garbarz skor 744[03] z3 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Zbigniew Gregorczyk

Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem
744[03]Z3.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

dr inż. Tadeusz Sadowski

dr inż. Jan Żarłok

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Zbigniew Gregorczyk

Konsultacja:

mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].Z3.05
„Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu garbarz skór.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przygotowanie do uszlachetniania tkanki skórnej skór z włosem

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Maszyny i urządzenia do uszlachetniania tkanki skórnej

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Uszlachetnianie tkanki skórnej na welur. Nakładanie powłok kryjących typu

nappalan i pololuks

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WPROWADZENIE

Treści zawarte w tym poradniku są przeznaczone dla nauczyciela prowadzącego

nauczanie zawodowe w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie garbarz skór
744[03].Z3. Jednostka modułowa zawiera:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

–

środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji materiału nauczania, propozycje
metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia,

–

wykaz literatury z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:
–

pokazu z objaśnieniem,

–

tekstu przewodniego,

–

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

Treści kształcenia jednostki modułowej zostały ujęte w tematach:

1. Przygotowanie do uszlachetniania tkanki skórnej skór z włosem.
2. Maszyny i urządzenia do uszlachetniania tkanki skórnej.
3. Uszlachetnianie tkanki skórnej na welur. Nakładanie powłok kryjących typu nappalan

i pololuks.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W rozdziale tym podano również:

–

plan testu w formie tabelarycznej,

–

punktację zadań i uczenia się,

–

propozycje norm wymagań,

–

instrukcję dla nauczyciela,

–

instrukcję dla ucznia,

–

kartę odpowiedzi,

–

zestaw zadań testowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie realizacji programu uczeń musi przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Z tymi przepisami należy zapoznać uczniów podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

744[03].Z3.04

Uszlachetnianie okrywy

włosowej skór

744[03].Z3.05

Uszlachetnianie tkanki

skórnej skór z włosem

744[03].Z3

Technologia wykończenia

i uszlachetniania skór z włosem

744[03].Z3.01

Natłuszczanie skór z okrywą

włosową

744[03].Z3.02

Suszenie skór wyprawionych

z okrywą włosową

744[03].Z3.03

Przygotowanie skór

wyprawionych z okrywą włosową do

uszlachetniania

744[03].Z3.06

Ocena jakościowa,

rozsortowanie i przechowywanie

skór wyprawionych z okrywą włosową

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA

WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Uszlachetnianie okrywy

włosowej skór” uczeń powinien umieć:

−

odczytywać i stosować instrukcje technologiczne dotyczące czynności i operacji
natłuszczania oraz przygotowania skór do uszlachetniania,

–

przygotowywać skóry do chemicznego, termicznego i mechanicznego uszlachetniania,

–

sporządzać kąpiele umartwiającą, zaprawiającą i barwiącą włos zgodnie z instrukcją
technologiczną,

–

rozróżniać i charakteryzować metody uszlachetniania okrywy włosowej skór,

−

rozpoznawać rodzaje barwników,

−

stosować podstawowe metody badania organoleptycznego skór przeznaczonych do
barwienia,

−

rozpoznawać sposoby przygotowania skór do barwienia,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

dobierać i stosować odzież ochrony osobistej na stanowiskach mechanicznej i chemicznej
obróbki skór,

−

stosować zasady bezpiecznej pracy i ochrony środowiska przy obsłudze maszyn
i urządzeń oraz transportu skór między stanowiskami pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE

KSZTAŁCENIA

Po realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– określić cel uszlachetniania tkanki skórnej,
– rozróżnić i scharakteryzować maszyny, urządzenia i narzędzia stosowane przy

uszlachetnianiu tkanki skórnej,

– rozróżnić i scharakteryzować metody i sposoby uszlachetniania tkanki skórnej,
– wykonać czynności szlifowania i odpylania tkanki skórnej,
– sporządzić zestawy kąpieli, wykonać procesy chemicznego przygotowania i barwienia

tkanki skórnej,

– zestawić roztwory farb i apretur do uszlachetniania tkanki skórnej,
– wykonać czynności nakładania zestawów uszlachetniających tkankę skórną,
– zorganizować stanowiska do poszczególnych procesów zgodnie z zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PRZYKŁADOWE

SCENARIUSZE

ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca .....................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03].
Moduł:

Technologia wykończania i uszlachetniania skór z włosem 744[03].Z3

Jednostka modułowa: „Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem” 744[03].Z3.05

Temat: Wykończanie skór z włosem na pololuks.
Cel ogólny: rozumienie celu i kształtowanie umiejętności uszlachetniania skór z okrywą

włosową na pololuks

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

charakteryzować metody uszlachetniania skór z włosem,

−

przygotowywać skóry do uszlachetniania,

−

wyjaśnić cel i sposoby prowadzenia procesu wykończania skór na pololuks,

−

przeprowadzać proces nakładania powłok,

−

charakteryzować skóry wykończone na pololuks,

−

wskazywać wady powstałe w procesie uszlachetniania.

Metody nauczania:

−

ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa

Czas: 180 minut
Środki dydaktyczne:

−

skóry przygotowane do wykończania na pololuks,

−

środki wykończeniowe,

−

maszyny i urządzenia potrzebne do przeprowadzenia procesu wykończania,

−

metodyki,

−

odzież ochronna,

Przebieg zajęć:

1. Powitanie uczniów.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Podział na grupy ćwiczeniowe.
4. Przydział skór do wykończania.
5. Wybranie środków do naniesienia powłoki.
6. Sporządzenie apretur.
7. Przeprowadzenie procesu nakładania powłok.
8. Zaprezentowanie ćwiczenia dla całej grupy.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Przedstaw w formie pisemnej metodykę wykończania skór na nappalan. Przedstaw
charakterystykę skór, które można wykorzystać do wykończania na nappalan. .

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .....................................................................................................................

Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03].
Moduł:

Technologia wykończania i uszlachetniania skór z włosem 744[03].Z3

Jednostka modułowa: „Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem” 744[03].Z3.05

Temat: Dogarbowanie skór z włosem przeznaczonych do wykończania na welur.
Cel ogólny: rozumienie celu i kształtowanie umiejętności dogarbowania skór

futerkowych przed barwieniem.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dobierać skóry przeznaczone do uszlachetniania na welur,

−

wyjaśniać cel i sposoby prowadzenia czynności technologicznych,

−

dobierać i przygotowywać urządzenia i maszyny do przeprowadzenia procesu
dogarbowania,

−

zorganizować stanowiska do wykonania zadań produkcyjnych zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobierać środki garbarskie,

−

przeprowadzić proces dogarbowania,

−

dokonać oceny poprawności przeprowadzonych czynności.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

−

metoda przewodniego tekstu

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa

Czas: 120 minut
Strategia: uczenie się przez doświadczenie
Środki dydaktyczne:

−

instrukcja technologiczna dogarbowania,

−

cytrok,

−

garbnik chromowy Chromal,

−

środki chemiczne i powierzchniowo czynne,

−

skóry owcze po szlifowaniu,

−

specjalistyczna odzież ochronna.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

ZADANIE DLA UCZNIÓW
Zadaniem jest przeprowadzenie procesu dogarbowania skór futerkowych owczych
przeznaczonych

welur,

przed

barwieniem

oraz

sprawdzenie

poprawności

przeprowadzonego procesu.

FAZA WSTĘPNA
CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE:
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu lekcji, zaznajomienie uczniów z pracą
metodą przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
Pytania prowadzące dla ucznia:

1. W jakim celu przeprowadzamy dogarbowanie skór futerkowych?
2. W jakich urządzeniach przeprowadzamy dogarbowanie?
3. W jaki sposób przeprowadzamy proces?
4. Jak przygotowujemy skóry do dogarbowania?
5. Czym powinny charakteryzować się skóry po dogarbowaniu?

PLANOWANIE
Polecenia prowadzące dla ucznia

1. Zaplanuj kolejność wykonania poszczególnych czynności i operacji.
2. Ustal sposób przeprowadzenia poszczególnych operacji.
3. Wybierz środki chemiczne potrzebne do przeprowadzenia procesu dogarbowania.

UZGODNIENIE

1. Omówienie wszystkich punków z fazy planowania z nauczycielem.
2. Pytania do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE

1. Podział uczniów na grupy ćwiczeniowe.
2. Rozdanie instrukcji do ćwiczeń.
3. Rozdanie skór przeznaczonych do dogarbowania.
4. Przygotowanie kąpieli dogarbowującej.
5. Przeprowadzenie dogarbowania.
6. Wyjęcie skór z kąpieli i dokonanie ich oględzin.

SPRAWDZANIE

1. Czy zachowano kolejność czynności?
2. Czy prawidłowo wykonano poszczególne czynności?
3. Czy zachowano podstawowe zasady bezpieczeństwa przy wykonywaniu tych

czynności?

FAZA KOŃCOWA
ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy zadania sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel w podsumowaniu wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności zostały
wykształcone, jakie wystąpiły błędy i nieprawidłowości podczas pracy i jak ich unikać
w przyszłości.

ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆ

Praca domowa

Na podstawie literatury i poznanych w trakcie wykonywania zadania praktycznego

wiadomości teoretycznych i umiejętności praktycznych, wyjaśnij znaczenie procesu
dogarboowania dla dalszych procesów uszlachetniania tkanki skórnej skór futerkowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ĆWICZENIA

5.1. Przygotowanie do uszlachetniania tkanki skórnej skór

z włosem

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj operację ręcznego nawilżania skór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami nawilżania skór,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,
3) przeprowadzić operację ręcznego nawilżenia skór,
4) zastosować odpowiednią kąpiel do nawilżania ręcznego,
5) poddać skóry odleżeniu,
6) dokonać oceny skór przed i po nawilżeniu i zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

skóry do nawilżenia,

−

stół roboczy,

−

szczotka do nawilżania ręcznego,

−

naczynie na kąpiel,

−

boczek lub podest do odleżania skór,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 2

Porównaj skóry owcze odtłuszczone i przed procesem odtłuszczania. Omów proces

odtłuszczania w agregatach i wyjaśnij jego cel.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym dotyczącym odtłuszczania skór,
2) charakteryzować skóry przed otłuszczaniem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) charakteryzować skóry po odtłuszczeniu,
4) wykazać różnice,
5) omówić przebieg procesu odtłuszczania skór w agregatach pralniczych,
6) wyjaśnić cel odtłuszczania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

skóry nie odtłuszczone,

−

skóry pod odtłuszczaniu.

−

stół roboczy,

−

plansze ze schematami agregatów do odtłuszczania,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Wykonaj operację strzyżenia okrywy włosowej skór jagnięcych. Porównaj skóry przed

i po strzyżeniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym strzyżenia skór z włosem,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi strzyżarki,
3) zapoznać się z instrukcją bhp podczas pracy maszyny,
4) omówić charakter okrywy włosowej przed strzyżeniem,
5) wykonać operację strzyżenia skór,
6) dokonać oceny okrywy włosowej przed i po strzyżeniu i zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

strzyżarka do skór,

−

skór jagnięce,

−

boczek lub paleta do układania skór,

−

stół roboczy lub blat,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 4

Wykonaj operację szlifowania skór owczych. Scharakteryzuj tkankę skór owczych przed

i po szlifowaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją obsługi szlifierki,
2) zapoznać się z instrukcją bhp podczas pracy maszyny,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wykonać operację szlifowania tkanki skórnej,
5) dokonać oceny skór przed i po szlifowaniu i zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

szlifierka do skór,

−

skóry owcze,

−

boczek lub paleta do układania skór,

−

stół roboczy lub blat,

−

odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Maszyny i urządzenia do uszlachetniania tkanki skórnej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na arkuszu papieru wypisz urządzenia do mechanicznej obróbki skór futerkowych

przygotowywanych do uszlachetniania tkanki skórnej. Wypisz do jakich operacji są
stosowane.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z zakresu procesów przygotowania skór

futerkowych do uszlachetniania tkanki skórnej,

2) wypisać nazwy maszyn i urządzeń stosowanych do obróbki mechanicznej,
3) przyporządkować operacje do maszyn i urządzeń,
4) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia teoretyczne,

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru,

−

przybory szkolne.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź operację napinania skór na ramach perforowanych. Porównaj skórę przed

i po napinaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z zakresu napinania skór,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi suszarni z ramami perforowanymi,
3) zapoznać się z instrukcją bhp,
4) omówić charakter tkanki skórnej przed napinaniem,
5) omówić zasady napinania skór,
6) przeprowadzić operację napinania skór,
7) wysuszyć skórę na ramach perforowanych,
8) zdjąć skórę z ram,
9) dokonać oceny organoleptycznej wysuszonych skór,
10) porównać charakter tkanki przed i po napinaniu,
11) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

−

skóry owcze nawilżone do napinania,

−

stół roboczy,

−

suszarnia z płytami perforowanymi,

−

spinacze – uchwyty do przypinania skór,

−

boczki lub podesty do wykładania skór,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Dokonaj prasowania tkanki skórnej skór jagnięcych. Porównaj skóry przed i po

prasowaniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) scharakteryzować wygląd skór przed prasowaniem,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi prasy,
5) zapoznać się z instrukcją bhp podczas pracy urządzenia,
6) omówić niebezpieczne części podczas pracy maszyny,
7) sprawdzić z mechanikiem stan techniczny,
8) uruchomić maszynę,
9) dobierać parametry prasowania,
10) przeprowadzić czynność prasowania,
11) dokonać oceny skór przed i po prasowaniu,
12) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

–

prasa hydrauliczna,

–

skóry jagnięce,

–

boczki na skóry,

–

instrukcja obsługi prasy,

–

instrukcja bhp,

–

odzież ochronna.

Ćwiczenie 4

Zaobserwuj i omów pracę rozbijarki pedałowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym jednostki modułowej,
2) nazwać proces technologiczny prowadzony na tych maszynach,
3) wskazać i nazwać zespoły mechanizmów i elementy robocze,
4) omówić sposób obróbki skór,
5) wskazać elementy zabezpieczeń przeciw wypadkowych,
6) omówić zasady bezpiecznej pracy,
7) narysować szkic maszyny.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, objaśnienia, obserwacje

Środki dydaktyczne:

–

rozbijarka pedałowa,

–

instrukcje obsługi rozbijarek,

–

instrukcja BHP,

–

odzież ochronna.

Ćwiczenie 5

Przeprowadź odpylania oszlifowanych skór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym czyszczenia i odpylania skór
2) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się z instrukcją obsługi odpylarki i instrukcją bhp,
4) dokonać operacji odpylania,
5) porównać skóry przed i po odpylaniu,
6) spostrzeżenia i wnioski zanotować w dzienniczku ćwiczeń,
7) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

skóry owcze po oszlifowaniu,

−

odpylarka,

−

instrukcja działania odpylarki,

−

stół roboczy,

−

odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Uszlachetnianie tkanki skórnej na welur. Nakładanie powłok

kryjących typu nappalan i pololuks

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj proces barwienia tkanki skórnej na welur.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się wiadomościami z zakresu barwienia skór welurowych,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
3) zapoznać się z instrukcją i uruchomić na próbę urządzenie do barwienia,
4) zapoznać się z metodyką barwienia,
5) zaproponować kolor,
6) przygotować odpowiednią kąpiel i przeprowadzić barwienie tkanki skórnej,
7) sprawdzić wyczerpanie brzeczki barwiącej ,
8) wypłukać wodą i zostawić do wysuszenia,
9) spostrzeżenia i wnioski zapisać w dzienniczku ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje

Środki dydaktyczne:

–

cytrok,

–

skóry do barwienia,

–

zestaw barwników,

–

instrukcja obsługi cytroka,

–

metodyki barwienia skór welurowych,

–

boczki lub koziołki do wykładania skór

–

odzież ochronna,

–

rękawice gumowe, okulary.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź proces wykończania skór na nappalan.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania z zakresy wykończania skór na nappalan,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
3) rozsortować otrzymane próbki skór,
4) dobrać środki do przeprowadzenia wykończania,
5) przeprowadzić nakładanie powłok,
6) wykonać prasowania międzyoperacyjne,
7) omówić i przedstawić wykonanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

–

skóry po barwieniu do wykończania na nappalan,

–

stół roboczy lub blat,

–

prasowarka,

–

instrukcja obsługi prasowarki,

–

metodyki nakładania powłok,

–

środki wykończalnicze,

–

pistolet natryskowy,

–

odzież ochronna.

Ćwiczenie 3

Porównaj powłoki skór wykończonych na nappalan i pololuks.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z wymogami bhp,
3) scharakteryzować powłoki skór wykończonych na nappalan,
4) scharakteryzować powłoki skór wykończonych na pololuks,
5) dokonać oceny i porównania obu sposobów wykończeń,
6) spostrzeżenia zapisać w dzienniczku ćwiczeń,
7) zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

–

próbki skór po wykończeniu na nappalan,

–

próbki skór po wykończeniu na pololuks,

–

stół podświetlany,

–

odzież ochronna, rękawice gumowe, okulary.

Ćwiczenie 4

Omów wady skór powstałe w procesach obróbki mechanicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposoby wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania jednostki modułowej,
2) dokonać oględzin otrzymanych próbek skór,
3) scharakteryzować wady powstałe w poszczególnych procesach obróbki mechanicznej,
4) porównać wady w otrzymanych próbkach z wadami skór umieszczonymi w katalogu,
5) określić jakie wady występują w otrzymanych próbkach,
6) spostrzeżenia zapisać w dzienniczku ćwiczeń,
7) zaprezentować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne, obserwacje.

Środki dydaktyczne:

–

próbki skór z wadami po obróbkach mechanicznych,

–

katalogi skór z wadami po obróbkach mechanicznych,

–

stół podświetlany,

–

odzież ochronna, rękawice gumowe, okulary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EWALUACJA

OSIĄGNIĘĆ

UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Do jednostki modułowej 744[03].Z3.05 „Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 5 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Znać cel nawilżania skór
futerkowych

Podać na jakim etapie wyprawy
przeprowadza się szlifowanie skór
welurowych

Określić cel dogarbowania

Wyjaśnić cel procesu umartwiania

Znać maszyny do przeprowadzania
operacji odpylania

Znać maszyny do przeprowadzania
operacji prasowania tkanki skórnej

Dobrać parametry procesu
barwienia

Dobrać kolejność operacji
mechanicznej obróbki skór

Określić wpływ operacji
mechanicznych na uszkodzenia skór

10.

Określić wpływ procesu nawilżania
na dalszą obróbkę skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11.

Znać barwniki używane do
barwienie welurów

kwasowe,
metalokompleksowe,
reaktywne

Wyjaśnić budowę barwników
reaktywnych

oprócz grupy barwnej
zawierają ugrupowania
reaktywne zdolne do
reakcji z kolagenem

13.

Określić parametry decydujące o
procesie barwienia

- przygotowanie skór,
- rodzaj barwników,
- sposób prowadzenia

procesu barwienia,

- parametry procesu,
- środki pomocnicze

14.

Podać metody barwienia skór
welurowych

- bez rezerwacji włosa,
- z rezerwacją włosa,
- barwienie „ton w ton”

15.

Określić działanie szlifierki
bębnowej

16.

Określić działanie rozbijarki
hydraulicznej

17.

Określić znaczenie stosowania
środków pomocniczych w procesie
barwienia

18.

Dobrać parametry prasowania skór
po apreturowaniu

19.

Określić czynniki wpływające na
proces barwienia

- temperatura,
- pH,
- stężenie barwników,
- współczynnik

kąpielowy

20.

Wymienić kolejność operacji przy
nakładaniu powłok skór typu
nappalan

- podkład wstępny,
- podkład właściwy,
- lakier

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
6. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij wszystkie wątpliwości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz i sprawdź testy, a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
10. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

11. Ustal przyczyny niepowodzeń uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących przygotowania barwienia okrywy włosowej. Pytania

1-14 są z poziomu podstawowego a pytania 15-20 z poziomu ponadpodstawowego.

5. Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

- w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

- w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole,
- w zadaniach rysunkowych wykonaj rysunek.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonania zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudności, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I
1. Nawilżanie skór ma na celu:

a) zwiększenie powierzchni skóry,
b) zmiękczenie tkanki skórnej,
c) przygotowanie skór do dogarbowania,
d) przygotowanie skór do strzyżenia.

2. Szlifowanie skór welurowych przeprowadza się:

a) przed barwieniem,
b) po barwieniu,
c) przed nawilżeniem,
d) przed garbowaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Dogarbowanie ma na celu:

a) zwiększenie zwartości tkanki skórnej i uzyskanie lepszych wybarwień,
b) zabezpieczenie skóry przed wysuszeniem,
c) wprowadzenie do okrywy włosowej środków natłuszczających,
d) zneutralizowanie tkanki skórnej.

4. Umartwianie jest procesem przygotowującym:

a) tkankę skórną do garbowania,
b) okrywę włosową do barwienia,
c) tkankę skórną do szlifowania,
d) skóry futerkowe do nawilżania.

5. Odpylarki to urządzenia do:

a) odpylania skór po szlifowaniu,
b) oczyszczania skór przed garbowaniem,
c) oczyszczania skór po barwieniu,
d) czyszczenia skór po nawilżaniu.

6. Prasa hydrauliczna służy do:

a) rozbijania skór,
b) prasowania okrywy włosowej,
c) prasowania tkanki skórnej,
d) rozciągania skór.

7. Czas barwienia skór welurowych trwa:

a) 5-6 godzin,
b) 2 doby,
c) około 2 godzin,
d) 12 godzin.

8. Skóry bezpośrednio przed barwieniem poddaje się:

a) szlifowaniu,
b) praniu,
c) suszeniu,
d) neutralizacji.

9. Długie zmechacone włókno tkanki skórnej powstaje w wyniku:

a) źle przeprowadzonej operacji szlifowania,
b) źle przeprowadzonej neutralizacji,
c) złego wytrzepania,
d) złego wybarwienia.

10. Kurczenie się powierzchni skóry w czasie wykończania powoduje:

a) niedostateczne nawilżenie,
b) nadmierne nawilżenie,
c) szlifowanie,
d) rozbijanie.

11. Podaj podział barwników używanych do barwienia welurów futrzarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Podaj ogólną charakterystykę barwników reaktywnych.

13. Wymień czynniki decydujące o jakości wybarwień tkanki skórnej.

14. Jakie są metody barwienia skór welurowych?.

Część II

15. Narysuj schemat działania szlifierki bębnowej.

16. Narysuj schemat działania rozbijarki pedałowej.

17. Stosowanie środków pomocniczych w procesie barwienia powoduje:

a) zmniejszenie stężenia barwników w kąpieli,
b) odtłuszczenie skór,
c) uzyskanie lepszych efektów barwienia,
d) natłuszczenie skór.

18. Prasowanie po apreturowaniu właściwym w wykończaniu skór na nappalan prowadzi się

w temperaturze:
a) 80

b) 50

c) 100

d) 120

19. Wymień parametry wpływające na proces barwienia skór welurowych.

20. Wymień kolejność operacji przy wytwarzaniu skór typu nappalan.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...................................................................................................

„Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem” 744[03].Z3.05

Zakreśl poprawną odpowiedź, udziel krótkiej odpowiedzi lub wykonaj rysunek

Numer

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Uszlachetnianie tkanki skórnej skór z włosem ” 744[03].Z3.05

Treść zadania

Przygotuj tkankę skórną skór z włosem do barwienia. Wykonaj nawilżanie, napinanie,

szlifowanie i odpylanie. Wskaż urządzenia i maszyny na jakich wykonasz zadanie. Dokonaj
oględzin i scharakteryzuj skóry przed i po wykonaniu ćwiczenia. Dobierz odzież ochronną
obowiązującą przy wykonaniu tego zadania. Czas na wykonanie zadania określi nauczyciel
w zależności od rodzaju skór i wyposażenia technicznego zakładu.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia, w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych,
w celach jednostki modułowej zaleca się zastosowanie zadania testowego typu „próba pracy”.
Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych umiejętności
w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności wykonywania czynności praktycznych.
Uczniowi należy stworzyć możliwość inwencji w zaplanowaniu poszczególnych etapów
wykonywania zadania: zorganizowania stanowiska pracy, doboru odpowiednich maszyn lub
urządzeń produkcyjnych, wykonanie podstawowych ustawień i regulacji maszyn oraz
wykazania się umiejętnością wykonania obróbki skór. Jest to jednocześnie możliwość
samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych umiejętności i dokonania analizy
podjętych działań praktycznych. Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków
umożliwiających uczniowi wykonanie zadania zgodnie z zasadami technologicznymi
i w określonym czasie.

Uczeń powinien mieć udostępnione:

−

stanowisko pracy z maszynami i urządzeniami produkcyjnymi do operacji nawilżania,

napinania, szlifowania i odpylania,

−

skóry owcze wyprawione,

−

instrukcję obsługi maszyn i instrukcję technologiczną.

Nauczyciel powinien:

−

zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska produkcyjnego w warsztatach

szkolnych lub zakładzie produkcyjnym,

−

zabezpieczyć różne rodzaje skór owczych w półfabrykacie,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne

ich przestrzeganie,

−

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom odpowiednie skóry,

−

określić czas na wykonanie zadania w zależności od rodzaju skór i użytych maszyn,

−

na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i założyć odzież ochronną,

−

obejrzeć i scharakteryzować przydzielone do obróbki skóry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wskazać urządzenia, na których można dokonać operacji nawilżania, napinania,

szlifowania i odpylania,

−

przygotować stanowisko pracy pod względem: bezpieczeństwa i higieny pracy,

uporządkowania i łatwego dostępu do obrabianych skór, wyposażenia w potrzebne
urządzenia pomocnicze,

−

dobrać odczynniki chemiczne i sporządzić roztwory nawilżające,

−

przeprowadzić zwilżanie skór,

−

napiąć nawilżone skóry na ramy perforowane,

−

zeszlifować skóry, a następnie je odpylić,

−

obejrzeć i scharakteryzować skóry po wykonaniu zadania – dokonać oceny wykonanej

obróbki.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

uzyskania

Punkty

przyznane

1. Dobranie odzieży ochronnej

2. Sposób oględzin i charakterystyka półfabrykatu

3. Zaplanowanie kolejnych czynności

4. Dobranie maszyny lub urządzenia do wykonania zadania

5. Przygotowanie stanowiska pracy:

−

czystość i porządek miejsca pracy,

−

zabezpieczenie pod względem BHP,

−

przygotowanie potrzebnych urządzeń i narzędzi

pomocniczych

6. Wykonywanie zadania:

−

nawilżenie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

napinanie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

szlifowanie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

odpylanie – sposób i dokładność przeprowadzenia,

−

włączenie urządzeń,

−

wyłączenie urządzeń

7. Wykonanie oględzin i ocena wykonania pracy

8. Ułożenie skór po wykonaniu pracy

9. Zaprezentowanie wykonania zadania

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Bieńkiewicz K.: Fizykochemia wyprawy skór. WNT, Warszawa 1977
2. Duda I.: Skóry surowe futrzarskie. WNT, Warszawa 1992
3. Instrukcje obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń.
4. Kopański R.: Zarys futrzarstwa, PWRiS, 1965
5. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór. Cz. II. Wykończanie. WSiP, Warszawa

1985

6. Lasek W.: Kolagen – chemia i wykorzystanie. WNT, Warszawa 1978
7. Maleńczak J., Čujan Z.:Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt WSI, Radom 1981
8. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI,

Radom skrypt nr 7 1996

9. Persz T.: Garbarstwo, cz. II. WPLiS, Warszawa 1966
10. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych. WSiP, Warszawa 1997
11. Praca zbiorowa: Kuśnierstwo. WNT, Warszawa 1971
12. Praca zbiorowa: Vademecum garbarza, ITeE, Radom 1996
13. Rodziewicz O., Śmiechowski K.: Technologia garbarstwa dla projektantów obuwia

i odzieży. Politechnika Radomska, Radom 2001

14. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy. WSLiP, Warszawa 1989
15. Woźniakiewicz W.: Materiałoznawstwo futrzarskie. WSLiP, Warszawa 1975
16. Woźniakiewicz W.: Technologia futrzarstwa. WPLiS 1956