Jaki zawód wybrać

Bolesław Bielak

Jaki zawód wybrać?

Scenariusze zajęć z zakresu doradztwa zawodowego dla

uczniów gimnazjum

(pomoc metodyczna do grupowego prowadzenia zajęć z doradztwa

zawodowego przez wychowawców klasowych)

Stary Sącz - 2008

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

1. Kierunki i metody zawodowej orientacji

1.1. Podstawowe grupy zawodowo-orientacyjnych metod.
1.2. Typy zawodowej konsultacji..
1.3. Podstawowe kierunki zawodowej pracy doradcy.

zawodowego w systemie szkolnym.

1.4 Trudności występujące w zawodowej pracy doradztwa zawodowego.

2. Program zajęć z doradztwa zawodowego dla uczniów gimnazjum

2.1 Struktura programu.
2.2 Tematyczny plan zajęć

3. Scenariusze zajęć

3.1 Zajęcia wprowadzające (1 godzina)
3.1.1 Razem do sukcesu .
3.2 Blok I. «Mój świat wewnętrzny» (5 godzin)
3.2.1 Cechy osobowe: charakter i temperament..
3.2.2 Świat emocjonalny: samoregulacja i opanowanie stresu.
3.2.3 Zdolności, zainteresowania, zamiłowania.
3.2.4 Diagnostyka zawodowych predyspozycji.
3.2.5 Od zainteresowań do wyboru.

3.3 Blok II. «Mój wybór» (5 godzin)
3.3.1 Człowiek wolnego społeczeństwa.
3.3.2 Uczymy się budować stosunki międzyludzkie.
3.3.3 Mój wybór: psychologiczne aspekty wyboru.
3.3.4 Wpływ innych na mój wybór: błędy wyboru.
3.3.5 Ja wybieram zawód, zawód wybiera mnie.
3.4 Blok III. «Moje życiowe plany» (5 godzin)
3.5.1 Osobisty zawodowy plan (OZP).
3.4.2 Modelowanie życiowej i zawodowej perspektywy.
3.4.3. Zawodowy typ osobowości.
3.4.4 Strategia wyboru zawodu: chcę, mogę, potrzeba.
3.4.5 Rola życiowych wartości w wyborze zawodu.
3.5 Zajęcia podsumowujące - diagnostyka(1 godzina)
3.5.1 Ewaluacja-Ocena życiowej dojrzałości.

4. Zakończenie

5. Bibliografia

Wprowadzenie

Dobrze wybrany zawód jest jedną z najważniejszych w życiu decyzji. Daje nie
tylko możliwość zarabiania pieniędzy, będących gwarancją życia na odpowiednim
poziomie, ale także spotkania wielu interesujących ludzi oraz rozwoju profesjonalnego i
osobowego. Dobry wybór zaprocentuje w przyszłości poczuciem osiągnięcia sukcesu
życiowego
Dlatego należy go dokładnie zaplanować i przemyśleć. Do podjęcia tej ważnej życiowo
decyzji konieczna jest konkretna wiedza. Jest ona potrzebna przede wszystkim młodym
ludziom, którzy będąc jeszcze w szkole, po raz pierwszy zadają sobie to fundamentalne,
bodaj najważniejsze w życiu pytanie: Jaki zawód wybrać?
Właściwy wybór zostanie jednak dokonany tylko wtedy, gdy uczniowie będą
systematycznie analizować swoje zainteresowania i zdolności oraz otrzymywać od
swych nauczycieli, wychowawców, psychologów szkolnych i doradców zawodowych
informacje o możliwościach zawodowych i drogach kształcenia w celu ich
ukierunkowania.
Zanim młody człowiek zacznie myśleć o wyborze zawodu musi najpierw poznać
samego siebie. Jest to pierwszy warunek dobrego zaplanowania kariery zawodowej
Szkoła, rodzice czy profesjonalni doradcy zawodowi mogą pomóc młodzieży rozpoznać
swoje tzw. „zasoby” czyli: zainteresowania, uzdolnienia, system wartości, cechy
osobowości. Daje to większą gwarancję na to, iż nie zabraknie chęci do doskonalenia
swoich umiejętności a więc do ustawicznego rozwoju.

R. Parzęcki wskazuje na rzeczywistość orientacyjno - poradniczą nie odpowiadającą
wolnej gospodarce rynkowej; ma ograniczony zasięg i dociera tylko do części
młodzieży, do której jest przeznaczona. Stwierdza on, że instytucje, które mają
obowiązek realizacji zadań poradnictwa zawodowego nie wykonują ich. Szkoła
natomiast powinna prowadzić orientację zawodową w toku nauczania, a nauczyciele
powinni być doradcami zawodowymi. Nie są oni do tej roli przygotowani. Zauważa on
brak bezpośrednich kontaktów młodzieży ze środowiskiem pracy, z ludźmi, ich
warsztatem i warunkami, w jakich praca przebiega. Z badań, jakie przeprowadził
R. Parzęcki, wynikła zależność jakości planów zawodowo - edukacyjnych od działań
związanych z realizacją zainteresowań i doświadczeń. Doradztwo zawodowe przewodzi
i wspomaga jednostkę w procesie kształtowania drogi zawodowo - edukacyjnej. Z
badań jednak wynika, że rzadko miały miejsce indywidualne doradztwa w praktyce
orientacyjno - poradniczej oraz nieprawidłowy czas jego podejmowania. Orientacja w
szkole podstawowej nie prowadzi do prawidłowego ukierunkowania wyborów.
Powinna ona powstrzymywać od wyborów nieodpowiadających rzeczywistym
możliwościom uczniów.
Zawodowa orientacja to ogromna odpowiedzialność. Ta działalność powinna
być bardzo dokładnie przemyślana, wszystkie podejścia powinny być dokładnie
przeanalizowane. Inaczej powstanie zagrożenie, że nasze dziecko „ wsiądzie nie do tego
pociągu”.
Zawód w pojęciu człowieka nierzadko powiązany jest z jego losem, z
życiowym przeznaczeniem. Zamysł powołania doradcy zawodowego w szkole leży w
tym, by pomóc dzieciom i ich rodzicom prawidłowo i na bieżąco zorientować się w
świecie współczesnych zawodów i nie popełnić błędu w wyborze przyszłości.

1. Kierunki i metody zawodowej orientacji

1.1. Podstawowe grupy zawodowo-orientacyjnych metod.

Wybierając dla siebie pytanie o sposobie pracy z klasom, zawodowy doradca ocenia
różne metody co do celów, pod względem zrozumienia problemu metody, pod kątem
własnej gotowości pracy z nią.
Stosownie do podstawowych zadań zawodowej orientacji można wydzielić cztery grupy
metod:

1) informacyjno-wyjaśniające, działalności oświatowej;
2) zawodowej psychodiagnostyki;
3) moralno-emocjonalnej podpory;
4) pomocy w konkretnym wyborze i podjętej decyzji.

a) Do pierwszej grupy odnoszą się:

 Profesiogramy lub krótkie opisy zawodów.
 Informacyjna literatura.
 Informacyjno-poszukiwawczy system , optymalny poszukiwacz zawodu, wyższej

uczelni, miejsc pracy (elektroniczny bank informacji).

 Zawodowa reklama i agitacja. Powinna być ona wiarygodna, operatywna i przyciągać

uczniów.

 Wycieczki do zakładów pracy i na wyższe uczelnie.
 Spotkania ze specjalistami.
 Lekcje z doradztwa zawodowego – jako system zajęć, a nie przypadkowe

przedsięwzięcia.

 Naukowe filmy i wideofilmy.
 Targi edukacyjne, targi zawodów.

b) Druga grupa – to, w większym stopniu samopoznanie. Do tej grupy należą:

 Zamknięte pogadanki-wywiady z wymianą własnych zdań, poglądów.
 Kwestionariusze zawodowej motywacji.
 Kwestionariusze zawodowej zdolności.
 Osobowościowe kwestionariusze.
 Psychofizjologiczne badania ( dla tych, którzy wybierają zawód ze szczególnymi

warunkami pracy).

 Zawodowe próby.
 Gry i treningi, przedstawiające symulowane zawodowe stosunki i moralny wybór w

procesie pracowniczych działań.

c) Trzecia grupa pozwala osobiście odpowiedzieć każdemu z uczestników na

zawodowe pytania. Tutaj ukierunkowanie idzie na:

 Powołanie grupy bliskich stosunków.
 Treningi obcowania. Pozwalają one oswoić się z niektórymi komunikatywnymi

nawykami, niezbędnymi przy przyjęciu do pracy, na egzaminach, w kontaktach
pracowniczych.

 Publiczne wystąpienia.
 Gry z elementami psychotreningu .
 Święta resortowe.

d) Czwarta grupa to budowa zapoczątkowanych w kolejności działań,
nakierowanych na osiągnięcie celów. Działania powinny być wyraźnie sformułowane i

zapisane na kartce w postaci schematu, obrazowo przedstawiające możliwe zawodowe
perspektywy ucznia .
Lepiej zaproponować kilka takich ukierunkowań ( w postaci „drzew” lub „gałęzi”),
żeby z nich zbudować optymalną trajektorię – w takiej liczbie uwzględnionych
zawodów, jakie proponuje szkoła lub konkretna wyższa uczelnia.

1.2. Typy zawodowej konsultacji.

 Wczesna, dziecięca konsultacja.

Działalność w formie zabawy jest podstawą w nauczaniu u dzieci wieku młodszego.
Kiedy oni naśladują w niej dorosłych, to zazwyczaj grają w zawodzie. I to może stać się
decydującym czynnikiem przyszłej socjalizacji dziecka, podstawą do przyszłego
zawodowego samookreślenia .
Konsultacja na tym etapie adresowana jest raczej do rodziców i nauczyciela. Ona
sformowana jest z pozytywnego stosunku do pracy, z wyborem kółka lub specjalności,
jeśli dziecko wcześniej przejawiło swoje zdolności.
Doradca może zakwalifikować ten typ konsultacji jako perspektywiczny, potencjalnie -
produktywny.

 Zawodowa orientacja i zawodowa konsultacja uczniów szkół gimnazjalnych.

W tym okresie u młodzieży formułuje się wyobrażenie o podstawowych działaniach
względem wyboru zawodu i realizacji swoich życiowych celów. Ważne aby wyposażyć
ich w informacyjną podstawę dla własnego samookreślenia.
Praca powinna nieść diagnostyczno-korekcyjny, a nie diagnostyczno-rekomendacyjny
charakter.

 Zawodowa konsultacja nauczycieli.

W całości działań , ważne jest aby zharmonizować realną współpracę z nauczycielami –
a przede wszystkim z wychowawcami klas i nauczycielami przedsiębiorczości. Część
profesjonalnej pomocy dla ucznia powinna wychodzić właśnie od nich, i funkcje te
powinny być prawidłowo rozdzielone.

 Zawodowa konsultacja rodziców.

Należy stopniowo wprowadzić rodziców we współpracę w okazywaniu pomocy ich
dzieciom.

 Zawodowa konsultacja klas starszych i absolwentów.

Główne ukierunkowanie tej pracy – pomoc w konkretnym wyborze, sprawdzenie i
ukonkretnienie w wyborze. Konsultacja powinna być maksymalnie pragmatyczna, z
podstawowym przemyśleniem i odczytaniem zawodowych czynników, opartych o
gotowości woli ucznia w dokonaniu konkretnego wyboru.

 Pomoc abiturientowi.

Praca opiera się tutaj o skonkretyzowanie kierunku studiów lub specjalizacji, kiedy
wybór studiów został już dokonany. Głównym celem jest zabezpieczenie abiturientowi
współdziałania z przedstawicielami uczelni wyższej.

1.3. Podstawowe kierunki zawodowej pracy doradcy zawodowego w systemie
szkolnym.

Podstawowy cel pracy orientacyjno – poradniczej to wprowadzenie uczniów w

proces samookreślenia i zawodowego ukształtowania. Praca ta powinna prowadzona
być w wielu kierunkach z zachowaniem różnych metod i form

Podstawowe kierunki

Zawodowe Zawodowa adaptacja

Samookreślenie

Oświata
Typologia zawodów
formowanie
wstępnych włączenie uczniów w aktywną próbę sił
Strategia systemowych
wyboru wyobrażeń
o sobie
Dialogi o, gry
wyborze zawodów

Rynek pracy przedzawodowe początkowy zawód
miasta ,kraju … przygotowanie ćwiczenia
przygotowania

ZAWODOWA KONSULTACJA

Wstępna grupowa Pogłębiona indywidualna

Pierwsze ukierunkowanie przedstawionego systemu orientacyjnej pracy z
uczniami pozwoli zapoznać ich z prawidłowościami wyboru zawodu, ze światem
zawodów, da informacje o zawodowym przygotowaniu. Oprócz tego wykorzystane
zostaną tutaj informacje o rynku pracy i służbach doradczych w zakresie informacji
ludności ( urzędy pracy, biura karier itp.,).
Drugie ukierunkowanie oparte jest na wszechstronnym ukształtowaniu ucznia:
jego skłonności, zainteresowania, zdolności, uwaga, typ myślenia, osobliwości
charakteru, motyw wyboru zawodu itp. Ta praca opiera się na wykorzystaniu
testowych metodyk i kwestionariuszy. To ukierunkowanie pomaga nakierować ucznia
na samopoznanie, rozwinąć zdolności, obiektywnie ocenić siebie, dobrać efektywne
formy doskonalenia.

Trzecie ukierunkowanie pozwala uczniom zaznajomić się z osobliwościami
tego lub innego zawodu bezpośrednio, co z kolei pozwala mu ocenić swoje siły i
zamiary, a przez to i w miarę potrzeb przeorientować siebie.
Praca taka powinna mięć już swój początek w klasie I gimnazjum
rozpoczynająca się od zawodowej pogadanki i wypełnienia karty rejestrującej,
( która pozwoli otrzymać pierwsze informacje o zawodowych predyspozycjach),
znajomościach i pojęciach terminów «zawód», «typy zawodów».W następnych klasach
przeprowadzić należy pierwsze grupowe konsultacje, w procesie, których odbywa się
nauka o prawidłowościach wyboru zawodu, podana jest tutaj informacja o wielorakości
świata zawodów, o wpływie zainteresowań, skłonności, typu temperamentu na wybór
zawodu.
Także na podstawie otrzymanych danych z kart rejestracyjnych, skuteczności
nauki w profilu, opinii rodziców, wszechstronnego przestudiowania osobowości
prowadzi się indywidualne pogłębione zawodowe konsultacje, w procesie których
doradca daje tylko ogólne rekomendacje, wyjaśnienia, oceniając tylko przydatność do
tej lub innej grupy zawodów, ale nie w konkretnej specjalności.
Zamysł tej zawodowej konsultacji zawiera się w tym, aby pomóc uczniowi
starszej klasy rozwiązać problem wyboru zawodu, ale nie proponować mu swoich
wariantów. Wcześniej, przed przeprowadzeniem indywidualnej konsultacji, doradcy
zawodowi winni założyć „ PORTFOLIO ” dla każdego badanego ucznia z osobna.

1.4 Trudności występujące w zawodowej pracy doradztwa zawodowego :

 Niedostateczna ilość literatury z zakresu orientacji zawodowej;
 Niektóre tekstowe metodyki wzbudzają wątpliwości, tak jak i nic nie wspomina się w

nich, o walidacji, pewności;

 Wypada stale udowadniać, ze dany problem jest aktualny;
 Brak badań z zakresu orientacji zawodowej młodzieży;
 Brak aktów wykonawczych do powołania w szkołach doradców zawodowych mimo

wydanego rozporządzenia MEN;

 Rolę doradcy w szkole spełnia nauczyciel wychowawca, który na własną rękę

przeprowadza diagnostykę, co w zupełności jest niepożądane .

„PORTFOLIO” indywidualnego profilowania określenia ucznia.(przykład)
1. Klasa
2. Imię i nazwisko
3. Przedmioty, rekomendowane do profilowania
4. Przedmioty, nie rekomendowane do profilowania
5. Skłonności do nauki ( profil nauki )
6. Predyspozycyjna sfera działalności
7. Gotowość do wyboru ( do nauki, po nauce )
8. Motywy wyboru zawodu
9. Zainteresowania ucznia
10.Zawodowo-osobowy typ
11.Rekomendacje wyboru profilu

2. Program zajęć z doradztwa zawodowego dla uczniów gimnazjum

2.1 Struktura programu.

Zajęcia wprowadzające(1 godzina)
Zadanie: nawiązanie kontaktu z grupa i prezentacja materiału programu
Blok I. «Mój świat wewnętrzny» (5 godzin)
Zadanie: aktywizacja samopoznania i formowanie adekwatnego obrazu «Ja».
Blok II. «Mój wybór» (5 godzin)
Zadanie: kształtowanie umiejętności dokonywania wyboru w różnorodnych sytuacjach
życiowych oraz branie odpowiedzialności za dokonany wybór.
Blok III. «Moje życiowe plany» (5 godzin)
Zadanie: świadomość życiowych celów, wartości i zmysłu zawodowej działalności.
Zajęcia podsumowujące (1 godzina)

2.2 Tematyczny plan zajęć

Lp.

L godz.

Temat zajęć

Forma pracy

Razem do sukcesu

Lekcja wprowadzająca. Zajęcia praktyczne

Cechy osobowe: charakter
i temperament.

Część teoretyczna:
Praca w grupach z wypełnieniem tablicy
porównawczej; opracowanie terminów.
Część praktyczna: diagnostyka.

Świat emocjonalny:
samoregulacja i opanowanie
stresu.

Psychologiczna praktyka.
Diagnostyka.

Zdolności, zainteresowania,
zamiłowania.

Część teoretyczna: praca z pojęciami.
Część psychologiczna: praca indywidualna
pisemna.

Diagnostyka zawodowych
zainteresowań

Diagnostyka.

Od zainteresowań do wyboru Trening

Człowiek wolnego
społeczeństwa.

Część toretyczna: praca z kluczowymi
pojęciami.
Część praktyczna: grupowa analiza.

Uczymy się budować stosunki
międzyludzkie.

Ćwiczenia psychologicze.

Mój wybór: psychologiczne
aspekty wyboru

Część teoretyczna: wykład.
Część praktyczna: indywidualna forma
analizy.

10.

Wpływ innych na mój wybór:
błędy wyboru.

Część teoretyczna: wykład.
Część praktyczna: grupowa analiza w formie
pracy pisemnej; gra.

11.

Ja wybieram zawód, zawód
wybiera mnie

Trening

12.

Osobisty zawodowy plan
(OZP).

Część teoretyczna: praca ze schematem,
podział na grupy, omówienie tezy. Ćwiczenia
psychologiczne: gra

13.

Modelowanie życiowej
i zawodowej perspektywy.

Ćwiczenia psychologiczne.

14.

Zawodowy typ osobowości

Indywidualna praca z tekstem. Budowa
graficzna.

Dyskusja grupowa.

15.

Strategia wyboru zawodu:
chcę, mogę, potrzeba.

Część teoretyczna: formuła wyboru zawodu.
Ćwiczenia psychologiczne

16.

Rola życiowych wartości w
wyborze zawodu.

Ćwiczenia psychologiczne.
Odgrywanie ról.

17.

Ocena życiowej dojrzałości

Diagnostyka.

Ogólna liczba godzin

3. Scenariusze zajęć

Zajęcia wprowadzające

TEMAT ZAJĘĆ

Razem do sukcesu ”.

CZAS TRWANIA ZAJĘĆ: 45 min.

CELE ZAJĘĆ:
- ustanowienie kontaktu z uczniami, stworzenie pozytywnej motywacji do
proponowanych zajęć;
- zapoznanie uczniów ze strukturą zajęć.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: omówienie struktury zajęć.
Zapis na tablicy: «Zawodowe samookreślenie – to proces i rezultat samodzielnego i
świadomego wyboru zawodu ».
Ukierunkowanie na to, co przy wyborze zawodu jest prawdziwym (samodzielnym i
świadomym), kiedy poprzedza go skrupulatna praca (proces). Ta praca (proces) łączy w
sobie:
- odsłonięcie stron osobowości: samoocena, zainteresowania, zdolności, predyspozycje,
temperament;
- znajomość klasyfikacji zawodów;
- znajomość z typami warunków (czynników), które są niezbędne do uwzględnienia
przy wyborze zawodu;
- analiza typowych błędów i utrudnień występujących przy wyborze zawodu.

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 25 min.

Zajęcia na poznanie grupy
Ćwiczenie «Wywiad».

Cel:
- motywacja do aktywnej pracy;
- rozwój umiejętności współdziałania, otrzymując informację o innej osobie.

Uczniowie dobierają się w pary (w dowolny sposób). Zadanie dla par: w ciągu 5 minut
uzyskujemy jak najwięcej informacji o drugiej osobie. Następnie przechodzimy do
prezentacji swojego partnera na forum grupy.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.

Ćwiczenie «Kierunki».
Dane ćwiczenie jest pierwszym zadaniem na samoanalizę i ukierunkowaniem na cele.
Uczniom proponujemy odpowiedzieć pisemnie na pytania:
Czego oczekujesz od proponowanych zajęć z zawodowej orientacji?
W jakim celu są Ci potrzebne te zajęcia?
Jakie są Twoje pierwsze wrażenia ?

Blok I. « Mój świat wewnętrzny » (5 godzin)

TEMAT ZAJĘĆ: 1. Cechy osobowe: charakter i temperament.

CZAS TRWANIA ZAJĘĆ

: 45min.

CELE ZAJĘĆ:
- rozwój pojęciowego aparatu (psychodynamiczne cechy osobowości: temperament,
charakter);
- rozwój nawyków obiektywnego opisu.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 8 min

Wprowadzenie nauczyciela: postawienie problemu, ukierunkowanie do pracy.
Można przeczytać cytat:” Każdy wojownik światła bał się kiedyś podjąć walkę. Każdy
wojownik światła zdradził i skłamał w przeszłości. Każdy wojownik światła utracił choć
raz wiarę w przyszłość. Każdy wojownik światła cierpiał z powodu spraw, które nie były
tego warte. Każdy wojownik światła wątpił w to, że jest wojownikiem światła. Każdy
wojownik światła zaniedbywał swoje duchowe zobowiązania. Każdy wojownik światła
mówił "tak", kiedy chciał powiedzieć "nie". Każdy wojownik światła zranił kogoś, kogo
kochał. I dlatego jest wojownikiem światła. Bowiem doświadczył tego wszystkiego i nie
utracił nadziei, że stanie się lepszym człowiekiem.
Paulo Coelho
Objaśnienie cytatu.

2. CZĘŚĆ GŁÓNA - 30 min.

Ćwiczenie 1 .«Temperament i charakter: wzajemny związek, cechy i wybór zawodu,».
Czas -20 min
Cele:
- uformowanie wyobrażenia o przyczynowo-skutkowych związkach w poznaniu;
- rozwój refleksji.
Etap 1. Uczniom proponujemy przerobienie materiału teoretycznego, przedstawionego
w formie tablicy porównawczej.

Parametry do analizy i
porównania

Temperament

Charakter

Określenie (pojęcia)

Czynniki wpływające
na formowanie

Rodzaje ( typy)

Charakterystyki(cechy)

……

Materiał pomocniczy dla uczniów przedstawiamy na planszy lub wyświetlamy
foliogram:

Związek charakteru z temperamentem: definicje
Temperament (z łaciny temperamentum – umiar), zespół pewnych, względnie stałych
cech osobowości, charakterystycznych dla danej jednostki, przejawiających się w jej
zachowaniu, procesach psychicznych zwłaszcza zaś emocjonalnych.

Cechy te to m.in.: impulsywność, towarzyskość, aktywność, wytrwałość, ruchliwość. W
znaczeniu potocznym temperament określa się jako usposobienie człowieka np.
charakteryzuje się go jako żywego, krewkiego, łagodnego, czasami się też mówi, że
ktoś ma np. temperament muzyczny, artystyczny.

Najwcześniejszego i najbardziej znanego podziału temperamentu dokonał Hipokrates
(V w. p.n.e.), wyróżnił on 4 jego typy:

1) sangwinik – człowiek o żywym i zmiennym usposobieniu,

2) melancholik – mało uczuciowy i mało aktywny,

3) choleryk – pobudliwy i mało wytrwały w działaniu,

4) flegmatyk – mało pobudliwy, lecz wytrwały i konsekwentny w działaniu.
Popularność tej typologii przetrwała do dziś, choć jej interpretacja uległa w ciągu
wieków zmianom.

CHARAKTER (z gr.) - piętno, cecha, wizerunek lub właściwość. Zespół cech
wyróżniających dany przedmiot, zjawisko, osobę od innych tego samego rodzaju, np. ze
względu na wygląd, postać, działanie czy zachowanie.

W psychologii charakter rozumiany jest jako:



Zespół cech psychicznych danej osoby, które ujawniają się w jej zachowaniu, sposobie
bycia, usposobieniu. Pojęcie utożsamiane w tym znaczeniu z osobowością.



Zespół tych cech osobowości, które związane są z przekonaniami moralnymi. Pojęcie
używane do pozytywnego i negatywnego wartościowania osobowości jednostki, np.
szlachetny charakter, niezłomny, osoba o silnej woli, ale: bez charakteru, egoistyczna, o
słabym charakterze. Ze względu na normatywne konotacje, pojęcie rzadziej używane
we współczesnej psychologii niż osobowość.

Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja
Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski,
Elżbieta Helena Stadtmüller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.

Etap 2. Osobliwości pracowniczej i naukowej działalności w zależności od typu
temperamentu i osobliwości charakteru.
TYPY TEMPERAMENTU

Flegmatyk

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

kompetentny i solidny

spokojny i zgodny

ma zdolności administracyjne

pośrednik w rozwiązywaniu

problemów

unika konfliktów

dobrze znosi naciski

znajduje proste wyjście

problemy w szybkim podejmowaniu

decyzji, unikanie ryzyka

trudności w określaniu celów

zwlekanie, odkładanie spraw na później

unikanie ponoszenia

odpowiedzialności ( np. nie chce awansować)

Melancholik

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

podporządkowuje się regulaminom

perfekcjonista o wysokich

wymaganiach

docenia wagę szczegółów

wytrwały i dokładny

uporządkowany i zorganizowany

schludny i czysty oszczędny

łatwo dostrzega problem

znajduje twórcze rozwiązania

musi dokończyć, co zaczął

lubi wykresy, schematy, wykazy,

liczby

bardzo wrażliwy, łatwo go urazić

nieufny w stosunku do ludzi i

sytuacji

skłonny popadać w apatię i depresję

wymagający wobec siebie i innych

perfekcjonista

często przekłada ważne sprawy na

późniejsze terminy

Choleryk

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

ukierunkowany na cel

ogarnia całokształt

dobry organizator

dostrzega praktyczne rozwiązania

szybki w działaniu

rozdziela pracę

kładzie nacisk na wydajność

realizuje cele

dodaje innym bodźca

opozycja pobudza go do działania

ma kłopoty z uznaniem racji

innych ludzi nie lubi przekazywać innym
kontroli,

nie podporządkowuje się

wydaje spontaniczne sądy, oceny,

często raniąc innych

nie jest skłonny udzielać

emocjonalnego wsparcia innym ludziom

Sangwinik

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

inicjuje nowe formy aktywności

sprawia bardzo dobre wrażenie

twórczy i barwny

tryska energią i entuzjazmem

rozpoczyna w efektowny sposób

pobudza innych do współpracy

oczarowuje współpracowników

problemy z dokończeniem zadań,

zwłaszcza precyzyjnych i do wykonania w
określonym terminie

nie umie odmawiać, w związku z

tym często przyjmuje nadmiar obowiązków

często wypowiedź wyprzedza

głębsze przemyślenia problemu

zapomina o różnych sprawach, jest

niepunktualny

łatwo ulega emocjom

Ćwiczenie 2. «Formuła temperamentu».
Czas – 10 min
Cel:
- określenie własnej formuły temperamentu.
Słowo nauczyciela. W każdym z ludzi występują cechy czterech typów temperamentu,
jeden z nich wyrażony jest z nich silniej, a inne – słabiej. Dlatego będziemy mówić nie
o temperamencie, a o strukturze temperamentu, która zawiera w sobie wszystkie typy.
Instrukcja: przed Wami kilka wypowiedzi. Waszym zadaniem jest wyrażenie zgody
lub niezgody w stosunku do proponowanych wypowiedzi. System oceny w skali od 0
do 10. Wzrost punktów decyduje o większym przekonaniu.

Wypowiedzi.

Skala
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Przed jakimś ważnym wydarzeniem
zaczynam się denerwować.

Pracuje nierównomiernie, zrywami.

Szybko potrafię przestawić się z
jednego zadania na inne.

Jeśli zachodzi potrzeba, mogę
spokojnie poczekać.

Jest mi potrzebne wsparcie podczas
niepowodzeń i porażek.

W pracy z przeciętnymi jestem
nieopanowany i wybuchowy.

Jest mi łatwo podjąć wybór.

Nie mogę opanować swoich emocji,
jest to ode mnie niezależne.

SUMA

Podliczcie wagę każdego z temperamentów wg formuły:
М=1+5=
CH=2+6=
S=3+7=
F=4+8=
Teraz, zapiszcie odpowiednie symbole (literowe nazwy temperamentu) - M, CH, S, F -
w kolejności zmniejszającej. Symbole z jednakowymi znaczeniami napiszcie jeden pod
drugim.
Komentarz nauczyciela. Tym sposobem otrzymaliście formułę własnego
temperamentu. Można go nazwać priorytetowym, dlatego, że zgodnie z otrzymaną
formułą możemy dowiedzieć się, który z typów temperamentu jest dominujący w
naszym charakterze. (Przykład. formuła MCHSF oznacza, że jego posiadacz w
pierwszej kolejności charakteryzuje się melancholicznymi cechami dlatego też można
go nazwać melancholikiem. Cechy pozostałe są tutaj wyrażone słabiej ).
Należy też zwrócić uwagę uczniów na to, że jednakowe formuły mogą charakteryzować
różnych ludzi. Struktura temperamentu u dwóch osób może być jednakowa, powiemy,
MCHSF, ale jeden posiada M =18 pkt., a drugi – 10 pkt. U pierwszego typ
melancholiczny dominuje wyraźniej, u drugiego słabiej. Tak więc i drugie typy u
różnych ludzi mogą też być różne.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 7 min.

Mahatma Gandhi — Wielka księga mądrości „ Lepiej nie ukrywać gwałtownego
charakteru, jeśli taki posiadamy, niż stroić się w szatę opanowania, by ukryć bezsilność.

Pytania kontrolne skierowane do uczniów na zrozumienie tego, że żadne połączenie w
formie priorytetowej nie należy uważać za oczywiste jako złe lub dobre. Lepiej byłoby
użyć sformułowania na ile temperament człowieka jest zgodny z pracą , którą ten
człowiek będzie wykonywał.

ZEMAT ZAJĘĆ 2. Świat emocjonalny: samoregulacja i opanowanie
stresu.

CZAS TRWANIA ZAJĘĆ – 45 min

CEL ZAJĘĆ: uświadomienie własnego stanu emocjonalnego, stosunku do wyborów i
jego wpływ na wybór zawodu.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: wybór zawodu wymaga wiedzy o samym sobie i o
świecie zawodów oraz umiejętności zbudowanych na tych wiadomościach. Życie
człowieka i jego działania zawsze budowane są nie tylko na wiadomościach, ale i na
występujących stosunkach międzyludzkich a w tym i na emocjach. Przy ocenie
dowolnego zawodu i dowolnego własnego działania często wypowiadamy słowa:
«podoba się - nie podoba się», «chce - nie chce » itd. Często bywa i tak, że nie jesteśmy
w stanie wypowiedzieć swojego stanu rzeczy na dany temat. Tak więc i w tym
przypadku nasz stosunek wpływa na to, co my robimy, to o czym my mówimy. Dlatego
poznanie własnych emocji, przyczyn ich powstawania, jest dla nas ważne bo tylko na
tej podstawie możemy ich kontrolować i zmieniać w dowolnej życiowej sytuacji

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 30 min.

Ćwiczenie «Rysunek projekcyjny».
Cel: uświadomienie i odzwierciedlenie przez uczniów swojego stanu emocjonalnego
podczas wyboru zawodu.

Uczniom proponujemy indywidualnie, wykonanie rysunku na temat „ Emocje,

które powstają u mnie, kiedy myślę o swoim wyborze zawodu” .Rysunek wykonują
uczniowie ołówkiem na kartce papieru formatu (А-4). Do rysunku nie podajemy
żadnych instrukcji. Jedynie tylko tyle, że rysunek może być schematyczny lub
symboliczny.
Na wykonanie pracy przeznaczamy-10 min..
Na koniec pracy odbywa się omówienie, w procesie, którego uczniowie komentują
swoje rysunki pod kątem wyrażonych emocji do wybieranego zawodu.
Uwagi. Nauczyciel kieruje dyskusję na zrozumienie roli pozytywnych i negatywnych
emocji w działalności ogólnie, a w szczególności przy wyborze zawodu. Prócz tego
tematem dyskusji może być omówienie przyczyn, występujących podczas komunikacji
międzyludzkiej.
Nauczyciel powinien mieć na uwadze to, że rysunek jest odbiciem odniesień nie tylko w
stosunku do wybieranego zawodu ale i do wyboru ogólnych poglądów, życiowej drogi
lub też odbiciem podstawowych życiowych celów. (Informacja ta może być
następstwem indywidualnych rozmów na ten temat z uczniem).
Słowo nauczyciela. Życie człowieka – to stała zmiana różnych emocji, to stały proces,
tj. konieczność przystosowawcza. W życiu doświadczamy stresów o różnym natężeniu
w dowolnej sytuacji. W chwili obojętności, snu, stopień ten jest niski, chociaż nigdy nie
jest równy zeru ( to oznaczało by śmierć)..

Ćwiczenie «Niedokończone zdania».
Czas – 20 min
Spróbujcie dokończyć frazę: «Przeżywam silny stres, kiedy….»
Przy omówieniu tego ćwiczenia należy zwrócić uwagę na porównanie wielkości
warunku «silny stres» i sytuacji (emocji), które proponują uczniowie.
Uczniom proponujemy wykonać test samooceny odporności na stres.
Instrukcja. Proponujemy kwestionariusz z niżej podanymi utwierdzeniami. Zakreślcie
kółkiem ten wariant odpowiedzi w każdym z proponowanych pytań, który do was
pasuje Im bardziej będzie szczera odpowiedź, tym bardziej dokładny rezultat badania.

Utwierdzenia

Rzadko

Czasami Często

1. Myślę, że mnie nie doceniają w grupie

2. Staram się pracować, także kiedy jestem chory 1

3. Ja wciąż denerwuje się jakość wykonania
swojego zadania.

4. Bywa, że jestem agresywny

5. Nie lubię krytyki pod swoim adresem

6. Bywam rozdrażniony

7. Staram się być liderem, tam gdzie jest to
możliwe

8. Uważają mnie za człowieka wytrwałego i
nieustępliwego

9. Cierpię na bezsenność

10. Swoim nieprzyjaciołom mogę dać odpór

11. Z powodu nieprzyjemności choruję i
przeżywam to emocjonalnie

12. Brak mi czasu na odpoczynek

13. Wchodzę w konflikty

14. Nie mam władzy abym mógł się realizować

15. Nie starcza mi czasu na ulubione zajęcia

16. Wszystko wykonuję szybko

17. Buduje się u mnie strach, przed niedostaniem
się do szkoły lub na wyższa uczelnię

18. Działam szybko i porywczo a potem
przeżywam swoje postępki

Następnie: podliczcie sumę punktów, które wybraliście, i określcie, własny stopień
odporności na stres

Sumaryczna ilość punktów

Stopień odporności na stres

51-54
53-50
49-46
45-42
41-38
37-34
33-30
29-26
25-18

1 – bardzo niski
2 – niski
3 – niżej średniego
4 – trochę niżej średniego
5 – średni
6 – trochę wyżej średniego
7 – wyżej średniego
8 – wysoki
9 – оbardzo wysoki

Im mniejsza liczba (liczba sumaryczna) punktów, tym mniejszy stopień odporności na
stres i na odwrót im większa liczba punktów, tym większy stopień odporności na stres.

Słowo nauczyciela. Każdy człowiek jest w stanie panować nad swoimi emocjami a
przez to umieć wpłynąć na osłabienie stanów stresowych.
Samoregulacja – termin rozumiany może być w różny sposób. Najdogodniej jest
przyjąć rozumienie w znaczeniu szerszym. W tym przypadku oznaczać ona będzie
wysiłek człowieka w celu zmiany własnych reakcji w odniesieniu do:
(1) działań
(2) myśli
(3) uczuć
(4) pragnień
Zaburzenie samoregulacji oznaczać może, że jest ona:

niewystarczająca (underregulation)
niewłaściwa (misregulation)
nadmierna (overregulation)

Z samoregulacją związane są standardy. Jednostka może ich nie posiadać, mogą też
być one słabo określone. Mogą również być w stosunku do siebie sprzeczne, rozbieżne.
Sytuacje te w stopniu znacznym zaburzają samoregulację. W pierwszym przypadku,
dlatego, że nie ma do niej podstaw, w drugim z powodu wewnętrznego konfliktu, który
utrudnia dokonanie samooceny – co potwierdzają badania
(Emmons, King, 1988; Van Hook, Higgins, 1988; Maphet, Miller, 1982; za:
Baumeister, Heatherton, Tice, 2000, s. 27-28).

A teraz stworzymy ogólną skarbnicę przykładów przezwyciężenia naszych
nieprzyjemnych przeżyć.
Uczniowie mówią, nauczyciel zapisuje wszystkie wypowiedzi na tablicy.

Źródłowa refleksja zajęć – analiza słów
„Bacz na twoje myśli, albowiem te staną się słowami
Bacz na własne słowa, albowiem zmienią się w działanie
Bacz na to jak działasz, albowiem z działania rodzą się przyzwyczajenia
Bacz na twe przyzwyczajenia, albowiem tworzą twój charakter
Bacz na swój charakter, albowiem ten będzie twoim przeznaczeniem!”
Talmud

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.

Uwagi dla nauczyciela.
Można na tym etapie dać każdemu uczniowi afirmacje dla regulacji równowagi
duchowej i zaproponować by powiesili sobie w domu w miejscu swojej pracy ( nad
biurkiem, obok stolika, na którym odrabiają lekcje itp.)
Zasady psychicznej regulacji na każdy dzień ( afirmacje ):

1. Ja ............ lubię siebie i akceptuję swoje działania.
2. Ja ............ z łatwością się wypowiadam i potrafię wyrazić swoje zdanie.
3. Ja ............ jestem pracowity i dobrze zorganizowany.
4. Ja ............ mam dobrą pamięć i potrafię logicznie myśleć.
5. Ja ............ potrafię skutecznie porozumiewać się z innymi ludźmi.
6. Ja ............ zasługuję na miłość i szacunek.
7. Ja ............ potrafię osiągać cele jakie sobie stawiam.

TEMAT ZAJĘĆ 3. Zdolności, zainteresowania, zamiłowania.

ZELE ZAJĘĆ:
- zaznajomienie z pojęciami: zdolności, zainteresownia, predyspozycje;
- pomoc w określeniu zawodowych zainteresowań i predyspozycjiнностей.

CZAS TRWANIA ZAJĘĆ – 45 min

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: postawienie problemu, ukierunkowanie na pracę.
Zapis na tablicy: «O swoich zdolnościach człowiek może dowiedzieć się próbując ich
wykorzystać»
Seneka Młodszy.

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 25 min.

Ćwiczenie «Moje zainteresowanie».
Cel: zwiększyć aktywność uczniów w samopoznaniu.
Ćwiczenie wykonujemy pisemnie. Proponujemy uczniom wypełnienie tablicy,
składającej się z bloków «zainteresowanie-zawód- niezbędne kroki».Uczniowie Piszą
swoje zainteresowania niezależnie od tego czy są realne czy tez nie realne. W ten
sposób uzyskujemy maksymalnie szeroki wachlarz zainteresowań.

Co jest dla mnie
interesujące lub co
powinienem robić?

W jakim zawodzie ja mogę to
osiągnąć (mogę się tym zająć) ?

Co muszę w sobie
rozwinąć aby móc
wykonywać ten zawód?

Następnie, kiedy tablica będzie zapełniona, uczniowie głośno wypowiadają rezultaty.
Słowo nauczyciela: słowa zainteresowania, zdolności, predyspozycje dla Was są już
znane, one są stałe na słuch. Przed tym, jak my zajmiemy się naukowym znaczeniem
tych pojęć, proponuje Wam wspólnie przerobić jedno z nich, np.; zainteresowania.
Na tablicy nauczyciel pisze termin «zainteresowanie» i prosi uczniów o jego
skojarzenia, które także wypisuje na tablicy.

rozum
pobudzenie pasjonowanie się czymś
umiejętności

zainteresowanie

pragnienie wykonywania czegoś

wybór dowolne predyspozycje
hobby
Wniosek: komentarz przedstawionego na tablicy. Przejście do przestudiowania
terminów.

Ćwiczenie «Terminologia».
Cel: ukształtowanie aparatu pojęciowego na dany temat.
Praca z pojęciami:
- zdolności, zainteresowania, predyspozycje;
- « zainteresowania zawodowe », « predyspozycje zawodowe ».

Ćwiczenie «Ja umię. Chcę się nauczyć»

Cele:
- podejście do sformowania adekwatnej samooceny;
- aktywizacja samorozwoju.
Uczniom proponujemy wypełnienie ćwiczenia, zapełniając tabelę na tablicy.
Proponujemy wykonanie ćwiczenia wg. Wzoru przez podanie 3 cech.

Umie dobrze
wykonać ( zrobić )
…

To pomoże mi
przygotować się do
…

Chce nauczyć się
wykonać ( zrobić )
…

To jest mi
potrzebne, aby …

…

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min

Sedno zajęć. Propozycja przeczytania na głos wypowiedzi zapisanych w tabeli.

TEMAT ZAJĘĆ 4. Diagnostyka zawodowych zainteresowań.

CEL ZAJĘĆ: określenie przez uczniów zawodowych predyspozycji.
CZAS ZAJĘĆ – 45 min

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: zaktualizowana terminologia
na temat «Zdolności, zainteresowania, predyspozycje».

Zapis na tablicy: «Kiedy niezaspokojone są potrzeby, żyć jest trudno; kiedy nie
otrzymują jedzenia zainteresowania albo ich nie ma – żyć jest smutno» M. Ericcson
Większość wielkich ludzi – uczonych, pisarzy, kompozytorów, malarzy – już od
dzieciństwa przejawiali zainteresowania i predyspozycje do nauki, muzyki, literatury
…Ale zainteresowania ich nie rodziły się z niczego. Na formowanie zainteresowań
wpływało otaczające ich środowisko wychowanie i wykształcenie. W proponowanych
zajęciach zajmiemy się zainteresowaniami a przede wszystkim zainteresowaniami
zawodowymi.

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 25 min.

Ćwiczenie
Dla określenia własnych zainteresowań zostanie wykorzystany kwestionariusz metody
«Mój profil».

Instrukcja. Czy podoba się Tobie robić to, o czym mowa poniżej w

kwestionariuszu? Jeśli tak, to na blankiecie odpowiedzi obok numeru z pytaniem
postawcie plus. Jeśli się nie podoba, postaw – minus. Jeśli masz wątpliwości, postaw
znak zapytania. Im bardziej odpowiedzi będą szczere, tym dokładniejszy będzie wyniki.

1

Podoba się mi…
1.Dowiadywać się o odkryciach w dziedzinie matematyki i fizyki.
2. Oglądać audycje o życiu roślin i zwierząt.
3. Wyjaśniać budowę urządzeń elektrycznych.
4. Czytać literaturę popularno-naukową , techniczną.
5. Oglądać audycje o życiu ludzi w różnych krajów.
6. Bywać na wystawach, koncertach, spektaklach.
7. Omawiać i analizować wydarzenia z kraju i ze świata..
8. Obserwować pracę służby zdrowia.
9. Dbać o porządek i przyjemny wygląd w pomieszczeniach.
10. Czytać książki, oglądać filmy o treści batalistycznej
11. Zajmować się obliczeniami i wyliczeniami .

12. Śledzić informacje z zakresu odkryć z dziedziny chemii i biologii.
13. Naprawiać elektronarzędzia domowe .
14. Zwiedzać wystawy postępu naukowo technicznego.
15. Uczestniczyć w wyprawach i obozach turystycznych.
16. Czytać recenzje książek , filmów, sztuk teatralnych.
17. Uczestniczyć w życiu szkoły, miasta, gminy.
18. Pomagać innym w odrabianiu lekcji.
19. Samodzielnie wykonywać prace domowe.
20. Przestrzegać reżim dnia, prowadzić zdrowy tryb życia.
21. Przeprowadzać doświadczenia z zakresu fizyki.
22. Troszczyć się o zwierzęta i rośliny.
23. Czytać artykuły o treści elektronicznej i radiotechnicznej.
24. Zbierać i reperować zegarki, naprawiać rowery i skutery.
25. Kolekcjonować minerały i kamienie.
26. Prowadzić pamiętnik, pisać wiersze i opowiadania.
27. Czytać biografie wybitnych polityków, książki historyczne.
28. Bawić się z dziećmi, pomagać odrabiać lekcje młodszym.
29. Robić zakupy, pomagać prowadzić rozliczenie rachunków domowych.
30. Uczestniczyć w obozach wojskowych i terenowych.
31. Pasjonować się fizyka lub brać udział w kółku zainteresowań.
32. Interesować się zjawiskami przyrodniczymi.
33. Zbierać i naprawiać komputery.
34. Zajmować się rysunkiem technicznym, grafika w tym i komputerową.
35. Uczestniczyć w wycieczkach geograficznych i geologicznych.
36. Opowiadać przyjaciołom o filmach i przeczytanych książkach .
37. oglądać programy o tematyce gospodarczej i politycznej.
38. Troszczyć się o chore dzieci lub osoby.
39. Szukać dróg do zarobienia pieniędzy i zarabiać je.
40. Zajmować się sportem lub być członkiem ekipy sportowej .
41. Brać udział w olimpiadach matematycznych lub fizycznych.
42. Wykonywać doświadczenia z zakresu chemii lub biologii.
43. Orientować się w budowie urządzeń elektrycznych.
44. Naprawiać urządzenia mechaniczne.
45. Z łatwością orientować się na mapie geografii świata.
46. Uczestniczyć w koncertach i występach artystycznych.
47. Studiować politykę i ekonomie innych państw.
48. Interesować się anatomia człowieka i lecznictwem.
49. Pomagać swoimi oszczędnościami rodzicom i rodzeństwu.
50. Uczestniczyć w zawodach sportowych.

Podliczcie ilość plusów w każdej z 10 kolumn. Dziesięć kolumn – to dziesięć
możliwości ukierunkowań na zawód:
1 – fizyka i matematyka;
2 – chemia i biologia;
3 – radiotechnika i elektrotechnika;
4 – mechanika i konstrukcje;
5 – geografia i geologia;
6 – literatura i sztuka;
7 – historia i polityka;
8 – pedagogika i medycyna;
9 – przedsiębiorczość i gospodarstwo domowe;
10 – sport i wojsko.

Interpretacja danych. Im wyższy punkt w kolumnie, tym większe Wasze
zainteresowanie odpowiednimi przedmiotami w obrębie Waszej działalności.
Maksymalny punkt – 5 – jasno mówi o zainteresowaniach przedmiotem lub rodzajem
działań. Im niższy punk, tym słabsze zainteresowanie. Jeżeli suma punktów ani w
jednej kolumnie nie jest większa od 2, oznacza to, że Wasze zainteresowania są jeszcze
nieskrystalizowane.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.

Omówienie rezultatów.
Żródłowa refleksja zajęć:
- zgodnie z otrzymanymi rezultatami, osądźcie czy można kierować własnymi
zainteresowaniami a zainteresowaniami innych ludzi ?;
- odpowiedzcie na pytanie, czy zainteresowania rozwijają się w konkretnych, realnych
pracach?.

TEMAT ZAJĘĆ 5. Od zainteresowań do wyboru.

CELE ZAJĘĆ:
- stymulacja samopoznania poprzez aktywne formy pracy;
- aktywizacja samorozwoju.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 8 min

Wprowadzenie nauczyciela do metody pracy treningowej. Podanie zasad treningu.
Ćwiczenie «Podobne i niepodobne».
Cel: aktywizacja samopoznania.
Nauczycie zaprasza do koła jednego ucznia na podstawie podobieństwa do siebie
(podobieństwo dowolnych wewnętrznych cech osobowości, podając podobieństwo).
Uczeń wybrany w ten sam sposób dobiera do siebie kolegę. Tak do okręgu wchodzą
wszyscy uczniowie.
Ostatni uczeń zaczyna kolejno w sposób odwrotny, wyszukiwać wewnętrznych cech
innych od siebie u dowolnego ucznia. Uczeń wybrany opuszcza koło i siada w ławce i
dobiera do siebie następnego z kola z cechami przeciwnymi i tak kolejno następny, aż
ostatni uczeń wraca do ławki.
Krótkie komentarz do ćwiczenia – podobieństwa i różnice cech osobowych

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 20 min.

Ćwiczenie «Stopień roszczeń». 12 min
Cel: aktywizacja samopoznania
Każdy uczeń przygotowuje 4 prostokąty o wymiarach 10 х 3 cm z komórkami 1 cm

kratki).
SR – stopień roszczeń, SO – stopień osiągnięć.
Instrukcja. Pomyślcie ile «plusików» możecie narysowć w pierwszym kwadracie
wciągu 10 s. Liczbę plusów wpiszcie obok tablicy Nr (SP1=…).
Teraz po sygnale rysujemy « plusiki » (10 s).
Podliczcie pluski i zapiszcie obok tablicy Nr 1 (SO 1=…).
Zapiszcie rezultat Waszego rysowania «plusików», pomyślcie, ile ich narysowaliście w
drugiej tabeli, pokażcie sumę (SR 2=…). Wg źródła zapiszcie rezultat (SO 2=…).
Procedura podobna w tabeli 3 i 4. Czas wypełnienia 3 ćwiczenia – 8 s (dla sztucznego
stworzenia sytuacji niepowodzenia ).
Stopień pretensji obliczamy ze wzoru:
SR= (SR 2-SO 1) +(SR 3-SO 2) + (SR 4-SO 3)
Rezultaty:
3,1 i wyżej – bardzo wysoki stopień roszczeń (człowiek działa ponad siły);
Od 1 do 3 – wysoki stopień roszczeń (stopniowo dąży do polepszenia rezultatów);
Od -1,4 do 0,99 – umiarkowany stopień roszczeń (rozwiązuje stawiane zadania, ale nie
stara się o ich polepszenie);
Od -1,5 i niżej – niski stopień roszczeń (stawia zbyt łatwe cele).
Refleksja: do czego może przywieść wysoki /niski stopień roszczeń w zawodowym
planie?.

Ćwiczenie «Ważne cechy zawodowe». 10 min
Cel: aktywna analiza na temat ważnych cech przydatnych w zawodzie.
Uczniowie dzielą się na drużyny. Wybieramy przedmiot zawodowej działalności
(jednakowy dla wszystkich drużyn):człowiek, informacja, technika, sztuka, zwierzęta i
rośliny, produkty, wyroby, bogactwa naturalne. Zadanie – w ciągu 3 minut drużyny
winny zapisać jak najwięcej cech, charakterystyk człowieka, wykonującego wybrany
przedmiot pracy.
Prezentacja pracy uczniów. Omówienie rezultatów oraz wybieramy drużynę z
najbardziej adekwatnymi charakterystykami.
Ćwiczenie «Ja dzisiaj /Ja za 10 lat». 10 min.
Cel: porównanie obrazu «Ja» i zawód.
Uczniowie wykonują 2 rysunki: «ja teraz» i «ja za 10 lat». W rysunku «Ja za 10 lat»
niezbędnym jest ukazanie zawodu, w którym zamierzamy pracować w przyszłości.
Prezentacja rezultatów. Słowo nauczyciela: «Wyobraźcie siebie w przyszłości.
Osiągnęliście określone sukces. Jaki? Jaki jest obszar Waszych zawodowych
zainteresowań? Co pozwoliło Wam osiągnąć taki wynik?»

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 5 min.

Źródłowa refleksja zajęć:
- co zauważyliście w toku wypełnienia zadań?
- czego doświadczaliście w czasie wypełniania zadań?
- jak oceniacie swoja gotowość do następnych zadań

Blok 2.

Mój wybór

(5 godzin)

TEMAT ZAJĘĆ 1. Człowiek wolnego społeczeństwa.

CELE ZAJĘCIA:
- ukształtowanie pojęciowego aparatu;
- ukształtowanie obywatelskiej postawy;
- rozwój analitycznego myślenia u uczniów.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: postawienie problemu.
Zapis na tablicy: «Człowiek wolny to ten, któremu w tych rzeczach, jakie przy swojej
sile i swoim dowcipie jest on zdolny uczynić, nic nie przeszkadza, by czynił to, co ma
wolę czynić. ». T.Hobbesa
Przedyskutujcie z uczniami cytat filozofa Tomasa Hobbesa pod katem pojęcia wolności
człowieka „Historia Rzeczypospolitej Szlacheckiej dla klas gimnazjalnych”: Autor:
Przemysław Muszyński:
1. Uczniowie pracują samodzielnie, zapisują na kartkach główne myśli, swoje poglądy,
ważne cechy człowieka wolnego.
2. Z proponowanych w procesie dyskusji ważnych dla człowieka życiowych wartości z
punktu widzenia obywatelskiej postawy, wybieramy 4-5. Wśród nich mogą się znaleźć:
wolność, odpowiedzialność, wolny wybór inne. Dane pojęcia staną się w dalszej fazie
następnych zajęć kluczowymi, dlatego też winny być zaakcentowane w procesie
wstępnych zajęć

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 25 min.

Ćwiczenie 1 .Praca w grupach na określenie życiowych wartości 15 min
Uczniów dzielimy na 3 grupy. Każda grupa otrzymuje opis sytuacji, gdzie jest mowa o
życiowych wartościach, postawach. Uczniowie mają za zadanie określić, o jakiej
postawie jest mowa, przedstawionej sytuacji.

Przykłady:

«Przyglądając się przeszłości ludzkość nie może być z siebie dumna. Miliony ludzi
było uśmiercanych z przyczyn religijnych. Czasami kryły się za nimi także przyczyny
społeczne, czasami nacjonalistyczne, a czasem rzeczywiście tylko powody doktrynalne.
Zawsze w takich zachowaniach religia odgrywała znaczącą rolę.». (wolność, wolność
wyznania, nietolerancja ).

«Pokazuj dziecku konsekwencje jego czynów. Na przykład twój syn ma w pokoju
straszny bałagan. Rano, kiedy wstaje, pyta cię: ,,Mamo, nie widziałaś mojego stroju
na wf.?". Zamiast rzucać się na ratunek, ze spokojem odpowiedz: ,,Nie dziwię się, że
w tym bałaganie niczego nie możesz znaleźć". Synek próbuję odegrać komedię: ,,Ale
mamo, jak nie znajdę tego stroju, dostanę jedynkę". Ty ze spokojem: ,,No tak, a jak
dostaniesz jedynkę, to nici z imprezy u Wojtka, pamiętasz, tak się umawialiśmy"».
(odpowiedzialność, konsekwencje za swoje czyny).

Taki obraz świata od dawna nie podobał mi się i po wielu eksperymentach i
potknięciach doprowadziłem do sytuacji, kiedy żyję według zupełnie innego
paradygmatu. Moje aktualne podejście, jak każde inne ma swoje wady i zalety, nie
zamierzam też nikogo do niego namawiać. Piszę o nim tylko dlatego, że być może
komuś z Was może przydać się przykład, że coś takiego w ogóle jest w praktyce
możliwe.» . (wybór, wolny wybór).

Ćwiczenie 2. Analiza wartości – praca w grupach. 10 min.

Uczniowie kontynuują prace w grupach tak jak w poprzednim ćwiczeniu. Przed nimi
stawiamy zadanie - przeanalizować w ciągu 10 min. wybrane pojęcia ( wartości )wg
poniższego schematu:
Znajdźcie określenia w słowniku;
Jakie jest znaczenie pojęcia dla jednostki ludzkiej a jakie dla ludzkości?
W jaki sposób można przedstawić dane pojęcie w formie rysunku, symbolu, itp.?
Jak może brzmieć hasło z użyciem tego pojęcia?
Pod koniec każda grupa przy pomocy lidera grupy prezentuje swoja pracę..

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 5 min

Żródło refleksji zajęć:
- dlaczego właśnie te wartości ukazane są w cechach najbardziej wartościowych dla
wolnego człowieka ?
- co jest wspólne a co inne w analizie tych pojęć?

TEMAT ZAJĘĆ 2. Uczymy się budować stosunki międzyludzkie.

CELE ZAJĘĆ:
- kształtowanie u uczniów wzajemnych stosunków do siebie, niezbędnych norm i praw
oraz rozumienia konsekwencji ich naruszania ;
- formowanie umiejętności przyjmowania działań indywidualnych i grupowych,
dokonywanie wyborów w konkretnych sytuacjach.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 3 min
Wprowadzenie nauczyciela: ukierunkowanie pracy na temat.
Zapis na tablicy: «W obecności przyjaciół ludzie potrafią lepiej myśleć i działać

».

Arystoteles

—

Wielka księga mądrości

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 36 min.

Ćwiczenie- gra «Narysuj budynek».czas 10 minut
Uczniów dzielimy na grupy. Każda z grup wybiera malarza - przewodnika grupy.
Malarz-przewodnik grupy ma za zadanie narysować budynek.
Malarz grupy przystępują do pracy . Nauczyciel po upływie 2 minut przerywa grę i
prosi zacząć rysunek jeszcze raz od początku gdyż jego zdaniem artyści popełnili błędy.
Tak w ciągu 6 minut przerywa grę kilka razy wyszukując coraz to nowe błędy. Błędami
przykładowymi mogą być: mały wymiar budynku, źle rozmieszczone okna, nie taki
dach, itp.
W końcowej fazie gry nauczyciel daje dokończyć rysunek z omówieniem, że i tak żadna
z grup nie wykonała zadania prawidłowo, gdyż dom miał być parterowy ( pretensje
stawiane grupom winny wynikać z rysunku ).
Refleksja:
- z jakim problemem zetknęliście się podczas wykonywania rysunku?
- co odczuwaliście wykonując ten rysunek? Czy odczucia były zmienne w przeciągu
całej pracy?
- dlaczego gra była nieudana?
- co nie zostało zrobione na początku gry?
Słowo nauczyciela: podsumowanie i objaśnienie problemu: gra bez zasad nie może
być udana, co świadczy to o tym, że należy ustalić reguły gry. Tak więc problem rodzi
się w stosunkach międzyludzkich wówczas, gdy brak jest umowy, co doprowadza do
konfliktu i łamania ogólnie przyjętych norm .

Ćwiczenie «Porozumieć się czy nie» 10 min
Uczniowie pracują w małych grupach wypełniając zadanie pisemnie. Algorytm pracy:
Krok 1. Przeanalizować z grupą następujące pytania:
O co ludzie mogą się umawiać?
Dlaczego ludzie życzą sobie umów ( porozumień)?
Jakie są następstwa zawarcia umowy? A jakie mogą wystąpić przy braku umowy?

Krok 2. Zestawienie rezultatów w tabeli.

O co ludzie mogą się
umawiać

Następstwa
Jeśli mogli by się
porozumieć, to…

Jeśli nie mogli by się
porozumieć, to…

Jak spędzą czasu wolny

Czas wolny spędzili miło i
sympatycznie

Czas wolny spędzili
smutnie i w samotności

Na zakupy

Udane zakupy

Zakupów brak

………

……..

Krok3. Przeanalizujcie tablicę i i podajcie wnioski.
Prezentacja pracy grupy. Analiza rezultatów i ogólny wniosek.

Ćwiczenie «Zasady i normy» 8 min.
Uczniowie kontynuują prace w małych grupach. Każda z grup otrzymuje zadanie
opracowanie oddzielnych zasad (3-4 regulamin -tezę) dla wybranych sytuacji:
- zasady gry;
- zasady komunikacji w grupie;
- zasady komunikacji z rodzicami;
- zasady komunikacji indywidualne;
- zasady korzystania z komunikacji (np. w pociągu itp. )

Prezentacja grup. Omówienie rezultatów zgodnie z pytaniami:

Dlaczego ludzie łamią zasady a tym samym prawo?
Czy można naruszyć prawo z ważnych przyczyn? Jakich i kiedy?
Jeśli zasada się nie podoba, podporządkować się mu lub nie?

Ćwiczenie «My wybieramy – ja wybieram?!» 8 min.
Nauczyciel proponuje uczniom przeanalizowanie problemu kolektywnego i
indywidualnego wyboru. Wybór dotyczy uzgodnienia wyjazdu z klasą do teatru lub na
wycieczkę turystyczną. Uczniowie pracują w małych grupach, dokonując wyboru z
podaniem argumentów.
Następnie, kiedy wszystkie grupy wypowiedziały swoje poglądy, klasa powinna przyjąć
jedna z wybieranych propozycji.

3.PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 6 min.

Refleksja:
- czy ktoś w klasie ma inne zdanie na temat uzgodnionego wyjazdu ? Podaj swoje
zdanie? Co w tym momencie czujesz?
- co było istotą Twojego osobistego wyboru?
- jakiemu wyborowi człowiek powinien oddać pierwszeństwo – kolektywnemu czy
osobistemu?
- o czym należy pomyśleć za każdym razem, przyjmując postanowienie, dokonując
wyboru?
Zaakcentowanie: człowiek musi sam decydować co jest dla niego najważniejsze.
Powinien jednak brać pod uwagę zdanie innych, ale dokonywać wyboru musi sam,
gdyż każdy wybór, pociąga za sobą odpowiedzialność.

TEMAT ZAJĘĆ 3. Mój wybór: psychologiczne aspekty wyboru

CEL ZAJĘĆ: kształtowanie zrozumienia pojęcia własnego zawodowego wyboru i
przyjęcie osobistej odpowiedzialności w zawodowym samookreśleniu.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 20 min

Wprowadzenie do tematu: psychologiczna istota zawodowego samookreślenia (od 15-
20 minut). Nauczyciel skupia uwagę uczniów na tym, że istotą danych zajęć , jest
dostarczenie informacji o sobie, życiowych celach, na podstawie, których dokonujemy
osobistych wyborów jako jednostka. Dyskusja tutaj winna być nakierowana na
psychologiczne aspekty wyboru zawodu jako przebieg w czasie.
Zaczynamy od pojęcia «zawodowej drogi». Istnieje pogląd, że wybierając zawód
człowiek wybiera sobie jeszcze i obraz życia. (Razem z uczniami przerabiamy
przykłady: aktor-….; lekarz-…..; adwokat-….. itp.). W ten sposób, dyskusja
prowadzona jest nie tylko o wyborze zawodu, ale i o prognozowaniu życiowej
perspektywy.
Jeśli analizujemy życie człowieka, to możemy stwierdzić, że podobne jest ono jedno do
drugiego: rodzimy się, uczymy się i to od pierwszych dni aż do samej starości,
przyjaźnimy się, zakładamy rodzinę, pracujemy w danym zawodzie, odchodzimy na
emeryturę itp. W ten sposób, życie każdego człowieka składa się, z jednej strony ze
standaryzowanych zdarzeń, a z drugiej strony- z indywidualnych, które są przypisane
tylko do danej jednostki.
Do standaryzacji zdarzeń każdy człowiek odnosi się w różny sposób. Dla przykładu
gdybyśmy zapytali dorosłych, dlaczego wybrali tę lub inna pracę, odpowiedzi będą
różne: «Nie było w tym momencie większego wyboru», «Rodzice kazali», «Kolega
poradził», «Z moim wykształceniem jest trudno» itp.
Spróbujemy przeanalizować przyczyny takiego powiedzenia , które często pojawia się
przy wyborze zawodu «Bardziej nie było dokąd odsunąć się». Tak mówią zasadniczo ci,
którzy nie analizują sytuacji i nie zbierają wiadomości (informacji) o możliwości
wykorzystania własnych sił. Tylko człowiek, władający pełna informacją, może przyjąć
realne działanie. Dlatego każdemu z Was przy wyborze zawodu potrzebna jest szeroka
informacja po pierwsze, o świecie zawodów: jego sferach, prawach, rynku pracy, po
drugie, specyficzna: jakie obszary działalności odpowiadają zainteresowaniom,
predyspozycjom, możliwościom, i po trzecie, co należy dokonać by urealnić wybór.
W ten sposób, doszliśmy do struktury zawodowego wyboru i pierwszego
fundamentalnego kroku – niezbędnych informacji.
Fraza «Już nie było dokąd pójść » mówi o pasywności odniesień człowieka do swojego
losu .
Człowiek taki nie czuje się gospodarzem swojego życia, nie ceni siebie jako osoby.
Należy przyswoić sobie jedno: człowiek nie ceni siebie, jeśli nie czuje własnej
autonomii.
Czym jest autonomia, samostanowienie, niezależność?
Autonomia = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna.
Autonomia – to drugi «fundament» struktury wyboru zawodu.

Od stopnia autonomii zależy umiejętność podejmowania działań. Wybór zawodu – to
działanie, które podejmuje człowiek. Podejmując działanie, człowiek wybiera drogę
dalszego rozwoju a tym samym wybiera obraz życia. Wybierając działanie, człowiek
również bierze na siebie odpowiedzialność za swój wybór.
Umiejętność podjęcia działania – to trzeci «filar» struktury.
Życie człowieka – to nieprzerwany proces. Każdy teraźniejsza chwila – rezultat już
naszego minionego ale i on obowiązkowo wpływa na przyszłość. Dlatego nie należy
rozpatrywać wybór zawodu jako coś oddzielnego. Podejmując działanie, analizujemy
przeszłość ale również patrzymy w przyszłość tj. wybieramy plan działania . W świecie
cywilizowanym istnieje termin «planowanie życia, planowanie drogi zawodowej».
W ten sposób, dochodzimy do czwartego «filara» umiejętności planowania.
Ostatni, piąty «filar» , to emocjonalne nastawienie do wyboru. Jaką barwę
wypowiedzi niesie nasza fraza « Już nie było dokąd pójść »? Przygnębienia czy
obojętności. Strachu przed wyborem czy obojętności przeszkadzające w adekwatnym
wyborze.

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 15 min.

Ćwiczenie «Plusy, minusy, ciekawie»
Uczniowie wypełniają ćwiczenie indywidualnie w formie pisemnej, wypełniając tablicę
«Ocena zawodu». Proponujemy aby każdy uczeń wybrał dla siebie najbardziej ciekawy
zawód. Jeśli nie może wybrać zawodu, to może wybrać zainteresowanie, pasje.

№

Plusy

Minusy

Ciekawie

…….

Instrukcja. Zapiszcie w pierwszej kolumnie jak najwięcej plusów, które u Was się
pojawią, jeśli otrzymacie ten zawód. W drugiej kolumnie postawcie jak najwięcej
minusów występujących w tym zawodzie. W trzeciej kolumnie zapiszcie jak można
najwięcej ciekawego ( interesującego ) (np, jak będę żył kiedy otrzymam ten zawód,
kim będą moi koledzy w pracy, jak będę się ubierał, czy będę zamożny, itp.).
Postarajcie się aby w każdej kolumnie było co najmniej 5 informacji
Po zakończeniu pracy, każdy z uczestników odczytuje swoje rezultaty.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.

Źródłowa refleksja zajęć:
- czy łatwo było wykonać to zadanie? Co przy tym odczuwaliście?
- jakie «filary» struktury wyboru zawodu utkwiły w Waszej wyobraźni? Nad którymi
musicie jeszcze popracować?
- co nowego dowiedzieliście się o wyborze zawodu, analizując „ja” z pozycji plusów i
minusów w swoim życiu ?
- do czego mogą posłużyć zdobyte wiadomości w przyszłości?

TEMAT ZAJĘĆ 4. Wpływ innych na mój wybór: błędy wyboru.

CEL ZAJĘĆ: analiza typowych błędów popełnianych przy wyborze zawodu.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 15 min

Słowo nauczyciela: aktualizacja poznanych wiadomości z poprzednich zajęć (akcent na
znaczenie urzeczywistnień własnego wyboru, w tym na wybór zawodu, i osobistą
odpowiedzialność za dokonany wybór).
Zapis na tablicy: «Każdy sam wybiera zawód i sam powinien się pomylić, żeby
zrozumieć swoje błędy. Nikt nie jest w stanie rozwiązać za nas problem , ani
psycholodzy, ani rodzice ….»
W sformułowaniu tematu założone są dwie kluczowe pozycje wyboru: wpływ innych i
błędy wyboru. Przeanalizujemy ich razem.
Uściślenie słowa «błąd» w zawodowym planie i jego cena. Błąd w pracy: piekarza –
problemy z klientami; sprzedawca – problemy z klientami + problemy z właścicielem,
wady towaru; chirurga - ….. itp.
Jaka jest przyczyna takich błędów? Błędy przy wyborze zawodu mogą pojawić się, jeśli
człowiek nie oparł swój zawód o” filary „wyboru przedstawionych w przerobionym
materiale, i dokonuje wyboru bez przemyślenia.
Błędy przy wyborze zawodu mogą wystąpić, jeśli człowiek pozwoli komuś innemu
dokonać wyboru za niego, czym powinien się zajmować i jak żyć. Dużą rolę odgrywa
tutaj otoczenie człowieka – rodzice, przyjaciele, którzy albo formułują przestrogi
przeciw niektórym zawodom, idealizując inne, albo dławią wolny wybór u dziecka i
narzucają własną wolę. Błędy w wyborze zawodu mogą również nasilić się i to
znacząco przez ideologiczne przekazy przez środki masowej informacji.

2. CZĘŚĆ GŁÓWNA 20 min.

Ćwiczenie «Hierarchia błędów w warunkach polskiej gospodarki » 10 min.
Uczniom proponujemy dobór w małe grupki i wypełnienie pierwszej kolumny tablicy,
rozstawiając znane im błędy przy wyborze zawodu w porządku ogólnym, gdzie na
pierwszym miejscu będzie najbardziej znany błąd, na drugim mniej itd.
Następnie, po wypełnieniu kolumny grupy przedstawiają swoja prace podając
argumenty wraz z przykładami.
Po tym podajemy dla porównania statystyczne podejście.

Moje zdanie

Dane statystyczne

……

Wybór dokonany z powodu poglądów na
prestiż pracy ( poważanie, wysokie zarobki
itp.)

……

Wybór dokonany pod wpływem członków
rodziny( matki, ojca, rodzeństwa,
krewnych )

……

Wybór «za kompaniom» z przyjaciółmi

……

Wybór dokonany pod wpływem
zauroczenia osobą wykonującą dany zawód

Wybór dokonany pod wpływem książek,
filmów

Wybór dokonany z powodu dogodnej
lokalizacji szkoły względem miejsca
zamieszkania

Dokonanie wyboru w wyniku
wewnętrznego protestu na poniżenie
zawodu przez osoby postronne

Rady osób nie związanych z otoczeniem
człowieka

Rola przypadku w wyborze zawodu

Ćwiczenie – gra «Optymiści i sceptycy». 10 minut.

Uczniów dzielimy na dwie grupy: pierwsza – optymiści, druga – sceptycy.
Instrukcja. Przypomnienie, że każdy zawód ma plusy i minusy. Analizujemy zawody
(np., ochroniarz, pediatra, adwokat), określamy w całości ich pozytywy i negatywy.
Niezbędnym jest zahaczenie o takie pytania: jakie znaczenie ma ten zawód dla
społeczeństwa? Czy zawód ten posiada przeciwwskazania medyczne? Jakie cechy
powinien posiadać człowiek wykonujący ten zawód? Jaka pracę w niej wykorzystuje?,
itp.Za każdy istotny szczegół charakterystyki tego zawodu drużyna otrzymuje jeden
punkt. Wygrywa drużyna, która uzbiera największą ilość punktów.

Po wykonaniu zadania grupy prezentują własne rezultaty z podana

argumentacją.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.

Źródłowa refleksja zajęć:
- jakie uczucia u Was występują kiedy podejmujecie decyzję? Z kim to omawiacie?
- czy wpływa na Was zdanie innych przy podejmowaniu decyzji? Jeśli tak, to pod
wpływem czego zmieniacie własną decyzję?
- jakie uczucia rodzą się u Was myśląc o wyborze przyszłego zawodu i konieczności
dokonania wyboru ? Z kim omawiacie ten problem?
- jak reaguje Wasze otoczenie na twój wybór?

TEMAT ZAJĘĆ 5. Ja wybieram zawód, zawód wybiera mnie.

CELE ZAJĘĆ:
- kształtowanie teoretycznych wyobrażeń, związanych ze światem zawodów;
- rozwój nawyków refleksyjnej analizy;
- aktywizacja motywacji do zawodowego samookreślenia.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 8 min

Moment organizacyjny. Wprowadzenie nauczyciela: ukierunkowanie na cele.

Zapis na tablicy

"Przyjemność może opierać się na złudzeniu,

szczęście opiera się na rzeczywistości."

Nicolas-Sébastien Roch (Chamfort)

2. CZĘŚĆ GŁÓNA - 30 min.

Zadanie 1: Z przedstawionych niżej w spisie zawodów zaznaczcie te, które:
а) całkiem lub prawie całkiem wyszły z użycia,
b) pojawiły się w XX wieku,
c) pojawiły się w ostatnim czasie.
artysta, dyspozytor, powroźnik, fermer, kominiarz, redaktor, stolarz, wozak, malarz,
lekarz, lotnik, księgowy, operator maszyn sterujących, przewodnik, rzeźbiarz,
sadownik, kucharz, guwernant, klaun, pedagog, stylista.

Blok teoretyczny. Zaznajomienie z klasyfikacja zawodów.

Uczniowie słuchają teoretycznych wiadomości i prowadzą notatki w zeszytach.
Uwaga. Do pracy z danego zakresu należy przygotować foliogramy lub prezentacje
multimedialną. Proponowany materiał można przedstawić w formie informacyjnych
tablic

Klasyfikacja zawodów:

Oznaki
klasyfikacyjne

Rodzaj i charakter pracy

Przedmiot
pracy(typy
zawodów)

Т
człowiek-technika

P
człowiek-
przyroda

C
człowiek-
człowiek

Z
człowiek-
system
znaków

A
człowiek-
wizerunek
artystyczny

Cel pracy
(klasy
zawodów)

G
gnostyczne
(rozpoznać,
oddzielić, ocenić,
sprawdzić)

P
przekształcające
(przekształcić, obrobić,
uporządkować, organizować,
okazać wpływ, obsłużyć)

PO
poszukiwawcze
(wymyślić,
obmyślić, znaleźć
nowy sposób
rozwiązania)

Narzędzia
pracy(grupa
zawodów )

R
ręczne
(bezpośrednie
wypełnienie

M
mechaniczne
(kierowanie
maszynami,

Z
zautomatyzowane
(kierowanie
obrabiarkami,

F
funkcjonalne

funkcji)

pojazdami)

przyrządami)

Warunki pracy
(grupa
zawodów)

M
moralne
(w warunkach
odpowiedzialności
moralnej)

N
niezwykłe
(ekstremalne
warunki
pracy)

B
bytowe
(warunki bytowej
pracy)

NO
na odkrytej
przestrzeni
(pod gołym
niebem)

Przykład możliwości wykorzystania powyższej tabeli:

Formuła zawodu tokarza - Т P М B (przedmiot pracy «człowiek technika», cel klasy -
zawód przeobrażający, środek pracy - wykorzystanie maszyn, warunki pracy - warunki
bytowe).

Psychologiczna praktyka.
Ćwiczenia praktyczne: Wszystkie zadania prowadzimy w małych 5 osobowych
grupach
Zadanie 1.
1.Ułóżcie spis specjalistów, którzy uczestniczą przy wyrobie:
а) filmu fabularnego,
b) bochenka chleba,
c) gazety,
d) zeszytu uczniowskiego,
e) ubrania ,
f) magnetofonu,
2. zabezpieczają:
a) możliwość wyjazdu w dowolny punkt globu,
b) możliwość telefonicznej rozmowy,
c) bezpieczeństwo ochrony granic ,
d) możliwość otrzymania średniego wykształcenia.
Zadanie 2
.Korzystając z tablicy klasyfikacyjnych oznak określcie do jakiej klasy zawodów odnosi
się każda z wymienionych niżej specjalności:

szef kuchni, ślusarz narzędziowy, modelarz, kierowca taksówki, kontroler jakości,
operator do przygotowania danych do IBM, operator maszyn górniczych, ślusarz ,
sędzia, agronom, pisarz, korektor, fryzjer.

Zadanie 3.
Kierując się tabelą klasyfikacyjnych oznak podzielcie wyliczone niżej narzędzia pracy
na przedziały:
traktor, łopata, telefon, lupa, waga, linijka logarytmiczna, pralka, aparat, ruletka,
kalkulator, laska marszałkowska, samochód, lustro, strzykawka, IBM.

Zadanie 4
Przedstawcie przykłady zawodów, specjalności odpowiadające formułom:
а) P Pr F o d) CZ G F m
b) T Pr R b e) T I F b
c) ZG Ab f) CH I R M n

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 7 min.

Źródłowa refleksja zajęć:
- w czym zawiera się , według Was korzyść wynikająca ze studiowania znajomości
klasyfikacji zawodów ?;
- jaki jest teraz Twój własny obraz odniesień do świata zawodów ?

Blok III. «

Moje życiowe plany » (5 godzin)

TEMAT ZAJĘĆ 1. Osobisty zawodowy plan (OZP).

CELE ZAJĘĆ:
- ukształtowanie u uczniów zrozumienia osobistego zawodowego planu а (OZP) jako
obrazu, myślowego wyobrażenia o przyszłości;
- rozwój umiejętności budowy osobistego zawodowego planu;
- doprowadzenie do zrozumienia, że OZP – stanowi podstawę realizacji zawodowych i
życiowych celów .

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: aktualizacja celów i realizacja tematyki bloku..
Postawienie problemów i zadań do ćwiczeń. Motywacja do pracy.
Zapis na tablicy: „ Myśl o przyszłości tylko wtedy, kiedy może ci ona sprawić
przyjemność”

Jane Austen

Pracujemy nad zmysłem każdego słowa i związku wyrazowego,, osobisty zawodowy
plan”, przy czym akcent stawiamy na wieloznaczeniowość terminu „ plan”. W danym
kontekście mówimy o planie jako o obrazie , myślowym wyobrażeniu przyszłości lub
celów .
Na danym «motywacyjnym» etapie pracy zaznajamiamy uczniów z koncepcją ojca
«psychocybernetyki» Maltzem Maxwellem, przedstawionych w formie następujących
tez:
- «Mózg człowieka i cały system nerwowy działa ukierunkowanie, w zgodności z
zasadą urzeczywistnienia osobistych celów. Funkcjonują one jako wspaniały,
«ukierunkowany na zadany cel mechanizm», jako swojego rodzaju wewnętrzny
automatyczny system naprowadzania, który pracuje na nasz sukces «mechanizm
sukcesu» lub «mechanizm porażki», w zależności od tego jak my, jako operator,
kierujemy nim i jakie przy tym stawiamy cele» (akcent: człowiek zawsze dąży do
jakiegoś celu i żyje normalnie i naturalnie tylko w tym przypadku, kiedy nakierowany
jest na określony cel);
- «Kiedy człowiek ma ukierunkowanie, on zazwyczaj czuje się stosunkowo szczęśliwy
(akcent: stan szczęścia jest oznaką, normalnego działania życiowego ).
Uwaga: W/w tezy przedstawiamy na foliogramach..

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 30 min.

Ćwiczenie 1. Praca z fizyczną metaforą A. Robinsona.
Prosimy o podejście dwóch osób do tablicy. Proponujemy im wyprostować sie, ustawić
nogi na szerokości ramion, ręce wyciągnąć do przodu równolegle do podłogi. Następnie
obrócić się całym korpusem do tyłu i zaznaczyć wzrokiem to miejsce na ścianie, do
którego udało się wykonać skręt.Po wykonaniu pracy powracamy do pozycji
wyjściowej. Zamykamy oczy. Przedstawiamy sobie, że za drugim razem wzrok nasz
padnie wyżej. Otwieramy oczy i wykonujemy skręt ponowni. Porównujemy teraz to

miejsce w przestrzeni, o którym myśleliśmy przy zamkniętych oczach. Znaczymy
wynik na ścianie
Wniosek: urealnienie siły oddziaływania postawionego przed sobą celu.

Blok teoretyczny: «Schemat budowy zawodowego obrazu przyszłości»;

dyskusja z uczniami pod różnymi katami.
Uwaga: dla efektywności pracy ze schematem należy przygotować prezentację z
osobną gradacją punktów planu - tez.
Schemat budowy zawodowego obrazu przyszłości
1. Dany zawodowy cel (marzenie).
Można podyskutować o zawodowych marzeniach i wzrostowych etapach człowieka.
2. Bliższe zawodowe cele (jako etapy, drogi do osiągnięcia dalszych celów).
3. Poznanie siebie (swoich możliwości do osiągnięcia dalszych, osobistych, bliskich
celów).
4. Poznanie dróg przygotowujących do osiągnięcia celów (zwłaszcza bliskich) i
sposobów pracy nad sobą.
5. Realne przygotowanie do zawodu (praktyczna realizacja planów).
6. Zapasowe warianty kariery i ich hierarchia jako sposób działania na drodze
osiągnięcia celu. Możliwe przypadki, kiedy rezerwowy wariant nie odpowiada celom
dalszym i rozpatrujemy go jako samodzielny wariant.
7. W przypadku jasno określonych różnic w niemożliwości wyboru celów – dokonanie
innego wyboru zawodu.

Przedyskutowanie każdego z czynników. Uczniowie wskazują na ten etap, na

który obecnie się znajdują

Psychologiczna ćwiczenie. «Skojarzenie zawodu».
Jeden uczeń (ochotnik) wychodzi za drzwi. Pozostali uczniowie uzgadniają wybór
jakiegoś zawodu. Ochotnik po przyjściu ma za zadanie odgadnąć zawód zadając pytania
naprowadzające. Przed rozpoczęciem gry nauczyciel wyjaśnia, że wszystkie pytania
ochotnika winny być jednego typu.:
- jakiego koloru jest ten zawód?
- jaki smak ma ten zawód?
- jaki zapach ma ten zawód?
- do jakiej pogody jest podobny ten zawód itp.
Pytań zadawanych uczniom winno być od 5 – 8 co należy uzgodnić na początku gry.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 5 min.

Sedno zajęć. Podsumowanie zajęć z wysunięciem wniosków:
- do czego służy plan w życiu człowieka ?
- czy plan pomaga w realizacji życiowych i zawodowych działań ?

TEMAT ZAJĘĆ 2. Modelowanie życiowej i zawodowej perspektywy.

CELE ZAJĘĆ:
- ukierunkowanie uczniów na potrzebę wyboru zawodu oraz potrzebę uczenia się;
- rozwój nawyków refleksji.

CZASA ZAJĘĆ- 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 15 min

Wprowadzenie nauczyciela: motywacja nakierowana na samookreślenie w wyborze
zawodowej drogi działania.
Wyjaśnienie pojęcia praca.
Praca – to nie tytko sposób samorealizacji , ale i możliwość otrzymania materialnego
wynagrodzeniaно, co staje się niezbędnym czynnikiem zabezpieczenia własnej
egzystencji jak własnej rodziny. Obecnie o materialne zabezpieczenie rodziny dbają
Wasi rodzice. Czy chodź raz zadaliście sobie pytanie, czy możecie zabezpieczyć siebie
finansowo?
Krótka dyskusja i nawiązanie do twórczego wprowadzenia do ćwiczenia

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 25 min.

Ćwiczenie «Jestem gospodarzem swojego losu ».
Warunki: Wyobraźcie sobie, że znajdujecie się w nieznanym mieście, bez przyjaciół,
rodziców, krewnych. Nie macie mieszkania, pracy, ale macie trochę pieniędzy ,
wystarczająco na początek…Waszym zadaniem jest opracowanie algorytmu działań do
tego aby przeżyć i dalej żyć. Do tego potrzebne są Wam pieniądze, które możecie
otrzymać za pracę, ale zaistniał jeszcze problem w tym, że nie macie jeszcze
wykształcenia.
Niezbędne pisemne odpowiedzi przy założonym algorytmie:
W jakim mieście i kraju się znajdujecie?
Jaka jest pora roku?
Co będziecie robić? Jakie są Wasze działania?
Co zamierzacie zrobić? ( Ułóżcie spis rodzajów prac)
Co będzie w następnej kolejności?
Waszym zadaniem jest zbudowanie obrazu życia.
Po wypracowaniu algorytmu prezentujemy swoje prace na forum grupy.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.
Wyciagnięcie wniosków: akcent stawiamy na to, co pomocne, jednorazowe,
przypadkowe dla pracy , w tym i chwilowa praca. Dlatego niezbędnym jest, uczenie się
przez cały okres życia, aby osiągnąć stabilną pracę i stały dochód. By to urzeczywistnić
niezbędnym jest już na samym początku, określenie wyboru zawodu i zbudowanie
swojego osobistego zawodowego planu.
Sedno refleksji zajęć.

TEMAT ZAJĘC 3. Zawodowy typ osobowości.

CELE ZAJĘĆ:
- uformowanie u uczniów nawyków planowania ;
- określenie u uczniów swojego typu osobowości.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 10 min

Wprowadzenie nauczyciela: ukierunkowanie do pracy.
"By dokonać wielkich dzieł, konieczne są dwie rzeczy: plan i nie dość dużo czasu."
Leonard Bernstein
2. CZĘŚĆ GŁÓNA 30 min.

Do tematyki zajęć proponujemy wykorzystanie testu J. Hollanda ( wersja
zmodyfikowana) «Zawodowy typ osobowości». Praca z tekstem jako wariant
działalności samouczenia się, niezbędny przy nauce określenia drogi naszego
zawodowego samookreślenia.
Test «Zawodowy typ osobowości».

Każdy człowiek pod względem osobowych cech należy do określonego typu
zawodowego. Dana modyfikacja testu J. Hollanda, zbudowana została w odniesieniu do
odpowiednich typów zawodów pod względem indywidualnych cech człowieka, jako
pomocne narzędzie przy wyborze zawodu z uwzględnieniem w pierwszej kolejności
osobowych cech osoby badanej

Etap 1
Instrukcja: Należy do siebie” dobrać” sześć utwierdzeń, dotyczących różnych typów
zawodów, znajdujących się ich w tablicy, które należy zaznaczyć.

Lp.

Absolutnie tak Raczej tak

Absolutnie nie

Nie wiem

Utwierdzenie 1 . Jesteś praktyczny – skłonnym do zajęcia się konkretną praca.
Preferujesz pracę, przynosząca konkretne, odczuwalne rezultaty dla siebie i innych. Nie
przeszkadza ci praca fizyczna. Interesuje ciebie praca z techniką, wymagająca
praktycznego wysiłku umysłowego, dobrze rozwiniętych ruchowych zdolności.
Utwierdzenie 2. Ty jesteś bardziej teoretykiem niż praktykiem. Podoba ci się nauka i
studiowanie, badanie jakiejś dziedziny, dostarczenie nowej wiedzy. Preferujesz prace,
przynosząca radość z poznania, a czasami radość odkrycia, pracę wymagająca

bezwzględnie wysiłku umysłowego, zdolności do i usystematyzowanej informacji,
szerokiego horyzontu.
Utwierdzenie 3. Jesteś komunikatywny, lubisz pracować z ludźmi i dla ludzi, dlatego
naprawdę interesuje cię nauka, wychowanie, obsługa klienta, okazywanie pomocy
potrzebującym itp. masz zainteresowania do spraw wypełnionych emocjami, praca
żywą, wymagająca kontaktu z ludźmi oraz pełnej komunikacji.
Utwierdzenie 4. Lubisz pracować z dokumentami, tekstami, cyframi, jak również
wykorzystywać narzędzia i przyrządy komputerowe. Praca spokojna, bez ryzyka, z
wąskim kręgiem obowiązków. Może być związana z obróbka informacji, z
obliczeniami, wyliczeniami, wymagająca dokładności, staranności, wytrwałości.
Chciałbyś uciec od kontaktów i rozmów, odpowiedzialności zarządzania innymi oraz
odpowiedzialności za ich rezultaty pracy.
Utwierdzenie 5. Jesteś ,organizatorem, zorientowanym na pracy nie wymagającej
wiedzy twórczej. Preferujesz pracę dającą pełną swobodę, samodzielność, bezpieczną w
uwarunkowaniach społecznych, wyżej stojącą w hierarchii od innych, materialne
zabezpieczenie; pracę pełną pomysłów z ryzykiem, wymagającej inicjatywy,
przedsiębiorczości, woli, brania odpowiedzialności na siebie.
Utwierdzenie 6. Ty naprawdę jesteś, "wolnym artystą". Lubisz rodzaje działań, dające
możliwość swobodnego wyrażania własnego wnętrza, gdzie brak przymusu i ram
czasowych , formalności; pracę, dającą upływ fantazji, wyobrażenie, wymagającej
estetycznego smaku, specjalnych zdolności (artystycznych, literackich, muzycznych )

Etap 2.
Instrukcja: Przypuszczamy, że po odpowiedniej nauce już możesz wypełnić dowolną
pracę. Z przedstawionych niżej par zawodów należy wybrać jedną, która bardzie
odpowiada Tobie (jest bardziej zbieżna z twoimi zainteresowaniami i możliwościami).
Obok nazwy zawodu w nawiasie znajduje się kod. Na karcie odpowiedzi, naprzeciw
kodu wybranego zawodu , postaw znak "+". Podlicz ilość plusów w każdym wierszu .
Np. z pary "inżynier" - "socjolog" ty wybrałeś zawód socjologa. Kod tego zawodu to
liczba 2. Na karcie odpowiedzi "kodu zawodu" należy postawić"+" obok cyfry 2. Jeśli
treść zawodu ( zadania zawodowe) nie całkiem jest dla was zrozumiała, proponuję
skorzystać ze słownika zawodu bądź strony internetowej na której na temat tego lub
innego zawodu dowiecie się o wiele więcej.
Życzę udanej pracy.

Kod zawodu

Wybór (postaw plusy)

Suma plusów

Inżynier (1) - Socjolog (2)
Cukiernik (1) – Ksiądz (З)
Kucharz (1) - Statystyk(4)
Fotograf (1) – Przedstawiciel handlowy (5)
Mechanik(1) - Dekorator (6)
Filozof(2) - Lekarz(3)
Ekolog (2) - Księgowy (4)
Programista (2) -Adwokat(5)
Krytyk filmowy (2) – Tłumacz literacki(6)

Agent ubezpieczeniowy (3) - Archiwista(4)
Trener(3) - Telereporter (5)
Wywiadowca (3) – Znawca sztuki(6)
Notariusz(4) - Broker (5)
Operator(4) - Stylistka(6)
Fotokorespondent (5) – Restaurator (6)
Zieleniarz(1) - Biolog-badacz (2)
Kierowca (1) - Okrętowy (3)
Metrolog (1) - Kartograf (4)
Radiomechanik(1) - Rzeźbiarz(6)
Geolog(2) – Tłumacz - przewodnik(3)
Dziennikarz(5) - Reżyser(6)
Bibliograf (2) - Audytor (4)
Farmaceuta (2) – Radca prawny (3)
Genetyk (2) - Architekt (6)
Sprzedawca (3) – Operator łączności (4)
Pracownik socjalny (3) - Przedsiębiorca (5)
Wykładowca uczelni wyższej(3) - Muzyk-wykonawca (6)
Ekonomista (4) - Menedżer (5)
Korektor(4) - Dyrygent (6)
Inspektor celny (5) – Artysta-modelarz(6)
Telefonista(1) - Ornitolog(2)
Agronom (1) - Topograf (4)
Leśnik (1) - Dyrektor (5)
Mistrz krawiecki (1) - Choreograf (б)
Historyk(2) – Inspektor policji (4)
Antropolog (2) – przewodnik wycieczek (3)
Bakteriolog (2) – Aktor (6)
Kelner (3) - Towaroznawca(5)
Główny księgowy (4) – Agent wywiadu (5)
Wizażysta (6) - Psycholog (3)
Pszczelarz(1) - Handlowiec(5)
Sędzia(3) - Scenograf(4)

Podsumowanie rezultatów.
Twój typ osobowy to ten, w którym uzyskałeś najwięcej „ plusów”.
Uwaga. Może się zdarzyć tak, że twój typ będzie bardziej zbieżny z drugim typem ( ta
sama liczba punktów) co świadczy o złożoności
Tabela typów osobowości

1.Realistyczny

2. Badawczy

3. Socjalny

4. Konwencjonalny

5.Przedsiębiorczy

6. Artystyczny

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 5 min.

Sedno pracy. Analiza otrzymanych rezultatów.

TEMAT ZAJĘĆ 4. Strategia wyboru zawodu: chcę , mogę , potrzeba.

CELE ZAJĘĆ:

- ukształtowanie u uczniów pojęcia niezbędności własnych odniesień o możliwościach i
pragnieniach do wymogów stawianych na rynku pracy;
- rozwój nawyków refleksji i samoanalizy;
- uświadomienie zmysłu własnej zawodowej działalności.

CZAS ZAJĘC – 45 min

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 15 min

Wprowadzenie nauczyciela: nakierowanie na pracę.
Zapis na tablicy: „ Nie przepracowałem ani jednego dnia w swoim życiu. Wszystko co
robiłem, to była przyjemność”
Thomas Alve Edison

Prawidłowy wybór zawodu pozwala człowiekowi realizować swój twórczy potencjał,
uciec od rozczarowań, uchronić siebie i swoja rodzinę od ubóstwa i niepewności jutra.
Na dzisiejszych zajęciach zapoznamy się ze strategią wyboru zawodu w oparciu o trzy
słowa: CHCĘ, MOGĘ, POTRZEBA.

Proponuję przedstawienie trzech składowych prawidłowego wyboru zawodu w formie
trzech okręgów.( Można tutaj wykonać foliogram lub pokaz multimedialny do
objaśnienia materiału uczniom)

-strefa optymalnego wyboru zawodu

Chcę

pragnienia, zainteresowania, dążenia

Mogę

umiejętności, talent, stan zdrowia

Potrzeba

stan rynku pracy i problemy socjalno-ekonomiczne w regionie

Źródło: poznanie siebie, świat zawodów i rynek pracy pomoże postwić przed sobą
realny cel i wskaże drogi do jego osiągnięcia.

Postawienie celów (ukierunkowanie na cele) daje naszemu kapryśnemu i rozmytemu
«chcę» («chcę żyć dobrze(?)», «chce mieć(?) od życia wszystko(?)»…) dostać wyraźne
«rzeźbione» formy.
Dlatego cele winny być:
Konkretnymi (chce kupić mieszkanie w centrum miasta, chcę zajmować się leczeniem
ludzi );
Realistyczne, tj. mające odzwierciedlenie w naszych realnych możliwościach:
fizycznych, wiekowych, intelektualnych…;
Pozytywne (uciekać od czegoś – «nie chcę wegetować w biedzie», a do czegoś – «chcę
zarabiać godziwie aby żyć dostatnio»);
Przeszkody czasowe (cel – to marzenie, które powinno urzeczywistnić się konkretnie w
wyznaczonym czasie).
Powrócimy do frazy «czerp z życia wszystko». Każdy z nas chciałby wziąć z życia
wszystko co jest mu potrzebne. Pytanie w tym, co od życia w pierwszej kolejności
chcemy? Odpowiadając na to pytanie, zahaczymy o życiowe wartości, orientacje
wartości człowieka..

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 20 min.

Ćwiczenie «Wartości orientacyjne».
Cele:
- poznanie życiowych wartości;
- zbieżność życiowych wartości z zawodowymi i życiowymi stereotypami.

Uczniowie pracują w małych grupach. Każda grupa otrzymuje kartki ze spisem

następujących wartości:
- zdrowie
- interesująca praca
- ilość dobrych i prawdziwych przyjaciół
- sława, uznanie towarzystwa
- poznanie, intelektualny rozwój
- społeczna i polityczna aktywność
- rozrywka, przyjemności
- wolność, samostanowienie
- szczęśliwe życie rodzinne
- tworzenie, własne hobby
- moda i gustowne ubiory
- troska o innych
- poczucie humoru, radość życia
- kreatywność, rozwiązywanie problemów
- silna wola, podejmowanie wyzwań
- odporność na poglądy i opinie innych
- uczciwość
- pracowitość
Wartości w/w należy przeanalizować pod katem występowania u przedstawicieli
wymienionych zawodów w zawodowych/ socjalnych stereotypach:
1 grupa – gospodyni domowa; człowiek wierzący
2 grupa – menedżer; pracownik
3 grupa – prezenter telewizyjny ; bezrobotny
4 grupa – student, emeryt ;
5 grupa – pedagog, więzień
Po wykonaniu ćwiczenia, każda z grup prezentuje własną pracą wraz z argumentacją.

3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 15 min.

Źródłowa refleksja zajęć.

Uwaga dla nauczyciela. Na tym etapie pracy można uczniom dać do wykonania w
domu zadanie «Arkusz zawodowego startu» w celu analizy podsumowania wiadomości
i umiejętności uzyskanych w toku zajęć . Na tej podstawie można wyłonić ocenę
znajomości ucznia dokonującego pierwszego wyboru zawodowego oraz zaplanować
indywidualne podejście lub konsultacje, zestawić rekomendacje.
Załącznik

ARKUSZ ZAWODOWEGO STARTU
Instrukcja: Proponujemy wypełnienie „ Arkusza zawodowego startu” w formie
wypracowania z podaniem uogólnień, analizując wszystkie uzyskane wiadomości i
umiejętności przekazane w toku zajęć.
Opracujcie każdy punkt dotyczący Was samych:
Zainteresowania(selektywne ukierunkowanie osobowości na określony obszar
poznania).Ważnym jest aby ocenić , czym jest po prostu zainteresowanie lub zawodowe
zainteresowanie.
Za zawodowe zainteresowania uważamy te, które związane są z życiowymi i
zawodowymi planami;
Predyspozycje (uzdolnienia, potrzeba zajęcia się tą a nie inna pracą);
Predyspozycje (indywidualne - psychologiczne: cechy człowieka, warunkujące
wykonanie pracy szybko i dobrze);
Gotowość, chęci (przydatność do czegoś)
Możliwości (środki, warunki, okoliczności, niezbędności do czegoś)
Cechy naturalne (temperament)
Charakter i nawyki
Silne strony osobowości
Zdrowie
Społeczna przydatność wybieranego zawodu
Uwaga: W zadaniu możemy zmieniać kolejność odpowiedzi ale odpowiedzi powinny
być na wszystkie pytania.
Pamiętajcie, za świadomy wybór zawodu uważamy ten, który został dokonany z
udzieleniem odpowiedzi na wszystkie zadane pytania!

TEMAT ZAJĘĆ 5. Rola życiowych wartości w wyborze zawodu.

CELE ZAJĘĆ:
- zapoznanie uczniów ze zmysłem zawodowej działalności;
- zbudowanie idealnego obrazu życia w zgodności z życiowymi wartościami;
- sprawdzenie teoretycznych wiadomości uczniów.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min

PRZEBIEG I ETAPY ZAJĘĆ

1.MOMENT ORGANIZACYJNY. – 15 min

Wprowadzenie nauczyciela: pytania aktywizujące nawiązujące do poprzednich zajęć,
motywacja do działania nakierowana na samopoznanie i samorozwój.
Zapis na tablicy: „Wartości człowieka nie w tym, co ma, tylko w tym, czy potrafi doznać
radości czyniąc, tworząc”.
Maria Dąbrowska- Wielka księga mądrości( człowiek i świat)

2. CZĘŚĆ GŁÓNA 20 min.

Ćwiczenie «Dlaczego muszę pracować?»
Cel: poznanie zmysłu zawodowej działalności.
Nauczyciel podaje uczniom wynik sondażowego badania przeprowadzony wśród
przedstawicieli różnych zawodów. na pytanie: «Gdyby byli materialnie zabezpieczeni,
czy mogli by nie pracować, czym by się wtedy zajęli?», większość odpowiedziała , że
dalej by pracowała. Jak myślicie, dlaczego?
Organizujemy dyskusję.
Refleksja - źródło:
- co daje człowiekowi praca prócz zabezpieczenia materialnego?
- czym i jaki powinien być zawód dla człowieka, żeby doświadczał on potrzebę pracy,
konkretnie w wybranym zawodzie?
Ćwiczenie «Szukam pracy»
Cel: formowanie u uczniów konieczności odniesień własnych życiowych wartości i
warunków pracy do wymogów stawianych w przyszłej pracy.
Odgrywanie ról przy przyjęciu do pracy. Trzech uczniów (z własnego wyboru lub z
wyboru przez nauczyciela) przyjmuje na siebie rolę poszukujących pracę i umawia się,
który z nich będzie wyrazicielem życiowych wartości «rodzina», «interesująca praca»,
«pieniądze».
Uczeń – prowadzący występuje w roli pracodawcy, prowadząc nabór pracowników.
Podczas rozmowy w roli pracodawcy zadaje pytania informując o warunkach pracy np.
możliwość nadgodzin, znaczna odległość od miejsca zamieszkania, potracenia za
chorobowe w dodatku motywacyjnym, częste delegacje, brak urlopu wypoczynkowego,
twórcza praca, dobry klimat współpracowników, wysokie premie i dodatki, wysokie
ryzyko, organizacja rodzinnego wypoczynku, brak stabilizacji itp.). Poszukujący pracy
odpowiadają czy dana praca im odpowiada czy też nie, zgodnie z ich wartościami, które
prezentują w tej grze.
Podsumowanie ćwiczenia : wyciągniecie wniosków przez grupę
Czas pracy 15 minut.
Uwaga. Nauczyciel przed rozmowa ukierunkowuje prowadzącego - pracodawcę do
rozmowy z poszukującymi.
3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ 10 min.
Źródłowa refleksja: wpływ wartości człowieka na postawy wobec wyboru zawodu.

Zajęcia podsumowujące

- diagnostyka (1godz )

TEMAT ZAJĘĆ. Ocena życiowej dojrzałości

Przeprowadzenie ewaluacji w formie zadań testowych

CELE ZAJĘĆ :
- sprawdzenie stopnia przyswojenia teoretycznych informacji przez ucznia;
- diagnostyka i informacja zwrotna dla nauczyciela po kursie.

CZAS ZAJĘĆ – 45 min.

W 20 zadaniach wybierz po jednej poprawnej odpowiedzi.

Otrzymane rezultaty porównaj z kluczem odpowiedzi.

KLUCZ : 1b, 2d, 3b, 4d, 5b, 6a, 7d, 8c, 9а, 10d, 11a, 12d, 13b, 14b, 15c, 16d, 17d,
18b, 19c, 20d.

Ocena rezultatów testu:

50% prawidłowo wypełnionych zadań – «zadawalająco»
80% - «dobrze»
90-100% - «bardzo dobrze».

Test

Wybierz prawidłowa odpowiedź
1. Cel zawodowej orientacji – to:
а) poznanie uczniów z wyższymi uczelniami przygotowującymi do pracy zawodowej;
b) poznanie indywidualnych- psychologicznych osobliwości przez uczniów pomocnych
w wyborze zawodu;
в) nauczenie uczniów budowania samodzielnie życiowego i zawodowego planu
niezbędnego w wyborze zawodu;
г) formowanie u uczniów ogólnej informacji o świecie zawodów .
2. Stanowisko – to:
а) zawód b) specjalność c) powołanie d) obowiązek służbowy
3. Lekarz pediatra – to:
а) zawód b) specjalność c) stanowisko d) powołanie
4. Bezrobotni - to:
а) osoby do lat 16;
b) emeryci i renciści;
c) uczniowie i studenci;
d) osoby poszukujące pracy i zarejestrowane w Powiatowym urzędzie Pracy.
5. Uczący się, który lubi zajmować się konkretnymi rzeczami, wymagających pracy
ręcznej, dokładności, zręczności, wytrwałości należy do:
а) typu badawczego b) typu realistycznego c) typu socjalnegoу
d) typu przedsiębiorczego
6. Który z zawodów bardziej odpowiada uczniowi typu badawczego:
а) archeolog; b) księgowy; c) pisarz; d) broker
7. Dla wytrwałego, sumiennego, zdyscyplinowanego człowieka, mającego dokładnie
sprecyzowane działania, najbardziej odpowiednim zawodem będzie:
а) artysta; b)dziennikarz; c) piekarz; d) korektor(specjalista, dokonujący korekty w
tekście)
8. Człowiek odnoszący się do socjalnego typu powinien zajmować się:

а) praca naukowa;
b) konkretna praca praktyczną;
c) praca wychowawczą;
d) pracą z obróbka danych
9. zawód dziennikarz wymaga w swojej pracy szybkości działania, jakie cechy o tym
decydują:
а) łatwość wymowy;
b) cechy organizatorskie;
c) szybkie wyliczenia;
d) cechy przestrzennego myślenia
10. Przestrzenne myślenie najbardziej wymagane jest w zawodzie:
а) przewodnika; b) muzyka; c) lekarza; d)konstruktora
11. Kierować ludźmi łatwiej człowiekowi, posiadającemu temperament:
а) sangwinika; b) choleryka;
c) flegmatyka; d) melancholika
12.Pracę wymagającą większego wczucia się, łatwiej spełnia:
а) choleryk; b) flegmatyk;
c) sangwinik; d) melancholik
13. Praca wymagająca ruchu, częstej zmiany otoczenia, najmniej wskazana jest dla:
а) choleryka; b) flegmatyka;
c) sangwinika; d) melancholika
14. Dla melancholika w zawodzie lekarza będzie niewskazana specjalizacja:
а) terapeuty; b) okulisty c) chirurga; d) onkologa
15. Dla ucznia wybierającego zawódа «człowiek - technika», najbardziej odpowiednia
będzie praca:
а) kelnera; c) mechanika; b) informatyka d) nauczyciela
16. Zawód «księgowego» należy do typu:
а) «człowiek-człowiek»;
c) «człowiek-technika»;
b) «człowiek-wizerunek artystyczny»;
d) «człowiek-system znaków»
17.Do typu «człowiek-wizerunek artystyczny» odnosi się zawód:
а) przewodnik; b) dziennikarz; c) pielęgniarka; d) projektant wnętrz
18. Specjalne zawodowe wymagania stawiane są przy wyborze zawodu:
а) geologa; b) lotnika; c) nauczyciela; d) adwokata
19. Dla sukcesu w wyborze zawodu niezbędne są:
а) przyjęcie rad rodziców, koleżanek, kolegów;
b) otrzymanie zawodu takiego jak przyjaciel, przyjaciółka;
c) podjecie działań przy znaniu swoich zainteresowań, wiedzy i niezbędnych
predyspozycji zawodowych;
d) ukierunkowanie na dobrze opłacana pracę
20. Do osiągnięcia sukcesu w działalności pracowniczej najbardziej realnym motywem
wyboru zawodu jest:
а) romantyczność;
c) dobre warunki pracy;
b) wysokie zarobki;
d) zainteresowania pracą

Zakończenie

Poradnictwo zawodowe w Polsce opiera się na teoretycznej perspektywie, że
proces planowania kariery człowieka zaczyna się we wczesnym dzieciństwie i trwa
przez całe życie. Życie zawodowe składa się z szeregu osobistych decyzji, które
powinny uwzględniać pewne czynniki. Niektóre z tych czynników są natury
wewnętrznej i dotyczą indywidualnych cech danej osoby; inne czynniki odnoszą się do
niezależnych, obiektywnych warunków zewnętrznych – społecznych, kulturowych i
ekonomicznych. Historia służb poradnictwa zawodowego w Polsce ma już 100 letnią
tradycję. Należy podkreślić, że Polacy zwykli używać terminu poradnictwo zawodowe’
w odniesieniu do całego obszaru informacji zawodowej, poradnictwa i doradztwa.
Usługi w zakresie informacji i poradnictwa zawodowego są głównie świadczone przez
dwa ministerstwa, przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu oraz Ministerstwo
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Każde z tych ministerstw niezależnie zarządza
swoimi służbami doradczymi i niezależnie je finansuje. W ramach Ministerstwa
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej istnieje specjalny Departament Poradnictwa
Zawodowego, który pełni funkcję koordynacyjną i monitorującą; w ramach
Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu nie ma żadnej oddzielnej komórki tego typu.
Kluczowe cele polityki krajowej w zakresie informacji i poradnictwa zawodowego
zostały określone w Narodowej Strategii Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Podstawowym celem określonym w strategii jest osiągnięcie wyższego zaangażowania
ludności w procesie pracy. Przyjęto, że cel ten zostanie osiągnięty poprzez:

• poprawę zatrudnialności poprzez rozwój jakości zasobów ludzkich;
• rozwój przedsiębiorczości;
• poprawę zdolności adaptacji przedsiębiorstw i ich pracowników do warunków
zmieniającego się rynku;
• wzmocnienie polityki równości szans na rynku pracy.

Poprawa zatrudnialności będzie miała decydujące znaczenie z punktu widzenia
poradnictwa zawodowego, ponieważ w większości przypadków jest ona bezpośrednio
związana z indywidualnym planowaniem kariery i zarządzaniem nią; potrzebą
zdobywania odpowiednich umiejętności zawodowych; ciągłym szkoleniem
zawodowym; oraz wyposażeniem jednostki w umiejętność działania na rynku pracy.
Dlatego decydujące jest stworzenie systemu zapewniającego szerszy dostęp do
informacji zawodowej i poprawę jakości i dostępności służb doradczych. Potrzebna jest
również większa integracja wszystkich właściwych instytucji i zainteresowanych stron.
Zwiększy to efektywność i komplementarność takich służb.
Zrealizowane w trakcie tzw. procesu lizbońskiego intensywne badania, działania,
strategie i plany pokazują dziś bardzo wyraźnie i jednoznacznie: kształcenie ustawiczne
- kształcenie przez całe życie jest niezwykle ważnym elementem rozwoju kapitału
ludzkiego krajów i społeczeństw, zaś odpowiednio istotną rolę musi w nim pełnić
całożyciowe doradztwo karieryń

Poradnictwo w sektorze edukacji
W ramach Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu usługi informacji i poradnictwa
zawodowego są głównie świadczone przez sieć 587 Centrów Psychologicznych i

www.trainingvillage.gr/etv/Projects_Networks/Guidance/expertgroup/thematic_projects.asp .

Pedagogicznych

Wszystkie centra są zarządzane przez samorządy terytorialne (na

szczeblu powiatowym, tj. średnim poziomie struktury samorządowej, z grubsza
odpowiadającym okręgowi). Zgodnie ze swoimi zadaniami ustawowymi centra oferują
pomoc dla dzieci i młodzieży w wieku 0-19 lat. Mniej więcej jedna na osiem osób z tej
grupy wiekowej otrzymuje bezpośrednią pomoc specjalistyczną od tych instytucji, m.
in. w następującym zakresie:

• wczesna diagnoza i rehabilitacja;

• poradnictwo dla nastolatków (w tym zapobieganie uzależnieniom);

• poradnictwo rodzinne;

• pomoc dla niepełnosprawnych dzieci i nastolatków;

Słabe strony:

• Brak edukacji zawodowej i ekspertyzy doradczej w szkołach;
• Słabe kontakty między szkołami a światem pracy;
• Tradycyjne podejście, że informacje o karierze powinny raczej być przekazywane za
pośrednictwem profesjonalnego personelu, niż bezpośrednio udostępniane na zasadzie
wolnego dostępu;
• Brak usług dla zatrudnionych osób dorosłych, zachęcających ich do stałego rozwoju
swojej kariery zawodowej;
• Ograniczony udział pracodawców i związków zawodowych w rozwijaniu usług
poradnictwa zawodowego.

Zalecenia na przyszłość: ( słabe strony )

• Określenie przez Narodową Strategię Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich
ogólnej strategii, w ramach której można zaplanować rozwój silniejszego i bardziej
skoordynowanego poradnictwa zawodowego;
• Krajowe Forum Poradnictwa Zawodowego powinno służyć jako katalizator dla
skoordynowanego rozwoju strategicznego w całym obszarze poradnictwa zawodowego
na zasadzie świadczenia usług przez całe życie;
• Nowe inicjatywy w zakresie świadczenia usług poradnictwa zawodowego w ramach
programów szkół;
• Nowa inicjatywa w sprawie powołania szkolnych doradców zawodowych we
wszystkich gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych;
• Utworzenie biur karier w wielu szkołach wyższych.

Bibliografia

1. Czarnecki K.; Rozwój zawodowy człowieka, Warszawa, 1985.
2. Jawłowska A.; Wybór zawodu, Społeczne czynniki wyboru zawodu, Warszawa,
1982.
3. Климов Е.А. Как выбирать профессию. - М.: 1991.
4. Kwiatkowski S..M..; Kształcenie zawodowe. Rynek pracy. Pracodawcy, Warszawa
2000.
5. Malanowski J.; Stosunek młodych robotników do zawodu i nauki, Warszawa 1965.
6. Пряжников Н.С. Профессиональное и личностное самоопределение.- М.: Изд-
во “Институт практической психологии”, Воронеж: НПО “МОДЭК”, 1996 - 256с.
7. Rachalska w., Lelińska K., Wołejszko J.: „Przygotowanie uczniów do wyboru
zawodu na lekcjach pracy – techniki.” Warszawa: CDN, 1990.
8.Robinson D.: „Kim chciałbyś zostać”. Krakόw: Amerykański Korpus Pokoju, 1994.
9. Reszke J.; Społeczne uwarunkowania wyboru szkoły zawodowej i odpływu uczniów
ze szkół, Wrocław, 1972.
10. Ruciński St.; Wybór zawodu. Wrocław 1982.
11.Sarapata A.; Zawód jako wyznacznik miejsca w społeczeństwie, Socjologia
zawodów ,Warszawa, 1965, t. IX, 1961.
12.Sołtysińska G., Treciak W.: „Jak wybierać zawόd? Zeszyt ćwiczeń dla uczniόw klas
13. Warszawa” WSiP, 1996.
14. Szajek A.; Szkoła i wybór zawodu, Warszawa, 1972
15. Trzeciak W.: Przygotowujemy do wyboru zawodu. Warszawa: NK, 1988

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jaki zawód EAS73TFKRACUVV7C4YBF7BYMXQEGUQIQONJDTCQ
jaki krem wybrać
Jaki zawód jest najlepszy
2017 10 18 Jaki wybrać zawód
Jaki wybrać sposób montowania warstwowej podłogi drewnianej
CB radio - jaki wybrać radiotelefon i antenę, CB RADIA
Wykrywacz metali jaki wybrać
Jaki wybrać prezent dla żony
SCEN 4EP 05 Wybrac zawod, Prywatne, Przedszkole, 4- latki
Jaki wybrać komin dane techniczne przekroje stale, Projektowanie Budownictwo Architektura
Kolka nerkowa - jaki wybrać lek przeciwbólowy, MEDYCYNA, RATOWNICTWO MEDYCZNE, BTLS+chirurgia
B Jawdosiuk, K Rożko Jaki wybrac fundusz
Jaki fundusz inwestycyjny wybrać w 10 roku
Jaki wybrać kocioł do?ntralnego ogrzewania
Jaki format zdjęcia wybrać
Chleb – jaki wybrać
Jaki fundusz inwestycyjny wybrać w 2010 roku

więcej podobnych podstron