Biblioteka i książka…, Pietrzyk

W czerwcu egzamin testowy – wykład + literatura; 60 pytań, 1 godzina

Literatura:



Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu / Karol Bombiowski i
Helena Szajkowska.



Książka drukowana od XV do XVIII wieku : zarys historyczny / Helena Szajkowska.



Dzieje książki / Sven Dahl. - Wrocław 1965.



Z dziejów i techniki książki / Józef Grycz. - Wrocław, 1951.



Zarys dziejów książki i księgarstwa / Czesław Ożarzewski. - Poznań, 1965.



Zarys historii bibliotek od XV do XVIII wieku / Krystyna Maleczyńska. - Wrocław, 1886.



I książki mają swoją historię / Bartłomiej Szyndler. - Warszawa, 1982.



Jan Gutenberg i wynalezienie sztuki drukarskiej / Jan Muszkowski. - Warszawa, 1948.



Jan Gutenberg / Jan Pirożyński. - 2000.



Zarys dziejów książki / Barbara Bieńkowska. - Warszawa, 1987



Encyklopedia Wiedzy o Książce

HISTORIA KSIĄŻKI:

Materiał, narzędzia, rozwój druku, pisma, zdobienie, grafika książkowa, warsztaty drukarskie, jak
wyglądała oprawa, jak powstała książka rękopiśmienna, jak wyglądały biblioteki, obiekt książki, jak
wyglądało udostępnianie? Funkcja biblioteki w społeczeństwie, jej rola.

Pismo – graficzne utrwalenie jakiegoś tekstu.

Epigrafika – napis na kamieniu

„Komedia Książki” – Istvan Rath Vegh

Rodzaje pisma:

1) Pierwsze pismo to Pismo synteryczne, kiedy znak oddawał całą myśl, całe zdanie. Było to pismo
umowne. Praktycznie nie do odczytania.

2) Pismo ideograficzne, kiedy znak odpowiadał dość ściśle słowu, jest to pismo, które da się odczytać,
ale wielka ilość znaków stanowi swego rodzaju rebus.

3) pismo analityczne . nastąpił podział całych wyrazów na poszczególne sylaby. Zmniejszyło to ilość
znaków, ale dalej było to pismo stosunkowo trudne do odczytania.

Pismo alfabetyczne. Stało się podstawą do szybkiego rozwoju kultury starożytnej Grecji i Rzymu.

1820 – odczytanie hieroglifów

1799 - odnaleziono w miejscowości Rosetta kamień który zawierał napis w 3 różnych alfabetach
(odnaleźli to francuzi) Jest wyryty dekret kapłanów z roku 197-196 p.n.e. ku czci Ptolemeusza V
Epifanesa (panował w latach 205-180 p.n.e.). Po koptyjsku jest 14 wierszy, w piśmie
demotycznym(ludowym) 32 wiersze i po grecku zawierał 54 wiersze. W 1801 roku kamień w Rosetty

znalazł się w British Museum. W 1821 Champignian roku uznał że hieroglify jest to zapis fonetyczny.
W 1822 roku ogłosił, że odczytał tekst hieroglificzny i wskazał jakie znaki odpowiadają poszczególnym
głoskom. Rok ten jest przełomowy jeżeli chodzi o badanie pisma staroegipskiego.

Hieroglify były uważane za pismo święte, pismo bogów, przez Egipcjan. Jeden znak odpowiada
jednemu słowu. Np. słońce oznaczało dzień, księżyc – noc. Pismo hieroglificzne zostało zastąpione
pismem hieratycznym. Przeszło w symboliczne pismo, kiedy rysunki zamieniona na symbole.

W starożytnym Egipcie istniały 3 rodzaje pisma: hieroglify(pismo obrazkowe), hieratyczne (pismo
kapłańskie; symbole) i demotyczne (ludowe).

Papirus był:

-materiałem do pisania

-wykorzystywany jako opał -korzenie, plecionki - łodygi)

-wykonywano łodzie, żagle, maty, powrozy

-środkiem żywnościowym

Łodygę papirusu dzieli się na pasma(najlepszy gatunek jest w środku łodygi), później składano je na
krzyż, potem namaczano w wodzie nilowej, która była dość gęsta (ponieważ stała) – dzięki temu
papirus był „zaklejany”, potem zbijano, żeby była to jedna masa. Używano tylko jedną stronę. Tą,
która była dobrze „wymłotkowana”. Nie dało się po drugiej stronie, ponieważ farba przebijała. Był
przetrzymywany w zwojach, nie mogły być zbyt długie więc „zszywano” parę papirusów aby utworzyć
jeden dłuższy zwój. Papirus w pisać BJ ma koło 3,5 metra. Papirus jest materiałem stosunkowo
nietrwałym, więc niezbyt wiele się zachowało do dzisiejszych czasów; jest kruchy. Materiał ten służył
Egipcjanom praktycznie do końca istnienia starożytnego Egiptu. Stopniowo był zastępowany
pergaminem. Na papirusie pisano przede wszystkim hieroglifami. Egipcjanie wierzyli, że hieroglify
wzięły się od Boga księżyca – Tota. Hieroglify datowane są na 3000 lat p.n.e.

W piśmie demotycznym znak oznaczał głoskę. Np. rysując kaganek mieli na myśli głoskę „ka”.

Rozwój pisma:

Hieroglify (pismo obrazkowe) - > P. hieratyczne (kapłańskie; pismo symboliczne)--> P. demotyczne

P.demotyczne – było na tyle użytkowe, że można było pisać nim listy. Zaczął się zacierać charakter
pisma obrazkowego.

Po hellenizacji i chrystianizacji Egiptu język grecki i koptyjski wyparł pismo staroegipskie. W
starożytnym Egipcie stosunkowo niewiele osób potrafiło pisać (skrybowie – kapłani), ponieważ była
to trudna i długotrwała sztuka oraz niepotrzebna ludziom, którzy np. uprawiali rolę. Skrybowie byli
darzeni dużym szacunkiem. Niektórzy uważają, że to nie Egipcjanie ale Sumerowie pierwsi
wprowadzili pismo a Egipcjanie od nich przejęli.

Sumer

– kraj położony między dwoma rzekami, obszar ten nazywany jest Mezopotamią. Kultura

sumerów to kultura która istniała 4,5 tys. – 2,5 tys. lat p.n.e. Do początku XIX wieku sceptycznie
odnoszono się do pisarzy greckich.

1802 – odczytano część znaków klinowych w języku perskim. Następni badacze zaczęli łamać kod
pisma klinowego.

Okres dziejów sumeryjskich dzieli się na etapy w zależności od tego które państwo-miast miało
przewagę nad innymi. Pierwszy okres to okres prehistoryczny (4,5-2900 r.p.n.e. ) – Ubajt, drugi –
Uruk, trzeci – Dżamdat-Nas.

Na początku 3 tys. P.n.e. sumer został najechany i rozpoczął się rozkwit tamtych terenów.

842 r. – nadanie nazwy „pismo klinowe”

Znaki które nazwano pismem klinowym były odciskane za pomocą rylców na wilgotnej glinie, a
następnie żeby utrwalić zapis wypalano tabliczki. To było jedno z najtrwalszych osiągnięć pisarstwa.