„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ
MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA
TECHNIK TRANSPORTU KOLEJOWEGO 311[38]
Zatwierdzam
Minister Edukacji Narodowej
Warszawa 2009
311[38]/T-4,SP-2/MEN/2009
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Autorzy:
mgr in
ż
. Andrzej Poczopko
mgr Zdzisław K
ąś
mgr Danuta Politowicz
Recenzenci:
mgr in
ż
. Zdzisław Szkudlarek
in
ż
. Krzysztof Zieli
ń
ski
Opracowanie redakcyjne:
mgr in
ż
. Teresa Sagan
Korekta merytoryczna:
mgr in
ż
. Barbara Arciszewska
mgr in
ż
. Agnieszka Krupa
Korekta techniczna:
mgr Magdalena Mrozkowiak
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
Spis tre
ś
ci
Wprowadzenie
3
I.
Zało
ż
enia programowo-organizacyjne kształcenia
w zawodzie
5
1. Opis pracy w zawodzie
5
2. Zalecenia dotycz
ą
ce organizacji procesu dydaktyczno-
-wychowawczego
8
II.
Plany nauczania
15
III. Moduły kształcenia w zawodzie
16
1. Podstawy zawodu
16
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska
20
Stosowanie prawa transportu kolejowego
24
Charakteryzowanie infrastruktury transportu kolejowego
27
Charakteryzowanie
ś
rodków transportu kolejowego
32
2. Eksploatacja taboru kolejowego
35
Obsługa wagonów kolejowych
38
Obsługa pojazdów trakcyjnych
42
Przygotowanie poci
ą
gów do jazdy
46
3. Prowadzenie ruchu kolejowego
50
Stosowanie sygnalizacji kolejowej
53
Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym
i ł
ą
czno
ś
ci
57
Organizowanie ruchu kolejowego
62
Wykonywanie manewrów taborem kolejowym
66
Sterowanie ruchem kolejowym
69
4. Usługowa działalno
ść
kolei
73
Obsługa podró
ż
nych
76
Obsługa przewozów towarowych
79
Wykonywanie załadunku towarów
83
Posługiwanie si
ę
j
ę
zykiem obcym zawodowym
86
Stosowanie technik informatycznych w transporcie
kolejowym
90
Prowadzenie działa
ń
marketingowych
94
5. Praktyka zawodowa
98
Planowanie i organizacja przewozu towarów
100
Organizowanie kolejowych przewozów pasa
ż
erskich
103
Organizowanie i prowadzenie ruchu kolejowego
106
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
Wprowadzenie
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do
skutecznego wykonywania zada
ń
zawodowych w warunkach gospodarki
rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania
podstawowej wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci oraz prezentowania wła
ś
ciwych
postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzowa
ć
si
ę
otwarto
ś
ci
ą
, komunikatywno
ś
ci
ą
, wyobra
ź
ni
ą
, zdolno
ś
ci
ą
do ci
ą
głego
uczenia si
ę
i podnoszenia kwalifikacji, a tak
ż
e umiej
ę
tno
ś
ci
ą
oceniania
swoich mo
ż
liwo
ś
ci. Realizacja programu nauczania o modułowym
układzie tre
ś
ci kształcenia ułatwia osi
ą
gni
ę
cie tych zamierze
ń
.
Kształcenie według modułowego programu nauczania charakteryzuje
si
ę
tym,
ż
e:
−
cele kształcenia i materiał nauczania wynikaj
ą
z przyszłych zada
ń
zawodowych,
−
przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu odbywa si
ę
głównie
poprzez realizacj
ę
zada
ń
zbli
ż
onych do tych, które s
ą
wykonywane
na stanowisku pracy,
−
nie ma w nim podziału na zaj
ę
cia teoretyczne i praktyczne,
−
wyst
ę
puje w nim prymat umiej
ę
tno
ś
ci praktycznych nad wiedz
ą
teoretyczn
ą
,
−
jednostki modułowe integruj
ą
tre
ś
ci kształcenia z ró
ż
nych dyscyplin
wiedzy,
−
w szerokim zakresie wykorzystuje si
ę
zasad
ę
transferu wiedzy
i umiej
ę
tno
ś
ci,
−
proces uczenia si
ę
dominuje nad procesem nauczania,
−
programy nauczania s
ą
elastyczne, poszczególne jednostki mo
ż
na
wymienia
ć
, modyfikowa
ć
, uzupełnia
ć
oraz dostosowywa
ć
do poziomu
wymaganych umiej
ę
tno
ś
ci, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku
pracy,
−
umiej
ę
tno
ś
ci opanowane w ramach poszczególnych modułów daj
ą
mo
ż
liwo
ść
wykonywania okre
ś
lonego zakresu pracy.
Realizacja modułowego programu nauczania umo
ż
liwia opanowanie
przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci okre
ś
lonych w podstawie programowej
kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego.
Modułowy program nauczania składa si
ę
z zestawu modułów
kształcenia w zawodzie i odpowiadaj
ą
cych im jednostek modułowych,
umo
ż
liwiaj
ą
cych
zdobywanie
wiadomo
ś
ci
oraz
kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci i postaw wła
ś
ciwych dla zawodu.
Jednostka
modułowa
stanowi
element
modułu
kształcenia
w zawodzie obejmuj
ą
cy logiczny i mo
ż
liwy do wykonania wycinek pracy,
o wyra
ź
nie okre
ś
lonym pocz
ą
tku i zako
ń
czeniu, który nie podlega
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna
decyzja.
W strukturze modułowego programu nauczania wyró
ż
niono:
−
zało
ż
enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,
−
plany nauczania,
−
programy modułów i jednostek modułowych.
Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz
jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych,
literatur
ę
.
Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał
nauczania,
ć
wiczenia,
ś
rodki dydaktyczne, wskazania metodyczne do
realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny
osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia.
Dydaktyczna
mapa
programu
nauczania,
zamieszczona
w zało
ż
eniach
programowo-organizacyjnych,
przedstawia
schemat
powi
ą
za
ń
mi
ę
dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre
ś
la
kolejno
ść
ich realizacji. Ma ona ułatwi
ć
dyrektorom szkół i nauczycielom
organizowanie procesu kształcenia.
W programie został przyj
ę
ty system kodowania modułów i jednostek
modułowych zawieraj
ą
cy nast
ę
puj
ą
ce elementy:
−
symbol cyfrowy, zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa
zawodowego,
−
symbol literowy, oznaczaj
ą
cy kategori
ę
modułów:
O - dla modułów ogólnozawodowych,
Z - dla modułów zawodowych.
−
cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej
wyodr
ę
bnionej w module jednostki modułowej.
Przykładowy zapis kodowania modułu:
311[38].O1
311[38] - symbol cyfrowy zawodu: technik transportu kolejowego
O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu
Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
311[38].O1.01
311[38] - symbol cyfrowy zawodu: technik transportu kolejowego
O1 - pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy zawodu
01 -
pierwsza
jednostka modułowa w module O1:
Stosowanie przepisów
bezpiecze
ń
stwa
i higieny
pracy,
ochrony
przeciwpo
ż
arowej
oraz
ochrony
ś
rodowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
I. Zało
ż
enia programowo-organizacyjne kształcenia
w zawodzie
1. Opis pracy w zawodzie
Absolwent szkoły kształc
ą
cej w zawodzie technik transportu
kolejowego mo
ż
e podejmowa
ć
prac
ę
w przedsi
ę
biorstwach kolejowych,
transportowych i agencjach obsługi na nast
ę
puj
ą
cych stanowiskach:
−
dy
ż
urny ruchu,
−
nastawniczy,
−
zwrotniczy,
−
kierownik poci
ą
gu,
−
manewrowy,
−
ustawiacz,
−
rewident taboru,
−
dyspozytor,
−
kierownik zespołu kas biletowych, baga
ż
owych i ekspresowych,
−
kasjer biletowo-baga
ż
owy,
−
kasjer towarowy,
−
kierownik zespołu dru
ż
yn konduktorskich,
−
konduktor,
−
rewizor poci
ą
gu,
−
kierownik zespołu obsługi informacyjnej,
−
ekspedytor (sytuator),
−
naczelnik sekcji pasa
ż
erskiej,
−
naczelnik sekcji in
ż
ynierii ruchu,
−
ajent zdawczy,
−
inspektor ruchu,
−
dró
ż
nik przejazdowy.
Uzyskanie uprawnie
ń
do zajmowania poszczególnych stanowisk
okre
ś
la stosowne rozporz
ą
dzenie ministra wła
ś
ciwego do spraw
transportu.
Zadania zawodowe
Absolwent szkoły kształc
ą
cej w zawodzie technik transportu
kolejowego powinien by
ć
przygotowany do wykonywania zada
ń
zawodowych w zakresie:
−
wykonywania i czytania nieskomplikowanych rysunków technicznych
i schematów stacji, urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem oraz urz
ą
dze
ń
kolejowych,
−
opracowywania
procesów
technologicznych
dotycz
ą
cych
organizowania i prowadzenia ruchu, odprawy osób i przesyłek,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
−
akwizycji przewozów osób i towarów,
−
oceniania ogólnego stanu technicznego toru i rozjazdów,
−
obsługiwania urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym, urz
ą
dze
ń
ł
ą
czno
ś
ci przewodowej i radiokomunikacyjnej oraz oceniania ich
stanu technicznego,
−
kierowania i nadzorowania pracy manewrowej na stacji lub bocznicy
oraz podawanie lub powtarzanie wła
ś
ciwych sygnałów,
−
prowadzenia ruchu poci
ą
gów na posterunkach ruchu i przyległych
szlakach,
−
dokonywania wst
ę
pnych ogl
ę
dzin technicznych oraz prób hamulców
zespolonych w składach poci
ą
gów,
−
kierowania prac
ą
dru
ż
yny poci
ą
gowej i prowadzenia niezb
ę
dnej,
z tym zwi
ą
zanej dokumentacji,
−
opracowywania
operatywnych
planów
pracy
rozrz
ą
dowej
z wykorzystaniem otrzymanych analiz poci
ą
gowych, planu obsługi
stacji i planu przej
ś
cia wagonów (ładunków),
−
wdra
ż
ania nowych urz
ą
dze
ń
technicznych, technologii pracy oraz
systemów informatycznych,
−
prowadzenia gospodarki wagonowej i dbania o nale
ż
yte warunki
pracy taboru,
−
nadzorowania
czynno
ś
ci
ładunkowych
transportów,
w
tym
wojskowych, nadzwyczajnych, niebezpiecznych i
ż
ywych zwierz
ą
t
oraz pracy w warunkach zimowych i w innych specyficznych
warunkach ruchowych lub atmosferycznych,
−
odprawiania osób, baga
ż
u i przesyłek przewo
ż
onych kolej
ą
oraz prowadzenia dokumentacji dotycz
ą
cej spełnianych czynno
ś
ci,
−
analizowania
prawidłowego
przygotowania
dokumentów
przewozowych oraz ustalania i pobierania nale
ż
no
ś
ci taryfowych,
−
analizowania potoków ładunków masowych i ustalania mo
ż
liwo
ś
ci ich
transportowania,
−
obsługa kas fiskalnych i elektronicznych systemów rozkładów jazdy
poci
ą
gów,
−
obsługa na odcinkach zdalnego prowadzenia ruchu (zpr),
−
obsługa
systemów
komputerowych
procesu
przewozowego
i urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym.
Umiej
ę
tno
ś
ci zawodowe
W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umie
ć
:
−
wykorzystywa
ć
obowi
ą
zuj
ą
ce
zasady
realizacji
transportu
w gospodarce globalnej,
−
wykorzystywa
ć
znajomo
ść
marketingu, akwizycji i sprzeda
ż
y usług do
pozyskiwania klientów,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
−
posługiwa
ć
si
ę
aktami
normatywnymi
obowi
ą
zuj
ą
cymi
w przedsi
ę
biorstwie kolejowym,
−
organizowa
ć
i prowadzi
ć
ruch poci
ą
gów na szlaku i posterunkach
ruchu zgodnie z przepisami, z uwzgl
ę
dnieniem obowi
ą
zuj
ą
cych
ostrze
ż
e
ń
i warunków atmosferycznych,
−
organizowa
ć
, nadzorowa
ć
i wykonywa
ć
prace manewrowe taborem
kolejowym,
−
zestawia
ć
i przygotowywa
ć
poci
ą
gi do drogi,
−
organizowa
ć
prac
ę
zgodnie
z
normami
technologicznymi
i regulaminami oraz zasadami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo
ż
arowej, ochrony
ś
rodowiska,
−
rozró
ż
nia
ć
i okre
ś
la
ć
elementy drogi kolejowej,
−
dokonywa
ć
ogl
ę
dzin rozjazdów i zamkni
ęć
nastawczych,
−
odczytywa
ć
plany i obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia sterowania ruchem
kolejowym zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi procedurami,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci przewodowej i bezprzewodowej,
−
organizowa
ć
prac
ę
własn
ą
i podległych pracowników,
−
klasyfikowa
ć
tabor kolejowy według przeznaczenia i rozwi
ą
za
ń
konstrukcyjnych,
−
ocenia
ć
wagon kolejowy, jego urz
ą
dzenia i wyposa
ż
enie pod
wzgl
ę
dem technicznym, warunków bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy,
warunków
sanitarnych,
ochrony
ś
rodowiska
naturalnego
i dokumentów ustalaj
ą
cych jego zdolno
ś
ci przewozowe,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia pokładowe znajduj
ą
ce si
ę
w wagonach
pasa
ż
erskich,
−
interpretowa
ć
podstawowe prawa z zakresu statyki i dynamiki
w odniesieniu do taboru kolejowego,
−
odczytywa
ć
plany i schematy stacji,
−
posługiwa
ć
si
ę
sygnalizacj
ą
obowi
ą
zuj
ą
c
ą
na kolei,
−
nadzorowa
ć
załadunek i wyładunek wagonów oraz stosowa
ć
procedury przyj
ę
cia ładunku do przewozu,
−
stosowa
ć
procedury przewozu ładunków, w tym ładunków
niebezpiecznych, nadzwyczajnych i
ż
ywych zwierz
ą
t,
−
korzysta
ć
z
komputerowego
oprogramowania
u
ż
ytkowego
wspomagaj
ą
cego realizacj
ę
procesu przewozowego,
−
stosowa
ć
ustalone procedury w stanach awaryjnych, zagro
ż
enia
i wypadkach kolejowych oraz w czasie przebudowy urz
ą
dze
ń
,
−
udziela
ć
pierwszej pomocy przedlekarskiej współpracownikom
i pasa
ż
erom oraz posługiwa
ć
si
ę
sprz
ę
tem ratunkowym i ratowniczym,
−
konstruowa
ć
i posługiwa
ć
si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów,
−
komunikowa
ć
si
ę
, wyszukiwa
ć
i przetwarza
ć
informacje,
−
samodzielnie podejmowa
ć
decyzje,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
−
działa
ć
zgodnie z przysługuj
ą
cymi prawami i obowi
ą
zkami
pracownika,
−
podnosi
ć
kwalifikacje drog
ą
samokształcenia,
−
komunikowa
ć
si
ę
w
co
najmniej
jednym
j
ę
zyku
obcym
z uwzgl
ę
dnieniem terminologii wła
ś
ciwej dla zawodu,
−
wła
ś
ciwie prezentowa
ć
swoje kwalifikacje podczas poszukiwania
pracy.
2. Zalecenia dotycz
ą
ce organizacji procesu dydaktyczno-
-wychowawczego
Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla
zawodu technik transportu kolejowego mo
ż
e by
ć
realizowany
w technikum oraz w szkole policealnej dla młodzie
ż
y i dorosłych w formie
stacjonarnej i zaocznej.
Program
nauczania
obejmuje
kształcenie
ogólnozawodowe
i zawodowe.
Kształcenie
ogólnozawodowe
zapewnia
orientacj
ę
w zawodzie i ułatwia ewentualn
ą
zmian
ę
zawodu. Kształcenie zawodowe
ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zada
ń
na
typowych dla zawodu stanowiskach pracy.
Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikaj
ą
z podstawy
programowej kształcenia w zawodzie.
Tre
ś
ci programowe zawarte s
ą
w pi
ę
ciu modułach. Moduły podzielone
s
ą
na jednostki modułowe. Ka
ż
da jednostka modułowa zawiera tre
ś
ci
programowe, stanowi
ą
ce okre
ś
lon
ą
cało
ść
, a ich realizacja umo
ż
liwia
opanowanie umiej
ę
tno
ś
ci niezb
ę
dnych do wykonywania okre
ś
lonego
zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjaj
ą
cym nabywaniu umiej
ę
tno
ś
ci
zawodowych jest wykonywanie
ć
wicze
ń
zamieszczonych w programach
jednostek modułowych.
Moduł 311[38].O1 - Podstawy zawodu, składa si
ę
z czterech
jednostek
modułowych,
obejmuj
ą
cych
ogólnozawodowe
tre
ś
ci
kształcenia dotycz
ą
ce: stosowania przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska, stosowania
przepisów
prawa
transportu
kolejowego,
charakteryzowania
rozpoznawania elementów drogi kolejowej i taboru kolejowego.
Moduł 311[38].Z1 - Eksploatacja taboru kolejowego, składa si
ę
z trzech jednostek modułowych, zawiera tre
ś
ci kształcenia dotycz
ą
ce
u
ż
ytkowania wagonów i pojazdów trakcyjnych oraz przygotowania
poci
ą
gów do jazdy.
Moduł 311[38].Z2 - Prowadzenie ruchu kolejowego, zawiera pi
ęć
jednostek modułowych, obejmuj
ą
cych tre
ś
ci kształcenia dotycz
ą
ce
stosowania sygnalizacji kolejowej oraz urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
kolejowym, organizowania ruchu kolejowego, wykonywania manewrów
taborem kolejowym oraz sterowania ruchem kolejowym.
Moduł 311[38].Z3 - Usługowa działalno
ść
kolei, zawiera sze
ść
jednostek modułowe obejmuj
ą
ce tre
ś
ci kształcenia dotycz
ą
ce obsługi
podró
ż
nych i przewozu towarów, wykonywania załadunku towarów oraz
posługiwania si
ę
j
ę
zykiem obcym zawodowym.
Moduł 311[38].Z4 - Praktyka zawodowa, składa si
ę
z trzech jednostek
modułowych,
zawiera
tre
ś
ci
kształcenia
dotycz
ą
ce
planowania
i organizacji przewozu towarów, organizowania przewozów i obsługi
podró
ż
nych oraz prowadzenia ruchu kolejowego.
Wykaz modułów i jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Wykaz modułów i jednostek modułowych
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
Moduł 311[38].O1
Podstawy zawodu
360
311[38].O1.01
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska
60
311[38].O1.02
Stosowanie prawa transportu kolejowego
100
311[38].O1.03
Charakteryzowanie infrastruktury transportu
kolejowego
100
311[38].O1.04
Charakteryzowanie
ś
rodków transportu kolejowego
100
Moduł 311[38].Z1
Eksploatacja taboru kolejowego
288
311[38].Z1.01
Obsługa wagonów kolejowych
96
311[38].Z1.02 Obsługa pojazdów trakcyjnych
96
311[38].Z1.03 Przygotowanie poci
ą
gów do jazdy
96
Moduł 311[38].Z2
Prowadzenie ruchu kolejowego
608
311[38].Z2.01 Stosowanie sygnalizacji kolejowej
100
311[38].Z2.02 Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci
140
311[38].Z2.03 Organizowanie ruchu kolejowego
100
311[38].Z2.04 Wykonywanie manewrów taborem kolejowym
88
311[38].Z2.05 Sterowanie ruchem kolejowym
180
Moduł 311[38].Z3
Usługowa działalno
ść
kolei
364
311[38].Z3.01 Obsługa podró
ż
nych
60
311[38].Z3.02 Obsługa przewozów towarowych
60
311[38].Z3.03 Wykonywanie załadunku towarów
40
311[38].Z3.04 Posługiwanie si
ę
j
ę
zykiem obcym zawodowym
54
311[38].Z3.05 Stosowanie technik informatycznych
w transporcie kolejowym
75
311[38].Z3.06 Prowadzenie działa
ń
marketingowych
75
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Moduł 311[38].Z4
Praktyka zawodowa
210
311[38].Z4.01 Planowanie i organizacja przewozu towarów
70
311[38].Z4.02 Organizowanie kolejowych przewozów
pasa
ż
erskich
70
311[38].Z4.03 Organizowanie i prowadzenie ruchu kolejowego
70
Razem
1830
Proponowana liczba godzin na realizacj
ę
odnosi si
ę
do planu
nauczania dla czteroletniego technikum dla młodzie
ż
y.
Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporz
ą
dzono
dydaktyczn
ą
map
ę
programu nauczania dla zawodu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Dydaktyczna mapa programu
311[38].O1.02
311[38].O1.03
311[38].O1.04
311[38].O1
311[38].O1.01
311[38].Z4.02
311[38].Z4.01
311[38].Z4
311[38].Z4.03
311[38].Z1.01
311[38].Z1.03
311[38].Z1.02
311[38].Z1
311[38].Z3.02
311[38].Z3.01
311[38].Z3.03
311[38].Z3
311[38].Z3.04
311[38].Z3.06
311[38].Z3.05
311[38].Z2
311[38].Z2.05
311[38].Z2.02
311[38].Z2. 03
311[38].Z2.01
311[38].Z2.04
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Dydaktyczna mapa programu nauczania stanowi schemat powi
ą
za
ń
mi
ę
dzy modułami i jednostkami modułowymi oraz okre
ś
la kolejno
ść
ich
realizacji. Na podstawie mapy ucze
ń
mo
ż
e wybra
ć
ś
cie
ż
k
ę
kształcenia,
w zale
ż
no
ś
ci od predyspozycji, mo
ż
liwo
ś
ci intelektualnych, do
ś
wiadcze
ń
oraz dowodów potwierdzaj
ą
cych opanowanie okre
ś
lonej wiedzy
i umiej
ę
tno
ś
ci.
Nauczyciele realizuj
ą
cy program nauczania powinni posiada
ć
przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego,
aktywizuj
ą
cych metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz
projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.
Nauczyciel kieruj
ą
cy procesem kształtowania powinien udziela
ć
pomocy w rozwi
ą
zywaniu problemów zwi
ą
zanych z realizacj
ą
zada
ń
,
sterowa
ć
tempem
pracy,
uwzgl
ę
dnia
ć
predyspozycje
oraz do
ś
wiadczenie
uczniów.
Ponadto,
powinien
rozwija
ć
zainteresowanie zawodem, wskazywa
ć
na mo
ż
liwo
ś
ci dalszego
kształcenia oraz zdobywania nowych umiej
ę
tno
ś
ci zawodowych.
Powinien równie
ż
kształtowa
ć
wła
ś
ciwe dla zawodu postawy uczniów
takie, jak: odpowiedzialno
ść
, dbało
ść
o jako
ść
pracy, dbało
ść
o porz
ą
dek na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób,
dbało
ść
o racjonalne
stosowanie
materiałów,
gospodarno
ść
.
W uzasadnionych przypadkach, nauczyciel mo
ż
e ustali
ć
indywidualny
tok kształcenia.
Nauczyciel powinien uczestniczy
ć
w organizowaniu bazy techniczno-
-dydaktycznej oraz ewaluacji programów nauczania, szczególnie
w okresie dynamicznych zmian w technologii i technice multimedialnej.
Wskazane jest, aby nauczyciele i uczniowie korzystali z pakietów
edukacyjnych do wspomagania realizacji programu nauczania. Pakiety
edukacyjne, stanowi
ą
dydaktyczn
ą
obudow
ę
programów jednostek
modułowych.
Wskazane jest, aby kształcenie modułowe było realizowane
metodami aktywizuj
ą
cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego,
metoda sytuacyjna, metoda projektów, metoda przypadków, pokazu
z obja
ś
nieniem, pokazu z instrukta
ż
em oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
W
procesie
dydaktycznym
nale
ż
y
organizowa
ć
wycieczki
do
przedsi
ę
biorstw transportu kolejowego. Podczas realizacji tre
ś
ci
programowych nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na współczesne technologie,
materiały, narz
ę
dzia i sprz
ę
t. Prowadzenie zaj
ęć
aktywizuj
ą
cymi
metodami nauczania wymaga przygotowania przez nauczyciela
materiałów, jak: teksty przewodnie, opisy przypadków, instrukcje
do wykonywania
ć
wicze
ń
, instrukcje stanowiskowe.
Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest
sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
szkolnych ucznia. Wskazane jest
prowadzenie bada
ń
diagnostycznych, kształtuj
ą
cych i sumuj
ą
cych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpocz
ę
ciem
procesu kształcenia, maj
ą
na celu sprawdzenie poziomu opanowania
wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów w zakresie potrzebnym do podj
ę
cia
nauki w wybranym obszarze. Wyniki tych bada
ń
nale
ż
y wykorzysta
ć
podczas planowania realizacji programu nauczania w danej jednostce
modułowej.
Badania kształtuj
ą
ce, prowadzone w trakcie realizacji programu maj
ą
na celu dostarczanie informacji o efektywno
ś
ci procesu nauczania
-uczenia si
ę
. Informacje uzyskane w wyniku tych bada
ń
pozwalaj
ą
nauczycielowi na dokonywanie niezb
ę
dnych korekt w organizacji
procesu kształcenia, tak aby uczniowie osi
ą
gn
ę
li zało
ż
one cele
kształcenia.
Badania sumuj
ą
ce powinny by
ć
prowadzone po zako
ń
czeniu
realizacji programu jednostek modułowych. Informacje uzyskane
w wyniku tych bada
ń
pozwalaj
ą
nauczycielowi na dokonywanie ewaluacji
procesu kształcenia.
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
w sposób ci
ą
gły i systematyczny, przez cały czas realizacji programu.
Wiedza teoretyczna mo
ż
e by
ć
sprawdzana za pomoc
ą
sprawdzianów
ustnych i pisemnych oraz testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych. Umiej
ę
tno
ś
ci
praktyczne proponuje si
ę
sprawdza
ć
poprzez obserwacj
ę
czynno
ś
ci
wykonywanych przez uczniów podczas
ć
wicze
ń
. Prowadzenie pomiaru
dydaktycznego wymaga od nauczyciela opracowania kryteriów i norm
oceniania,
testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
arkuszy
obserwacji
i arkuszy oceny post
ę
pów. Ocenianie powinno u
ś
wiadomi
ć
uczniowi
poziom jego osi
ą
gni
ęć
w stosunku do wymaga
ń
edukacyjnych, wdra
ż
a
ć
do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny.
Pracownie powinny by
ć
wyposa
ż
one w
ś
rodki dydaktyczne, okre
ś
lone
w programach jednostek modułowych.
Orientacyjna liczba godzin na realizacj
ę
programu zamieszczona
w tabelach wykazów jednostek modułowych w poszczególnych
modułach mo
ż
e ulega
ć
zmianie w zale
ż
no
ś
ci od stosowanych metod
nauczania i
ś
rodków dydaktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny by
ć
dostosowane do
tre
ś
ci i metod kształcenia.
Zaleca si
ę
, aby zaj
ę
cia prowadzone były w grupach do 15 uczniów,
podzielonych na 2-4 osobowe zespoły, a w uzasadnionych przypadkach
proponuje si
ę
prac
ę
indywidualn
ą
.
Szkoła podejmuj
ą
ca kształcenie w zawodzie powinna posiada
ć
nast
ę
puj
ą
ce pomieszczenia dydaktyczne: laboratorium techniki ruchu
kolejowego, laboratorium urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym
i ł
ą
czno
ś
ci, pracowni
ę
eksploatacji handlowej kolei, pracowni
ę
dróg
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
kolejowych i taboru kolejowego, pracowni
ę
ratownictwa i bezpiecze
ń
stwa
transportu.
Stanowiska pracy uczniów powinny by
ć
dostosowane do ró
ż
nych
form organizacyjnych, a stanowisko pracy nauczyciela powinno by
ć
wyposa
ż
one w sprz
ę
t audiowizualny i multimedialny.
Praktyka zawodowa powinna odbywa
ć
si
ę
w przedsi
ę
biorstwach
kolejowych.
Konieczne s
ą
systematyczne działania szkoły, takie jak:
−
organizowanie zaplecza technicznego,
−
współpraca z zakładami pracy, zwi
ą
zanymi z kierunkiem kształcenia
zawodowego,
celem
aktualizacji
tre
ś
ci
programowych,
odpowiadaj
ą
cych wymaganiom współczesnej techniki, technologii
oraz rynku pracy,
−
doskonalenie nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego,
aktywizuj
ą
cych metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz
opracowywania pakietów edukacyjnych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
II. Plany nauczania
PLAN NAUCZANIA
Czteroletnie technikum
Zawód: technik transportu kolejowego 311[38]
Podbudowa programowa: gimnazjum
Lp.
Moduły kształcenia
w zawodzie
Dla młodzie
ż
y
Dla dorosłych
Liczba godzin
tygodniowo
w czteroletnim
okresie
nauczania
Liczba godzin
tygodniowo
w trzyletnim
okresie
nauczania
Liczba godzin
w trzyletnim
okresie
nauczania
Klasy I-IV
Semestry I-VIII
Forma
stacjonarna
Forma
zaoczna
1. Podstawy zawodu
10
7
126
2.
Eksploatacja taboru
kolejowego
8
6
101
3.
Prowadzenie ruchu
kolejowego
19
13
239
4. Usługowa działalno
ść
kolei
13
9
164
Razem
50
35
630
Praktyka zawodowa: 6 tygodni
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik transportu kolejowego 311[38]
Podbudowa programowa: szkoła daj
ą
ca wykształcenie
ś
rednie
Lp.
Moduły kształcenia
w zawodzie
Dla młodzie
ż
y
Dla dorosłych
Liczba godzin
tygodniowo
w dwuletnim
okresie
nauczania
Liczba godzin
tygodniowo
w dwuletnim
okresie
nauczania
Liczba godzin
w dwuletnim
okresie
nauczania
Semestry
I-IV
Semestry I-IV
Forma
stacjonarna
Forma
zaoczna
1. Podstawy zawodu
10
8
136
2.
Eksploatacja taboru
kolejowego
8
6
109
3.
Prowadzenie ruchu
kolejowego
19
13
259
4. Usługowa działalno
ść
kolei
13
10
178
Razem
50
37
682
Praktyka zawodowa: 6 tygodni
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
III Moduły kształcenia w zawodzie
Moduł 311[38].O1
Podstawy zawodu
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
przestrzega
ć
przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska,
−
przestrzega
ć
przepisów
Kodeksu
pracy
dotycz
ą
cych
praw
i obowi
ą
zków pracownika i pracodawcy,
−
ocenia
ć
ryzyko zagro
ż
enia zdrowia i
ż
ycia zwi
ą
zane z wykonywanym
zada
ń
zawodowych,
−
stosowa
ć
procedury
udzielania
pierwszej
pomocy
osobom
poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
−
przygotowywa
ć
stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
−
stosowa
ć
przepisy prawa dotycz
ą
ce transportu kolejowego,
−
klasyfikowa
ć
tabor kolejowy według przeznaczenia i rozwi
ą
za
ń
konstrukcyjnych,
−
rozró
ż
nia
ć
elementy drogi kolejowej,
−
wykonywa
ć
rysunki konstrukcyjne infrastruktury kolejowej,
−
posługiwa
ć
si
ę
dokumentacj
ą
techniczn
ą
,
−
rozpoznawa
ć
ś
rodki transportu kolejowego,
−
charakteryzowa
ć
wyposa
ż
enie wagonów pasa
ż
erskich i towarowych,
−
korzysta
ć
z
komputerowego
oprogramowania
u
ż
ytkowego
wspomagaj
ą
cego realizacj
ę
procesu przewozowego.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Nazwa jednostki modułowej
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
311[38].O1.01
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska
60
311[38].O1.02
Stosowanie prawa transportu kolejowego
100
311[38].O1.03
Charakteryzowanie infrastruktury transportu
kolejowego
100
311[38].O1.04 Charakteryzowanie
ś
rodków transportu kolejowego
100
Razem
360
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
3. Schemat układu jednostek modułowych
4. Literatura
Banasikowski A.: Ubezpieczenia gospodarcze. WKiŁ, Warszawa 1993
Bank J.: Zarz
ą
dzanie przez jako
ść
. Gebethner i Ska, Warszawa 1996
Batko M.: Budowa i utrzymanie dróg kolejowych. Tom II, WKiŁ
Warszawa 1985
Batko M.: Drogi kolejowe. WKiŁ, Warszawa 1986
Brdulak H.: Rynek usług transportowo-spedycyjnych w Polsce - czynniki
popytowe. Mi
ę
dzynarodowy Transport i Spedycja w Polsce, III edycja.
SGH, Kraków 1997
Budzy
ń
ski W.: Public relations. Poltext, Warszawa 1998
Caples J., Hann F.E.: Skuteczna reklama. Dom Wydawniczy ABC,
Kraków 2000
Ciesielski M., Długosz J., Gołembska E.: Zarz
ą
dzanie przedsi
ę
biorstwem
transportowym. Akademia Ekonomiczna 1996
D
ą
browa-Bajon M.: Podstawy sterowania ruchem kolejowym. OWPW,
Warszawa 2002
Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. Cz. I, WKiŁ, Warszawa 1986
Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. Cz. II, WKiŁ, Warszawa 1990
Kalinowski A., Orlik A.: Wagony i hamulce kolejowe. Budowa
i eksploatacja. WKiŁ, Warszawa 1986
Kłaczek R.: Marketing - jak to si
ę
robi? Ossolineum, Wrocław 1992
Kotler P.: Marketing. Podr
ę
cznik europejski. PWE, Warszawa 2001
Kowalski E.: Pojazdy trakcyjne. WKiŁ, Warszawa 1987
Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Scriptum,
Warszawa 1994
311[38].O1
Podstawy zawodu
311[38].O1.01
Stosowanie przepisów
bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz
ochrony
ś
rodowiska
311[38].O1.02
Stosowanie prawa
transportu kolejowego
311[38].O1.03
Charakteryzowanie
infrastruktury transportu
kolejowego
311[38].O1.04
Charakteryzowanie
ś
rodków transportu
kolejowego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Musiałkiewicz J.: Elementy prawa. Ekonomik, s.c., Warszawa 1995
Payne A.: Marketing usług. PWE, Warszawa 1996
Seidel R.: Elementy prawa. EMPI, Warszawa 1994
Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. PWN, Warszawa 1994
Stebelski M.: Pierwsza pomoc. Elipsa, Warszawa 2002
Szczepa
ń
ska K.: Kompleksowe zarz
ą
dzanie jako
ś
ci
ą
TQM. Alfa-Weka
1998
Uniszewski Z.: Prawo. Wybrane wiadomo
ś
ci. AWM, Warszawa 1994
Zalewski P., Siedlecki P., Drewnowski A.: Technologia transportu
kolejowego. WNUS, Szczecin 2005
Zami
ę
cki H.: Budowa i utrzymanie dróg kolejowych. T. 1. WKiŁ,
Warszawa 1978
Zapała A.: Prawo celne, Warszawa 1998
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. prawo przewozowe (Dz.U. z 2000 r.
Nr 50, poz. 601 z pó
źń
zm.)
Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2007 r.
Nr 16, poz. 94 z pó
źń
. zm.)
R 2 - Instrukcja gospodarki wagonami towarowymi
Ir-8 - Instrukcja o post
ę
powaniu w sprawach wypadków i wydarze
ń
kolejowych
R 5 - Instrukcja organizacji przewozów towarowych
R 17 - Przepisy kontroli zapełnienia poci
ą
gów pasa
ż
erskich
Ir-7 - Instrukcja obsługi przejazdów kolejowych
R 28 - Przepisy o gospodarce wagonami parku osobowego
R 30 - Instrukcja o gospodarce wagonami w
ę
glarkami rozliczanej
w ewidencji towarowej
R 38 - Przepisy u
ż
ytkowania wagonów w kolejowej komunikacji
towarowej (PPW)
R 39 - Przepisy o wzajemnym u
ż
ytkowaniu wagonów towarowych
w komunikacji mi
ę
dzynarodowej RIV
R 40
-
Instrukcja
o
u
ż
ytkowaniu
w
kolejowej
komunikacji
mi
ę
dzynarodowej wagonów towarowych, przyborów ładunkowych
i kontenerów w systemie RIV i PPW
R 63 - Umowa o wzajemnym u
ż
ytkowaniu wagonów osobowych
i baga
ż
owych w ruchu mi
ę
dzynarodowym RIC
Konwencja o Mi
ę
dzynarodowym Przewozie Kolejami (COTIF) - zał
ą
cznik
B - Regulamin dla Mi
ę
dzynarodowego Przewozu Kolejami Towarów
Niebezpiecznych (RID)
Wykaz literatury nale
ż
y aktualizowa
ć
w miar
ę
ukazywania si
ę
nowych
pozycji wydawniczych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Jednostka modułowa 311[38].O1.01
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz
ochrony
ś
rodowiska
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
okre
ś
li
ć
prawa i obowi
ą
zki pracownika oraz pracodawcy dotycz
ą
ce
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo
ż
arowej,
−
okre
ś
li
ć
prawa i obowi
ą
zki pracodawcy w zakresie zapewnienia
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
−
okre
ś
li
ć
prawa i obowi
ą
zki pracownika w zakresie bezpiecze
ń
stwa
i higieny pracy,
−
przewidzie
ć
konsekwencje naruszenia przepisów bezpiecze
ń
stwa
i higieny pracy podczas wykonywania zada
ń
zawodowych,
−
rozpozna
ć
czynniki
niebezpieczne
i
szkodliwe,
wyst
ę
puj
ą
ce
w
ś
rodowisku pracy oraz okre
ś
li
ć
sposoby ich ograniczenia lub
eliminacji,
−
okre
ś
li
ć
zagro
ż
enia dla zdrowia na stanowisku pracy,
−
okre
ś
li
ć
wymagania dotycz
ą
ce pomieszcze
ń
pracy oraz pomieszcze
ń
higieniczno-sanitarnych,
−
zorganizowa
ć
stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
−
dobra
ć
odzie
ż
ochronn
ą
oraz
ś
rodki ochrony indywidualnej
i zbiorowej,
−
przewidzie
ć
zagro
ż
enia zdrowia i
ż
ycia w
ś
rodowisku pracy oraz
zastosowa
ć
sposoby zapobiegania,
−
zastosowa
ć
zasady bezpiecznej pracy z urz
ą
dzeniami elektrycznymi,
−
okre
ś
li
ć
skutki oddziaływania pr
ą
du elektrycznego, wibracji oraz
hałasu na organizm ludzki,
−
zareagowa
ć
, zgodnie z instrukcj
ą
ochrony przeciwpo
ż
arowej,
w przypadku zagro
ż
enia po
ż
arowego,
−
zastosowa
ć
podr
ę
czny sprz
ę
t oraz
ś
rodki ga
ś
nicze zgodnie
z przepisami ochrony przeciwpo
ż
arowej,
−
udzieli
ć
pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,
−
zastosowa
ć
przepisy dotycz
ą
ce bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
2. Materiał nauczania
Prawna ochrona pracy.
Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Czynniki szkodliwe, uci
ąż
liwe i niebezpieczne wyst
ę
puj
ą
ce w procesie
pracy.
Wymagania bezpiecze
ń
stwa i higieny dotycz
ą
ce pomieszcze
ń
pracy
i pomieszcze
ń
higieniczno-sanitarnych.
Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy.
Ś
rodki ochrony indywidualnej i zbiorowej.
Zagro
ż
enia zdrowia i
ż
ycia w
ś
rodowisku pracy.
Zasady ochrony przeciwpo
ż
arowej i post
ę
powania w razie po
ż
aru.
Bezpiecze
ń
stwo pracy z urz
ą
dzeniami elektrycznymi.
Wpływ pr
ą
du, wibracji i hałasu na organizm ludzki.
Zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach
przy pracy.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska obowi
ą
zuj
ą
ce w transporcie kolejowym.
3.
Ć
wiczenia
•
Okre
ś
lanie podstawowych praw i obowi
ą
zków pracownika w zakresie
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy na podstawie Kodeksu pracy.
•
Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.
•
Dobieranie
ś
rodków
ochrony
indywidualnej
do
rodzaju
wykonywanych prac.
•
Rozpoznawanie zagro
ż
e
ń
dla
ż
ycia i zdrowia człowieka na
stanowisku pracy.
•
Analizowanie instrukcji i procedur post
ę
powania w przypadku
naruszenia przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
•
Stosowanie sprz
ę
tu i
ś
rodków ga
ś
niczych do gaszenia po
ż
aru
- symulacja.
•
Wykonywanie na fantomie sztucznego oddychania i masa
ż
u serca
zgodnie z okre
ś
lonymi procedurami.
•
Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku
przy pracy - symulacja.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Apteczka pierwszej pomocy.
Fantom.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce ochrony
ś
rodowiska, procedury udzielania
pierwszej pomocy w sytuacji zagro
ż
enia zdrowia i
ż
ycia oraz zasad
zachowania si
ę
w przypadku wyst
ą
pienia po
ż
aru.
Kodeks pracy.
Odzie
ż
ochronna i
ś
rodki ochrony indywidualnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Plansze i foliogramy obrazuj
ą
ce typowe zagro
ż
enia dla zdrowia i
ż
ycia
człowieka.
Podstawowy sprz
ę
t do nauki udzielania pierwszej pomocy - fantom,
ś
rodki medyczne.
Typowy sprz
ę
t ga
ś
niczy, ga
ś
nice.
Przykładowe regulaminy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpo
ż
arowej.
Instrukcje i fotografie obrazuj
ą
ce zagro
ż
enia na stanowisku pracy.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program
jednostki
modułowej
obejmuje
tre
ś
ci
dotycz
ą
ce
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas wykonywania prac zwi
ą
zanych z ruchem poci
ą
gów.
Podczas realizacji programu nale
ż
y zwróci
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na
poczucie odpowiedzialno
ś
ci za bezpiecze
ń
stwo własne i innych
członków zespołu.
W procesie dydaktycznym zaleca si
ę
stosowa
ć
aktywizuj
ą
ce metody
nauczania, takie jak: inscenizacji, przypadków, tekstu przewodniego,
pokazu z obja
ś
nieniem, pokazu z instrukta
ż
em oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Zamieszczone w programie
ć
wiczenia nale
ż
y traktowa
ć
jako
propozycje, nauczyciel mo
ż
e zaplanowa
ć
szereg innych
ć
wicze
ń
o zró
ż
nicowanym stopniu trudno
ś
ci, dostosowanych do mo
ż
liwo
ś
ci
ucznia i szkoły.
Podczas
ć
wicze
ń
ucze
ń
powinien
opanowa
ć
umiej
ę
tno
ś
ci
posługiwania si
ę
sprz
ę
tem i
ś
rodkami do gaszenia po
ż
arów, stosowania
zasad organizowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz
wykonywania czynno
ś
ci zwi
ą
zanych z udzielaniem pierwszej pomocy
osobom, które uległy wypadkowi, ze szczególnym uwzgl
ę
dnieniem
zasad post
ę
powania w przypadku pora
ż
enia pr
ą
dem elektrycznym.
W procesie nauczania-uczenia si
ę
bardzo wa
ż
ne jest kształtowanie
prawidłowych postaw i nawyków oraz u
ś
wiadomienie uczniom,
ż
e
ochrona
ż
ycia i zdrowia człowieka w
ś
rodowisku pracy jest nadrz
ę
dnym
celem.
Zaj
ę
cia
powinny
odbywa
ć
si
ę
w
pracowni
ratownictwa
i bezpiecze
ń
stwa transportu w grupach do 15 osób, podzielonych na
zespoły 2-4 osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
okre
ś
lonych kryteriów. Podczas kontroli i oceny nale
ż
y sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci uczniów w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na
merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, stosowanie poj
ęć
technicznych,
poprawno
ść
wnioskowania.
Proces oceniania powinien obejmowa
ć
:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów kształcenia,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu tre
ś
ci
kształcenia jednostki modułowej.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów pisemnych i ustnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
Kontrol
ę
poprawno
ś
ci wykonania
ć
wiczenia nale
ż
y przeprowadzi
ć
w trakcie i po jego wykonaniu. Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas
wykonywania
ć
wicze
ń
i dokonuj
ą
c oceny pracy, nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
udzielanie
pierwszej
pomocy
osobom
pora
ż
onym
pr
ą
dem
elektrycznym,
−
wykonywanie reanimacji na fantomie,
−
dobieranie
ś
rodków ochrony indywidualnej,
−
stosowanie sprz
ę
tu przeciwpo
ż
arowego oraz
ś
rodków ga
ś
niczych,
−
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy oraz
ochrony
ś
rodowiska.
W ko
ń
cowej ocenie osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dnia
ć
wyniki wszystkich
metod sprawdzania poziomu nabytych wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci oraz
poziom wykonania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Jednostka modułowa 311[38].O1.02
Stosowanie prawa transportu kolejowego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
podstawowymi
poj
ę
ciami
z
zakresu
prawa
transportowego,
−
okre
ś
li
ć
zakres stosowania prawa transportowego,
−
okre
ś
li
ć
rodzaje norm i przepisów prawa transportu kolejowego,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
podstawowymi
przepisami
z
zakresu
prawa
transportowego,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
ustaw
ą
o transporcie kolejowym,
−
zastosowa
ć
przepisy konwencji mi
ę
dzynarodowej o przewozie
baga
ż
u i osób kolej
ą
,
−
scharakteryzowa
ć
umowy o mi
ę
dzynarodowej kolejowej komunikacji
transportowej,
−
sklasyfikowa
ć
kolejowe usługi transportowe,
−
okre
ś
li
ć
zakres usług
ś
wiadczonych przez przedsi
ę
biorstwa kolejowe,
−
okre
ś
li
ć
podstawowe elementy zobowi
ą
zania,
−
scharakteryzowa
ć
rodzaje umów cywilnoprawnych,
−
sporz
ą
dzi
ć
umow
ę
cywilnoprawn
ą
zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
przepisami,
−
sporz
ą
dzi
ć
dokumentacj
ę
zwi
ą
zan
ą
z
prowadzeniem
ruchu
kolejowego,
−
przygotowa
ć
dokumenty transportowo-spedycyjne,
−
sporz
ą
dzi
ć
podstawowe dokumenty przewozowe,
−
przygotowa
ć
dokumenty celne,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska w transporcie kolejowym.
2. Materiał nauczania
Przepisy i normy prawne dotycz
ą
ce transportu kolejowego.
Ustawa o transporcie kolejowym.
CIV - konwencja mi
ę
dzynarodowa o przewozie baga
ż
u i osób kolej
ą
.
Umowy o mi
ę
dzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej.
Ś
wiadczenie usług kolejowych.
Elementy stosunku zobowi
ą
zaniowego.
Rodzaje umów cywilnoprawnych: dostawa, najem, dzier
ż
awa, u
ż
yczenie
ś
rodków transportu kolejowego, przewóz, spedycja, przechowanie.
Dokumentacja w ruchu kolejowym.
Dokumentacja prowadzenia ruchu kolejowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska dotycz
ą
ce transportu kolejowego.
3.
Ć
wiczenia
•
Okre
ś
lanie zasad i warunków przewo
ż
enia ładunków transportem
kolejowym.
•
Analizowanie przepisów prawa transportu kolejowego.
•
Analizowanie ustawy o transporcie kolejowym.
•
Sporz
ą
dzanie
dokumentacji
zwi
ą
zanej
prowadzeniem
ruchu
kolejowego.
•
Sporz
ą
dzenie umowy o przewóz ładunku transportem kolejowym.
•
Sporz
ą
dzanie umowy najmu transportu kolejowego.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Przepisy i normy prawne dotycz
ą
ce transportu kolejowego.
Kodeks cywilny.
Kodeks pracy.
Wzory umów cywilnoprawnych.
Wzory dokumentów przewozowych, celnych, granicznych.
Ustawa o transporcie kolejowym.
CIV - konwencja mi
ę
dzynarodowa o przewozie baga
ż
u i osób kolej
ą
.
Umowy o mi
ę
dzynarodowej kolejowej komunikacji towarowej.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest zapoznanie
uczniów z przepisami dotycz
ą
cymi transportu kolejowego towarów,
ładunków i osób, rodzajami umów cywilnoprawnych oraz zasadami
prowadzenia dokumentacji przewozowej i granicznej obowi
ą
zuj
ą
cej
w transporcie kolejowym.
Podczas realizacji programu nale
ż
y zwróci
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na
rodzaj i zakres usług
ś
wiadczonych przez przedsi
ę
biorstwa kolejowe,
zasady sporz
ą
dzania umów cywilnoprawnych oraz konieczno
ść
aktualizacji wiedzy ze wzgl
ę
du na zmieniaj
ą
ce si
ę
przepisy prawa
dotycz
ą
ce transportu kolejowego w Polsce oraz Unii Europejskiej.
W trakcie realizacji
ć
wicze
ń
, ucze
ń
powinien opanowa
ć
umiej
ę
tno
ś
ci:
−
analizowania przepisów prawa o transporcie kolejowym,
−
korzystania z przepisów prawa kolejowego,
−
sporz
ą
dzania
dokumentów
przewozowych
i
granicznych
obowi
ą
zuj
ą
cych w transporcie kolejowym.
Zaleca si
ę
, aby podczas realizacji programu jednostki modułowej
stosowa
ć
aktywizuj
ą
ce metody nauczania, w szczególno
ś
ci: dyskusj
ę
dydaktyczn
ą
, metod
ę
tekstu przewodniego, metod
ę
przypadków oraz
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
ć
wicze
ń
praktycznych. W tym celu nauczyciel powinien przygotowa
ć
wzory umów cywilnoprawnych oraz dokumentów przewozowych
i granicznych, teksty przewodnie, opisy przypadków, a tak
ż
e przepisy
i normy.
Podczas zaj
ęć
dydaktycznych nale
ż
y umo
ż
liwi
ć
uczniom korzystanie
z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji, jak: przepisy i normy dotycz
ą
ce transportu
drogowego i kolejowego, podr
ę
czniki, informacje prasowe dotycz
ą
ce
transportu kolejowego, zasoby Internetu.
Zaj
ę
cia powinny odbywa
ć
si
ę
w pracowni eksploatacji handlowej
kolei, w grupie do 15 uczniów z podziałem na zespoły 2 - 4 osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki
modułowej na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
Podczas kontroli i oceny nale
ż
y sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci uczniów
w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, wła
ś
ciwe stosowanie poj
ęć
i poprawno
ść
wnioskowania.
Ocena osi
ą
gni
ęć
szkolnych powinna aktywizowa
ć
i mobilizowa
ć
do pracy
zarówno ucznia jak i nauczyciela.
Proces oceniania obejmuje:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów kształcenia,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu programu
nauczania jednostki modułowej.
Oceniaj
ą
c osi
ą
gni
ę
cia uczniów szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na:
−
posługiwanie si
ę
przepisami prawa kolejowego,
−
okre
ś
lanie warunków transportu towarów i ładunków oraz przewozu
osób kolej
ą
,
−
sporz
ą
dzanie umów cywilnoprawnych.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
W ko
ń
cowej ocenie, po zrealizowaniu programu jednostki modułowej
nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela
metod sprawdzania osi
ą
gni
ęć
uczniów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
Jednostka modułowa 311[38].O1.03
Charakteryzowanie infrastruktury transportu
kolejowego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
poj
ę
ciami dotycz
ą
cymi transportu kolejowego,
−
scharakteryzowa
ć
cz
ęś
ci składowe drogi kolejowej,
−
rozpozna
ć
rodzaje i elementy nawierzchni kolejowej,
−
rozró
ż
ni
ć
materiały stosowane do budowy nawierzchni kolejowych,
−
okre
ś
li
ć
funkcje podtorza kolejowego,
−
rozpozna
ć
elementy podtorza kolejowego,
−
wykona
ć
naprawy bie
żą
ce podtorza i nawierzchni kolejowej,
−
scharakteryzowa
ć
mosty, wiadukty, tunele, przejazdy kolejowe,
−
rozró
ż
ni
ć
elementy ustroju toru kolejowego,
−
rozró
ż
ni
ć
kategorie przejazdów kolejowych,
−
wymieni
ć
rodzaje rozjazdów kolejowych,
−
rozpozna
ć
cz
ęś
ci składowe rozjazdów kolejowych na podstawie
rysunków,
−
scharakteryzowa
ć
typowe
poł
ą
czenia
i
skrzy
ż
owania
torów
kolejowych,
−
okre
ś
li
ć
zadania stacji kolejowych,
−
dokona
ć
podziału stacji kolejowych na rejony i okr
ę
gi manewrowe,
−
sklasyfikowa
ć
stacje kolejowe według ró
ż
nych kryteriów,
−
odczyta
ć
informacje na planach schematycznych stacji kolejowych,
−
wskaza
ć
na mapie Europy główne w
ę
zły transportu kolejowego,
−
scharakteryzowa
ć
kolejowe punkty eksploatacyjne,
−
okre
ś
li
ć
wpływ opadów i niskich temperatur na warunki pracy kolei,
−
zastosowa
ć
zasady walki ze
ś
niegiem i mrozem,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
sprz
ę
tem do od
ś
nie
ż
ania torów i rozjazdów,
−
okre
ś
li
ć
znaczenie normalizacji w rysunku technicznym,
−
dobra
ć
przybory
kre
ś
larskie
oraz
materiały
rysunkowe
do
wykonywania rysunków,
−
zastosowa
ć
zasady wymiarowania rysunków technicznych,
−
wykona
ć
rysunek profilu podłu
ż
nego trasy kolejowej,
−
wykona
ć
rysunek przekroju poprzecznego drogi kolejowej,
−
zastosowa
ć
programy komputerowe do wykonywania rysunków
technicznych,
−
rozró
ż
ni
ć
rodzaje dokumentacji technicznej,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
−
rozpozna
ć
elementy drogi kolejowej na podstawie dokumentacji
technicznej.
2. Materiał nauczania
Droga kolejowa i jej elementy składowe.
Podtorze kolejowe i budowle in
ż
ynierskie.
Ustrój toru kolejowego.
Przejazdy kolejowe.
Rozjazdy, skrzy
ż
owania i poł
ą
czenia torów.
Zadania i podział stacji kolejowych.
Stacje w
ę
złowe i w
ę
zły kolejowe.
Posterunki ruchu i posterunki techniczne.
Urz
ą
dzenia na posterunkach ruchu.
Charakterystyka kolejowych punktów eksploatacyjnych.
Plany schematyczne stacji.
Zasady walki ze
ś
niegiem i mrozem w transporcie kolejowym.
Znaczenie normalizacji w rysunku technicznym.
Przybory kre
ś
larskie i materiały rysunkowe.
Zasady sporz
ą
dzania figur płaskich i brył geometrycznych.
Rysunki konstrukcyjne infrastruktury kolejowej.
Programy komputerowe do wspomagania projektowania typu CAD.
Rodzaje i elementy dokumentacji technicznej.
3.
Ć
wiczenia
•
Zabezpieczanie linii kolejowej przed zaspami
ś
nie
ż
nymi.
•
Szkicowanie figur płaskich oraz brył geometrycznych.
•
Wymiarowanie i opisywanie pismem technicznym planów
sytuacyjnych drogi kolejowej.
•
Wykonywanie rysunku okre
ś
lonej drogi kolejowej w profilu
podłu
ż
nym.
•
Wykonywanie rysunku okre
ś
lonej drogi kolejowej w przekroju
poprzecznym.
•
Sporz
ą
dzanie rysunków typowych skrzy
ż
owa
ń
i poł
ą
cze
ń
torów.
•
Sporz
ą
dzanie planu małej stacji kolejowej wraz ze skrzy
ż
owaniem
dróg.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Komplet przyrz
ą
dów kre
ś
larskich i materiałów rysunkowych.
Wzory pisma znormalizowanego.
Foliogramy, instrukcje i fotografie przedstawiaj
ą
ce zasady wymiarowania
i wykonywania rysunków technicznych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Modele i tablice pogl
ą
dowe typowych przekrojów dróg kolejowych oraz
typowych skrzy
ż
owa
ń
i w
ę
złów kolejowych.
Modele, rysunki, tablice pogl
ą
dowe, schematy, foliogramy, prze
ź
rocza
i zdj
ę
cia obrazuj
ą
ce: skrajnie budowli i taboru, normalne przekroje
poprzeczne podtorza i toru, budowle in
ż
ynierskie z konstrukcj
ą
toru,
konstrukcj
ę
przejazdów kolejowych i urz
ą
dzenia na przejazdach,
konstrukcj
ę
rozjazdów kolejowych, poł
ą
czenia torów i drogi zwrotnicowe,
budynki i urz
ą
dzenia na stacjach kolejowych, w
ę
zły kolejowe, maszyny
i sprz
ę
t do robót torowych.
Mapa schematyczna sieci PKP.
Modele pojedynczych elementów nawierzchni kolejowej.
Projekt techniczny drogi kolejowej.
Mapy sytuacyjne i profile szczegółowe linii kolejowych.
Plany schematyczne stacji kolejowych, ró
ż
nych pod wzgl
ę
dem pracy
techniczno-ruchowej i handlowo-przewozowej.
Wzory dokumentów stosowanych podczas przegl
ą
dów nawierzchni,
torów i rozjazdów.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce robót nawierzchniowych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu nauczania jednostki modułowej jest
kształtowanie umiej
ę
tno
ś
ci rozpoznawania elementów drogi kolejowej,
klasyfikowania stacji kolejowych według okre
ś
lonych kryteriów,
rozró
ż
niania rodzajów przejazdów, okre
ś
lania funkcji i elementów
podtorza kolejowego, a tak
ż
e wykonywania rysunków technicznych oraz
posługiwania si
ę
dokumentacj
ą
techniczn
ą
.
Skuteczno
ść
nauczania w du
ż
ym stopniu zale
ż
y od wła
ś
ciwego
doboru tre
ś
ci i metod nauczania. Dokonuj
ą
c wyboru metod nale
ż
y
preferowa
ć
takie, które zapewniaj
ą
:
−
wdro
ż
enie ucznia do samodzielnego i logicznego my
ś
lenia,
−
aktywny udział w rozwi
ą
zywaniu zada
ń
i problemów,
−
stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce,
−
kształtowanie u uczniów okre
ś
lonych nawyków i umiej
ę
tno
ś
ci.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: pokazu z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem, metoda
tekstu przewodniego, metoda projektów oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Ć
wiczenia zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na indywidualizacj
ę
procesu nauczania, efektywniejsze
wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwi
ą
zrozumienie
realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie,
modele nawierzchni kolejowych, dokumentacj
ą
techniczn
ą
, wzory pisma
znormalizowanego. Podczas
ć
wicze
ń
uczniowie powinni mie
ć
mo
ż
liwo
ść
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
korzystania z map schematycznych sieci PKP, map sytuacyjnych oraz
dokumentacji kolejowej dróg kolejowych. Szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y
zwróci
ć
na
dokładno
ść
i
staranno
ść
wykonywania
rysunków
schematycznych, profili podłu
ż
nych tras kolejowych oraz przekrojów
poprzecznych dróg kolejowych.
Po wykonaniu rysunków i planu małej stacji kolejowej wraz ze
skrzy
ż
owaniem dróg ucze
ń
powinien zaprezentowa
ć
je na forum klasy.
Wskazane
jest
prezentowanie
filmów
dydaktycznych
oraz
zorganizowanie
wycieczki
dydaktycznej
do
stacji
kolejowej,
w celu poznania rzeczywistych warunków pracy.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w pracowni dróg kolejowych i taboru
kolejowego, w grupie do 15 uczniów z podziałem na zespoły 2 - 4
osobowe lub indywidualnie.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na
podstawie okre
ś
lonych kryteriów. Podczas kontroli i oceny nale
ż
y
sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci uczniów w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, stosowanie poj
ęć
technicznych oraz poprawno
ść
wnioskowania.
Proces oceniania powinien obejmowa
ć
:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów kształcenia,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu programu
jednostki modułowej.
Wskazane jest stosowanie zró
ż
nicowanych metod sprawdzania
osi
ą
gni
ęć
uczniów. Wiedza i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów mog
ą
by
ć
sprawdzane za pomoc
ą
sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych
oraz
obserwacji
pracy
uczniów
podczas
wykonywania
ć
wicze
ń
.
W trakcie obserwacji pracy uczniów nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
rozpoznawanie elementów drogi kolejowej,
−
opisywanie pismem technicznym rysunków planów sytuacyjnych drogi
kolejowej,
−
wykonywanie rysunków dróg kolejowych w profilu podłu
ż
nym,
−
wykonywanie rysunków dróg kolejowych w przekroju poprzecznym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Po zako
ń
czeniu realizacji programu jednostki modułowej, w celu
zbadania osi
ą
gni
ęć
uczniów, proponuje si
ę
zastosowanie testu osi
ą
gni
ęć
szkolnych. Zadania w te
ś
cie mog
ą
by
ć
otwarte (krótkiej odpowiedzi,
z luk
ą
, rozszerzonej odpowiedzi), zamkni
ę
te (wielokrotnego wyboru, na
dobieranie, typu prawda-fałsz).
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki sprawdzianów, testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz poziom
wykonania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
Jednostka modułowa 311[38].O1.04
Charakteryzowanie
ś
rodków transportu kolejowego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
sklasyfikowa
ć
ś
rodki transportu kolejowego według ró
ż
nych kryteriów,
−
scharakteryzowa
ć
ś
rodki transportu kolejowego,
−
odczyta
ć
oznaczenia cyfrowe i literowe, a tak
ż
e pozostałe znaki,
napisy oraz symbole stosowane na wagonach osobowych
i towarowych,
−
scharakteryzowa
ć
budow
ę
ś
rodków transportu kolejowego,
−
scharakteryzowa
ć
wyposa
ż
enie wagonów osobowych,
−
scharakteryzowa
ć
wyposa
ż
enie wagonów towarowych,
−
rozpozna
ć
elementy podwozia wagonów,
−
rozpozna
ć
nadwozia wagonów osobowych i towarowych,
−
scharakteryzowa
ć
elementy
sieci
trakcyjnej
oraz
urz
ą
dze
ń
elektroenergetycznych pojazdów trakcyjnych,
−
rozpozna
ć
układy zasilania trakcji elektrycznej stosowane w ró
ż
nych
systemach,
−
sklasyfikowa
ć
hamulce kolejowe i okre
ś
li
ć
ich przeznaczenie,
−
okre
ś
li
ć
zalety i wady systemów hamowania pojazdów trakcyjnych
i wagonów kolejowych.
2. Materiał nauczania
Klasyfikacja
ś
rodków transportu kolejowego.
Rodzaje
ś
rodków transportu kolejowego.
Oznaczenia na wagonach osobowych i towarowych.
Budowa
ś
rodków transportu kolejowego.
Budowa podwozia wagonu.
Nadwozia i wyposa
ż
enie wagonów osobowych.
Nadwozia i wyposa
ż
enie wagonów towarowych.
Zasilanie elektrycznych pojazdów trakcyjnych.
Hamulce kolejowe.
Systemy hamowania pojazdów trakcyjnych i wagonów kolejowych.
3.
Ć
wiczenia
•
Klasyfikowanie
ś
rodków transportu kolejowego.
•
Rozpoznawanie nadwozi wagonów osobowych i towarowych.
•
Rozpoznawanie spalinowych pojazdów trakcyjnych.
•
Rozpoznawanie elektrycznych pojazdów trakcyjnych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
•
Odczytywanie oznacze
ń
cyfrowych i literowych na wagonach
osobowych i towarowych.
•
Klasyfikowanie hamulców kolejowych.
•
Porównywanie zalet i wad systemów hamowania pojazdów
trakcyjnych i wagonów kolejowych.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Modele ró
ż
nych typów wagonów kolejowych i taboru trakcyjnego.
Tablice obrazuj
ą
ce ró
ż
ne typy wagonów kolejowych i pojazdów
trakcyjnych.
Modele i eksponaty zestawu kołowego, ło
ż
ysk osiowych, elementów
układu uspr
ęż
ynowania wagonów, wózka wagonowego, urz
ą
dze
ń
ci
ę
głowych i zderznych.
Eksponaty sprz
ę
gów ogrzewczych, grzejników, regulatorów temperatury
tablic rozdzielczych.
Modele i eksponaty trakcyjnych maszyn elektrycznych i aparatury
elektrycznej.
Model sieci trakcyjnej.
Model lub eksponat silnika spalinowego.
Model samoczynnego hamulca zespolonego.
Plansze ze schematami układu ogrzewania wagonu, wentylacji
i klimatyzacji oraz o
ś
wietlenia.
Plansze obrazuj
ą
ce zasilanie elektrycznej sieci trakcyjnej.
Plansze obrazuj
ą
ce oznaczenia i napisy na wagonach i pojazdach
trakcyjnych.
Dokumentacja wagonu.
Dokumentacja pojazdu trakcyjnego.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce
ś
rodków transportu kolejowego.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci rozpoznawania
ś
rodków transportu kolejowego, okre
ś
lania
ich budowy oraz odczytywania cyfrowych i literowych znaków, napisów
i symboli stosowanych na wagonach osobowych i towarowych.
Skuteczno
ść
nauczania w du
ż
ym stopniu zale
ż
y od wła
ś
ciwego
doboru tre
ś
ci i metod nauczania. Dokonuj
ą
c wyboru metod nale
ż
y
preferowa
ć
takie, które zapewniaj
ą
:
−
wdro
ż
enie ucznia do samodzielnego i logicznego my
ś
lenia,
−
aktywny udział w rozwi
ą
zywaniu zada
ń
i problemów,
−
stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce,
−
kształtowanie okre
ś
lonych nawyków i umiej
ę
tno
ś
ci niezb
ę
dnych
w pracy zawodowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
W pracy nauczyciela powinny znale
źć
zastosowanie aktywizuj
ą
ce
metody nauczania, takie jak: metoda przypadków, metoda tekstu
przewodniego, dyskusja dydaktyczna, metoda inscenizacji, pokazu
z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Zamieszczone w programie
ć
wiczenia stanowi
ą
propozycj
ę
, któr
ą
nauczyciel mo
ż
e wykorzysta
ć
w czasie zaj
ęć
lub opracowa
ć
inne
ć
wiczenia wspomagaj
ą
ce realizacj
ę
programu jednostki modułowej.
Ć
wiczenia zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na indywidualizacj
ę
procesu nauczania, efektywniejsze
wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwi
ą
zrozumienie
realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie,
instrukcje do
ć
wicze
ń
, dokumentacj
ę
wagonu i pojazdu trakcyjnego.
Uczniowie wykonuj
ą
c
ć
wiczenia powinni korzysta
ć
z zasobów
Internetu oraz innych
ź
ródeł informacji.
Wskazane
jest
prezentowanie
filmów
dydaktycznych
oraz
zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do przedsi
ę
biorstwa kolejowego
oraz do Muzeum Kolejnictwa, w celu poznania kolejowych
ś
rodków
transportowych stosowanych do przewozu osób i towarów.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w pracowni dróg kolejowych i taboru
kolejowego, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-4
osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na
podstawie
okre
ś
lonych
kryteriów.
Kryteria
oceniania
powinny
uwzgl
ę
dnia
ć
poziom wiadomo
ś
ci oraz zakres opanowania przez uczniów
umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze szczegółowych celów kształcenia.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz
obserwacji czynno
ś
ci uczniów podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
i oceniaj
ą
c jego prac
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na:
−
charakteryzowanie
ś
rodków transportu kolejowego,
−
rozpoznawanie nadwozi wagonów osobowych i towarowych,
−
odczytywanie oznacze
ń
cyfrowych i literowych na wagonach
osobowych i towarowych,
−
rozpoznawanie hamulców kolejowych.
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
ucznia nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki
wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
Moduł 311[38].Z1
Eksploatacja taboru kolejowego
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
organizowa
ć
prac
ę
zgodnie
z
procesem
technologicznym
i obowi
ą
zuj
ą
cymi regulaminami oraz przepisami bezpiecze
ń
stwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska,
−
stosowa
ć
zasady
racjonalnego
gospodarowania
pojazdami
trakcyjnymi,
−
wyja
ś
nia
ć
budow
ę
oraz wyposa
ż
enia pojazdów trakcyjnych,
−
stosowa
ć
zasady eksploatacji taboru kolejowego,
−
stosowa
ć
ustalone procedury w sytuacjach awaryjnych, zagro
ż
eniach
i wypadkach kolejowych oraz w czasie przebudowy trasy kolejowej,
−
zestawia
ć
i przygotowywa
ć
poci
ą
gi do wyprawienia ze stacji,
−
ocenia
ć
stan techniczny wagonów kolejowych i ich wyposa
ż
enie,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia
stanowi
ą
ce
wyposa
ż
enie
wagonów
pasa
ż
erskich,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
przepisami prawa, instrukcjami oraz dokumentacj
ą
eksploatacyjn
ą
taboru kolejowego,
−
stosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, warunków
sanitarnych, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Nazwa jednostki modułowej
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
311[38].Z1.01 Obsługa wagonów kolejowych
96
311[38].Z1.02 Obsługa pojazdów trakcyjnych
96
311[38].Z1.03 Przygotowanie poci
ą
gów do jazdy
96
Razem
288
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
3. Schemat układu jednostek modułowych
4. Literatura
Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. Cz. I. WKiŁ, Warszawa 1986
Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. Cz. II. WKiŁ, Warszawa 1990
Gruszczy
ń
ski A.: Eksploatacja taboru kolejowego. WKiŁ, Warszawa
1987
Kalinowski A., Orlik A.: Wagony i hamulce kolejowe. Budowa
i eksploatacja. WKiŁ, Warszawa 1986
Ko
ż
uchowski K., Nowosielski L.: Organizacja ruchu kolejowego. Tom I.
WKiŁ, Warszawa 1980
Ko
ż
uchowski K., Nowosielski L.: Organizacja ruchu kolejowego. Tom II.
WKiŁ, Warszawa 1985
Ir-1 - Instrukcja o prowadzeniu ruchu poci
ą
gów na PKP
R 2 - Instrukcja gospodarki wagonami towarowymi
R 11 - Instrukcja o rozkładzie jazdy poci
ą
gów
Ir-5 - Instrukcja o u
ż
ytkowaniu urz
ą
dze
ń
radioł
ą
czno
ś
ci poci
ą
gowej
na PKP
R 13 - Instrukcja o u
ż
ytkowaniu urz
ą
dze
ń
ogólno-eksploatacyjnych sieci
telekomunikacyjnej PKP
R 28 - Przepisy o gospodarce wagonami parku osobowego
R 38 - Przepisy u
ż
ytkowania wagonów w kolejowej komunikacji
towarowej (PPW)
R 39 - Przepisy o wzajemnym u
ż
ytkowaniu wagonów towarowych
w komunikacji mi
ę
dzynarodowej RIV
R 40
-
Instrukcja
o
u
ż
ytkowaniu
w
kolejowej
komunikacji
mi
ę
dzynarodowej wagonów towarowych, przyborów ładunkowych
i kontenerów w systemie RIV i PPW
R 63 - Umowa o wzajemnym u
ż
ytkowaniu wagonów osobowych
i baga
ż
owych w ruchu mi
ę
dzynarodowym RIC
Ie-1 Instrukcja sygnalizacji
311[38].Z1.01
Obsługa wagonów
kolejowych
311[38].Z1.03
Przygotowywanie poci
ą
gów
do jazdy
311[38].Z1
Eksploatacja taboru
kolejowego
311[38].Z1.02
Obsługa pojazdów
trakcyjnych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
Konwencja o Mi
ę
dzynarodowym Przewozie Kolejami (COTIF) - zał
ą
cznik
B - Regulamin dla Mi
ę
dzynarodowego Przewozu Kolejami Towarów
Niebezpiecznych (RID)
Wykaz literatury nale
ż
y aktualizowa
ć
w miar
ę
ukazywania si
ę
nowych
pozycji wydawniczych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
Jednostka modułowa 311[38].Z1.01
Obsługa wagonów kolejowych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
scharakteryzowa
ć
rodzaje ruchu pasa
ż
erskiego,
−
rozró
ż
ni
ć
rodzaje potoków podró
ż
nych,
−
rozró
ż
ni
ć
rodzaje potoków ładunków,
−
scharakteryzowa
ć
skrajnie kolejowe,
−
obliczy
ć
ograniczenia skrajni wagonu i ładunku,
−
przeprowadzi
ć
ewidencj
ę
wagonów,
−
okre
ś
li
ć
wła
ś
ciwo
ś
ci eksploatacyjne ró
ż
nych typów wagonów,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
wska
ź
nikami wydajno
ś
ci przewozowej wagonów
kolejowych,
−
obliczy
ć
mierniki jako
ś
ci usług przewozowych,
−
sporz
ą
dzi
ć
zapotrzebowanie na wagony w zale
ż
no
ś
ci od rodzaju
planowanego transportu kolejowego,
−
sporz
ą
dzi
ć
zestawienie danych o taborze kolejowym,
−
okre
ś
li
ć
ładowno
ść
wagonu na podstawie granicy obci
ąż
enia,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
planem obsługi stacji i przej
ś
cia wagonów,
−
zorganizowa
ć
przewóz osób chorych i niepełnosprawnych,
−
okre
ś
li
ć
wymagania, jakie powinny spełnia
ć
wagony przeznaczone do
przewozów krajowych i mi
ę
dzynarodowych,
−
oceni
ć
stan techniczny wagonów kolejowych oraz ich wyposa
ż
enia,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
sieciowym rozkładem jazdy PKP,
−
wystawi
ć
bilet w komunikacji mi
ę
dzynarodowej,
−
zastosowa
ć
przepisy konwencji obowi
ą
zuj
ą
cych w transporcie
kolejowym,
−
scharakteryzowa
ć
działania krajowych i mi
ę
dzynarodowych zwi
ą
zków
kolejowych,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas u
ż
ytkowania
wagonów kolejowych.
2. Materiał nauczania
Rodzaje ruchu pasa
ż
erskiego.
Potoki podró
ż
nych.
Potoki ładunków.
Skrajnia budowli, wagonu i ładunku.
Ewidencja wagonów i sprawozdawczo
ść
.
Mierniki okre
ś
laj
ą
ce jako
ść
usług przewozowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
Dane o taborze kolejowym.
Zapotrzebowanie na wagony.
Wła
ś
ciwo
ś
ci eksploatacyjne poszczególnych typów wagonów.
Wykorzystanie wagonów - granica obci
ąż
enia lub pojemno
ś
ci.
Plan obsługi stacji i plan przej
ś
cia wagonów.
Przewóz osób o charakterze specjalnym.
Przewozy w komunikacji mi
ę
dzynarodowej.
Kolejowe zwi
ą
zki zawodowe.
Mi
ę
dzynarodowe zwi
ą
zki kolejowe.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, warunków sanitarnych,
ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska obowi
ą
zuj
ą
ce
podczas u
ż
ytkowania wagonów kolejowych.
3.
Ć
wiczenia
•
Analizowanie trasy przejazdu poci
ą
gów na podstawie rozkładu jazdy
PKP.
•
Wprowadzanie zmian do obowi
ą
zuj
ą
cego rozkładu jazdy.
•
Obliczanie ogranicze
ń
skrajni wagonu i ładunku.
•
Obliczanie efektywno
ś
ci wykorzystania wagonów.
•
Ustalanie ilo
ś
ci składów poci
ą
gowych w obiegu.
•
Obliczanie mierników okre
ś
laj
ą
cych jako
ść
usług przewozowych.
•
Obliczanie
mierników
charakteryzuj
ą
cych
przewozy
towarowe
i pasa
ż
erskie.
•
Analizowanie planu obsługi stacji i przej
ś
cia wagonów.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Rozkład jazdy PKP.
Dokumentacja poci
ą
gowa.
Ksi
ę
gi ewidencyjne.
Plansze obrazuj
ą
ce mierniki kolejowe.
Plansze obrazuj
ą
ce rodzaje skrajni.
Plan obsługi stacji.
Ustawa o transporcie kolejowym.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce zasad
u
ż
ytkowania wagonów kolejowych.
W trakcie realizacji programu nale
ż
y ł
ą
czy
ć
teori
ę
z praktyk
ą
poprzez
odpowiedni dobór
ć
wicze
ń
, wykorzystanie wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci
z
innych
obszarów
tematycznych
oraz
rozwija
ć
umiej
ę
tno
ść
samokształcenia i korzystania z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji. Szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na rodzaje wagonów kolejowych, warunki jakim
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
powinny
odpowiada
ć
wagony
stosowane
w
krajowym
i
mi
ę
dzynarodowym
transporcie
kolejowym,
zasady
transportu
pasa
ż
erów i ładunków oraz zasady eksploatacji wagonów kolejowych.
Istotne jest równie
ż
obliczanie ilo
ś
ci wagonów potrzebnych do transportu
okre
ś
lonych towarów, sporz
ą
dzanie zapotrzebowania na wagony,
korzystanie z przepisów prawa z transportu kolejowego oraz
dokumentacji kolejowej.
Zaleca si
ę
, aby podczas realizacji programu nauczania stosowa
ć
aktywizuj
ą
ce metody nauczania, w szczególno
ś
ci: metod
ę
przypadków,
metod
ę
przewodniego tekstu, pokazu z instrukta
ż
em, pokazu
z obja
ś
nieniem i
ć
wicze
ń
praktycznych. W procesie dydaktycznym
nale
ż
y kształtowa
ć
postawy wła
ś
ciwe dla zawodu, jak: odpowiedzialno
ść
za
bezpiecze
ń
stwo
pasa
ż
erów
oraz
przewo
ż
onych
towarów,
punktualno
ść
, dokładno
ść
, przestrzeganie przepisów i regulaminów
obowi
ą
zuj
ą
cych w transporcie kolejowym.
Wskazane jest, aby w trakcie
ć
wicze
ń
nauczyciel obserwował prac
ę
ucznia, wskazywał popełnione bł
ę
dy oraz naprowadzał na wła
ś
ciwy tok
pracy.
Stanowiska
ć
wiczeniowe powinny by
ć
wyposa
ż
one w niezb
ę
dne
materiały i pomoce dydaktyczne. W trakcie zaj
ęć
dydaktycznych nale
ż
y
umo
ż
liwi
ć
uczniom
korzystanie z
specjalistycznych
programów
komputerowych oraz z zasobów Internetu.
Proces nauczania - uczenia si
ę
nale
ż
y wspomaga
ć
filmami
dydaktycznymi i prezentacjami komputerowymi.
Ć
wiczenia zamieszczone w programie jednostki modułowej stanowi
ą
propozycje, które mo
ż
na wykorzysta
ć
w procesie kształcenia. Nauczyciel
mo
ż
e zaplanowa
ć
inne
ć
wiczenia o zró
ż
nicowanym stopniu trudno
ś
ci,
dostosowuj
ą
c ich zakres i poziom do potrzeb edukacyjnych uczniów oraz
wyposa
ż
enia pracowni dydaktycznej.
Zaj
ę
cia powinny odbywa
ć
si
ę
w pracowni dróg kolejowych i taboru
kolejowego, w grupach do 15 osób, z podziałem na 2- 4 osobowe
zespoły.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki
modułowej, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów. Sprawdzanie osi
ą
gni
ęć
powinno dostarczy
ć
informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie
i poziomie opanowania umiej
ę
tno
ś
ci okre
ś
lonych w celach kształcenia.
Do sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów zaleca
si
ę
stosowa
ć
nast
ę
puj
ą
ce metody: sprawdziany pisemne i ustne, testy
osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz sprawdziany praktyczne. Umiej
ę
tno
ś
ci
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
praktyczne proponuje si
ę
sprawdza
ć
przez obserwacj
ę
czynno
ś
ci
wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
Oceniaj
ą
c osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
posługiwanie si
ę
terminologi
ą
zawodow
ą
,
−
obliczanie ogranicze
ń
skrajni wagonu i ładunku,
−
stosowanie zasad eksploatacji wagonów kolejowych,
−
posługiwanie si
ę
rozkładem jazdy PKP,
−
wykonywanie oblicze
ń
efektywno
ś
ci wykorzystania wagonów,
−
okre
ś
lanie
mierników
charakteryzuj
ą
cych
przewozy
towarowe
i pasa
ż
erskie.
W ocenie ko
ń
cowej nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki sprawdzianów, testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz poziom wykonania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
Jednostka modułowa 311[38].Z1.02
Obsługa pojazdów trakcyjnych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
sklasyfikowa
ć
tabór trakcyjny według przeznaczenia, rozwi
ą
za
ń
konstrukcyjnych oraz wymaga
ń
technicznych,
−
scharakteryzowa
ć
rodzaje i typy spalinowych i elektrycznych
pojazdów trakcyjnych,
−
porówna
ć
parametry techniczno - eksploatacyjne spalinowych
pojazdów trakcyjnych oraz pojazdów elektrycznych,
−
odczyta
ć
oznaczenia stosowane na spalinowych i elektrycznych
pojazdach trakcyjnych,
−
scharakteryzowa
ć
układy nap
ę
dne pojazdów trakcyjnych,
−
sklasyfikowa
ć
bocznice i punkty ładunkowe,
−
obsłu
ż
y
ć
punkty ładunkowe pojazdów trakcyjnych,
−
sporz
ą
dzi
ć
dokumentacj
ę
obsługi punktów ładunkowych stacyjnych
i liniowych,
−
rozró
ż
ni
ć
elementy sieci trakcyjnej,
−
zastosowa
ć
zasady eksploatacji pojazdów trakcyjnych,
−
sporz
ą
dzi
ć
zamówienie na pojazdy trakcyjne zgodnie z rozkładem
jazdy,
−
sporz
ą
dzi
ć
plan pracy pojazdów trakcyjnych,
−
okre
ś
li
ć
wykorzystane pojazdów trakcyjnych,
−
zastosowa
ć
zasady racjonalnej gospodarki pojazdami trakcyjnymi,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
instrukcj
ą
u
ż
ytkowania
pojazdów
trakcyjnych
w komunikacji krajowej i mi
ę
dzynarodowej,
−
okre
ś
li
ć
warunki techniczne u
ż
ytkowania pojazdów trakcyjnych
w komunikacji krajowej i mi
ę
dzynarodowej,
−
oceni
ć
efektywno
ść
eksploatacji taboru kolejowego,
−
obliczy
ć
mierniki ruchu pasa
ż
erskiego,
−
obliczy
ć
przeci
ę
tn
ą
tras
ę
przewozu pasa
ż
era,
−
obliczy
ć
przeci
ę
tny dobowy przebieg poci
ą
gu,
−
okre
ś
li
ć
pr
ę
dko
ść
maksymaln
ą
, techniczn
ą
i handlow
ą
pojazdów
trakcyjnych na podstawie rozkładu jazdy,
−
dobra
ć
pr
ę
dko
ś
ci poci
ą
gów do ró
ż
nych warunków prowadzenia ruchu,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiskowa podczas eksploatacji
pojazdów trakcyjnych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
2. Materiał nauczania
Klasyfikacja taboru trakcyjnego.
Spalinowe pojazdy trakcyjne.
Elektryczne pojazdy trakcyjne.
Układy nap
ę
dne pojazdów trakcyjnych.
Gospodarka pojazdami trakcyjnymi.
U
ż
ytkowanie
pojazdów
trakcyjnych
w
komunikacji
krajowej
i mi
ę
dzynarodowej.
Obsługa punktów ładunkowych stacyjnych i liniowych.
Dokumentacja
obsługi
punktów
ładunkowych
stacyjnych
i liniowych.
Efektywno
ść
eksploatacji taboru kolejowego i pracy poci
ą
gowej.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska podczas eksploatacji pojazdów trakcyjnych.
3.
Ć
wiczenia
•
Odczytywanie informacji o poci
ą
gu na podstawie jego numeru
i oznaczenia.
•
Sporz
ą
dzanie
planów
obsługi
punktów
ładunkowych
z wykorzystaniem lokomotyw.
•
Sporz
ą
dzanie dokumentów dotycz
ą
cych obsługi punktu ładunkowego.
•
Sporz
ą
dzanie zamówienia na pojazdy trakcyjne.
•
Obliczanie mierników i wska
ź
ników eksploatacji taboru kolejowego
na podstawie sprawozda
ń
.
•
Dobranie pr
ę
dko
ś
ci poci
ą
gów w zale
ż
no
ś
ci od warunków ruchu
kolejowego.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Instrukcja u
ż
ytkowania pojazdów trakcyjnych.
Plansze obrazuj
ą
ce oznaczenia i napisy na pojazdach trakcyjnych.
Plan pracy pojazdów trakcyjnych i dru
ż
yn trakcyjnych.
Plansze obrazuj
ą
ce rodzaje pr
ę
dko
ś
ci i oznaczenia na pojazdach.
Plansze obrazuj
ą
ce bocznice i punkty ładunkowe.
Dokumentacja obsługi punktów ładunkowych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci u
ż
ytkowania pojazdów trakcyjnych w ruchu krajowym
i mi
ę
dzynarodowym.
Skuteczno
ść
nauczania w du
ż
ym stopniu zale
ż
y od wła
ś
ciwego
doboru tre
ś
ci i metod nauczania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
Dokonuj
ą
c wyboru metod nale
ż
y preferowa
ć
takie, które zapewniaj
ą
:
−
wdro
ż
enie ucznia do samodzielnego i logicznego my
ś
lenia,
−
aktywny udział w rozwi
ą
zywaniu zada
ń
i problemów,
−
stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce,
−
kształtowanie u uczniów okre
ś
lonych nawyków i umiej
ę
tno
ś
ci.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: metoda projektów, metoda tekstu przewodniego, pokazu
z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Na szczególn
ą
uwag
ę
zasługuje metoda projektów, która pozwala na
kształtowanie umiej
ę
tno
ś
ci planowania obsługi punktów ładunkowych,
sporz
ą
dzania zamówie
ń
na pojazdy trakcyjne, korzystania z przepisów
dotycz
ą
cych transportu kolejowego, prowadzenia racjonalnej gospodarki
pojazdami trakcyjnymi oraz badania efektywno
ś
ci eksploatacji taboru
kolejowego.
Ć
wiczenia zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na indywidualizacj
ę
procesu nauczania, efektywniejsze
wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwi
ą
zrozumienie
realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie,
instrukcje do
ć
wicze
ń
, dokumentacj
ę
obsługi punktów ładunkowych.
Zaj
ę
cia powinny odbywa
ć
si
ę
w pracowni dróg kolejowych i taboru
kolejowego w grupie do 15 osób, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły
lub indywidualnie.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
Kryteria oceniania powinny uwzgl
ę
dnia
ć
poziom wiadomo
ś
ci oraz
zakres opanowania przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze
szczegółowych celów kształcenia. Ocena powinna stymulowa
ć
aktywno
ść
ucznia i zapewni
ć
mu poczucie satysfakcji na ka
ż
dym etapie
kształcenia.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y
zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
klasyfikowanie poci
ą
gów według okre
ś
lonych kryteriów,
−
sporz
ą
dzanie planów obsługi punktów ładunkowych,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
−
posługiwanie si
ę
instrukcjami obsługi taboru kolejowego oraz
przepisami transportu kolejowego obowi
ą
zuj
ą
cymi w Polsce i Unii
Europejskiej,
−
obliczanie wska
ź
ników eksploatacji taboru kolejowego,
−
stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiskowa podczas eksploatacji
pojazdów trakcyjnych.
W ko
ń
cowej ocenie osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich
metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
Jednostka modułowa 311[38].Z1.03
Przygotowanie poci
ą
gów do jazdy
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
sporz
ą
dzi
ć
zamówienie na wagony osobowe i towarowe na podstawie
obowi
ą
zuj
ą
cych rozkładów jazdy,
−
sporz
ą
dzi
ć
dokumentacj
ą
pracy ruchowej poci
ą
gu oraz obsady
dru
ż
yny poci
ą
gowej i konduktorskiej,
−
okre
ś
li
ć
obowi
ą
zki dru
ż
yny konduktorskiej i dru
ż
yny trakcyjnej,
−
zorganizowa
ć
i skontrolowa
ć
prac
ę
dru
ż
yny konduktorskiej i dru
ż
yny
trakcyjnej,
−
okre
ś
li
ć
zakres czynno
ś
ci zwi
ą
zanych z przygotowaniem poci
ą
gu do
jazdy,
−
okre
ś
li
ć
stan przygotowania wagonów do wyprawienia ze stacji
pocz
ą
tkowej i wł
ą
czenia do poci
ą
gu,
−
okre
ś
li
ć
stan przygotowania poci
ą
gu do wyprawienia ze stacji
pocz
ą
tkowej,
−
wykona
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z utrzymaniem i napraw
ą
wagonów,
−
dokona
ć
przegl
ą
du sygnalizacji poci
ą
gu,
−
przekaza
ć
sygnały zwi
ą
zane z wyprawianiem ró
ż
nych typów
poci
ą
gów z posterunku ruchu,
−
zestawi
ć
składy wagonowe zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi zasadami,
−
dokona
ć
ogl
ę
dzin technicznych składu poci
ą
gu,
−
zgłosi
ć
gotowo
ść
poci
ą
gu do odjazdu według zasad okre
ś
lonych
w regulaminie technicznym,
−
zastosowa
ć
zasady racjonalnej gospodarki taborem wagonowym,
−
oceni
ć
sprawno
ść
wagonu kolejowego, jego urz
ą
dze
ń
i wyposa
ż
enia
pod wzgl
ę
dem technicznym, warunków bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, warunków sanitarnych, ochrony
ś
rodowiska,
−
zestawi
ć
poci
ą
gi towarowe i pasa
ż
erskie zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami,
−
okre
ś
li
ć
zasady u
ż
ytkowania hamulców taboru kolejowego,
−
wykona
ć
szczegółow
ą
i uproszczon
ą
prób
ę
hamulców zespolonych,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej
oraz
ochrony
ś
rodowiskowa
podczas
przygotowywania poci
ą
gów do jazdy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
2. Materiał nauczania
Zamawianie wagonów osobowych i towarowych.
Dokumentacja dotycz
ą
ca pracy ruchowej poci
ą
gu oraz obsady dru
ż
yny
poci
ą
gowej i konduktorskiej.
Obsada poci
ą
gu.
Przygotowanie i zgłoszenie poci
ą
gu do jazdy.
Utrzymanie i naprawa wagonów.
Kontrola stanu technicznego wagonów.
Zasady gospodarki wagonowej.
Zasady zestawiania poci
ą
gów towarowych.
Zasady zestawiania poci
ą
gów pasa
ż
erskich.
Zasady u
ż
ytkowania hamulców taboru kolejowego.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska podczas przygotowywania poci
ą
gów do jazdy.
3.
Ć
wiczenia
•
Sporz
ą
dzanie zamówienia na wagony osobowe i pojazdy trakcyjne
zgodnie z rozkładem jazdy.
•
Sporz
ą
dzanie wykazu wagonów w składzie poci
ą
gu (R -7).
•
Sporz
ą
dzanie raportu z jazdy poci
ą
gu osobowego, towarowego oraz
pojazdu trakcyjnego.
•
Zestawianie poci
ą
gów pasa
ż
erskich zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami.
•
Zestawianie poci
ą
gów towarowych zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami.
•
Przygotowywanie poci
ą
gu do wyprawienia ze stacji pocz
ą
tkowej.
•
Wykonywanie
szczegółowej
i
uproszczonej
próby
hamulca
zespolonego i r
ę
cznego.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Dokumentacja poci
ą
gu osobowego i towarowego.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce utrzymywania i naprawy wagonów.
Ksi
ąż
ka rewizji technicznej poci
ą
gów.
Ksi
ąż
ka wagonów wył
ą
czonych z ruchu.
Instrukcje obsługi poci
ą
gów.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce oceny
stanu technicznego poci
ą
gów, zasad prowadzenia dokumentacji,
zestawiania wagonów, kontroli działania hamulców zespolonych
w poci
ą
gach i wagonach.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
W trakcie realizacji programu nale
ż
y ł
ą
czy
ć
teori
ę
z praktyk
ą
poprzez
odpowiedni dobór
ć
wicze
ń
i metod nauczania oraz wykorzystywanie
wiadomo
ś
ci
i
umiej
ę
tno
ś
ci
z
zakresu
stosowania
przepisów
bezpiecze
ń
stwa higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej, ochrony
ś
rodowiska, wymaga
ń
ergonomii.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: metoda tekstu przewodniego, metoda projektów, pokazu
z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych
zespołach opracowali harmonogram prac dotycz
ą
cy zestawiania
poci
ą
gów osobowych i towarowych. Metoda projektów umo
ż
liwia
kształtowanie umiej
ę
tno
ś
ci korzystania z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji,
stosowania wiedzy teoretycznej w praktyce, rozwi
ą
zywania problemów,
podejmowania decyzji.
Ć
wiczenia, zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na indywidualizacj
ę
procesu nauczania, efektywniejsze
wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwiaj
ą
zrozumienie
realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie,
instrukcje do
ć
wicze
ń
, kart
ę
prób hamulca.
Realizacj
ę
procesu kształcenia zaleca si
ę
wspomóc prezentacj
ą
filmów dydaktycznych dotycz
ą
cych przygotowywania, utrzymywania
w wymaganym stanie technicznym wagonów oraz ich naprawy. Zaleca
si
ę
równie
ż
studiowanie literatury zawodowej, katalogów, instrukcji
obsługi poci
ą
gów.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w pracowni dróg kolejowych i taboru
kolejowego w grupach do 15 uczniów, z podziałem na 2-4 osobowe
zespoły lub indywidualnie.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre
ś
lonych kryteriów. Systematyczne sprawdzanie i ocenianie
dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy, o post
ę
pach
ucznia w nauce oraz ułatwia planowanie procesu kształcenia.
Kryteria oceniania powinny uwzgl
ę
dni
ć
poziom i zakres opanowania
wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów wynikaj
ą
cych ze szczegółowych
celów kształcenia.
Wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci niezb
ę
dne do realizacji zada
ń
mog
ą
by
ć
oceniane na podstawie sprawdzianów pisemnych i ustnych oraz testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
Umiej
ę
tno
ś
ci
praktyczne
proponuje
si
ę
sprawdza
ć
podczas
obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
oraz
sprawdzianu praktycznego. Zadanie typu próba pracy mo
ż
e dotyczy
ć
sprawdzenia stanu technicznego wagonów i ich wyposa
ż
enia oraz
przygotowania poci
ą
gu do wyprawienia ze stacji pocz
ą
tkowej.
Podczas obserwacji pracy uczniów nale
ż
y uwag
ę
zwraca
ć
na:
−
sporz
ą
dzanie zamówie
ń
na wagony osobowe i pojazdy trakcyjne
zgodnie z rozkładem jazdy,
−
sporz
ą
dzanie dokumentacji pracy poci
ą
gu osobowego i towarowego,
−
wykonywanie
szczegółowej
i
uproszczonej
próby
hamulca
zespolonego,
−
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
Na
zako
ń
czenie
realizacji
programu
jednostki
zaleca
si
ę
przeprowadzenie
testu
osi
ą
gni
ęć
szkolnych
oraz
sprawdzianu
praktycznego z zadaniami typu próba pracy.
W ocenie ko
ń
cowej nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich metod
sprawdzania osi
ą
gni
ęć
ucznia stosowanych przez nauczyciela oraz
wykonanie i prezentacj
ę
projektu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
Moduł 311[38].Z2
Prowadzenie ruchu kolejowego
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
stosowa
ć
sygnały ostrzegawcze oraz sygnalizacj
ę
obowi
ą
zuj
ą
c
ą
na
torach kolejowych i przejazdach,
−
rozpoznawa
ć
i obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia sterowania ruchem na stacjach
i liniach kolejowych,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci radiotelefonicznej i zapowiadawczej
na stacjach i liniach kolejowych,
−
planowa
ć
ruch poci
ą
gów na szlaku i posterunkach ruchu zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami,
−
organizowa
ć
i prowadzi
ć
ruch poci
ą
gów w warunkach szczególnych,
−
organizowa
ć
, nadzorowa
ć
i wykonywa
ć
prace manewrowe taborem
kolejowym,
−
stosowa
ć
zasady prowadzenia ruchu poci
ą
gów,
−
sterowa
ć
ruchem poci
ą
gów na szlaku z posterunkami czynnymi
okresowo oraz z posterunkami wyposa
ż
onymi w półsamoczynn
ą
i samoczynn
ą
blokad
ą
liniow
ą
,
−
stosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiskowa podczas sterowania
ruchem kolejowym.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Nazwa jednostki modułowej
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
311[38].Z2.01 Stosowanie sygnalizacji kolejowej
100
311[38].Z2.02
Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci
140
311[38].Z2.03 Organizowanie ruchu kolejowego
100
311[38].Z2.04 Wykonywanie manewrów taborem kolejowym
88
311[38].Z2.05 Sterowanie ruchem kolejowym
180
Razem
608
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
51
3. Schemat układu jednostek modułowych
4. Literatura
D
ą
browa-Bajon M., Karbowiak H., Grochowski K.: Zasady projektowania
systemów i urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym. WKiŁ, Warszawa
1981
D
ą
browski T.: Sieci i podstacje trakcyjne. WKiŁ, Warszawa 1986
Godwod J.: Urz
ą
dzenia teletransmisyjne w kolejnictwie. WKiŁ,
Warszawa 1990
Gruszczy
ń
ski A.: Eksploatacja taboru kolejowego. WKiŁ, Warszawa
1987
Jabło
ń
ski W., Płoszajski G.: Elektronika z automatyk
ą
. WSiP, Warszawa
1999
Kalinowski A., Orlik A.: Wagony i hamulce kolejowe. Budowa
i eksploatacja. WKiŁ, Warszawa 1986
Kara
ś
S.: Urz
ą
dzenia zabezpieczania ruchu kolejowego. WKiŁ,
Warszawa 1990
Kostro J.: Elementy,
urz
ą
dzenia i układy automatyki.
WSiP, Warszawa
1983
Kowalski E.: Pojazdy trakcyjne. WKiŁ, Warszawa 1987
Machlowski J.: Urz
ą
dzenia telegraficzne w transporcie. WKiŁ, Warszawa
1989
Machlowski J.: Zarys telekomunikacji kolejowej. WKiŁ, Warszawa 1990
Mikulski A., Tajer T.: Maszyny i urz
ą
dzenia elektryczne w automatyce
srk. Tom 1 i 2, WKiŁ, Warszawa 1991
Mikulski A.: Mechaniczne urz
ą
dzenia zabezpieczenia ruchu kolejowego.
WKiŁ, Warszawa 1988
Okienczyc W., Czarnkowski J.: Urz
ą
dzenia telefoniczne w kolejnictwie.
WKiŁ, Warszawa 1990
311[38].Z2
Prowadzenie ruchu
kolejowego
311[38].Z2.01
Stosowanie sygnalizacji
kolejowej
311[38]. Z2.02
Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci
311[38]. Z2.03
Organizowanie ruchu
kolejowego
311[38]. Z2.04
Wykonywanie manewrów
taborem kolejowym
311[38]. Z2.05
Sterowanie ruchem
kolejowym
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
52
Zembrzuski J.: Uszkodzenia i naprawa silników elektrycznych. WNT,
Warszawa 1992
Ir-9 - Instrukcja o technice pracy manewrowej
Wykaz literatury nale
ż
y aktualizowa
ć
w miar
ę
ukazywania si
ę
nowych
pozycji wydawniczych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
53
Jednostka modułowa 311[38].Z2.01
Stosowanie sygnalizacji kolejowej
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
okre
ś
li
ć
struktur
ę
systemu sygnalizacji kolejowej,
−
okre
ś
li
ć
zasady stosowania sygnalizacji kolejowej,
−
okre
ś
li
ć
zasady ustawiania semaforów i tarcz w obr
ę
bie stacji i na
szlaku,
−
nastawi
ć
sygnały na semaforach i tarczach ostrzegawczych,
−
nastawi
ć
sygnały zamkni
ę
cia toru,
−
rozpozna
ć
sygnały na przejazdach kolejowych przekazywane przez
dy
ż
urnego ruchu,
−
powiadomi
ć
dró
ż
ników przejazdowych o odje
ź
dzie poci
ą
gu ze stacji
pocz
ą
tkowej,
−
rozpozna
ć
sygnały drogowe nadawane przez sygnalizatory i osoby
kieruj
ą
ce ruchem,
−
rozpozna
ć
sygnały przekazywane przez dru
ż
yn
ę
poci
ą
gow
ą
,
−
rozpozna
ć
sygnały przekazywane przy próbie hamulców zespolonych,
−
rozpozna
ć
sygnały przekazywane w razie rozerwania si
ę
poci
ą
gu,
−
rozpozna
ć
sygnały alarmowe,
−
porozumie
ć
si
ę
przy pomocy sygnałów umownych w porze dziennej
i nocnej,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
sygnalizacj
ą
obowi
ą
zuj
ą
c
ą
na kolei,
−
obsłu
ż
y
ć
system TVM,
−
rozpozna
ć
sygnały na wy
ś
wietlaczu w kabinie maszynisty,
−
osygnalizowa
ć
miejsca pr
ę
dko
ś
ci przejazdu poci
ą
gów i miejsca
niebezpieczne,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiskowa podczas obsługi
urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych.
2. Materiał nauczania
Rodzaje sygnalizatorów.
Sygnały na semaforach kształtowych i
ś
wietlnych.
Sygnały na tarczach ostrzegawczych.
Sygnały powtarzaj
ą
ce i sygnały zamkni
ę
cia torów.
Sygnał w
ą
tpliwy.
Sygnały drogowe.
Sygnały na poci
ą
gu i taborze.
Sygnały przekazywane przez dy
ż
urnego ruchu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
54
Sygnały przekazywane przez dru
ż
yny poci
ą
gowe.
Wska
ź
niki przytorowe.
Wska
ź
niki na liniach zelektryfikowanych.
3.
Ć
wiczenia
•
Rozpoznawanie urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych.
•
Obsługiwanie urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych.
•
Odczytywanie znaczenia sygnałów i wska
ź
ników kolejowych.
•
Przekazywanie sygnałów w czasie prowadzenia ruchu poci
ą
gów.
•
Przekazywanie sygnałów zezwalaj
ą
cych na jazd
ę
manewrow
ą
.
•
Przekazywanie sygnałów stosowanych w sytuacjach awaryjnych.
•
Stosowanie ró
ż
nych rodzajów sygnałów podczas jazd manewrowych.
•
Porozumiewanie si
ę
przy pomocy sygnałów umownych w porze
dziennej i nocnej.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Modele urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych stosowanych w przedsi
ę
biorstwach
kolejowych.
Modele linii kolejowych wraz z urz
ą
dzeniami sygnalizacyjnymi do
symulacji sytuacji rzeczywistych.
Urz
ą
dzenia sygnalizacyjne.
Plansze obrazuj
ą
ce sygnalizacj
ę
kolejow
ą
.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci nastawiania sygnałów kolejowych na semaforach i tarczach
ostrzegawczych oraz obsługi urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych.
Realizuj
ą
c program nauczania nale
ż
y zwróci
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na
znaczenie sygnalizacji kolejowej oraz zasady przekazywania sygnałów
w ró
ż
nych sytuacjach, a tak
ż
e wdr
ąż
a
ć
uczniów do samodzielnej pracy,
zach
ę
ca
ć
do studiowania literatury zawodowej oraz korzystania
z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji zawodowej. W procesie nauczania - uczenia
si
ę
nale
ż
y rozwija
ć
poczucie odpowiedzialno
ś
ci za jako
ść
wykonanej
pracy oraz kształtowa
ć
nawyki korzystania z instrukcji urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych, przestrzegania przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
W procesie dydaktycznym zaleca si
ę
stosowa
ć
nast
ę
puj
ą
ce metody
nauczania: dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego, przypadków,
pokazu z obja
ś
nieniem, pokazu z instrukta
ż
em oraz
ć
wicze
ń
praktycznych. Rodzaje sygnałów oraz zasady działania sygnalizacji
kolejowej nauczyciel powinien obja
ś
ni
ć
na podstawie modeli linii
kolejowych wyposa
ż
onych w urz
ą
dzenia sygnalizacyjne, stosowane do
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
55
symulacji sytuacji rzeczywistych, a tak
ż
e filmów dydaktycznych oraz
specjalistycznych programów komputerowych.
Metoda
tekstu
przewodniego
wymaga
przygotowania
przez
nauczyciela materiałów do wykonania
ć
wicze
ń
: pyta
ń
prowadz
ą
cych
i formularzy do wypełnienia.
Przed przyst
ą
pieniem do wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y zapozna
ć
uczniów z zakresem i rodzajem wykonywanych zada
ń
oraz
obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
Podczas wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y zapewni
ć
uczniom korzystanie
z czasopism i literatury zawodowej, dokumentacji technicznej oraz
z zasobów Internetu.
W trakcie prowadzenia zaj
ęć
dydaktycznych nale
ż
y obserwowa
ć
prac
ę
uczniów, zwracaj
ą
c uwag
ę
na umiej
ę
tno
ść
pracy w grupie,
samodzielno
ść
i spostrzegawczo
ść
, dokładno
ść
wykonywania
ć
wicze
ń
.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w laboratorium urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem
kolejowym
i
ł
ą
czno
ś
ci,
w
grupie
do
15
uczniów,
z podziałem na zespoły 2-4 osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
Kryteria oceniania powinny uwzgl
ę
dnia
ć
poziom wiadomo
ś
ci oraz
zakres opanowania przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze
szczegółowych celów kształcenia.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów mo
ż
na ocenia
ć
na podstawie: sprawdzianów
ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Podczas kontroli i oceny osi
ą
gni
ęć
uczniów w formie sprawdzianów
ustnych nale
ż
y zwraca
ć
uwag
ę
na umiej
ę
tno
ść
operowania zdobyt
ą
wiedz
ą
, merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, wła
ś
ciwe stosowanie poj
ęć
zawodowych oraz poprawno
ść
wnioskowania.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
, nale
ż
y
zwraca
ć
uwag
ę
na:
−
rozpoznawanie sygnalizatorów stałych i przeno
ś
nych,
−
nastawianie urz
ą
dze
ń
sygnalizacyjnych i ostrzegawczych,
−
rozpoznawanie sygnałów stosowanych w porze dziennej i nocnej,
−
nadawanie sygnałów kolejowych,
−
przekazywanie sygnałów w czasie prowadzenia ruchu poci
ą
gów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
56
W ko
ń
cowej ocenie osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich
metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
57
Jednostka modułowa 311[38].Z2.02
Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym
i ł
ą
czno
ś
ci
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
dokumentacj
ą
techniczn
ą
urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci,
−
odczyta
ć
schematy
i
rysunki
urz
ą
dze
ń
automatycznych
zamieszczonych w dokumentacji technicznej,
−
rozpozna
ć
elementy elektryczne i elektroniczne, mechaniczne,
hydrauliczne oraz pneumatyczne stosowane w urz
ą
dzeniach
automatyki,
−
odczyta
ć
oznaczenia elementów elektrycznych i elektronicznych,
−
rozró
ż
ni
ć
podzespoły i zespoły urz
ą
dze
ń
automatycznych,
−
sklasyfikowa
ć
maszyny elektryczne,
−
rozpozna
ć
systemy zasilania urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym,
−
scharakteryzowa
ć
urz
ą
dzenia sterowania ruchem kolejowym,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia do r
ę
cznego i mechanicznego sterowania
ruchem kolejowym,
−
scharakteryzowa
ć
budow
ę
urz
ą
dze
ń
blokowych stosowanych na
kolei,
−
nastawi
ć
i sprawdzi
ć
działanie nap
ę
dów i zamków zwrotniczych oraz
rygli i kontrolerów iglic,
−
obsłu
ż
y
ć
nastawnice i aparaty blokowe,
−
okre
ś
li
ć
zastosowanie blokady elektromechanicznej,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
tablicami zale
ż
no
ś
ci i kartami przebiegu,
−
opracowa
ć
plany sterowania ruchem kolejowym,
−
okre
ś
li
ć
zastosowanie liczników osi,
−
wyzerowa
ć
liczniki osi,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
instrukcj
ą
obsługi urz
ą
dze
ń
elektromechanicznych
suwakowych typu VES,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia przeka
ź
nikowe,
−
skorzysta
ć
z komputerowego oprogramowania wspomagaj
ą
cego
sterowanie ruchem kolejowym,
−
sterowa
ć
półsamoczynn
ą
blokad
ą
liniow
ą
z pulpitu kostkowego, planu
ś
wietlnego, specjalnego pulpitu blokady oraz przy pomocy klawiatury
i monitora komputera,
−
wyja
ś
ni
ć
działanie samoczynnej blokady liniowej,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
58
−
nastawi
ć
urz
ą
dzenia rogatkowe oraz skontrolowa
ć
samoczynn
ą
sygnalizacj
ę
przejazdow
ą
w pobli
ż
u posterunku ruchu,
−
okre
ś
li
ć
zastosowanie automatyki rozrz
ą
du,
−
przygotowa
ć
urz
ą
dzenia do pracy w warunkach zimowych,
−
rozpozna
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci stosowane w transporcie szynowym,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
urz
ą
dzeniami telefonicznymi stosowanymi w ł
ą
czno
ś
ci
kolejowej,
−
sklasyfikowa
ć
linie telekomunikacyjne,
−
scharakteryzowa
ć
parametry sieci teletechnicznych,
−
sklasyfikowa
ć
urz
ą
dzenia słu
żą
ce do informowania podró
ż
nych,
−
scharakteryzowa
ć
zasady u
ż
ytkowania telefonii no
ś
nej,
−
scharakteryzowa
ć
korzy
ś
ci ze stosowania linii
ś
wiatłowodowych,
−
okre
ś
li
ć
zasady działania i zastosowania sieci zegarowej,
−
scharakteryzowa
ć
zasad
ę
wybierania
sygnału
impulsowego
i tonowego,
−
scharakteryzowa
ć
struktur
ę
kolejowej sieci telekomunikacyjnej
i innych operatorów,
−
obsłu
ż
y
ć
ł
ą
cznic
ę
telefoniczn
ą
r
ę
czn
ą
,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci przewodowej, bezprzewodowej,
rozgłoszeniowej oraz urz
ą
dzenia informacyjne i sygnalizacyjne,
−
nada
ć
komunikat dla podró
ż
nych w poci
ą
gu i na stacji zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi procedurami,
−
nada
ć
telegram zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi procedurami,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
urz
ą
dzeniami sygnalizacji alarmowej,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas obsługiwania
urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
2. Materiał nauczania
Dokumentacja techniczna urz
ą
dze
ń
.
Elementy i konstrukcje mechaniczne, pneumatyczne i hydrauliczne,
stosowane w budowie urz
ą
dze
ń
automatyki.
Elementy maszyn i urz
ą
dze
ń
elektrycznych stosowanych w automatyce.
Zasilanie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym.
R
ę
czne i mechaniczne urz
ą
dzenia sterowania ruchem kolejowym.
Urz
ą
dzenia blokowe.
Blokada elektromechaniczna.
Liczniki osi.
Urz
ą
dzenia elektromechaniczne suwakowe typu VES.
Urz
ą
dzenia przeka
ź
nikowe.
Komputerowe urz
ą
dzenia sterowania ruchem kolejowym.
Półsamoczynna blokada liniowa.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
59
Samoczynna blokada liniowa.
Zabezpieczenie przejazdów kolejowych.
Automatyka rozrz
ą
du.
Działanie urz
ą
dze
ń
w warunkach zimowych.
Urz
ą
dzenia telefoniczne.
Urz
ą
dzenia telegraficzne i selektorowe.
Tory i linie telekomunikacyjne.
Urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci.
Urz
ą
dzenia telewizji przemysłowej.
Zasada działania centrali telefonicznej.
Urz
ą
dzenia informacyjne, rozgłoszeniowe i sygnalizacyjne.
Metody ł
ą
czno
ś
ci stosowane w stanach awaryjnych i sytuacjach
zagro
ż
enia.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiskowa podczas obsługiwania urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
3.
Ć
wiczenia
•
Odczytywanie dokumentacji technicznej urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym.
•
Rozpoznawanie elementów oraz konstrukcji urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem kolejowym.
•
Analizowanie budowy i zasady działania układów regulacji
stosowanych w urz
ą
dzeniach sterowania ruchem kolejowym.
•
Lokalizacja
urz
ą
dze
ń
zabezpieczenia
ruchu
kolejowego
na planach sytuacyjnych.
•
Obsługiwanie
mechanicznych
urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem
kolejowym.
•
Obsługiwanie
komputerowych
urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem
kolejowym.
•
Obsługiwanie urz
ą
dze
ń
przeka
ź
nikowych.
•
Obsługiwanie urz
ą
dze
ń
telewizji przemysłowej.
•
Rozpoznawanie i obsługa urz
ą
dze
ń
ł
ą
czno
ś
ci.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Urz
ą
dzenia sterowania ruchem kolejowym.
Urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci telefonicznej i radiotelefonicznej.
Urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci dyspozytorskiej.
Urz
ą
dzenia rozgłoszeniowe.
Urz
ą
dzenia informatyczne zabezpieczenia ruchu.
Urz
ą
dzenia telewizji przemysłowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
60
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz
ochrony
ś
rodowiskowa
dotycz
ą
ce
obsługiwania
urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
Instrukcje obsługi urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym.
Dokumentacja
techniczna
urz
ą
dze
ń
ł
ą
czno
ś
ci
telefonicznej
i radiotelefonicznej.
Plany sytuacyjne linii kolejowych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje tre
ś
ci dotycz
ą
ce obsługi oraz
mo
ż
liwo
ś
ci wykorzystania urz
ą
dze
ń
automatycznych do sterowania
ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
W procesie nauczania - uczenia si
ę
nale
ż
y odwoływa
ć
si
ę
do
wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci zdobytych przez uczniów, podczas realizacji
programu jednostki modułowej 311[38].O1.01 Stosowanie przepisów
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska i 311[38].Z2.01 Stosowanie sygnalizacji kolejowej.
Realizuj
ą
c program nauczania jednostki modułowej nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na kształtowanie cech osobowo
ś
ci niezb
ę
dnych w zawodzie,
takich jak: uczciwo
ść
, rzetelno
ść
, systematyczno
ść
w działaniu,
utrzymywanie porz
ą
dku na stanowisku pracy, dbało
ść
o powierzony
sprz
ę
t, obsługiwanie urz
ą
dze
ń
zgodnie instrukcj
ą
, konieczno
ść
stosowania przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
W osi
ą
gni
ę
ciu zało
ż
onych celów kształcenia istotne znaczenie ma
dobór metod nauczania. Program jednostki modułowej nale
ż
y realizowa
ć
metodami aktywizuj
ą
cymi, takimi jak: metoda tekstu przewodniego,
metoda przypadków, pokazu z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem
oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Przykładowe
ć
wiczenia zamieszczone w programie stanowi
ą
propozycj
ę
do wykorzystania przez nauczyciela. Zakres
ć
wicze
ń
mo
ż
e
by
ć
rozszerzony w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb edukacyjnych i mo
ż
liwo
ś
ci
szkoły. Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do
przedsi
ę
biorstw kolejowych w celu poznania rzeczywistych warunków
pracy osób zajmuj
ą
cych si
ę
obsług
ą
urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem
kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
Zaj
ę
cia powinny si
ę
odbywa
ć
w laboratorium urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci, w grupach do 15 osób, z podziałem na
zespoły 2-4 osobowe lub indywidualnie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
61
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na
podstawie
okre
ś
lonych
kryteriów.
Systematyczne
sprawdzanie
i ocenianie dostarcza nauczycielowi informacji o efektach jego pracy,
o post
ę
pach ucznia w nauce oraz ułatwia zaplanowanie procesu
kształcenia.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
sprawdzianów ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych, obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Podczas kontroli i oceny osi
ą
gni
ęć
uczniów w formie sprawdzianów
ustnych nale
ż
y zwraca
ć
uwag
ę
na umiej
ę
tno
ść
operowania zdobyt
ą
wiedz
ą
, merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, wła
ś
ciwe stosowanie poj
ęć
zawodowych oraz poprawno
ść
wnioskowania.
Podczas obserwacji czynno
ś
ci uczniów w trakcie wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
rozpoznawanie układów regulacji w urz
ą
dzeniach sterowania ruchem
kolejowym,
−
obsługiwanie
mechanicznych
urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem
kolejowym,
−
obsługiwanie
komputerowych
urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem
kolejowym,
−
obsługiwanie urz
ą
dze
ń
przeka
ź
nikowych,
−
obsługiwanie urz
ą
dze
ń
telewizji przemysłowej.
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
uczniów nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki
sprawdzianów, przygotowanie merytoryczne do wykonywania
ć
wicze
ń
,
aktywno
ść
na zaj
ę
ciach, współprac
ę
w zespole oraz poziom wykonania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
62
Jednostka modułowa 311[38].Z2.03
Organizowanie ruchu kolejowego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
okre
ś
li
ć
zakresy odpowiedzialno
ś
ci pracowników Zarz
ą
du Kolei
i przewo
ź
ników,
−
okre
ś
li
ć
zakresy obowi
ą
zków pracowników stacji kolejowych,
−
zastosowa
ć
zasady operatywnego koordynowania pracy stacji
kolejowej,
−
zorganizowa
ć
prac
ę
własn
ą
i podległych pracowników,
−
okre
ś
li
ć
obowi
ą
zki dru
ż
yny konduktorskiej,
−
opracowa
ć
plan pracy posterunków ruchu,
−
zaplanowa
ć
organizacj
ę
pracy
stacji
kolejowej
zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi normami,
−
zastosowa
ć
zasady opracowywania regulaminów technicznych
posterunków ruchu,
−
scharakteryzowa
ć
cz
ęś
ci składowe regulaminu technicznego,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
regulaminami technicznymi posterunków ruchu,
−
obliczy
ć
zdolno
ść
przepustow
ą
szlaku jedno- i dwutorowego,
−
obliczy
ć
zdolno
ść
przepustow
ą
stacji przy okre
ś
lonych zało
ż
eniach,
−
okre
ś
li
ć
zasady eksploatacji pojazdów trakcyjnych,
−
opracowa
ć
plan pracy pojazdu i dru
ż
yn trakcyjnych,
−
zaplanowa
ć
efektywne wykorzystanie pojazdów trakcyjnych,
−
ustali
ć
zapotrzebowanie na pojazdy trakcyjne,
−
sporz
ą
dzi
ć
zapotrzebowanie na pojazdy trakcyjne,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów,
−
opracowa
ć
sieciowy rozkład jazdy poci
ą
gów okre
ś
lon
ą
technik
ą
,
−
wprowadzi
ć
zmiany do obowi
ą
zuj
ą
cego rozkładu jazdy,
−
zorganizowa
ć
przejazdy poci
ą
gów zgodnie z rozkładem jazdy,
−
dobra
ć
ś
rodki transportu szynowego do rodzaju przewo
ż
onych
towarów,
−
zorganizowa
ć
przewozy
ładunków
niebezpiecznych
i ponadgabarytowych,
−
zorganizowa
ć
obsług
ę
podró
ż
nych,
−
sporz
ą
dzi
ć
zapotrzebowanie
na
wagony
osobowe
zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cym rozkładem jazdy,
−
zestawi
ć
składy wagonowe i przygotowa
ć
poci
ą
gi do jazdy,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi procedurami
w sytuacji awarii, zagro
ż
enia i wypadku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
63
−
skorzysta
ć
z komputerowego oprogramowania wspomagaj
ą
cego
organizacj
ę
ruchu kolejowego,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
2. Materiał nauczania
Zasady organizacji pracy na stacji kolejowej.
Regulaminy techniczne posterunków ruchu.
Rodzaje rozkładów jazy poci
ą
gów.
Technika opracowywania rozkładów jazdy.
Zdolno
ść
przepustowa stacji.
Zdolno
ść
przepustowa szlaku kolejowego.
Zasady gospodarki trakcyjnej.
Organizacja kolejowych przewozów towarowych.
Organizacja przewozu i obsługi podró
ż
nych.
Zasady przygotowania składów poci
ą
gów pasa
ż
erskich do jazdy
ze stacji pocz
ą
tkowych.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska.
3.
Ć
wiczenia
•
Przygotowywanie składów poci
ą
gów pasa
ż
erskich do jazdy.
•
Opracowywanie sieciowego rozkładu jazdy poci
ą
gów.
•
Okre
ś
lanie zdolno
ś
ci przepustowej szlaku kolejowego.
•
Okre
ś
lanie zdolno
ś
ci przepustowej i ładunkowej stacji.
•
Organizowanie przewozu i obsługi podró
ż
nych.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Laboratorium sytuacyjne ruchu kolejowego z kompletem dokumentacji
techniczno-ruchowej.
Rozkłady jazdy (wewn
ę
trzne i ogólnodost
ę
pne).
Graficzny wykres ruchu poci
ą
gów.
Przepisy i instrukcje wewn
ę
trzne zarz
ą
dów kolei i przewo
ź
ników.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce eksploatacji kolei.
Plansze obrazuj
ą
ce warunki eksploatacji kolei.
Programy symulacyjne prowadzenia ruchu kolejowego.
Oprogramowanie wspomagania procesu przewozowego.
Przepisy i instrukcje dotycz
ą
ce organizowania ruchu kolejowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
64
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce
organizowania pracy na stacji kolejowej oraz okre
ś
lania zdolno
ś
ci
przepustowej szlaku kolejowego i stacji.
W trakcie realizacji programu nale
ż
y ł
ą
czy
ć
teori
ę
z praktyk
ą
poprzez
odpowiedni dobór
ć
wicze
ń
i metod nauczania oraz wykorzystywanie
wiadomo
ś
ci
i
umiej
ę
tno
ś
ci
z
zakresu
stosowania
przepisów
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej, ochrony
ś
rodowiska, wymaga
ń
ergonomii.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: metoda tekstu przewodniego, metoda projektów, metoda
przypadków, pokazu z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych. Podczas realizacji programu jednostki modułowej
szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na zasady opracowywania rozkładów
jazdy poci
ą
gów oraz na planowanie działa
ń
zwi
ą
zanych organizacj
ą
przewozów i obsług
ą
podró
ż
nych.
Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych
zespołach opracowali projekty organizacji kolejowych przewozów
towarowych i pasa
ż
erskich. Metoda projektów umo
ż
liwia kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci korzystania z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji, stosowania wiedzy
teoretycznej, rozwi
ą
zywania problemów, podejmowania decyzji.
Ć
wiczenia, zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na efektywniejsze wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz
ułatwiaj
ą
zrozumienie realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel
powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
,
jak: teksty przewodnie, instrukcje do
ć
wicze
ń
, rozkłady jazdy PKP.
Ć
wiczenia
nale
ż
y
prowadzi
ć
w laboratorium
techniki
ruchu
kolejowego, w grupach do 15 uczniów, z podziałem na 2-4 osobowe
zespoły.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
W wyniku sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
uczniów uzyskuje si
ę
informacje dotycz
ą
ce poziomu i zakresu opanowania umiej
ę
tno
ś
ci
okre
ś
lonych w szczegółowych celach kształcenia programu jednostki
modułowej.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
sprawdzianów ustnych i pisemnych, sprawdzianów praktycznych, testów
osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
65
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
oraz
oceniaj
ą
c jego prac
ę
, nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
okre
ś
lanie zdolno
ś
ci przewozowej szlaków i stacji kolejowych,
−
sporz
ą
dzanie rozkładów jazdy poci
ą
gów,
−
przygotowywanie składów poci
ą
gów pasa
ż
erskich do jazdy.
Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje si
ę
zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
trafno
ść
koncepcji projektu,
−
dobór materiałów
ź
ródłowych,
−
plan projektu,
−
podział zada
ń
oraz stopie
ń
zaanga
ż
owania uczestników w realizacj
ę
projektu,
−
stopie
ń
realizacji zamierzonych celów,
−
wykonanie projektu,
−
prezentacj
ę
projektu.
W ocenie
ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
uczniów
nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki
wszystkich metod sprawdzania wiedzy ucznia stosowanych przez
nauczyciela oraz wykonanie i prezentacje projektu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
66
Jednostka modułowa 311[38].Z2.04
Wykonywanie manewrów taborem kolejowym
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz,) powinien umie
ć
:
−
wyja
ś
ni
ć
cel wykonywania manewrów taborem kolejowym,
−
okre
ś
li
ć
obowi
ą
zki i kompetencje pracowników zatrudnionych przy
pracach manewrowych,
−
scharakteryzowa
ć
zasady wykonywania manewrów,
−
zaplanowa
ć
i wykona
ć
manewry taborem kolejowym,
−
sporz
ą
dzi
ć
karty
rozrz
ą
dowe
na
podstawie
dokumentów
przewozowych,
−
wykona
ć
sprz
ę
ganie i rozprz
ę
ganie manewruj
ą
cego taboru,
−
przekazywa
ć
sygnały rozpoczynaj
ą
ce manewr,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci stosowane w transporcie szynowym
i nada
ć
telegram,
−
zastosowa
ć
zasady porozumiewania si
ę
pracowników podczas pracy
manewrowej,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas wykonywania
jazd manewrowych taborem kolejowym.
2. Materiał nauczania
Poj
ę
cie i cel wykonywania manewrów taborem kolejowym.
Obowi
ą
zki i kompetencje pracowników zatrudnionych przy pracach
manewrowych.
Zasady wykonywania manewrów.
Technika wykonywania manewrów.
Zasady rozrz
ą
dzania wagonów.
Sygnały i ł
ą
czno
ść
stosowane podczas pracy manewrowej.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
podczas manewrów.
3.
Ć
wiczenia
•
Analizowanie regulaminu pracy manewrowej na posterunku ruchu.
•
Okre
ś
lanie obowi
ą
zków i kompetencji pracowników wykonuj
ą
cych
manewry taborem kolejowym.
•
Sporz
ą
dzanie planu jazd manewrowych taborem kolejowym.
•
Wykonywanie jazd manewrowych taborem kolejowym.
•
Przygotowywanie składu poci
ą
gu do rozrz
ą
dzania wagonów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
67
•
Wykonywanie sprz
ę
gania i rozprz
ę
gania manewruj
ą
cego taboru
kolejowego.
•
Sporz
ą
dzanie
karty
rozrz
ą
dowej
na
podstawie
dokumentów
przewozowych.
•
Przekazywanie sygnałów manewrowych przy pomocy sygnalizatorów
kształtowych i
ś
wietlnych.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Wielofunkcyjna makieta symulacyjna ruchu kolejowego z kompletem
dokumentacji techniczno-ruchowej, stosowanej na posterunkach ruchu
manewrowego.
Dokumentacja wykonywanych prac manewrowych.
Plan pracy stacji kolejowej.
Przepisy i instrukcje wewn
ę
trzne zarz
ą
dów kolei i przewo
ź
ników.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce warunków wykonywania manewrów.
Plansze obrazuj
ą
ce wykonywanie manewrów.
Regulamin pracy manewrowej.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce
wykonywania i nadzorowania manewrów taborem kolejowym.
Podczas realizacji tre
ś
ci programowych nale
ż
y korzysta
ć
z wiedzy
i
umiej
ę
tno
ś
ci
z
zakresu
jednostki
modułowej
311[38].Z1.03
Przygotowanie
poci
ą
gów
do
jazdy,
311[38].Z2.01
Stosowanie
sygnalizacji kolejowej, 311[38].Z2.02 Stosowanie urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem kolejowym i ł
ą
czno
ś
ci.
Skuteczno
ść
nauczania w du
ż
ym stopniu zale
ż
y od wła
ś
ciwego
doboru tre
ś
ci i metod nauczania. Dokonuj
ą
c wyboru metod nale
ż
y
preferowa
ć
takie, które zapewniaj
ą
:
−
wdro
ż
enie ucznia do samodzielnego i logicznego my
ś
lenia,
−
aktywny udział w rozwi
ą
zywaniu zada
ń
i problemów,
−
stosowanie zdobytej przez ucznia wiedzy w praktyce,
−
kształtowanie okre
ś
lonych nawyków i umiej
ę
tno
ś
ci.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: metoda projektów, metoda tekstu przewodniego, pokazu
z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Przed przyst
ą
pieniem do wykonywania
ć
wicze
ń
nauczyciel powinien
zapozna
ć
uczniów z przepisami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska obowi
ą
zuj
ą
cymi na danym
stanowisku pracy oraz przeprowadzi
ć
instrukta
ż
wst
ę
pny dotycz
ą
cy
wykonywania manewrów taborem kolejowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
68
Ka
ż
dy zespół uczniowski na podstawie planu jazd manewrowych
taborem
kolejowym
powinien
samodzielnie
zaplanowa
ć
jazdy
manewrowe.
Podczas realizacji programu wskazane jest prezentowanie filmów
dydaktycznych dotycz
ą
cych warunków wykonywania manewrów, a tak
ż
e
organizowanie wycieczek do stacji kolejowych, w celu zapoznania
uczniów z rzeczywistymi warunkami pracy oraz stosowanymi technikami
wykonywania manewrów.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
odbywa
ć
si
ę
w laboratorium techniki ruchu
kolejowego w grupie do 15 osób, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
systematycznie w trakcie
realizacji programu jednostki modułowej na podstawie okre
ś
lonych
kryteriów.
Podczas
oceny
nale
ż
y
sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci
uczniów
w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi,
stosowanie
poj
ęć
technicznych
oraz
poprawno
ść
wnioskowania.
Proces oceniania powinien obejmowa
ć
:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów kształcenia,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu tre
ś
ci
kształcenia jednostki modułowej.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y
zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
planowanie jazd manewrowych taborem kolejowym,
−
wykonywanie manewrów taborem kolejowym,
−
sporz
ą
dzanie kart rozrz
ą
dowych.
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
uczniów
nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki
wszystkich metod sprawdzania wiedzy ucznia stosowanych przez
nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
69
Jednostka modułowa 311[38].Z2.05
Sterowanie ruchem kolejowym
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
zorganizowa
ć
i wykona
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z prowadzeniem ruchu
poci
ą
gów na szlakach i posterunkach ruchu,
−
okre
ś
li
ć
obowi
ą
zki dró
ż
ników przejazdowych,
−
powiadomi
ć
dró
ż
ników przejazdowych o odje
ź
dzie poci
ą
gów
i o innych okoliczno
ś
ciach zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
c
ą
instrukcj
ą
,
−
wykona
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z przyjmowaniem, przepuszczaniem
i odprawianiem poci
ą
gów,
−
zapowiedzie
ć
telefoniczne
poci
ą
g
na
trasach
kolejowych
z półsamoczynn
ą
i samoczynn
ą
blokad
ę
liniow
ą
,
−
przyj
ąć
i odprawi
ć
poci
ą
g,
−
wyja
ś
ni
ć
zasady post
ę
powania podczas otwierania i zamykania
posterunków ruchu,
−
zaplanowa
ć
osłon
ę
poci
ą
gu na szlaku,
−
zamkn
ąć
tory i zaplanowa
ć
ruch poci
ą
gów inn
ą
tras
ą
,
−
przygotowa
ć
i zorganizowa
ć
ruch jednotorowy w dwóch kierunkach,
−
sporz
ą
dzi
ć
i dor
ę
czy
ć
rozkazy pisemne,
−
zaktualizowa
ć
ksi
ąż
k
ę
ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych,
−
przekaza
ć
i potwierdzi
ć
meldunek o ostrze
ż
eniach dora
ź
nych
w dzienniku telefonicznym,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia zdalnego sterowania ruchem,
−
przekaza
ć
informacje dru
ż
ynom poci
ą
gowym o obowi
ą
zuj
ą
cych
ostrze
ż
eniach,
−
wykorzysta
ć
urz
ą
dzenia komputerowej ewidencji ostrze
ż
e
ń
,
−
prowadzi
ć
ksi
ąż
k
ę
ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
komputerowym wydrukiem rozkazu szczególnego "O",
−
zastosowa
ć
procedury post
ę
powania w sytuacjach awaryjnych,
zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa ruchu i wypadkach kolejowych,
−
przestrzega
ć
trybu post
ę
powania po wypadkach kolejowych,
−
skorzysta
ć
z komputerowego oprogramowania wspomagaj
ą
cego
realizacj
ę
ruchu kolejowego,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej i ochrony
ś
rodowiska w czasie prowadzenia ruchu
kolejowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
70
2. Materiał nauczania
Zasady prowadzenia ruchu poci
ą
gów.
Powiadomienie dró
ż
ników przejazdowych o odje
ź
dzie poci
ą
gów
i o innych okoliczno
ś
ciach.
Telefoniczne zapowiadanie poci
ą
gów na szlakach wyposa
ż
onych
w półsamoczynn
ą
i samoczynn
ą
blokad
ę
liniow
ą
.
Technika i organizacja wjazdu poci
ą
gu na stacj
ę
.
Technika oraz organizacja wyjazdu i przejazdu poci
ą
gu przez stacj
ę
.
Zamkni
ę
cie torów i prowadzenie ruchu podczas zamkni
ęć
.
Post
ę
powanie w razie otwarcia i zamkni
ę
cia posterunków ruchu.
Zakłócenia w ruchu poci
ą
gów.
Rozkazy pisemne.
Ewidencja ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych.
Zdalne sterowanie ruchem kolejowym.
Wypadki i wydarzenia kolejowe.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
i ochrony
ś
rodowiska w czasie prowadzenia ruchu kolejowego.
3.
Ć
wiczenia
•
Planowanie
ruchu
poci
ą
gów
na
linii
kolejowej
zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi zasadami.
•
Planowanie ruchu poci
ą
gów przez stacj
ę
kolejow
ą
.
•
Prowadzenie ksi
ąż
ki ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych.
•
Sporz
ą
dzanie rozkazów pisemnych.
•
Prowadzenie dziennika ruchu poci
ą
gów.
•
Prowadzenie
ruchu
poci
ą
gów
z
wykorzystaniem
urz
ą
dze
ń
radioł
ą
czno
ś
ci.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Wielofunkcyjna makieta symulacyjna ruchu kolejowego z kompletem
dokumentacji techniczno-ruchowej stosowanej na posterunkach ruchu.
Ksi
ąż
ka ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych.
Wewn
ę
trzne rozkłady jazdy.
Przepisy i instrukcje wewn
ę
trzne zarz
ą
dów kolei i przewo
ź
ników.
Filmy, plansze, slajdy dotycz
ą
ce eksploatacji kolei.
Programy symulacyjne dotycz
ą
ce prowadzenia ruchu kolejowego oraz
wspomagania procesu przewozowego.
Komputer z dost
ę
pem do Internetu.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci bezpiecznego sterowania ruchem kolejowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
71
Program powinien by
ć
realizowany w korelacji z jednostk
ą
modułow
ą
311[38].Z4 Wykonywanie manewrów taborem kolejowym.
W pracy nauczyciela powinny znale
źć
zastosowanie aktywizuj
ą
ce
metody nauczania, takie jak: metoda przypadków, metoda tekstu
przewodniego, inscenizacji, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych. Na szczególn
ą
uwag
ę
zasługuje metoda przypadków.
Uczniowie na podstawie opisu okre
ś
lonych sytuacji zaistniałych podczas
przewozu i obsługi pasa
ż
erów lub przewozu towarów analizuj
ą
przyczyny i skutki wydarze
ń
, planuj
ą
okre
ś
lone rozwi
ą
zania dotycz
ą
ce
prowadzenia
ruchu
kolejowego
oraz
wspomagania
procesu
przewozowego.
Zamieszczone w programie
ć
wiczenia stanowi
ą
propozycj
ę
, któr
ą
nauczyciel mo
ż
e wykorzysta
ć
w czasie zaj
ęć
lub opracowa
ć
inne
ć
wiczenia wspomagaj
ą
ce realizacj
ę
programu jednostki modułowej.
Przed przyst
ą
pieniem do wykonywania
ć
wicze
ń
nauczyciel powinien
zapozna
ć
uczniów z przepisami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz przeprowadzi
ć
instrukta
ż
wst
ę
pny dotycz
ą
cy
sterowania ruchem kolejowym.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w laboratorium techniki ruchu
kolejowego oraz laboratorium urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym
i ł
ą
czno
ś
ci w grupie do 15 uczniów, podzielonych na zespoły 2-4
osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na
podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
W kryteriach oceniania nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
poziom oraz zakres
opanowania przez uczniów wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze
szczegółowych celów kształcenia.
Nauczyciel
powinien
opracowa
ć
wymagania
edukacyjne
na
poszczególne stopnie szkolne.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
systematycznie w trakcie
realizacji programu jednostki modułowej stosuj
ą
c:
−
sprawdziany ustne i pisemne,
−
sprawdziany praktyczne,
−
testy osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacj
ę
czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
Oceniaj
ą
c stopie
ń
opanowania wiedzy nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
planowanie i organizowanie w warunkach symulacyjnych ruchu
poci
ą
gów na wskazanym szlaku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
72
−
planowanie i organizowanie w warunkach symulacyjnych ruchu
poci
ą
gów przez stacj
ę
,
−
prowadzenie ksi
ąż
ki ostrze
ż
e
ń
dora
ź
nych,
−
prowadzenie dziennika ruchu poci
ą
gów.
W ocenie ko
ń
cowej nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich stosowanych
przez nauczyciela metod sprawdzania osi
ą
gni
ęć
uczniów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
73
Moduł 311[38].Z3
Usługowa działalno
ść
kolei
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
organizowa
ć
obsług
ę
podró
ż
nych i ich baga
ż
y,
−
organizowa
ć
przewozy
ż
ywych zwierz
ą
t,
−
posługiwa
ć
si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów,
−
nadzorowa
ć
załadunek i wyładunek wagonów,
−
stosowa
ć
procedury przyj
ę
cia ładunku do przewozu,
−
organizowa
ć
przewozy
ładunków
niebezpiecznych
i ponadgabarytowych,
−
okre
ś
la
ć
przyczyny uszkodzenia, zagini
ę
cia, zamiany ładunku,
−
charakteryzowa
ć
zasady ubezpieczania osób i ładunku,
−
komunikowa
ć
si
ę
w j
ę
zyku obcym zawodowym,
−
tłumaczy
ć
teksty zawodowe z j
ę
zyka polskiego na j
ę
zyk obcy,
−
korzysta
ć
z obcoj
ę
zycznych
ź
ródeł informacji w celu pogł
ę
biania
i aktualizowania wiedzy zawodowej,
−
wykorzystywa
ć
techniki informatyczne w transporcie kolejowym,
−
prowadzi
ć
badania marketingowe dotycz
ą
ce usług kolejowych,
−
prowadzi
ć
promocj
ę
usług przewozów pasa
ż
erskich i towarowych,
−
korzysta
ć
z obcoj
ę
zycznych zasobów Internetu dotycz
ą
cych
transportu kolejowego,
−
korzysta
ć
z obcoj
ę
zycznych
ź
ródeł informacji w celu pogł
ę
bienia
i aktualizowania wiedzy zawodowej,
−
korzysta
ć
z
komputerowego
oprogramowania
u
ż
ytkowego
wspomagaj
ą
cego procesy transportowe, spedycyjne i logistyczne,
−
stosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
74
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Nazwa jednostki modułowej
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
311[38].Z3.01
Obsługa podró
ż
nych
60
311[38].Z3.02
Obsługa przewozów towarowych
60
311[38].Z3.03
Wykonywanie załadunku towarów
40
311[38].Z3.04
Posługiwanie si
ę
j
ę
zykiem obcym zawodowym
54
311[38].Z3.05
Stosowanie technik informatycznych
w transporcie kolejowym
75
311[38].Z3.06
Prowadzenie działa
ń
marketingowych
75
Razem
364
3. Schemat układu jednostek modułowych
311[38].Z3
Usługowa działalno
ść
kolei
311[38].Z3.04
Posługiwanie si
ę
j
ę
zykiem
obcym zawodowym
311[38]. Z3.01
Obsługa podró
ż
nych
311[38]. Z3.02
Obsługa przewozów
towarowych
311[38]. Z3.03
Wykonywanie załadunku
towarów
311[38].Z3.05
Stosowanie technik
informatycznych w
transporcie kolejowym
311[38].Z3.06
Prowadzenie działa
ń
marketingowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
75
4. Literatura
B
ę
za S.: Nowe repetytorium z gramatyki j
ę
zyka niemieckiego.
Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2007
Białek E., Kos J.: Niemiecki jako j
ę
zyk biznesu. Vademecum z wzorami
zada
ń
i listów. Dolno
ś
l
ą
skie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 1995
Bolanowski H., Górzy
ń
ski A., Lisowski T.: Dokumenty handlu
zagranicznego. Gda
ń
ska Grupa Promocyjna S.A. Agencja Advisor,
Warszawa 1992
Brdulak H.: Rynek usług transportowo-spedycyjnych w Polsce - czynniki
popytowe. Mi
ę
dzynarodowy Transport i Spedycja w Polsce, III edycja.
SGH, Warszawa 1997
Ciesielski M., Długosz J., Gołembska E.: Zarz
ą
dzanie przedsi
ę
biorstwem
transportowym. Akademia Ekonomiczna, Pozna
ń
1996
Ciesielski M.: Transport mi
ę
dzynarodowy. Akademia Ekonomiczna,
Pozna
ń
1995
Kolarski A., Bronowski T.: Eksploatacja handlowa kolei, WKiŁ,
Warszawa 1985
Mendyk E.: Graniczna odprawa ładunków - wa
ż
ne ogniwo logistycznego
ła
ń
cucha kolejowych przewozów towarowych. Materiały sympozjum
Politechniki Wrocławskiej i Polskiego Towarzystwa Logistycznego,
„Logistyka w transporcie towarów”, Wrocław 1998
Mendyk E.: Nowe technologie w transporcie kolejowym. Spedycja
i Transport, nr 9, Warszawa 1996
Neider J., Marciniak-Neider D.: Transport intermodalny. PWE, Warszawa
1997
Rydzykowski W., Wojewódzka-Król K. (red.): Transport. PWN,
Warszawa 1997
Stein J.: Bankwesen in Deutschland Bank Verlag, Koeln 1993
Wykaz literatury nale
ż
y aktualizowa
ć
w miar
ę
ukazywania si
ę
nowych
pozycji wydawniczych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
76
Jednostka modułowa 311[38].Z3.01
Obsługa podró
ż
nych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
wyszuka
ć
poł
ą
czenia na podstawie rozkładu jazdy poci
ą
gów
pomi
ę
dzy okre
ś
lonymi punktami,
−
wyszuka
ć
w Internecie poł
ą
czenia kolejowe pomi
ę
dzy okre
ś
lonymi
punktami,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
kolejow
ą
instrukcj
ą
przewozu pasa
ż
erów,
−
okre
ś
li
ć
uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów kolej
ą
w komunikacji krajowej,
−
obliczy
ć
nale
ż
no
ść
za przejazd zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
c
ą
taryf
ą
,
−
obliczy
ć
nale
ż
no
ść
za przewóz towarów zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cym
cennikiem,
−
obliczy
ć
nale
ż
no
ść
za
przewóz
przesyłek
baga
ż
owych
i ekspresowych zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cym cennikiem,
−
scharakteryzowa
ć
sposób dochodzenia roszcze
ń
za przejazd przez
przewo
ź
nika i podró
ż
nego,
−
obliczy
ć
nale
ż
no
ść
za niewykorzystany bilet,
−
zorganizowa
ć
przewóz osób chorych i niepełnosprawnym,
−
okre
ś
li
ć
warunki umowy ubezpieczeniowej,
−
ubezpieczy
ć
ładunek na czas transportu,
−
okre
ś
li
ć
roszczenie z tytułu ubezpieczenia,
−
sporz
ą
dzi
ć
reklamacj
ę
usługi kolejowej,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej i ochrony
ś
rodowiska w czasie obsługiwania
podró
ż
nych.
2. Materiał nauczania
Przewóz osób i opłaty za przewóz.
Zasady obliczania nale
ż
no
ś
ci za przejazd kolej
ą
, przewóz towarów oraz
przesyłek baga
ż
owych i ekspresowych.
Ulgi przejazdowe. Tryb zwracania nale
ż
no
ś
ci za przejazd.
Przewóz osób chorych, wojskowych i wi
ęź
niów.
Przewóz zwierz
ą
t.
Przewozy w komunikacji mi
ę
dzynarodowej.
Ubezpieczenia ładunku i osób.
Reklamacje.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz ochrony
ś
rodowiska w czasie obsługiwania podró
ż
nych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
77
3.
Ć
wiczenia
•
Wyszukiwanie
poł
ą
cze
ń
kolejowych
z
okre
ś
lonym
punktem
pocz
ą
tkowym i docelowym.
•
Obliczanie odległo
ś
ci taryfowych na podstawie atlasu odległo
ś
ci.
•
Obliczanie nale
ż
no
ś
ci za przejazd zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
c
ą
taryf
ą
i przysługuj
ą
cymi ulgami.
•
Wystawienie biletów na przejazd zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami.
•
Sporz
ą
dzenie reklamacji usługi transportowej.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Atlas odległo
ś
ci kolejowych.
Ustawa o ubezpieczeniach wraz z aktami wykonawczymi.
Oferty firm ubezpieczeniowych. Wzory umów ubezpieczeniowych.
Podr
ę
czniki taryfowe oraz wykazy taryf przewozowych i celnych.
Oprogramowanie komputerowe działu obsługi pasa
ż
erskiej.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program
jednostki
modułowej
obejmuje
podstawowe
tre
ś
ci
kształcenia z zakresu obsługiwania podró
ż
nych.
Podczas procesu nauczania-uczenia si
ę
nale
ż
y odwoływa
ć
si
ę
do
wiadomo
ś
ci i umiej
ę
tno
ś
ci nabytych przez uczniów w jednostce
modułowej 311[38].O1.02 Stosowanie prawa transportu kolejowego oraz
311[38].Z2.03 Organizowanie ruchu kolejowego.
W trakcie realizacji programu jednostki modułowej proponuje si
ę
stosowa
ć
aktywizuj
ą
ce metody nauczania: pogadanki dydaktycznej,
dyskusji dydaktycznej, tekstu przewodniego, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji
na temat poł
ą
cze
ń
kolejowych oraz ubezpieczenia osób i ładunków.
Podczas
ć
wicze
ń
uczniowie powinni posługiwa
ć
si
ę
kolejowymi
rozkładami jazdy oraz wyszukiwark
ą
poł
ą
cze
ń
.
Tre
ś
ci programowe powinny by
ć
realizowane w ró
ż
nych formach
organizacyjnych. Zaj
ę
cia teoretyczne nale
ż
y uzupełni
ć
ć
wiczeniami
praktycznymi wykonywanymi w grupach.
Podczas
wykonywania
ć
wicze
ń
,
ucze
ń
powinien
opanowa
ć
umiej
ę
tno
ś
ci, takie jak:
−
wyszukiwanie
poł
ą
cze
ń
kolejowych
z
dowolnym
punktem
pocz
ą
tkowym i docelowym,
−
posługiwanie si
ę
atlasem odległo
ś
ci kolejowych,
−
obsługiwanie kas fiskalnych w zakresie przewozu osób i towarów,
−
sporz
ą
dzenie reklamacji usługi transportowej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
78
Zaj
ę
cia nale
ż
y prowadzi
ć
w pracowni eksploatacji handlowej kolei
w grupach do 15 uczniów.
Ć
wiczenia powinny by
ć
realizowane
indywidualnie lub w zespołach 2-4 osobowych.
Praca
w
grupie
pozwala
na
kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci
ponadzawodowych,
takich
jak:
komunikowanie
si
ę
,
zespołowe
podejmowanie decyzji, prezentowanie wykonanych prac.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie post
ę
pów uczniów nale
ż
y dokonywa
ć
systematycznie na podstawie okre
ś
lonych kryteriów. Powinno ono
dostarczy
ć
informacji o zakresie i stopniu opanowania umiej
ę
tno
ś
ci
okre
ś
lonych w szczegółowych celach kształcenia jednostki modułowej.
Wskazane jest, aby nauczyciel dokonał hierarchizacji celów.
Przed przyst
ą
pieniem do realizacji
ć
wicze
ń
nale
ż
y sprawdzianem
pisemnym lub ustnym potwierdzi
ć
znajomo
ść
przez uczniów przepisów
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz
stosowania prawa transportu kolejowego.
W trakcie realizacji programu jednostki modułowej nale
ż
y ocenia
ć
osi
ą
gni
ę
cia uczniów na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Ucze
ń
powinien samodzielnie sprawdzi
ć
wyniki swojej pracy według
arkusza oceny post
ę
pów. Wskazane jest stosowanie pomiaru osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych
z
zastosowaniem
testu
osi
ą
gni
ęć
dla
ka
ż
dego
szczegółowego celu kształcenia oraz na zako
ń
czenie realizacji programu
jednostki modułowej.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
i dokonuj
ą
c oceny pracy, nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
organizacj
ę
pracy w trakcie realizacji zada
ń
,
−
korzystanie z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji,
−
poprawne i sprawne wykonanie pracy,
−
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
W ocenie ko
ń
cowej po zrealizowaniu programu jednostki modułowej
nale
ż
y uwzgl
ę
dnia
ć
wyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela
metod sprawdzania osi
ą
gni
ęć
uczniów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
79
Jednostka modułowa 311[38].Z3.02
Obsługa przewozów towarowych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
wyja
ś
nij poj
ę
cia: przewo
ź
nik, przechowywanie, spedytor, logistyka,
−
scharakteryzowa
ć
wymagania stawiane przewozom towarowym,
−
okre
ś
li
ć
znaczenie centrów logistycznych w transporcie kolejowym,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
taryfami i instrukcjami przewozu towarów,
−
sklasyfikowa
ć
ładunki według ró
ż
nych kryteriów,
−
zastosowa
ć
procedury eksploatacyjne,
−
oznakowa
ć
towary i wagony zgodne z przepisami o transporcie
materiałów,
−
rozpozna
ć
znaki ostrzegawcze stosowane na wagonach kolejowych,
−
przygotowa
ć
dokumentacj
ę
przewozu, załadunku i wyładunku
towarów,
−
ustali
ć
nale
ż
no
ść
za przewóz towarów,
−
przeprowadzi
ć
przegl
ą
dy techniczne składu poci
ą
gu,
−
oceni
ć
stan
techniczny
składu
poci
ą
gu
na
podstawie
przeprowadzonych bada
ń
diagnostycznych,
−
sklasyfikowa
ć
materiały niebezpieczne,
−
dokona
ć
doboru
ś
rodków transportu szynowego do realizacji zadania
przewozowego,
−
zorganizowa
ć
przewozy
ładunków
niebezpiecznych
zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami prawa przewozowego,
−
zorganizowa
ć
przewozy
ż
ywych zwierz
ą
t,
−
zorganizowa
ć
przewozy ładunków wojskowych,
−
zorganizowa
ć
przewozy ładunków ponadgabarytowych zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami prawa przewozowego,
−
ustali
ć
liczb
ę
i wielko
ść
składów poci
ą
gów zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami,
−
zorganizowa
ć
i koordynowa
ć
masowe przewozy towarowe,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas przewozu
towarów.
2. Materiał nauczania
Przewóz, spedycja, przechowywanie.
Klasyfikacja ładunków.
Procedury eksploatacyjne.
Znakowanie i umieszczanie znaków ostrzegawczych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
80
Dokumentacja przewozu, załadunku i wyładunku.
Ocena stanu technicznego taboru.
Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych.
Przewóz ładunków niebezpiecznych.
Przewóz ładunków nadzwyczajnych, wojskowych i
ż
ywych zwierz
ą
t.
Przewóz
w
komunikacji
wewn
ę
trznej
wagonów
załadowanych
przesyłkami przekraczaj
ą
cymi skrajni
ę
ładunkow
ą
lub wyj
ą
tkowo
ci
ęż
kimi.
Organizacja masowych przewozów towarowych.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej
oraz
ochrony
ś
rodowiska
dotycz
ą
ce
obsługiwania
przewozów
towarowych.
3.
Ć
wiczenia
•
Przygotowywanie dokumentacji przewozu, załadunku i wyładunku
towarów.
•
Przygotowywanie rozkładu jazdy dla przewozów towarowych.
•
Wyznaczanie drogi przewozu ładunków specjalnych.
•
Organizowanie przewozu materiałów niebezpiecznych.
•
Organizowanie przewozu ładunków nadzwyczajnych i wojskowych.
•
Przygotowywanie wagonów do transportu
ż
ywych zwierz
ą
t zgodnie
z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami.
•
Planowanie i organizowanie przewozu
ż
ywych zwierz
ą
t.
•
Organizowanie i koordynowanie masowych przewozów towarowych.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Podr
ę
czniki taryfowe.
Taryfy przewozowe i celne.
Oprogramowanie komputerowe działu obsługi towarowej.
Formularze druków obsługi przewozów towarowych.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce
obsługi transportu towarowego oraz przygotowywana dokumentacji
przewozów towarowych.
W trakcie realizacji tre
ś
ci programowych nale
ż
y korzysta
ć
z wiedzy
i
umiej
ę
tno
ś
ci
uczniów
nabytych
w
jednostkach
modułowych
311[38].O1.02 Stosowanie prawa transportu kolejowego, 311[38].Z2.03
Organizowanie ruchu kolejowego.
Umiej
ę
tno
ś
ci ukształtowane w tej jednostce modułowej b
ę
d
ą
wykorzystywane w jednostce 311[38].Z4.01 Planowanie i organizacja
przewozu towarów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
81
Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale
ż
y wdra
ż
a
ć
uczniów do samodzielnej pracy, studiowania literatury i czasopism
zawodowych oraz korzystania z zasobów Internetu. Wskazane jest
równie
ż
kształtowanie, takich cech jak: uczciwo
ść
, odpowiedzialno
ść
,
dokładno
ść
oraz umiej
ę
tno
ść
pracy w zespole.
Zaleca si
ę
, aby podczas realizacji programu stosowa
ć
aktywizuj
ą
ce
metody nauczania: dyskusj
ę
dydaktyczn
ą
, inscenizacj
ę
, przypadków,
tekstu przewodniego i
ć
wicze
ń
praktycznych.
Ć
wiczenia mo
ż
na realizowa
ć
metod
ą
tekstu przewodniego. Ucze
ń
wówczas samodzielnie wykonuje zadania za pomoc
ą
przygotowanych
przez nauczyciela tekstów przewodnich oraz planuje wykonanie zadania
korzystaj
ą
c z materiałów
ź
ródłowych.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w pracowni eksploatacji handlowej
kolei, w grupach do 15 uczniów.
Ć
wiczenia powinny by
ć
realizowane
indywidualnie lub w zespołach 2-4 osobowych.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie
okre
ś
lonych kryteriów.
Podczas kontroli i oceny nale
ż
y sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci uczniów
w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi,
stosowanie
poj
ęć
technicznych
oraz
poprawno
ść
wnioskowania.
Proces oceniania powinien obejmowa
ć
:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów kształcenia,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu programu
jednostki modułowej.
Oceny uczniów nale
ż
y dokonywa
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
82
Podczas obserwacji nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
organizowanie
przewozu
ładunków
niebezpiecznych
i ponadgabarytowych,
−
ustalanie nale
ż
no
ś
ci za przewóz ładunków,
−
stosowanie zasad prowadzenia sprawozdawczo
ś
ci w zakresie obsługi
przewozów towarowych.
W ko
ń
cowej ocenie osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich
metod sprawdzania zastosowanych przez nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
83
Jednostka modułowa 311[38].Z3.03
Wykonywanie załadunku towarów
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas załadunku
i wyładunku wagonów,
−
scharakteryzowa
ć
zasady rozmieszczania towarów w wagonie,
−
wykorzysta
ć
ś
rodki transportowe do przewozu ró
ż
nych towarów
zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi zasadami,
−
dobra
ć
techniki bezpiecznego załadunku i wyładunku wagonów,
−
przyj
ąć
ładunek do przewozu zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
c
ą
procedur
ą
,
−
rozmie
ś
ci
ć
i zabezpieczy
ć
ładunek w wagonach,
−
okre
ś
li
ć
skutki nieprawidłowego zabezpieczenia ładunku,
−
wykona
ć
załadunek i wyładunek wagonów zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami,
−
nadzorowa
ć
załadunek i wyładunek wagonów,
−
skontrolowa
ć
stan wagonu po wyładowaniu i załadowaniu,
−
obliczy
ć
zdolno
ść
przetwórcz
ą
stacji,
−
obliczy
ć
zdolno
ść
ładunkow
ą
stacji,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
schematem załadunku i mocowania ładunku na składzie
kolejowym.
2. Materiał nauczania
Bezpiecze
ń
stwo w czasie załadunku wagonów.
Zasady rozmieszczanie towarów w wagonie.
Zasady doboru ładunków w jednym
ś
rodku transportowym.
Sposoby zabezpieczania ładunku w wagonach.
Zdolno
ść
przetwórcza stacji.
Zdolno
ść
ładunkowa stacji.
Dokumentacja załadunku i wyładunku towarów.
3.
Ć
wiczenia
•
Obliczanie wykorzystania pojemno
ś
ci wagonu.
•
Sporz
ą
dzanie schematów i planów załadunku i wyładunku towarów
na składzie kolejowym.
•
Planowanie rozmieszczania towarów w wagonach.
•
Dobieranie sposobu zabezpieczania ładunku w wagonie.
•
Zabezpieczanie ładunku w wagonie zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
84
•
Obliczanie zdolno
ś
ci przetwórczej stacji.
•
Obliczanie zdolno
ś
ci ładunkowej stacji.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Oprogramowanie komputerowe działu obsługi towarowej.
Katalogi wagonów i ładunków.
Formularze druków dotycz
ą
ce załadunku i wyładunku towarów.
Schemat załadunku i mocowania ładunku na składzie kolejowym.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce załadunku towarów do ró
ż
nych
ś
rodków
transportu kolejowego.
Filmy dydaktyczne dotycz
ą
ce zasad ładowania i przewozu towarów
ś
rodkami transportu kolejowego.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotycz
ą
ce zasad
rozmieszczania i doboru ładunków w jednym
ś
rodku transportowym oraz
sposobów zabezpieczania ładunku w wagonach.
Podczas realizacji programu nauczania nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na
kształtowanie nawyku prawidłowego zachowania si
ę
podczas załadunku
i wyładunku towarów oraz konieczno
ść
przestrzegania zasad
prawidłowego rozmieszczania i zabezpieczania ładunków w wagonach.
W procesie kształcenia proponuje si
ę
stosowanie takich metod
nauczania, jak: metoda tekstu przewodniego, metoda projektów, pokazu
z instrukta
ż
em, pokazu z obja
ś
nieniem oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Wskazane jest, aby uczniowie indywidualnie lub w kilkuosobowych
zespołach opracowali projekty na temat planowania i doboru towarów do
przewozu w jednym
ś
rodku transportowym. Metoda projektów umo
ż
liwia
kształtowanie umiej
ę
tno
ś
ci korzystania z ró
ż
nych
ź
ródeł informacji,
stosowania
wiedzy
teoretycznej,
rozwi
ą
zywania
problemów,
podejmowania decyzji.
Ć
wiczenia, zaproponowane w programie jednostki modułowej,
pozwol
ą
na indywidualizacj
ę
procesu nauczania, efektywniejsze
wykorzystanie pomocy dydaktycznych oraz ułatwiaj
ą
zrozumienie
realizowanych tre
ś
ci kształcenia. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie,
instrukcje do
ć
wicze
ń
, przykładowe formularze druków dotycz
ą
ce
załadunku i wyładunku towarów, opisy przypadków, normy, katalogi.
W procesie dydaktycznym wskazane jest prezentowanie filmów
dydaktycznych dotycz
ą
cych załadunku i wyładunku towarów do ró
ż
nych
ś
rodków transportu kolejowego, a tak
ż
e organizowanie wycieczek do
kolejowych
firm
transportowych,
w
celu
zapoznania
uczniów
z rzeczywistymi warunkami pracy, stosowanymi metodami załadunku
i wyładunku towarów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
85
Ć
wiczenia nale
ż
y prowadzi
ć
w laboratorium techniki ruchu kolejowego
i w pracowni dróg kolejowych i taboru kolejowego w grupach do 15
uczniów, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
Kryteria oceniania powinny uwzgl
ę
dnia
ć
poziom wiadomo
ś
ci oraz
zakres opanowania przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze
szczegółowych celów kształcenia. Ocena powinna stymulowa
ć
aktywno
ść
ucznia i zapewni
ć
mu poczucie satysfakcji na ka
ż
dym etapie
kształcenia.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów proponuje si
ę
sprawdza
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
.
Obserwuj
ą
c czynno
ś
ci ucznia podczas wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y
zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
obliczanie wykorzystania pojemno
ś
ci wagonu,
−
rozmieszczanie ładunków w wagonie,
−
zabezpieczanie ładunku w wagonie zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami,
−
obliczanie zdolno
ś
ci przetwórczej stacji,
−
obliczanie zdolno
ś
ci ładunkowej stacji,
−
stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy podczas
załadunku i wyładunku wagonów.
W ko
ń
cowej ocenie osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich
metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
86
Jednostka modułowa 311[38].Z3.04
Posługiwanie si
ę
j
ę
zykiem obcym zawodowym
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
j
ę
zykiem obcym w zakresie wykonywanych zada
ń
,
−
porozumie
ć
si
ę
z uczestnikami procesu pracy wykorzystuj
ą
c
słownictwo zawodowe,
−
wyja
ś
ni
ć
w j
ę
zyku obcym zasady przygotowywania wagonów
i pojazdów trakcyjnych do ruchu,
−
opisa
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z obsług
ą
ruchu pasa
ż
erskiego
i odpraw
ą
osób,
−
scharakteryzowa
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z rozliczeniem nale
ż
no
ś
ci za
przewóz,
−
przetłumaczy
ć
z j
ę
zyka obcego dokumentacj
ę
dotycz
ą
c
ą
przewozu
osób i ładunków,
−
sporz
ą
dzi
ć
dokumenty dotycz
ą
ce przewozu osób i przesyłek
towarowych,
−
przeprowadzi
ć
negocjacje
z
klientem
w
zakresie
usług
transportowych,
−
zinterpretowa
ć
tre
ść
dokumentów niezb
ę
dnych do prowadzenia prac
przewozowych,
−
sporz
ą
dzi
ć
ofert
ę
dla klienta,
−
uzyska
ć
informacj
ę
o stanie zdrowia podró
ż
nego na podstawie
wywiadu,
−
skorzysta
ć
z ró
ż
nych form płatno
ś
ci i rozlicze
ń
za usługi transportowe,
−
opisa
ć
zasady doboru
ś
rodków transportu do realizacji okre
ś
lonych
zada
ń
transportowych,
−
odczyta
ć
oznakowanie
ładunków
niebezpiecznych
i ponadgabarytowych,
−
sporz
ą
dzi
ć
w j
ę
zyku obcym korespondencj
ę
słu
ż
bow
ą
,
−
napisa
ć
list motywacyjny,
ż
yciorys, podanie o prac
ę
,
−
przeprowadzi
ć
rozmowy dotycz
ą
ce spraw zawodowych i sytuacji
z
ż
ycia codziennego,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
obcoj
ę
zycznymi rozkładami jazdy,
−
skorzysta
ć
z katalogów, ofert, literatury zawodowej oraz informacji
zamieszczonych w Internecie w j
ę
zyku obcym.
2. Materiał nauczania
Terminologia zawodowa z zastosowaniem j
ę
zyka obcego.
Technologia przygotowania wagonów i pojazdów trakcyjnych do ruchu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
87
Obsługa pojazdów trakcyjnych i wagonów pasa
ż
erskich.
Obsługa przewozów pasa
ż
erskich - komunikowanie si
ę
z pasa
ż
erami.
Dokumenty zwi
ą
zane z odpraw
ą
osób i ładunków.
Rozliczenia nale
ż
no
ś
ci przewozowych.
Przewóz ładunków.
Negocjacje z klientem posługuj
ą
cym si
ę
j
ę
zykiem obcym.
Akty prawne wydane w j
ę
zyku obcym.
Wyra
ż
anie
żą
da
ń
i
ż
ycze
ń
w j
ę
zyku obcym.
Ś
rodki płatnicze, rodzaje płatno
ś
ci, analiza kosztów.
Rodzaje
ś
rodków transportu.
Rozkłady jazdy poci
ą
gów.
Sprawno
ść
posługiwania si
ę
j
ę
zykiem obcym w zakresie: mówienia,
słuchania, czytania, wymowy, ortografii, stosowania odpowiednich form
grzeczno
ś
ciowych, prowadzenia rozmów towarzyskich i handlowych
oraz korespondencji.
3.
Ć
wiczenia
•
Nadawanie
komunikatów
zwi
ą
zanych
z
ruchem
poci
ą
gów
i bezpiecze
ń
stwem podró
ż
nych w poci
ą
gu i na stacji.
•
Informowanie podró
ż
nych o trasie podró
ż
y, rozkładzie jazdy
poci
ą
gów, cenach biletów.
•
Wypełnianie dokumentów przewozowych ładunku.
•
Redagowanie raportów, notatek i korespondencji słu
ż
bowej.
•
Opisywanie czynno
ś
ci zwi
ą
zanych z obsług
ą
ś
rodków trakcyjnych
w j
ę
zyku obcym.
•
Okre
ś
lanie czynno
ś
ci zwi
ą
zanych z obsług
ą
wagonów i odpraw
ą
pasa
ż
erów w j
ę
zyku obcym.
•
Okre
ś
lanie zada
ń
zawodowych przewo
ź
nika transportu kolejowego.
•
Sporz
ą
dzanie dokumentacji dotycz
ą
cej przewozu osób i ładunków
w j
ę
zyku obcym.
•
Posługiwanie si
ę
dokumentacj
ą
transportu kolejowego dotycz
ą
c
ą
przewozu osób i ładunków.
•
Prowadzenie negocjacji handlowych z j
ę
zyku obcym.
•
Wyszukiwanie i pozyskiwanie informacji dotycz
ą
cych transportu
kolejowego.
•
Odczytywanie informacji prezentowanych w katalogach, ofertach,
Internecie.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Słowniki techniczne i ogólne.
Obcoj
ę
zyczna literatura zawodowa.
Instrukcje obsługi podró
ż
nych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
88
Przepisy prawa dotycz
ą
ce transportu osób i towarów kolej
ą
.
Wzory druków i formularzy dotycz
ą
cych przewozu osób i ładunków
kolej
ą
.
Programy multimedialne.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci skutecznego komunikowania si
ę
w j
ę
zyku obcym
zawodowym z kontrahentami i klientami firm spedycyjnych, korzystania
z ró
ż
nych
ź
ródeł obcoj
ę
zycznej informacji zawodowej oraz redagowania
tekstów zawodowych.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale
ż
y wykorzysta
ć
wiedz
ę
uczniów z zakresu j
ę
zyka obcego zdobyt
ą
we wcze
ś
niejszych
etapach kształcenia.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
prowadzone w porozumieniu z nauczycielami
kształcenia zawodowego w celu skorelowania materiału nauczania
i tematyki
ć
wicze
ń
.
Realizacja programu nauczania wymaga stosowania ró
ż
nych metod
nauczania, takich jak: dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, metody tekstu
przewodniego oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały obcoj
ę
zyczne potrzebne
do wykonania
ć
wicze
ń
, jak: obcoj
ę
zyczne czasopisma o tematyce
kolejowej, komputerowe programy dydaktyczne, podr
ę
czniki oraz wzory
autentycznych formularzy, druków i pism.
W trakcie
ć
wicze
ń
wskazane jest stosowanie dodatkowych bod
ź
ców
słuchowych lub wzrokowych np. prezentacji multimedialnych, filmów
dydaktycznych.
Polecanym
ć
wiczeniem kształtuj
ą
cym sprawno
ść
mówienia s
ą
symulacje, polegaj
ą
ce na zaaran
ż
owaniu prawdopodobnych sytuacji
zawodowych.
Zamieszczone w programie
ć
wiczenia nale
ż
y traktowa
ć
jako
propozycje, nauczyciel mo
ż
e zaplanowa
ć
szereg innych
ć
wicze
ń
o zró
ż
nicowanym stopniu trudno
ś
ci, dostosowanych do mo
ż
liwo
ś
ci
ucznia i szkoły.
Zaj
ę
cia powinny odbywa
ć
si
ę
w grupach do 15 osób w odpowiednio
przygotowanym pomieszczeniu dydaktycznym.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki
modułowej, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów. Sprawdzanie osi
ą
gni
ęć
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
89
powinno dostarczy
ć
informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie
i poziomie opanowania umiej
ę
tno
ś
ci okre
ś
lonych w celach kształcenia.
Do sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów zaleca
si
ę
stosowa
ć
: sprawdziany pisemne i ustne, testy osi
ą
gni
ęć
szkolnych
oraz sprawdziany praktyczne.
Umiej
ę
tno
ś
ci praktyczne proponuje si
ę
sprawdza
ć
przez obserwacj
ę
czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia w trakcie
ć
wicze
ń
.
Oceniaj
ą
c osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
czytanie ze zrozumieniem tekstów zawieraj
ą
cych słownictwo
zawodowe,
−
słuchanie ze zrozumieniem,
−
posługiwanie si
ę
obcoj
ę
zycznym słownictwem zawodowym oraz
stosowanie zwrotów i polece
ń
zwi
ą
zanych z transportem kolejowym,
−
prowadzenie negocjacji dotycz
ą
cych usług transportowych,
−
poprawne zapisywanie sformułowa
ń
w j
ę
zyku obcym zawodowym.
Kontrol
ę
poprawno
ś
ci wykonywania
ć
wicze
ń
nale
ż
y prowadzi
ć
podczas ich realizacji i po zako
ń
czeniu.
Wa
ż
ne jest, aby nauczyciel doceniał samodzieln
ą
prac
ę
ucznia, jego
inicjatyw
ę
w
poszarzaniu
wiedzy,
stosowanie
obcoj
ę
zycznego
słownictwa oraz korzystanie z obcoj
ę
zycznej literatury zawodowej
dotycz
ą
cej prowadzenia działalno
ś
ci transportowej.
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
uczniów, po zako
ń
czeniu realizacji
programu jednostki modułowej, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich
stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osi
ą
gni
ęć
uczniów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
90
Jednostka modułowa 311[38]. Z3.05
Stosowanie technik informatycznych w transporcie
kolejowym
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
obsłu
ż
y
ć
sprz
ę
t komputerowy z typowymi urz
ą
dzeniami peryferyjnymi,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
systemem operacyjnym komputera,
−
zastosowa
ć
zasady redagowania pism,
−
zastosowa
ć
zasady
redagowania
dokumentów
jedno-
wielostronicowych,
−
skorzysta
ć
z typowych aplikacji: edytor tekstów, program graficzny,
baza danych, arkusz kalkulacyjny,
−
skorzysta
ć
z informacji zawartych w bazach danych z zakresu
transportu kolejowego,
−
przygotowa
ć
dokument tekstowy wraz z tabelami, wykresami,
rysunkami i fotografiami,
−
skorzysta
ć
z typowych programów u
ż
ytkowych stosowanych
w kolejnictwie,
−
skorzysta
ć
z obcoj
ę
zycznych zasobów Internetu zwi
ą
zanych
z tematyk
ą
zawodow
ą
,
−
skorzysta
ć
z Internetu i narz
ę
dzi internetowych w celu przesyłania
i gromadzenia informacji,
−
wykorzysta
ć
systemy informatyczne w kontaktach z klientami,
−
sporz
ą
dzi
ć
korespondencj
ę
słu
ż
bow
ą
w j
ę
zyku polskim i obcym,
−
zredagowa
ć
podstawowe dokumenty zgodnie z wymaganiami rynku
pracy,
−
nawi
ą
za
ć
ł
ą
czno
ść
w j
ę
zyku polskim i obcym w niebezpiecze
ń
stwie
i dla zapewnienia bezpiecze
ń
stwa,
−
przygotowa
ć
dokumentacj
ę
kolejow
ą
z wykorzystaniem narz
ę
dzi
informatycznych,
−
sporz
ą
dzi
ć
sprawozdanie o pracy wagonów,
−
sporz
ą
dzi
ć
sprawozdawczo
ść
kasow
ą
,
−
sporz
ą
dzi
ć
statystyk
ę
z odprawy osób i przesyłek,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
specjalistycznymi programami komputerowymi,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpo
ż
arowej w transporcie kolejowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
91
2. Materiał nauczania
Przygotowanie komputera do pracy.
Podstawy redagowania dokumentów tekstowych.
Podstawy redagowania dokumentów transportowych.
Arkusz kalkulacyjny w transporcie.
Baza danych, formularze, opracowywanie raportów.
Zawodowe programy specjalistyczne.
Internet, podstawowe funkcje przegl
ą
darek, Serwisy WWW, poczta
elektroniczna.
Korespondencja słu
ż
bowa, korespondencja w j
ę
zyku obcym.
Dokumentacja kolejowa.
Przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo
ż
arowej
w kolejnictwie.
3.
Ć
wiczenia
•
Wyszukiwanie w bazie danych informacji w j
ę
zyku polskim
i obcym dotycz
ą
cej transportu kolejowego.
•
Opracowywanie bazy danych dotycz
ą
cej transportu towarów i osób
na okre
ś
lonej trasie w formie graficznej.
•
Korzystanie z przegl
ą
darek internetowych i przegl
ą
danie serwisów
www.
•
Redagowanie korespondencji słu
ż
bowej.
•
Nawi
ą
zywanie i wymiana korespondencji słu
ż
bowej.
•
Ewidencjonowanie
nale
ż
no
ś
ci
z
tytułu
ś
wiadczonych
usług
transportowych.
•
Analizowanie
dokumentacji
technicznej
oraz
normatywów
dotycz
ą
cych transportu kolejowego.
•
Sporz
ą
dzanie wykresów graficznych na podstawie okre
ś
lonych
•
danych.
•
Przesyłanie informacji dotycz
ą
cej transportu kolejowego przy pomocy
Internetu.
•
Nawi
ą
zywanie i prowadzenie ł
ą
czno
ś
ci w j
ę
zyku polskim i obcym
w niebezpiecze
ń
stwie i dla zapewnienia bezpiecze
ń
stwa - symulacja.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Laboratorium komputerowe wielostanowiskowe z podł
ą
czeniem do
Internetu.
Oprogramowanie specjalistyczne: System Ewidencji Biletów, Rezerwacji
i Miejscówek „Kurs - 90”, MOPS - Modelowa Organizacja Pracy Stacji,
Rozkład Jazdy (Hafas), Wykres i Siatka - system wspomagania
konstruowania rozkładu jazdy poci
ą
gów, SKPZ - System Kierowania
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
92
Przewozami i Zarz
ą
dzania Przedsi
ę
biorstwem PKP, EWAG - ewidencja
wagonów.
Oprogramowanie Microsoft Office.
Drukarka, skaner, fax, tablet.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci posługiwania si
ę
programami komputerowymi oraz
stosowania technik informatycznych w transporcie kolejowym.
W procesie nauczania - uczenia si
ę
nale
ż
y odwoływa
ć
si
ę
do
wiadomo
ś
ci
i
umiej
ę
tno
ś
ci
uczniów
zdobytych
na
zaj
ę
ciach
dydaktycznych z zakresu informatyki oraz j
ę
zyka obcego.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane metodami aktywizuj
ą
cymi, takimi
jak: metoda tekstu przewodniego, dyskusja dydaktyczna, metoda
inscenizacji, metoda przypadków oraz
ć
wicze
ń
praktycznych.
Czas przeznaczony na kształtowanie poszczególnych umiej
ę
tno
ś
ci
powinien by
ć
dostosowany do mo
ż
liwo
ś
ci uczniów.
Oprogramowanie symulacyjne oraz wspomagaj
ą
ce powinno by
ć
tak
zainstalowane, aby była mo
ż
liwo
ść
symulacji transmisji informacji tak,
jak odbywa si
ę
to w warunkach rzeczywistych.
Ze wzgl
ę
du na post
ę
p techniczny i technologiczny, stosowanie na
kolei ró
ż
nych programów komputerowych, nauczyciel prowadz
ą
cy
zaj
ę
cia powinien dokonywa
ć
doboru literatury i sprz
ę
tu w zale
ż
no
ś
ci od
wyposa
ż
enia pracowni dydaktycznej oraz rodzaju oprogramowania
komputerowego.
Zaj
ę
cia dydaktyczne powinny by
ć
prowadzone w laboratorium techniki
ruchu kolejowego w grupach do 15 uczniów, na indywidualnych
stanowiskach pracy.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
systematycznie w trakcie
realizacji programu jednostki modułowej na podstawie okre
ś
lonych
kryteriów.
Podczas
oceny
nale
ż
y
sprawdza
ć
umiej
ę
tno
ś
ci
uczniów
w operowaniu zdobyt
ą
wiedz
ą
, zwraca
ć
uwag
ę
na merytoryczn
ą
jako
ść
wypowiedzi, wła
ś
ciwe stosowanie poj
ęć
i poprawno
ść
wnioskowania.
Proces
oceniania
powinien
obejmowa
ć
:
diagnoz
ę
wiedzy
i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów pod k
ą
tem zało
ż
onych celów kształcenia,
identyfikowanie post
ę
pów w trakcie realizacji programu jednostki
modułowej, rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych celów
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
93
kształcenia
oraz
sprawdzanie
wiadomo
ś
ci
i
umiej
ę
tno
ś
ci
po
zrealizowaniu programu.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
Oceniaj
ą
c osi
ą
gni
ę
cia uczniów szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na:
−
dobieranie oprogramowania do realizacji zada
ń
,
−
posługiwanie si
ę
systemami informatycznymi,
−
sporz
ą
dzenie dokumentów w formie tekstowej oraz w postaci tabel
i wykresów,
−
redagowanie korespondencji słu
ż
bowej j
ę
zyku polskim i obcym,
−
prowadzenie i wymian
ę
korespondencji słu
ż
bowej,
−
korzystanie z programów komputerowych stosowanych w transporcie
kolejowym.
W ocenie ko
ń
cowej osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki sprawdzianów, testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych oraz poziom
wykonania
ć
wicze
ń
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
94
Jednostka modułowa 311[38].Z3.06
Prowadzenie działa
ń
marketingowych
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
poj
ę
ciami z zakresu marketingu,
−
okre
ś
li
ć
znaczenie
marketingu
w
działalno
ś
ci
transportowej
przedsi
ę
biorstw kolejowych,
−
dobra
ć
metody bada
ń
marketingowych do promocji transportowych
przedsi
ę
biorstw kolejowych,
−
wyja
ś
ni
ć
zwi
ą
zek pomi
ę
dzy cen
ą
a pozostałymi narz
ę
dziami
marketingowymi,
−
wyja
ś
ni
ć
strategi
ę
cen w marketingu,
−
przeprowadzi
ć
badania marketingowe dotycz
ą
ce transportu towaru
i przewozu osób kolej
ą
,
−
wyodr
ę
bni
ć
segmenty
rynku
transportowego
na
podstawie
okre
ś
lonych kryteriów,
−
zastosowa
ć
podstawowe narz
ę
dzia marketingowe podczas bada
ń
rynku usług transportowych,
−
okre
ś
li
ć
czynniki wpływaj
ą
ce na popyt i poda
ż
usług transportowych,
−
oceni
ć
jako
ść
usług transportowych na podstawie okre
ś
lonych
kryteriów,
−
oceni
ć
jako
ść
usług transportowych na podstawie przeprowadzonych
bada
ń
,
−
prowadzi
ć
aktywizacj
ę
i promocj
ę
usług przewozów pasa
ż
erskich
i towarowych,
−
zaprojektowa
ć
program
działa
ń
promocyjnych
kolejowego
przedsi
ę
biorstwa transportowego,
−
okre
ś
li
ć
efekty działa
ń
promocyjnych,
−
scharakteryzowa
ć
model sterowania jako
ś
ci
ą
usługi transportowej,
−
scharakteryzowa
ć
system zarz
ą
dzania jako
ś
ci
ą
w działalno
ś
ci
przedsi
ę
biorstwa kolejowego,
−
sporz
ą
dzi
ć
uproszczony
plan
marketingowy
przedsi
ę
biorstwa
kolejowego
ś
wiadcz
ą
cego usługi transportowe.
2. Materiał nauczania
Podstawowe poj
ę
cia marketingu.
Istota i miejsce marketingu w działalno
ś
ci transportowej.
Metody bada
ń
marketingowych.
Narz
ę
dzia marketingu mix: produkt, cena, promocja, dystrybucja.
Rynek usług transportowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
95
Popyt i poda
ż
na rynku usług transportu kolejowego.
Cechy i kryteria oceny jako
ś
ci usług.
Sposoby pomiaru poziomu jako
ś
ci usług transportowych.
Aktywizacja i promocja usług transportowych.
Jako
ść
w działalno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa kolejowego.
Zarz
ą
dzanie jako
ś
ci
ą
w przedsi
ę
biorstwie transportu kolejowego.
Plan marketingowy przedsi
ę
biorstwa
ś
wiadcz
ą
cego usługi transportowe.
3.
Ć
wiczenia
•
Opracowywanie narz
ę
dzi bada
ń
marketingowych dotycz
ą
cych
przewozu osób kolej
ą
.
•
Przeprowadzanie bada
ń
marketingowych dotycz
ą
cych transportu
towarów kolej
ą
.
•
Planowanie działalno
ś
ci promocyjnej w kolejowym przedsi
ę
biorstwie
transportowym.
•
Przygotowywanie
reklamy
kolejowego
przedsi
ę
biorstwa
transportowego.
•
Okre
ś
lanie
zale
ż
no
ś
ci
mi
ę
dzy
popytem
a
poda
żą
usług
transportowych
na
przykładzie
okre
ś
lonego
przedsi
ę
biorstwa
kolejowego.
•
Planowanie
systemu
zarz
ą
dzania
jako
ś
ci
ą
w
kolejowym
przedsi
ę
biorstwie transportowym.
•
Opracowywanie uproszczonego planu marketingowego kolejowego
przedsi
ę
biorstwa transportowego.
4.
Ś
rodki dydaktyczne
Katalogi, foldery, zdj
ę
cia, wizytówki, logo przedsi
ę
biorstw kolejowych.
Wykazy taryf przewozowych i celnych.
Filmy dydaktyczne, przezrocza, foliogramy, prezentacje komputerowe
dotycz
ą
ce zastosowanie marketingu w przedsi
ę
biorstwie kolejowym.
Przykładowe plany marketingowe.
Materiały reklamowe.
Komputer z dost
ę
pem do Internetu i rzutnik multimedialny.
Przepisy prawa dotycz
ą
ce działalno
ś
ci reklamowej.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie
umiej
ę
tno
ś
ci prowadzenia bada
ń
marketingowych, projektowania
reklamy przedsi
ę
biorstwa kolejowego oraz sporz
ą
dzania uproszczonych
planów marketingowych.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej nale
ż
y zwraca
ć
uwag
ę
na zasady przygotowywania reklam transportu kolejowego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
96
zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami prawa, a tak
ż
e na rodzaje
narz
ę
dzi
badawczych
oraz
sposoby
przeprowadzania
bada
ń
marketingowych. Szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na zagadnienia
dotycz
ą
ce produktu, ceny, promocji, dystrybucji.
W procesie dydaktycznym wskazane jest stosowanie nast
ę
puj
ą
cych
metod nauczania: wykładu informacyjnego, dyskusji dydaktycznej, tekstu
przewodniego,
metody
projektów,
metody
przypadków,
gier
dydaktycznych oraz
ć
wicze
ń
praktycznych. Zaleca si
ę
, aby uczniowie
w 2 - 4 osobowych zespołach opracowali projekty materiałów
reklamowych przedsi
ę
biorstwa transportu kolejowego, ocenili jako
ść
usług
transportowych
na
podstawie
przeprowadzonych
bada
ń
,
opracowali uproszczony plan marketingowy przedsi
ę
biorstwa kolejowego
ś
wiadcz
ą
cego usługi transportowe.
Zamieszczone
w
programie
ć
wiczenia
stanowi
ą
propozycj
ę
,
nauczyciel mo
ż
e opracowa
ć
inne
ć
wiczenia mo
ż
liwe do wykonania
w warunkach szkoły.
W procesie nauczania - uczenia si
ę
nale
ż
y zwraca
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na:
−
posługiwanie si
ę
terminologi
ą
marketingow
ą
,
−
wdra
ż
anie uczniów do samodzielnego i logicznego my
ś
lenia,
−
aktywny udział w rozwi
ą
zywaniu zada
ń
i
ć
wicze
ń
,
−
zastosowanie zdobytej wiedzy w praktyce.
Realizacja
ć
wicze
ń
i innych zada
ń
mo
ż
e odbywa
ć
si
ę
w warunkach
rzeczywistych i symulacyjnych. Nauczyciel powinien przygotowa
ć
materiały potrzebne do wykonywania
ć
wicze
ń
, jak: teksty przewodnie do
ć
wicze
ń
, katalogi przedsi
ę
biorstw kolejowych, prospekty reklamowe.
Uczniowie wykonuj
ą
c
ć
wiczenia powinni korzysta
ć
z zasobów
Internetu oraz innych
ź
ródeł informacji.
Wskazane
jest
równie
ż
prowadzenie
zaj
ęć
dydaktycznych
w przedsi
ę
biorstwach kolejowych z udziałem kierownika marketingu oraz
prezentowanie filmów dydaktycznych reklamuj
ą
cych
ś
wiadczone usługi.
Zaj
ę
cia powinny by
ć
realizowane w pracowni eksploatacji handlowej
kolei, w grupach do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2-4 osobowe.
6. Propozycje metod sprawdzania i oceniania osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych uczniów powinno
odbywa
ć
si
ę
systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki
modułowej, na podstawie okre
ś
lonych kryteriów.
Kryteria oceniania powinny uwzgl
ę
dnia
ć
poziom wiadomo
ś
ci oraz
zakres opanowania przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci wynikaj
ą
cych ze
szczegółowych celów kształcenia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
97
Ocena osi
ą
gni
ęć
szkolnych powinna aktywizowa
ć
i mobilizowa
ć
do
pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Ocenianie powinno u
ś
wiadomi
ć
uczniom poziom ich osi
ą
gni
ęć
w odniesieniu do wymaga
ń
edukacyjnych.
Proces oceniania obejmuje:
−
diagnoz
ę
stanu wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci uczniów z uwzgl
ę
dnieniem
zało
ż
onych celów kształcenia,
−
identyfikowanie post
ę
pów ucz
ą
cych si
ę
w toku realizacji tre
ś
ci
kształcenia oraz rozpoznawanie trudno
ś
ci w osi
ą
ganiu zało
ż
onych
celów,
−
sprawdzanie wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci ucznia po zrealizowaniu programu
nauczania jednostki modułowej.
Oceniaj
ą
c osi
ą
gni
ę
cia uczniów szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na:
−
planowanie działa
ń
marketingowych
−
prowadzenie bada
ń
marketingowych,
−
okre
ś
lanie roli reklamy w działalno
ś
ci marketingowej,
−
sporz
ą
dzanie planu marketingowego.
Osi
ą
gni
ę
cia uczniów nale
ż
y ocenia
ć
na podstawie:
−
sprawdzianów ustnych i pisemnych,
−
sprawdzianów praktycznych,
−
testów osi
ą
gni
ęć
szkolnych,
−
obserwacji czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas
ć
wicze
ń
.
W ocenie ko
ń
cowej, po zrealizowaniu programu jednostki modułowej
nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela
metod sprawdzania osi
ą
gni
ęć
uczniów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
98
Moduł 311[38].Z4
Praktyka zawodowa
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
organizowa
ć
i prowadzi
ć
ruch poci
ą
gów na szlaku i posterunkach
ruchu zgodnie z przepisami, z uwzgl
ę
dnieniem ostrze
ż
e
ń
i warunków
atmosferycznych,
−
organizowa
ć
, nadzorowa
ć
i wykonywa
ć
prace manewrowe taborem
kolejowym,
−
zestawia
ć
i przygotowywa
ć
poci
ą
gi do jazdy,
−
organizowa
ć
prac
ę
zgodnie
z
obowi
ą
zuj
ą
cymi
instrukcjami
i regulaminami oraz zasadami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska,
−
dokonywa
ć
ogl
ę
dzin i bada
ń
technicznych rozjazdów i zamkni
ęć
nastawczych,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia sterowania ruchem kolejowym zgodnie
z procedurami,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia ł
ą
czno
ś
ci przewodowej i bezprzewodowej,
−
ocenia
ć
stan techniczny wagonów kolejowych i ich wyposa
ż
enia,
−
przestrzega
ć
warunków bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, warunków
sanitarnych, ochrony
ś
rodowiska naturalnego,
−
obsługiwa
ć
urz
ą
dzenia pokładowe znajduj
ą
ce si
ę
w wagonach
pasa
ż
erskich,
−
posługiwa
ć
si
ę
sygnalizacj
ą
na liniach i stacjach kolejowych,
−
nadzorowa
ć
załadunek i wyładunek wagonów oraz stosowa
ć
procedury przyj
ę
cia ładunku do przewozu,
−
stosowa
ć
procedury przewozu ładunków, w tym ładunków
niebezpiecznych i nadzwyczajnych,
−
korzysta
ć
z
komputerowego
oprogramowania
u
ż
ytkowego
wspomagaj
ą
cego realizacj
ę
procesu przewozowego,
−
stosowa
ć
procedury w stanach awaryjnych, zagro
ż
enia i wypadkach
kolejowych oraz w czasie przebudowy urz
ą
dze
ń
,
−
udziela
ć
pierwszej pomocy poszkodowanym współpracownikom
i pasa
ż
erom,
−
posługiwa
ć
si
ę
sprz
ę
tem ratunkowym i ratowniczym,
−
posługiwa
ć
si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów,
−
komunikowa
ć
si
ę
, wyszukiwa
ć
i przetwarza
ć
informacje.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
99
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
Nazwa jednostki modułowej
Orientacyjna
liczba godzin
na realizacj
ę
311[38].Z4.01
Planowanie i organizacja przewozu towarów
70
311[38].Z4.02
Organizowanie kolejowych przewozów pasa
ż
erskich
70
311[38].Z4.03
Organizowanie i prowadzenie ruchu kolejowego
70
Razem
210
3. Schemat układu jednostek modułowych
311[38].Z4
Praktyka zawodowa
311[38].Z4.0
Planowanie i organizacja
przewozu towarów
311[38]. Z4.02
Organizowanie kolejowych
przewozów pasa
ż
erskich
311[38]. Z4.03
Organizowanie
i prowadzenie ruchu
kolejowego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
100
Jednostka modułowa 311[38].Z4.01
Planowanie i organizacja przewozu towarów
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
zorganizowa
ć
stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
−
przygotowa
ć
dokumenty przewozowe i ustali
ć
nale
ż
no
ść
za przewóz,
−
sporz
ą
dzi
ć
dokumentacj
ę
przewozow
ą
,
−
zaplanowa
ć
przewóz towarów,
−
wykona
ć
czynno
ś
ci zdawczo-odbiorcze dotycz
ą
ce przyjmowania
i przekazywania przesyłek,
−
przygotowa
ć
wagony kolejowe do kontroli technicznej i handlowej,
−
skontrolowa
ć
wagony w składzie poci
ą
gu pod wzgl
ę
dem technicznym,
−
zaewidencjonowa
ć
nale
ż
no
ś
ci
z
tytułu
ś
wiadczonych
usług
transportowych,
−
sporz
ą
dzi
ć
sprawozdania finansowe zgodnie z przepisami ustawy
o rachunkowo
ś
ci,
−
obsłu
ż
y
ć
kasy fiskalne w zakresie przewozu towarów,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
normami technologicznymi i regulaminem przewozu
towarów,
−
zorganizowa
ć
przewozy całopoci
ą
gowe towarów masowych,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas transportu.
2. Materiał nauczania
Sporz
ą
dzanie dokumentów przewozowych.
Prowadzenie dokumentacji przewozowej.
Przyjmowanie i zdawanie przesyłek do przewozu kolej
ą
.
Odprawianie przesyłek towarowych.
Przeprowadzanie kontroli technicznej i handlowej wagonów.
Sporz
ą
dzanie sprawozdawczo
ś
ci finansowej.
Obsługiwanie kas fiskalnych.
Organizowanie masowych przewozów towarowych.
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higiena pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas transportu
kolejowego.
3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest doskonalenie
nabytych
w
procesie
kształcenia
wiadomo
ś
ci
i
umiej
ę
tno
ś
ci
zawodowych, w rzeczywistych warunkach pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
101
Przed przyst
ą
pieniem do wykonywania zada
ń
nale
ż
y zapozna
ć
uczniów ze struktur
ą
organizacyjn
ą
przedsi
ę
biorstwa, programem
praktyki, regulaminem i przepisami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy
obowi
ą
zuj
ą
cymi w przedsi
ę
biorstwie transportu kolejowego, w którym
uczniowie odbywaj
ą
praktyk
ę
zawodow
ą
.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na kształtowanie takich postaw jak:
−
uczciwo
ść
,
−
zdyscyplinowanie i punktualno
ść
,
−
sumienno
ść
i zaanga
ż
owanie w realizacj
ę
zada
ń
,
−
dbało
ść
o presti
ż
zawodu,
−
identyfikowanie si
ę
z problemami
ś
rodowiska zawodowego,
−
odpowiedzialno
ść
za mienie powierzone na czas praktyki zawodowej,
−
dokładno
ść
w wykonywaniu pracy,
−
współprac
ę
w zespole,
−
samokształcenie,
−
poczucie odpowiedzialno
ś
ci za wykonywan
ą
prac
ę
.
Opiekun praktyki zawodowej powinien dba
ć
o rozwój zawodowy
ucznia oraz kształtowa
ć
umiej
ę
tno
ść
samodzielnego planowania pracy,
efektywnego wykorzystania czasu pracy, rozwi
ą
zywania problemów
i komunikowania si
ę
z otoczeniem.
W czasie trwania praktyki, ucze
ń
ma obowi
ą
zek prowadzenia
dzienniczka praktyk, w którym zapisuje czynno
ś
ci i spostrze
ż
enia
z ka
ż
dego dnia praktyki zawodowej. Powinny by
ć
one potwierdzone
w dzienniczku przez opiekuna praktyki.
4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
przez cały czas realizacji programu praktyki zawodowej na podstawie
ustalonych kryteriów.
Umiej
ę
tno
ś
ci uczniów nale
ż
y sprawdza
ć
obserwuj
ą
c ich prac
ę
podczas wykonywania okre
ś
lonych zada
ń
zawodowych, zwracaj
ą
c
szczególn
ą
uwag
ę
na:
−
organizacj
ę
stanowiska pracy,
−
samodzielno
ść
w planowaniu pracy i rozwi
ą
zywaniu problemów,
−
dbało
ść
o powierzony sprz
ę
t,
−
dokładno
ść
w pracy,
−
umiej
ę
tno
ść
współpracy w zespole,
−
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
102
Po zako
ń
czeniu realizacji programu jednostki modułowej opiekun
praktyki zawodowej powinien wpisa
ć
do dzienniczka praktyk opini
ę
o pracy i post
ę
pach ucznia oraz ocen
ę
ko
ń
cow
ą
. Ocena ko
ń
cowa
powinna uwzgl
ę
dnia
ć
poziom opanowania umiej
ę
tno
ś
ci zawodowych
oraz postaw
ę
zawodow
ą
ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
103
Jednostka modułowa 311[38].Z4.02
Organizowanie kolejowych przewozów pasa
ż
erskich
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
sporz
ą
dzi
ć
zapotrzebowanie na kolejowe przewozy pasa
ż
erskie,
−
zastosowa
ć
zasady racjonalnej gospodarki taborem wagonowym,
−
zorganizowa
ć
kolejowy przewóz pasa
ż
erów na okre
ś
lonej linii
kolejowej,
−
obsłu
ż
y
ć
podró
ż
nych na liniach kolejowych,
−
obsłu
ż
y
ć
urz
ą
dzenia techniczne w wagonie pasa
ż
erskim,
−
wykona
ć
czynno
ś
ci zwi
ą
zane z odpraw
ą
i przewozem osób oraz
przesyłek baga
ż
owych i ekspresowych,
−
obliczy
ć
nale
ż
no
ść
za przewóz osób,
−
zaewidencjonowa
ć
nale
ż
no
ś
ci
z
tytułu
ś
wiadczonych
usług
transportowych,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
komputerowym oprogramowaniem do obsługi oraz
przewozu osób,
−
posłu
ż
y
ć
si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów,
−
sporz
ą
dzi
ć
statystyk
ę
z odprawy osób i przesyłek,
−
sporz
ą
dzi
ć
sprawozdawczo
ść
finansow
ą
,
−
oceni
ć
stan techniczny wagonu kolejowego przeznaczonego do
przewozu osób i towarów,
−
skontrolowa
ć
wagony pod wzgl
ę
dem warunków bezpiecze
ń
stwa
i higieny pracy oraz warunków sanitarnych,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas przewozów
i obsługi podró
ż
nych.
2. Materiał nauczania
Planowanie przewozów pasa
ż
erskich.
Organizacja obsługi podró
ż
nych.
Ewidencjonowanie opłat za przewóz.
Obsługiwanie kas fiskalnych.
Sporz
ą
dzanie dokumentacji czynno
ś
ci słu
ż
bowych.
Posługiwanie si
ę
rozkładem jazdy poci
ą
gów.
Sporz
ą
dzanie statystyk z odpraw osób i przesyłek.
Sporz
ą
dzanie sprawozdawczo
ś
ci finansowej.
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higiena pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
104
3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu jednostki modułowej powinna odbywa
ć
si
ę
w przedsi
ę
biorstwach transportu kolejowego.
Zaj
ę
cia nale
ż
y rozpoczyna
ć
od zapoznania uczniów z programem
oraz
szczegółowym
harmonogramem
praktyki,
przepisami
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska obowi
ą
zuj
ą
cymi podczas wykonywania prac w kolejnictwie.
Wa
ż
ne jest, aby podczas odbywania praktyki zawodowej uczniowie
mieli
mo
ż
liwo
ść
kształtowania
umiej
ę
tno
ś
ci
zawodowych
w rzeczywistych warunkach pracy.
Celem realizacji programu jednostki modułowej doskonalenie
umiej
ę
tno
ś
ci nabytych w procesie kształcenia, poznanie
ś
rodowiska
zawodowego, przygotowanie do pracy w zawodzie oraz opanowanie
przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci praktycznych niezb
ę
dnych do wykonywania
okre
ś
lonych zada
ń
zawodowych. W czasie odbywania praktyki
uczniowie
powinni
poznawa
ć
nowoczesne
metody
i
techniki
organizowania przewozów i obsługi pasa
ż
erów oraz stosowa
ć
przepisy
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
Uczniowie prowadz
ą
c dzienniczek praktyki powinni dokonywa
ć
w nim
zapisów z ka
ż
dego dnia praktyki dotycz
ą
cych: stanowiska pracy,
zakresu wykonywanych czynno
ś
ci, godzin praktyki oraz wniosków
i spostrze
ż
e
ń
. Zapis powinien by
ć
czytelny i potwierdzony podpisem
opiekuna praktyki.
4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Sprawdzanie i ocenianie osi
ą
gni
ęć
uczniów powinno odbywa
ć
si
ę
systematycznie przez cały czas realizacji programu praktyki, na
podstawie okre
ś
lonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny dotyczy
ć
poziomu oraz zakresu opanowania przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci
wynikaj
ą
cych ze szczegółowych celów kształcenia. Kryteria dotycz
ą
ce
oceniania nale
ż
y przedstawi
ć
przed rozpocz
ę
ciem praktyki.
Umiej
ę
tno
ś
ci uczniów nale
ż
y sprawdza
ć
obserwuj
ą
c ich prac
ę
podczas wykonywania zada
ń
zawodowych.
Dokonuj
ą
c oceny pracy uczniów nale
ż
y zwraca
ć
szczególn
ą
uwag
ę
na:
−
stosowanie bezpiecznych metod pracy i organizacj
ę
stanowiska
pracy,
−
zdyscyplinowanie, sumienno
ść
oraz zaanga
ż
owanie w wykonywanie
zada
ń
,
−
odpowiedzialno
ść
za mienie powierzone na czas praktyki zawodowej,
−
jako
ść
wykonywanej pracy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
105
−
samodzielno
ść
w wykonywaniu zada
ń
,
−
odpowiedzialno
ść
za bezpiecze
ń
stwo własne i pracowników,
−
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska.
Na zako
ń
czenie programu jednostki modułowej opiekun praktyk
zawodowych powinien wpisa
ć
w dzienniczku praktyki opini
ę
o pracy
i post
ę
pach ucznia oraz ocen
ę
ko
ń
cow
ą
.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
106
Jednostka modułowa 311[38].Z4.03
Organizowanie i prowadzenie ruchu kolejowego
1. Szczegółowe cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia ucze
ń
(słuchacz) powinien umie
ć
:
−
rozpozna
ć
poszczególne rodzaje taboru kolejowego,
−
wykona
ć
manewry taborem kolejowym zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi
zasadami,
−
zorganizowa
ć
i poprowadzi
ć
ruch poci
ą
gów zgodnie z procedurami
obowi
ą
zuj
ą
cymi w sytuacjach awaryjnych, zagro
ż
enia i wypadku,
−
współpracowa
ć
z ró
ż
nymi słu
ż
bami w szczególnych warunkach ruchu
kolejowego,
−
powiadomi
ć
dró
ż
ników przejazdowych o odje
ź
dzie poci
ą
gów i innych
okoliczno
ś
ciach, maj
ą
cych wpływ na bezpiecze
ń
stwo podró
ż
y,
−
nadzorowa
ć
i
ś
ledzi
ć
przemieszczanie si
ę
poci
ą
gów zgodnie
z rozkładem jazdy,
−
skorzysta
ć
z komputerowego oprogramowania wspomagaj
ą
cego
kontrol
ę
i monitorowanie ruchu kolejowego,
−
obsłu
ż
y
ć
sprz
ę
t
komputerowy
podczas
wykonywania
zada
ń
zawodowych,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów na podstawie telefonogramów,
przekazywanych
przez
dy
ż
urnych
urz
ą
dzeniami
telefonicznej
ł
ą
czno
ś
ci lub radioł
ą
czno
ś
ci,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów na podstawie urz
ą
dze
ń
sterowania
ruchem kolejowym,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów na podstawie wskaza
ń
semaforów
odst
ę
powych samoczynnej blokady liniowej,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów w obr
ę
bie stacji w warunkach
zakłócaj
ą
cych
funkcjonowanie
urz
ą
dze
ń
prowadzenia
ruchu
poci
ą
gów,
−
zamkn
ąć
i otworzy
ć
tor szlakowy,
−
zorganizowa
ć
ruch poci
ą
gów w czasie planowanego zamkni
ę
cia toru
w celu wykonywania robót,
−
prowadzi
ć
ruchu dwukierunkowy po torze szlaku dwutorowego przy
czynnych obu torach,
−
prowadzi
ć
ruch poci
ą
gów w warunkach szczególnych,
−
prowadzi
ć
ruch pojazdów pomocniczych,
−
sporz
ą
dzi
ć
i dor
ę
czy
ć
rozkazy szczególne, obowi
ą
zuj
ą
ce na stacjach
i szlakach,
−
zastosowa
ć
zarz
ą
dzenia dora
ź
ne dotycz
ą
ce prowadzenia ruchu
poci
ą
gów,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
107
−
scharakteryzowa
ć
systemy zdalnego sterowania ruchem kolejowym,
−
zastosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas prowadzenia
ruchu kolejowego.
2. Materiał nauczania
Wykonywanie manewrów taborem kolejowym.
Prowadzenie ruchu poci
ą
gów na szlaku.
Powiadamianie dró
ż
ników przejazdowych o odje
ź
dzie poci
ą
gów i innych
okoliczno
ś
ciach.
Kierowanie przewozami.
Prowadzenie
ruchu
poci
ą
gów
na
podstawie
telefonicznego
zapowiadania.
Prowadzenie ruchu poci
ą
gów przy u
ż
yciu półsamoczynnej samoczynnej
blokady liniowej.
Prowadzenie ruchu poci
ą
gów na podstawie wskaza
ń
semaforów
odst
ę
powych samoczynnej blokady liniowej.
Prowadzenie ruchu poci
ą
gów w obr
ę
bie stacji w warunkach
zakłócaj
ą
cych normalne funkcjonowanie urz
ą
dze
ń
prowadzenia ruchu
poci
ą
gów.
Zamykanie torów szlakowych i prowadzenie ruchu w takich warunkach.
Prowadzenie ruchu dwukierunkowego po jednym z torów szlaku
dwutorowego przy czynnych obu torach.
Prowadzenie ruchu poci
ą
gów w warunkach szczególnych.
Prowadzenie ruchu pojazdów pomocniczych.
Sporz
ą
dzanie i dor
ę
czanie rozkazów szczególnych obowi
ą
zuj
ą
cych na
stacji i szlakach.
Przestrzeganie zarz
ą
dze
ń
dora
ź
nych dotycz
ą
cych prowadzenia ruchu
poci
ą
gów oraz gospodarki wagonami towarowymi.
Zdalne sterowanie ruchem kolejowym.
Stosowanie przepisów bezpiecze
ń
stwa i higiena pracy, ochrony
przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska podczas prowadzenia ruchu
kolejowego.
3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu jednostki modułowej powinna odbywa
ć
si
ę
w przedsi
ę
biorstwach transportu kolejowego.
Uczniowie powinni odbywa
ć
praktyk
ę
w zespołach 1 - 3 osobowych.
Zaj
ę
cia nale
ż
y rozpoczyna
ć
od zapoznania uczniów z programem
oraz
szczegółowym
harmonogramem
praktyki,
przepisami
bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo
ż
arowej oraz ochrony
ś
rodowiska obowi
ą
zuj
ą
cymi podczas prowadzenia ruchu poci
ą
gów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
108
Wa
ż
ne jest, aby podczas odbywania praktyki zawodowej uczniowie
mieli mo
ż
liwo
ść
kształtowania i doskonalenia umiej
ę
tno
ś
ci zawodowych
w rzeczywistych warunkach pracy.
Celem realizacji programu jednostki modułowej doskonalenie
umiej
ę
tno
ś
ci nabytych w procesie kształcenia, poznanie
ś
rodowiska
zawodowego, przygotowanie do pracy w zawodzie oraz opanowanie
przez uczniów umiej
ę
tno
ś
ci praktycznych dotycz
ą
cych organizowania
i prowadzenia ruchu kolejowego zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi procedurami.
Szczególn
ą
uwag
ę
nale
ż
y zwróci
ć
na podejmowanie decyzji w sytuacji
awarii, zagro
ż
enia lub wypadku.
W czasie odbywania praktyki uczniowie powinni wykonywa
ć
ró
ż
ne
prace
zwi
ą
zane
z
kształtowaniem
umiej
ę
tno
ś
ci
praktycznych
niezb
ę
dnych do wykonywania okre
ś
lonych zada
ń
zawodowych,
poznawa
ć
nowoczesne metody i techniki organizowania przewozów
i obsługi pasa
ż
erów oraz stosowa
ć
przepisy bezpiecze
ń
stwa i higieny
pracy.
Uczniowie prowadz
ą
c dzienniczek praktyk powinni dokonywa
ć
w nim
zapisów z ka
ż
dego dnia praktyki dotycz
ą
cych: stanowiska pracy,
zakresu wykonywanych czynno
ś
ci, godzin praktyki oraz wniosków
i spostrze
ż
e
ń
. Zapis powinien by
ć
czytelny i potwierdzony podpisem
opiekuna praktyki.
4. Propozycje metod sprawdzania i oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia
Oceny osi
ą
gni
ęć
edukacyjnych ucznia z zakresu programu jednostki
modułowej dokonuje opiekun praktyk zawodowych na podstawie
obserwacji czynno
ś
ci wykonywanych przez ucznia podczas realizacji
zada
ń
zawodowych oraz zapisów w dzienniczku praktyki zawodowej.
Wskazane jest, aby na zako
ń
czenie praktyki ucze
ń
przedstawił
opiekunowi praktyk zawodowych sprawozdanie z realizacji programu
praktyki zawodowej.
Ocena osi
ą
gni
ęć
ucznia powinna uwzgl
ę
dnia
ć
:
−
planowanie działa
ń
zwi
ą
zanych z prowadzeniem ruchu poci
ą
gów na
podstawie urz
ą
dze
ń
sterowania ruchem kolejowym,
−
planowanie ruchu poci
ą
gów na podstawie wskaza
ń
semaforów
odst
ę
powych samoczynnej blokady liniowej,
−
planowanie ruchu poci
ą
gów w obr
ę
bie stacji w warunkach
zakłócaj
ą
cych
funkcjonowanie
urz
ą
dze
ń
prowadzenia
ruchu
poci
ą
gów,
−
zamykanie i otwieranie toru dla ruchu poci
ą
gów,
−
organizowanie ruchu poci
ą
gów w czasie planowanego zamkni
ę
cia
toru dla wykonywania robót,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
109
−
planowanie i organizowanie ruchu dwukierunkowego po torze szlaku
dwutorowego przy czynnych obu torach,
−
planowanie ruchu poci
ą
gów w warunkach szczególnych.
Ponadto, podczas obserwacji pracy uczniów nale
ż
y zwróci
ć
uwag
ę
na:
−
przestrzeganie dyscypliny,
−
odpowiedzialno
ść
za powierzone mienie w czasie odbywania praktyki,
−
jako
ść
wykonywanej pracy,
−
samodzielno
ść
podczas wykonywania zada
ń
.
Na zako
ń
czenie realizacji programu jednostki modułowej opiekun
praktyki zawodowej powinien wpisa
ć
w dzienniczku praktyki opini
ę
o pracy i post
ę
pach ucznia oraz ocen
ę
ko
ń
cow
ą
.