko na krawędzi łóżka. Gładziła dłonią twarz i czuła, że zaraz się

rozpłacze. Havard podszedł i usiadł obok.

- Mali, Mali, przecież świat się nie skończy, gdyby nawet do tego doszło - wyszeptał,

kładąc rękę na jej barkach.

- Ale tyle wciąż na mnie spada obciążeń, Havardzie - rozszlochała się Mali. - Popatrz na

Ruth, jak potoczy się jej życie? A Sivert i... czy my jeszcze kiedykolwiek ich zobaczymy?
Myślę o wszystkim, co zniszczyłam. O wszystkim, co ja...

Havard przyciągnął ją do siebie i głaskał czule po plecach.
- Jesteś po prostu przemęczona - powiedział cicho. - Jutro sprawy będą wyglądały lepiej.
Mali nie odpowiedziała. Zdawała sobie sprawę z tego, że Havard nie do końca ma rację.

W nocy pogoda się zmieniła. Kiedy Mali rozsunęła firanki następnego ranka, na ziemię

padał mokry, ciężki śnieg. Zmęczeni świętowaniem parobcy na pewno się nie ucieszą, że
muszą odśnieżać drogę, pomyślała.

Dom pogrążony był w zupełnej ciszy. Każdy, kto nie miał pilnej pracy, mógł spać do

południa. Tak było co roku. Dopiero przy obiedzie spotykali się po raz pierwszy w nowym
roku.

Havard spał, kiedy Mali wymknęła się z łóżka. Nie chciała go budzić. Jeśli trzeba będzie

odśnieżać, to Aslak i Olav dadzą sobie radę sami. A zresztą i tak Havard pewnie zaraz zejdzie
na dół. On nie należy do tych, którzy potrafią spać do południa, nawet po bardzo krótkiej
nocy.

W drodze ku schodom Mali zatrzymała się przy drzwiach do pokoju Dorbet. Wewnątrz

było całkiem cicho. Wolniutko uchyliła drzwi i zajrzała. Dorbet leżała na brzuchu i spała. Jej
długie włosy spływały niczym złocisty wodospad z krawędzi łóżka. Ubranie, które miała na
sobie wczoraj wieczorem, leżało rzucone na podłogę. A więc jednak wróciła do domu,
pomyślała Mali, zamykając cicho drzwi. Zastanawiała się tylko, o której godzinie. Bo sama
nic nie słyszała.

Oja również leżał w swoim łóżku. Wrócili więc oboje, tak jak matka żądała. Havard miał

jednak rację, myślała, schodząc po schodach. Równie dobrze mogli zanocować poza domem.
Ż

adne z nich nie robiło pewnie tej nocy niczego, czego nie robiło wielokrotnie przedtem.

Mali dobrze przecież o tym wiedziała. Chodzi jednak o zasady, myślała dalej. Młodzi należą
do Stornes i dopóki żadne nie jest zaręczone ani nie zawarło małżeństwa, to będą sypiać we
własnych łóżkach, niezależnie od tego, co nawyprawiają przed powrotem do domu.

Później zauważyła, że u Ruth i Samuela też panuje cisza. Widocznie śpią oboje. Samuel

wspominał coś, że mieli jechać na nabożeństwo do kościoła w pierwszy dzień nowego roku.
Widocznie jednak na gadaniu się skończyło, pomyślała Mali. Teraz już za późno, żeby
podejmować taką podróż. Poza tym byłoby szaleństwem wybierać się w drogę przy takiej
pogodzie, kiedy śnieg nie przestaje padać. Samuel miał szczęście. Bo Mali nie wątpiła, że

właśnie na pogodę zrzuci całą winę, będzie tłumaczył, że nie chciał narażać Ruth przy
ś

nieżnej zadymce. Prawda tymczasem jest taka, że on sobie leży w łóżku i smacznie śpi,

lekceważąc zarówno nabożeństwo, jak i Pana Boga. To zresztą nie po raz pierwszy,
pomyślała Mali z niechęcią.

Zirytowana zabrała się do porannych zajęć.

Zadymka ustała kolo południa. Kiedy posprzątali po obiedzie, śnieg już wcale nie padał,

chociaż dzień wciąż był szary i nieprzyjemny. Parobcy przejechali się przed południem
ś

nieżnym pługiem tak, że droga była czysta. No i bardzo dobrze, pomyślała Mali, wyglądając

przez okno. Przez chwilę zaczęła się już bać, że zadymka powstrzyma Laurę przed
odebraniem Oli Havarda.

On akurat nic by przeciwko temu nie miał, tego się domyślała. Przez całe przedpołudnie

chodził za nią niczym cień.

- Czy moglibyśmy zobaczyć kotki jeszcze raz, zanim będę musiał wyjechać? - spytał

nieśmiało, kiedy Mali wycierała stół po obiedzie.

Przysiadła na ławie i przytuliła chłopca do siebie. Wzrok dziecka był ponury i zatroskany.

Poczuła ból w sercu. A tak się cieszył przez wszystkie te dni, które spędził w Stornes. Teraz
wszystko minęło. Znowu jest przestraszonym, małym chłopczykiem, którym był, kiedy tu
przyjechał.

- Oczywiście, że możemy - powiedziała i potargała mu włosy.
Po czym ubrali się i ręka w rękę poszli do obory.

- Ja bym chciał mieć małego kotka - bąknął Ola Havard trochę niewyraźnie, kiedy ukucnął

i wziął jedno z kociąt w ręce.

- To wy w Storhaug nie macie kota? - spytała Mali zaskoczona.
- Jasne, że mamy, i to nawet kilka - mruknął. - Ale one są dzikie. Przychodzą i ocierają się

o nogi w oborze, żeby dostać mleka. Ja zawsze pilnuję, żeby im trochę dać, ale Knut nie może
o tym wiedzieć. On powiada, że koty to zwyczajne paskudztwa i że należałoby je
powystrzelać.

Mali siedziała przez chwilę w milczeniu. Znowu ten Knut Gran! Chętnie wygarnęłaby mu

parę słów prawdy.

- To chyba nie byłoby dobrze, gdybyś przywiózł jeszcze jednego - rzekła cicho. - Knutowi

pewnie by się to nie podobało, że kot chodzi po domu, skoro nie cierpi nawet tych w oborze.

- Nie... nie, on by się nie zgodził - wybąkał chłopiec niepewnie. – Ale ja bym chciał coś,

coś... z czym by mi było dobrze. Kotka, który by mnie lubił i siadał mi na kolanach. Ja nie
mam nikogo, ja... nikogo, kto...

Mali objęła go ramieniem. Serce jej krwawiło.
- Masz przecież brata - przypomniała cicho.
- On... - szloch wstrząsnął dziecięcym ciałem. - On jest prawie dorosły. Myśli tylko o

prowadzeniu dworu, a poza tym lata za dziewczynami. On... mną się w ogóle nie przejmuje.

Mali przytuliła go mocniej. Trzymała chłopca przy sobie i czuła jego ciepły, wilgotny

policzek na swojej twarzy.

- Wiesz, co ci powiem? Dostaniesz kociaka, ale on będzie mieszkał tutaj - obiecała

impulsywnie. - Johannes też jednego takiego ma, to tamten - pokazała ręką. - Ale nie mógł
zabrać go ze sobą do Oslo, sam rozumiesz. Kot nie powinien mieszkać w dużym mieście,
dlatego kotek Johannesa został tutaj i czeka, aż Johannes znowu przyjedzie. Twój kot mógłby
się wychowywać razem z nim. Będzie im na pewno dobrze razem, będziesz się nimi
opiekował, jak przyjedziesz do nas z wizytą. Co ty na to?

Oczy dziecka błyskały w półmroku. Na policzkach pojawiły się rumieńce.

- Mógłbym tak? - wstrząsnął nim ostatni szloch. - Mógłbym mieć takiego kotka, który

mieszka u was, i ja... naprawdę bym mógł?

Chyba i tak za dużo, że zatrzymaliśmy tamtego kotka Johannesa, pomyślała Mali. A dwa

to już naprawdę przesada. Ale co się rzekło, to się rzekło. I zresztą wcale tego nie żałowała.
Zwłaszcza kiedy zobaczyła uradowane oczy Oli Havarda.

- Oczywiście, że możesz - uśmiechnęła się. - I nikomu oprócz Havarda o tym nie

powiemy, jeśli nie chcesz.

- No ale będę musiał powiedzieć Johannesowi, kiedy tutaj przyjedzie.
- Pewnie - potwierdziła Mali i poczuła, że żołądek jej się kurczy. - Tylko że ja nie wiem,

kiedy to będzie.

Ola Havard podniósł kotka i przytulił twarz do mięciutkiego futra.
- Johannes dał swojemu kotkowi imię - powiedziała Mali. - Czy ty też byś chciał...
Chłopiec w milczeniu skinął głową. Przez jakiś czas siedział z kotkiem przytulonym do

twarzy. Potem popatrzył na Mali.

- Mówiłaś, że to jest ona, prawda? To czy mógłbym ją nazwać Mali? - spytał cicho.
- Mali?
- Tak, bo ty jesteś najmilszym człowiekiem, jakiego znam - wyjaśnił z błyszczącymi

oczyma. - Czy mógłbym ją nazwać Mali?

- Oczywiście, jeśli o mnie chodzi, to nic nie stoi na przeszkodzie - uśmiechnęła się Mali,

głaszcząc go po policzku. - Tylko nie przypominam sobie, żebym kiedykolwiek słyszała o
jakimś kocie, który tak się nazywa.

- Ale mój kot tak się będzie nazywał - oznajmił chłopiec stanowczo.
Ostrożnie odłożył kotka z powrotem do gniazda, odwrócił się i zarzucił Mali ręce na szyję.
- Dziękuję - wyszeptał tak cicho, że ledwie go słyszała.

- O, właśnie po ciebie przyjechali, Ola Havardzie - poinformowała Ingeborg stojąca przy

oknie.

Akurat mieli siadać do podwieczorku, kiedy sanie ze Storhaug wjechały na dziedziniec.

Mali wyjrzała przez okno.

- Tak, to oni - przytaknęła. - Musisz włożyć kurtkę i ciepłe buty, Ola Havardzie.

Odprowadzimy cię - dodała, patrząc, jak dziecko skuliło się na krześle. - Odprowadzimy cię i
Havard, i ja.

Ola Havard niezdarnie wkładał kurtkę i buty. Havard wziął małą walizeczkę, z którą

chłopiec przyjechał.

- Ja ci to zaniosę - powiedział, biorąc dziecko za rękę. Głos mu drżał ze wzruszenia.
Poszli wszyscy troje w stronę sań. Laura zmierzała ku domowi, ale na ich widok

przystanęła. Knut Gran stał przy saniach na rozstawionych nogach, pochylony do przodu,
jakby miał trudności z utrzymaniem równowagi. Wygląda gorzej niż kiedykolwiek,
pomyślała Mali, kiedy podeszli bliżej. Oczy ma przekrwione, nie sprawia wrażenia
trzeźwego. To chyba nieostrożność, że on ma powozić. Na szczęście koń z pewnością zna
drogę, uspokajała sama siebie. Może zresztą nie pojadą dalej niż do Oppstad. Kiedy już
przyjechali do wsi, byłoby oczywiste, że wstąpią na podwieczorek do rodziny w pierwszy
dzień nowego roku.

Laura miała na sobie niebieski płaszcz z obramowanym futrem kapturem. Mimo że i na

niej widać było ślady nieprzespanej nocy i być może zbyt wielkiej ilości wypitego alkoholu,
była bardzo urodziwa. Trudno zaprzeczyć, Mali musiała to przyznać.

- Halo, Ola Havardzie - uśmiechnęła się Laura, kiedy chłopiec podszedł do sań. - Dobrze

się bawiłeś?

Ola Havard w milczeniu skinął głową, jakby nagle stracił głos.
- Nie słyszysz, że matka o coś cię pytała? - warknął Knut Gran, łypiąc ponuro na chłopca.

Mali poczuła, że rączka, którą trzyma w dłoni, sztywnieje.
- Było mi tu bardzo dobrze - odparł Ola Havard cicho.
- To co, przyjedziesz jeszcze? - spytała Laura, spoglądając to na jedno, to na drugie.
- Pewnie, że przyjedzie - odpowiedział Havard. - Później to omówimy.
Laura nie spuszczała wzroku z Havarda. Nawet nie próbuje ukrywać, co czuje, pomyślała

Mali wzburzona. Wielkie oczy płonęły pożądaniem, kiedy na niego patrzyła. Mali miała
ochotę wymierzyć jej siarczysty policzek.

Co sobie ta małpa wyobraża? Poczuła, że wściekłość dławi ją w gardle. Wiedziała

przecież, że Laura nie wyrzekła się Havarda. Ale to jej jawne pożądanie wprawiło Mali w
szok. Wyglądało na to, że uczucia Laury z czasem raczej się wzmogły, niż wygasły, choć nie
wiadomo, co mogło temu sprzyjać.

- Dobrze, to wsiadaj, chłopcze, nie będziemy tu sterczeć i czekać, aż nam tyłki

pozamarzają - warknął Knut Gran ordynarnie, popychając Olę Havarda.

Chłopiec odskoczył w bok, przerażony zachowaniem tego wielkiego, cuchnącego bimbrem

człowieka. Knut, który cały czas stał na niepewnych nogach, poślizgnął się na jakiejś bryłce
lodu i runął na plecy. Klął przy tym siarczyście, niezdarnie próbował wygrzebać się ze śniegu.
Zebrał się w końcu na nogi i zanim ktokolwiek zdążył się zorientować, o co chodzi, rzucił się
w stronę Oli Havarda i uderzył go z takim rozmachem, że chłopiec wpadł głową w śnieg.
Przez dłuższą chwilę wszyscy stali niczym bryły lodu. Mali przerażona patrzyła na Olę
Havarda. Chłopiec płakał żałośnie, a śnieg powoli zabarwiał się na czerwono krwią płynącą z
jego nosa.

- Ty przeklęty draniu!
Havard złapał jedną ręką Knuta Grana za kołnierz kurtki. Drugą wymierzył mu taki cios w

szczękę, że tamten znowu runął na ziemię.

- Havard!
Mali klęczała w śniegu obok chłopca i patrzyła przerażona na to, co się dzieje. Pomogła

Oli Havardowi wstać, podbiegła do Havarda i złapała go za rękę.

- Havard, to wszystko...
Laura nie mówiła nic. Spoglądała wciąż to na jedno, to na drugie. W jej wzroku było coś,

czego Mali nie rozumiała. Jej mąż mozolnie próbował znowu stanąć na nogi. Trzymał się za
brodę, a oczy miał czarne ze złości, kiedy patrzył na Havarda.

- Co ty sobie wyobrażasz, że kim ty jesteś, przeklęty diable? Myślisz, że możesz mnie

bezkarnie bić? - syczał przez zaciśnięte zęby. - Ja ci zaraz...

Nagle umilkł. Jego wzrok przesuwał się z Havarda na Olę Havarda. Chłopiec stał

wczepiony w Mali i ze strachem patrzył na ojczyma.

- A niech to jasny gwint...
Knut Gran mrużył przekrwione oczy, gapił się na chłopca, a potem znowu przyglądał

Havardowi.

- Coś mi się zdaje, że ty jesteś wielkim przyjacielem dzieci, Havardzie Stornes -

wybełkotał gardłowym głosem. - To już drugi raz rzucasz się na mnie z powodu tego
swojego... chrześniaka!

Mali poczuła, że ogarnia ją strach. Pociągnęła Havarda ku sobie, chciała odejść jak

najdalej od tamtych.

- Jakoś nigdy przedtem dokładnie się nie przyjrzałem - bełkotał dalej Knut Gran, a w jego

pijackim wzroku czaiła się złośliwa radość. - Ale to zadziwiające, jaki ten chłopak jest do
ciebie podobny.

Znowu zaległa kompletna cisza. Mali mocno ściskała ramię Havarda. Serce biło jej tak, że

czuła je w gardle. Na moment napotkała wzrok Laury, ten lśniący, dziwny wzrok. To jest
tryumf, stwierdziła, złośliwy tryumf!

- A może to nie jest tylko twój chrześniak, ten Ola Havard? Knut Gran zachichotał.

Szczerze i złośliwie. Od tego jego śmiechu Mali dostała gęsiej skórki.

- Być może... jest czymś więcej?
- Jedziemy, Knut! - przerwała Laura, zwracając się do męża. Wtedy on uderzył ją w twarz

z taką siłą, że poleciała w stronę sań i o mało nie upadła.

- Ty przeklęta kurwo! - wysyczał.
Havard chciał się wyrwać, Mali jednak powstrzymała go. Laura odzyskała równowagę i

wpiła spojrzenie w Knuta Grana. Oczy jej pociemniały z gniewu. Z gniewu, a może i z
nienawiści.

- Ty głupku! - syknęła. - Ty zapijaczony głupku!
Potem pociągnęła Olę Havarda do siebie i pomogła mu wsiąść do sań.
- Wsiadaj, jeśli chcesz z nami jechać! - warknęła do męża. - Bo jak nie, to ruszamy bez

ciebie.

Z wysiłkiem wdrapała się na sanie, ujęła lejce i cmoknęła na konia. Knut Gran zdążył

wskoczyć w ostatnim momencie, kiedy koń ruszał już w drogę. Odwrócił jeszcze głowę, żeby
popatrzeć na Mali i Havarda.

- Chrześniak! Na to ja właśnie widziałem chrześniaka! - wołał pijackim głosem.
Po chwili sanie wjechały na szczyt wzgórza i zniknęły w szarym mroku.