L

UCY

M

AUD

M

ONTGOMERY

K

ILMENY ZE STAREGO SADU

1

M

ŁODZIEŃCZE PLANY

Zabudowania college’u w Queenslea kąpały się w blasku wiosennego słońca. Złociste i

słodkie jak miód światło opromieniało czerwonawe, ceglane domy oraz roztaczające się

wokół nich zielone tereny. Łagodne promienie wczesnego poranka przenikały do pierwszych,

strzelających w górę źdźbeł trawy przez nagie jeszcze gałęzie pączkujących dopiero klonów i

wiązów. Rysowały na ścieżkach brązowe, ostre niby w akwaforcie wzory, pieszcząc zarazem

chwackie żonkile, wychylające się z ziemi pod oknami studenckiej szatni.

Kwietniowy wietrzyk był tak świeży i delikatny, jakby docierał z dalekich pól, a nie

zatęchłych miejskich uliczek i zaułków. Kołysał beztrosko wierzchołkami drzew i powiewał

pędami bluszczu, oplatającego frontową ścianę reprezentacyjnego budynku. Śpiewał sobie

przy tym na własną nutę, ale każdy słyszał tylko tę jedyną, niepowtarzalną, bliską sercu pieśń.

Stary Charley, szacowny dyrektor college’u w Queenslea, wręczał właśnie najstarszym

studentom dyplomy, w obecności licznie przybyłych, pełnych nabożnego szacunku rodziców,

sióstr, narzeczonych i przyjaciół. Pewnie szczęśliwym wybrańcom wiatr nucił o nadziei,

karierze, wielkich czynach i młodzieńczych marzeniach, którym warto się oddawać, choćby

nigdy nie miały się spełnić.

Niech Bóg ulituje się nad tymi, co nigdy nie bujają w obłokach i opuszczając swą Alma

Mater, nie budują zamków na lodzie, albo nie czują się posiadaczami rozległych dóbr na

księżycu. Tacy ludzie to biedacy, którzy utracili przywileje przysługujące im z racji

urodzenia!

Tłum przybyłych opuścił wejściowy hali, rozpraszając się na przyległym placu i wolno

odpływając rozchodzącymi się z niego uliczkami.

Eric Marshall i David Baker podążyli razem.

Eric, najlepszy student roku, otrzymał przed chwilą dyplom ukończenia wydziału

humanistycznego.

David, dumny z osiągnięć młodzieńca, przyjechał specjalnie na tę podniosłą ceremonię.

Od dawna związała ich stała i wypróbowana przyjaźń, mimo że David starszy był od Erica

dziesięć lat, a prawie o sto prześcignął go życiowym doświadczeniem, zahartowany ciągłymi

walkami i pokonywaniem trudności na drodze do zdobycia upragnionej pozycji. Takie boje

postarzają ludzi skuteczniej, niż samo przemijanie czasu. Obu mężczyzn łączyło

pokrewieństwo, lecz wyglądem zewnętrznym całkowicie się od siebie różnili.

2

Eric Marshall, smukły, dobrze zbudowany młodzieniec, szedł swobodnym, lekkim

krokiem świadczącym o nieprzebranych zasobach siły i energii. Należał do tych

szczęśliwców, na widok których otwierały się wszystkie serca. Mniej obdarowani przez

naturę śmiertelnicy nie mogli oprzeć się zdumieniu, jakim cudem tyle zalet zgromadziło się w

jednej postaci. Zdolny i przystojny, miał ponadto niezwykły urok osobisty, całkowicie

niezależny od powierzchowności czy umysłowych zalet. Z twarzy o zdecydowanej, wydatnej

brodzie patrzyły pogodne, szaroniebieskie oczy, a ciemnokasztanowe włosy połyskiwały

złotawo, gdy muskały je promienie słońca.

Jako syn bogatego ojca, spędził beztrosko dzieciństwo i wczesną młodość, a teraz

otwierały się przed nim wspaniałe perspektywy. Cieszył się opinią człowieka rozważnego, nie

poddającego się jakimkolwiek romantycznym iluzjom i marzeniom.

— Czuję, że Eric Marshall nigdy w życiu nie splami się nierozważnym czynem — wyraził

swoje zdanie pewien profesor, jeden z tych, co to lubią wypowiadać zagadkowe sentencje. —

Jeśli zaś zrobi coś takiego, stanie się chodzącą doskonałością!

David Baker był niski i krępy. Twarz miał pociągającą pomimo nieładnych, nieregularnych

rysów, a oczy ciemne, bystre i na wskroś przeszywające. Zabawne skrzywienie w kącikach

ust zmieniało jego uśmiech zależnie od sytuacji w ironiczny, figlarny lub zniewalający.

Mówił na ogół cicho, głosem melodyjnym jak u kobiety. Niewiele osób miało nieszczęście

natknąć się na pałającego usprawiedliwionym gniewem Davida i słyszało wydawane przezeń

dźwięki. Nikt też nie próbował po raz drugi wyprowadzić go z równowagi.

Z zawodu był lekarzem, specjalistą chorób gardła i strun głosowych. Znajdował się na

najlepszej drodze do stania się w kraju znakomitością w tych dziedzinach i osiągnął już

pewien autorytet. Wybrano go członkiem zespołu lekarskiego College’u Medycznego w

Cjueenslea, a wielu spodziewało się (opowiadano o tym po cichu), że wkrótce młodego

doktora powołają na poważne stanowisko w McGill. Ten sukces zawdzięczał sam sobie,

walcząc, pokonując trudności i przeszkody, jakie zniechęciłyby większość ludzi w podobnej

sytuacji.

W tym samym roku, w którym urodził się Eric, David znakomicie wypełniał obowiązki

gońca w okręgowym magazynie Marshall i Spółka. Po trzynastu latach zaszczytnie

wyróżniony, uzyskał dyplom College’u Medycznego. Następnie pan Marshall, finansujący

jego studia w takim stopniu, w jakim ambitny chłopak godził się przyjąć pomoc, wysłał

młodego adepta sztuki lekarskiej na dalszą naukę do Londynu i Niemiec.

Z czasem David zwrócił co do grosza otrzymywane przez lata pieniądze, ale nadal

odczuwał głęboką wdzięczność do troskliwego, szlachetnego opiekuna, a jego syna otoczył

3

miłością bardziej niż braterską. Uważnie i z życzliwym zainteresowaniem obserwował

postępy Erica w college’u i pragnął, by ten, ukończywszy wydział humanistyczny,

kontynuował studia i poświęcił się karierze prawniczej lub lekarskiej. Wyjątkowo więc

rozczarowało go postanowienie przyjaciela, który zamierzał zrezygnować z dalszej nauki, by

rozpocząć pracę w ojcowskiej firmie.

— Zmarnujesz tylko zdolności — mruknął David, gdy wracali razem do domu. — Jako

prawnik, mógłbyś się wybić i osiągnąć sławę. Masz odpowiedni dla adwokata sposób

wysławiania się, bogaty język, łatwość formułowania myśli i wprost sama opatrzność toruje

ci drogę. A ty sprzeciwiasz się jej i chcesz korzystać z tego nadzwyczajnego daru, posługując

się nim w kupieckich transakcjach? Nie kuś losu! Czy pozbyłeś się wszelkich ambicji?

— Nie zrezygnowałem z nich — roześmiał się Eric. — Po prostu są inne, niż się

spodziewałeś. Zrozum, że w naszym młodym, bogatym kraju, każdy może wybrać właściwą

sobie drogę wybicia się. Postanowiłem wstąpić do firmy ojca. Pragnął tego gorąco od chwili

mego przyjścia na świat. I to jest główny powód. Nie dopuszczę, aby zawiódł się w swych

oczekiwaniach. To by go bardzo rozczarowało. Czekał, aż skończę college, bo jego zdaniem

mężczyzna powinien zdobyć wykształcenie odpowiednie do swoich możliwości. Teraz

nadszedł moment, w którym powinienem go wesprzeć. Tego się po mnie spodziewa.

— Pan Marshall nie miałby nic przeciwko temu, abyś zajął się innymi sprawami —

zauważył David.

— Na pewno nie. Rzecz w tym, Davidzie, że ja sam tego chcę. Nie potrafisz zrozumieć,

jak ktoś może z przyjemnością prowadzić interesy, bo sam ich nie cierpisz. Na świecie jest

wielu prawników. Być może zbyt wielu… Nasz kraj natomiast, wciąż jeszcze nie opływa w

dostatek porządnych, uczciwych ludzi interesu. Ktoś musi zatroszczyć się o rzeczy ważkie dla

dobra ludzkości i wzbogacenia własnego kraju. Ktoś powinien urzeczywistnić wielkie

pomysły w sposób rozumny i odważny, ktoś powinien kierować i zarządzać. W tej dziedzinie

też można stawiać sobie wspaniałe cele i osiągać je. Zmieńmy lepiej temat, zbyt się

rozgadałem. Moje ambicje, człowieku! Trudno mi je opanować!

Po pierwsze, skład okręgowy Marshall i Spółka stanie się sławny od jednego oceanu po

drugi… Ojciec odniósł sukces, a przecież zaczynał jako biedny chłopak na farmie w Nowej

Szkocji. Naszą firmę znają już ludzie w całej prowincji. To za mało. Postanowiłem ją

rozbudować. Za pięć lat głośno o niej będzie na całym wybrzeżu, a za dziesięć — w całej

Kanadzie! Osiągnę to, że nasze przedsiębiorstwo odegra istotną rolę w obrocie handlowym

Kanady! Nie sądź, że takie ambicje przynoszą mniejszą chlubę, niż udowadnianie w sądzie,

że białe jest czarne i odwrotnie. Nie czułbym także żadnej satysfakcji z odkrycia nowej

4

choroby i nadania jej dziwacznej nazwy. Czy zmniejszyłoby to udrękę biednych istot?

Uważam, że lepiej utrzymywać je w nieświadomości i pozwolić im umrzeć spokojnie. Co

komu przyjdzie z poznania istoty swych cierpień?

— No cóż, skoro zaczynasz opowiadać kiepskie dowcipy, to lepiej skończmy tę rozmowę

— odparł David wzruszając ramionami. — Na darmo bym próbował odwieść cię od raz

podjętego zamysłu. Z równym powodzeniem mógłbym sam jeden zaatakować potężną

twierdzę. Ależ ta ulica dojadła mi do żywego! Nie mogę pojąć, dlaczego nasi ojcowie

wznieśli miasto na stokach wzgórza! Przestałem być taki rześki i smukły jak przed dziesięciu

laty, kiedy sam właśnie otrzymywałem dyplom… A skoro mowa o dyplomach… zauważyłeś,

ile dziewcząt studiowało na twoim roku? Jeśli się nie mylę, to chyba dwadzieścia. Za moich

czasów na naszym kursie były tylko dwie panny. Do tego pierwsze w historii college’u

studentki! Nie pierwszej młodości, bardzo surowe, kanciaste i śmiertelnie poważne. Nawet za

swoich najlepszych lat nie zaglądały z przyjemnością do lusterka. Ale bądź pewien, że były to

niezwykle wartościowe kobiety. O, tak, wprost niezwykle! Patrząc na tę rozćwierkaną

gromadkę dzisiejszych studentek, widać wyraźnie, że czasy się zmieniły. Zauważyłem jedną

panienkę… nie mogła mieć więcej niż osiemnaście lat. Robiła wrażenie istoty ze złota,

płatków różanych i niebiańskiej rosy.

— Wyrocznia przemawia ustami poety — roześmiał się Eric. — Na pewno masz na myśli

Florence Persival, naszą najlepszą matematyczkę. Uważana jest za najpiękniejszą dziewczynę

na swoim roku. Moim gustom nie odpowiada. Nie robią na mnie wrażenia jasnowłose,

lalkowate piękności, wolę już Agnes Campion. Zwróciłeś na nią uwagę? Wysoka, z ciemnymi

warkoczami i twarzą niby barwny kwiat o aksamitnym puszku. Ukończyła z wyróżnieniem

wydział filozofii.

— Widziałem ją — odparł David z naciskiem, obrzucając przyjaciela przenikliwym

spojrzeniem. — Bardzo uważnie obserwowałem tę panienkę, bo słyszałem, jak ktoś

wyszeptał jej imię i zaraz dodał, że to przyszła pani Ericowa Marshall. Wobec tego starałem

się nie spuszczać z niej oczu.

— Czego to ludzie nie wymyślą — rzekł ubawiony Eric. — Jesteśmy z Agnieszką od lat

dobrymi przyjaciółmi i to wszystko. Bardzo ją lubię i podoba mi się bardziej, niż inne

poznane dotąd panny. Przyszłej pani Ericowej Marshall jeszcze dotychczas nie miałem

przyjemności poznać. Nawet nie rozpocząłem poszukiwań i w ciągu najbliższych lat nie mam

zamiaru nic przedsięwziąć w tej sprawie. Głowę zaprzątają mi inne problemy — zakończył

lekceważącym tonem. Można być pewnym, że za to lekceważenie zostanie kiedyś surowo

ukarany, o ile Kupido nie jest zarówno ślepy jak głuchy.

5

— Pewnego dnia spotkasz swoją przyszłą żonę — oznajmił David stanowczo. — Nie bądź

taki pewny siebie. Przepowiadam ci, że niebawem, jeśli los ci jej nie ześle, sam wyruszysz na

poszukiwanie. O, synu swej matki, przyjmij moją szczerą radę! Kieruj się przede wszystkim

zdrowym rozsądkiem, gdy zaczniesz starania o żonę.

— Sądzisz, że mógłbym się go kiedykolwiek pozbyć? — roześmiał się Eric.

— Nie dowierzam ci — rzekł David, potrząsając z powagą głową. — W twoich żyłach,

poza trzeźwą szkocką krwią, płynie również trochę celtyckiej, po babce, góralce. Nigdy nie

wiadomo, jak to zaważy na losach mężczyzny i do czego go doprowadzi, zwłaszcza w

sprawach sercowych. Możesz stracić głowę dla jakiejś niemądrej, czy też kłótliwej kobietki,

która oszołomi cię urodą i unieszczęśliwi na całe życie. Zapamiętaj sobie moją prośbę; zanim

zdecydujesz się na małżeństwo, pozwól mi wydać opinię o kandydatce na żonę. Zastrzegam,

że mój sąd będzie szczery i bezstronny.

— Mów sobie, co chcesz, ale i tak ostatecznie o wszystkim rozstrzygnie moje zdanie.

— Tam do licha! Co za uparta latorośl upartego rodu! — mruknął David, patrząc jednak

serdecznie na przyjaciela. — Dobrze o tym wiem i tak długo nie zaznam spokoju, póki nie

ożenisz się z odpowiednią dziewczyną. Łatwo ją znaleźć. W naszym kraju dziewięć

dziewcząt na dziesięć nadaje się na królewski dwór. Cóż, zawsze jednak trzeba się liczyć z tą

dziesiątą.

— Nie jesteś lepszy od bajkowej „Przezornej Alicji”, która zamartwiała się przyszłością

swych nie narodzonych jeszcze dzieci — oznajmił Eric.

— Uważam, że niesłusznie z niej drwiono — odparł poważnie David. — My, lekarze, coś

o tym wiemy. Być może zbyt się przejmowała, ale w zasadzie miała rację. Ludzie powinni

bardziej troszczyć się o swe nie narodzone dzieci, zapewniając im przynajmniej odpowiednią

spuściznę, nie tylko materialną, ale fizyczną, moralną i umysłową. Mniej mieliby zmartwień

po ich urodzeniu, a i żyć byłoby przyjemniej na świecie.

Poza tym rasa ludzka osiągnęłaby większy postęp w jednym pokoleniu, niż udało jej się

przez całe dzieje.

— Widzę, że zaczynasz rozprawiać na swój ulubiony temat. Nauka o dziedziczności nie

jest moją mocną stroną, przerywam więc dyskusję. Nawiązując do tego, abym się pośpieszył i

ożenił, dlaczego…

Eric miał już na ustach słowa: „Dlaczego nie dasz mi przykładu i nie znajdziesz sobie

odpowiedniej żony?” W ostatniej chwili powstrzymał się. Wiedział o tym, że w przeszłości

Davida tkwiła jakaś rana, której nawet najbliższy przyjaciel nie powinien rozdrapywać

niestosownymi żartami. Zmienił więc zdanie i zapytał: — Powinieneś zostawić tę sprawę

6

bogom, w których rękach spoczywa nasza przyszłość. Wszak, Davidzie, wierzysz przecież w

przeznaczenie?

— Owszem, do pewnego stopnia — odpowiedział David ostrożnie. — Jedna z moich

ciotek mówiła, że „co się ma stać, to się stanie, a co się nie ma stać, zdarza się czasami”.

Takie niepożądane przypadki psują nasze zamiary. Cóż, Ericu, uważasz mnie za nieznośnego

zrzędę, ale naprawdę znam życie lepiej niż ty i podobnie jak Arthur Tennyson wierzę, iż „nie

ma na ziemi bardziej przebiegłego władcy nad młodzieńcze uczucie do dziewczyny”. Cóż

dziwnego w tym, że tak bardzo pragnę, abyś jak najprędzej pokochał kobietę wartościową.

Szkoda, że nie wybrałeś panny Campion. Podobała mi się. Robi wrażenie dobrej, dzielnej i

prawej, a ma oczy kobiety, której miłość warto zdobyć. Poza tym pochodzi z dobrej rodziny.

Otrzymała też staranne wychowanie i wykształcenie. Te trzy rzeczy są niezbędne u kobiety,

którą wybierzesz, by zajęła miejsce twojej matki. I to wszystko, mój przyjacielu.

— Masz słuszność — odparł niedbale Eric. — Muszę ożenić się z kobietą odpowiadającą

tym warunkom. Ale już nadmieniłem, że nie kocham Agnes Campion. Zresztą sprawa jest

nieaktualna. Choćbym ją kochał i tak nie miałbym szans. Jest prawie zaręczona z Larrym

Western. Pamiętasz Westa?

— Taki smukły, długonogi chłopiec, z którym przyjaźniłeś się przez dwa pierwsze lata w

Queenslea? Co teraz porabia?

— Opuścił college po dwóch latach z powodu braku pieniędzy. Zdobywa wykształcenie o

własnych siłach. Ostatnio był nauczycielem w jakimś zapadłym kącie na Wyspie Księcia

Edwarda. Jego zdrowie nadal szwankuje. Nigdy nie miał zbyt wiele siły, a uczył się bez

wytchnienia. Od lutego nie dał o sobie znać. Pisał wtedy, że obawia się, czy dotrwa do końca

roku szkolnego. Mam nadzieję, że nie ulegnie chorobie. To bardzo szlachetny chłopak i wart

nawet Agnes Campion. No, doszliśmy na miejsce. Wstąpisz, Davidzie?

— Dziś nie mam czasu. Wybieram się do północnej dzielnicy odwiedzić pacjenta, który

cierpi na niezwykłą chorobę gardła Nikt nie wie, co mu właściwie jest. Wszyscy lekarze, wraz

ze mną, łamią sobie głowy nad tą sprawą. Z pewnością dojdę do tego, co mu dolega, byle

tylko żył dostatecznie długo.

7

D

ECYDUJĄCY LIST

Ojciec jeszcze nie wrócił z college’u. Eric znalazł w hallu na stole adresowany do siebie

list i udał się do biblioteki, by go przeczytać.

List był od Larry’ego Westa. W miarę czytania roztargnienie malujące się na twarzy Erica

ustąpiło miejsca zaciekawieniu.

Ericu, zwracam się do Ciebie z wielką prośbą — pisał West. — Mam pecha i wpadłem w

ręce Filistynów, czyli lekarzy. Źle się czułem przez całą zimę, ale próbowałem jakoś’ się

trzymać i miałem nadzieję, że wytrwam do końca roku szkolnego. Moja gospodyni, osoba

święta, choć w okularach i perkalowej sukni, spojrzała na mnie w zeszłym tygodniu podczas

śniadania i stwierdziła niezwykle łagodnie: „Proszę koniecznie wybrać się jutro do miasta.

Powinien pana zbadać lekarz”.

Pojechałem, stosując się do polecenia, gdyż pani Williamson nie można nie posłuchać. Ma

pewien niemiły zwyczaj, a mianowicie uzmysławia człowiekowi przy każdej nadarzającej się

sytuacji, że tylko ona ma rację i roztropnie postąpi ten, kto zastosuje się do jej rady. Jutro i

tak będziesz tego zdania co pani Williamson dziś, wszyscy o tym wiedzą. Przybyłem więc do

Charlottetown i poszedłem do doktora, ten zaś opukał mnie, osłuchał, przykładał różne

aparaty i oglądał ze wszystkich stron. Na zakończenie tej wizyty oznajmił, że muszę

„natychmiast, od dziś” przerwać pracę i czym prędzej zmienić klimat. Najlepiej, żebym

wyjechał tam, gdzie wiosną nie wieją te przejmujące północno — wschodnie wiatry jak na

Wyspie Księcia Edwarda. Do jesieni nie wolno mi absolutnie pracować. Tak zabrzmiał jego

werdykt, a pani Williamson popiera go bez zastrzeżeń. Zamierzam uczyć jeszcze do końca

tego tygodnia. Potem rozpoczynają się trzytygodniowe wakacje wiosenne. Zależy mi bardzo

na twoim przyjeździe. Mógłbyś objąć moją posadę w szkole w Lindsay na ostatni tydzień maja

i cały czerwiec.

Kiedy skończy się rok szkolny, na pewno wielu nauczycieli będzie ubiegać się o to miejsce.

Teraz w żaden sposób nie udało mi się znaleźć zastępcy. Kilku moich uczniów przygotowuje

się do egzaminów wstępnych w Akademii Królewskiej. Czuję się za nich odpowiedzialny i nie

chcę im sprawić zawodu, zostawiając w rękach jakiegoś trzeciorzędnego bakałarzy — ny,

mającego słabe pojęcie o łacinie a jeszcze mniejsze o grece.

8

Przyjedź i zastąp mnie, Ty, wypieszczone dziecię dobrobytu. Dobrze Ci zrobi, gdy na

własnej skórze doświadczysz, jak się czuje człowiek, zarabiający w ciężkim trudzie

dwadzieścia pięć dolarów tygodniowo. I żyje bez dodatkowego wsparcia!

Ale żarty na bok. Żywię nadzieję, Ericu, że zechcesz przyjechać. Nie mam poza Tobą

nikogo, kto by mógł mi pomóc i dlatego do Ciebie się zwracam. Praca nie jest ciężka, choć

zapewne wyda Ci się monotonna. To niewielka, rolnicza osada na północnym wybrzeżu i

ludzie wiodą tu bardzo spokojne, mało urozmaicone życie. Wschód i zachód słońca stanowią

najciekawsze wydarzenia dnia powszedniego. Ale mieszkańcy są poczciwi i gościnni. A Wyspa

Księcia Edwarda w czerwcu jest tak nieprawdopodobnie piękna, że zdaje się być czarownym

snem.

W stawie są pstrągi, a na przystani spotkasz zawsze starego rybaka, który zabierze Cię

chętnie na połów homarów lub ryb. Zostawię Ci swoje mieszkanie. Jest wygodne i ma

dodatkową zaletę — blisko stąd do szkoły.

Pani Williamsonowa to najmilsza kobieta na świecie i jedna z tych nieocenionych,

staroświeckich gospodyń, co to raczą człowieka mnóstwem pożywnych smakołyków. Mąż jej,

Robert, powszechnie zwany tu Bobem, ma już sześćdziesiąt lat i jest oryginalnym, wprost

niepowtarzalnym typem farmera. Śmieszny stary gaduła, który w rozmowie lubi wtrącać

zabawne powiedzonka i wszędzie wtyka swój nos. Do trzeciego pokolenia zna sprawy każdego

mieszkańca Lindsay. Williamsonowie są bezdzietni, lecz Bob ma ulubieńca, starego kota.

Gospodarz jest z niego niezwykle dumny i nazwał go Timothy. Tak też należy się zwracać do

kocura i tak o nim mówić, jeśli nie chcesz narazić się Robertowi. Nigdy nie nazywaj go przy

Bobie „kotem”, lub choćby „Timem”. Staruszek zachowałby na wieki urazę i na pewno by

stwierdził, że nie nadajesz się na kierownika szkoły.

Zamieszkasz w moim pokoju, niewielkiej izdebce nad kuchnią ze skośnie, odpowiednio do

nachylenia dachu, opadającym sufitem. Niezliczone razy stukniesz się w niego głową, aż w

końcu jego istnienie utrwali Ci się w pamięci. Zastaniesz tu również niezwykłe lustro.

Zmniejszy Ci ono jedno oko do wielkości ziarnka grochu, drugie zaś przeobrazi w

pomarańczę. To drobna niedogodność. Za to otrzymasz imponującą ilość ręczników.

W pokoiku jest wychodzące na zachód okno. Widać stąd cudownie piękną zatokę z

przystanią w Lindsay, będziesz się mógł do woli rozkoszować ich urokiem. W tej chwili gdy

piszę, słońce właśnie zachodzi w „morzu ognia i płynnego szkła”. Statek odpływa, niknąc w

czerwieni i złocie za horyzontem. Wielkie, ruchome światło zapłonęło w tym momencie na

krańcu wybrzeża za przystanią. Mruga i wysyła błyski, niby budzące niepokój sygnały

„nadawane z czarodziejskiej krainy, leżącej za wzburzonymi falami niebezpiecznych mórz”.

9

Zadepeszuj, czy możesz przyjechać. Jeśli tak, to oczekuję Cię w Lindsay dwudziestego

trzeciego maja.

Pan Marshall–senior wszedł do biblioteki w chwili, gdy Eric w zadumie składał

przeczytany list. Pan Marshall, bystry, sprytny i trochę surowy, choć sprawiedliwy i uczciwy

człowiek interesu, wyglądem przypominał raczej pastora lub filantropa. Miał okrągłą, różową

twarz, siwe wąsy, piękną siwą głowę i wydatne usta. Za to w jego niebieskich oczach tlił się

taki stalowy błysk, że każdy człowiek zamierzający wyprowadzić go w pole, dobrze by się

namyślił, nim odważyłby się to uczynić.

Na pierwszy rzut oka widać było, że Eric odziedziczył urodę i wyniosłą postawę po matce.

Jej portret wisiał na ciemnej ścianie pomiędzy oknami. Odeszła z tego świata młodo, gdy Eric

miał zaledwie dziesięć lat. Mąż i syn darzyli ją głębokim, serdecznym uczuciem. Szlachetna,

urocza, tchnąca słodyczą twarz o wyrazistych rysach świadczyła, że zmarła godna była ich

czci i miłości. Prawie taką samą twarz, lecz pozbawioną kobiecej miękkości, miał Eric. W

podobny sposób układały się wokół jego czoła kasztanowate włosy, zaś oczy zupełnie

przypominały oczy matki. Zwłaszcza, gdy patrzyły poważnie z ukrytym w głębi

nieuchwytnym czarem tkliwej zadumy.

Pan Marshałl, chociaż odczuwał dumę i zadowolony był z wyróżnienia syna w college’u,

nie dał po sobie poznać wzruszenia. Kochał jednak Erica ponad wszystko na świecie i

pokładał w nim wielkie nadzieje, spodziewając się, że czeka go świetna przyszłość.

— Dzięki Bogu, nareszcie mamy spokój — oznajmił, siadając wygodnie w ulubionym

fotelu.

— Czyżby rozczarował cię program uroczystości? — spytał syn nieco roztargnionym

głosem.

— Nie był zbyt interesujący — odparł ojciec. — Najbardziej podobała mi się łacińska

modlitwa w wykonaniu Charliego i te urocze dziewczęta podchodzące kolejno po swoje

dyplomy. Łacina to, moim zdaniem, język najlepiej nadający się do modlitwy. Zwłaszcza,

gdy posiada się taki głos jak nasz stary Charlie. Słowa płynęły mu gładko z ust, a ich dźwięk

przenikał mnie do głębi. Dziewczęta wyglądały jak kwiaty, nieprawdaż?

Uważam, że Agnes była najpiękniejsza. Podobno masz wobec niej poważne zamiary, tak

mi przynajmniej mówiono. Czy to prawda?

— Do licha! — rzekł Eric smętnie, ale z wyczuwalną irytacją. — Chyba zmówiliście się z

Davidem i koniecznie chcecie mnie nakłonić do małżeństwa, nawet wbrew mojej woli!

— Nie rozmawiałem na ten temat z Davidem — zapewnił pan Marshall.

10

— Jesteś taki sam jak on. Całą powrotną drogę z college’u zasypywał mnie dobrymi

radami i pouczeniami. Dlaczego ci ojcze tak zależy na moim małżeństwie?

— Cóż, pragnę, aby ktoś wreszcie stworzył nam prawdziwe ognisko domowe. Brakuje mi

go od śmierci twojej matki. Dość mam w domu przeróżnych gospodyń. Chciałbym przed

śmiercią trzymać twoje dzieci na kolanach. Jestem, Ericu, już starym człowiekiem.

— Rozumiem cię, ojcze — odparł łagodnie Eric i spojrzał na portret matki. — Twoje

życzenie mnie nie dziwi, ale nie mogę przecież tak od ręki wziąć i ożenić się. Sądzę też, że w

dzisiejszych czasach nie znalazłbym zrozumienia, poszukując żony za pomocą ogłoszeń.

— Nie kochasz żadnej? — spytał pan Marshall. Miał przy tym minę człowieka cierpliwie

znoszącego niewczesne żarty lekkomyślnego młokosa.

— Nie. Dotychczas nie spotkałem kobiety, na widok której moje serce zabiłoby żywiej.

— Zupełnie nie rozumiem dzisiejszej młodzieży — mruknął ojciec. — Kochałem się

przynajmniej sześć razy, zanim doszedłem do twego wieku.

— Naturalnie, mogłeś się „podkochiwać”. Jestem jednak przekonany, że nie kochałeś

naprawdę żadnej kobiety, dopóki nie poznałeś mamy. A doszło do tego, gdy już nie byłeś taki

młody.

— Masz chyba zbyt wielkie wymagania. W tym cały kłopot.

— To zrozumiałe. Syn takiej matki nie może wymagać zbyt wiele od kobiety. Ale dajmy

pokój tej sprawie. Chciałbym, abyś przeczytał list od Larry’ego.

— Hm! — mruknął pan Marshall, gdy przebiegł wzrokiem list. — I cóż zamierzasz?

— Powinienem pojechać, o ile nie masz nic przeciwko temu, to…

— Sądząc z listu Larry’ego, nie będzie ci tam zbyt wesoło.

— Zapewne. Lecz nie jadę tam szukać rozrywek. Chcę pomóc Larry’emu i zwiedzić

wyspę.

— Jest warta obejrzenia — przyznał pan Marshall. — Za każdym razem gdy przybywam

latem na Wyspę Księcia Edwarda, rozumiem starego, szkockiego wyspiarza, którego

poznałem kiedyś w Winnipeg. Nie przestawał opowiadać o „wyspie”. Pewnego razu ktoś

zapytał go: „O jakiej wyspie pan mówi?” Starzec patrząc na owego ciekawskiego ignoranta

odparł: „Jasne, że o Wyspie Księcia Edwarda. Czyżby była tu jakaś inna wyspa?” Jedź więc,

skoro chcesz to sprawdzić. Potrzebujesz ponadto odpoczynku po tej harówce przed

egzaminami, zanim zaczniesz pracować dla mnie. Nie zrób tylko jakiegoś głupstwa.

— Uważam, że nie jest to prawdopodobne w takiej miejscowości jak Lindsay — zaśmiał

się Eric.

11

— Diabeł zawsze znajdzie zajęcie dla próżnujących rąk czy to w Lindsay, czy w innym

miejscu. Słyszałem o okropnej tragedii, która wydarzyła się na odludnej farmie, położonej

dziesięć mil od stacji kolejowej i pięć od najbliższego sklepu. Spodziewam się jednak, synu,

że przez pamięć matki zachowasz się jak przystało porządnemu człowiekowi i dobremu

chrześcijaninowi. Istnieje prawdopodobieństwo, że jakaś pozbawiona rozsądku kobieta

pościeli ci na noc w gościnnym pokoju. To będzie najgorsza rzecz, jaka może cię spotkać.

Wówczas niech Bóg ma w opiece mego syna!

12

N

OWY NAUCZYCIEL

Minął miesiąc. Pewnego popołudnia Eric opuścił stary, bielony wapnem budynek szkoły w

Lindsay i zamknął drzwi, na których wycięto niezliczone napisy. Drzwi te, solidnie wykonane

z podwójnych desek, mogły skutecznie oprzeć się wszelkim atakom i pociskom, jakie los by

im zdarzył. Uczniowie rozeszli się przed godziną, ale Eric został jeszcze trochę, aby

przygotować dodatkowe ćwiczenia z łaciny dla bardziej zaawansowanych w nauce.

Ciepłe, jaskrawożółte promienie słoneczne przeszywały ukośnie gęstwinę klonowego lasu

przyległego do zachodniej strony budynku, a mroczna, zielona przestrzeń pod oknami

połyskiwała złociście. Dwie owce skubały dorodną trawę w kącie boiska. W kryształowo

czystym powietrzu pobrzękiwał cicho i melodyjnie dzwoneczek, zawieszony u szyi pasącej

się w lesie krowy. Łagodne tchnienie kanadyjskiej wiosny orzeźwiała pewna ostrość i

surowość przypisana tej porze roku. Krajobraz pełen był błogiego spokoju. Zdawało się, że

cały świat pogrążył się w tej chwili w miłych, niczym nie zakłóconych sennych marzeniach.

— Za bardzo tu sielsko — pomyślał młody człowiek wzruszając ramionami. Stał na

nadgryzionych zębem czasu schodkach i z lekkim uśmiechem rozglądał się dookoła.

Zastanawiał się, jak zdoła tu wytrzymać cały miesiąc. — Dopiero by się ojciec ubawił, gdyby

się dowiedział, jak prędko znużyło mnie wiejskie otoczenie. — Ruszył przez boisko ku

długiej, czerwonawej drodze biegnącej w pobliżu szkoły.

— Całe szczęście, że minął już pierwszy tydzień. Przez pięć dni zarabiałem na życie!

Dotychczas nie mogłem się tym pochwalić, chociaż skończyłem dwadzieścia cztery lata.

Jakież to zabawne! Za to sama praca w wiejskiej szkole jest okropnie monotonna.

Przynajmniej tu, w Lindsay, nie można narzekać na nadmiar silniejszych wrażeń. Dzieci są

tak niesłychanie grzeczne i spokojne, że brak nawet tradycyjnego urozmaicenia, jakim jest

gdzie indziej sprawienie lania rozwrzeszczanym chłopakom. Nasza instytucja przypomina

dobrze nakręcony zegarek. Larry, to wybitny talent pedagogiczny i organizatorski. Czuję się

tylko trybem w sprawnie działającej maszynie, która porusza się bez mojego udziału. Chociaż

słyszałem, że są tu również uczniowie, którzy dotąd nie raczyli pojawić się w szkole i stary

Adam nie miał okazji ich oćwiczyć. Liczę na to, że wniosą tu pewne ożywienie. A ponadto,

jeszcze kilka wypracowań podobnych do dzieł Johna Reida mogłoby dodać pikanterii mojej

pracy zawodowej. — Śmiech Erica przetoczył się ponad drogą i odbił echem od zbocza

stromego wzgórza.

13

Dzieciom z czwartej klasy, których rodzice uważali, że powinny otrzymać lepsze

wykształcenie, zadał na dzisiejszej lekcji wolny temat. John Reid, roztropny, rzeczowy malec,

całkowicie pozbawiony poczucia humoru, zdecydował się napisać o zalotach. Przyjął bowiem

za dobrą monetę radę siedzącego obok złośliwego urwisa. Przedstawiony opis zdawał się

świadczyć o dogłębnej znajomości realiów dorosłego życia.

Eric z trudem zachowywał poważny wyraz twarzy i śmiał się w duchu, za każdym razem,

gdy przypomniał sobie zabawne zdanie rozpoczynające wytwór fantazji Johna: „Zaloty to

bardzo przyjemne zajęcie, lecz wiele osób posuwa się w nich za daleko”.

Miękko zarysowane odległe wzgórza i pokryte lasami wyżyny wyglądały zwiewnie,

przybrawszy delikatną wiosenną szatę. Młode klony, świeżo zazielenione, schodziły z jednej

strony aż do samej drogi. Za drzewami rozciągały się łany szmaragdowych pól, zalane

potokami słonecznego światła. Po wyzłoconej przestrzeni sunęły gromadnie cienie chmur.

Hen, w dole, gdzie kończyły się pola, szumiał błękitny, bezkresny ocean. Wzdychał i szemrał

sennie, a głos ten brzmiący nieustannie, pozostanie na zawsze w uszach tych, co urodzili się i

wychowali nad jego brzegami.

Co pewien czas Eric spotykał jadącego konno podrostka, bosego i w kraciastej, kolorowej

koszuli lub farmera na wozie. Każdy pozdrawiał go skinieniem głowy i wołał wesoło: „Dzień

dobry, panie nauczycielu!”

Młoda dziewczyna o rumianej, pełnej twarzy z dołeczkami na policzkach minęła Erica.

Zauważył ładne, ciemne oczy, pełne nieśmiałej kokieterii. Bez większych oporów weszłaby w

bliższą komitywę z przystojnym młodzieńcem. Jej spojrzenie mówiło to wyraźnie!

W połowie drogi w dół zbocza Marshall natknął się na leniwie człapiącego, starego siwka,

ciągnącego wóz pamiętający na pewno lepsze czasy. Powoziła kobieta. Na pierwszy rzut oka

robiła wrażenie posępnej, bezbarwnej istoty, której nie rozczuliło w dotychczasowym życiu

żadne serdeczne wzruszenie. Ściągnęła lejce i skinęła na Erica chropowatą rączką starej

parasolki z wystającymi drutami.

Młody człowiek zauważył gest i podszedł grzecznie.

— Czy jest pan nowym nauczycielem? — zapytała. Eric potwierdził.

— Cieszę się, że pana spotkałam — rzekła kobieta, podając mu rękę w mocno

pocerowanej, bawełnianej rękawiczce o spłowiałej, niegdyś czarnej barwie. — Wielka

szkoda, że pan West musiał nas opuścić. To był doprawdy najlepszy nauczyciel i

najzacniejszy człowiek na świecie. Muchy by nie skrzywdził. Ale powtarzałam mu za

każdym razem, kiedy go widziałam, że na pewno jest chory. Pan, to wygląda zdrowo, bardzo

zdrowo, jednak pozory mylą. Miałam brata, podobnego do pana, a zginął w młodym wieku w

14

katastrofie kolejowej. Mój chłopak przyjdzie do szkoły w przyszłym tygodniu. Powinnam go

przysłać wcześniej, lecz potrzebny mi był do pomocy w sadzeniu ziemniaków. Cóż, jego ojcu

nie chce się pracować i spędza bezczynnie mnóstwo czasu. W żaden sposób nie można go

zmusić do roboty. Sandy, mój syn — dostał dwa imiona Edward Alexander po obu dziadkach

— nie ma głowy do nauki. Szkoły nie lubi, ale zacznie chodzić, bo najwyższy czas, żeby

zdobył jakieś wykształcenie. Jest głupi jak but, a na dodatek uparty jak osioł króla Salomona.

Jednakże, proszę pamiętać, zawsze będę po pana stronie. Jeśli zajdzie tak potrzeba, niech

mu pan sprawi porządne lanie i przyśle m na kartce parę słów wyjaśnienia, a dołożę mu od

siebie drugie tyle. Są ludzie, co zawsze trzymają ze swymi dziećmi. Kiedy te zbroją coś w

szkole. Ja, na szczęście do takich nie należę i już się nie zmienię. Rebecca Reid nigdy pana

nie zawiedź e!

— Dziękuję pani. Jestem tego pewny — odparł Eric swym najbardziej ujmującym tonem.

Jego twarz pozostała nieruchoma. Pozwolił sobie na uśmiech dopiero wtedy, gdy pani Reid

oddaliła się na bezpieczną odległość.

Pani Rebecca odjechała w nieco lepszym niż zwykle nastroju. Długie lata biedy i

poniewierki, ciężka harówka u boku leniwego męża sprawiły, że serce jej stwardniało na

kamień i stało się niewzruszone wobec przedstawicieli odmiennej płci. Uprzejme zachowanie

młodego nauczyciela spodobało się jej.

Eric poznał już większość mieszkańców Lindsay. Nic więc dziwnego, że obrzucił

zdziwionym spojrzeniem mężczyznę i chłopca, których dotąd nie miał okazji spotkać.

Nieznajomi siedzieli na ubogim, staroświeckim wozie u stóp wzgórza i poili konia w

strumieniu. Woda szemrała wesoło, przepływając niewielkie zagłębienie pod małym

drewnianym mostkiem.

Mężczyźni zaciekawili Erica, gdyż powierzchownością zupełnie nie przypominali

pozostałych chłopów w Lindsay. Zwłaszcza młodzieniec wyglądał na cudzoziemca, mimo

kraciastej, bawełnianej koszuli i samodziałowych spodni stanowiących, jak się zdaje,

codzienny, roboczy strój miejscowych chłopaków.

Był zwinny i smukły o wąskich, spadzistych ramionach, cienkiej opalonej szyi, gładkiej

jak jedwab, którą odsłaniał rozpięty kołnierzyk koszuli. Miał gęste, czarne i lśniące włosy a

dłonie, spoczywające teraz bezczynnie, niezwykle długie i kształtne. Rysy twarzy, choć

wyjątkowo piękne, były trochę prostackie, cera oliwkowa, a policzki zabarwiał żywy

rumieniec. Zwracały uwagę usta pełne i purpurowe jak u dziewczęcia. Oczy wielkie i czarne

patrzyły zuchwale spod długich rzęs. Chłopiec był w ogóle bardzo urodziwy, ale rysy twarzy

miały posępny wyraz. Sprawiał wrażenie przyczajonego węża lub stworzenia o kocich

15

ruchach, wygrzewającego się na słońcu z leniwą gracją, lecz w każdej chwili gotowego do

nieoczekiwanego ataku.

Drugą osobą na wozie był stary mężczyzna w wieku około sześćdziesięciu pięciu lub

siedemdziesięciu lat. Głowę okrywała mu szpakowata czupryna. Miał długą, gęstą, siwą

brodę, twarz o ostrych, wyrazistych rysach i głęboko osadzone, orzechowe oczy, nad którymi

jeżyły się krzaczaste brwi.

Wysokiego wzrostu, lecz przygarbiony, wyglądał niepozornie i mało pociągająco. Na

zaciśniętych, surowych ustach chyba nigdy nie zagościł uśmiech. W każdym razie trudno

było to sobie wyobrazić. Uśmiechnięta twarz nie kojarzyła się z tym człowiekiem i wydawała

się w najwyższym stopniu absurdalna.

A jednak twarz mężczyzny nie robiła wrażenia odpychającej, lecz przyciągała uwagę

Erica, uważającego się za znawcę ludzkiej fizjonomii. Człowiek ten różnił się bardzo od

zwykłych, wesołych, rozgadanych farmerów, typowych mieszkańców Lindsay, jakich dotąd

spotykał Eric.

Stary wóz odjechał i wolno piął się pod górę, a Marshall długo jeszcze po zniknięciu

dziwacznie dobranej pary, miał w oczach starca o surowej twarzy i gęstych brwiach oraz

czarnowłosego chłopaka o czerwonych, dziewczęcych wargach.

16

R

OZMOWA PRZY HERBACIE

Posiadłość Williamsonów, u których zamieszkał Eric, wznosiła się na szczycie kolejnego

wzniesienia. Larry okazał się dobrym wróżbitą i Ericowi było tam tak dobrze, jak ów

przepowiedział.

Williamsonowie, podobnie jak inni mieszkańcy Lindsay, uważali Erica za biednego

studenta, który samodzielnie borykał się z przeciwnościami losu, pracując ciężko jak Larry

West.

Eric nie zaprzeczał, ani nie utwierdzał ich w tym mniemaniu.

Kiedy wrócił ze szkoły, Williamsonowie siedzieli w kuchni, czekając z kolacją. Pani

Williamson, owa „święta w okularach i perkalowej sukni” według słów Larry’ego, w pełni

zasługiwała na tę opinię i Eric bardzo ją polubił. Była to drobna, siwowłosa kobieta. Na

małej, łagodnej twarzyczce o szlachetnych rysach utrwaliły się głębokie ślady doznanych

cierpień. Zazwyczaj mówiła niewiele i choć przebywała od dawna wśród wiejskich

prostaków, nie używała gwary.

Od pierwszego dnia pobytu w tym domu, Eric zastanawiał się, co skłoniło taką kobietę do

poślubienia Roberta Williamsona. Powitała Erica macierzyńskim uśmiechem, gdy usiadł przy

stole powiesiwszy przedtem swój kapelusz na gwoździu w wybielonym hallu.

Widoczny przez okno brzozowy gaj płonął w zachodzącym słońcu migotliwą

wspaniałością barw, a w gęstym poszyciu za każdym podmuchem wiatru tworzyły się złociste

fale. Robert, niewysoki, chuderlawy staruszek usiadł na ławie naprzeciwko nauczyciela, w

ubraniu tak luźnym, że wyglądało jak o kilka numerów za duże dla niego. Mówił cienkim,

piskliwym głosem, doskonale pasującym do niepokaźnej postury.

Drugi koniec ławy zajmował Timothy, dobrze ułożony i pełen godności, ze śnieżnobiałą

piersią i takimiż łapkami. Robert dzielił się z nim każdym kęsem, a Timothy jadł wytwornie i

mruczał na znak wdzięczności.

— Czekaliśmy na pana — zaczął rozmowę stary Bob. — Coś pan dziś się spóźnił. Czyżby

zatrzymał pan któregoś z chłopców po lekcjach? Taka kara jest uciążliwa tak samo dla pana

jak i dla nich. Cztery lata temu mieliśmy nauczyciela, który zamykał uczniów w szkole, po

czym szedł spokojnie do domu. No i za godzinę musiał wracać, aby wypuścić gagatki, o ile

jeszcze je zastał. Często zdarzało się, że sobie zwyczajnie uciekli. Tom Ferguson rozwalił

17

pewnego dnia drzwi i umknął. Po tym wypadku wstawiliśmy nowe, z podwójnych desek i

tym już nie dali rady.

— Musiałem popracować dodatkowo — odparł Eric krótko.

— No i rozminął się pan z Alexandrem Tracy. Był tu, bardzo ciekaw, czy potrafi pan grać

w warcaby. Powiedziałem, że tak. Zostawił karteczkę z prośbą, aby pan wpadł któregoś

wieczora na partyjkę. Tylko lepiej, by pan zbyt często nie wygrywał, jeśli naturalnie to

możliwe. Powinien pan utrzymywać z nim dobre stosunki. On ma syna, a ten, jak zacznie

chodzić do szkoły, będzie w stanie nawarzyć panu piwa. Ten Seth Tracy, to urwis jakich

mało, a figle milsze mu są od jedzenia. Toczy boje z każdym nowym nauczycielem i dwom

tak dokuczył, że opuścili Lindsay. Ale z panem Western nie miał szczęścia. Trafiła kosa na

kamień.

Z chłopcem Williama Tracy’ego nie będzie pan miał żadnych kłopotów. Zachowuje się

bez zarzutu, odkąd matka zaczęła mu co niedziela kłaść do głowy, że pójdzie prosto do

piekła, jeśli nie będzie grzeczny. I to jakoś skutkuje.

Czemuż pan nie je? Chyba już pan zauważył, że nie zapraszamy do jedzenia tak jak pani

Scott swoich stołowników: „Pan, to pewnie już nie będzie tego jadł? Ani pan? Ani pan?”

— Matko! Aleck opowiada, że stary George Wright używa życia za wszystkie lata. Jego

żona pojechała z wizytą do siostry w Charlottetown. Został sam na gospodarstwie po raz

pierwszy od czasu, gdy się ożenił przed czterdziestu laty. A teraz korzysta ze swobody, jak

mówi Aleck. Podobno pali fajkę w bawialni i przesiaduje do jedenastej, czytając przeróżne

powieści.

— Może to pana Tracy spotkałem po drodze — zastanowił się Eric. — Taki wysoki,

starszy mężczyzna o szpakowatych włosach i ponurej, surowej twarzy?

— Nie. Aleck jest wesołym grubaskiem, a rosnąć przestał, zanim na dobre zaczął.

Przypuszczam, że chodzi panu o Thomasa Gordona. Zauważyłem go jadącego drogą. Ten na

pewno nie będzie pana zamęczał zaproszeniami. Co to, to nie. Nie ma obawy. Gordonowie

nie należą do towarzyskich stworzeń! Matko, przysuń ciasto panu nauczycielowi.

— Jechał z nim jakiś młody chłopiec — ciągnął zaciekawiony Eric.

— To Neil. Neil Gordon.

— Imię szkockie, ale ta twarz i oczy… Prędzej bym podejrzewał, że nazywa się Giuseppe,

albo Angelo. Wygląda na Włocha.

— Nic dziwnego, przecież nim jest. Bardzo trafnie pan odgadł. To, proszę pana, rodowity

Włoch i zbyt wiele w nim włoskiej natury, żeby się to podobało przyzwoitym ludziom.

— Jakim cudem włoski chłopiec o szkockim imieniu znalazł się tutaj, w Lindsay?

18

— Więc, proszę pana, to było tak… Mniej więcej dwadzieścia dwa lata temu…

Dwadzieścia dwa, czy dwadzieścia cztery, żono? Jednak dwadzieścia dwa… Bo to stało się w

tym roku, kiedy urodził się nasz Jim. A ten gdyby żył, miałby biedaczek dwadzieścia dwa

lata. Tak więc, proszę pana, dwadzieścia dwa lata temu przybyło do naszej wsi dwoje

wędrownych handlarzy, Włochów. Wówczas pełno ich było w okolicy. Rzadko trafił się

dzień, abym nie poszczuł psami przynajmniej jednego. Tym razem zjawiło się małżeństwo.

Wstąpili do Gordonów, gdyż kobieta nagle zasłabła. Janet Gordon wzięła ją pod swój dach i

zapewniła opiekę. Następnego dnia nieznajoma urodziła dziecko i zmarła. Mąż spakował

wszystkie rzeczy i wyniósł się cichaczem. Nigdy go już nie widziano. Gordonowie zatrzymali

dzieciaka. Co mieli robić? Choć sąsiedzi radzili im, że rozsądniej będzie oddać go do

przytułku. Ale czy Gordonowie słuchali czyichś rad? Żył jeszcze wtedy stary James, ojciec

Thomasa i Janet. No więc, on powiedział, że nie wyrzuci dziecka, które przyszło na świat w

jego domu. To był człowiek bardzo samowolny i lubił rządzić. Ludzie powiadali, że ma

pretensje do słońca, bo nie wschodzi i nie zachodzi zgodnie z jego wolą. W każdym razie

dziecko zostało u nich. Ochrzcili je, a jakże i dali na imię Neil. Dbali o chłopca, posyłali do

szkoły, zabierali ze sobą do kościoła i traktowali jak swego. Niektórzy w Lindsay twierdzą, że

Gordonowie byli dla niego za dobrzy, a to nie jest słuszne, kiedy ma się do czynienia z

przybłędami. Nigdy nie wiadomo, co się ujawni z takiej obcej krwi, jeśli nie trzymać jej

krótko. Podobno Neil jest sprytny i dobrze pracuje, ale nikt go tu nie lubi. Słyszałem też, że

nie można mu ufać i trzeba go mieć na oku. Poza tym jest strasznie porywczy. Jak chodził do

szkoły, to o mało nie zabił kolegi, na którego się rozzłościł. Złapał biedaka za szyję i zaczął

dusić, aż ten zsiniał na twarzy i trzeba było siłą ich rozdzielić.

— Ależ, mężu, dobrze wiesz, jak mu okropnie dokuczali — wtrąciła pani Williamson. —

Jeden Bóg wie, ile ten chłopiec wycierpiał w szkole. Dzieci obrzucały go wyzwiskami i czym

popadło.

— Dobrze wiem. Nie raz zalały mu sadła za skórę — przyznał jej mąż. — Neil gra pięknie

na skrzypcach i jest z natury bardzo towarzyski. Chodzi często na przystań. Bo jak człowiek

ługo nie ma z kim pogadać, to staje się mrukiem. U takich Gordonów można zapomnieć

ludzkiego języka. W ogóle, to dziwacy jakich mało.

— Nie powinieneś wyrażać się źle o sąsiadach — zganiła męża pani Williamson.

— Ech, matko, dobrze wiesz, że mam rację. Dlaczego nie chcesz być szczera? Stałaś się

podobna do Nancy Scott. O nikim nie powiesz złego słowa, chyba że nic dobrego powiedzieć

się nie da.

19

Przecież wiadomo, że Gordonowie różnią się od nas, są zupełnie inni. Tacy byli i będą.

Poza nimi, mamy w Lindsay jeszcze jednego dziwaka, Petera Cooka, który hoduje

dwadzieścia pięć kotów. Wyobraża pan sobie? Biedne myszy nie mają tam łatwego życia.

Innych dziwaków chyba nie mamy, przynajmniej nic o nich nie wiem. Za to trzeba przyznać,

że nie jesteśmy specjalnie interesujący.

— Gdzie mieszkają Gordonowie? — zapytał Eric. Zwrócił rozmowę na zasadniczy temat,

bo Robert przeplatał swoje wywody różnymi refleksjami i uwagami.

— Nieco dalej, pół mili od drogi do Radnor. Od reszty świata oddziela ich gęsty las. Do

kościoła chodzą zawsze, ale poza tym nigdzie nie bywają i nikt ich nie odwiedza. Mieszkają

we czworo: Stary Thomas, jego siostra Janet, ich siostrzenica oraz Neil. To milczące,

drażliwe dziwolągi. Nie zaprzeczaj, matko. A, niech tam, podaj swemu staruszkowi filiżankę

herbaty i nie zwracaj uwagi na jego bajdurzenie. A skoro mowa o herbacie, czy słyszałaś, że

panie Palmer i Martin były w zeszłą środę, razem, na podwieczorku u pani Reid?

— Coś podobnego! Sądziłam, że się jeszcze gniewają — zauważyła pani Williamson,

okazując wreszcie nieco kobiecej ciekawości.

— Jasne, że tak. Ale wybrały się, nie wiedząc jedna o drugiej i potem żadna nie chciała

wyjść pierwsza i ustąpić pola nieprzyjaciółce. Siedziały więc, i to było okropne, w dwóch

przeciwległych rogach pokoju. Pani Reid przyznała, że nie spędziła dotąd tak przykrego

popołudnia. Rozmawiała z nimi kolejno, a one wypowiadały uwagi o sobie nawzajem. Pani

Reid już przypuszczała, że zostaną do późnej nocy. Żadna nie miała zamiaru ruszyć się z

miejsca. Na szczęście Jim Martin przyszedł po żonę. Zaniepokoił się, czy w drodze do domu

nie utknęła w bagnie. No i poszły sobie wreszcie. Dlaczego pan nie je, panie nauczycielu?

Proszę na mnie nie zważać, zacząłem jeść przed panem, a mam jeszcze huk roboty. Mój

parobek poszedł dziś do domu. O północy usłyszał krakanie kruka i chce zobaczyć, kto umarł

w jego rodzinie. Jest przekonany, że ktoś umarł. Już raz słyszał w nocy krakanie i na drugi

dzień dowiedział się o śmierci swego kuzyna z Souris. — Matko, jeśli pan nauczyciel nie

chce już pić herbaty, to może znajdzie się kapka śmietanki dla Timothy’ego?

20

P

IĘKNA NIEZNAJOMA

Któregoś dnia Eric wybrał się przed zachodem słońca na swoją wieczorną przechadzkę.

Jeśli nie wędrował brzegiem morza, miał zwyczaj udawać się na dalekie spacery przez lasy i

aksamitne, wonne łany wokół Lindsay.

Większość domów zbudowano wzdłuż głównej drogi, biegnącej równolegle do wybrzeża,

albo w pobliżu sklepów na „Rozdrożu”. Za nimi jak okiem sięgnąć rozpościerały się pola

przechodzące w odludne lasy i pastwiska.

Eric skierował się na południowy zachód od posiadłości Williamsonów. Pierwszy raz

znalazł się w tych stronach i raźnie podążał naprzód, zachwycony urokami lata,

roztaczającymi się w całej okazałości na ziemi, niebie i w powietrzu. Cieszył się nimi,

odczuwał je najmniejszą cząsteczką swego ciała i poddawał się nastrojowi, jak każdy

wrażliwy człowiek o czystej duszy. Purpurowe strzały zachodzącego słońca przeszywały

mroki świerkowego lasu, w którym właśnie się znalazł. Kroczył jakby długą i czerwonawą

kościelną nawą, w której posadzkę stanowiło brunatne, miękko uginające się poszycie.

Po wyjściu spomiędzy drzew, zdumiał się niespodziewanym widokiem. W zasięgu wzroku

nie było żadnego domu, za to rozciągał się stary, zaniedbany i najwidoczniej opuszczony sad.

Jednakże sady nie umierają tak łatwo i ten niegdyś śliczny zakątek zachował resztki swej

urody. Nie stracił nic z czaru pełnego delikatnej melancholii. Spowijała ona cały obszar, który

niegdyś był sceną radosnych zabaw i młodzieńczego entuzjazmu, gdzie serca biły żywo, krew

pulsowała szybciej, a oczy płonęły i pobrzmiewały wesołe głosy. Odnosiło się wrażenie, że w

miejscu tym duchy przez wiele pustych lat pokutowały w swoich dawnych siedzibach.

Sad był długi, rozległy, otoczony starym zniszczonym płotem z desek. W ciągu wielu

minionych dni słońce spaliło drewno, nadając mu srebrzystoszarą barwę.

Wzdłuż płotu rosły w równych odstępach wyniosłe, sękate jodły. Wieczorny, łagodny

wiatr, każdym tchnieniem przypominał ten, który unosił fale korzennych zapachów,

powiewając nad Libanem. Śpiewał cichutko w wierzchołkach drzew, a starodawna pieśń z

całą mocą porywała dusze aż ku zaraniu dziejów.

Na wschodzie wyrastała jodłowa gęstwina. Zaczynała się malutkimi drzewkami

wystającymi z trawy, a za nimi średnie pięły się w górę ku wysokim weteranom zwartego,

równego lasu. Wyglądał niczym gładka, zielona ściana, tak był gęsty i aksamitny, jakby został

pięknie przez mistrza wystrzyżony na całej powierzchni.

21

Większą część sadu porastała bujna trawa. W miejscu, gdzie stał Eric, znajdował się

bezdrzewny placyk, stanowiący zapewne kiedyś przydomowy ogródek. Stare ścieżki były

zupełnie wyraźne, obrzeżone kamieniami i wielkimi, gładkimi otoczakami. Rosły tu również

dwie duże kępy bzu. Jedna płonąca królewską purpurą, druga zaś śnieżnobiała. Pomiędzy

nimi był klomb cały wygwieżdżony czerwcowymi liliami lawendowej barwy. Ich

przenikliwy, natrętny aromat niesiony łagodnymi i miękkimi podmuchami wiatru, nasycał

przesiąknięte rosą powietrze.

Wzdłuż płotu rosły krzewy róż, ale jeszcze nie przyszedł czas na kwiaty. W środku

roztaczał się właściwy sad, a w nim trzy długie rzędy drzew z zielonymi alejkami pomiędzy

nimi. Każde drzewo stało w cudownym rozkwicie, w różu i bieli.

Urok tego miejsca owładnął młodzieńcem nagle i zupełnie go zaskoczył. Nie był

przygotowany na tak romantyczne wrażenia i nie spodziewał się ich w podobnym miejscu.

Sad był tam jednak, pociągał go subtelnie, pysznił się niemal wyrafinowanym czarem i Eric

nigdy już nie wyzwoli się spod władzy tego piękna. Nigdy już nie będzie tym samym

człowiekiem.

Wszedł do sadu przez dziurę po wyłamanej desce, nieświadom, że ruszył na spotkanie

swojej przyszłości.

Przeszedł spory odcinek środkowej uliczki pomiędzy długimi, powykręcanymi gałęziami,

wysuwającymi ku niemu pęki delikatnego białoróżowego kwiecia. Kiedy dotarł do

południowej granicy, rzucił się na trawę w osłoniętym płotem rogu sadu, gdzie rósł inny

krzew bzu, a obok, tuż przy jego korzeniach, paprocie oraz leśne niebieskie fiołki. Z miejsca,

gdzie teraz się znajdował, dostrzegł dom stojący około ćwierć mili dalej; jego szary szczyt

wyzierał spoza ciemnych świerków. Wyglądał nieciekawie, posępnie i jakoś obco. Eric nie

wiedział, kto w nim mieszka. Miał stąd rozległy widok na zachód, na dalekie, zamglone pola,

ze snującymi się gdzieniegdzie błękitnymi pasmami. Właśnie zachodziło słońce i zielone łąki

w dali wyglądały jak skąpane w złocistym blasku.

Długa dolina pogrążona była w cieniu, a wyższe partie wzgórz oświetlały jeszcze

słoneczne promienie, na niebie zaś rozciągały się niezmierzone połacie szafranu i purpury. Po

opadnięciu rosy powietrze stało się rześkie, przepojone zapachem mięty rosnącej na grządce,

obok której leżał Eric. Niedaleko, w lesie, dźwięcznie i łagodnie gwizdały ptaki.

— Jest to prawdziwy przybytek pradawnego spokoju — rzekł do siebie Eric, rozglądając

się dokoła z zachwytem. — Mógłbym tu zasnąć, śnić i mieć widzenia. Co za niebo! Nie

wyobrażam sobie nic cudowniejszego, nad ten delikatny, przejrzysty błękit na wschodzie i

obłoki białe i powiewne jak koronki. Jakże upaja i oszołamia wspaniała woń bzów! Ciekawe,

22

czy jest zdolna naprawdę odurzyć kogokolwiek? Co za jabłonie! Ale co to? — Eric zerwał się

i zaczął nasłuchiwać.

W powietrzu przepojonym ciszą zmieszaną z szumem wiatru i podobnymi do głosu fletu

gwizdami kosów, popłynęły cudowne tony muzyki. Ich niezwykłe piękno sprawiło, że Eric

powstrzymał oddech ze zdumienia i zachwytu. Czyżby śnił?

A jednak rzeczywiście słyszał dźwięki skrzypiec, na których grał ktoś natchniony chyba

przez muzy. Nigdy jeszcze nie zetknął się z podobną muzyką i instynktownie wyczuwał, że

melodia ta zabrzmiała pierwszy raz. Miał wrażenie, że ta cudowna kompozycja pochodzi

wprost z duszy niewidocznego skrzypka. Dusza wypowiadająca się tak słodkimi i lekkimi

tonami, musiała być uwolniona od wszystkiego co zmysłowe i ziemskie.

Nieuchwytna melodia przedziwnie pasowała do pory dnia i tajemniczego miejsca. Czuło

się w niej westchnienie wiatru w lesie, szept trawy gdy opada na nią rosa, czyste myśli lilii,

radość kwiatów jabłoni. Zawierała w sobie przeżycia, których świadkiem był sad w dawno

minionych latach. Głosiła śmiech i łzy, wesołość i szloch, a oprócz tego śpiew i jakby żałosny

krzyk skargi uwięzionej istoty, rwącej się ku wolności i pragnącej otworzyć serce.

W pierwszych chwilach Eric słuchał jak urzeczony, bez drgnienia i zbyt zdumiony, by

wymówić choć słowo. Następnie ogarnęła go zupełnie zrozumiała ciekawość. Kto w Lindsay

umie tak grać na skrzypcach? I do tego w ten cudowny sposób gra właśnie tu, w

opuszczonym, starym sadzie?

Poruszył się i zaczął iść długą białą alejką w stronę uroczych dźwięków. Szedł cicho i

ostrożnie, aby nie spłoszyć grającego i gdy tylko dotarł do wolnej od drzew przestrzeni,

zatrzymał się jak wryty pod wpływem doznanego wzruszenia. Pod wielkim, rozłożystym

krzewem bzu stała, pamiętająca lepsze czasy, krzywa, drewniana ławka. Na ławce siedziała

młoda dziewczyna i grała na starych, brązowych skrzypcach. Utkwiła w dali nieruchome

spojrzenie i nie zauważyła Erica. On zaś stał dłuższą chwilę patrząc na nią. Utrwalił sobie jej

obraz w pamięci, aż po najdrobniejszy szczegół i już nic nie mogło go wymazać. Po ostatnie

dni swego życia Eric Marshall potrafi przywołać obraz, jaki obecnie ujrzał: Ciemna zieleń

jodłowego lasu, niebo u schyłku dnia, połyskujące matowym blaskiem kiście rozkwitłego bzu

i wśród tego wszystkiego dziewczyna na starej ławce, grająca na skrzypcach.

Przez dwadzieścia cztery lata swego życia widział setki ładnych kobiet, wiele bardzo

przystojnych i kilka naprawdę pięknych. Od razu jednak zrozumiał i nie miał najmniejszych

wątpliwości, że nigdy nie spotkał tak cudownej istoty jak to dziewczę z sadu. Nawet nie

wyobrażał sobie, że ktoś taki może istnieć. Uroda jej robiła takie wrażenie, że w chwili gdy

po raz pierwszy ogarnął wzrokiem nieznajomą, zabrakło mu zwyczajnie tchu. Każdy rys

23

twarzy przypominającej kameę tchnął absolutną, niepokalaną czystością. Taką czystość,

wolną od wszelkiej ziemskiej zmazy, widuje się tylko u aniołów i Madonn na obrazach

starych mistrzów. Gęste, lśniące, czarne włosy rozdzielone nad czołem, spływały na plecy w

dwóch grubych i długich warkoczach.

Miała niebieskie oczy, ale Eric nigdy dotąd nie spotkał błękitu o takim odcieniu. Taką

barwę przybiera spokojne morze w łagodnym świetle, następującym po pięknym zachodzie

słońca. Promienne oczy grającej jaśniały niczym gwiazdy, zapalające się nad przystanią w

Lindsay, kiedy gasły wieczorne zorze. Osłaniały je długie, czarne rzęsy, nad którymi natura

zarysowała delikatne, szlachetne łuki brwi. Cera jej miała czystą, matową barwę płatka białej

róży.

Wysmukłą szyję odsłaniała bladoniebieska sukienka bez kołnierzyka. Rękawy były

zawinięte powyżej łokci i Eric odkrył nowy zachwycający szczegół postaci nieznajomej.

Najpiękniejsza w świecie ręka, o drobnej, białej i doskonale ukształtowanej dłoni z różowymi

paznokciami, wodziła pewnie smyczkiem po strunach. Długa, zwisająca kiść bzu muskała

lekko włosy dziewczyny i rzucała ruchomy cień na twarz podobną do kwiatu. Rysy

zachowały jakiś nieuchwytny dziecięcy wyraz, choć musiała przeżyć przynajmniej

osiemnaście uroczych wiosen.

Wydawało się, że gra na wpół świadomie, tak jakby myśli jej błądziły gdzieś daleko, w

pięknej krainie marzeń i snów. Lecz niespodzianie oderwała wzrok od „płomieni

zachodzącego słońca” i skierowała spojrzenie pięknych oczu na Erica, stojącego bez ruchu, z

zamierającym sercem, tuż przed nią, pod cienistą jabłonią.

W twarzy dziewczyny nastąpiła gwałtowna zmiana i odbiło się na niej przerażenie, a

miejsce żywego rumieńca zajęła śmiertelna bladość. Poczęła drżeć i zachwiała się jak lilia

poruszona powiewem wiatru.

— Przepraszam panią — odezwał się Eric pośpiesznie. — Nie zamierzałem pani

przestraszyć. Ale pani gra tak mnie oczarowała, iż zapomniałem, że nie wie pani o mej

obecności. Proszę mi wybaczyć…

— Przerwał zaniepokojony, bo nagle zrozumiał, że ona naprawdę przeraziła się. To nie był

zwykły lęk dziecinnej, nieśmiałej istoty, która odkrywa w pewnym momencie, że nie jest

sama. Dziewczyna wprost osłupiała ze zgrozy. Zdradzały to drżące, zbielałe wargi i szeroko

otwarte, niebieskie oczy patrzące na Erica z takim wyrazem, jaki mają schwytane w potrzask

dzikie zwierzątka.

Poczuł przykrość, że nieznajoma mogła w ten sposób zareagować na jego obecność. On

przecież zawsze tak poważał wszystkie kobiety!

24

— Proszę się nie obawiać — zaczął mówić łagodnie jak do dziecka. Chciał ją uspokoić. —

Nic pani z mej strony nie grozi. Jest pani zupełnie bezpieczna. — Przejęty pragnieniem

rozproszenia jej obaw, mimo woli postąpił krok naprzód. Wówczas ona zerwała się i nie

wydawszy najmniejszego dźwięku, uciekła z sadu.

Wypadła przez dziurę w płocie od północnej strony i pobiegła dróżką na skraju sosnowego

lasu, gdzie dzikie wiśnie tworzyły łuki, bielejące mgliście w zapadającym mroku. Zanim Eric

zdołał dojść do siebie, zniknęła mu z oczu pomiędzy jodłami.

Pochylił się i podniósł upuszczony smyczek. Czuł się głupio i było mu przykro. —

Czyżbym został zaczarowany? — rzekł do siebie z pewnym zniecierpliwieniem. — Skąd tutaj

pojawiła się taka dziewczyna? Dlaczego tak bardzo przeraził ją mój widok? Nie uważam się

za szczególnie szpetnego mężczyznę, a to wydarzenie nie zwiększy na pewno mojej

próżności.

Może znalazłem się w zaklętym sadzie i rzucono na mnie urok zamieniając w potwora?

Cóż, ten zakątek ma w sobie coś niesamowitego, przyzna to każdy, jeśli się tylko nad tym

zastanowi. W tym miejscu mogą dziać się przedziwne rzeczy. Nie jest to bowiem zwykły sad,

w którym rosną jabłka przeznaczone na handel, to oczywiste. Najlepiej zrobię, jeśli umknę

stąd natychmiast.

Rozejrzał się jeszcze raz dokoła z niewyraźnym uśmiechem. Światło dnia znikało szybko i

cały świat pogrążał się w ciszy i w miękkich, rozprzestrzeniających się cieniach. Eric odnosił

wrażenie, jakby sad mrugał sennymi oczami ubawiony jego zakłopotaniem. Powoli złożył

smyczek na ławce.

— No cóż, nie polecę przecież za nią. To nie miałoby sensu. Zresztą, nie mam prawa.

Wolałbym, aby nie uciekała w takim popłochu. Takie cudowne oczy powinny wyrażać

jedynie życzliwość. Dlaczego? Dlaczego tak ją przestraszyłem? I kto to jest, na Boga?

Całą drogę powrotną do domu, przez pola i łąki, teraz posrebrzone światłem księżyca,

zajęło mu roztrząsanie tej tajemnicy. — Zaraz… zaraz… — przypominał sobie. —

Williamson opowiadał mi któregoś wieczora o miejscowych dziewczętach. Jeśli dobrze

zapamiętałem, to w okolicy są cztery ładne panny. Jak one się nazywają? Aha! Flora Woods,

Melisa Foster… nie, nie, Melisa Palmer, Emma Scott i Jenny May Ferguson. Czy ona jest

jedną z nich? Podobne rozważania nie prowadzą do niczego i są stratą czasu. Taka

dziewczyna nie może być żadną Florą, Melisą czy Emmą, a Jenny May nie wchodzi w ogóle

w rachubę. Jestem przekonany, że tu działają jakieś czary. Chyba będzie lepiej, jeśli zapomnę

o całej sprawie.

25

Eric stwierdził jednak, że to jest niemożliwe. Im bardziej starał się wyrzucić wydarzenie z

pamięci, tym lepiej je pamiętał.

Przed oczami stawała mu wciąż śliczna twarz nieznajomej, a otaczająca ją aura

tajemniczości, podniecała jego wyobraźnię. Jedynym wyjściem było zapytać Williamsonów.

Z pewnością potrafią wytłumaczyć zagadkę. Na takie rozwiązanie jednak Eric nie mógł się

zdobyć. Po prostu nie chciał wypytywać starego Roberta. Ten na pewno chętnie by wyjawił

mu imię dziewczyny, ale w powodzi drobnych ploteczek i historyjek dotyczących zarówno

jej, jak wszystkich krewnych i przodków do trzeciego lub czwartego pokolenia.

Lepiej zapyta panią Williamson. Spróbuje najpierw sam wyjaśnić tajemnicę na tyle, na ile

mu się uda.

Następny dzień przeznaczył wcześniej na wyprawę do przystani. Jeden z rybaków obiecał

zabrać go na połów. Zmienił jednak plany i gdy tylko mógł, powędrował znowu przez pola i

łąki na południowy zachód.

Odnalazł sad bez trudu, a prawie obawiał się, że go już nigdy nie zobaczy. Był to ten sam

zakątek, zarośnięty trawą, pełen aromatów i delikatnych podmuchów wiatru. Tym razem nie

zastał w nim żywego ducha, a smyczek znikł z ławki.

Czyżby wróciła po niego przy świetle księżyca? — zadumał się Eric. Wyobraźnia

przedstawiła mu obraz wiotkiej postaci dziewczęcej, przemykającej ze ściśniętym sercem

wśród cieni drzew i blasku miesiąca.

— Ciekaw jestem, czy przyjdzie tu dzisiaj. Lecz jeśli wystraszyłem ja na zawsze?

Poczekam trochę, ukryty wśród gęstych jodeł. — Tkwił w zaroślach, dopóki nie zapadł

całkowity mrok, ale w sadzie nie zabrzmiał głos skrzypiec i nikt się nie zjawił. Zawód,

którego doznał, był tak dotkliwy, że go niesłychanie zdumiał, a nawet zaniepokoił.

— Przecież to bezsensowne przejmować się tak bardzo dziewczyną, którą widziałem przez

pięć minut! Co z tego, że się nie zjawiła. Gdzie podziałem swój zdrowy rozsądek? Każdy

mężczyzna z przyjemnością patrzy na ładną buzię. Nie ma w tym nic niestosownego. Czy to,

że jej nie zobaczyłem, musi uczynić moje życie nudnym, jałowym i pozbawionym celu? —

nawymyślał sobie od głupców i wrócił do domu zawstydzony i gniewny.

Znalazłszy się w swoim pokoju, zabrał się natychmiast z zapałem za rozwiązywanie

równań algebraicznych i zdecydował wyrzucić z głowy wszelkie bezsensowne rojenia o

zaczarowanym sadzie, połyskującym matowo w blasku księżyca i długich alejkach

rozbrzmiewających tonami muzyki leśnych nimf.

26

Następnego dnia wypadała niedziela i Eric był dwukrotnie w kościele. Ławka

Williamsonów, ustawiona w głębi, pod jedną z bocznych ścian, pozwalała siedzącym w niej

widzieć całe zgromadzenie.

Eric przyglądał się wszystkim dziewczynom i kobietom, uważnie lustrował obecnych, ale

nie zauważył postaci, która niby gwiazda rozpłomieniała jego zmysły, na przekór wrodzonej

roztropności i sile woli.

W pewnej chwili ujrzał Thomasa Gordona, siedzącego samotnie w długiej, pustej ławce w

głębi kościoła. A na chórze, zajmującym pierwszy rząd galerii, śpiewał Neil Gordon. Głos

miał silny i melodyjny, choć nie wyszkolony. Przyćmiewał i głuszył innych śpiewaków,

posiadających w porównaniu z nim słabe i nijakie głosy.

Ubrany był w porządny, wełniany, szaroniebieski garnitur z białym kołnierzykiem i

krawatem. Eric pomyślał obojętnie, że lepiej prezentował się w codziennym ubraniu, w jakim

ujrzał go pierwszy raz nad strumieniem. Wystrojony odświętnie miał w sobie coś pospolitego

i wyglądał pretensjonalnie. Silniej też odbijał od swego otoczenia.

Przez dwa dni Eric starał się nie myśleć o tajemniczym sadzie. W poniedziałek wieczorem

wypłynął na połów, a we wtorek poszedł zagrać w warcaby z Alexandrem Tracy. Alexander

wygrał wszystkie partie po kolei z taką łatwością, że stracił szacunek dla młodego

nauczyciela.

— Grał tak, jakby myślał o niebieskich migdałach — poskarżył się wieczorem żonie. —

Nigdy nie zostanie dobrym graczem, ot co!

27

D

ZIEJE

K

ILMENY

W środę po południu Eric wyruszył znowu do sadu. I tym razem przeżył rozczarowanie.

Wrócił więc do domu i zdecydował, że otwarcie poprosi o wyjaśnienie tajemnicy.

Miał szczęście, bo zastał panią Williamson samą. Siedziała w kuchni przy oknie

oświetlonym promieniami zachodzącego słońca i robiła na drutach długą, szarą skarpetę.

Obrzuciła Erica łagodnym, serdecznym spojrzeniem swych wielkich, spokojnych oczu.

Lubiła pana’Westa, lecz nowy nauczyciel wzbudzał większą sympatię, ponieważ jego oczy

przypominały jej małego synka, którego pochowała przed laty na cichym cmentarzyku w

Lindsay.

— Proszę pani — zaczął Eric z udawaną obojętnością. — W zeszłym tygodniu trafiłem

przypadkowo do starego, opuszczonego sadu, tam za lasem. Prześliczny, dziki zakątek. Czy

nie wie pani czyja to własność?

— Sądzę, że chodzi panu o dawny sad Connorsów — odparła pani Williamson po chwili

namysłu. — Zupełnie o nim zapomniałam. To już trzydzieści lat minęło, jak Connorsowie

opuścili Lindsay. Dom ich i wszystkie zabudowania spaliły się do cna, więc sprzedali ziemię

Thomasowi Gordonowi, a sami zamieszkali w pobliskim mieście. Oboje już nie żyją. Ten sad

stanowił dumę pana Connorsa. Nie mieliśmy wówczas zbyt wielu ogrodów w Lindsay, za to

obecnie prawie każdy posiada swój własny sad.

— Jakaś młodziutka dziewczyna grała w nim na skrzypcach — mówił dalej Eric.

Zauważył z zażenowaniem, że trudno mu opowiadać o nieznajomej. A do tego jeszcze ten

niemądry rumieniec na twarzy! — Kiedy mnie zobaczyła, przelękła się bardzo i uciekła,

chociaż Bóg mi świadkiem, nic takiego nie uczyniłem, co mogłoby ją wystraszyć. Nie mam

pojęcia, kto to był. A czy pani wie?

Pani Williamson milczała chwilę. Odłożyła robótkę i patrzyła w okno, jakby tam szukała

natchnienia do odpowiedzi. W końcu odezwała się z zauważalnym w głosie żywym

zainteresowaniem: — Przypuszczam, że widział pan Kilmeny Gordon.

— Kilmeny Gordon? Siostrzenica Thomasa Gordona, na temat której mówił ostatnio pani

mąż?

— Tak.

— Trudno wprost uwierzyć, aby taka dziewczyna należała do rodziny Gordonów.

28

— Tylko Kilmeny mogła tam być. Jeśli nie ona, to naprawdę nie wiem, kto by zachodził

do starego sadu. W pobliżu nie ma innych domów. Słyszałam też, że ona gra wyjątkowo

pięknie na skrzypcach. Cóż, chyba udało się panu zobaczyć dziewczynę, którą w Lindsay

widziało tylko parę osób, a i te wyłącznie z daleka. Nawet ja nigdy nie miałam okazji na nią

spojrzeć. Niech się pan nie dziwi, że uciekła. Nie przywykła do widoku obcych ludzi.

— Miło pomyśleć, że to był jedyny powód jej ucieczki — rzekł Eric. — Muszę przyznać,

że zrobiło mi się przykro, kiedy dziewczyna tak się wystraszyła na mój widok. Okropnie

zbladła i bez jednego choćby słowa uciekła, jakby ją ścigał potwór.

— Cóż, odezwać się to nie mogła z jednej prostej przyczyny — zauważyła pani

Williamson spokojnym głosem. — Kilmeny Gordon jest niema od urodzenia.

Eric zamilkł, zupełnie wytrącony z równowagi. — Taka piękna istota została dotknięta

strasznym kalectwem? Okropność! — Ogarnęło go uczucie żalu i rozczarowania.

— Podejrzewam, że to nie była Kilmeny Gordon — zaprzeczył gorąco. — Dziewczyna,

którą spotkałem w sadzie, grała prześlicznie na skrzypcach. Jeszcze nigdy nie słyszałem takiej

muzyki. Nie wyobrażam sobie, aby głuchoniema potrafiła tak zagrać.

— Och, ona nie jest wcale głucha, proszę pana — zawołała pani Williamson. Zsunęła

okulary i patrzyła przenikliwie na Erica. Po chwili znowu zajęła się swoją skarpetką.

— To mnie szczególnie zastanawia. Zresztą wszystko, co dotyczy Kilmeny jest dziwne,

albo bardzo dziwne. Słyszy doskonale i rozumie, co się do niej mówi. Lecz sama nie odezwie

się za nic i jak opowiadają ludzie, nie wymówiła dotąd ani jednego słowa. Zresztą, cóż my o

niej wiemy? Janet i Thomas nigdy nawet nie napomkną o siostrzenicy, a i Neił nie chce o niej

mówić. Niech mi pan wierzy, wielokrotnie próbowano pociągnąć chłopaka za język, ale

milczy jak głaz i kiedy pytają go o Kilmeny, wpada w straszną złość.

— Czy jest jakiś powód, by o niej nie mówić? — spytał Eric zniecierpliwiony. — Co za

tajemnica ją otacza?

— To smutna historia, proszę pana. Wygląda na to, że Gordonowie uważają przyjście na

świat Kilmeny za dopust boży. Moim zdaniem wychowywano dziecko w okropny sposób.

Gordonowie są bardzo dziwnymi ludźmi, panie Ericu. Przypomina pan sobie, jak zmyłam

mężowi głowę, kiedy to stwierdził? Cóż, trzeba przyznać, że to prawda. Ich postępowanie jest

ekscentryczne. Więc naprawdę widział pan Kilmeny? Jak ona wygląda? Słyszałam, że jest

ładna? Czy to prawda?

— Według mego gustu, jest niezwykle piękna — rzekł Eric krótko. — Co pani ma na

myśli, mówiąc o wychowaniu? O co tu chodzi?

29

— Nie ma właściwie powodu do ukrywania tej historii. Kilmeny jest siostrzenicą Janet i

Thomasa Gordonów, córką Margaret, ich młodszej siostry. Stary James Gordon przybył tu ze

Szkocji. Janet i Thomas urodzili się w Starym Kraju i przyjechali z rodzicami jako małe

dzieci. Gordonowie od początku niezbyt udzielali się towarzysko, ale od czasu do czasu

odwiedzali sąsiadów i niekiedy sami przyjmowali gości. Uchodzili za dobrych i uczciwych

ludzi, tylko nieco ekscentrycznych. Pani Gordon umarła kilka lat po zamieszkaniu w Lindsay.

Po czterech latach od jej śmierci James Gordon wybrał się do Szkocji i wrócił z nową żoną.

Matka opowiadała mi, że była ona dużo młodsza od męża i bardzo ładna. Taka wesoła,

życzliwa kobietka. I lubiła życie towarzyskie.

Od jej przybycia dom Gordonów zmienił się do niepoznania. Nawet Janet i Thomas

rozkręcili się i nabrali animuszu. Mówiono mi, że bardzo pokochali macochę. Ale cóż, sześć

lat po wyjściu za mąż, druga pani Gordon umarła przy urodzeniu Margaret. Jamesowi omal

serce nie pękło z rozpaczy… Janet wychowała młodszą siostrę, a zarówno ona, jak Thomas i

ojciec, wprost uwielbiali dziewczynkę.

Kiedyś dobrze znałam Margaret Gordon. Byłyśmy w jednym wieku i razem chodziłyśmy

do szkoły. Przyjaźniłyśmy się bardzo, dopóki nie stało się to nieszczęście i nie zerwała z

całym dotychczasowym życiem. Była dziwną dziewczyną, zresztą, oni wszyscy są inni, ale

lubiłam ją. Wielu mieszkańców Linsay nie przepadało za Margaret i było do niej

uprzedzonych. Takie miała szczęście. Wzbudzała w ludziach albo miłość, albo nienawiść ku

sobie. Wyrosła na bardzo ładną pannę — smukłą i wyniosłą jak królowa.

Miała długie i grube, czarne warkocze, dumne purpurowe usta i śliczne rumieńce na

policzkach. Wszyscy się za nią oglądali, nikt nie mógł przejść obojętnie. Wydaje mi się, że

była trochę zarozumiała z powodu swojej urody i do tego dumna. Ach, jaka dumna! Zawsze

chciała być pierwsza we wszystkim i mieć nad innymi przewagę. Poza tym był z niej

niezwykły uparciuch. Skoro raz coś postanowiła, to nie odstąpiła od decyzji za skarby świata.

Ale serce miała gorące i szlachetne, no i cudownie śpiewała. A jaka była zdolna! Wystarczyło

jej raz spojrzeć na jakiś tekst, a już się go nauczyła! Nade wszystko zaś lubiła czytać.

Kiedy ją tak wspominam, staje mi jak żywa przed oczami. Widzę, jak wyglądała, jak się

zachowywała, jak mówiła i uśmiechała się — każdy jej ruch. Mam wrażenie, jakby

przebywała w pokoju, obok nas, a nie na cmentarzu… Proszę zapalić lampę. Poczułam się

dziwnie nieswojo.

Eric wstał i zapalił lampę. Zdziwiło go niezwykłe wzburzenie pani Williamson. Ona

zawsze była taka pogodna i opanowana!

30

— Dziękuję panu. Już mi lepiej. Cały czas dręczyła mnie świadomość, że Margaret jest tu i

słucha tego, o czym rozmawiamy. To było takie silne wrażenie! Zaraz dojdę do Kilmeny.

Pewnie uważa pan, że zbyt dużo czasu poświęciłam historii Margaret. Nie rozumiem,

dlaczego tyle o niej mówiłam, w jakiś niesamowity sposób opanowała moje myśli.

No więc… Margaret po ukończeniu szkoły wstąpiła do Akademii Królewskiej i dostała

dyplom nauczycielki. Poszło jej bardzo dobrze, ale Janet opowiadała, że po ogłoszeniu

wyników przepłakała całą noc, bo nie otrzymała pierwszej lokaty.

Później zaczęła uczyć w szkole w Radnor, gdzie poznała Ronalda Frasera. Dotąd Margaret

nie miała jeszcze starającego się. Gdyby trochę spuściła z tonu, mogłaby zdobyć każdego

chłopaka z Lindsay. Ale ona nie zwracała uwagi na żadnego. Pokpiwano, że pewnie sądzi, iż

nikt nie jest jej godny. Ale to nie było tak. Ja znałam prawdę. Często rozmawiałyśmy z

Margaret o tych sprawach. Takie tam dziewczyńskie zwierzenia, zwykła rzecz. Nie uznawała

flirtów i czekała na chłopca, któremu nic nie mogłaby zarzucić. Musiał odpowiadać jej

ideałowi pod każdym względem. Takiego jednak za świecą nie znalazłaby w Lindsay.

Ronald Fraser nie pochodził z tych stron. Przyjechał z Nowej Szkocji i niewiele o nim

wiedziano. Był już wdowcem, choć wiekiem całkiem młody. Do tego dość zamożny, bo

posiadał sklep w Radnor. Przystojny mężczyzna i bardzo miły w obejściu. Wywierał

przyjemne wrażenie na kobietach. Podobno wszystkie dziewczęta w Radnor podkochiwały się

w nim. Ale on nie dbał o żadną. Gdy tylko ujrzał Margaret, stracił głowę i ona też zakochała

się z miejsca.

W najbliższą niedzielę wybrali się razem do kościoła i wszyscy uważali, że na pewno

będzie z nich para. Tego dnia Margaret wyglądała wyjątkowo ładnie. Zawsze unosiła wysoko

głowę, ale tym razem schyliła ją lekko, a oczy miała skromnie spuszczone.

Ronald Fraser był wysokim blondynem o niebieskich oczach. Stanowili najładniejszą parę,

jaką dotąd udało mi się zobaczyć. Lecz dziwna rzecz, staremu Gordonowi, Thomasowi i

Janet, młody człowiek nie podobał się od pierwszego wejrzenia.

Zauważyłam to, kiedy byłam u nich z wizytą w pewien piątkowy wieczór, a Ronald

odprowadził właśnie Margaret z Radnor do domu. Ale kochali Margaret tak bardzo, że nie

potrafili jej niczego odmówić. Mogła z nimi robić prawie wszystko, co chciała, więc w końcu

sprawiła, że zmienili zdanie. Najdłużej sprzeciwiał się ojciec, ale ostatecznie i on ustąpił i

wyraził zgodę na jej zaręczyny i małżeństwo z Ronaldem.

Wesele było huczne, zaproszono mnóstwo gości. Margaret zawsze lubiła pokazać się.

Byłam druhną panny młodej. Pomagałam ją stroić do ślubu, choć trudno było dogodzić takiej

dziewczynie. Za względu na Ronalda chciała wyglądać jak najładniej. I dopięła swego. Nie

31

widziałam piękniejszej panny przy ołtarzu. Cała w bieli i z purpurowymi różami we włosach.

Odrzuciła białe kwiaty twierdząc, że zanadto przywodzą jej na myśl żałobę.

Wydawała się nieziemską istotą… Wciąż mam ją w oczach taką, jak wyglądała tamtego

wieczora. Twarz jej rumieniła się i bladła na przemian, kiedy patrzyła na Ronalda wzrokiem

pełnym miłości. Chyba żadna dziewczyna nie kochała tak bezgranicznie jakiegokolwiek

mężczyzny. Stosunek Margaret do męża budził we mnie nieomal lęk. Odnosiła się do niego z

najwyższym uwielbieniem, proszę pana. Moim zdaniem w ten sposób powinniśmy traktować

wyłącznie Pana Boga. W przeciwnym razie spotyka nas kara.

Ale na razie zamieszkali oboje w Radnor i przez jakiś czas powodziło się im bardzo

dobrze. Margaret miała ładny dom, żyła wesoło i szczęśliwie. Nie brakowało jej pięknych

strojów i często przyjmowała gości.

A potem… Nagle zjawiła się pierwsza żona Frasera, która go tu odnalazła. Okazało się, że

wcale nie umarła, jak sądził Fraser. Wybuchł ogromny skandal! Nie do pojęcia, ile krążyło

rozmaitych wieści i plotek! Każdy, kogo się spotkało, opowiadał swoją wersję i trudno było

dowiedzieć się prawdy. Wielu twierdziło, że Ronald cały czas dobrze wiedział, że jego

pierwsza żona żyje i świadomie oszukał Margaret. On przysięgał, że nic o tym nie wiedział i

sądzę, że mówił prawdę. W każdym razie, ja mu wierzyłam.

Podobno nie układało mu się z poprzednią żoną. Teściowa wtrącała się we wszystko i

intrygowała między nimi. Potem żona wyjechała do matki do Montrealu i jak zawiadomiono

Ronalda, umarła tam w szpitalu. Pewnie uwierzył zbyt pochopnie. Powinien dokładniej

sprawdzić wiadomość, ale na pewno nie chciał nikogo świadomie okłamać. Żona twierdziła,

że umarła inna kobieta o tym samym nazwisku. Po jakimś czasie dowiedziała się, że Ronald

uważa się za wdowca i postanowiła nie wyprowadzać go z błędu. Ale kiedy dotarła do niej

wieść o jego powtórnym ożenku, uznała, że jej obowiązkiem jest uświadomienie mu prawdy.

Cała ta sprawa brzydko pachniała i trudno było rozstrzygnąć, w sposób nie budzący

wątpliwości, kto zawinił. Ludzie zbyt skwapliwie uwierzyli w złą wolę Ronalda. Ja nie

podważałam jego uczciwości. Margaret miała inne zdanie. Od razu założyła, że Ronald z

premedytacją ją oszukał, wiedząc cały czas, że nie może uczynić z niej prawowitej małżonki.

Straciła zaufanie do Frasera i znienawidziła go tak mocno, jak przedtem kochała.

Ronald opuścił Radnor z pierwszą żoną. Nie minął rok, a przyszła wiadomość o jego

śmierci. Mówiono, że nie chciał żyć po tym wszystkim i po prostu pękło mu serce.

Margaret wróciła do rodzinnego domu. Od chwili gdy przekroczyła jego próg, nie

wychodziła nigdzie, aż do samej śmierci. Wyniesiono ją dopiero w trumnie przed trzema laty.

32

Nikt prócz najbliższej rodziny, nie widział już biedaczki na oczy. Kiedyś poszłam ją

odwiedzić, a wtedy Janet oznajmiła, że nie mam tu czego szukać.

Margaret nie postąpiła rozsądnie. Przecież mieszkańcy Lindsay nie sądzili, by zrobiła coś

złego. Ludzie bardzo ją żałowali i gotowi byli dopomóc, gdyby tylko na to pozwoliła. Teraz

rozumiem, że współczucie raniło ją równie boleśnie jak potępienie. To z powodu dumy…

Mówiono, że ojciec źle ją potraktował. Jeśli to prawda, uczynił źle i niesprawiedliwie.

Janet i Thomas ciężko przeżyli tragedię siostry. Znajomi początkowo zachodzili do

Gordonów, ale wkrótce przestali ich odwiedzać. Zrozumieli, że nie są chętnie przyjmowani.

A James Gordon? No cóż, umarł jeszcze tej samej zimy.

Nie doszedł nigdy do siebie po tym skandalu. Od razu zrzekł się piastowanej w kościele

godności. Nikt nie mógł wpłynąć na niego, by zmienił decyzję.

Wiosną urodziła się Kilmeny. Nie pokazano jej nikomu, prócz duchownego, który przybył,

by ją ochrzcić. Nie bywała w kościele, nie posyłano jej również do szkoły. To drugie jeszcze

rozumiem. Jaki pożytek z chodzenia do szkoły, gdy się jest niemą. Zresztą Margaret na

pewno nauczyła córkę wszystkiego, czego tylko zdołała. Najgorszą rzeczą w wychowaniu

dziewczynki było trzymanie jej z daleka od towarzystwa dzieci i młodzieży. A za całkiem

karygodne uważam to, że nie zabierano jej do kościoła.

Nie rozumiem też, dlaczego rodzina zachowała się tak niemądrze i nawet nie próbowała

rozwikłać tajemnicy milczenia Kilmeny i nie zrobiła nic, by ją uleczyć.

Trzy lata minęły, jak umarła Margaret Gordon. Całe Lindsay przyszło na pogrzeb, ale

żaden człowiek nie zobaczył twarzy zmarłej, bo wieko trumny zostało wcześniej zamknięte.

Nie ujrzano też Kilmeny.

Chciałam zobaczyć Kilmeny ze względu na starą przyjaźń z jej matką. Martwej Margaret

nie pragnęłam oglądać. Ostatni raz widziałam ją na uroczystości ślubnej. Zaraz po weselu

wyjechałam z Lindsay, a kiedy wróciłam, stało się to nieszczęście. Widziałam Margaret

dumną i szczęśliwą i taką zachowałam w pamięci na zawsze. Nie zniosłabym widoku jej

martwej twarzy i spustoszeń uczynionych przez lata cierpień.

Mieliśmy nadzieję, że po śmierci matki, Thomas i Janet nie będą nadal ukrywać Kilmeny

w domu. Ale rozczarowaliśmy się. Zapewne uzgodnili z Margaret sposób postępowania. Żal

mi biednej dziewczyny. Nie sądzę, aby rodzina traktowała ją właściwie. Wcale ich nie

usprawiedliwiają tajemnicze okoliczności powstania kalectwa Kilmeny. Jakie smutne życie

wiedzie ta biedaczka!

Tak przedstawiają się dzieje Kilmeny, proszę pana. Pewnie pan uważa, że zbyt długo

trwało moje opowiadanie, ale przy tych wspomnieniach nagle odżyła dla mnie przeszłość.

33

A jeśli chodzi o Kilmeny, lepiej nie mówić nikomu, że ją pan widział. Ludzie zamęczą

pana swoją ciekawością.

Eric wcale nie miał takiego zamiaru. I tak dowiedział się dosyć. Więcej, niż się

spodziewał.

— Więc z tą dziewczyną związany jest przejmujący dramat — dumał, idąc po schodach do

pokoju. — Jaka szkoda, że jest niema! Kilmeny! Jest czarująca i niewinna jak bohaterka starej

ballady o tym imieniu: „Piękną była Kilmeny…”

— Następny wiersz nie jest tak odpowiedni, bo oczy jej nie patrzyły „ze spokojnym

opanowaniem”, przynajmniej nie wtedy, kiedy mnie zobaczyła. — Starał się nie myśleć o Kil

— meny, ale z marnym rezultatem. Wspomnienie jej pięknej twarzy miało magiczną moc,

której nie mógł się oprzeć.

Następnego dnia znowu poszedł do sadu.

34

U

ROK KOBIETY

Kiedy wynurzył się ze świerkowego lasu i wszedł do ogrodu, serce mu nagle zabiło i

doznał uczucia, że krew gwałtownie uderza mu do głowy. Ona już tam była! Stała pochylona

nad kobiercem czerwcowych lilii w środku ogródka. Mógł dojrzeć tylko jej profil, dziewiczy i

czysty.

Zatrzymał się, nie chcąc dziewczyny ponownie przestraszyć. Kiedy podniosła głowę, był

przekonany, że zaraz ujrzy, jak dziewczę podrywa się i ucieka. Nie uczyniła tego, tylko

pobladła i stała w całkowitym bezruchu.

Widząc to, szedł ku niej powoli i gdy był już tak blisko, że mógł nieomal usłyszeć

nerwowe kołatanie serca i przyśpieszony oddech wydobywający się spoza drżących warg,

powiedział bardzo łagodnie.

— Proszę się mnie nie bać. Jestem przyjacielem, nie chcę przeszkadzać lub niepokoić pani

w jakikolwiek sposób.

Przez chwilę patrzyła niezdecydowanie. Następnie ujęła małą, łupkową tabliczkę wiszącą

u paska, napisała na niej coś pośpiesznie i pokazała mu. Czytał zdania kreślone

zdecydowanym, wyrobionym charakterem pisma:

— Teraz się pana nie obawiam. Mama mówiła mi, że wszyscy nieznajomi mężczyźni są

bardzo podli i niebezpieczni, ale ja tak nie myślę o panu. Długo zastanawiałam się i przykro

mi, że uciekłam tamtego wieczoru.

Uprzytomnił sobie jej wprost niepojętą prostoduszność, niewinność i dziecięcą szczerość.

Spoglądając żarliwie w cudne, zakłopotane jeszcze oczy odezwał się:

— Nie chciałem wyrządzić pani żadnej krzywdy, za nic na świecie. Nie wszyscy

mężczyźni są niegodziwi, chociaż jest również prawdą, że bywają i tacy. Nazywam się Eric

Marshall i jestem nauczycielem w szkole w Lindsay. Pani, jak sądzę, jest Kilmeny Gordon.

Tamtego wieczoru uświadomiłem sobie, że pani muzyka jest bardzo piękna i tak pragnąłbym

usłyszeć ją ponownie. Czy mogłaby pani zagrać dla mnie?

Nieokreślona bojaźń zniknęła tymczasem z jej oczu i nagle uśmiechnęła się wesołym,

dziewczęcym, nieopisanie zachwycającym uśmiechem, który rozjaśnił jej łagodną twarz i

wyglądał niczym świetlny refleks, tańczący na powierzchni spokojnego morza. Wówczas

napisała:

35

— Bardzo mi przykro, ale nie mogę zagrać dzisiaj. Nie przyniosłam ze sobą skrzypiec.

Lecz jutro wieczorem przyjdę i zagram dla pana, jeżeli tylko pan zechce mnie posłuchać.

Chciałabym sprawić panu przyjemność.

Znów ta nuta prostodusznej szczerości. Jakimże była dzieckiem — pięknym,

nieświadomym dzieckiem — całkowicie pozbawionym umiejętności ukrywania swoich

uczuć! Ale dlaczego miałaby je przed nim ukrywać? Były tak czyste i piękne jak ona sama.

Eric uśmiechnął się do niej z równą otwartością.

— Chciałbym powiedzieć więcej, niż mogę i chciałbym mieć pewność, że spotkam tu

panią jutro wieczorem, gdy utrzyma się pogoda. Jeśli będzie wilgotno lub pochmurno, proszę

lepiej nie przychodzić. W takim wypadku spotkamy się następnego wieczora. A czy teraz

mogłaby pani dać mi trochę kwiatów?

Skinęła głową z żartobliwym uśmiechem i zaczęła zrywać „czerwcowe lilie”, starannie

wybierając najpiękniejsze spośród nich. Obserwował z zachwytem jej gibkie, pełne gracji

ruchy. Prawie każdy gest był poezją. Wyglądała niczym wcielenie Wiosny — niczym

wszystkie poranki i ulotna świeżość kwiatów rozkwitających w tysiącach wiosen. Ona je

uosabiała.

Kiedy podeszła ku Ericowi rozpromieniona z pełnymi rękami lilii, wtedy fragment

ulubionego poematu nagle przemknął mu w pamięci.

Kwiat szkarłatno–biały

Co ledwie wychyla się z osłonek,

Oto, przy Bożym gościńcu,

Jedyna dla mnie dziewczyna.

W następnej chwili ogarnął go gniew na siebie za chwilowy kaprys. Ona była przede

wszystkim dzieckiem. Była dzieckiem, które nie miało kontaktu z rówieśnikami z powodu

przykrego kalectwa. Musi wybić sobie z głowy niedorzeczne myśli.

— Dziękuję. Te „czerwcowe lilie” są najpiękniejszymi kwiatami, jakie wiosna nam

przyniosła. Czy pani wie, że one naprawdę nazywają się białe narcyzy? — Popatrzyła

życzliwie i z zainteresowaniem.

— Nie, tego nie wiedziałam — napisała. — Często czytałam o białych narcyzach i

zastanawiałam się, do czego są podobne. Nigdy jednak o tych kwiatach nie myślałam inaczej

jak o moich drogich, czerwcowych liliach. Cieszę się, że pan mi to powiedział. Bardzo

kocham kwiaty. One są moimi najlepszymi przyjaciółmi.

36

— To zrozumiałe, że żyjecie w przyjaźni. Jest pani do nich ogromnie podobna — rzekł

Eric. — Proszę podejść i spocząć na tej starej ławce; tutaj, gdzie pani siedziała tamtej nocy,

kiedy tak bardzo panią przestraszyłem. Nie miałem pojęcia, że ktoś może tu być. Później

wydawało mi się, że śniłem o pani. Tylko — dodał szeptem i tak, aby go nie usłyszała —

nigdy nie śniłem niczego, co chociażby w połowie było tak piękne.

Usiadła przy nim na starej ławce i popatrzyła bez zmrużenia powiek, wprost w jego oczy.

Nie było w tym spojrzeniu zuchwalstwa. Nie było nic, oprócz doskonałej dziecięcej wiary i

ufności. Jeśli ukrywałby jakieś zło w sercu, jakąś nikczemną myśl wiedział, że te oczy by ją

odkryły i musiałby się wstydzić. A on pragnął spotykać się z Kilmeny bez żadnych obaw. Po

chwili napisała:

— Wówczas byłam bardzo przestraszona. Pan musi sobie wyobrażać, że jestem strasznie

głupia, lecz ja nigdy nie widziałam żadnego mężczyzny wyjąwszy wuja Thomasa i Neila oraz

sprzedawcy jajek. A pan różni się od nich. Och, jak bardzo się pan różni. Obawiałam się

wrócić tutaj następnego wieczoru. A teraz, z jakiejś niewyjaśnionej przyczyny, oczekiwałam

pańskiego przybycia. Nie chcę wiedzieć, co pan sądzi o tym i nie jestem pewna, jak

powinnam się zachować. Wysłałam Neila rano po mój smyczek. Nie chciałam tego zrobić

sama. Pan wie, że nie mówię. Czy jest panu przykro z tego powodu?

— Jest mi bardzo przykro ze względu na panią.

— Tak… ale właściwie to chciałam zapytać, czy pan polubiłby mnie bardziej, jeślibym

mówiła, tak jak inni ludzie?

— Nie, to nie robi mi żadnej różnicy, Kilmeny. Nawiasem mówiąc, co pani sądzi o tym, że

nazwałem panią Kilmeny?

Spojrzała z zakłopotaniem i napisała:

— A jak inaczej chciałby pan mnie nazywać. To jest moje imię. Każdy tak na mnie woła.

— Ponieważ ja jestem dla pani obcym człowiekiem. Być może, życzyłaby sobie pani,

abym mówił „panno Gordon”.

— Och, nie! Nie chcę tego — pisała szybko z widocznym zmartwieniem na twarzy.

— Nikt nigdy tak do mnie się nie zwracał. To sprawiłoby, że poczułabym się tak, jakbym

to nie była ja, lecz zupełnie inna osoba. I proszę nie patrzeć na mnie w ten dziwny sposób.

Czy jest jeszcze jakiś powód, dla którego pan nie chce nazywać mnie Kilmeny?

— Nie ma żadnego powodu i czuję się zaszczycony. Ma pani bardzo piękne imię. Pasuje

do pani i nikt inny nie powinien go posiadać.

— Cieszę się, że panu się podoba. Czy wie pan, że tak wołano na moją babcię i imię to

nosi piękna dziewczyna w poemacie. Ciocia Janet nie znosiła tego imienia, chociaż kochała

37

moją babcię. Ale ja cieszą się, że pan lubi moje imię i mnie. Martwiłam się, że pan mnie nie

będzie lubił, ponieważ nie potrafię mówić.

— Pani mówi poprzez swoją muzykę, Kilmeny. Spojrzała uradowana.

— Jak dobrze pana rozumiem — napisała. — Nie potrafię mówić ani śpiewać tak, jak

umieją to robić inni ludzie, ale ja mogę sprawić, aby moje skrzypce mówiły za mnie.

— Czy pani sama komponuje muzykę — zapytał. Ale zauważył, że ona go nie zrozumiała.

— Sądziłem, że pobiera pani lekcje muzyki i potem jeszcze gra sobie wieczorami —

wyjaśnił.

— Ależ nie. To samo przychodzi, jak przypuszczam. Tak było zawsze. Neil nauczył mnie

trzymać skrzypce i smyczek, kiedy byłam małą dziewczynką, no a cała reszta przyszła sama.

Te skrzypce kiedyś należały do Neila, ale mi je podarował. Neil jest bardzo dobry i miły dla

mnie, ale jednak pana lubię bardziej. Proszę mi opowiedzieć o sobie.

Jej czar z każdą chwilą opanowywał go coraz bardziej. Jakże była piękna! Ileż miała w

sobie wdzięku! Jej gesty były całkowicie pozbawione sztuczności, nie wystudiowane, takie

naturalne i zachwycające. I jak nieistotny, nic nie znaczący wydawał się brak głosu wobec

tylu zalet. Pisała szybko i łatwo, jej oczy i uśmiech dodawały ekspresji ruchliwej postaci.

Pomyślał, że głos mógłby stanowić tylko wadę.

Zasiedzieli się w ogrodzie do późna, aż długie, ospałe cienie drzew podpełzły im pod

stopy. Było to tuż po zachodzie słońca i odległe wzgórza płonęły purpurą, złocisty szafran

rozlewał się na zachodnim niebie, a czysty błękit na południu. Na wschodzie, tuż ponad lasem

jodłowym widniały obłoczki, białe i wysoko wypiętrzone niczym śnieżne wzgórza, zaś bliżej,

na zachód od tych obłoków, dopalał się dzień jaskrawą różowością niczym w Alpach.

Wspaniałe światy w powietrzu trwały ciche i pełne światła — doskonałego,

nieskazitelnego światła — nie zmąconego przez ziemskie cienie. Ale w dole ogrodu i pod

świerkami blaski już zanikały, pozostawiając miejsce zielonemu, pełnemu rosy zmierzchowi.

W powietrzu unosił się słodki powiew, przesycony zapachem kwiatów jabłoni i mięty, a

silny, balsamiczny aromat, spływał na dół z wysmukłych jodeł.

Eric opowiedział jej o sobie i o tym, jak wygląda życie w wielkim, obcym świecie, który

zaciekawiał ją jak każdą młodą dziewczynę. Zadała mu mnóstwo jasno sprecyzowanych

pytań dotyczących miasta, wykazując, że ma w pełni ukształtowane, zdecydowane opinie i

pojęcia. Było widoczne, że słuchała jak o sprawach, w których nie będzie miała swojego

udziału. One jej nie dotyczyły. Okazywała chłodne zainteresowanie, jakby mówił o

baśniowych krajach i wróżkach oraz światach, istniejących gdzieś poza ziemią.

38

Eric zauważył, że przeczytała sporo poezji, dzieł historycznych oraz kilka książek

biograficznych i podróżniczych. Nie wiedziała, co to jest powieść i o żadnej nie słyszała.

Zadziwiające przy tym było to, że dość dobrze orientowała się w sprawach politycznych oraz

aktualnych wydarzeniach, jakie poznawała z bieżącej lektury cotygodniowej prasy

prenumerowanej przez jej wuja.

— Nigdy nie czytałam pism, dopóki żyła mama — napisała — ani żadnej poezji. Uczyła

mnie czytać i pisać, a ja czytałam tylko Biblię przez te wszystkie lata, a także trochę historii.

Po śmierci mamy ciocia Janet dała mi jej wszystkie książki. Miała ich wiele. Większość

stanowiły nagrody, które dostawała jako uczennica w szkole. Kilka innych otrzymała od

swego ojca. Czy pan zna dzieje mojego ojca i matki?

Eric skinął głową. — Tak. Pani Williamson opowiedziała mi wszystko. Ona była

przyjaciółką pani mamy.

— Cieszę się, że pan o tym słyszał. To zbyt smutne, aby jeszcze raz przypominać. Nie

chciałam więc o tym mówić, ale skoro już pan wie, łatwiej przyjdzie panu wszystko

zrozumieć. Prawie do śmierci mamy sama o niczym nie wiedziałam. Pewnego dnia, wszystko

mi wyznała. Mama długo wierzyła, iż ojciec ponosił winę za kłopoty; ale zanim umarła,

przyznała, że uczyniła mu krzywdę i była wobec niego niesprawiedliwa, bo on o niczym nie

wiedział. Mówiła, że kiedy ludzie umierają, wówczas widzą rzeczy bardzo jasno. Przyznała

się do popełnionego błędu i chciała mi powiedzieć wiele innych rzeczy, ale zabrakło już na to

czasu, ponieważ tamtej nocy umarła. Było to na długo przedtem, zanim zaczęłam czytać jej

książki. A kiedy już to zrobiłam, zrozumiałam, że są bardzo piękne. Tam była poezja i jakby

muzyka zamiast słów.

— Chciałbym przynieść pani kilka książek do przeczytania, jeżeli pani sprawi to

przyjemność — powiedział Eric.

Jej wielkie, niebieskie oczy zabłysły zainteresowaniem i radością.

— Och, bardzo dziękuję, tak bym chciała. Przeczytałam swoje własne tyle razy, gdy

czułam, że potrzebowało tego moje serce, że znam je prawie na pamięć. Nie nudziły mnie

nigdy, choć czasami miałam ochotę poznać także coś nowego.

— Czy nigdy nie jest pani samotna, Kilmeny?

— Och, nie, Skądże znowu? Mam tak wiele do roboty; pomagam cioci Janet w pracach

domowych. Umiem mnóstwo rzeczy — rzuciła mu spojrzenie pełne dumy, podczas gdy rysik

kreślił słowa.

— Potrafię gotować i szyć. Ciocia Janet mówi, że jestem bardzo dobrą gospodynią, a ona

przecież nie jest skora do częstych pochwał. A kiedy jej nie pomagam, mam swoje ukochane

39

skrzypce. To jest całe moje towarzystwo. Lubię też czytać i słuchać, co dzieje się w wielkim

świecie daleko stąd i o ludziach gdzieś tam żyjących oraz o dziełach, których dokonują.

Wielki świat musi być naprawdę cudownym miejscem.

— Czy nie chciałaby pani odejść stąd, by zobaczyć te wspaniałości oraz poznać innych

ludzi — zapytał, uśmiechając się do niej.

Gdy tylko to wyrzekł, zrozumiał, że ją dotknął, choć nie wiedział czym. Porwała rysik i

pisała z takim pośpiechem, energią i zdecydowaniem, jakby krzyczała i protestowała z pasją.

— Nie! Nie! Nie! Nie chcę wyjeżdżać nigdzie z domu. Nie chcę zobaczyć nic

zdumiewającego i nie chcę, aby tam mnie oglądano. Nie zniosę tego.

Pomyślał, że być może jej kalectwo wpłynęło na taką postawę. Była widocznie

przewrażliwiona pod tym względem i kilkakrotnie już dawało się to odczuć w pisanych

odpowiedziach. Może przyczyną był cień, ciążący nad jej narodzinami? Czy w swojej

niewinności zdawała sobie z tego sprawę?

Eric ostatecznie zdecydował, że było to raczej chorobliwe wzdraganie się tego wrażliwego

dziecka, które podążało samotnie przez życie nienaturalną i nieodpowiednią dla siebie drogą.

Wreszcie kładące się cienie ostrzegły go, że nadeszła pora rozstania.

— Nie zapomni pani przyjść tutaj jutro wieczorem i zagrać dla mnie? — zapytał, wstając

niechętnie. Odpowiedziała szybkim, lekkim skinieniem swojej gładkiej, ciemnej główki,

obdarzając go wymownym uśmiechem. Spoglądał za nią długo, gdy szła powoli do domu

przez sad i wyszeptał: „Księżycowej urody, poruszała się lekko jak światło miesiąca”…

Potem skręciła na dróżkę pośród zdziczałych wiśni, w rogu przy jodłach zatrzymała się i

zanim wstąpiła w ich gąszcz, pomachała mu ręką.

Kiedy Eric wrócił do domu, stary Robert Williamson siedział w kuchni i jadł na obiad

chleb z mlekiem. Spojrzał z przyjacielskim, szerokim uśmiechem, gdy Eric wchodził

pogwizdując wesoło.

— Czy spacer był udany? — zapytał.

— Tak — odparł Eric.

Nieświadomie i bezwiednie tchnął tyle triumfu i radości w jedno krótkie słowo, że nawet

stary Robert to wyczuł. Pani Williamson, która kroiła chleb na końcu stołu, odłożyła nóż i

bochenek, aby popatrzeć na młodego mężczyznę z wyraźnym zdumieniem w oczach.

Zastanawiała się, czy powrócił do sadu Connorsa, i czy spotkał się jeszcze raz z Kilmeny.

— Nie odkrył pan czasem kopalni złota? — zapytał stary Robert z poważną miną. — Tak

pan wygląda, jakby ją pan znalazł.

40

M

OST DO RAJU

Kiedy następnego popołudnia Eric wszedł do starego sadu Connorsów, zastał Kilmeny

czekającą na ławce, pod krzewem białego bzu, ze skrzypcami na kolanach. Zanim go

spostrzegła, grała beztroską melodyjkę, która brzmiała niczym leciutki śmiech stokrotek.

Kiedy skończyła, opuściła smyczek i popatrzyła na niego z zarumienionymi policzkami i

niemym pytaniem w oczach.

— Czy ta muzyka mówi coś panu? — napisała.

— Słyszę w niej coś w tym rodzaju — odparł Eric dostosowując się do jej nastroju. —

Witaj mój przyjacielu. Mamy bardzo piękny wieczór. Niebo jest cudownie błękitne, a kwiaty

jabłoni tak wonne. Wiatr i ja pragnęliśmy przebywać tu sami, bowiem wiatr jest dobrym

towarzyszem, ale teraz rozejrzałam się i z przyjemnością zobaczyłam pana. Mamy wieczór, w

którym wszystko co dobre i pełne życia błądzi po sadzie, takim wspaniałym i srebrzystym.

Witaj, mój przyjacielu.

Klasnęła w ręce, wyglądając przy tym jak rozbawione dziecko.

— Pan bardzo dobrze zrozumiał — napisała. — Bo to właśnie chciałam wyrazić.

Oczywiście, nie myślałam dokładnie takimi słowami, lecz czułam coś podobnego. Miałam

wrażenie, że cieszę się z samego istnienia i że stałam się częścią tego świata, gdzie kwiaty

jabłoni, białe bzy oraz wszystkie drzewa mogą bawić się ze mną. A potem ujrzeliśmy, że pan

nadchodzi i sprawiło to nam radość. Jest pan bystrzejszy niż Neil. On zawsze długo głowi się

nad zrozumieniem mojej muzyki, a ja usiłuję zrozumieć jego. Czasem muzyka Neila mnie

przeraża. Wydaje mi się, że chce mną zawładnąć i jest w niej coś niemiłego, od czego

chciałabym uciec.

W jakiś sposób Eric nie lubił jej związków z Neilem. Sama myśl o tym przystojnym

chłopcu plebejskiego pochodzenia, codziennie widującego Kilmeny, rozmawiającego z nią,

siedzącego z nią przy tym samym stole, mieszkającego z nią pod jednym dachem, była mu

przykra. Odsunął natrętnie wracający obraz chłopaka i rzucił się w wysoką trawę u stóp

Kilmeny. — Proszę teraz zagrać dla mnie — poprosił. — Chciałbym tutaj leżeć i słuchać

pani… oraz patrzeć na panią — dodał zdecydowanie. Nie wiedział, co stanowiło dla niego

większą przyjemność. Jej urodziwa postać przypominała znane ze stylowych portretów

piękności i zachwycała go. Karnacja, wszelkie okrągłości i sam owal twarzy były bez skazy.

A muzyka wprost czarowała. To dziecko, uznał, gdy wysłuchał koncertu, jest genialne. Ale

41

zarazem, wielki dar natury idzie całkowicie na marne. Pomyślał niechętnie o ludziach, którzy

będąc opiekunami, ponosili odpowiedzialność za jej dziwne życie. Uczynili Kilmeny wielką,

nieodwracalną szkodę. Jakże mogli, jakże ośmielili się tak bardzo przeistoczyć jej byt? Jeżeli

zwróciliby uwagę na jej kalectwo wcześniej, to kto wie, czy nie dałoby się go usunąć? Teraz

prawdopodobnie jest już zbyt późno. Natura dała jej królewskie dary: piękność i talent, ale

egoizm krewnych i niewybaczalne zaniedbanie sprawiły, że te cechy nie zostały należycie

wykorzystane.

Co za boskie tony wydobywała ze starych skrzypiec! Wesoła i smutna, na przemian

rozbawiona i pełna zadumy melodia, do wtóru której mogłyby śpiewać gwiazdy o poranku i

pląsać wróżki igrające beztrosko na zielonych wzgórzach lub żółtych piaskach. Muzyka, co

potrafi łkać nad grobem umarłej nadziei. Następnie dźwięki popłynęły jeszcze słodszą i

łagodniejszą falą. Gdy tak ich słuchał, uprzytomnił sobie, że zarówno dusza jak i natura

dziewczyny objawiały się poprzez muzykę — piękno i czystość jej myśli, dziecięce marzenia

i i dziewicza zaduma. Nie potrafiła zataić, ani nawet nie próbo — j wała ukryć swych uczuć.

O jakimkolwiek przemilczeniu nie mogło być mowy, wszystko czyniła z uroczą,

nieświadomą spontanicznością.

Wreszcie odłożyła skrzypce i napisała:

— Zagrałam swój najlepszy utwór, aby zrobić panu przyjemność. Jest przeznaczony dla

pana. Czy pamięta pan o danej mi ostatniego wieczoru obietnicy? Dotrzymał pan słowa?

Podał jej dwie przyniesione z domu książki — nowoczesne nowele oraz tom poezji,

których nie czytała. Wahał się nieco nad pierwszą; ale książka była tak dobra i pełna piękna,

że nie mogła w najmniejszym stopniu zranić niewinności Kilmeny.

Nie miał natomiast żadnych wątpliwości co do poezji. Tam wyraziła swoje uczucia jedna z

tych wielkich natchnionych dusz, która przechodząc przez życie, czyni ze swego miejsca

urodzin i pracy błogosławione Królestwo Świętości…

Przeczytał jej kilka wierszy. Następnie opowiedział o swoim życiu szkolnym i

przyjaciołach. Czas płynął bardzo szybko. Cały świat przestał dla niego istnieć, poza tym

starym sadem, z miękko opadającym kwieciem, cienistymi zakątkami i poszumem wiatru.

W pewnej chwili, kiedy mówił właśnie o różnych szkolnych psikusach, niezliczonych

wendetach uczniów klas pierwszych i drugich, klasnęła swoim zwyczajem w ręce i

roześmiała się dźwięcznie. Śmiech ten był jasny, harmonijny i srebrzyście czysty. Napełnił

uszy Erica kaskadą dźwięków, a umysł zdumieniem z takowej niespodzianki. Wydało mu się

niezmiernie dziwne, iż potrafi się śmiać, skoro nie może mówić. Gdzie tkwiła przyczyna

kalectwa, co zamknęła jej drogę do mowy? Gdybyż Kilmeny udało się wyleczyć!

42

— Kilmeny — powiedział poważnie po chwili zastanowienia. Patrzył w zachwyceniu, na

siedzącą w czerwonawym świetle słońca, przenikającym przez gałęzie bzu i padającym na jej

nie osłonięte, jedwabiste włosy niczym strumień purpurowych klejnotów — czy mógłbym się

dowiedzieć, w jaki sposób pani przestała mówić? Ale pewnie te wspomnienia są dla pani zbyt

przykre?

Potrząsnęła głową.

— Och, nie — napisała. — Wszystkiego nie pamiętam. Oczywiście, jest mi przykro, że nie

mówię, lecz jestem całkowicie do tego przyzwyczajona i nie sprawia mi to bólu.

— Zatem, Kilmeny, proszę mi to opowiedzieć. Czy pani wie, dlaczego nie potrafi pani

mówić, gdy posiada pani tyle innych, wspaniałych zdolności?

— Nie, naprawdę nie wiem, dlaczego nie mówię. Kiedyś pytałam mamę i ona powiedziała

mi, że to kara za ciężki grzech, jej grzech. A wyglądała przy tym bardzo dziwnie, tak że

przestraszyłam się i nigdy więcej z nią o tym nie rozmawiałam.

— Czy kiedykolwiek lekarz sprawdzał pani gardło i struny głosowe?

— Nie. Pamiętam, kiedy byłam bardzo mała, wówczas wujek Thomas chciał zabrać mnie

do doktora w Charlottetown, by przekonać się, czy uda się cokolwiek dla mnie zrobić, lecz

matka nie pozwoliła. Stwierdziła, że to nic nie da. I sądziłam, że wujek Thomas tak samo

myślał.

— Pani śmieje się całkiem naturalnie. Czy potrafi pani wydać jakiś inny dźwięk?

— Tak, czasami. Kiedy bywam zadowolona lub przestraszona wydaję słabe okrzyki. Ale

tylko wtedy, gdy o tym nie myślę. Kiedy zaś bardzo chcą, to nie jestem w stanie tego uczynić.

Cała sprawa wydawała się Ericowi coraz bardziej tajemnicza.

— Czy próbuje pani wymawiać pojedyncze słowa? — upierał się.

— Och, tak, bardzo często. Cały czas mówię wewnętrznie, lecz kiedy próbuję odezwać się

głośno, tak jak inni ludzie, to nie potrafię do tego zmusić języka. Proszę nie patrzeć na mnie z

takim smutkiem. Jestem bardzo szczęśliwa i nie sądzę, że to jest bardzo źle, gdy się nie mówi

— jedynie czasami, kiedy chcę wypowiedzieć zbyt dużo myśli, ich wypisanie idzie mi wolno

i niektóre z nich zdążą mi umknąć. Muszę zagrać panu raz jeszcze. Wygląda pan zbyt

poważnie.

Zaśmiała się ponownie, chwyciła skrzypce i zagrała krótką dźwięczną, figlarną melodyjkę,

jak gdyby chciała podrażnić się z nim. Spoglądała przy tym błyszczącymi oczami na Erica,

ponad swoimi skrzypcami, jakby wzywając go do okazania wesołości.

43

Eric roześmiał się, ale wyraz zaintrygowania pojawiał się na jego twarzy jeszcze

kilkakrotnie tego wieczoru. Szedł do domu w zadumie. Przypadek Kilmeny doprawdy

wyglądał ciekawie, a im więcej o nim myślał, tym dziwniej się przedstawiał.

— Przecież to niezwykle osobliwe, że ona może wydawać dźwięki tylko wówczas, kiedy o

tym nie myśli — zastanowił się. — Poproszę Davida Bakera, aby ją zbadał. Przypuszczam

jednak, że nie przeprowadzę tego zbyt łatwo. Ta groźna para opiekunów, może się nigdy na to

nie zgodzi.

44

S

ZCZEROŚĆ I PROSTOTA

Wciągu następnych trzech tygodni Eric Marshall miał wrażenie, że żyje podwójnym

życiem. Jedno od drugiego różniło się tak bardzo, jakby miał podwójną osobowość. W

pierwszej egzystencji był nauczycielem w szkole w Lindsay, pilnym i pracowitym.

Rozwiązywał problemy, wiódł teologiczne dysputy z Robertem Williamsonem, rozmawiał w

domach o swoich uczniach i pijał herbatę z ich rodzicami, brał udział we wszystkich

zabawach wiejskich i nie zdając sobie sprawy, siał spustoszenie w sercach lindsayskich

panienek.

Jednak to życie było tylko codziennym snem. Naprawdę żył w chwilach, które spędzał w

starym sadzie. Wśród traw i krzewów ogrodu chwile jakby się ociągały, zbyt lubiąc to

miejsce, a czerwcowe wiatry dziko lamentowały pośród dorodnych świerków.

Tutaj co wieczora spotykał się z Kilmeny. W tym starym sadzie wspólnie przeżywali

godziny cichego szczęścia: wspólnie spacerowali po niwach staroświeckiego romantyzmu,

wspólnie czytali liczne książki i rozmawiali o wielu rzeczach, wreszcie, kiedy byli zmęczeni,

lub chcieli odmiany, Kilmeny grała dla niego, a sad wtórował tym cudownym, fantastycznym

melodiom…

Za każdym spotkaniem jej piękno przenikało go dreszczem zachwytu. Wciąż od nowa

uprzytomniał sobie jej nieodparty urok. W chwilach, gdy nie widział Kilmeny, wydawało mu

się wprost niemożliwe, że jest aż tak boleśnie piękna jak w jego wspomnieniach. A kiedy

spotykali się ponownie, wyglądała jeszcze cudowniej, niż się spodziewał. Nauczył się

odnajdywać w jej oczach błyski nagłej radości, zapalające się nieoczekiwanie na odgłos jego

kroków. Przychodziła teraz zawsze przed nim i widział wyraźnie, iż cieszy się szczerze,

niczym dziecko oczekujące spotkania z najmilszym przyjacielem.

Nigdy nie była w tym samym nastroju. Raz poważna, następnie rozbawiona, to znów pełna

godności lub melancholijna. Ale zawsze urocza. Może starzy Gordonowie stanowili dość

osobliwy gatunek ludzi, lecz ich latorośl okazała się istotą, w której wszystko było samym

wdziękiem i harmonią. Jej umysł i serce nie znające brudów świata, jaśniały równym pięknem

jak jej twarz. Cała szpetota życia przechodziła obok niej, cofając się przed podwójną

samotnością, wynikającą z wychowania i niemoty. Była inteligentna i bystra. Zachwycały go

różne uwagi pełne dowcipu i humoru. Potrafiła także być kapryśna — czasem czarująco

kapryśna. Niekiedy niewinna figlarność wyzierała z niezbadanej głębi niebieskich oczu.

45

Oczywiście i ironia czasami nie była jej obca. Zdarzało się, że przekłuwała banieczki męskiej

próżności lub wyższości ciętym, uszczypliwym zdaniem napisanym zawsze ładnym, równym

pismem.

Szybko, ochoczo i gruntownie przyswajała sobie myśli zawarte w książkach, które razem

czytali, zawsze dostrzegając to co prawdziwe i najpiękniejsze, a odrzucając fałsz i sztuczność

oraz rzeczy bez znaczenia, z bezbłędną intuicją zdumiewającą Erica. Miał wrażenie, że

posiada włócznię Ithuriela, skrupulatnie badającą wszystko, aby odrzucić śmieci, a zatrzymać

dla siebie tylko czyste złoto.

W zachowaniu i wyglądzie zewnętrznym była jeszcze dziewczynką, ale już zaczynała

przejawiać się w niej kobieta, pełna nieuświadomionej mądrości pramatki Ewy. Wyraz twarzy

i pojawiające się od czasu do czasu znaczące uśmieszki wskazywały, że posiada całą wiedzę i

odwieczną kobiecą mądrość.

Zachwycał go sposób, w jaki się uśmiechała. Uśmiech zawsze miał początek gdzieś w

głębi jej oczu i rozlewał się po twarzy, niczym skrzący się strumyk wypływający z cienia na

światło słońca.

Opowiedziała Ericowi swoje skromne, nieosobliwe dzieje. Przedstawiła dokładnie i z

właściwą sobie prostotą całe dotychczasowe życie. Często wspominała wuja i ciotkę,

wyrażając się o nich w sposób świadczący o głębokim przywiązaniu. Rzadko mówiła o

matce. Eric zrozumiał więcej z tego, co przemilczała, niż z pisanych wypowiedzi. Kochała

mamę, lecz także obawiała się jej trochę. Było zupełnie oczywiste, iż nie istniała prawdziwa

piękna czułość łącząca matkę i dziecko.

Początkowo często pisywała o Neilu, co wskazywało, że się lubili. Później przestała go

wspominać. Ze zdumiewającą bystrością dostrzegała i potrafiła zinterpretować każdą

przelotną zmianę w wyrazie twarzy i głosie Erica, z których on sam nawet nie zdawał sobie

sprawy i być może zauważyła, jak jego oczy chmurzyły się i ciemniały na najmniejszą

wzmiankę o chłopaku.

Kiedyś zapytała go naiwnie.

— Czy na świecie jest wielu ludzi podobnych do pana?

— Tysiące — odparł Eric śmiejąc się.

Popatrzyła na niego poważnie. Potem szybko potrząsnęła głową i zdecydowanie napisała:

— Myślę, że nie. Nie wiem dużo o świecie, lecz nie sądzę, żeby było tam wielu ludzi

podobnych do pana.

Któregoś wieczoru, kiedy odległe wzgórza i pola płonęły od purpury, a pomiędzy nimi

ścieliły się złote mgiełki, Eric przyniósł do starego ogrodu cienką, dość zniszczoną książeczkę

46

o historii pewnej miłości. Był to pierwszy tego rodzaju utwór, który jej przeczytał, w

poprzedniej książce bowiem temat ten był poruszony bardzo nieznacznie i stanowił sprawę

drugorzędną. A tu chodziło o piękny romans i do tego znakomicie napisany.

Przeczytał ją leżąc w trawie u jej stóp; słuchała ze spuszczonymi oczyma, obejmując

rękami kolana.

Powieść nie była długa; kiedy skończył i zamknął książkę, popatrzył pytająco na

dziewczynę.

— Czy spodobała się pani, Kilmeny? — zapytał. Bardzo wolno wzięła swoją tabliczkę i

napisała:

— Tak, podoba mi się. Ale również zabolała mnie. Nie wiedziałam, że człowiek może

lubić coś, co go zaboli. Nie rozumiem, dlaczego to mnie dotknęło. Poczułam, że utraciłam coś

bezpowrotnie, coś czego nigdy nie posiadałam. Czyż to nie dziwne uczucie? Poza tym nie

rozumiem dobrze tej książki, a czy pan rozumie? Ona mówi o miłości, ja zaś o niej nic nie

wiem. Mama kiedyś mi mówiła, że miłość jest przekleństwem i powinnam modlić się, abym

nigdy nie musiała spotkać jej w swoim życiu. Powiedziała to z takim przejęciem, że

uwierzyłam. A tutaj, pańska książeczka uczy, że miłość jest błogosławieństwem. Mówi, że

jest to najwspanialsza i cudowna rzecz, jaka może przytrafić się człowiekowi. I komu zatem

mam uwierzyć?

— Miłość — prawdziwa miłość — nigdy nie jest przekleństwem, Kilmeny — rzekł Eric

poważnie. — Zdarza się też i fałszywa miłość, która bywa przekleństwem. Być może pani

matka uwierzyła, iż zaznała właśnie fałszywej i to zrujnowało jej życie. Jednak popełniła

omyłkę. Nie ma na świecie, ani gdziekolwiek indziej — w co wierzę — nic cudowniejszego i

piękniejszego od prawdziwej miłości.

— Czy kochał pan kiedykolwiek — zapytała Kilmeny z tak uciążliwą dla Erica

bezpośredniością.

Postawiła kwestię prosto i bez niedomówień. Sądziła, że nie ma takiego powodu, dla

którego nie mogłaby rozmawiać z Ericem o miłości jak o innych sprawach — muzyce,

książkach czy podróżach.

— Nie — odparł Eric, rzetelnie, jak mniemał. — A jednak każdy z nas nosi w sercu ideał

kobiety i ma nadzieję, że spotka któregoś dnia — idealną kobietę z młodzieńczych snów.

Mam nadzieję, że i ja noszę taką wizję, w którymś z tajemnych zakątków mego serca.

— Przypuszczam, że pańska idealna kobieta jest bardzo piękna, niczym bohaterka tej

książki?

47

— Oczywiście. Jestem przekonany, że nigdy nie spotkam na swojej drodze żadnej

brzydkiej kobiety — powiedział uśmiechając się i ponownie usiadł u jej stóp. — Nasze ideały

zawsze są piękne, bez względu na to, jakimi okażą się w życiu. Ale słońce już zachodzi. Czas

zdaje się błyskawicznie upływać w tym czarodziejskim sadzie. Wierzę, że pani, Kilmeny,

zaczarowała te chwile. Pani imienniczka z poematu była nieco nieostrożna w postępowaniu.

O ile dobrze pamiętam, to siedem lat spędzonych w czarodziejskiej kranie elfów było dla niej

tym, czym jest zwyczajne pół godziny dla normalnego człowieka na powierzchni ziemi.

Któregoś dnia obudzę się przekonany, że przebywałem tu tylko godzinę i ujrzę siebie jako

siwego staruszka w łachmanach, podobnie jak w tej bajeczce, którą przeczytaliśmy ostatniego

wieczoru. Czy pozwoli pani podarować sobie tę książkę?

Nigdy nie odważyłbym się czytać jej w innym miejscu. Uważałbym to za świętokradztwo.

To bardzo stara książka, Kilmeny. Nowa, wabiąca świeżością, kupiona w sklepie lub na

targowisku, nawet najpiękniejsza, nie byłaby godna pani. Ta należała do mojej matki. Matka

ją czytała i kochała. Proszę popatrzeć — zasuszone płatki róży między kartkami, są w niej

jeszcze dziś. Czy mogę wypisać pani imię — to niezwykłe, najpiękniejsze imię ze słyszanych

kiedykolwiek, jakby specjalnie stworzone tylko dla pani — „Kilmeny z sadu” oraz datę tego

wspaniałego czerwcowego dnia, w którym ją przeczytaliśmy. Kiedy pani do niej zajrzy,

zawsze może pani mnie wspomnieć jak i te białe pączki różane, rozchylające się za panią, a

także szum wiatru wśród starych świerków.

Podał jej książkę, lecz ku jego zdumieniu, Kilmeny zwiesiła głowę z głębokim rumieńcem

na twarzy.

— Dlaczego pani nie bierze książki, Kilmeny? Dlaczego?

Ujęła rysik i pisała powoli, niezwykle wolno w porównaniu z poprzednim szybkim

pisaniem.

— Proszę nie obrażać się na mnie. Nie potrzebuję niczego, co przypominałoby mi pana,

ponieważ nigdy pana nie zapomnę. Raczej jednak wolałabym nie brać tej książki. Nie

chciałabym przeczytać jej ponownie. Ona mówi o miłości, a ja nie znam tego uczucia i nie

pragnę go poznać, jeśli nawet jest takie, jak pan powiada. Pan mnie przecież nigdy nie

pokocha. Jestem na to zbyt brzydka.

— Pani! Brzydka! — wykrzyknął. Omal nie wybuchnął śmiechem na tę myśl, lecz kiedy

spojrzał przelotnie na odwróconą profilem twarz dziewczęcia — spoważniał. Dostrzegł w niej

ból, oraz gorzkie spojrzenie tak bardzo przypominające tamtą chwilę, kiedy zapytał ją, czy nie

chciałaby sama zobaczyć świata, takiego jakim jest.

48

— Kilmeny — spytał ze zdziwieniem — pani nie myśli chyba poważnie, że jest brzydka,

nieprawdaż?

Pokiwała głową omijając go wzrokiem, po czym napisała: — Och, tak! Wiem, że jestem

brzydka. Wiedziałam o tym od lat. Matka mówiła mi, że będę bardzo brzydka i dlatego nikt

nie zechce nawet patrzeć na mnie. Bardzo mi przykro. To mnie bolało najmocniej. Cierpiałam

bardziej, gdy dowiedziałam się, że jestem brzydka, niż przez to, że nie umiem mówić. Pan

może pomyśleć sobie, że to bardzo nierozsądne z mej strony, lecz to prawda. Właśnie dlatego

nie przychodziłam do sadu przez tyle dni. Musiałam pokonać lęk. Nienawidziłam myśli, że

pan będzie uważał mnie za brzydką. To z tego powodu nie chciałam poznawać pańskiego

świata i spotykać obcych ludzi. Oni patrzyliby na mnie tak jak kiedyś ten handlarz jaj, kiedy

wyszłam do jego wozu z ciotką Janet, wiosną po śmierci mamy. Tak wybałuszał na mnie

oczy. Wiedziałam, że to dlatego, że jestem wyjątkowym brzydactwem i odtąd zawsze

nienawidziłam dni, kiedy się pojawiał.

Wargi Erica zadrżały. Pełen współczucia dla prawdziwego cierpienia wyzierającego z jej

oczu, nie mógł opanować uczucia rozbawienia wobec tak absurdalnej myśli, iż ta piękna

dziewczyna zupełnie poważnie była przekonana o swojej brzydocie.

— Ależ, Kilmeny, czy pani tak naprawdę myśli o sobie? Czy pani tak uważa również i

wtedy, gdy ogląda się w lustrze? — zapytał roześmiany.

— Nigdy nie patrzyłam w lustro — odpisała. — Nigdy nie widziałam takiego przedmiotu i

po śmierci mamy tylko czytałam o nim w książce. Kiedy zapytałam o nie ciocię Janet, ta

odparła, że mama potłukła wszystkie lustra w domu, gdy byłam jeszcze maleńka. Ale

widywałam swoją twarz odbitą w łyżkach oraz w małej, srebrnej cukierniczce, którą miała

ciocia Janet. A to, co zobaczyłam, było brzydkie, bardzo brzydkie.

Eric zanurzył twarz w trawę. Nie był w stanie powstrzymać się od śmiechu, ale za żadną

cenę nie chciał, aby Kilmeny to spostrzegła. Z pewnością tylko mała fanaberia zdecydowała,

że postanowił na razie nie ujawniać jej całej prawdy, jak to w pierwszym odruchu zamierzał. I

rzeczywiście, kiedy podniósł głowę, powiedział z wolna:

— Nie, myślę, że pani, Kilmeny, nie jest brzydka.

— Ależ, ja jestem o tym przekonana — napisała protestując. — Czasem Neil tak mówił.

On często powiadał mi, że jestem dobra i miła, ale kiedyś zapytałam go, czy myśli, iż jestem

bardzo brzydka, wtedy popatrzył na bok i zamilkł. Tak więc domyśliłam się, że on myślał tak

samo. Nie mówmy więc już o tym. To sprawia mi przykrość i psuje nastrój. Czasami o tym

zapominam. Proszę pozwolić mi zagrać sobie pożegnalną melodię i nie obrażać się, że nie

przyjmę pańskiej książki. Ona tylko uczyniłaby mnie jeszcze bardziej nieszczęśliwą.

49

— Nie obrażę się — powiedział Eric — i sądzę, że pani weźmie ją któregoś dnia… potem,

gdy pokażę pani coś, co chciałbym, by pani zobaczyła. Proszę się nie martwić o siebie,

Kilmeny. Piękno nie jest najważniejsze.

— Och, ale to bardzo ważna sprawa — napisała naiwnie. Czy pan mnie lubi wiedząc, że

jestem tak brzydka? Pan mnie lubi tylko dlatego, że tak pięknie gram, prawda?

— Bardzo panią lubię, Kilmeny — odparł lekko się uśmiechając. Tym razem w jego głosie

pojawiła się czuła nutka, której nie był nawet świadom. Kilmeny ją ułowiła w jakiś sposób i

chwyciła skrzypce z uśmiechem.

Nie przestała grać, gdy odchodził i przez całą drogę przez ciemniejący żywiczny jodłowy

las, muzyka towarzyszyła mu niczym niewidoczny duch opiekuńczy.

— Piękna Kilmeny! — mruczał — i… o dobre nieba! To biedne dziecko myśli, że jest

straszydłem — ona, z twarzą piękniejszą, niż wyśnili to sobie kiedykolwiek artyści!

Osiemnastoletnia dziewczyna, która nigdy nie spojrzała do lustra! Myślę, że chyba nie ma

drugiego tak dziwnego miejsca na całym cywilizowanym świecie. Cóż mogło opętać jej

matkę, żeby nagadała jej takich głupstw? Wątpię, czy Margaret Gordon była całkowicie

zdrowa. Jest też bardzo dziwne, że Neil dotąd nie powiedział jej prawdy. Być może, że on nie

chciał, aby kiedykolwiek go opuściła.

Eric spotkał się z Neilem Gordonem któregoś wieczoru przed kilkoma dniami na wiejskiej

zabawie, na której chłopak przygrywał tancerzom na skrzypcach. Z ciekawości zawarł z nim

młodzieńczą znajomość. Neil był początkowo przyjacielski i rozmowny, ale kiedy po raz

pierwszy rozmowa zeszła na Gordonów, gdyż Eric chciał się sprytnie czegoś o nich

dowiedzieć, twarz i zachowanie Neila zmieniły się natychmiast. Spojrzał tajemniczo,

podejrzliwie i prawie złowrogo. Posępny niepokój pojawił się w dużych, czarnych oczach, a

chłopiec pociągnął smyczkiem po strunach, wydobywając z nich zgrzytliwą kakofonię i dając

w ten sposób do zrozumienia, że rozmowa została zakończona. Było jasne, że niczego nie

dowie się od niego o Kilmeny ani o jej srogich opiekunach.

50

Z

MĄCONE WODY

Czerwiec dobiegał końca. Pewnego wieczoru pani Williamson usiadła w kuchni przy oknie

z zaczętą robótką.

Ale tym razem druty spoczywały bezczynnie na jej kolanach. Nie zwróciła także

najmniejszej uwagi na Timothy’ego, który zwinął się wygodnie przy jej nogach i mruczał

przymilnie.

Oparła głowę na dłoniach i zadumana spoglądała przez okno na odległą przystań.

Trzeba z nim pomówić — postanowiła. — Choć to dla mnie bardzo niemiła sytuacja. Nie

znoszę wtrącać się w cudze sprawy. Moja matka też tak uważała. Twierdziła, że w

dziewięćdziesięciu dziewięciu przypadkach na sto, ma to przykre konsekwencje. Lecz muszę

spełnić ten przykry obowiązek. Ze względu na dawną przyjaźń z Margaret powinnam czuwać

nad jej córką, najlepiej jak potrafię. Kiedy zauważę, że pan Marshall wybiera się znowu do

Kilmeny, powiem mu swoje zdanie na ten temat.

Słyszała dochodzące z pokoiku na górze pośpieszne kroki i wesołe pogwizdywanie Erica.

Po chwili zaczął schodzić po schodach, a głowę zaprzątały mu wyłącznie myśli o sadzie i

czekającej tam na niego dziewczynie. Zbliżał się właśnie do wąskich drzwi wejściowych, gdy

zatrzymało go wołanie pani Williamson.

— Panie Ericu, czy mogę prosić na chwilę… Eric wszedł do kuchni.

Pani Williamson spojrzała na niego z niemą prośbą i zwiędłe policzki kobiety pokrył

rumieniec zażenowania, gdy odezwała się drżącym głosem:

— Panie Ericu, mam do pana sprawę. Niech pan nie sądzi, że ze zwykłej ciekawości

wścibiam nos w nie swoje sprawy. Ale chcę zadać panu pytanie i nie robię tego bez ważnego

powodu. Naprawdę! Uważam to za swój obowiązek. Długo się zastanawiałam i doszłam do

wniosku, że powinnam z panem pomówić. Czy może wybiera się pan do sadu Connorsów,

aby spotkać Kilmeny?

Rumieniec gniewu przemknął po twarzy Erica. Pohamował jednak gniew wywołany

słowami pani Williamson. Zaskoczył go szczególnie ton jej wypowiedzi.

— Tak — odparł zimno. — I cóż z tego?

— Źle pan robi — oznajmiła pani Williamson bardzo stanowczo. — Muszę powiedzieć, że

nie uważam tego za słuszne. Od dawna domyślałam się, że chodzi pan tam codziennie, ale

51

nikomu o tym nie wspominałam, Nikomu, nawet mężowi. Proszę mi jedno wyznać, czy wuj i

ciotka Kilmeny wiedzą o waszych spotkaniach w sadzie?

— Cóż — zaczął zmieszany Eric. — Ja… ja nie wiem, doprawdy. Ależ, pani Williamson!

Chyba nie podejrzewa mnie pani o jakieś nieuczciwe zamiary wobec Kilmeny Gordon? W

żadnym razie nie chcę jej skrzywdzić.

— Ach, mój Boże! Nigdy bym o panu w ten sposób nie pomyślała. Nie mógłby pan

rozmyślnie wyrządzić krzywdy jej czy jakiejkolwiek innej kobiecie. A jednak w sposób nie

zamierzony stanie się pan sprawcą jej nieszczęścia. Proszę się tylko zastanowić. Jestem

przekonana, że nie brał pan pewnej sprawy pod uwagę. Kilmeny nie zna świata ani mężczyzn

i gotowa jeszcze za dużo myśleć o panu. Nie przysporzy jej to radości. Przecież nie ożeni się

pan z dziewczyną, która jest niema. W tej sytuacji lepiej nie widywać się z nią tak często i to

na osobności. Niech pan da sobie spokój i nie chodzi więcej do sadu Connorsów!

Eric Marshall bez słowa minął kobietę i wrócił na górę do swego pokoju. ,

Pani Williamson z westchnieniem wzięła do ręki druty.

— Cóż, Timothy, na szczęście mam to już za sobą — rzekła. — Sądzę, że wystarczy mu

to, co usłyszał. Nauczyciel jest szlachetnym człowiekiem, tylko trochę nierozważnym. Jestem

pewna, że teraz, kiedy otworzyłam mu oczy, podejmie słuszną decyzję i zachowa się jak

należy. Nie dopuszczę, by córka Margaret stała się przez niego nieszczęśliwa.

W kuchennych drzwiach pojawił się Robert i przysiadł na j progu, by w spokoju wypalić

swą wieczorną fajkę. Dym sączył się leniwie, a staruszek skrupulatnie przekazywał żonie

wiejskie nowinki o starszym Tracy, adoratorze Mary Alice Martin, nagrodzie za jaja

wyznaczonej przez Jake Crosby, o ilości siana zebranego z łąki na wzgórzu, cielęciu starej

Molly, z którym były kłopoty i o wyjątkowych zaletach niosek rasy Plymouth Rock i Brahma.

Pani Williamson nieobecna duchem, wtrącała od czasu do czasu jakieś słowo na chybił

trafił.

— Nie wiesz, co stało się naszemu nauczycielowi, matko — zapytał w pewnej chwili

Robert. — Aż tu słychać, jak chodzi tam i z powrotem po swoim pokoju niczym więzień.

Chyba nie zamknęłaś go przez pomyłkę?

— Przypuszczam, że zamartwia się z powodu zachowania Setha Tracy’ego w szkole. —

Pani Williamson rzuciła tę uwagę, bo za wszelką cenę nie chciała dopuścić, aby mąż domyślił

się prawdy o Ericu i Kilmeny Gordon.

— To głupstwo. Niepotrzebnie tak się tym przejmuje. Seth uspokoi się, gdy tylko

zrozumie, że nie wygra z nauczycielem. A trzeba przyznać, że pan Marshall jest doskonałym

nauczycielem. Nawet lepszym od pana Westa. A to już coś znaczy! Rada szkolna chce mu

52

zaproponować przedłużenie umowy na drugie półrocze. Poproszą go o podjęcie decyzji jutro,

na dorocznym zebraniu. Zamierzają nawet podnieść mu wynagrodzenie.

W tym czasie, przebywającego samotnie na poddaszu Erica Marshalla, przytłaczały

uczucia, jakich nie zaznał w całym dotychczasowym życiu. Zacisnąwszy usta i dłonie, miotał

się no pokoju ogarnięty niewypowiedzianym wzruszeniem. Wreszcie padł na krzesło przy

oknie, wyczerpany i oszołomiony naporem uczuć.

Słowa pani Williamson uświadomiły mu jasno, że dotąd trwał w złudzeniach. Zdał sobie

nagle sprawę, że kocha Kilmeny Gordon taką miłością, która pojawia się raz i nigdy nie

przemija. Zdumiał się, jak mógł tego dotąd nie zauważyć. Pojął, że stała mu się bliska od

pierwszego wejrzenia, gdy spotkali się w starym sadzie w niezapomniany majowy wieczór.

Stanął przed koniecznością wyboru: albo przestanie bywać w sadzie, albo musi tam pójść

jak oficjalny konkurent i poprosić Kilmeny o rękę. Odziedziczył wiele cech po roztropnych

przodkach. Jak oni, miał trzeźwy, racjonalny umysł, a światowe życie nauczyło go

przezorności. Nie przyszło mu łatwo podjąć decyzję i nie poddał się tak prędko nakazom

miłości.

Całą noc toczył wewnętrzną walkę z nieznanym sobie dotąd uczuciem. Były chwile, że

zagłuszało „zdrowy rozsądek”, którym Dawid polecił mu kierować się przy wyborze żony.

Zastanawiał się, w jakim stopniu małżeństwo z Kilmeny zostanie uznane za „nierozważny”

postępek. Z kolei coraz bardziej narastało w nim i opanowywało go coś niezwykle silnego,

ważniejszego niż mądrość czy rozwaga.

Kilmeny, piękna, niema Kilmeny — uzmysłowił sobie niespodziewanie — była dla niego

tą „jedyną dziewczyną”. Nic ich nie może rozłączyć. Nieznośna była nawet myśl, że mógłby

jej więcej nie zobaczyć. Rozbawiło go, że w ogóle dopuszczał podobną sytuację.

— Jeżeli tylko zdobędę miłość Kilmeny, poproszę, aby została moją żoną — postanowił,

spoglądając przez okno na ciemne wzgórze od południowo — zachodniej strony,

przesłaniające stary sad.

Na aksamitnym niebie płonęły jeszcze gwiazdy, lecz wody zatoki srebrzył już pojawiający

się na wschodzie rąbek brzasku.

— Kalectwo czyni mi ją tylko droższą. Wydaje się niepojęte, że przed miesiącem nie

znałem jeszcze wcale Kilmeny. Stała się częścią mojego życia. Ciekawe, czy oczekiwała

mnie tego wieczora? Może była smutna, kiedy nie przyszedłem? Czy uda mi się zdobyć jej

miłość? Sądzę, że teraz, jeśli nawet żywi w głębi serca jakieś uczucie dla mnie, to nie zdaje

sobie z tego sprawy. Jakież to wdzięczne zadanie nauczyć ją, czym jest miłość i naprawdę,

trudno o bardziej słodką i niewinną uczennicę.

53

Następnego dnia po południu odbyło się doroczne zebranie szkolne i członkowie Rady

zapytali Erica, czy pozostanie nauczycielem w Lindsay do końca roku.

Bez najmniejszego wahania przyjął propozycję. Wieczorem wstąpił do kuchni. Pani

Williamson zmywała naczynia.

— Idę właśnie do sadu Connorsów, pani Williamson. Zamierzam spotkać się z Kilmeny.

— Cóż, proszę pana, nie powiem nic poza tym, co już pan usłyszał. Sądzą, że żadne słowa

nic tu nie pomogą. Jednak wie pan dobrze, jakie mam w tej sprawie zdanie.

— Pragnę ożenić się z Kilmeny, jeśli tylko pozyskam jej wzajemność.

Na twarzy poczciwej kobiety ukazał się wyraz nieopisanego zdumienia. Utkwiła badawczy

wzrok w spokojnych, szarych oczach Erica i na widok stanowczo zaciśniętych ust

młodzieńca, pokiwała głową.

— Uważa pan tę decyzję za rozsądną? Podobno Kilmeny jest ładną dziewczyną. Słyszałam

o tym od handlarza skupującego jajka. Nie wątpię, że jest również miła i dobra. Ale na żonę

dla pana nie nadaje się — to biedactwo przecież nie mówi.

— To nie ma najmniejszego znaczenia.

— Co na to powiedzą ludzie?

— Nie obchodzi mnie. Liczę się tylko ze zdaniem ojca. Kiedy zobaczy Kilmeny, wszystko

zrozumie. Ona jest dla mnie całym światem, pani Williamson.

— W takim razie, nie ma co o tym dłużej mówić, dopóki ma pan takie zdanie — odparła

pani Williamson. — Wszelako, ja żywiłabym pewne obawy. Ale młodzi ludzie nigdy nie

myślą o przyszłości.

— Obawiam się jedynie tego, że mnie nie pokocha — powiedział Eric poważnie.

Pani Williamson obrzuciła pięknego, barczystego młodzieńca uważnym spojrzeniem.

— Wątpię, by znalazło się wiele kobiet, które powiedziałyby panu „nie”. Życzę panu

powodzenia w zamiarach, ale wciąż nie mogę uwolnić się od myśli, że nie postępuje pan

rozważnie. Przypuszczam, że Thomas i Janet nie sprawią panu przykrości. Trudno

przewidzieć, jak zachowają się, bo tak bardzo różnią się od innych ludzi. Proszę przede

wszystkim usłuchać mojej rady i nie spotykać się z Kilmeny bez ich wiedzy. Niech pan zaraz

do nich pójdzie!

— Naturalnie, postąpię zgodnie z pani radą — rzekł bardzo przejęty Eric. — Powinienem

zrobić to wcześniej, ale po prostu nie pomyślałem… A może oni już wiedzą? Pewnie

Kilmeny im powiedziała.

Pani Williamson potrząsnęła przecząco głową.

54

— Nie, proszę pana, nie zrobiła tego. Gdyby wiedzieli o waszych spotkaniach, nie

pozwoliliby jej z pewnością przychodzić do sadu. Nigdy. Zbyt dobrze ich znam, abym mogła

w to wątpić choć przez chwilę.

Lepiej, by pan jak najprędzej poszedł do Gordonów i powiedział im szczerze to co mnie.

To najlepsze wyjście. I proszę uważać na Neila. Gotów brzydko się zachować wobec Pana.

Jest do wszystkiego zdolny! Mam takie wewnętrzne przekonanie. Poza tym nie ufam

cudzoziemcom. On jest takim samym cudzoziemcem jak jego rodzice, chociaż wychowano

go w podobny sposób co nasze dzieci. Zawsze wyczuwam w nim obcość, nawet wtedy gdy

widzę go śpiewającego w kościele.

— Nie dbam o Neila — odparł Eric lekceważąco. — Cóż w tym dziwnego, że kocha

Kilmeny. Każdy musi ją kochać.

— Tylu przed panem już to mówiło. Nie ma młodego człowieka, który będąc zakochany,

nie powiedziałby tego samego o swojej wybrance — zauważyła z westchnieniem pani

Williamson.

Po wyjściu Erica patrzyła długo w ślad za nim, dopóki nie zniknął jej z oczu.

— Oby wszystko dobrze się skończyło — rozmyślała. — Mam nadzieję, że nie popełnia

wielkiego błędu, ale czuję dziwny lęk. Jaka piękna musi być Kilmeny, skoro go tak

oczarowała. No cóż, zamartwianie się nic tu nie pomoże. Jednak lepiej byłoby, gdyby pan

Marshall nigdy nie zaszedł do sadu Connorsów i nie spotkał Kilmeny.

55

Z

ALOTY

Kilmeny była już w sadzie, kiedy dotarł tam Eric, który zatrzymał się na chwilę w cieniu

jodłowego lasu, by pomarzyć o jej piękności.

Sad przepełniał aromat kminku, a ona stała w samym środku morza tego delikatnego,

koronkowego kwiecia, falującego na wietrze wokół jej smukłej postaci. Włożyła prostą,

perkalową sukienkę o błękitnej barwie, w której widział ją po raz pierwszy. Żadne jedwabie

nie byłyby strojniejsze i bardziej pasujące do jej urody. Uwiła sobie wianuszek z na poły

rozwiniętych białych róż i włożyła go na głowę. Kwiecie wyglądało wspaniale na jej

ciemnych włosach, ale przyćmiewała je uroda delikatnych rysów dziewczęcia.

Kiedy Eric przechodził przez wyrwę w płocie, wybiegła mu na spotkanie roześmiana, z

szeroko rozpostartymi ramionami. Ujął jej dłonie i patrzył w oczy z taką mocą, że po raz

pierwszy zadrżała. Spuściła oczy, a gorący rumieniec oblał szyję i blade policzki. Serce jej

biło jak szalone. Rumieniec ten stanowił dla Erica zapowiedź miłości.

— Czy cieszy się pani na mój widok, Kilmeny? — zapytał ją niskim, wymownym tonem.

Skinęła i napisała z nieco zakłopotanym spojrzeniem.

— Tak. Dlaczego pan pyta? Pan przecież wie, że ja zawsze cieszę się widząc pana. Już

martwiłam się, kiedy pan nie przyszedł. Nie było pana ostatniego wieczoru i zrobiło mi się

bardzo przykro. Nic w sadzie nie wydawało się miłe, ani tak drogie jak poprzednio. Nie

mogłam nawet grać. Próbowałam, ale moje skrzypce tylko płakały. Czekałam, aż nastała

zupełna ciemność i dopiero wówczas poszłam do domu.

— Przepraszam panią, Kilmeny, za rozczarowanie. Nie mogłem wczoraj tu być. Za kilka

dni powiem pani dlaczego. Pozostałem w domu, przygotowując nową lekcję. Przykro mi, że

pani mnie nie zastała, a jednocześnie się cieszę. Czy pani rozumie, że człowiek może

doznawać przykrości i cieszyć się zarazem z tego samego powodu?

Pokiwała poważnie głową i odzyskała swój zwykły, słodki wyraz opanowania.

— Tak, nie tak od razu, ale jednak pojęłam. Czy pan uczył się nowej lekcji?

— Tak, bardzo gruntownie. To była cudowna lekcja, kiedy ją wreszcie zrozumiałem.

Muszę panią spróbować nauczyć jej któregoś dnia. Podejdźmy do starej ławki, Kilmeny.

Chciałbym z panią porozmawiać, ale czy przedtem mogłaby pani dać mi różę?

56

Podbiegła do krzewu różanego. Po dokładnych i długich rozważaniach wybrała jedną, na

pół rozwiniętą i przyniosła mu biały pąk z delikatnym odcieniem różowości, wokół złotego

serca.

— Dziękuję pani. Jest niezwykle piękna, tak piękna jak pewna kobieta, tak sądzę —

powiedział.

Wyraz smutku powrócił na jej twarz po tych słowach i szła z opuszczoną głową przez sad

do starej ławki.

— Kilmeny — powiedział poważnie. — Chcę powiedzieć pani coś o sobie. Chciałbym też

prosić panią, o zaprowadzenie mnie do domu, pragnę poznać pani wuja i ciotkę.

Podniosła głowę i wpiła w niego oczy z niedowierzaniem, tak jakby zapytał ją o coś

zupełnie niedorzecznego. Wreszcie nastąpiła zmiana w wyrazie jej poważnej twarzy,

świadcząca, że zrozumiała, czego od niej żądał i przerażenie zapłonęło w błękitnych oczach.

Potrząsnęła gwałtownie głową i wyglądało to, jakby chciała przemówić z niepohamowaną

pasją. Zaraz potem złapała swój rysik i napisała gorączkowo i w pośpiechu.

— Nie mogę tego zrobić. Proszę mnie nie pytać, dlaczego. Pan tego nie zrozumie. Oni

rozgniewaliby się na mnie bardzo. Nie życzą sobie widzieć nikogo obcego w ich domu. I

mogliby nigdy już nie pozwolić mi na przyjście tutaj. Och, czy pan tego nie rozumie?

Poczuł współczucie dla bólu i zakłopotania wyzierającego z jej oczu, ale ujął smukłe ręce i

odparł stanowczo.

— Och, Kilmeny, nic z tego nie pojmuję. Nie jest wskazane, byśmy nadal spotykali się

tutaj bez wiedzy i zgody pani krewnych. Lepiej powiedzmy im o tym. Pani teraz tego nie

rozumie, ale proszę mi uwierzyć, tak będzie rozsądniej.

Spoglądała z niemym pytaniem i żalem w pięknych oczach. Trudno stwierdzić, czy dotarło

do niej cokolwiek ze słów Erica, ale mówił tak przekonująco, że odwróciła twarz bardzo

bladą i wyrażającą rezygnację, która zastąpiła wyraz smutku. Odsunęła jego ręce i powoli

napisała.

— Jeżeli pan mówi, że coś jest złe, muszę w to uwierzyć. Nie przypuszczałam, że rzeczy

przyjemne mogą być złe. Ale jeżeli to samo w sobie jest niedobre, to nie możemy się nadal

spotykać. Mama mówiła mi, że nigdy nie wolno mi zrobić nic złego. Aleja wciąż nie mogę

zrozumieć, dlaczego to było złe.

— To nie jest złe dla pani, Kilmeny. Lecz to jest trochę niedobre dla mnie, ponieważ ja

wiedziałem lepiej — lub może raczej powinienem wiedzieć lepiej. Nie pomyślałem po prostu,

jak to powiedziałoby dziecko. Któregoś dnia pani wszystko zrozumie. Teraz jednak proszę

mnie zabrać do swojego wuja i ciotki, bo chciałbym z nimi pomówić. Mogę pani zaręczyć, że

57

to będzie bardzo dobre dla nas i nic już nie przeszkodzi naszym spotkaniom, tu czy gdzie

indziej.

Znowu zaprzeczyła ruchem głowy.

— Nie — napisała. Wuj Thomas i ciotka Janet powiedzą panu, żeby pan odszedł i nigdy

się nie pokazywał. I oni już nie pozwolą mi więcej przychodzić tutaj. Skoro spotkania z

panem nie są dobrą rzeczą, to nie będę przychodziła, ale nie mogę przestać o nich myśleć. Nie

powiedziałam im o panu tylko dlatego, iż wiedziałam, że oni zakażą nam spotykać się i jest

mi bardzo przykro, że koniec końcem to jest złe.

— Pani musi zabrać mnie do nich — powiedział zdecydowanie. — Jestem absolutnie

przekonany, że sprawy potoczą się korzystnie dla nas, kiedy usłyszą, co mam im do

powiedzenia. Nieszczęśliwa, pisała beznadziejnie zawiedziona. — Muszę to zrobić, ponieważ

pan się przy tym upiera, ale jestem przekonana, że to nie będzie dobre. Nie mogę zaprowadzić

pana dzisiaj, ponieważ ich nie ma w domu. Pojechali do sklepu w Radnor. Zaprowadzę pana

jutro wieczorem. Wiem także, że już nigdy więcej się nie spotkamy.

Dwie wielkie łzy spłynęły z przejrzystych niebieskich oczu i upadły na tabliczkę, a wargi

zadrżały niczym u skrzywdzonego dziecka. Eric impulsywnie objął ją i przytulił tak, że głowa

Kilmeny oparła się na jego ramieniu. Płakała, cicho, żałośnie, a on przycisnął wzruszony usta

do jedwabistych, czarnych włosów przystrojonych wianuszkiem z różanych pączków. Nie

zauważył dwóch płonących oczu, patrzących na niego sponad starego płotu, w których kryła

się nienawiść i szalone uczucia. Neil Gordon przykucnął, podglądając ich z zaciśniętymi

pięściami i niewypowiedzianym ciężarem w piersiach.

— Kilmeny, kochanie, nie płacz — powiedział Eric łagodnie. — Musimy się spotkać.

Obiecuję to pani, cokolwiek się wydarzy. Nie sądzę, aby pani wuj i ciotka byli tak

nierozsądni, jak pani uważa. Lecz gdyby takimi się okazali, nic nie jest w stanie przeszkodzić

mi w spotykaniu pani.

Kilmeny podniosła głowę i wytarła łzy z oczu.

— Pan nie wie, co oni potrafią. — pisała. — Mogą zamknąć mnie w pokoju. Tak robili

zawsze, kiedy chcieli mnie ukarać, gdy byłam małą dziewczynką. I zrobili to raz jeszcze,

nawet nie tak dawno temu, kiedy byłam już dużą dziewczyną.

— Jeżeli to uczynią, znajdę sposób by panią wydostać — rzekł Eric uśmiechając się.

Zmusiła się do uśmiechu, lecz była to raczej smętna imitacja. Więcej już nie płakała, ale

radość i pogodny humor całkiem ją opuściły. Eric rozmawiał wesoło, gdy ona tylko siedziała

melancholijnie, nieobecna duchem, z trudem zmuszając się do słuchania go. Kiedy zapytał,

czy zagra, potrząsnęła głową.

58

— Nie mogę dzisiaj myśleć o muzyce — napisała. — Muszę pójść do domu, bo rozbolała

mnie głowa i czuję się bardzo nieswojo.

— Bardzo dobrze, Kilmeny. Teraz, proszę się nie dręczyć, mała dziewczynko. Wszystko

będzie dobrze.

Oczywiście, nie podzielała jego ufności. Śliczna główka znowu opadła, kiedy spacerowali

alejkami sadu. Przy wejściu do szpaleru wiśniowego przystanęła, popatrzyła na niego z

wyrzutem, a jej oczy znów się napełniły łzami. Wyglądała tak, jakby żegnała się z nim bez

słów. Pod wpływem nagłej czułości, nad którą nie potrafił zapanować, Eric objął ją i ucałował

czerwone, drżące usta. Cofnęła się nieco z lekkim okrzykiem. Płomienne rumieńce ponownie

zagościły na jej twarzy, a w następnej chwili rzuciła się do ucieczki i zniknęła na pogrążonej

w mroku dróżce.

Słodycz tego niezamierzonego pocałunku, pozostała Ericowi na wargach w powrotnej

drodze do domu i na poły go odurzyła. Wiedział, że uczynił z Kilmeny kobietę. Zrozumiał, że

nigdy więcej jej oczy nie spotkają jego spojrzenia z taką niezmąconą szczerością. Kiedy przy

następnym spotkaniu popatrzy w nie, zobaczy w nich świadomość tego pocałunku. Tego

wieczoru, Kilmeny, poza Ericem, zostawiła w sadzie swoje dzieciństwo.

59

W

OKOWACH MIŁOŚCI

Kiedy Eric wybrał się następnego wieczoru do sadu, przyznawał w duchu, że jest nieco

zdenerwowany. Nie wiedział, jak Gordonowie zechcą go przyjąć i z pewnością opinie, które

słyszał o nich, nie zachęcały do złożenia wizyty. Kiedy opowiedział pani Williamson, dokąd

się wybiera, wydał się jej kimś nad wyraz upartym, zaglądającym bez wyraźnej potrzeby do

samej jaskini lwa.

— Mam nadzieję, że nie okażą się zbyt grubiańscy wobec pana — i to było najlepsze, co

mogła mu powiedzieć.

Spodziewał się, że Kilmeny będzie w sadzie przed nim. Spóźnił się z powodu rozmowy z

jednym z opiekunów szkoły, lecz jej nigdzie nie było widać. Przemierzył dziki sadek

wiśniowy, ale w jego gąszczu nagle zatrzymał się skonsternowany.

Neil Gordon wyszedł zza drzew i szedł mu naprzeciwko z pałającymi oczyma i ustami

wykrzywionymi w tak wielkiej złości, że nie mógł początkowo odezwać się.

Wstrząśnięty Eric instynktownie zrozumiał, że nadeszła pora, by stawić mu czoła. Neil

wykrył, że on i Kilmeny spotykają się w sadzie i z pewnością opowiedział o wszystkim Janet

i Thomasowi Gordonom. Zrozumiał, jak bardzo było to niefortunne, że nie zdążył, jak

zamierzał, sam im o tym opowiedzieć. To prawdopodobnie jeszcze bardziej uprzedzi

opiekunów Kilmeny do niego. W tym momencie Neil obrzucił go potokiem gwałtownych

słów.

— A jednak pan przyszedł jeszcze raz na spotkanie. Ale jej tutaj nie ma, a pan jej już nigdy

nie zobaczy! Nienawidzę pana — nienawidzę pana — nienawidzę!

Jego głos przeszedł w ostry, przenikliwy krzyk. Rozwścieczony, zrobił krok ku Ericowi,

jak gdyby chciał go zaatakować. Eric spojrzał mu w oczy zdecydowanie, ze śmiałym

wyzwaniem, a dzika pasja chłopaka rozpłynęła się niczym piana na mieliźnie.

— A więc będziesz robił przykrości Kilmeny, tak, Neil? — zapytał pogardliwie. —

Przypuszczam, że zagrałeś rolę szpiega. I sądzę również, że powiedziałeś wujowi i ciotce o

naszych spotkaniach. W ten sposób nie przysporzyłeś mi kłopotów, bo i tak miałem zamiar

wszystko im wyznać. Szedłem właśnie do nich w tym celu. Nie wiem tylko, co tobą

powodowało? Dlaczego to zrobiłeś? Czyżbyś był o mnie zazdrosny? A może chciałeś

dokuczyć Kilmeny?

60

Jego wzgarda odstraszyła Neila skuteczniej, niż dokonałby tego najgwałtowniejszy

wybuch gniewu.

— Nic panu do tego, dlaczegp to zrobiłem — wymruczał ponuro. — To co robię, to nie

pana interes. I nie ma pan co się tutaj zakradać. Kilmeny nigdy się z panem nie spotka.

— Ona spotka się ze mną w swoim własnym domu — rzekł Eric surowo. — Neil, swoim

zachowaniem okazałeś, że jesteś bardzo nierozsądnym i niesfornym chłopcem. Właśnie

wybieram się do wuja i ciotki Kilmeny, aby im wszystko wyjaśnić.

Neil skoczył z powrotem na ścieżkę.

— Nie — nie — niech pan nie idzie! — błagał dziko. — Och, sir, och, panie Marshall,

proszę stąd odejść! Nic złego nie zrobiłem. Kocham Kilmeny. Całe życie ją kochałem.

Ofiarowałem jej siebie. Nie mogę pozwolić na to, by pan przyszedł tutaj i tak po prostu mi ją

ukradł. Jeżeli pan to zrobi — zabiję pana! Chciałem zabić pana minionego wieczoru, kiedy

zobaczyłem, że pan ją pocałował. Tak, widziałem was. Wyczekiwałem, szpiegowałem —

jeżeli pan tak woli to nazwać. Nie mogłem opanować zgryzoty, kiedy pan się z nią spotykał.

Poszedłem za Kilmeny, coś podejrzewałem. Ona była tak odmieniona, taka inna. Nie chciała

kwiatów, które dla niej zrywałem. Wydawało się, że zapomniała o mnie. Wiedziałem, że coś

się stało. A to był pan, przeklęty! Jeszcze pan tego gorzko pożałuje.

Ponownie wpadł w furię niczym włoski wieśniak natrafiający na przeszkodę w

urzeczywistnieniu serdecznych pragnień. To w końcu doprowadziło go do utraty panowania

nad sobą. Eric, pośród tych wszystkich jego ataków wściekłości i rozpaczy, poczuł pewne

współczucie. Neil Gordon był tylko chłopcem i miał to nieszczęście, że znalazł w nim rywala.

— Neil, posłuchaj — rzekł spokojnie. — Mówiłeś cały czas bardzo nierozsądnie. Nie do

ciebie należy decyzja, kto będzie, lub kto nie będzie przyjacielem Kilmeny. A teraz musisz

już uspokoić się i pójść do domu jak przyzwoity człowiek. W ogóle nie obawiam się twoich

gróźb, lecz chciałbym wiedzieć, co mam zrobić z tobą, jeżeli będziesz uparcie wtrącał się do

moich spraw, bądź prześladował Kilmeny. Nie jestem takim rodzajem człowieka, który się z

tym pogodzi, mój chłopcze. Opanowanie i jakaś moc w jego tonie oraz spojrzeniu, zmroziły

Neila. Wreszczie, ponury odwrócił się, mrucząc coś do siebie, po czym zniknął pośród

wieczornego mroku w jodłowej gęstwinie.

Eric nie odczuwał nawet najmniejszego wzburzenia tym całym nieprzyjemnym i

nieoczekiwanym wydarzeniem; zachowując zimną krew ruszył dróżką, która wiła się pośród

lasów, zmierzając do siedziby Gordonów. Serce biło mu mocno, gdy myślał o Kilmeny. Czy

mogła cierpieć?

61

Niewątpliwie Neil miał bardzo przesadne i wypaczone wyobrażenie o tym, co zobaczył,

ale prawdopodobnie te spostrzeżenia spowodowały surowe uwagi krewnych wobec tego

biednego dziecka. Pragnąc usunąć ciążące podejrzenia możliwie jak najszybciej, śpieszył się,

prawie zapominając o swoim spotkaniu z Neilem. Groźby tego ostatniego nie sprawiły mu

wcale zmartwienia. Myślał, że wybuch gniewu zazdrosnego chłopca był przesadzony i w

konsekwencji niegroźny. Co natomiast zrobi, jeżeli Kilmeny znalazła się w kłopotach,

spowodowanych jego własną nieostrożnością?

W końcu znalazł się przed domem Gordonów. Był to stary budynek z ostrymi szczytami i

mansardowymi okienkami, które poszarzały przez lata na wietrze i słońcu. Wyblakłe, zielone

okiennice wisiały przy oknach na parterze. Za domem rósł szary i gęsty las świerkowy. Mały

podjazd przed frontem porastał wypielęgnowany trawnik. Nie rósł na nim ani jeden kwiatek.

Przy niskich drzwiach wejściowych wybujał krzew wczesnej, pnącej róży, rozpłomienionej

jaskrawoczerwonym kwieciem, ostro kontrastującym z dominującą wokół szarzyzną

otoczenia. Wyglądało to trochę jak grymas starego domu, który usiłował zburzyć radość

swoich mieszkańców.

Eric zastukał we drzwi przypuszczając, że być może Kilmeny wyjdzie mu naprzeciwko.

Lecz chwilę później drzwi otworzyła starsza kobieta o ostrych, wyrazistych rysach szczupłej

twarzy, ciemno ubrana po czubek głowy. Spod czepka przekornie wystawało kilka

kosmyków, niezwykle gęstych, choć już posiwiałych włosów. Długa, wyblakła twarz poorana

bruzdami, nosiła pewne ślady dawno minionej, nieco surowej urody, której lata ani

zmarszczki całkowicie nie zniszczyły. Głęboko osadzone jasnoszare oczy umiały patrzeć

życzliwie, chociaż w tej chwili obserwowały Erica z nieukrywaną wrogością. Szorstkość, a

nawet kanciastość postaci kobiety podkreślała skromna suknia o prostym kroju. Być może

wpływała również na ten wygląd powaga zachowania, z jaką Eric rzadko dotąd się spotykał.

W każdym wypadku wolał jej zimne powitanie niż wulgarne gadulstwo.

Zdjął kapelusz.

— Czy mam zaszczyt rozmawiać z panną Gordon — zapytał.

— Jestem Janet Gordon — odparła sztywno kobieta.

— Pragnąłbym porozmawiać z panią i jej bratem.

— Proszę wejść.

Odsunęła się na bok i dała mu znak, aby wszedł przez niskie brązowe drzwi z prawej

strony hallu.

— Proszę wejść i spocząć. Zawołam Thomasa — powiedziała lodowato i wyszła z hallu na

podwórko.

62

Eric przeszedł przez salonik i usiadł, jak mu polecono. Znalazł się w najbardziej

staroświeckim pokoju, jaki kiedykolwiek w życiu widział. Solidnie wykonane przed laty

drewniane krzesła i stoły pociemniały i nabrały połysku przez długie używanie. Ostro też

kontrastowały z miękkim, wypchanym końskim włosiem „zestawem wypoczynkowym”,

zdobiącym pokój Williamsonów. Malowaną podłogę pokrywały kilimy ręcznej roboty. Na

środkowym stole znajdowała się lampa, Biblia oraz kilka książek teologicznych, równych

wiekiem ostrokątnym szczebelkom mebli. Ściany do połowy pokrywała drewniana boazeria,

nad nią natomiast widniała ciemna tapeta w geometryczny wzór, na której powieszono

wyblakłe ryciny, nade wszystko o treści religijnej, albo przedstawiające osoby o wyglądzie

duchownych, w perukach i togach.

Nieco wyżej, na nagiej ścianie ponad czarnym obramowaniem kominka, w różowym

blasku promieni słońca przenikających przez okno, wisiał obraz, jedyny, który wśród wielu

innych przykuł całkowicie uwagę Erica. Było to „pastelowe” powiększenie fotografii młodej

dziewczyny i mimo dość prostego wykonania, stanowiło centralny punkt owego saloniku.

Eric od razu domyślił się, że musi to być zdjęcie Margaret Gordon, która chociaż właściwie

niepodobna na nim do delikatnej Kilmeny, miała pełną życia subtelną twarz oraz pewne

podobieństwo w zarysie brwi i podbródka.

Kobieta na zdjęciu była bardzo przystojna; sugestywne, aksamitne ciemne oczy

podkreślono barwną kredką. Jednak raczej wyraz twarzy niż jej piękno zachwycił Erica.

Nigdy jeszcze nie widział oblicza świadczącego bardziej o stanowczości i sile woli. Margaret

Gordon umarła i została pochowana; jej portret był tanią amatorską produkcją, bez wartości

artystycznej, w niemożliwej wprost do opisania pozłacanej i pluszowej ramie, ale nawet teraz

jej energia i wewnętrzna moc biła z twarzy i panowała nad otoczeniem. Cóż to za potężna

osobowość musiała być kiedyś!

Eric uprzytomnił sobie, że ta kobieta mogła zrobić wszystko, czego sobie zażyczyła, ze

stoickim spokojem i nieubłaganą konsekwencją. Mogła pragnąć czegokolwiek lub

kogokolwiek. Modelować ludzi na swój sposób, narzucać im swoją wolę, na przekór

wyzwaniom oraz wszelkim próbom oporu z ich strony. Zrozumiał wiele spraw dotyczących

wychowania i temperamentu Kilmeny.

— Jeśli by ta kobieta powiedziała mi, że jestem brzydki, z pewnością bym jej uwierzył —

pomyślał. — Ach, nawet gdybym widział, że lustro jej zaprzecza. Nigdy nie marzyłbym o

zaprzeczeniu bądź kwestionowaniu czegokolwiek, co ona powie. Dziwna potęga tchnie z jej

twarzy i wyziera tajemniczo spod maski młodzieńczego piękna. Duma i nieustępliwość były

63

zapewne jej szczególną cechą. Kilmeny nie we wszystkim podobna jest do swojej matki,

jedynie bardzo pobieżnie z rysów.

Jego rozważania zostały przerwane poprzez wejście Janet i Thomasa Gordon. Ten ostatni

został w sposób oczywisty odwołany od swojej pracy. Skinął głową nic nie mówiąc i oboje

poważnie usiedli naprzeciw Erica.

— Przyszedłem zobaczyć się z państwem, aby porozmawiać o waszej siostrzenicy, panie

Gordon — powiedział bez wstępów. Nagle zdał sobie sprawę, że owijanie w bawełnę, będzie

zupełnie nie na miejscu wobec tej surowej pary. — Spotkałem Neila Gordona w sadzie

Connorsów i tam dowiedziałem się, że opowiedział wam o moich spotkaniach z Kilmeny.

Przerwał. Thomas Gordon ponownie skinął; nic jednak przy tym nie powiedział. Eric czuł,

że policzki oblewa mu rumieniec pod tym uporczywym, przenikliwym, przewiercającym go

na wylot spojrzeniem. Janet siedziała cicho — niewzruszona i oczekująca.

— Obawiam się, że nie ma pan najlepszej opinii o mnie po ostatnim wydarzeniu, panie

Gordon — podjął Eric. — Myślę, że na to zasłużyłem. Chciałbym wyjaśnić tę całą sprawę,

jeżeli tylko pan mi na to pozwoli. Przed trzema tygodniami spotkałem przypadkowo w sadzie

pańską siostrzenicę i oczarowała mnie swą grą. Przyszło mi na myśl, że przyjemnie byłoby

posłuchać jeszcze raz tej pięknej muzyki i w końcu nabrałem zwyczaju przychodzenia co

wieczór do starego sadu. Nawet przez moment nie pomyślałem o wyrządzeniu Kilmeny

jakiejkolwiek krzywdy, panie Gordon. Traktowałem ją jak dziewczynkę, prawie dziecko,

które należy chronić przed wszelką przykrością z uwagi na kalectwo. Ale po pewnym czasie

moje zapatrywania uległy zmianie i doszedłem do wniosku, że nie zachowuję się całkiem

honorowo, spotykając się z nią bez waszej wiedzy. Wczoraj wieczorem poprosiłem ją, aby

mnie tutaj przyprowadziła i zapoznała z panem i pana siostrą. Zamierzaliśmy przyjść zaraz,

niestety państwa nie było w domu. W tej sytuacji postanowiliśmy uczynić to dzisiaj.

— Tak, powiedziała nam to samo — rzekł Thomas Gordon powoli mocnym, dźwięcznym

głosem. — Nie uwierzyliśmy jej. Ale pańska opowieść zgadza się z tym, co mówiła i

zaczynam sądzić, że nie byliśmy wobec niej sprawiedliwi. Jednak opowieść Neila miała

wstrętny sens i nastroiła nas bardzo nieżyczliwie względem pana. Nie mamy powodu darzyć

zaufaniem zupełnie obcego człowieka, jak pan. Być może pan naprawdę nie chciał wyrządzić

Kilmeny krzywdy. Chciałbym uwierzyć, że tak właśnie jest. Ale taka sytuacja nie może się

powtórzyć.

— Mam nadzieję, że pan nie pozbawi mnie przyjemności spotykania pańskiej siostrzenicy,

panie Gordon — rzekł Eric z ożywieniem. — Chciałbym prosić, by pozwolił mi pan

odwiedzać ją tutaj. Lecz nie żądam, aby nabrał pan do mnie zaufania i przyjmował jako

64

przyjaciela, bez żadnych rekomendacji. Mogą na mój temat wypowiedzieć się poważne osoby

w Charlottetown i Queenslea. Jeżeli tylko pan sobie zażyczy.

— Nie ma takiej potrzeby — rzekł spokojnie Thomas Gordon. — Wiem więcej na pana

temat, niż się panu wydaje. Znam też dobrze pańskiego ojca, który cieszy się poważaniem i

chętnie się z nim spotkam. Wiem, że jest pan synem bogatego człowieka, któremu spodobało

się zostać wiejskim nauczycielem. Ponieważ sam pan nie zdradzał swego pochodzenia,

postanowiłem uznać pańskie racje i milczałem także. Myślałem, że pan wie, co robi.

Słyszałem, że jest pan uczciwym człowiekiem i sądzę, że skoro zaufałem panu, nie będzie pan

próbował teraz oszukiwać nas i spotykać się z Kilmeny przy udziale jakichś nieznanych nam

osób. Jednak niezależnie od wszystkiego, nie jest pan dla niej odpowiednim towarzystwem,

mój panie. Powiedziałbym raczej, że zupełnie niewłaściwym. Najlepiej więc, jeśli się więcej

nie zobaczycie.

Eric, oburzony do głębi, omal nie zerwał się na równe nogi i chciał zaprotestować, lecz

szybko uprzytomnił sobie, że jedyna nadzieja zdobycia Kilmeny to spowodować, by jej wuj

zmienił zdanie. Znajdował się w lepszej sytuacji, niż się spodziewał; musiał jedynie uważać,

aby nie zniechęcać do siebie Gordonów zbytnią niecierpliwością i brakiem rozwagi.

— Dlaczego pan tak uważa, panie Gordon — zapytał, odzyskując z wysiłkiem panowanie

nad sobą.

— No cóż, szczerość jest moim zdaniem zawsze najlepsza, panie Marshall. Jeżeli pan

będzie chciał częściej tutaj przychodzić i widywać się z Kilmeny, może zacząć myśleć zbyt

wiele o panu. Wolałbym mieć pewność, że jeszcze nic złego się nie stało. Nie mogę dopuścić,

aby pan tu znowu przyszedł i złamał jej serce. Dla pana to tylko rozrywka, a ona przeżyłaby

wasze rozstanie bardzo głęboko. Kilmeny musi być szczęśliwa. Wiem dobrze, czym jest

potępienie mieszkańców wioski i nie ma pan pojęcia, co musiałaby znosić. I tak nas nie

omijają plotki. Rozważywszy więc wszystko dokładnie, najlepsze dla niej wyjście, to

zostawić wszystko tak, jak było. Nie chcemy, aby była nieszczęśliwa.

— Lecz ja kocham waszą siostrzenicę i pragnę ożenić się z nią, jeżeli zdobędę jej miłość

— rzekł Eric zdecydowanie.

Tym ich ostatecznie zaskoczył. Oboje spojrzeli na niego niedowierzająco, jakby nie chcieli

zaufać własnym uszom.

— Ożenić się z nią! Ożenić z Kilmeny! — wykrzyknął Tho — mas Gordon zdumiony. —

Pan nie może tego pragnąć, panie Marshall! To nie do wiary, przecież ona jest niema.

Kilmeny jest niema, rozumie pan?

65

— Nie wpłynie to w najmniejszym stopniu na moją do niej miłość, chociaż głęboko jej

współczuję z tego powodu — odparł Eric. — Chciałbym jedynie powtórzyć, co powiedziałem

już wcześniej, panie Gordon. Pragnę pojąć Kilmeny za żonę.

Stary człowiek pochylił się do przodu i wpatrywał się w podłogę z zakłopotanym wyrazem

twarzy, poruszając swymi krzaczastymi brwiami i nerwowo stukał zrogowaciałymi

opuszkami palców. Łamał sobie głowę nad tym nieoczekiwanym zwrotem w rozmowie i

bardzo poważnie zastanawiał się, co odpowiedzieć.

— A co sądzi o tym pański ojciec, panie Marshall? — zapytał na koniec.

— Często słyszałem, jak ojciec twierdził, że mężczyzna musi sam zadecydować, z kim się

ożeni — odparł Eric z uśmiechem. — Jeżeli chce wypróbować tę opinię, to uważam, że jedno

spojrzenie Kilmeny pozwoli mu przy niej pozostać. No, ale ostatecznie w tej sprawie

decyduje przecież moje zdanie, czyż nie tak, panie Gordon? Mam staranne wykształcenie i

nie boję się pracy. Potrafię zapewnić Kilmeny odpowiedni dom w ciągu kilku lat, jeżeli

będzie to zależało tylko ode mnie. Proszę jedynie o danie mi szansy zdobycia wzajemności

Kilmeny, tylko o to, panie Gordon.

— Nie bardzo mi się to podoba, panie Marshall — rzekł Thomas Gordon potrząsając

głową. — Oczywiście, przypuszczam, że… chcę powiedzieć, że pan… — próbował dodać

„kocha”, ale szkocka powściągliwość uniemożliwiła mu wypowiedzenie owego straszliwego

słowa — pan teraz lubi Kilmeny, ale w tak młodym wieku upodobania są jeszcze zmienne. —

Moje poglądy się nie zmienią — rzucił Eric porywczo. — To nie jest fantazja, panie Gordon.

To miłość, która przychodzi tylko jeden raz w życiu. Być może jestem jeszcze chłopcem, ale

wiem, że Kilmeny jest jedyną kobietą na świecie przeznaczoną dla mnie. Co do tego nie mam

żadnych wątpliwości. Och, nie mówię nierozważnie lub lekkomyślnie. Dobrze przemyślałem

tę sprawę i przyjrzałem się jej dokładnie, uwzględniając wszystkie okoliczności. Cały

problem sprowadza się do jednego: kocham Kilmeny i jak każdy przyzwoity człowiek,

prawdziwie kochający kobietę, chcę mieć szansę zdobycia jej wzajemności.

— No, dobrze! — Thomas Gordon wciągnął głęboko powietrze, co zabrzmiało jak długie

westchnienie. — Być może… tak nagle to na nas spadło… sam nie wiem… to są sprawy,

których nie można tak po prostu rozstrzygnąć. Myślę, że powinniśmy… Janet, kobieto, co

powinniśmy mu powiedzieć?

Janet Gordon dotychczas nie wyrzekła ani słowa. Siedziała sztywno wyprostowana na

jednym ze starych krzeseł pod rzucającym się w oczy portretem Margaret Gordon z sękatymi,

zniszczonymi ciężką pracą rękami, zaciśniętymi mocno na podołku, a jej wzrok utkwiony był

w twarzy Erica. Na początku rozmowy patrzyła wrogo i nieufnie, ale po pewnym czasie rysy

66

jej złagodniały i spojrzenie stało się prawie życzliwe. Teraz, kiedy brat zapytał ją o zdanie,

pochyliła się do przodu i powiedziała z ożywieniem:

— Czy pan wie, że na życiu Kilmeny ciąży pewna plama, panie Ericu?

— Wiem, że jej matka była niewinnie osądzona z powodu bardzo smutnej pomyłki, panno

Gordon. Mam nadzieję, że ten cień nie wywiera wpływu na świadomość Kilmeny. Uważam,

że skoro w tej historii nikt nie wyrządził krzywdy świadomie, to nie ma co obciążać

kogokolwiek odpowiedzialnością. Poza tym, to nie dotyczy Kilmeny i nie zmieni mojego

stosunku do niej.

Twarz Janet Gordon uległa gwałtownej i całkowitej przemianie. Jej surowe usta

złagodniały, a subtelna czułość opromieniła jasne, chłodne dotychczas oczy.

— Zatem, dobrze — powiedziała prawie triumfalnie. — Skoro nie zraża pana jej kalectwo,

nie widzę powodu, by panu odmówić. Nie rozumiem, co prawda, dlaczego pan wybrał

właśnie ją. Być może, pańscy znajomi będą uważali, że nie jest godna pana. Lecz pan wie,

jaka jest. Jest słodka i niewinna i będzie panu wierna całe życie — zakończyła na poły

wyzywająco. Poza tym to wesoła, inteligentna i ładna dziewczyna. Thomas, sądzę, że…

Niech ten młody człowiek spróbuje.

Thomas Gordon wstał, jakby uważał, że odpowiedzialność spadła z jego barków i uznał

rozmowę za skończoną.

— Bardzo dobrze, Janet. To chyba rozsądne rozwiązanie sprawy. I niech Bóg ma ich w

opiece. Do widzenia, panie Marshall. Wkrótce się zobaczymy. Proszę przychodzić, kiedy

tylko pan zechce. Teraz muszę wrócić do pracy. Zostawiłem konie na polu.

— Pójdę na górę i poproszę tutaj Kilmeny — rzekła Janet spokojnie.

Zapaliła lampę na stole i wyszła z pokoju. Po kilku minutach pojawiła się Kilmeny.

Zarumieniony Eric ruszył żywo na jej spotkanie, lecz ona ledwie podała mu rękę z grzeczną

powściągliwością i choć spoglądała mu prosto w twarz, to jednak unikała jego wzroku.

— Jak pani widzi, miałem rację, Kilmeny — powiedział z uśmiechem. — Pani wuj i ciotka

nie kazali mi odejść. Wprost przeciwnie, byli dla mnie bardzo mili i obiecali, że mogę panią

odwiedzać, kiedy tylko zechcę.

Uśmiechnęła się i podeszła do stołu, aby napisać na tabliczce.

— Ale wczoraj bardzo się na mnie gniewali i mówili okropne rzeczy. Byłam przestraszona

i nieszczęśliwa. Wyglądali tak, jakbym zrobiła coś bardzo złego. Wujek Thomas powiedział,

że już mi nie zaufa i nie pozwoli wyjść bez dozoru. Przeżywałam to strasznie i wtedy przyszła

ciocia Janet na górę i powiedziała, że pan tu jest i mogę zejść na dół. Popatrzyła tylko na mnie

67

bardzo dziwnie, ale zauważyłam, że przestała się na mnie gniewać. Była zadowolona, a

jednocześnie smutna. Lecz cieszę się, że nam wybaczyli.

Nie powiedziała mu, jak czuje się szczęśliwa i jak cierpiała myśląc, że już go nigdy więcej

nie zobaczy. Wczoraj jeszcze wyznałaby wszystko szczerze i bez skrupułów.

Ale to wczoraj było bardzo odległe. Przestała być już dziewczynką i wchodziła w życie,

może jeszcze niezupełnie świadomie, z dziedzictwem kobiecej godności i powściągliwości.

Pocałunek, który Eric wycisnął na jej wargach, słowa wuja i ciotki, łzy wylane w bezsenną

noc, wszystko to spowodowało, że odkryła samą siebie. Nie, nawet nie śniła, że kocha Erica

Marshalla lub, że on ją ktocha. Ale nie była już dzieckiem, cieszącym się na widok drogiego

przyjaciela. W ciągu jednej doby stała się prawdziwą kobietą; zalotną, zwycięską,

wymagającą z wrodzoną łagodną godnością należnych jej względów.

68

N

OWE WRAŻENIA

Eric stał się codziennym gościem w posiadłości Gordonów. Thomas i Janet, a zwłaszcza

Janet, bardzo go polubili. On też darzył ich sympatią, odkąd przekonał się po bliższym

poznaniu, że są to, mimo zewnętrznego dziwactwa, ludzie niezwykle wartościowi i szlachetni.

Thomas Gordon, który był zdumiewająco jak na farmera oczytany, nie ustępował Ericowi

pola w dyskusji, jeśli tylko miał odpowiedni nastrój i zapalił się do tematu.

Eric z trudem poznał starca, gdy pierwszy raz zobaczył go tak ożywionego. Przygarbiona

sylwetka wyprostowała się, przygaszone oczy rozbłysły, a policzki okrył dziarski rumieniec.

Zaczął mówić tubalnym głosem, a z ust popłynął mu wartki potok słów, zmiatając cięte

riposty Erica niby źdźbła słomy. Erica uradowała ta porażka, ale Thomas, tak zwykle

powściągliwy, zawstydził się uniesienia i przez kilka następnych dni ograniczał wypowiedzi

do „tak” lub „nie”, albo ostatecznie do krótkich uwag na temat kaprysów pogody.

Janet za to nie brała w ogóle udziału w rozmowach dotyczących polityki i Kościoła. Jej

zdaniem to nie były tematy odpowiednie dla kobiety.

Ale słuchając uważnie dyskusji, miała w oczach błysk żywego zainteresowania. Thomas i

Eric zarzucali się wzajemnie argumentami, statystyką i poglądami, a kiedy w rzadkich

wypadkach Eric brał górę nad jej bratem, uśmiechała się z tajonym zadowoleniem.

Neila, widywał teraz rzadko młody nauczyciel, gdyż ten jak mógł, tak go unikał. Jeśli

spotykali się przypadkowo, przechodził mimo, patrząc ponuro w ziemię. Marshall nie zwracał

najmniejszej uwagi na zachowanie Włocha. Natomiast stary Thomas właściwie zrozumiał

intencje Neila, kiedy ten powiadomił go o romansie młodych i nakazał Kilmeny, by nie

traktowała „przybłędy” jak równego sobie. Codzienne obcowanie bowiem, znosiło dystans

między dziewczyną a przygarniętym chłopcem.

— Moja droga, okazywałaś chłopakowi za dużo życzliwości, a to zaraz przewróciło mu w

głowie. Powinien znać swoje miejsce w tym domu. Mam wrażenie, że wszyscy traktowaliśmy

go zbyt dobrze.

Eric Marshall spędzał wiele godzin z Kilmeny, ale te najmilsze upływały im w starym

sadzie. Część, będącą dawniej ogrodem, porastał gąszcz niebywale rozrośniętych krzewów

różanych. Purpurowe róże były jak blask zachodzącego słońca, różowe — niczym pierwszy

rumieniec porannych zórz, a białe przypominały śnieg na wierzchołkach gór. Piękno w pełni

lub na pół rozwiniętych kwiatów przyćmiewała jedynie wdzięczna twarzyczka Kilmeny.

69

Płatki róż opadały, tworząc jedwabiste dywany wzdłuż zarośniętych ścieżek, albo osypywały

się na wysoką trawę, w której leżał Eric i marzył, słuchając dźwięku starych skrzypiec.

Postanowił, że gdy Kilmeny zostanie jego żoną, zatroszczy się o właściwy rozwój tego

cudownego talentu. Z każdym dniem dorastała i wyrabiała się duchowo, a serce jej

dojrzewało, nadając uczuciom nowe odcienie i bogactwo. Kształtowanie osobowości

wpłynęło na głębsze i doskonalsze wypowiadanie się dziewczyny w muzyce. Następujące po

sobie dni otwierały przed Ericem nieznane dotąd strony natchnionej sielanki. Nie zdawał

sobie sprawy, jak potężna może być miłość. Wszystko wokoło nabrało nowego uroku. Nieraz

przepełniało go takie szczęście, że świat wydawał mu się zbyt mały i dumał, czy wieczność

zdoła wyczerpać ich radość. Prawdziwe życie toczyło się tylko w obrębie sadu i troszczył się

tylko o pozyskanie miłości ukochanej. Dążył do tego jedynego celu, poświęcając

dotychczasowe plany, ambicje i nadzieje. Dawne życie wydawało mu się odległe i puste, a

sprawy tego świata poszły w zapomnienie.

Kiedy ojciec dowiedział się, że Eric chce uczyć w wiejskiej szkółce do końca roku, napisał

list pełen zdumienia i obaw, czy syn pozostaje przy „zdrowych zmysłach”.

Może chodzi tu o jakąś dziewczynę — pisał — która postanowiła przykuć Cię na rok do

takiej dziury jak Lindsay. Uważaj na siebie, Ericu. Byłeś zawsze taki rozsądny. Lecz każdy

mężczyzna musi popełnić choć jedno głupstwo w życiu i skoro przez tyle lat nie uczyniłeś

żadnego, nadszedł widocznie na to czas…

David napisał również, choć jego poważne wymówki nie wyrażały z pewnością całej

głębokiej troski — tego Eric był pewien.

— Biedny David. Trzęsie się ze strachu, że zrobię jakieś głupstwo, ale za nic w świecie nie

przyzna się do swoich obaw.

Nie dało się ukryć w małym Lindsay, że „pan nauczyciel” zaczął bywać u Gordonów w

„poważnych zamiarach”. Pani Williamson nie wyjawiała swego zdania na ten temat.

Gordonowie również milczeli, lecz nieznanym sposobem wieść się rozniosła po okolicy,

wywołując zdumienie, niedowierzanie i mnóstwo gadaniny. Jedna albo dwie osoby, bez

zastanowienia odważyły się zakomunikować samemu Marshallowi, co sądzą o stanie jego

umysłu, ale w przyszłości były dużo ostrożniejsze w wypowiadaniu swych opinii. Lecz nadal

głośno i namiętnie rozprawiano o Kilmeny i wiele pogłosek było przesadzonych.

Mieszkańcy Lindsay potrząsali głowami znacząco i z widoczną troską, a większość

żałowała Erica. Taki miły i przystojny młodzieniec mógł mieć każdą dziewczynę. A tu

70

patrzcie, zawróciła mu głowę ta ekscentryczna, niema siostrzenica Gordonów, którą

wychowano jak pogankę. Nigdy nie wiadomo, kogo sobie upatrzy mężczyzna szukający

żony. Nie da się ukryć, że Neil jest bardzo z tego powodu nieszczęśliwy. O, bardzo! Wyraźnie

posmutniał ostatnimi czasy, a tak stracił humor, że nawet nie śpiewa już w kościele.

Takie i podobne spostrzeżenia oraz pospolite plotki rozchodziły się po wsi. Ale na dwojgu

młodych w starym sadzie nie robiły najmniejszego wrażenia. Do Kilmeny nie docierało w

ogóle to ludzkie gadanie.

Lindsay było dla niej światem tak samo odległym jak rodzinne miasto Erica. Wiodła życie

tak wyjątkowe i odmienne od prawdziwej rzeczywistości, że myśli jej bujały wyłącznie w

królestwie wyobraźni, obce codziennym, zwykłym sprawom.

Wyrosła w tych niezwykłych warunkach jak piękny kwiat, jedyny w swoim rodzaju.

Niekiedy Eric prawie obawiał się tego dnia, w którym wyprowadzi ją z tej niedostępnej dla

przyziemności i zła samotni. Ten obcy, rzekomo wspaniały świat, przy bliższym poznaniu

okazywał się takim samym Lindsay, o nieco większych rozmiarach, ale podobnej ciasnocie

uczuć, myśli i zapatrywań.

Eric, gdyby mógł, zachowałby Kilmeny na zawsze dla siebie w tym starym, osłoniętym

jodłami sadzie, wśród kwitnących różanych krzewów.

Nadszedł dzień, gdy spełnił wreszcie swoje wcześniejsze zamierzenie, podjęte w trakcie

rozmowy z Kilmeny o jej rzekomej brzydocie. Najpierw wstąpił do domu Gordonów i

porozmawiał z Janet. Zależało mu na tym, by zgodziła się na kupno lustra. Chciał być tym,

który pierwszy ukaże Kilmeny jej niewątpliwe piękno.

Janet miała z początku pewne zastrzeżenia do tego pomysłu.

— Przez szesnaście lat nie było u nas lustra, panie Marshall. A i poprzednio mieliśmy

tylko trzy: jedno w pokoju gościnnym, drugie należało do Margaret, a trzecie, małe wisiało w

kuchni. Potłukła je wszystkie w dniu, kiedy zauważyła, że Kilmeny wyrośnie na ładną

dziewczynę. Po jej śmierci mogłam sama kupić, ale jakoś o tym nie pomyślałam. Zresztą,

lepiej by Kilmeny nie mizdrzyła się przed lustrem.

Eric jednak uparł się i tak długo przekonywał ciotkę, że w końcu ustąpiła.

— No dobrze, niech pan robi, jak uważa. I tak by pan dopiął swego. Należy pan do ludzi,

którzy zawsze osiągają to, co zaplanują. Dobrze, że nie jest pan człowiekiem, co to ze

zwykłego uporu, za wszelką cenę musi postawić na swoim. Chwała Bogu — dodała cicho.

W następną sobotę Eric pojechał do miasta i wybrał lustro. Zapłacił za nie i kazał przesłać

do Radnor, a Thomas przywiózł do domu paczkę, nie mając pojęcia, co jest w środku. Janet

nie uważała za stosowne powiedzieć mu o tym.

71

— To prezent dla Kilmeny od pana Marshalla — wyjaśniła. Po podwieczorku, gdy

Kilmeny przebywała w sadzie, Eric przekradł się bocznymi drogami do posiadłości

Gordonów. Przy pomocy Janet wypakował lustro i zawiesił w bawialni.

— Nie myślałam, że może istnieć takie wielkie lustro — rzekła Janet patrząc

niedowierzająco. Jakoś nie miała zaufania ani do jego aksamitnej, zdobionej złoceniami ramy,

ani do lśniącej powierzchni. — Mimo wszystko liczę, że Kilmeny nie stanie się próżna. Jest

taka piękna, ale może lepiej byłoby dla niej, gdyby nie zdawała sobie z tego sprawy.

— Niech się ciocia nie obawia, nic złego się nie stanie — zaręczał Eric z przekonaniem. —

Jeśli przeświadczenie o swej brzydocie nie wpłynęło ujemnie na Kilmeny, nie zaszkodzi jej

wiara we własną piękność.

Janet nie zrozumiała tej uwagi. Starła niewidoczny pył z powierzchni lustra i spojrzawszy

na niepiękne odbicie, które tam ujrzała, zmarszczyła w zadumie czoło.

— Nie mam pojęcia, dlaczego Kilmeny uważa się za brzydką.

— Powiedziała jej to matka — w głosie Erica zabrzmiała gorycz.

— Ach, tak? — Janet rzuciła przelotne spojrzenie na portret siostry. — Teraz rozumiem.

Margaret sądziła najwidoczniej, że wszystkie kłopoty spowodowała jej uroda. Była niezwykle

piękną ale dziwną kobietą. Ten portret nie jest dobry. Nigdy go nie lubiłam. Zrobiono go,

zanim poznała Ronalda Frasera i nie zauważyłam szczególnego podobieństwa. Ale trzy lata

później, tak, wtedy okazało się wyraźniejsze, bo twarz Margaret nabrała takiego właśnie

wyrazu.

— Kilmeny z urody nie przypomina matki — zauważył młody człowiek, obejmując portret

zachwyconym a zarazem niechętnym wzrokiem. Za każdym razem kiedy na niego spoglądał,

ogarniało go uczucie niepokoju. — Czy jest podobna do ojca? — spytał.

— Raczej nie. Choć niekiedy daje się zauważyć pewne podobieństwo. Odziedziczyła wiele

cech po babce, matce Margaret, która miała także na imię Kilmeny. Cóż to była za piękna i

dobra kobieta. Bardzo ją kochałam. Przed śmiercią prosiła mnie, bym zaopiekowała się

maleńką Margaret i zastąpiła jej matkę. Nie szczędziłam starań, ale nie udało mi się uchronić

młodszej siostry przed cierpieniem i nie sądzę, by życie Kilmeny wolne było od trosk.

— Postaram się zapewnić jej szczęście — rzekł z zapałem Eric.

— Na pewno zrobi pan wszystko co w ludzkiej mocy. Ale właśnie największej zgryzoty

może doznać przez pana.

— Nie sądzę, bym przyczynił się do tego, ciociu Janet.

— Oczywiście. Nie uważam, że to będzie pana wina. Lecz niekiedy miewam złe

przeczucia. Cóż, jestem starą, niemądrą kobietą. Proszę postępować zgodnie z własną wolą.

72

Jeśli pan koniecznie chce, może pan przyprowadzić Kilmeny i pokazać jej lustro. Nie

zamierzam się wtrącać.

Janet wróciła do kuchni, a Eric wyszedł po Kilmeny. Nie było jej w sadzie i znalazł ją

dopiero po dłuższym poszukiwaniu. Stała w polu pod samotnym drzewem i przytulała do

twarzy zerwaną w sadzie lilię. Nie wybiegła mu naprzeciw, choć dawniej tak by uczyniła;

teraz czekała wyprostowana, aż się zbliży. Na pół czule, na pół żartobliwie zaczął

deklamować urywek starej ballady o jej imienniczce:

Kilmeny śliczna, Kilmeny miła,

Powiedz, ach powiedz gdzieżeś chodziła?

Przeszukaliśmy pola i gaje,

Ciemne pieczary, czyste ruczaje.

Jakże cię stroi ta suknia biała,

I gdzieś te piękne róże zebrała.

Kilmeny śliczna, Kilmeny miła,

Powiedz, ach powiedz gdzieżeś chodziła?

— Lecz pani ma w rękach lilie zamiast róż. Proszę posłuchać dwóch następnych wierszy:

Wdzięcznym spojrzeniem ona nas darzy,

Ale radości nie ma w jej twarzy.

— Dlaczego patrzy pani z taką powagą?

Kilmeny nie miała tabliczki i nie mogła odpisać, lecz wyraz jej oczu świadczył, że w

myślach porównuje piękną bohaterkę ballady ze swoją rzekomą brzydotą.

— Wróćmy do domu, Kilmeny. Chciałbym coś pani pokazać. Nie widziała pani dotąd

czegoś równie zachwycającego

— powiedział z żartobliwym, chłopięcym błyskiem w oczach.

— Proszę włożyć muślinową sukienkę, tę samą, którą miała pani na sobie w ubiegłą

niedzielę. Chciałbym, aby uczesała się pani tak samo jak wtedy. Niech pani na mnie nie czeka

i pobiegnie pierwsza. Narwę jeszcze trochę lilii. Tylko proszę nie zaglądać do bawialni!

Kiedy Eric wrócił do domu Gordonów z naręczem zebranych w sadzie białych kwiatów o

długich łodygach, Kilmeny schodziła po wąskich, stromych schodach, zasłanych pasiastym,

ręcznie tkanym dywanikiem. W mroku starego hallu cudownie uwydatniała się jej delikatna

73

uroda. Włożyła kremową sukienkę Margaret bez żadnych poprawek, bo w domu Gordonów

nie liczono się z kaprysami mody. Kilmeny wierzyła, że sukienka prezentuje się znakomicie,

lecz nie zdawała sobie sprawy, jak bardzo stylowo i pięknie w niej wygląda.

Okrągły dekolt odsłaniał smukłą szyję. Z długich, bufiastych rękawów wychylały się

śliczne dłonie jak pączki kwiatów. Warkocze upięła w koronę, a nad skronią przypięła białą

różę.

Oddałby całą majętność,

którą otrzymał w dani,

by złożyć pocałunek,

na ustach swojej pani.

Wyszeptał Eric, patrząc na Kilmeny z zachwytem, a gdy zeszła, powiedział głośno: —

Proszę trzymać te lilie tak, aby opadały na pani ramię. Tak, właśnie w ten sposób. A teraz

wezmę panią za rękę, pani zaś zamknie oczy i nie otworzy ich, aż powiem, że można.

Zaprowadził Kilmeny do bawialni przed lustro. — Proszę spojrzeć — zawołał wesoło.

Kilmeny uniosła powieki i zobaczyła swoje odbicie, wyglądające jak uroczy obraz w złotej

ramie. Przez chwilę stała oszołomiona. Wreszcie zrozumiała, bardzo pobladła, a lilie posypały

się na podłogę. Z ust wyrwał się jej cichy okrzyk i zasłoniła twarz rękami.

Eric odsunął je zdecydowanym ruchem. — Kilmeny, wciąż uważa się pani za brzydką? To

zwierciadło powie pani prawdę. Jest wierniejsze od cukiernicy ciotki Janet. Proszę spojrzeć.

Czy wyobrażała sobie pani kogoś tak pięknego?

Zarumieniona dziewczyna skierowała w stronę swego odbicia nieśmiały, promienny

uśmiech. Potem ujęła tabliczkę i napisała szczerze:

— Sądzę, że ładnie wyglądam. Trudno mi wyrazić, jak się z tego powodu cieszę. Nie ma

pan pojęcia, jak okropnie się czułam wierząc, że jestem brzydka. Ze wszystkim można się

pogodzić, ale z tym — nigdy. Tak mi było przykro, ile razy o tym pomyślałam. Nie

rozumiem, dlaczego mama uważała mnie za brzydką? Może naprawdę tak myślała? Albo też

wyładniałam, gdy dorosłam?

— Pani matka przekonała się, że uroda nie zawsze przynosi szczęście. Pewnie z tego

powodu nie chciała, aby zdawała pani sobie sprawę ze swej piękności. Ale chodźmy do sadu.

Szkoda marnować taki piękny wieczór. Dzisiejszy zachód słońca jest tak cudowny, że na

zawsze pozostanie nam w pamięci. A lustro należy do pani. Tylko proszę nie przeglądać się

zbyt często. Ciocia Janet zmartwi się, gdy stanie się pani próżna.

74

Kilmeny roześmiała się tym niebywale dźwięcznym śmiechem, który wciąż jeszcze budził

zdumienie Erica. Nadal zastanawiał się, jak będąc niemą, mogła śmiać się tak srebrzyście.

Wychodząc posłała ręką pocałunek swemu odbiciu, po czym opuścili bawialnię.

Po drodze do sadu spotkali Neila. Minął ich jakby nie „ zauważając, z odwróconą w innym

kierunku głową. Kilmeny zadrżała i odruchowo przytuliła się do Erica.

— Nie rozumiem ostatnio Neila — pisała zdenerwowana. — Coś niezwykłego się z nim

dzieje. Przestał być miły i niekiedy nawet nie odpowiada, gdy do niego mówię. Patrzy też na

mnie bardzo dziwnie. Poza tym jest ponury i arogancki wobec ciotki i wuja.

— Proszę nie przejmować się Neilem — odparł Eric lekceważąco. — Na pewno rozzłościł

się po tym, co mu powiedziałem, gdy wyszło na jaw, że nas śledził.

Wieczorem, zanim Kilmeny weszła na górę do swego pokoiku, wśliznęła się na chwilę do

bawialni. Chciała jeszcze raz przejrzeć się w lustrze przy słabym świetle trzymanej w ręku

świeczki.

Stała pogrążona w marzeniach, gdy w otwartych drzwiach pojawiła się sztywna postać

ciotki Janet.

— Więc rozmyślasz nad swoim wyglądem? Pamiętaj jednak, że to piękne uczynki są

prawdziwą ozdobą człowieka. — W głosie ciotki brzmiał mimowolny podziw. Siostrzenica

bowiem, z promiennym spojrzeniem i zarumienionymi policzkami wyglądała tak uroczo, że

nawet surowa ciotka Janet nie mogła się oprzeć temu wdziękowi. Kilmeny uśmiechnęła się

leciutko.

— Postaram się to zapamiętać — napisała. — Ale bardzo się cieszę z tego, że nie jestem

brzydka. Czy moja radość to coś złego, ciociu?

— Nie, dziecko, nie sądzę — odparła ciotka. — Trzeba przyjąć z wdzięcznością ten dar,

jakim jest ładna twarz. To ważna rzecz i wie o tym każda kobieta, która nie może poszczycić

się urodą. Wiem, bo w młodości nie uważano mnie za ładną.

Pan Marshall twierdzi, że jesteś niezwykle piękna — dodała, patrząc przenikliwie na

siostrzenicę.

Kilmeny zadrżała i twarz jej pokrył ciemny rumieniec. Ten rumieniec i wyraz oczu

dziewczyny upewniły Janet co do tego, czego się dotychczas tylko domyślała. Tłumiąc

westchnienie powiedziała siostrzenicy dobranoc i wyszła z bawialni. A Kilmeny pobiegła do

swego małego pokoiku z widoczną przez okno ciemną ścianą lasu i padła na łóżko, kryjąc

rozognioną twarz w poduszkę.

Słowa ciotki ujawniły jej tajemnicę własnego serca. Było jasne, że kochała Erica

Marshalla, ale świadomości tej towarzyszył dotkliwy ból. Jest przecież niema!

75

Przeleżała bezsennie do świtu, wpatrzona martwym wzrokiem w ciemność nocy.

76

Z

MIANA HUMORU

Podczas następnego spotkania Eric zauważył w zachowaniu Kilmeny niepokojącą zmianę.

Kiedy poprosił ją, by wybrali się do sadu Connorsów, spostrzegł, że zgodziła się z wyraźnym

ociąganiem. Następne dni utwierdziły go w przeświadczeniu, że coś stanęło między nimi.

Obserwował z trwogą, jak Kilmeny oddala się od niego i coraz mniejszą wagę przywiązuje do

ziemskich uczuć, niby jej imienniczka ze starej ballady, która przez siedem lat przebywała w

krainie „gdzie deszcz nie pada, ani wiatr nie wieje”. To był dla młodego nauczuciela ciężki

tydzień. Nie chciał jednak trwać dłużej w niepewności i postanowił wyjaśnić sytuację.

Pewnego sierpniowego popołudnia, w starym sadzie, wyznał Kilmeny miłość. Kończyło się

lato, na polach dojrzewała pszenica, a wczesny fioletowy mrok tworzył doskonałe tło dla

miłosnych wyznań. Z oddali docierał przytłumiony huk morskich fal uderzających w skaliste

wybrzeże.

Kilmeny siedziała na tej samej ławce, na której zobaczył ją pierwszy raz. Chciała mu coś

zagrać, lecz po kilku próbach wyraźnie niezadowolona, ze zmarszczonym czołem, odłożyła

skrzypce. Być może obawiała się ujawnić w muzyce nowe uczucie. Dotychczas grała z

zapałem, wyrażając w melodiach wszystkie wzruszenia i konieczność ich ukrywania

irytowała dziewczynę, a smyczek w niepojęty sposób przestał być posłuszny jej dłoni.

Tak bardzo, bardziej niż kiedykolwiek zapragnęła mówić, bo słowa często ukrywają

tajemnice, które zdradza kłopotliwe milczenie.

Głęboko przejęty Eric zaczął mówić Kilmeny cichym głosem, że pokochał ją od pierwszej

chwili, gdy spotkali się w tym miejscu. Czuł się trochę onieśmielony, lecz nie żywił

większych obaw i nie wyobrażał sobie, by mogła mu odmówić. Był całkowicie pewien jej

wzajemności.

— Kilmeny, czy zostaniesz moją żoną? — zapytał na koniec, ujmując ręce dziewczyny.

Ale ona słuchała unikając wzroku młodzieńca. Po pierwszych słowach rumieniec okrył jej

policzki, lecz po chwili mocno pobladła. Wreszcie, gdy zamilkł, czekając na jej odpowiedź,

wyrwała mu gwałtownie dłonie i zakryła nimi twarz, zalewając się łzami. Przez pewien czas

szlochała bezgłośnie.

— Kilmeny, najdroższa, co cię tak przeraziło? Czyżbyś nie wiedziała, że zakochałem się w

tobie? Nie jestem ci miły? — zapytał Eric próbując ją objąć i przytulić.

W odpowiedzi potrząsnęła smutno głową i zacisnąwszy usta napisała:

77

— Tak, kocham pana, ale nie mogę zostać pańską żoną. Przecież jestem niema.

— Och, Kilmeny — uśmiechnął się Eric pewny wygranej. — To nie ma żadnego

znaczenia. Nic mnie nie obchodzi poza naszą miłością.

Dziewczyna pokręciła przecząco głową, z wyrazem stanowczości na pobladłej twarzy.

— To ma ogromne znaczenie — napisała. — Zdaję sobie sprawę, jaką krzywdę

wyrządziłabym panu. Dlatego nie wyjdę za pana. Kocham pana, a małżeństwo ze mną

przysporzyłoby panu wiele przykrości. Co powiedzieliby pańscy przyjaciele. Uznaliby to za

nierozsądny pomysł. Długo się zastanawiałam, a pewne sprawy zrozumiałam po rozmowie z

ciocią Janet. Jestem pewna, że moja decyzja jest słuszna. Bardzo żałuję, że nie wiedziałam o

tym wcześniej, zanim pan mnie tak bardzo nie pokochał.

— Kilmeny, to wprost niedorzeczne. Coś sobie uroiłaś w tej ślicznej główce. Czy wiesz,

jak bardzo unieszczęśliwiasz mnie tą odmową?

— Teraz pan tak uważa i może z początku będzie trochę ciężko, ale po wyjeździe szybko

pan o mnie zapomni. Przekona się pan wkrótce, że miałam rację. I ja będę cierpiała, ale lepsze

to, niż gdybym miała zmarnować panu życie. Proszę nie nalegać dłużej, bo na nic się to nie

zda. Nie zmienię postanowienia.

Eric jednak nadal przekonywał i prosił. Początkowo mówił łagodnie i cierpliwie, jak do

kochanego lecz niemądrego dziecka. Ale jego argumenty trafiały w próżnię, więc

zrozpaczony zaczął dowodzić swych racji z coraz większą gwałtownością i zapalczywością.

Słowa nie odnosiły skutku.

Kilmeny tylko coraz bardziej bladła i oczy jej wyrażały ogromne cierpienie. Nawet nie

próbowała mu przeczyć. Słuchała cierpliwie i smutno potrząsała głową.

Nie pomogły żadne prośby i błagania. Postanowienie dziewczyny okazało się niezłomne.

Nie zachwiała się w raz podjętej decyzji.

Eric wciąż jeszcze miał nadzieję. Trudno było mu uwierzyć i pogodzić się z odmową

dziewczyny. Pożegnał się i powrócił do domu, bynajmniej nie załamany i pewny, że z czasem

zwycięży uczucie Kilmeny. Nie wiedział, że to właśnie prawdziwa, głęboka miłość dawała

dziewczynie moc opierania się jego naleganiom. Zapewne uległaby namowom Erica, gdyby

go mniej kochała. Do końca trwała uporczywie przy swoim zdaniu, gdyż za żadną cenę nie

chciała go unieszczęśliwić.

78

P

RZYKRE WSPOMNIENIA

Następnego dnia Eric poszedł do Kilmeny, po czym od nowa zaczął błagać i molestować,

ale wszystko na próżno. Żadne słowa nie mogły przekonać niezachwianej w swoim

postanowieniu dziewczyny. Tłumaczenia i przekonywania rozbijały się o smutną rezygnację.

Na koniec uznał, że nic tu nie zdziała i udał się zrozpaczony do Janet.

Wysłuchała go ze zrozumieniem. Współczuła mu i była rozczarowana decyzją

siostrzenicy, ale nie mogła nic poradzić i tylko smutno potrząsała głową.

— Tak mi przykro. Nie potrafię wyrazić, jak bardzo. Miałam nadzieję na inne zakończenie

tej sprawy. Byłam tego pewna! Modliłam się o to, bo i Thomas i ja starzejemy się. Od dawna

zadaję sobie pytanie, co się stanie z Kilmeny, gdy nas zabraknie? Odkąd zaczął pan u nas

bywać, uwierzyłam, że znajdzie w panu opiekuna. Kilmeny jednak zdecydowała inaczej i

wiem, że nie zmieni postanowienia.

— Ależ ona mnie kocha! — krzyknął zapalczywie młodzieniec. — Gdyby pani zechciała z

nią pomówić. Może wuj… Może państwo spróbują przekonać Kilmeny.

— Zrobimy, co w naszej mocy, ale proszę nie mieć zbyt wielkiej nadziei. Kilmeny, kiedy

już coś zamierzy jest tak samo uparta jak jej matka. To dobra dziewczyna i w zasadzie

posłuszna. Ale już dwa razy pokazała nam, że potrafi być zacięta. Po śmierci Margaret

chcieliśmy ją wziąć do kościoła. Nie zgodziła się. Wówczas nie znaliśmy przyczyny. Teraz

domyślam się, że to dlatego, że uważała się za bardzo brzydką. Nie wiem, jak panu pomóc.

Kilmeny myśli bardzo dużo o panu… bardzo pana kocha i tylko dlatego nie chce wyjść za

pana. Ona się martwi, że pan będzie później żałował małżeństwa z niemą dziewczyną. Być

może ma rację… być może właśnie ona ma rację.

— Nie mogę jej tak zostawić — powiedział Eric nieustępliwie. — Musimy coś zrobić. Być

może jej kalectwo da się wyleczyć. Czy nigdy pani o tym nie pomyślała? Państwo przecież

nie zawieźli dotąd Kilmeny do żadnego specjalisty, który mógłby właściwie określić ten

przypadek?

— Nie, panie Marshall. Nigdy jej do nikogo takiego nie zabraliśmy. Kiedy po raz pierwszy

zaczęła nas dręczyć obawa, że nie będzie mówić, Thomas chciał zabrać ją do Charlottentown,

aby tam ją zbadano. Bardzo był przywiązany do małej i strasznie się zamartwiał. Ale

Margaret w ogóle nie chciała o tym słyszeć i nie zgodziła się. Nie było sensu próbować ją

79

przekonać. Powiedziała, że to kara za jej grzech, który przeszedł na dziecko i tego nigdy nie

będzie można odwrócić.

— A więc państwo ulegliście chorobliwemu urojeniu siostry? — zapytał niecierpliwie.

— Panie Ericu, pan nie znał Margaret. My musieliśmy działać po jej myśli i we wszystkim

ustępować. Nikt nie potrafił odwieść jej od postanowienia. Była dziwną kobietą — czasami

straszną — po tych nieszczęściach. Obawialiśmy się rozdrażnić ją, w lęku, by nie odeszła od

zmysłów.

— Ale, że też nie zabraliście Kilmeny do żadnego lekarza bez wiedzy matki?

— Nie, to nie było możliwe. Margaret nigdy nie spuszczała z córki oka, nawet wówczas,

gdy ta już dorosła. Ponadto, żeby już powiedzieć panu całą prawdę: my sami nie sądziliśmy,

że kiedykolwiek uda się wyleczyć Kilmeny. To było piętno grzechu. To on stał się przyczyną

kalectwa.

— Ciotko Janet, jak pani może mówić takie nonsensy? Gdzież tu był jakikolwiek grzech?

Pani siostra myślała, że jest prawowitą żoną. Jeżeli Ronald Fraser sądził inaczej — a teraz nie

ma już możliwości, aby dojść całej prawdy — to on popełnił grzech. Chyba pani nie wierzy,

że mogło to wpłynąć na ich niewinne dziecko!

— Nie, panie Ericu. Nie o tym myślałam. Margaret zawiniła, lecz nie chodziło o

małżeństwo. Nigdy nie przepadałam za Ronaldem Fraserem, ale muszę stanąć w jego obronie.

Wierzę, że on naprawdę uważał się za wolnego człowieka, kiedy żenił się z naszą siostrą. Nie,

tu chodzi o coś znacznie gorszego. Czuję dreszcz zgrozy, gdy o tym pomyślę. Och, panie

Marshall, w Biblii mówi się i słusznie, że grzechy rodziców spadają na dzieci. Nie ma

prawdziwszych słów w całej księdze.

— Co to znaczy na miłość boską? — wykrzyknął Eric. — Proszę mi to opowiedzieć.

Muszę znać całą prawdę o Kilmeny. Proszę mnie nie dręczyć.

— Dobrze, opowiem panu tę historię, która dla mnie jest rozdrapywaniem starej rany. Nikt

żyjący, poza Thomasem i mną, o tym nie wie. Kiedy pan wszystko pozna, zrozumie pan,

dlaczego Kilmeny nie mówi i dlaczego nie można jej pomóc. Ale ona sama nie powinna

nigdy poznać tej strasznej prawdy. Nie jest to historia nadająca się dla jej uszu, z uwagi na

pamięć matki. Proszę mi obiecać, że pan nigdy nikomu nie powtórzy tego, co pan teraz

usłyszy, bez względu na to, co się stanie.

— Przyrzekam. Proszę mówić, proszę mówić — powiedział gorączkowo młody człowiek.

Janet Gordon splotła ręce na kolanach, jakby zbierała siły do czekającego ją trudnego

zadania. Wyglądała w tej chwili szczególnie staro, a bruzdy na jej twarzy znacznie się

pogłębiły.

80

— Moja siostra Margaret była bardzo dumną i hardą dziewczyną. Ale nie chciałabym, aby

pan myślał, że była niemiła. Nie, nie, to nie byłoby uczciwe wobec jej pamięci. Miała swoje

wady, podobnie jak my wszyscy, lecz była pogodną i wesołą dziewczyną o gorącym sercu.

Wszyscy ją kochaliśmy Wnosiła światło i życie do tego domu. Tak, panie Ericu. Zanim

zaczęły się kłopoty, Margaret była najbardziej ujmującą panienką, rozśpiewaną niczym

skowronek, od rana po wieczór. Być może troszeczkę ją rozpieściliśmy, być może

pozwalaliśmy na zbyt wiele…

— Tak, panie Ericu. Słyszał pan dzieje jej małżeństwa z Ronaldem Fraserem i wie pan, co

stało się później, tak że nie mam potrzeby wchodzić w szczegóły. Znam, lub raczej znałam

dobrze Elizabeth Williamson i wiem, że cokolwiek panu powiedziała, to czysta prawda.

— Nasz ojciec był bardzo wyniosłym, cokolwiek pysznym człowiekiem. Och, jeżeli

Margaret okazywała nadmierną dumę, to odziedziczyła ją właśnie po nim. Jej nieszczęście

ugodziło go prosto w serce. Nie wyrzekł słowa do nikogo z nas przez ponad trzy dni po tym,

gdy dowiedział się o wszystkim. Usiadł w kącie ze zwieszoną głową i nie tknął jedzenia ani

picia. Niezbyt chętnie zgodził się na jej małżeństwo z Ronaldem Fraserem, a kiedy wróciła w

hańbie i upokorzeniu do domu, nie zdążyła jeszcze przekroczyć progu, a już zaczął jej

złorzeczyć. Och, wciąż jeszcze widzę, jak stoi w drzwiach wybladła i drżąca, trzymając się

ramienia Thomasa. Jej wielkie oczy pełne żalu i wstydu nabierały stopniowo wyrazu

oburzenia. Właśnie zachodziło słońce, a czerwony promień wpadł przez okno i padł wprost na

jej pierś jak krwawa plama.

— Ojciec wyzywał ją najgorszymi słowami, panie Ericu. Och, był na pewno zbyt surowy

wobec złamanej nieszczęściem i winnej tylko zbytniego uporu w sprawie swego małżeństwa.

— I ojciec prędko tego sam pożałował. — Och, panie, ostatnie słowo nie wyszło jeszcze z

jego ust, a on już żałował. Ale krzywda już się stała. Och, panie Ericu! Nigdy nie zapomnę

twarzy Margaret. Prześladuje ona mnie dotąd w ciemnościach nocy. Stała pełna gniewu,

oburzenia i wyzwania. Lecz nic mu nie odpowiedziała. Zacisnęła tylko dłonie i poszła na górę

do dawnego swojego pokoju, nie odezwawszy się jednym słowem. Gwałtowne uczucia

burzyły się i szalały w jej sercu, próbując znaleźć ujście za wszelką cenę, tak że z trudem

powstrzymywała się od wybuchu. I proszę pana, Margaret nie powiedziała od tamtego dnia,

aż do chwili urodzenia Kilmeny — ani jednego słowa. Niczym nie byliśmy w stanie jej

ułagodzić. A przecież byliśmy uprzejmi i nigdy nie wypomnieliśmy jej niczego. Lecz ona nie

chciała z nami rozmawiać. Tylko przesiadywała cały czas w swoim pokoju, wpatrując się w

ścianę, takim jakimś strasznym wzrokiem. Ojciec błagał, aby zaczęła mówić i wybaczyła mu,

ale ona nigdy nie dała poznać najmniejszym gestem, że go słyszy.

81

— Jeszcze nie doszłam do najgorszego, proszę pana. Ojciec ciężko zachorował i leżał w

łóżku. Margaret nie chciała nawet pójść go odwiedzić. Którejś nocy Thomas i ja czuwaliśmy

przy nim. Było to około jedenastej. W pewnej chwili powiedział:

— Janet, pójdź na górę i zawołaj dziewczynkę — zawsze tak nazywał Margaret, to był

rodzaj zdrobnienia, którego używał tylko wobec niej — powiedz jej, że umieram i poproś,

aby zeszła i przemówiła do mnie.

— Poszłam, proszę pana. Margaret siedziała w swoim pokoju, w którym było zimno i

ciemno, wpatrując się martwym wzrokiem w ścianę. Powtórzyłam jej słowa ojca. Nawet nie

okazała, że mnie słyszy. Prosiłam i płakałam, proszę pana. Uczyniłam coś, czego nigdy nie

zrobiłam w stosunku do jakiegokolwiek człowieka na świecie — uklękłam przed nią i

błagałam, że jeżeli liczy na miłosierdzie boskie, niech zejdzie na dół do naszego umierającego

ojca. Proszę pana, nie chciała! Nawet się nie poruszyła, ani spojrzała na mnie. Podniosłam się,

zeszłam na dół i powiedziałam staruszkowi, że ona nie przyjdzie.

Janet Gordon załamała ręce na wspomnienie tej strasznej chwili.

— Kiedy powtórzyłam ojcu, on tylko westchnął łagodnie.

— Biedna dziewczynka, byłem w stosunku do niej zbyt twardy. Nie jest winna. Ale nie

mogę iść na spotkanie z jej matką, póki nasza mała nie wybaczy mi.

Thomasie, pomóż mi wstać. Ponieważ ona nie chce przyjść do mnie, ja muszę pójść do

niej.

Nie było sensu sprzeciwiać mu się, wiedzieliśmy o tym. Podnieśliśmy go z łoża śmierci i

Thomas pomógł mu przejść przez hali i wejść po schodach. Szłam za nimi ze świecą. Och,

proszę pana — nigdy tego mnie zapomnę — te straszne cienie i sztormowy wicher

zawodzący za ścianą, a przy tym ciężki oddech ojca. Doprowadziliśmy go do pokoju

Margaret i stanął przed nią, drżący, z białymi włosami opadającymi po bokach zapadniętej

twarzy. I błagał Margaret, aby mu wybaczyła — wybaczyła i powiedziała choć jedno słowo,

zanim stanie przed jej matką, proszę pana. — Głos Janet przeszedł prawie w pisk — A ona

nie przebaczyła — ona nie przebaczyła!

Jednak wtedy chciała przemówić — później przyznała się do tego, że już chciała się

odezwać. Ale upór jej na to nie pozwolił. To była jakaś diabelska siła, która trzymała ją w

kleszczach i nie dopuszczała do oswobodzenia się. Ojciec mógłby równie dobrze błagać o

słowo martwy obraz. Och, to było straszne i okrutne. Wiedziała, że ojciec umiera i nie

powiedziała słowa, choć o to ją błagał. To był jej grzech, proszę pana i z powodu tego

grzechu klątwa spadła na nie narodzone dziecko. Kiedy ojciec zrozumiał, że ona nie odezwie

się do niego, zamknął oczy i byłby upadł, gdyby Thomas go nie pochwycił.

82

— „Och, dziewczynko, twarda z ciebie kobieta” — to było wszystko, co powiedział. I to

były jego ostatnie słowa. Thomas i ja odprowadziliśmy go z powrotem do jego pokoju, ale

oddech w nim zamarł, zanim tam doszliśmy.

— Tak, proszę pana. Kilmeny urodziła się miesiąc później, a kiedy Margaret poczuła

dziecko przy piersi, diabelska siła opuściła ją i siostra wyzwoliła się spod złej mocy. Zaczęła

mówić i płakać i znowu było jak dawniej. Och, jak ona płakała!

Błagała nas, abyśmy wybaczyli jej i uczyniliśmy to chętnie i z całego serca. Ale ten, wobec

którego zgrzeszyła najciężej, odszedł i nie padło słowo wybaczenia dla niej zza grobu. Moja

biedna siostra już nigdy nie zaznała spokoju sumienia, proszę pana. Ale była dobra, miła i

skromna tak długo, dopóki nie zaczęła się lękać, że Kilmeny zostanie niemową. Myśleliśmy,

że oszaleje. Odtąd nigdy już nie była całkiem normalna.

— Oto i cała opowieść. Kilmeny nie mówi, ponieważ jej matka nie chciała mówić.

Eric słuchał opowieści z poszarzałą twarzą. Przeraziła go ponura tragedia, logika

bezlitosnych praw, najbardziej okrutnych i tajemniczych w bożym świecie, które sprawiają,

że kara za przewinienie spada na niewinnego.

Buntował się i zamierzał walczyć przeciw takiemu wyrokowi przeznaczenia, ale coś

mówiło mu w sercu, że los Kilmeny jest przesądzony.

— To jest straszna opowieść — powiedział markotnie, wstając i chodząc niespokojnie tam

i z powrotem po ponurej, zacienionej przez świerki starej kuchni, w której rozmawiali. — I

jeżeli jest prawdą, że uparte milczenie matki spowodowało niemotę Kilmeny, obawiam się,

tak jak pani, że nic na to nie poradzimy. Być może jednak pani się myli. Być może to nic

innego jak po prostu dziwny zbieg okoliczności. Być może jesteśmy w stanie coś jeszcze dla

niej zrobić. W każdym razie musimy próbować. Mam w Queenslea przyjaciela, lekarza…

Nazywa się David Baker i jest wysoko kwalifikowanym specjalistą chorób gardła. Poproszę

go, aby przyjechał tutaj i obejrzał Kilmeny.

— Niech pan robi, co chce — zgodziła się Janet beznadziejnym tonem, którym próbowała

dawać mu do zrozumienia, że podejmuje się rzeczy niemożliwej.

— Trzeba będzie opowiedzieć doktorowi Bakerowi, dlaczego Kilmeny nie może mówić

lub dlaczego pani sądzi, że ona nie potrafi.

Twarz Janet drgnęła.

— Czy to konieczne, proszę pana? Och, to jest gorzka historia i trudno ją opowiadać

obcemu człowiekowi.

— Proszę się nie martwić. Nie opowiem mu niczego, co nie jest niezbędne, do zrozumienia

tego przypadku. Wyjaśnię mu, że Kilmeny jest niema, ponieważ przez kilka miesięcy przed

83

jej urodzeniem stan umysłu jej matki był chorobliwy i milczała uparcie czując się głęboko

obrażona.

— Dobrze, niech zatem pan zrobi tak, jak pan uważa, że będzie najlepiej, proszę pana.

Janet oczywiście nie miała źdźbła wiary w możliwość dokonania czegokolwiek dla

Kilmeny. Ale jasna iskierka nadziei rozpromieniła twarz dziewczyny, kiedy Eric powiedział

jej, co zamierza zrobić.

— Och, czy pan myśli, że on będzie w stanie przywrócić mi mowę? — napisała ożywiona.

— Nie wiem tego, Kilmeny. Mam nadzieję, że to potrafi, a wiem, że uczyni wszystko, co

tylko możliwe. Jeżeli wyleczy cię z tego kalectwa, czy zgodzisz się wyjść za mnie,

najdroższa?

Kiwnęła głową. Poważne, drobne skinienie miało w sobie doniosłość najświętszej

przysięgi.

— Tak — napisała. — Kiedy będę mówiła jak inne kobiety, zostanę pańską żoną.

84

O

PINIA

D

AVIDA

B

AKERA

W następnym tygodniu David Baker przybył do Lindsay. Przyjechał po południu, podczas

gdy Eric przebywał jeszcze w szkole. Ten, gdy wrócił do domu, zastał Davida od godziny

podbijającego serce pani Williamson i wkradającego się w łaski Timothy’ego. Zaprzyjaźnił

się też prawie ze starym Robertem. Kiedy obaj młodzi mężczyźni zostali sami w pokoiku na

górze, spojrzał przenikliwym i nieco zaciekawionym wzrokiem na Erica.

— No więc, Ericu, spodziewam się, że dokładnie zrelacjonujesz mi przebieg wydarzeń.

Czy spotkało cię coś niezwykłego? Napisałeś taki dziwny list, błagając w imię przyjaźni o

natychmiastowy przyjazd. Toteż bez mitręgi pośpieszyłem na wezwanie. A tu widzę, że

wyglądasz, jakbyś cieszył się najlepszym zdrowiem. Wyjaśnij mi proszę, dlaczego

postanowiłeś mnie tutaj zwabić.

— Miałem nadzieję, że oddasz mi przysługę, której tylko od ciebie mogę oczekiwać. —

rzekł Eric poważnie. — Nie wtajemniczałem cię w liście we wszystkie szczegóły sprawy. W

Lindsay spotkałem młodą dziewczynę, dla której straciłem głowę, a i ona mnie pokochała.

Zapytałem ją, czy wyjdzie za mnie, lecz niespodziewanie odmówiła mi. Odmówiła z tego

tylko powodu, że jest niema. Proszę cię, zbadaj ją i znajdź przyczynę tego kalectwa, no i

jeżeli będzie to możliwe — wylecz ją. Ona doskonale słyszy, a wszystkie pozostałe jej

zmysły działają całkiem normalnie. Z przyczyny… Dla lepszego zrozumienia tego przypadku

muszę opowiedzieć ci pewne najważniejsze zdarzenia, jakie miały miejsce w życiu tej

dziewczyny.

Eric zaczął mówić. David Baker słuchał poważnie, z napiętą uwagą i utkwił badawczy

wzrok w twarzy przyjaciela. Nie zdradzał najmniejszym drgnieniem zaskoczenia i

rozczarowania faktem, że Eric zakochał się w niemej dziewczynie z dziwną przeszłością.

Natomiast sam niezwykły przypadek wzbudził jego zawodowe zainteresowanie. Słuchał

opowieści z rękami w kieszeniach, miarowo przemierzając pokój wielkimi krokami. Na

koniec, po kilkunastu co najmniej przejściach tam i z powrotem, zatrzymał się naprzeciwko

Erica.

— Twoje postępowanie nie wróży nic dobrego, a może spowodować nieszczęście.

Cokolwiek byś jeszcze zrobił, to i tak musisz przyznać, że straciłeś cały swój zdrowy

rozsądek i na dodatek znalazłeś się w ślepej uliczce.

85

— Jeżeli zrobiłem coś złego — rzekł Eric poważnie — to i tak zachowywałem się lepiej i

uczciwiej, niż jest to w powszechnym zwyczaju.

David wzruszył ramionami.

— Stawiasz mnie w trudnym położeniu, chyba zdajesz sobie z tego sprawę, Ericu?

— Nie, to w ogóle nie będzie trudne. Mam jeden tylko argument, aby cię przekonać, a jest

nim oczywiście sama Kilmeny Gordon. Lecz teraz nie powinniśmy dyskutować o moim

rozsądku lub jego braku. Jedno co chciałbym usłyszeć, to twoje zdanie na temat przypadku, o

którym ci przed chwilą mówiłem.

David zmarszczył brwi w zamyśleniu.

— Łatwo ci wymagać, a ja wiem, że jest to przypadek bardzo szczególny i niezwykły,

choć nie należy do wyjątkowych i już się z takim kiedyś zetknąłem. Odnotowano, nie

pamiętam szczegółów, podobne objawy, których przyczyną były jakieś urazy przed

urodzeniem dziecka. W tej chwili nie mogę sobie przypomnieć kiedy i gdzie to wyleczono.

Dobrze, zobaczę, co się da zrobić z tą dziewczyną. Nie zamierzam ci nic obiecywać przed

zbadaniem jej.

Następnego ranka Eric zabrał Davida do posiadłości Gordonów. Kiedy zbliżyli się do

starego sadu, usłyszeli niezwykłą muzykę, dobywającą się z niego przez pachnące żywicą

jodłowe arkady — muzykę szaloną i rzewną, wzbudzającą smutek i łzy, pełną nieopisanego

patosu i cudownej słodyczy.

— Cóż to takiego — wykrzyknął David, stając jak wryty.

— To Kilmeny gra na skrzypcach — odparł Eric. — Posiada wielki talent i improwizuje

często takie przejmujące i czarowne melodie.

Po chwili dotarli do krzaku róży rosnącego nieopodal starej ławki, a Kilmeny wyszła im na

spotkanie. Jej piękne, promienne oczy były szeroko rozwarte, słodka twarz wyrażała

podniecenie, wywołane nadzieją i zarazem obawą.

— O bogowie! — mruknął David wstrząśnięty.

Nie ukrywał swojego zdumienia i Eric, widząc to, roześmiał się z ulgą. David nawet nie

zwrócił uwagi na dziwne zachowanie przyjaciela, który w obecności Kilmeny przypominał

raczej lunatyka.

— Kilmeny, to jest mój przyjaciel, doktor Baker — powiedział Marshall.

Kilmeny podała Davidowi rękę z uśmiechem. Gdy tak stała w świeżym i czystym blasku

porannego słońca, przy kępie siostrzanych lilii dorównujących jej urodą, była tak piękna i

pełna wdzięku, że stojącym obok mężczyznom zapierało dech. David, który niewątpliwie nie

86

narzekał na brak śmiałości i zawsze miał coś interesującego do powiedzenia każdej kobiecie,

poczuł się jak onieśmielony i niezgrabny uczniak i tylko skłonił się przed nią w milczeniu.

Tymczasem Kilmeny była urocza i nieskrępowana. Nie czuło się w jej zachowaniu

najmniejszego zażenowania, chociaż okazywała pełną czaru dziewczęcą nieśmiałość. Eric

uśmiechnął się, wspominając własne pierwsze z nią spotkanie. Nagle uświadomił sobie, jak

dalece Kilmeny przybliżyła się do niego od tamtego czasu i jak bardzo się rozwinęła.

Uczyniwszy subtelny gest zaproszenia, Kilmeny poprowadziła ich przez sad dróżką

wysadzaną krzewami dzikiej wiśni.

— Ericu, ona jest po prostu niewyobrażalnie piękna! — rzekł David półgłosem. —

Wczoraj wieczorem, gdy opowiadałeś mi o swojej miłości, miałem raczej niezbyt pochlebną

opinię o stanie twojego umysłu. Ale teraz trawi mnie niemal zawiść. To najpiękniejsza istota,

jaką kiedykolwiek widziałem.

Eric zaprowadził Davida do Gordonów, a sam pośpieszył z powrotem do szkoły. Po drodze

od Gordonów zobaczył w zaroślach Neila i prawie wystraszył się płonących nienawiścią

czarnych, chłopięcych oczu Włocha. Niespodziewany odruch współczucia wziął na chwilę

górę nad lękiem i odrazą. Twarz Neila była bowiem postarzała, pobladła i wymizerowana;

oczy miał zapadnięte i gorączkowo świecące. Wyglądał o całe lata doroślej, niż wówczas,

kiedy Eric po raz pierwszy spotkał go w wąwozie, którym płynął strumyk.

— Neilu, czy nie możemy zostać przyjaciółmi? — zapytał. — Przykro mi, że sprawiłem ci

ból.

— Przyjaciółmi?! Przenigdy! — wykrzyknął Neil gwałtownie. — Pan mi zabrał Kilmeny.

Zawsze będę pana nienawidził, i odpłacę panu jeszcze za to! — Odszedł wielkimi krokami w

głąb zarośli, a Eric wzruszywszy ramionami, ruszył swoją drogą, wyrzucając z myśli niemiłe

spotkanie.

Wydawało mu się, że dzień ciągnie się bez końca. David nie przyszedł na obiad we

właściwym czasie. Lecz kiedy Eric wrócił do swego pokoju wieczorem, znalazł tu swego

przyjaciela zapatrzonego w okno.

— No i cóż — rzekł niecierpliwie, gdy David bez słowa odwrócił się ku niemu. — Co

masz mi do powiedzenia? Nie trzymaj mnie dłużej w niepewności, Davidzie. Zniosę

wszystko. Dzisiejszy dzień trwał dla mnie tysiąc lat. Czy możesz wyjaśnić, jak wygląda

sprawa Kilmeny?

— Jeśli chodzi o Kilmeny, to nie ma żadnej sprawy — odparł David z wolna, opadając na

krzesło w pobliżu okna.

— O czym ty mówisz?

87

— Dokładnie to, co usłyszałeś. Jej struny głosowe są w najlepszym porządku. Jeżeli o nie

chodzi, nic nie stoi na przeszkodzie, aby mówiła.

— Dlaczego więc nie mówi? Czy myślisz… czy myślisz?

— Sądzę, że nie wyrażę tego lepiej w żaden sposób, jak tylko mówiąc słowami Janet

Gordon, kiedy stwierdziła, że Kilmeny nie mówi, ponieważ jej matka nie chciała mówić. I to

wszystko. Problem jest natury psychicznej a nie fizycznej. Tutaj medycyna jest bezsilna. W

moim zawodzie są znacznie lepsi ode mnie Ericu, ale jestem przekonany, że jeżeli

skonsultujesz tę sprawę z jakimkolwiek innym lekarzem, uzyskasz tę samą odpowiedź.

— Czyli nie ma żadnej nadziei — rzekł Eric zrozpaczony. — Nic dla mnie nie możesz

zrobić?

David zdjął z oparcia krzesła wykonany na szydełku pokrowiec ze srożącymi się lwami i

rozłożył go sobie na kolanach.

— Mc dla niej nie mogę zrobić — powiedział, spoglądając posępnie na artystyczne dzieło.

— Nie wierzę, aby jakikolwiek żyjący człowiek mógł dla niej coś zrobić. Ale też nie

powiedziałem, że nie ma żadnej nadziei.

— Słuchaj Davidzie, nie jestem w nastroju do rozwiązywania zagadek. Powiedz człowieku

jasno i nie dręcz mnie.

David zmarszczył niepewnie brwi i wytknął palec przez otwór przedstawiający oko króla

zwierząt.

— Nie wiem, czy potrafię to wyjaśnić. Sam tego jeszcze dokładnie nie rozumiem. To na

razie wyłącznie moja własna, mglista teoria. Nie umiem tego uzasadnić faktami. Krótko

mówiąc, Ericu, jest rzeczą prawdopodobną, że Kilmeny przemówi, jeżeli tylko będzie tego

bardzo pragnęła.

— Pragnęła? Człowieku, ona bardzo tego pragnie. Bardziej, niż cokolwiek innego. Kocha

mnie z całego swego serca i nie chce zostać moją żoną, tylko z tego powodu, że nie mówi.

Czyżbyś uważał, że dziewczyna, która znajduje się w takiej sytuacji nie „chciałaby” mówić,

jeżeli tylko mogłaby?

— Tak, lecz nie sądzę, że jest to ten właściwy rodzaj pragnienia i nie jest także ważne, jak

silne może być jej życzenie. Cóż, uważam, że tu potrzeba nieoczekiwanego, żarliwego i

gwałtownego pragnienia natury tak psychicznej jak i fizycznej. Takiego potężnego nakazu

serca i umysłu, który rozedrze niewidzialne okowy pętające jej mowę. Chciałbym, aby trafiła

się taka okazja. Jeśli ktoś lub coś wywoła podobne zdarzenie, to wierzę, że Kilmeny będzie

mówiła. A jeżeli tylko raz wypowie choć jedno słowo, od tej pory zacznie normalnie mówić.

Ale najpierw musi to słowo wypowiedzieć.

88

— Wszystko to wygląda raczej na wielką niedorzeczność, tak przynajmniej sądzę — rzekł

urażony Eric. — Przypuszczam, że masz jakieś pojęcie, o czym mówisz, lecz ja nic z tego nie

rozumiem. No, a w każdym razie, praktycznie wychodzi na to, że nie ma wielkiej nadziei dla

niej a tym samym i dla mnie. Nawet jeżeli twoja teoria jest właściwa, to mało prawdopodobne

aby kiedykolwiek trafiła się taka sprzyjająca okazja. A Kilmeny nigdy za mnie nie wyjdzie.

— Nie poddawaj się tak łatwo, stary przyjacielu. Tutaj trzeba pamiętać, że bywają

przypadki, kiedy kobieta zmienia swój sposób myślenia.

— Ale nie kobieta taka jak Kilmeny — odparł Eric posępnie. — Mówiłem ci, że ona

odziedziczyła wszystkie cechy swej matki, jeśli chodzi o wytrwałość i nieugiętą wolę,

jakkolwiek jest wolna od wszelkich obciążeń dotyczących egoizmu czy dumy. Bardzo ci

dziękuję Davidzie za twoją życzliwość i zainteresowanie. Zrobiłeś wszystko, co mogłeś. No

cóż, mój Boże, ile by to znaczyło dla mnie, gdybyś zdołał jej pomóc.

Eric z jękiem opadł na krzesło i ukrył twarz w dłoniach. Była to dla niego chwila gorzka

jak śmierć. Sądził, że życiowe doświadczenie przygotowało go na rozczarowanie i nie zdawał

sobie sprawy, jak silna była nadzieja, którą żywił do tej pory, a która teraz całkowicie go

opuściła.

David z westchnieniem położył szydełkowy pokrowiec dokładnie na poprzednim miejscu.

— Ericu, ostatniego wieczoru, uczciwie mówiąc myślałem, że jeśli nie zdołam jej pomóc,

to… to byłaby najlepsza rzecz, jaka mogłaby cię spotkać w tej sytuacji. Ale kiedy później ją

ujrzałem… chętnie oddałbym prawą rękę, aby tylko coś dla niej zrobić. To dziewczyna

wymarzona dla ciebie. Gdybym mógł sprawić, by przemówiła. Ach, na pamięć twojej matki!

— David opuścił zaciśnięte pięści na parapet okna z taką siłą, że aż szyby zadźwięczały. —

Ona jest odpowiednia na żonę dla ciebie, bez względu na to czy mówi, czy nie. Gdyby się

tylko dała przekonać.

— Ona na to nie przystanie. Nie, Davidzie, już ją utraciłem. Czy powiedziałeś jej to samo,

co mnie?

— Powiedziałem, że nie mogę w niczym jej pomóc. Nie zdradziłem swojej teorii — być

może postąpiłem źle.

— No i jak to przyjęła?

— Bardzo dzielnie i spokojnie — jak przystało na uroczą damę. Ale spojrzenie jej oczu…

Ericu, poczułem się tak, jak gdybym kogoś zamordował. Pożegnała mnie pełnym wdzięku

gestem i z żałosnym uśmiechem poszła na górę. Więcej jej nie zobaczyłem, chociaż zostałem

na obiedzie, zaproszony przez pana Gordona. Ci starzy Gordonowie to rzeczywiście

ekscentryczna para. Myślę, że ich polubiłem. Mają silne charaktery, stałe zasady i są lojalni.

89

Dobrzy przyjaciele i zacięci wrogowie. Wyrazili żal, że nie mogłem pomóc Kilmeny. Ja zaś

dokładnie wszystko im powiedziałem, niczego nie ukrywając. Stary Thomas Gordon uważał,

że niepotrzebnie mieszam się w nie swoje sprawy.

Eric uśmiechnął się, myśląc o czym innym. — Muszę wyjść na chwilę i zobaczyć się z

Kilmeny. Wybaczysz mi, Davidzie? Tu są książki. Zajmij się trochę sobą. Kiedy jednak Eric

wszedł do domu Gordonów, ujrzał jedynie starą Janet, a ta oznajmiła mu, że Kilmeny

przebywa w swoim pokoju i nie chce go widzieć.

— Była pewna, że pan zechce przyjść tutaj i prosiła, abym panu to przekazała.

Janet podała mu małą kartkę. List był krótki, smutny i widniały na nim ślady łez.

— Nigdy więcej nie próbuj spotkać się ze mną, Ericu — czytał. — Nie chcę cię zobaczyć,

ponieważ to zbyt trudne do zniesienia dla nas obojga. Musisz odejść i zapomnieć o mnie.

Przeżyłam kilka bardzo pięknych dni. Kiedyś będziesz mi wdzięczny za tę decyzję. Zawsze

będę cię kochać i modlić się za ciebie.

Kilmeny.

— Muszę ją zobaczyć — powiedział Eric desperacko. — Ciociu Janet, okaż mi przyjaźń.

Powtórz jej, że musimy koniecznie porozmawiać. Proszę tylko o jedną, krótką chwilę

rozmowy.

Janet potrząsnęła głową, ale poszła na górę. Prędko wróciła.

— Oświadczyła, że nie może zejść na dół. Pan wie, co to oznacza. Nie ma co błagać. I

muszę przyznać, że według mnie, to ona ma rację. Nie powinna wychodzić za pana, a w tej

sytuacji lepiej, by pana nie spotykała.

Eric wrócił więc do domu w nastroju dużo gorszym, niż kiedy wychodził. Rankiem, a była

to sobota, odprowadził Davida Bakera na stację. Nie spał w nocy i wyglądał tak mizernie i

żałośnie, że David poczuł niepokój. Zamierzał pozostać w Lindsay przez kilka dni, lecz z

powodu ciężkiego stanu jednego z pacjentów w Queenslea, zażądano jego szybkiego

powrotu. Uścisnął rękę Erica na pożegnanie.

— Ericu, porzuć tę szkołę i zaraz wracaj do domu. Teraz w Lindsay nie masz co robić i

będziesz tylko zadręczał swoje serce.

— Muszę choć raz zobaczyć Kilmeny, zanim stąd odejdę — usłyszał odpowiedź Erica.

Tego popołudnia Marshall wybrał się znowu do siedziby Gordonów. Rezultat był jednak

identyczny. Kilmeny odmówiła mu spotkania i Thomas Gordon powiedział poważnie:

90

— Panie Ericu, pan wie, że pana lubię. Jest mi przykro z powodu decyzji Kilmeny, ale być

może ona ma rację. Bardzo bym się cieszył, widząc tu pana częściej. Ale sprawy tak się mają,

że powiem wprost: lepiej, by pan tu nie przychodził nigdy więcej. Wiem, że to nie jest

przyjemne, ale im prędzej przestaniecie myśleć o sobie, tym lepiej. Idź teraz młodzieńcze i

niech cię Bóg błogosławi.

— Czy pan wie, czego ode mnie żąda? — spytał Eric ochrypłym głosem.

— Wiem, że powiedziałem rzecz okrutną, ale to dla pańskiego dobra, panie Ericu. Nie do

pomyślenia jest, by Kilmeny zmieniła kiedykolwiek swoje poglądy. Mamy pewne

wcześniejsze doświadczenia z kobietami jej pokroju… Zawracanie głowy, Janet, siostro, nie

płacz! Wy, kobiety, jesteście niemądrymi stworzeniami. Czy myślisz, że łzy mogą zmyć takie

rzeczy? Nie, one nie usuną plamy grzechu lub jego konsekwencji. To jest straszne, jak jeden

grzech może się tak rozprzestrzenić i zniszczyć czyjeś niewinne życie i to długo po tym,

kiedy grzesznica odeszła zdać rachunek przed Bogiem. Panie Marshall, jeżeli weźmie pan

pod uwagę moją radę, to proponuję, by porzucił pan szkołę w Lindsay, dla własnego dobra,

jak najszybciej.

91

Z

ERWANE KAJDANY

Eric powrócił do domu z pobladłą, wymizerowaną twarzą. Nigdy nie sądził, że mężczyzna

może aż tak cierpieć z powodu kobiety. I co powinien zrobić? Wydawało się niemożliwe, by

mógł żyć tak dalej — to nie było życie… bez Kilmeny. Udręka wypaliła mu serce, odebrała

siłę płynącą z młodzieńczej energii i nadziei, obarczając duszę bólem i goryczą.

Później nigdy nie mógł pojąć, jak przeżył następną niedzielę i jak zwyczajnie poszedł do

szkoły w poniedziałek. Po prostu postępował jak człowiek cierpiący, który musi jednak żyć i

pracować. Jego ciało działało niby automat; poruszał się i mówił mechanicznie, bez udziału

woli, podczas gdy zamknięta w nim dusza przeżywała niewyobrażalne męki, a te odcisnęły

się w jego świadomości na zawsze. Tymczasem, obok płonącego piekła Erica Marshalla,

codzienne życie toczyło się dalej. Po tym doświadczeniu stał się mężczyzną, pozostawiając za

sobą lata chłopięce i odtąd spoglądał na życie oczyma, co już sięgnęły w jego niezbadane

głębie.

We wtorek po południu w okręgu odbył się pogrzeb i zgodnie z obyczajem szkoła była

zamknięta. Eric powrócił raz jeszcze do starego sadu. Nie miał nadziei zobaczyć tu Kilmeny,

ponieważ uważał, że będzie szczególnie unikała tego miejsca, obawiając się go spotkać. Ale

nie potrafił trzymać się z daleka od sadu, chociaż wiedział, że czekają go okropne katusze.

Miotały nim dwie namiętności: dzikie, prawie chorobliwe pragnienie, by już więcej nie

zobaczyć sadu, a jednocześnie buntował się przeciw okrutnej rzeczywistości i nie chciał

odjeżdżać i porzucać miejsca, gdzie poznał ukochaną. Czy ten niezwykły, stary sad, w którym

ujrzał, a później starał się o swoją najdroższą dziewczynę, obserwował, jak wspaniale

rozkwita niczym kwiat i rozwija się z naiwnego dziewczątka w świadomą, uroczą kobietę, ma

być przed nim na zawsze zamknięty?

Kiedy przekraczał pastwisko przy świerkowym lasku, spotkał Neila Gordona, stawiającego

długi płot. Neil nawet nie spojrzał, kiedy Eric przechodził, lecz ponuro wbijał słupki.

Przedtem Eric żałował Neila, obecnie zaczął darzyć go sympatią. Czy Neil cierpiał tak samo?

Młody nauczyciel widział w nim teraz współtowarzysza niedoli.

Sad był bardzo cichy i drzemał w soczystych, głębokich odcieniach jasnego, wrześniowego

popołudnia. Słońce wyglądało, jakby było obdarzone potęgą wydobywania czystej esencji z

najrozmaitszych zapachów, rozsiewanych w obfitości ponad lasem i polem. Obecnie kwitło

jedynie kilka kwiatów. Większość lilii, które przed kilkoma dniami tak pięknie królowały na

92

centralnym klombie, już zwiędła. Trawa była nierówna, zeschnięta i zaniedbana. Jedynie w

rogu płomyki nawłoci rozpalały się, a kilka astrów o przyćmionej barwie purpury drzemało tu

i ówdzie. Sad zachował własny, osobliwy powab, niczym kobieta, której młodość już

bezpowrotnie odeszła, a ona nadal utrzymuje wokół siebie atmosferę pamiętającą czasy jej

piękności i niezniszczalny urok.

Eric spacerował posępny i roztargniony po sadzie, by wreszcie usiąść na wpół zwalonym

kawałku płotu, w cieniu zwieszających się gałęzi jodłowych. Tutaj zatopił się w

rozpamiętywaniu, wzruszającej i gorzkiej słodyczy, w której żył przez cały ten czas, od chwili

kiedy wyszedł z sadu po pierwszym spotkaniu z Kilmeny.

Jak głęboka była jego nieuwaga, najlepiej świadczy fakt, że nie spostrzegał niczego, co

działo się wokoło. Nie słyszał ukradkowych kroków za plecami, w mrocznym jodłowym

lesie. Nawet nie dostrzegł Kilmeny, która wychodziła z wolna spoza zakrętu ścieżki,

biegnącej przez zarośla dzikiej wiśni. Kilmeny pragnęła starego sadu, jak balsamu do

uleczenia swego złamanego serca, jeżeli było to w ogóle możliwe. Nie obawiała się przybycia

Erica o tej porze dnia, bo skąd mogła wiedzieć, że w okręgu zarządzono zamknięcie szkół z

powodu pogrzebu. Ale nigdy nie przyszłaby tutaj wieczorem, choć tęskniła za Ericem

nieopisanie. Przede wszystkim jednak przychodziła snuć wspomnienia tu, gdzie utraciła

wszelką nadzieję.

Wyglądała, jakby minęły lata a nie kilka dni. Była Otępiała z żalu i cierpienia. Miała bladą,

wymizerowaną twarz. Niebieskawe, przezroczyste cienie widniały pod wielkimi, pełnymi

tęsknoty oczyma, z których zniknęły marzenia i dziewczęca beztroska, a pojawił się smutek i

cierpliwość rezygnacji. Thomas Gordon potrząsnął głową z niedobrym przeczuciem, kiedy

zobaczył siostrzenicę owego ranka przy stole podczas śniadania.

— Ona tego nie wytrzyma — pomyślał. — Długo już nie pobędzie na tym świecie. Być

może to najlepsze wyjście dla tej biednej dziewczyny. Może byłoby lepiej, aby młody

nauczyciel nigdy nie postawił stopy w sadzie Connorsów lub w tym domu. Margaret,

Margaret, to trudne do zniesienia, gdy twoje dziecko płaci rachunki za grzechy popełnione

jeszcze przed swoim narodzeniem.

Kilmeny wędrowała przez lasek powoli i przypominała istotę w transie. Kiedy doszła do

wyrwy w płocie w miejscu, gdzie dróżka wchodziła do sadu, podniosła bladą twarz i

zobaczyła Erica, siedzącego w cieniu drzew po drugiej stronie sadu, z głową ukrytą w

dłoniach. Natychmiast zatrzymała się i purpurowe rumieńce gwałtownie zabarwiły jej

policzki.

93

W następnej jednak chwili krew odpłynęła z twarzy Kilmeny, która zbielała jak marmur.

W pięknych oczach odbił się wyraz prawdziwej, nieopisanej grozy, tak jak ponure cienie

chmur odbijają się w błękitnych sadzawkach.

Za Ericem przycupnął napięty, złowieszczy Neil Gordon. Mimo odległości Kilmeny

dojrzała jego spojrzenie, zauważyła też, co trzymał w ręku, by pomścić swoje udręki i

błyskawicznie wszystko zrozumiała.

Scena ta utrwaliła się w jej umyśle niczym na kliszy fotograficznej. Wiedziała, że nie ma

czasu i nie zdąży przebiec przez sad, by ostrzec Erica przed niebezpieczeństwem. Ale musi go

ostrzec — musi! musi! Potęga uczucia spowodowała przemożną chęć krzyknięcia i była jak

ogromna fala przypływu morskiego — przypływu, który rozlał się gwałtownie niczym

powódź. Kiedy Neil Gordon z twarzą demona wzniósł mściwie siekierę w zaciśniętych

dłoniach, Kilmeny rzuciła się przez wyrwę w płocie.

— Ericu, Ericu spójrz poza siebie — spójrz za siebie! Eric, słysząc ten dolatujący z oddali

krzyk, poderwał się zdumiony i oszołomiony. W żadnym wypadku nie spodziewał się, by

wołać mogła Kilmeny, lecz instynktownie posłuchał polecenia.

Obejrzał się za siebie i dostrzegł Neila, który spoglądał osłupiały na Kilmeny Gordon.

Twarz młodego Włocha stała się szara jak popiół, a oczy wypełniało przerażenie i

niedowierzanie. Czuł, że nadprzyrodzona siła przeszkodziła mu w morderczych zamiarach.

Siekiera leżała u jego stóp, tam gdzie upuścił ją na skutek strachu i wstrząsu wywołanego

niespodziewanym krzykiem Kilmeny. Jednak zanim Eric zdołał wymówić słowo, Neil

odwrócił się z płaczem bardziej podobnym do zwierzęcego skowytu niż ludzkiego głosu i

zniknął niczym ścigane zwierzę w gęstwinie cieni jodłowego lasu.

W chwilę później Kilmeny, kochana Kilmeny z twarzą zalaną łzami i rozpromienioną

uśmiechem, padła w objęcia Erica.

— Och, Ericu, ja mówię! Ja mówię! Och, jakież to cudowne, fantastyczne! Ericu, ja cię

kocham! Kocham cię!

94

N

EIL

G

ORDON SAM DECYDUJE

To prawdziwy cud! — rzekł Thomas Gordon wstrząśnięty. Takie były jego pierwsze słowa

od chwili, gdy zobaczył Erica i Kilmeny wpadających do domu i trzymających się za ręce

niczym dwoje upojonych radością dzieci. Zdumieni i zdyszani, wykrzykiwali jedno przez

drugie wujowi i ciotce, swoją niezwykłą nowinę.

— Och, nie, to jest cudowne, ale to nie cud — powiedział Eric. — David tłumaczył mi, że

taka rzecz może się przydarzyć. Nie miałem zbyt wielkiej nadziei. On by wszystko dokładnie

wyjaśnił, gdyby był tutaj.

Thomas Gordon potrząsnął głową. — Wątpię, czy by potrafił, panie Ericu. On, czy też

ktokolwiek inny. Dla mnie to wprost graniczy z cudem. Podziękujmy Bogu ze czcią i pokorą

za to, że zapobiegł napaści i zło przemienił w coś dobrego. Być może pański doktor wyjaśni

to po swojemu, młodzieńcze, lecz ja sądzę… lecz ja sądzę, że nie będzie bliski prawdy. To

jest niesamowite! Janet, kobieto, wydaje mi się, że śnię. Czy Kilmeny naprawdę mówi?

— Oczywiście, wujku, naprawdę mówię — odparła Kilmeny, rzucając Ericowi

zachwycone spojrzenie. — Och, nie wiem, jak do tego doszło. Poczułam tylko, że muszę

powiedzieć i… i to zrobiłam. A jakie teraz wydaje się to proste. Mam wrażenie, że zawsze

mogłam mówić.

Mówiła naturalnie i łatwo. Miała jedynie trudności z modulacją głosu, co wynikało z braku

doświadczenia. Czasami głos jej brzmiał zbyt wysoko to znowu zbyt nisko. Było jednak

zupełnie jasne, że wkrótce doskonale go opanuje. A miała piękny głos — bardzo czysty,

miękki i melodyjny.

— Och, jakże się cieszę, że pierwszym słowem, które wypowiedziałam było twoje imię,

najdroższy — wyszeptała do Erica.

— No, a co z Neilem? — spytał poważnie Thomas Gordon, otrząsając się z trudem z

podziwu. — I co my z nim zrobimy, kiedy tu powróci? Przecież to poważna sprawa.

Eric całkiem zapomniał o Neilu, przepełniony zdumieniem i radością. Myśl, że przed

chwilą uniknął nagłej i gwałtownej śmierci, nie zaprzątała dotąd jego umysłu.

— Musimy mu wybaczyć, panie Gordon. Wiem, że powinienem mu być właściwie

wdzięczny, bo przywrócił mi Kilmeny. Tylko fatalny zbieg okoliczności pchnął go na drogę

przestępstwa i dzięki Bogu, dobrze się to skończyło.

95

— To prawda, panie Ericu, ale to nie zmienia strasznego faktu, że ten chłopak nosił w

umyśle mordercze zamiary i chciał pana zabić. Kierująca losami opatrzność ocaliła go,

nakazała odstąpić od zbrodni i zło zastąpić dobrem. Co wcale nie zmienia postaci rzeczy i w

duszy jest on nadal przestępcą. A przecież wychowywaliśmy go i urabialiśmy z całą

odpowiedzialnością jak własne dziecko… Kochaliśmy go! Tak nam trudno zrozumieć ten

postępek i zupełnie nie wiemy, jak mamy się zachować w tej sytuacji. Nie możemy przecież

udawać, że nic się nie zdarzyło. Nigdy już nie będziemy mogli mu zaufać.

Neil Gordon sam rozwiązał swój problem. Kiedy Eric powrócił wieczorem do domu, zastał

starego Roberta Williamsona, raczącego się w spiżarni chlebem i serem po powrocie ze stacji.

Timothy siedział dostojnie w swoim aksamitnym paradnym stroju i łaskawie pozwalał

częstować się smakołykami.

— Dobry wieczór, panie nauczycielu. Widzę, że dziś wygląda pan znacznie lepiej niż

ostatnio. Mówiłem mojej żonie, że nie ma co się martwić, bo między zakochanymi zdarzają

się nieporozumienia. Ale ona gryzła się bardzo z tego powodu. Za nic jednak w świecie nie

spytałaby pana, co było przyczyną waszej sprzeczki. Należy do gatunku nieszczęśników,

którzy nigdy nie zaznają spokoju, bo zawsze muszą wtykać swoje nosy w sprawy innych

ludzi. Ale, ale, co to za awantura była dzisiaj wieczorem u Gordonów?

Eric spojrzał zdziwiony. Skąd Robert Williamson mógł tak wcześnie cokolwiek usłyszeć.

— O czym pan myśli? — zapytał.

— No cóż, nasi ludzie na stacji domyślili się, że coś musiało się wydarzyć, skoro Neil

Gordon tak nagle pojechał na wycieczkę.

— Neil wyjechał? Na wycieczkę? — wykrzyknął zdumiony Eric.

— Tak. Czy pan wie, że dzisiaj wieczorem odchodził pociąg wycieczkowy. Wszyscy

chętni popłyną dzisiaj w nocy statkiem… specjalnym rejsem. Zebrało się z tuzin lub więcej

chłopaków z naszych stron. Wszyscy stali w grupie i gawędzili, kiedy Lincoln Frame

nadjechał galopem i Neil wyskoczył z wozu. Wpadł tylko na stację, kupił bilet i wypadł z

powrotem. Wsiadł do pociągu, nie mówiąc przy tym słowa, a patrzył ponuro i wyglądał jak

sam diabeł. Wszyscy byliśmy zbytnio zaskoczeni, aby go zapytać, zanim odjechał. Lincoln

nie mógł też nic wyjaśnić. Sam niewiele wiedział. Powiedział tylko, że Neil uciekł z domu i

wyglądał, jakby ścigała go policja. Zaproponował Lincolnowi za sześćdziesiąt dolarów tę

czarną klaczkę, jeśli tylko ten odwiezie go na stację tak, by zdołał złapać pociąg

wycieczkowy. Kłaczka była własnością Neila, a Lincoln pragnął już wcześniej ją kupić, lecz

przedtem Neil nawet słuchać o tym nie chciał. Lincoln skorzystał z okazji. Neil miał klaczkę

ze sobą i Lincoln przywiązał ją do wozu i zabrał chłopaka na stację. Neil nie miał żadnego

96

bagażu i przez całą drogę nie otworzył ust — mówił Lincoln. Wywnioskowaliśmy, że stary

Thomas musiał zrobić awanturę. Czy pan nic o tym nie wie? Czy też może tak pan jest

zapatrzony w swoją ślicznotkę, że nic pan wokół nie widzi.

Eric pomyślał szybko. Wreszcie pojął i odczuł wielką ulgę. A więc Neil opuścił dom!

Zapewne nigdy nie wróci i to było najlepsze, co mógł uczynić. Stary Robert powinien

ostatecznie usłyszeć część prawdy, bo i tak nie da się przed nim ukryć, że Kilmeny potrafi

mówić.

— U Gordonów były dzisiaj wieczorem pewne kłopoty, panie Williamson — powiedział

poważnie. — Neil Gordon zachował się bardzo źle i straszliwie przeraził Kilmeny, do tego

stopnia, że wydarzyła się rzecz nieprawdopodobna. Odzyskała wreszcie mowę i teraz już

doskonale mówi.

Stary Robert położył kawałek sera, który niósł do ust na czubku noża i wytrzeszczył oczy,

spoglądając na Erica w kompletnym osłupieniu.

— Boże, pobłogosław mej duszy! Panie nauczycielu, co za nadzwyczajna sprawa! —

wykrzyknął. — Czy mówi pan poważnie? Czy może próbuje pan zrobić głupca ze starego

człowieka?

— Nie, panie Williamson. Zapewniam pana, że to co powiedziałem, jest najszczerszą

prawdą. Doktor Baker mówił mi, że szok mógłby ją uleczyć — no i tak się stało. Co do Neila,

skoro wyjechał, myślę, że niewątpliwie zrobił dobrze.

Eric opuścił kuchnię, nie chcąc dłużej podtrzymywać dyskusji. A kiedy wspinał się po

schodach na górę, słyszał, jak stary Robert mruczał do siebie niczym człowiek kompletnie

oszołomiony:

— No, tak, tak. Nigdy dotąd nie słyszałem czegoś podobnego. W ciągu całego swojego

życia. Nigdy, nigdy. Timothy, czy ty kiedykolwiek słyszałeś coś podobnego? Och, ci

niepojęci Gordonowie! Nic u nich się nie dzieje jak u innych ludzi.

Pójdę obudzić matkę i opowiem jej o tym, bo inaczej do rana nie zasnę.

97

Z

WYCIĘSTWO

Teraz kiedy wszystko doszło do normy, Eric postanowił opuścić szkołę i powrócić do

rodzinnego miasta. Co prawda „podpisał papiery” i zobowiązał się uczyć do końca roku, ale

sądził, że rada szkolna wyrazi zgodę na zwolnienie, jeżeli znajdzie odpowiedniego następcę.

Zdecydował prowadzić zajęcia aż do wakacji, które rozpoczynały się w październiku, po

czym chciał stąd wyjechać. Kilmeny przyrzekła, że wyjdzie za niego następnej wiosny. Eric

błagał o wcześniejszy termin, lecz Kilmeny słodko ale stanowczo postawiła na swoim, a

Thomas i Janet zgadzali się z nią.

— Jest jeszcze wiele rzeczy, których muszę się nauczyć, zanim będę gotowa do

zamążpójścia — oznajmiła Kilmeny. — Chciałam także oswoić się z widokiem obcych ludzi.

Mam obecnie pewne trudności i ogarnia mnie przerażenie, kiedy widzę kogoś, kogo nie

znam, chociaż sądzę, że tego nie widać. Chodzę teraz do kościoła z wujem i ciotką oraz na

spotkania Towarzystwa Misyjnego. I wuj Thomas obiecał, że znajdzie dla mnie tej zimy jakąś

szkołę z internatem w mieście. Co o tym myślisz?

Eric natychmiast zaprotestował. Pomysł Kilmeny aby pójść do szkoły z internatem

pobudził go do śmiechu.

— Nie mogę zrozumieć, dlaczego po wyjściu za mnie, nie może się uczyć, czego tylko

chce, jak dawniej sama z książek — narzekał do wuja i ciotki.

— Tak, ale my też chcielibyśmy mieć ją jeszcze u siebie przez zimę — poważnie

tłumaczył Thomas Gordon. — Trudno nam się z nią rozstać. Nigdy dotąd nie była poza

domem nawet przez jeden dzień. Jest światłem naszego życia. To bardzo miłe z pana strony,

że pozwoli jej pan przyjeżdżać do nas kiedykolwiek zechce. Ale to jednak zasadnicza różnica.

Będzie należała do pańskiego świata a nie do naszego. To jest słuszne, nie chcemy, aby było

inaczej. Lecz prosimy, pozostaw nam ją jeszcze na tę zimę.

Eric ustąpił z oporami, bo nie miał innego wyjścia. Koniec końców przypomniał sobie, że

przecież Lindsay nie leży zbyt daleko od Queenslea, a nadto istnieją takie rzeczy jak statki i

pociągi.

— Czy pan napisał już ojcu o tym, co się tutaj wydarzyło? — niespokojnie pytała Janet.

— Nie, nic jeszcze nie wie. Ale pójdę do domu i opiszę dokładnie wszystko jeszcze tego

wieczoru.

98

Pan Marshall senior nie odpowiedział na list, lecz zjawił się osobiście. Po kilku dniach Eric

wrócił ze szkoły i zobaczył ojca siedzącego w wymuskanym salonie pani Williamson. Nie

padło żadne słowo dotyczące listu Erica do czasu, aż wypili herbatę. Kiedy zostali sami, pan

Marshall zapytał nagle.

— Ericu, co to za sprawa z tą dziewczyną? Mam nadzieję, że nie zrobiłeś jakiegoś

głupstwa. Chociaż po tym, czego się dowiedziałem, bardzo mi na to wygląda. Dziewczyna,

niema przez całe prawie życie, dziewczyna nie mająca prawa do nazwiska ojca, wiejska

dziewczyna, którą musiałeś wynaleźć właśnie w takim miejscu jak Lindsay! Twoja żona

powinna zająć miejsce twojej matki, a ona była perłą wśród kobiet. Czy myślisz, że ta

dziewczyna jest tego warta? Przecież to nieprawdopodobne! Zostałeś omotany przez ładną

buzię oraz świeżą dziewczęcą urodę. Przewidywałem, że będą jakieś kłopoty związane z tą

dziwną zachcianką, jaką było objęcie posady wiejskiego nauczyciela.

— Poczekaj, aż zobaczysz Kilmeny, ojcze — odparł Eric z uśmiechem.

— Hm! Dokładnie to samo powiedział mi David Baker. Natychmiast po otrzymaniu listu

od ciebie poszedłem do niego, bo zaraz podejrzewałem, że istnieją pewne związki pomiędzy

tym listem a jego tajemniczą wizytą tutaj. Próbowałem wydobyć z niego jakąś wiadomość,

ale nie pomogły stosowane przeze mnie prośby ni sprytne kruczki. Na to wszystko powiedział

tylko: — Proszę poczekać, aż zobaczy pan Kilmeny Gordon.

— No dobrze, poczekam, aż ją zobaczę, lecz pamiętaj, będę na nią patrzył oczami

mężczyzny sześćdziesięciopięcioletniego a nie dwudziestoczteroletniego. I jeżeli ona nie jest

odpowiednia na twoją żoną, to lepiej ją opuść lub radź sobie sam w życiu.

Eric zagryzł wargi, lecz odparł jedynie poważnie:

— Ojcze, chodź ze mną. Pójdziemy teraz na spotkanie z nią.

Poszli okrężną główną drogą aż do drożyny Gordonów. Kilmeny nie było, kiedy stanęli

przed ich domem.

— Pobiegła do starego sadu, panie Marshall — powiedziała Janet. — Kocha to miejsce tak

bardzo, że spędza tam każdą wolną chwilę. Lubi się tam uczyć.

Usiedli i porozmawiali chwilę z Thomasem i Janet. Kiedy wyszli, pan Marshall

powiedział:

— Polubiłem tych ludzi. Jeżeli Thomas Gordon byłby takim człowiekiem jak Robert

Wilłiamson, nie chciałbym nawet oglądać twojej Kilmeny. Jednak oboje Gordonowie są w

porządku, trochę szorstcy i zasadniczy, ale to dobry, solidny ród. Mają wrodzoną dystynkcję i

silne charaktery. Ale coś ci powiem otwarcie. Spodziewam się, że twoja młoda dama nie ma

takich ust jak jej ciotka.

99

— Usta Kilmeny są podobne do ucieleśnionej, słodkiej pieśni miłosnej.

— Hm! — mruknął pan Marshall. — Dobrze — dodał po chwili bardziej tolerancyjnie. —

Byłem także poetą przez sześć miesięcy swego życia, wówczas, kiedy zalecałem się do twojej

matki.

Gdy weszli do sadu, Kilmeny czytała na ławce pod krzewem bzu. Wstała i ruszyła

zatrwożona na spotkanie, domyślając się, że ten wysoki, białowłosy starszy pan, to musi być

ojciec Erica. Kiedy podeszła, wzruszony Eric zauważył z uczuciem dumy, że nie mogła

piękniej wyglądać. Włożyła swoją ulubioną prostą, niebieską sukienkę, ładną, jak wszystkie

jej sukienki. Ubiór szczególnie podkreślał doskonałą linię jej gibkiej, wysmukłej figury.

Lśniące, czarne włosy zaplotła i owinęła wokół głowy w koronę, w którą zatknęła kilka

gałązek dzikich astrów, płonących niczym cudowne purpurowe gwiazdy. Jej twarz

zaróżowiło delikatnie podniecenie. Wyglądała jak młoda księżniczka ukoronowana przez

różowy blask słoneczny, przeciskający się przez stare drzewa.

— Ojcze, to jest właśnie Kilmeny — z dumą powiedział Eric.

Kilmeny podała dłoń, z pewną bojaźnią szepcząc pozdrowienie. Pan Marshall popatrzył na

nią i już nie mógł oderwać wzroku. Ujął dłoń dziewczyny, przytrzymał ją i spoglądał tak

przenikliwie a zarazem uważnie w jej twarz, jakby nie dowierzał własnym oczom. Wreszcie

przyciągnął Kilmeny do siebie i z wielką powagą pocałował ją delikatnie w czoło.

— Moja droga — powiedział. — Cieszę się, a zarazem jestem dumny, że zgodziłaś się

zostać żoną mego syna, a moją najmilszą i godną największego szacunku córką.

Eric szybko odwrócił się, aby ukryć widniejące na twarzy silne wzruszenie, ale oczy jego

tak jaśniały, jakby spoglądał w przyszłość opromienioną tęczowym blaskiem.