gornik odkrywkowej eksploatacji zloz 711[03] o1 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Górny

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
711[03].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Marek Młyńczak
dr inż. Andrzej Figiel

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Myszor

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].O1.01
„Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu górnik
odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Ochrona przeciwpożarowa

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Ochrona środowiska

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż
711[03].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania– uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Schemat układu jednostek modułowych

711[03].O1

Techniczne podstawy zawodu

711[03].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

711[03].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

711[03].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych i eksploatacyjnych

711[03].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

711[03].O1.05

Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej

711[03].O1.06

Stosowanie podstawowych technik wytwarzania

części maszyn

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

interpretować podstawowe prawa fizyczne,

−

rozpoznawać proste związki chemiczne,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

użytkować komputer,

−

pracować w grupie,

−

ocenić własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zinterpretować podstawowe przepisy prawa, prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy,

–

przewidzieć konsekwencje naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
wykonywania zadań zawodowych,

–

określić wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy
i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych,

–

dobrać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

–

zapobiec zagrożeniom zdrowia i życia,

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ergonomii,

–

określić prace zabronione młodocianym w zakładach odkrywkowej eksploatacji złóż,

–

określić dopuszczalne normy dotyczące oświetlenia, hałasu, drgań oraz pracy w polu
elektromagnetycznym na typowych stanowiskach górniczych,

–

wyjaśnić i zastosować zasady ochrony przeciwpożarowej i prowadzenia akcji gaśniczej,

–

powiadomić właściwe służby o zaistniałym pożarze i wypadku przy pracy,

–

udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

–

określić główne źródła zanieczyszczeń emitowanych przez kopalnie odkrywkowe oraz
wskazywać ich wpływ na człowieka i środowisko,

–

ocenić stan zagrożenia środowiska spowodowany emisją pyłów i innych odpadów
kopalnianych na podstawie obowiązujących norm dopuszczalnych zanieczyszczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 711[03].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

ochrony

środowiska

711[03].O1.01

Temat: Reagowanie na zdarzenia związane z zagrożeniami życia i zdrowia pracowników

kopalni odkrywkowej.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności reagowanie na zdarzenia związane z zagrożeniami

życia i zdrowia pracowników kopalni odkrywkowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

opisać działania, jakie podjąłby w przypadku pożaru,

−

wymienić działania, które należy pilnie podjąć w przypadku: zranienia, złamania kości,
oparzenia, oparzenia chemikaliami, porażenia prądem,

−

opisać procedurę zgłaszania wypadków obowiązującą w przedsiębiorstwie górniczym,

−

podjąć działania mające na celu uniknięcia powtórzenia wypadku lub zażegnanej
niebezpiecznej sytuacji.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentowania wyników swojej pracy,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

dyskusja w grupie,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

3-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje postępowania w przypadku zagrożenia życia i zdrowia,

−

tablice poglądowe,

−

dokumentacja wypadkowa,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczestnicy:

Uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej

eksploatacji złóż.

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest określenie sposobu zareagowanie na zdarzenia związane

z zagrożeniami życia i zdrowia pracowników warsztatu samochodowego.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie występują rodzaje pożarów?
2. Na czym polega krwotok?
3. Jakie substancje wywołują oparzenia?
4. Jakie objawy wskazują wystąpienie złamania?
5. Kiedy może wystąpić porażenie prądem elektrycznym?
6. Komu zgłaszamy fakt wystąpienia wypadku?

Faza II. Planowanie
1. Jakie kroki podejmujemy w przypadku odkrycia pożaru?
2. Jak postępujemy po usłyszeniu alarmu pożarowego?
3. W jaki sposób tamujemy krwotoki?
4. Jakie działania zmniejszają skutki oparzeń?
5. Jak unieruchamiamy złamania?
6. Na co zwracamy uwagę podczas ratowania porażonych prądem elektrycznym?
7. Jaka jest procedura zgłoszenia wypadku?

Faza III. Ustalenie
1. Zespoły uczniowskie otrzymują losowe opisy wypadków.
2. Uczniowie ustalają jakie obrażenia zostały odniesione przez poszkodowanych.
3. Uczniowie określają jakie czynności należy niezwłocznie wykonać.
4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność rozumowania.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie opisują w kartach pracy kolejne kroki jakie podejmują w opisanej sytuacji

wypadkowej.

2. Uczniowie wypełniają dokumentację wypadkowa dla opisanej sytuacji wypadkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel

sprawdza poprawność zaplanowanych kroków.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel

powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie wiadomości były poznawane, jakie
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze informacje na temat: Wypadki zażegnane. Na podstawie

zgromadzonych informacji opisz w zeszycie przedmiotowym wnioski jakie powinniśmy
wyciągnąć z wypadków zażegnanych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

Opis wypadku

Podjęte kroki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.711[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 711[03].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

ochrony

środowiska

711[03].O1.01

Temat: Dobieranie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego

do warunków pracy.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności dobierania środków ochrony indywidualnej

oraz odzieży i obuwia roboczego do warunków pracy w zakładzie górniczym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać odzież i obuwie robocze,

−

dobrać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac,

−

scharakteryzować wymagania bezpieczeństwa dotyczące „procesów” pracy,

−

wskazać konsekwencje naruszenia przepisów i zasad bhp podczas wykonywania zadań
zawodowych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentowania wyników swojej pracy,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

przykładowa odzież ochronna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika.

Uczestnicy:

Uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej

eksploatacji złóż.

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem zadania jest dobieranie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży

i obuwia roboczego dla pracowników zakładu górniczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów.
3. Plan zajęć:

A. Analizowanie praw i obowiązków pracodawcy dotyczące środków ochrony

indywidualnej oraz odzieży roboczej:

wstęp – należy wyjaśnić uczniom znaczenie środków ochrony osobistej, podać przykłady
aktów prawnych dotyczących środków ochrony osobistej, wyjaśnić znaczenie ich stosowania
oraz ich wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy,

−

uczniowie otrzymują instrukcje , normy lub inne akta prawne,

−

uczniowie pracując indywidualnie wypisują prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy związane z stosowaniem środków ochrony indywidualnej.

B. Określanie wymagań bhp dotyczących stosowania odzieży roboczej:
wstęp – należy krótko scharakteryzować uczniom pojęcie odzieży roboczej,

−

uczniowie otrzymują normy dotyczące odzieży roboczej,

−

pracując w grupie uczniowie sporządzają wspólną tabelę wymagań dotyczących odzieży
roboczej dla wskazanych przez nauczyciela stanowisk roboczych.

W trakcie tworzenia tabeli nauczyciel zwraca uwagę uczniom na funkcje i zadania

poszczególnych stanowisk pracy.

Podsumowanie

−

uczniowie uzasadniają znaczenie stosowania odzieży roboczej oraz środków ochrony
indywidualnej,

−

wskazują korzyści wynikające z przestrzegania przepisów bhp,

−

wymieniają

podstawowe

obowiązki

pracodawców,

pracowników

wynikające

z stosowania odzieży roboczej oraz środków ochrony indywidualnej,

−

wymieniają wymagania dotyczące stosowania odzieży roboczej oraz środków ochrony
indywidualnej na poszczególnych stanowiskach pracy.
Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze informacje na temat: Wypadki w górnictwie odkrywkowym.

Na podstawie zgromadzonych informacji opisz w zeszycie ćwiczeniowym wnioski jakie
powinniśmy wyciągnąć z wypadków w górnictwie odkrywkowym.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy na podstawie Kodeksu Pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Kodeksie Pracy informacje o prawach i obowiązkach pracodawcy

w zakresie bhp,

2) zanotować numery artykułów z Kodeksu Pracy,
3) krótko scharakteryzować poszczególne artykuły z Kodeksu Pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Dzienniki Ustaw i Kodeks Pracy z komentarzem,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ wymagania pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w Kodeksie Pracy i normach lub w dziennikach ustaw informacje

o wymaganiach bhp dotyczących pomieszczeń higieniczno-sanitarnych

2) zanotować najważniejsze wymagania,
3) krótko scharakteryzować określone pomieszczenie higieniczno sanitarne i jego niezbędne

wyposażenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy z komentarzem,

−

Dzienniki Ustaw,

−

Polska Norma,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj zagrożenia wypadkowe występujące podczas wykonywania pracy na

stanowisku górniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z stanowiskami pracy występującymi w górnictwie odkrywkowym,
2) zidentyfikować najważniejsze zagrożenia występujące na danym stanowisku pracy,
3) zanotować najważniejsze zagrożenia,
4) krótko je scharakteryzować.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

instrukcje stanowiskowe,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Ochrona przeciwpożarowa

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz sprzęt i środki gaśnicze w zależności od rodzaju pożaru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń
prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 15 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami przeciwpożarowymi oraz instrukcjami stosowania sprzętu

i środków gaśniczych,

2) zidentyfikować rodzaj pożaru,
3) zanotować możliwe do zastosowania środki gaśnicze,
4) krótko je scharakteryzować.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje przeciwpożarowe,

−

instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj symulację polegającą na zastosowaniu podręcznego sprzętu i środków

gaśniczych do gaszenia pożaru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Czas wykonania
ćwiczenia 15 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać odpowiedni sprzęt lub środek gaśniczy do określonego typu pożaru,
2) omówić sposób użycia danego sprzętu lub środka gaśniczego,
3) omówić najczęściej popełniane błędy przy stosowaniu wyżej wymienionych środków.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt i środki gaśnicze,

−

instrukcje przeciwpożarowe, instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Opisz zastosowanie znaków umieszczonych w tabeli do ćwiczenia 3.

Znak

Opis

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Czas wykonania
ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować znaki przeciwpożarowe,
2) zidentyfikować znaki umieszczone w tabeli,
3) opisać przeznaczenie znaków,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

plansze poglądowe znaków przeciwpożarowych,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 4

Wykonaj symulację polegającą na alarmowaniu straży pożarnej o zaistniałym pożarze.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać odpowiedni numer z telefonu niepołączonego z siecią telefoniczną,
2) poinformować, co się pali,
3) poinformować, kto zgłasza,
4) omówić najczęściej popełniane błędy podczas alarmowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcję alarmowania,

−

instrukcje przeciwpożarowe, instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Ochrona środowiska

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj główne źródła zanieczyszczeń emitowanych przez kopalnie odkrywkowe

oraz określ ich wpływ na ludzi i środowisko.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Czas wykonania
ćwiczenia 45 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować rodzaje zanieczyszczeń powstających w trakcie kopalni odkrywkowej,
2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące emisji zanieczyszczeń,
3) pogrupować zanieczyszczenia wg źródła pochodzenia,
4) opisać w tabeli zanieczyszczenia oraz określić ich wpływ na ludzi i środowisko,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dyrektywy Unii Europejskiej, Polskie Normy,

−

tabele emisji zanieczyszczeń,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj zagrożenia środowiska w wyniku odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę. Należy zwrócić uwagę na poprawność wymiarowania. Czas
wykonania ćwiczenia 45 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować rodzaje zagrożeń,
2) wyszukać w regulacjach prawnych dane dotyczące działalności kopalń odkrywkowych,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

dyrektywy Unii Europejskiej, Polskie Normy,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania od numeru 1 do 15 z poziomu podstawowego,

−

zadania od numeru 16 do 20 z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. b, 5. d, 6. c, 7. d, 8. d, 9. b, 10. b, 11. b,
12. a, 13. c, 14. d, 15. b, 16. b, 17. a, 18. d, 19. b, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Rozróżnić rodzaje znaków

Określić wpływ czynników szkodliwych na
organizm człowieka

3 Zidentyfikować znaki

4 Określić działania po zażegnanym wypadku

5 Określić przeznaczenie gaśnic

6 Określić obowiązki pracodawcy

7 Rozpoznać oznakowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać zasady postępowania w przypadku
odkrycia pożaru

9 Określić postępowanie w miejscu pracy

10 Dobrać odzież ochronną

11 Rozpoznać zagrożenie hałasem

Dobrać środki ochrony indywidualnej i odzież
roboczą

13 Wskazać substancje łatwopalne

Dobrać środki ochrony indywidualnej i odzież
roboczą

15 Rozpoznać zagrożenie

16 Określić zasady udzielania pierwszej pomocy

17 Zidentyfikować pojęcia z zakresu bhp

Zidentyfikować pojęcia z zakresu ochrony
środowiska

19 Zidentyfikować rodzaj pożaru

20 Dobrać gaśnicę do typu pożaru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Czas trwania testu – 35 minut.
10. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości

i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Spróbuj swoich sił. Pytania nie są trudne i jeżeli
zastanowisz się, to na pewno udzielisz odpowiedzi.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Koło przekreślone ukośnie oznacza

a) zakaz.
b) instrukcję.
c) ostrzeżenie.
d) bezpieczne warunki pracy.

2. Nadmierny hałas stanowi zagrożenie dla zdrowia, ponieważ

a) powoduje natychmiastowe uszkodzenie słuchu.
b) przyspiesza normalną utratę słuchu, występującą wraz z wiekiem.
c) powoduje stres.
d) noszenie ochrony uszu przez dłuższy czas może być niewygodne.

3. Poniższy znak stosowany jest do oznaczenia

a) przycisku alarmowego.
b) gaśnicy.
c) hydrantu.
d) ujęcia wody.

4. Po zażegnanym wypadku powinieneś

a) wykonać wpis w książce wypadków lub wypełnić formularz wypadkowy.
b) wyciągnąć wnioski i poinformować inne osób o możliwych zagrożeniach.
c) nie robić nic, bo wypadki zawsze się zdarzają.
d) wyciągnąć wnioski dla siebie bez poinformowania innych osób.

5. Gaśnice proszkowe służą do gaszenia pożarów typu

a) AC.
b) AB.
c) BC.
d) ABC.

6. Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracodawca przed rozpoczęciem działalności musi

a) sporządzić wykaz magazynu.
b) zbadać stan wizualny pomieszczeń.
c) zawiadomić na piśmie inspektora pracy i inspektora sanitarnego.
d) określić zakres obowiązków kierownictwa.

7. Barwa zielona służy do oznaczania

a) lokalizacji sprzętu telekomunikacyjnego.
b) pomieszczeń lub maszyn które mogą stwarzać niebezpieczeństwo.
c) lokalizacji sprzętu gaśniczego.
d) wyjść ewakuacyjnych.

8. W przypadku odkrycia pożaru powinieneś najpierw

a) niezwłocznie opuścić budynek w bezpieczny sposób.
b) rozpocząć gaszenie pożaru.
c) przeczytać etykiety na gaśnicach w celu zidentyfikowania właściwej.
d) włączyć alarm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Fakt, że nie możemy zapobiec wszystkim wypadkom, oznacza, że stosowanie osobistego

wyposażenia ochronnego jest
a) zbędne.
b) niezbędne.
c) to zależy od pracodawcy.
d) to zależy od pracownika.

10. Aby uniknąć zagrożeń pochwycenia przez wiertarkę stojakową należy stosować

a) rękawice.
b) czapkę siatkową.
c) przypinany krawat.
d) fartuch.

11. Najmniejsze zagrożenie hałasem stanowi

a) dłuto pneumatyczne.
b) lutownica.
c) nóż wibracyjny.
d) tarcza polerska pneumatyczna.

12. W celu ochrony głowy i szyi przed urazami należy stosować

a) kask.
b) czapkę bawełnianą.
c) czapkę siatkową.
d) maskę oddechową.

13. Do substancji łatwopalnych nie należy

a) klej.
b) środek uszczelniający.
c) cement.
d) olej.

14. Do pracy w pomieszczeniach o dużym zanieczyszczeniu stosujemy

a) półmaski.
b) maski jednorazowe.
c) maski z wymiennym wkładem filtru.
d) maski z doprowadzanym powietrzem.

15. Uduszenie się może być wywołane

a) przez powietrze wtłoczone do krwioobiegu za pomocą sprężarki powietrza.
b) tlenek węgla.
c) opary rozpuszczalników.
d) czynnik chłodzący układu klimatyzacji.

16. Pierwsza pomoc w przypadku otwartego złamania nogi połączonej z krwotokiem polega na

a) unieruchomieniu nogi.
b) uciśnięciu brzegów rany w celu zatamowania krwotoku.
c) niezwłocznym udaniu się do szpitala.
d) posłaniu po fachową pomoc.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Odzież robocza dyżurna jest to odzież, która

a) stanowi wyposażenie danego stanowiska pracy i jest wydawana pracownikowi

wyłącznie do jego osobistego użytku.

b) nie stanowi wyposażenia danego stanowiska pracy i jest przydzielana

poszczególnym jednostkom organizacyjnym jako wyposażenie dodatkowe.

c) jest własnością pracownika i do jego obowiązków należy utrzymywanie jej

w czystości.

d) żadna odpowiedz nie jest poprawna.

18. Pod pojęciem gromadzenia odpadów rozumiemy

a) składowanie odpadów.
b) usuwanie odpadów.
c) usuwanie nagromadzonych odpadów i ich unieszkodliwianie.
d) umieszczanie odpadów w specjalnie do tego celu przystosowanych pojemnikach.

19. Jeżeli zapaleniu ulegają oleje to pożar jest typu

a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

20. Do gaszenia paliwa używa się

a) tylko gaśnice i agregaty pianowe.
b) tylko gaśnice śniegowe.
c) tylko gaśnice proszkowe.
d) gaśnice: śniegowe, proszkowe, pianowe i agregaty pianowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Zadanie typu próba pracy:

Udziel pomocy poszkodowanemu w czasie wypadku:

Opis zdarzenia:

Pracownik na stanowisku roboczym stracił przytomność.

Na wykonanie zadania uczeń ma 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

fantom,

−

środki medyczne.

W przypadku wykonania prawidłowej czynności wpisz 1 punkt.

−

bardzo dobry – 6 pkt

−

dobry – 5 pkt

−

dostateczny – 4 pkt

−

dopuszczający – 3 pkt

Czynność

Liczba punktów

Przywracanie drożności układu oddechowego

Sztuczne oddychanie

Kontrola tętna

Sprawdzanie akcji serca

Zewnętrzny masaż serca

Masaż wykonywany równocześnie ze sztucznym oddychaniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bernaciak A.: Przedsiębiorstwa wobec wymagań ochrony środowiska. Salamandra,

Poznań 2000

2. Chałas J. Kwiatkowska H. Kodeks Pracy 2006 z komentarzem. Gazeta Prawna,

Warszawa 2006

3. Dziennik Ustaw – Ustawa o odpadach, Ustawa o ochronie środowiska
4. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5. Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
6. Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSIP, Warszawa 2001
7. www.kodeks–pracy.com.pl
8. www.kwbbelchatow.bot.pl

Literatura metodyczna:

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995