Scenariusz lekcji

39

èród∏a dêwi´ków

èród∏a dêwi´ków

2 x 45 min

TreÊci programowe:

•

wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,

•

*Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:

•

wymienia êród∏a dêwi´ków,

•

zna poj´cia: ha∏as, ekologia,

•

zna êród∏a ha∏asu,

•

wymienia sposoby dbania o Êrodowisko.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:

•

wyjaÊnia ró˝nic´ mi´dzy êród∏ami dêwi´ków
w przyrodzie i w Êwiecie wytworów cz∏owieka,

•

rozumie wp∏yw ha∏asu na zdrowie cz∏owieka,

•

opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Wizyta
w lesie”.

c) Postawy

Uczeƒ:

•

wspó∏pracuje w zespole,

•

jest zainteresowany ró˝norodnoÊcià êróde∏
dêwi´ków,

•

dba o cisz´ w swoim otoczeniu,

•

wykazuje trosk´ o czystoÊç Êrodowiska.

Metody:

•

obserwacja bezpoÊrednia,

•

dyskusja,

•

pogadanka,

•

praca z tekstem,

•

zabawa muzyczna,

•

Êpiew.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

•

podr´cznik (s. 10–15),

•

magnetofon z mikrofonem,

•

nagrania odg∏osów przyrody,

•

instrument (pianino, fortepian),

•

karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel ustala z uczniami, jakie odg∏osy

z najbli˝szej okolicy b´dà starali si´ nagraç na
magnetofon podczas wycieczki (na przyk∏ad
warkot samochodów, stukot pociàgu). Uczniowie
podajà swoje propozycje i wspólnie wybierajà
tras´ wycieczki.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel z uczniami (zaopatrzeni w magneto-

fon z mikrofonem) wyruszajà w teren i realizujà
zaplanowane zadanie.

2. Po powrocie z wycieczki przes∏uchujà nagrania

odg∏osów najbli˝szej okolicy. Nast´pnie nauczy-
ciel odtwarza przygotowane wczeÊniej nagranie
odg∏osów przyrody (Êpiew ptaków, szum drzew,
plusk wody). Uczniowie porównujà oba nagrania
i dyskutujà na temat ró˝nic mi´dzy us∏yszanymi
odg∏osami.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy. Pierwsza

grupa wykonuje çwiczenie 1, a druga – çwiczenie
2 ze s. 11 podr´cznika. Nast´pnie zespo∏y przed-
stawiajà rezultaty swoich prac.

4. Nauczyciel omawia zagadnienie ha∏asu. Ucznio-

wie analizujà tabel´ zamieszczonà w podr´czniku
na s. 14

i wykonujà çwiczenie 2 ze s. 15

.

WyjaÊniajà równie˝ wp∏yw ha∏asu na zdrowie
i bezpieczeƒstwo cz∏owieka, wykorzystujàc wia-
domoÊci z podr´cznika

.

5. Uczniowie s∏uchajà piosenki „Wizyta w lesie”.

Analizujà post´powanie dzieci i ustalajà zasady
zachowania w lesie. Nast´pnie wspólnie Êpie-
wajà piosenk´.

6. Nauczyciel informuje uczniów o obchodach Dni

Ziemi po∏àczonych z akcjà „Sprzàtanie Êwiata”.
Przeprowadza zabaw´ „Stra˝nicy czystoÊci”
znajdujàcà si´ w podr´czniku na s. 13.

Faza podsumowujàca

1. W ramach podsumowania nauczyciel poleca

uczniom rozwiàzanie zadaƒ zamieszczonych
w kartach pracy.

2. Zadanie domowe dla ch´tnych

Przygotuj nagranie wed∏ug wskazówek zawar-
tych w çwiczeniu 2 ze s. 13 podr´cznika.

c

b

a

s. 14–15

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

b

c

a

èród∏a dêwi´ków

Przyk∏ady

Cechy charakterystyczne

Odg∏osy przyrody

Karta pracy

Rozwià˝ rebus i zapisz otrzymane has∏o.

1

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Cisza – ha∏as

Cisza – ha∏as

Podaj przyk∏ady êróde∏ ha∏asu w najbli˝szej okolicy.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozwià˝ rebus i zapisz otrzymane has∏o.

3

2

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Uzupe∏nij tabel´.

4

Odg∏osy miasta

y

fa

mo

i=y

+ ni +

a

ek

l

∏=´

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

t

l=c

t=z + a

sch

sz=h

∏a=dzi

ga=wiu

+ z

+

+

+ i +

+

+

+

+

g=m

Rytm i metrum

Scenariusz lekcji

41

Rytm i metrum

2 x 45 min

Nauczyciel poleca uczniom wykonanie w domu
„puzzli rytmicznych”. Uczniowie wycinajà z koloro-
wego papieru lub kartonu 5 jednakowej wielkoÊci
kó∏ek (dla ka˝dej wartoÊci rytmicznej w innym kolo-
rze). Jedno z nich nale˝y pozostawiç w ca∏oÊci,
pozosta∏e – przeciàç odpowiednio na 2, 4, 8 i 16
cz´Êci. Wszystkie elementy trzeba umieÊciç w ko-
percie wklejonej do zeszytu. Wzór znajduje si´
w za∏àczniku 1 w

Materia∏ach dla nauczyciela.

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna wartoÊci rytmiczne,
• wie, co to jest rytm, metrum, takt i pauza,
• zna podstawowe schematy taktowania.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• dostrzega ró˝nice wyst´pujàce w relacjach

czasowych pomi´dzy poznanymi wartoÊciami
rytmicznymi,

• potrafi rozró˝niç pisowni´ znaków graficz-

nych wartoÊci nut i pauz,

• wyczuwa puls akcentów metrycznych na

„dwa”, „trzy”, „cztery”,

• potrafi podzieliç rytm na odcinki taktowe

zgodnie z oznaczeniem taktowym.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany bogactwem rytmów.

Metody:

• pogadanka,
• praca z tekstem,
• zabawa muzyczna,
• s∏uchanie muzyki,
• Êpiew.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 34–37),
• „puzzle rytmiczne”,
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagranie „Carmina burana” C. Orffa,
• instrument (fortepian, pianino),
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Na podstawie wykonanych przez uczniów kolo-

rowych „puzzli rytmicznych” nauczyciel przypo-
mina poj´cia: ca∏oÊç, pó∏, çwierç, jedna ósma,
jedna szesnasta.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaÊnia poj´cie rytmu. Omawia

drzewko rytmiczne ze s. 34 podr´cznika. Jedno-
czeÊnie pokazuje kolejne elementy „puzzli”,
którym odpowiadajà poszczególne wartoÊci
rytmiczne. Na polecenie nauczyciela uczniowie
uk∏adajà „puzzle” zgodnie ze schematem drzew-
ka rytmicznego.

2. Nast´pnie nauczyciel t∏umaczy poj´cie pauzy.

Uczniowie oglàdajà zapis graficzny nut i pauz
w podr´czniku na s. 35.

3. Nauczyciel omawia rodzaje metrum. Prezentuje

uczniom obrazki utworzone z „puzzli”, którym
odpowiadajà poszczególne oznaczenia taktowe
(za∏àcznik 2). WyjaÊnia, ˝e powy˝sze obrazki
mogà byç u∏o˝one z dowolnych elementów, czyli
kolejne takty mogà sk∏adaç si´ z ró˝nych warto-
Êci rytmicznych. W ka˝dym takcie o jednako-
wym metrum obrazek koƒcowy musi byç iden-
tyczny.

4. U˝ywajàc kolejno 2, 3, 4, 5 elementów „puzzli”,

uczniowie uk∏adajà obrazki, którym odpowiada
metrum

4

4

i

3

4

. Przyk∏ad znajduje si´ w za∏àcz-

niku 3.

5. Nauczyciel wyjaÊnia schematy taktowania na

„dwa”, „trzy” i „cztery”, zwracajàc uwag´ na
akcenty rytmiczne. Uczniowie s∏uchajà „Car-
mina burana” C. Orffa i wykonujà çwiczenie
zamieszczone w podr´czniku na s. 36.

6. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy. Ka˝dy

uczeƒ, korzystajàc z „puzzli”, przyst´puje do
wykonywania kolejnych zadaƒ.

7. Uczniowie przedstawiajà swoje rozwiàzania.

Nauczyciel zapisuje je na tablicy. Po wyelimino-
waniu b∏´dnych odpowiedzi uczniowie starajà
si´ wspólnie wyklaskaç zanotowane na tablicy
rytmy.

Faza podsumowujàca

1. Nauczyciel przypomina poznanà na wczeÊniej-

szej lekcji piosenk´. Uczniowie ustalajà jej
metrum oraz nazywajà wartoÊci rytmiczne nut
i pauz. Âpiewajà piosenk´, taktujàc.

2. Na zakoƒczenie nauczyciel przeprowadza zaba-

w´ „Rytmiczna kózka” ze s. 37 podr´cznika.

Scenariusz lekcji

42

Materia∏y dla nauczyciela

„Puzzle rytmiczne”

za∏àcznik 1

Rodzaje metrum na przyk∏adzie „puzzli”

Metrum

4

4

na przyk∏adzie „puzzli”

za∏àcznik 2

za∏àcznik 3

Rozwià˝ rebus i zapisz otrzymane has∏o.

1

Kilka wartoÊci rytmicznych

Kilka wartoÊci rytmicznych

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozwià˝ rebus. Nast´pnie uszereguj wartoÊci rytmiczne od najd∏u˝szej do najkrótszej,
wpisujàc w kratki cyfry od 1 do 5.

2

Korzystajàc z „puzzli rytmicznych”, u∏ó˝ swój rytm w podanym metrum.

3

Karta pracy

Uzupe∏nij takty odpowiednimi wartoÊciami pauz.

4

Zapisz w kratce wartoÊç rytmicznà, o której mowa w wierszyku.

Ka˝dy muzyk o tym wie,
˝e najd∏u˝ej trwa
taka nuta, która tylko
pusty brzuszek ma.

5

dal

+

wia

ak=um

b=n

+ a

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Melodia

Melodia

45 min

Na lekcj´ nauczyciel przygotowuje jednakowej
wielkoÊci kwadraty wyci´te z kolorowego kartonu.
B´dà one odpowiednikami kolejnych dêwi´ków
gamy C-dur. IloÊç i proponowanà kolorystyk´
kwadratów okreÊlono w za∏àczniku 1 w

Materia∏ach

dla nauczyciela.

TreÊci programowe:

• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• wie, co to jest melodia oraz kierunek wzno-

szàcy i opadajàcy melodii.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• rozró˝nia kierunek i zmiany kszta∏tu linii

melodycznej,

• dostrzega zwiàzek pomi´dzy kierunkami

melodii i po∏o˝eniem nut na pi´ciolinii,

• samodzielnie odtwarza kszta∏t linii melodycz-

nej na podstawie zapisu nut na pi´ciolinii,

• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Siedzi

sobie zajàc”.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany bogactwem mo˝liwoÊci

twórczych, jakie niesie ze sobà zmiana wyso-
koÊci dêwi´ków, kierunku melodii.

Metody:

• pogadanka,
• praca z tekstem,
• Êpiew,
• zabawa muzyczna.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 37–39),
• kolorowe kwadraty,
• tablica korkowa,
• instrument (pianino, fortepian).

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel przypomina uczniom poj´cia dêwi´-

ków wysokich i niskich, grajàc przyk∏ady na pia-
ninie.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaÊnia, co to jest melodia oraz kie-

dy melodia ma kierunek wznoszàcy, a kiedy opa-
dajàcy. Uczniowie ilustrujà ruchem r´ki zmiany
kierunku melodii, którà nauczyciel gra na
instrumencie (przyk∏ady w za∏àczniku 2).

2. Uczniowie wykonujà çwiczenie ze s. 38

pod-

r´cznika. Nauczyciel zwraca uwag´ na zapis
graficzny nut, wyjaÊniajàc, ˝e ka˝dy dêwi´k ma
swoje miejsce na pi´ciolinii.

3. Nauczyciel pokazuje uczniom kolorowe kwadra-

ty i przyporzàdkowuje odpowiedni kolor kolej-
nym dêwi´kom na pi´ciolinii. Uczniowie nie
poznali jeszcze nazw dêwi´ków, wi´c nauczyciel
mo˝e operowaç okreÊleniami: „nuta pierwsza”,
„druga” itd.

4. Wskazani przez nauczyciela uczniowie przypi-

najà kolejno kwadraty do korkowej tablicy.

5. Po u∏o˝eniu „kolorowej drabinki” uczniowie

porównujà jej kszta∏t z zapisem graficznym nut
na s. 38 podr´cznika

.

6. Uczniowie s∏uchajà piosenki „Siedzi sobie zajàc”

(podr´cznik, s. 38

), obserwujàc kszta∏t linii

melodycznej. Odszukujà w utworze fragmenty,
które sà identyczne (takty 1–4 i takty 5–8; takty
9–10 i takty 11–12). Nast´pnie porównujà nuty
z „kolorowej drabinki” z tymi, które wyst´pujà
w piosence. Na polecenie nauczyciela eliminujà
te, których w piosence brak.

7. Dobierajàc kolorowe kwadraty, odpowiadajàce

kolejnym dêwi´kom piosenki, uczniowie przypi-
najà na tablicy fragmenty utworu. Wzór za-
mieszczono w za∏àczniku 3.

Faza podsumowujàca

Uczniowie obserwujà zbudowane wspólnie frag-
menty piosenki i realizujà polecenie 2 z zabawy
„Wznosi si´ i opada” (podr´cznik, s. 39

).

Nauczyciel przydziela ka˝dej grupie okreÊlony
kolor.

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

44

s. 38–39

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

d

a

b

c

Materia∏y dla nauczyciela

Kolorowe kwadraty

za∏àcznik 1

Schematy zmian kierunku melodii

za∏àcznik 2

Linia melodyczna w piosence „Siedzi sobie zajàc”

za∏àcznik 3

Dêwi´k

Kolor kwadratów

c

1

d

e

f

g

a

h

c

2

2

3

5

3

8

2

2

2

ciemnoczerwony

pomaraƒczowy

˝ó∏ty

zielony

jasnoniebieski

ciemnoniebieski

fioletowy

jasnoczerwony

IloÊç kwadratów

Scenariusz lekcji

45

takty 1–4 i 5–8

takty 9–10, 11–12

takty 13–16

Nazwy dêwi´ków

Nazwy dêwi´ków

45 min

TreÊci programowe:

• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, muzykowanie na instrumentach, tworze-

nie struktur dêwi´kowych.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna poj´cia: pi´ciolinia, klucz wiolinowy, oktawa,
• zna uk∏ad poznanych dêwi´ków na klawiatu-

rze pianina i dzwonkach chromatycznych,

• zna nazwy solmizacyjne i literowe dêwi´ków.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• okreÊla po∏o˝enie nut na pi´ciolinii,
• intonuje dêwi´ki gamy C-dur w gór´ i w dó∏,
• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Do, do, c, c”,
• potrafi zagraç na dzwonkach dêwi´ki gamy.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zdyscyplinowany podczas zespo∏owych

dzia∏aƒ muzycznych,

• dba o powierzony instrument.

Metody:

• pogadanka,
• obserwacja,
• praca z tekstem,
• Êpiew,
• gra na dzwonkach.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 39–43),
• „kolorowa drabinka” (patrz: Scenariusz „Melo-

dia”),

• instrument (pianino, fortepian),
• dzwonki chromatyczne,
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom zaÊpiewaç poznanà

na poprzedniej lekcji melodi´ z tekstem o w´-
drówce s∏oƒca. Przypomina równie˝ poj´cia: kie-
runek wznoszàcy i opadajàcy melodii. Nast´pnie
uczniowie Êpiewajà tylko wst´pujàcà cz´Êç
melodii oraz powtarzajà budow´ „kolorowej
drabinki”.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel omawia poj´cia: pi´ciolinia (linie,

pola), klucz wiolinowy. WyjaÊnia uczniom zale˝-
noÊci mi´dzy po∏o˝eniem dêwi´ku na pi´ciolinii
a jego wysokoÊcià.

2. Nast´pnie nauczyciel wprowadza nazwy solmi-

zacyjne i literowe dêwi´ków. Uczniowie obser-
wujà zapis graficzny nut w podr´czniku na s. 40

i porównujà go z zapisem melodii wst´pujàcej

ze s. 38. Âpiewajà t´ melodi´, zast´pujàc s∏owa
odpowiednimi nazwami dêwi´ków.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom dzwonki chroma-

tyczne i omawia uk∏ad klawiatury pianina na
podstawie rysunku ze s. 40 podr´cznika

.

Uczniowie szukajà podobieƒstw mi´dzy uk∏a-
dem p∏ytek na dzwonkach a uk∏adem klawiszy.
Nast´pnie wspólnie grajà dêwi´ki od c

1

do c

2

.

4. Uczniowie liczà kolejno p∏ytki dzwonków chro-

matycznych, zaczynajàc od c

1

, a koƒczàc na c

2

.

Nauczyciel wyjaÊnia poj´cie oktawy. Dzieli
uczniów na grupy, które kolejno wykonujà çwi-
czenie 1 ze s. 41 podr´cznika

, nie podajàc na

g∏os rozwiàzania. Po wykonaniu polecenia przez
wszystkie grupy, odpowiedzi zg∏aszane sà
nauczycielowi i korygowane.

5. Uczniowie s∏uchajà piosenki „Do, do, c, c” (pod-

r´cznik, s. 42), zwracajàc uwag´ na pojawiajàce
si´ w niej nazwy dêwi´ków. Nast´pnie realizujà
çwiczenie ze s. 43 podr´cznika. W refrenie pio-
senki mo˝na wykorzystaç polecenie 2 z zabawy
„Wznosi si´ i opada” (podr´cznik, s. 39), dzielàc
uczniów na 8 grup.

Faza podsumowujàca

1. Uczniowie realizujà zabaw´ „Na stopniach

gamy” (podr´cznik, s. 43). Nast´pnie wykonujà
zadania zamieszczone w kartach pracy.

2. Zadanie domowe

Rozwià˝ rebusy muzyczne znajdujàce si´ w pod-
r´czniku na s. 41

.

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

46

s. 40–41

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

c

d

a

b

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Odszukaj w wyrazach, które sà rozwiàzaniami rebusów
obrazkowych, nazwy solmizacyjne dêwi´ków. Odgadni´te
dêwi´ki zapisz na pi´ciolinii, a nast´pnie zagraj na dzwonkach.

1

Co to za dêwi´ki?

Co to za dêwi´ki?

Spróbuj u∏o˝yç z nich w∏asnà melodi´.

Zapisz nazwy literowe podanych dêwi´ków, a otrzymasz rozwiàzania rebusów muzycznych.

2

Karta pracy

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Dêwi´ki ciche i g∏oÊne

Dêwi´ki ciche i g∏oÊne

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• wie, co to jest dynamika i jakie ma znaczenie

w utworze muzycznym,

• zna wybrane oznaczenia dynamiki w j´zyku

w∏oskim.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• stosuje zmiany dynamiki w interpretacji do-

wolnej melodii,

• potrafi rozpoznaç zmiany dynamiki w utwo-

rze muzycznym,

• potrafi podaç znaczenie okreÊleƒ dynamicz-

nych.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany zwiàzkiem mi´dzy dyna-

mikà a nastrojem utworu muzycznego.

Metody:

• pogadanka,
• praca z tekstem,
• analityczne s∏uchanie muzyki,
• zabawa muzyczna,
• Êpiew.

Formy pracy:

indywidualna, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 44–46),
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagranie „Bolero” M. Ravela,
• instrument (pianino, fortepian),
• inne instrumenty znajdujàce si´ w klasie,
• gazety (do zabawy „Znaki dynamiczne”),
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Uczniowie z pomocà nauczyciela sprawdzajà

mo˝liwoÊci brzmieniowe instrumentów znajdu-
jàcych si´ w klasie. Nast´pnie dzielà je na 2 gru-
py: instrumenty cicho i g∏oÊno brzmiàce.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel omawia rol´ dynamiki w utworze

muzycznym

. Wspólnie z uczniami analizuje

tabel´ oznaczeƒ dynamicznych, która znajduje
si´ w podr´czniku na s. 44

.

2. Uczniowie s∏uchajà kanonu „Don, don” (s. 45

w podr´czniku )

w wykonaniu

nauczyciela.

Nast´pnie wspólnie Êpiewajà melodi´.

3. Nauczyciel objaÊnia poj´cie kanonu i poleca

wykonanie çwiczenia ze s. 45

.

4. Nauczyciel wyjaÊnia zwiàzki zachodzàce mi´dzy

zmianami dynamiki i nastrojem utworu mu-
zycznego. Uczniowie s∏uchajà „Bolera” M. Rave-
la. Nast´pnie analizujà zmiany dynamiki wyst´-
pujàce w utworze i opisujà jego nastrój.

5. Korzystajàc z tabeli oznaczeƒ dynamicznych ze

s. 44 podr´cznika

, uczniowie przyst´pujà do

rozwiàzywania kolejnych zadaƒ zamieszczo-
nych w kartach pracy. Zwracajà szczególnà uwa-
g´ na pisowni´ okreÊleƒ dynamicznych i na ich
symbole.

6. Po wykonaniu wszystkich zadaƒ, wyznaczeni

uczniowie podajà rozwiàzania. Nauczyciel przy-
pomina prawid∏owà wymow´ okreÊleƒ dyna-
micznych w j´zyku w∏oskim.

Faza podsumowujàca

Uczniowie realizujà zabaw´ „Znaki dynamiczne”
zamieszczonà w podr´czniku na s. 46.

b

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

48

s. 44–45

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

a

b

c

d

G∏oÊno, cicho

G∏oÊno, cicho

WyjaÊnij, co oznaczajà w∏oskie okreÊlenia.

piano –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

forte –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wpisz odpowiedni symbol oznaczenia dynamicznego na poczàtku i na koƒcu podanego znaku.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Przeczytaj uwa˝nie wierszyk. Pod ka˝dà zwrotkà wypisz symbole oznaczeƒ dynamicznych, które w niej
wyst´pujà.

3

2

1

Bardzo cicho, cicho-sza
ka˝dy piano mówiç ma.
Troch´ g∏oÊniej, lecz stopniowo
w mezzoforte wymów s∏owo.
A za chwil´ pe∏nà piersià
zakoƒcz w forte zwrotk´ pierwszà.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Drugà zwrotk´ dla odmiany
g∏oÊno – forte zaczynamy.
Mezzoforte mów w po∏owie
coraz ciszej w ka˝dym s∏owie.
Wszystko zakoƒcz cicho-sza
i ju˝ piano ka˝dy ma.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Za pomocà oznaczeƒ dynamicznych okreÊl, jak zmienia si´ dynamika w wierszu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WyjaÊnij znaczenie podanych s∏ów.

crescendo –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

diminuendo –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozwià˝ rebusy. Nast´pnie przeczytaj uwa˝nie wierszyk. Wykonujàc polecenia zawarte w tekÊcie,
wykorzystaj odgadni´te w rebusach wyrazy.

5

4

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W koncertowej sali stoi,
uniesione skrzyd∏o ma.
Pi´knie brzmi, gdy czysto stroi,
cicho, g∏oÊno – ró˝nie gra.
Gdy pomyÊlisz przez chwileczk´,
pozamieniasz, co si´ da,
skreÊlisz jednà litereczk´,
to odgadniesz, co tak gra?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Karta pracy

es

+ a +

s

t=f

+ e

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Tempo

Tempo

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna poj´cie tempa,
• wymienia podstawowe oznaczenia tempa i ich

w∏oskie nazwy,

• zna zwiàzek zachodzàcy pomi´dzy tempem

a nastrojem utworu muzycznego.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• rozró˝nia zmiany tempa w utworze muzycz-

nym,

• potrafi zastosowaç zmiany tempa w interpre-

tacji wiersza,

• wyjaÊnia funkcj´ i zasady dzia∏ania metro-

nomu.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany mo˝liwoÊciami interpre-

tacyjnymi zwiàzanymi ze zmianami tempa.

Metody:

• pogadanka,
• praca z tekstem,
• s∏uchanie muzyki,
• wspólna recytacja.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 47–48),
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagrania: „Taniec z szablami” A. Chaczaturiana,

„Lot trzmiela” M. Rimskiego-Korsakowa, „Aria
na strunie G” z „III Suity D-dur” J. S. Bacha,
„Romance – Larghetto” z „Koncertu fortepiano-
wego e-moll opus 11” F. Chopina,

• metronom,
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel przypomina rol´ dynamiki w utwo-

rze muzycznym.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaÊnia poj´cie tempa w muzyce

i omawia tabel´ z oznaczeniami tempa znajdu-
jàcà si´ w podr´czniku na s. 47

. Zwraca szcze-

gólnà uwag´ na poprawnà wymow´ okreÊleƒ
w j´zyku w∏oskim.

2. Nast´pnie demonstruje uczniom metronom,

wyjaÊniajàc jego zastosowanie. Uczniowie s∏ucha-
jà pulsu ka˝dego z rodzajów tempa zamieszczone-
go w tabeli. Nauczyciel dodatkowo wprowadza
poj´cia

accelerando i ritenuto.

3. Uczniowie wys∏uchujà „Taƒca z szablami”

A. Chaczaturiana i starajà si´ okreÊliç, jak zmie-
nia si´ tempo w utworze.

4. Na polecenie nauczyciela uczniowie wspólnie

czytajà tekst o kruku ze s. 48 podr´cznika

,

a nast´pnie realizujà zamieszczone ni˝ej çwicze-
nia.

5. Nauczyciel wyjaÊnia uczniom zwiàzek zachodzà-

cy mi´dzy tempem a nastrojem utworu muzycz-
nego. Uczniowie s∏uchajà: „Lotu trzmiela”
M. Rimskiego-Korsakowa, „Arii na strunie G”
z „III Suity D-dur” J. S. Bacha oraz „Romance –
Larghetto” z „Koncertu fortepianowego e-moll”
F. Chopina. OkreÊlajà nastrój ka˝dego utworu.

Faza podsumowujàca

1. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy. Korzy-

stajàc z tabeli oznaczeƒ tempa, uczniowie wyko-
nujà kolejne zadania.

2. Po up∏ywie wyznaczonego czasu nauczyciel

podaje prawid∏owe rozwiàzania, a uczniowie
sprawdzajà poprawnoÊç swoich odpowiedzi.

3. Zadanie domowe

Zrealizuj zabaw´ „Twoje tempo” ze s. 48 pod-
r´cznika

. Wyniki zapisz w zeszycie.

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

50

s. 47

s. 48

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

a

b

c

d

Rozwià˝ krzy˝ówk´, podajàc w∏oskie okreÊlenia rodzajów
tempa. Nast´pnie wyjaÊnij otrzymane has∏o.

1

Szybko, wolno

Szybko, wolno

1

2

3

4

5

1. W tempie spokojnego kroku.
2. Wolno.
3. Umiarkowanie.
4. Bardzo szybko.
5. Pr´dko, weso∏o.

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

WyjaÊnij, co oznaczajà w muzyce wyrazy, które sà rozwiàzaniami rebusów.

2

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Obok podanych rodzajów tempa zapisz odpowiednie nazwy w∏oskie.

moderato, allegro, lento

tempo wolne –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

tempo umiarkowane –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

tempo szybkie –

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

Karta pracy

oku

k=p

t

+

pis

y

d∏u

+

wio

∏=t

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Znaki przed∏u˝ajàce
czas trwania nut i pauz

Znaki przed∏u˝ajàce
czas trwania nut i pauz

45 min

TreÊci programowe:

• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna poj´cia: kropka, ∏uk, fermata,
• zna symbole znaków przed∏u˝ajàcych czas

trwania nut i pauz.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• wyjaÊnia znaczenie znaków przed∏u˝ajàcych

czas trwania nut i pauz,

• potrafi rozró˝niç zale˝noÊci w relacjach czaso-

wych pomi´dzy wartoÊciami z kropkà i bez,

• potrafi zrealizowaç samodzielnie rytmy z za-

stosowaniem wartoÊci rytmicznych z kropkà,

• odró˝nia ∏uk artykulacyjny od ∏uku przed∏u˝a-

jàcego dêwi´k,

• potrafi zrealizowaç fermat´ w okreÊlonym

fragmencie piosenki,

• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Uwaga!

Czerwone Êwiat∏o!”.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany ró˝norodnoÊcià rytmów

z wykorzystaniem wartoÊci z kropkà.

Metody:

• pogadanka,
• praca z tekstem,
• Êpiew.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 62–64),
• „puzzle rytmiczne”,
• instrument (pianino, fortepian),
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przypomnienie

poznanych wartoÊci rytmicznych oraz ich odpo-
wiedników w postaci „puzzli rytmicznych”.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel omawia znaczenie kropki przy nucie

. Uczniowie uk∏adajà z „puzzli rytmicznych”

obrazki kolejnych wartoÊci rytmicznych:

2. Nast´pnie uk∏adajà z „puzzli” rytmy w metrum

2

4

pisane przez nauczyciela na tablicy.

a

Scenariusz lekcji

52

a)

b)

c)

3. Uczniowie starajà si´ wyklaskaç kolejno rytmy

a), b), c). Nauczyciel wyjaÊnia, ˝e w taki sam spo-
sób przed∏u˝a si´ czas trwania pauz.

4. Nauczyciel Êpiewa piosenk´ „Uwaga! Czerwone

Êwiat∏o!” (podr´cznik, s. 63

). Uczniowie od-

szukujà w zapisie nutowym piosenki wartoÊci
rytmiczne z kropkà. Nast´pnie wykonujà çwi-
czenie ze s. 62 podr´cznika

.

5. Nauczyciel wprowadza poj´cie ∏uku muzycznego

. Uczniowie obserwujà nuty do pieÊni „˚ycze-

nie” (podr´cznik, s. 64). Odpowiadajà, w którym
z taktów ∏uk przed∏u˝a wartoÊç rytmicznà,
a w którym jest oznaczeniem artykulacyjnym.

6. Nauczyciel zapoznaje uczniów z okreÊleniem

i znakiem graficznym fermaty

. Uczniowie

wykonujà çwiczenie ze s. 64 podr´cznika.

Faza podsumowujàca

Nauczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie samo-
dzielnie rozwiàzujà kolejne zadania.

e

d

c

b

s. 62–63

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

a

d

e

c

b

Rozwià˝ rebusy i zapisz otrzymane has∏a.

1

Przed∏u˝amy
czas trwania nut

Przed∏u˝amy
czas trwania nut

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Odpowiedz, jakich wartoÊci rytmicznych brakuje w podanych przyk∏adach. Korzystajàc z „puzzli
rytmicznych”, uzupe∏nij takty. Obok zapisz pauzy, które odpowiadajà brakujàcym wartoÊciom
rytmicznym.

2

Karta pracy

Zapisz wartoÊci rytmiczne, które odpowiadajà wartoÊciom po∏àczonym ∏ukiem.

3

Napisz, jak inaczej mo˝e byç nazywana fermata. Obok umieÊç jej znak graficzny.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

wa

t=f

+

+

mos

∏=m

cza

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Budowa okresowa

Budowa okresowa

45 min

TreÊci programowe:

• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, muzykowanie na instrumentach, tworze-

nie struktur dêwi´kowych.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• wymienia elementy okresu muzycznego,
• zna poj´cia: fraza, zdanie, okres muzyczny.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• rozumie zasady budowy okresowej,
• potrafi samodzielnie wskazaç poszczególne ele-

menty budowy formalnej poznanych piosenek,

• tworzy pytania i odpowiedzi rytmiczne,
• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Taƒco-

wa∏y dwa Micha∏y”.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany mo˝liwoÊciami, jakie

stwarza architektura muzyczna.

Metody:

• „burza mózgów”,
• praca z tekstem,
• Êpiew,
• zabawa muzyczna.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 70–71),
• instrumenty perkusyjne,
• instrument (pianino, fortepian),
• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel przeprowadza „burz´ mózgów” na

temat budowy utworu muzycznego. Uczniowie
starajà si´ odpowiedzieç, z jakich elementów
sk∏ada si´ piosenka, którà ostatnio poznali.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaÊnia zagadnienia zwiàzane z bu-

dowà formy muzycznej, wprowadzajàc poj´cia
frazy, zdania i okresu muzycznego. Zwraca uwa-
g´ na zasad´ symetrii w architekturze muzycz-
nej.

2. Uczniowie s∏uchajà piosenki „Taƒcowa∏y dwa

Micha∏y” (podr´cznik, s. 70

) w wykonaniu

nauczyciela. Nast´pnie analizujà budow´ pierw-
szej zwrotki, korzystajàc ze schematu zamiesz-
czonego w podr´czniku na s. 71

.

3. Z pomocà nauczyciela uczniowie realizujà çwi-

czenie 1 i 2 ze s. 71 podr´cznika

.

4. Nauczyciel rozdaje uczniom instrumenty perku-

syjne i t∏umaczy zasady zabawy „Pogaw´dki in-
strumentów” ze s. 71 podr´cznika

. Uczniowie

dobierajà si´ w pary i przygotowujà „rozmowy”
rytmiczne. Po up∏ywie wyznaczonego czasu
wskazane przez nauczyciela osoby prezentujà
swoje „pogaw´dki”, a reszta klasy stara si´
odgadnàç ich sens.

5. Nauczyciel wykonuje fragmenty kilku wczeÊniej

poznanych piosenek. Uczniowie w trakcie s∏u-
chania wskazujà poszczególne elementy ich bu-
dowy. Nauczyciel koryguje b∏´dne odpowiedzi.

Faza podsumowujàca

1. Uczniowie rozwiàzujà zadania znajdujàce si´

w kartach pracy.

2. Nast´pnie z pomocà nauczyciela w grupach

4-osobowych sprawdzajà poprawnoÊç odpowiedzi.

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

54

s. 70–71

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

b

c

d

a

Uzupe∏nij zdania, wpisujàc w puste
miejsca rozwiàzania rebusów.

a) Ma∏a grupka dêwi´ków, jakby myÊl muzyczna to

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

1

Budowa okresowa

Budowa okresowa

b) Po∏àczone frazy tworzà

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

c) Dwa zdania – pytanie muzyczne i odpowiedê – to

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.

Bez pomocy podr´cznika wpisz w odpowiednie miejsca piosenki „Taƒcowa∏y dwa Micha∏y” nazwy
elementów budowy okresowej.

2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

okres muzyczny

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Karta pracy

+ a

f +

o +

k=s

o

ob

gwi

ek=a

+

z

cz=e

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Folklor Êwiata

Folklor Êwiata

45 min

Miesiàc przed lekcjà nauczyciel poleca uczniom
przygotowanie portfolio na temat folkloru ró˝nych
regionów Êwiata.

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• êród∏a wiedzy i informacji o muzyce,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• muzyka ludowa ró˝nych regionów Êwiata,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• wymienia regiony Êwiata o zbli˝onej i odmien-

nej kulturze ludowej,

• zna cechy charakterystyczne folkloru pozna-

nych regionów Êwiata.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• rozumie ró˝nice wynikajàce z odr´bnoÊci

poszczególnych kultur,

• samodzielnie szuka informacji na temat ró˝-

norodnych kultur muzycznych,

• wykonuje kroki charakterystyczne dla „egzo-

tycznych” taƒców.

c) Postawy

Uczeƒ:
• jest zainteresowany kulturami ró˝nych regio-

nów Êwiata,

• okazuje tolerancj´ wobec odmiennych tradycji

muzycznych,

• wspó∏pracuje w grupie.

Metody:

• dyskusja,
• portfolio,
• praca z tekstem,
• prezentacja,
• konkurs muzyczny,
• zabawa muzyczna.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 90–91),
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagrania: utwory ludowe pochodzàce na przy-

k∏ad z Irlandii, Hawajów, Tybetu, Andów,

• instrumenty perkusyjne oraz rekwizyty pomoc-

ne w realizacji zabawy (dost´pne w klasie),

• mapa geograficzna Êwiata.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Na polecenie nauczyciela uczniowie przypomi-

najà, co to jest folklor.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie wspólnie dokonujà przeglàdu zgro-

madzonych materia∏ów dotyczàcych folkloru
ró˝nych regionów Êwiata. Dzielà je na grupy
tematyczne, na przyk∏ad „Folklor afrykaƒski”.
Zapoznajà si´ równie˝ z

wiadomoÊciami

zamieszczonymi w podr´czniku na s. 90–91

.

2. Nast´pnie dzielà si´ na kilkuosobowe grupy.

Zadaniem ka˝dej z nich b´dzie przygotowanie
wystàpienia (w dowolnej formie) na temat okre-
Êlonego regionu Êwiata. Mogà wykorzystaç
stosowne ilustracje, zdj´cia lub inne rekwizyty.
Nauczyciel wyznacza czas na wykonanie zadania.

3. Poszczególne zespo∏y przedstawiajà kolejno

swoje wystàpienia na forum klasy. Wskazujà na
mapie geograficznej Êwiata omawiany region.
Prezentacje mo˝na ilustrowaç odpowiednimi
przyk∏adami muzycznymi.

4. Nauczyciel komentuje i ocenia prac´ uczniów.
5. Nast´pnie przeprowadza konkurs muzyczny.

Uczniowie wys∏uchujà fragmentów kilku utworów
(na przyk∏ad z Irlandii, Hawajów, Tybetu, Andów).
OkreÊlajà i wskazujà na mapie region, z którego
pochodzi ka˝dy z nich.

Faza podsumowujàca

1. Uczniowie wspólnie z nauczycielem odpowiadajà

na pytanie, czy ró˝norodnoÊç folklorystyczna
Êwiata jest zjawiskiem pozytywnym czy nega-
tywnym.

2. Na polecenie nauczyciela uczniowie realizujà

zabaw´ „Barwni tancerze” znajdujàcà si´ w pod-
r´czniku na s. 91

.

b

a

Scenariusz lekcji

56

s. 90–91

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

a

a

b

Mazur

Mazur

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• êród∏a wiedzy i informacji o muzyce,
• muzyka ludowa, muzyka artystyczna,
• muzyka w teatrze, w mediach,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna cechy i charakter mazura,
• wie, co to jest opera.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• rozpoznaje mazura wÊród przyk∏adów litera-

tury muzycznej,

• potrafi samodzielnie zrealizowaç rytm mazura,
• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „Hej˝e

dalej do mazura”.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany polskà kulturà ludowà.

Metody:

• pogadanka,
• dyskusja,
• praca z tekstem,
• s∏uchanie muzyki,
• zabawa muzyczno-ruchowa,
• recytacja i Êpiew,
• konkurs muzyczny.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 111, 172),
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagranie „Mazura” ze „Strasznego dworu”

S. Moniuszki.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Na polecenie nauczyciela uczniowie wymieniajà

i opisujà poznane polskie taƒce narodowe.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie s∏uchajà „Mazura” ze „Strasznego

dworu” S. Moniuszki. Nast´pnie dzielà si´
wra˝eniami, jakie wywar∏ na nich wys∏uchany
utwór.

2. Nauczyciel streszcza uczniom libretto „Strasz-

nego dworu” i krótko wyjaÊnia istot´ formy ope-
rowej.

3. Uczniowie zapoznajà si´ z treÊcià çwiczenia 2

w podr´czniku na s. 111

. Nast´pnie wspólnie

odczytujà zamieszczony w nim fragment opery.
Nauczyciel t∏umaczy niezrozumia∏e zwroty.

4. Z podk∏adem muzycznym uczniowie dwukrotnie

odÊpiewujà poznany fragment „Mazura”.
Nauczyciel wskazuje im moment wejÊcia.

5. Korzystajàc z informacji znajdujàcych si´ w pod-

r´czniku (s. 111

), uczniowie dyskutujà na

temat cech i charakteru mazura. Najwa˝niejsze
wiadomoÊci zapisujà w zeszytach.

6. Nauczyciel wykonuje piosenk´ ludowà „Hej˝e

dalej do mazura” (Êpiewnik, s. 172

). Ucznio-

wie porównujà us∏yszany utwór z „Mazurem”
ze „Strasznego dworu”, wskazujàc podobieƒ-
stwa i ró˝nice.

7. Uczniowie zapoznajà si´ ze s∏owami piosenki

„Hej˝e dalej do mazura” i Êpiewajà jà przy
akompaniamencie nauczyciela. Nast´pnie dzielà
si´ na kilkuosobowe grupy. Ka˝da z nich za po-
mocà gestów i kroków tworzy ilustracj´ ruchowà
do treÊci piosenki.

8. Po prezentacjach uk∏adów kolejnych grup,

nauczyciel ocenia prac´ uczniów.

Faza podsumowujàca

1. W ramach podsumowania lekcji nauczyciel prze-

prowadza konkurs muzyczny. Odtwarza z p∏yt
lub gra na pianinie kolejno fragmenty 4 lub 5
taƒców. Zadaniem uczniów jest odgadni´cie, któ-
ry z us∏yszanych utworów to mazur. Zwyci´zca
uzasadnia swój wybór, wymieniajàc charaktery-
styczne cechy wskazanego taƒca.

2. Zadanie domowe

Poszukaj informacji na temat „Mazurka Dàbro-
wskiego”. Najwa˝niejsze z nich zapisz w zeszycie.

c

b

a

Scenariusz lekcji

57

s. 111

s. 172

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

c

b

a

Mazurek

Mazurek

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• êród∏a wiedzy i informacji o muzyce,
• muzyka ludowa, muzyka artystyczna,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna poj´cia: hymn, god∏o, flaga,
• zna melodi´ i s∏owa „Mazurka Dàbrowskie-

go”,

• zna cechy i charakter mazurka,
• wie, co to jest znak repetycji.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• wyjaÊnia okolicznoÊci zwiàzane z powstaniem

„Mazurka Dàbrowskiego”,

• rozró˝nia mazury i mazurki wÊród przyk∏a-

dów literatury muzycznej,

• samodzielnie szuka i gromadzi wiadomoÊci

o muzyce.

c) Postawy

Uczeƒ:
• interesuje si´ historià w∏asnego narodu,
• zachowuje w∏aÊciwà postaw´ podczas wykony-

wania hymnu.

Metody:

• pogadanka,
• „burza mózgów”,
• s∏uchanie muzyki,
• praca z tekstem.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 112–113),
• informacje przygotowane przez uczniów w ramach

pracy domowej z poprzedniej lekcji,

• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagrania: „Mazurek B-dur” i „Mazurek g-moll”

F. Chopina, „Mazurek Dàbrowskiego”,

• karta pracy.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przypomnienie wia-

domoÊci dotyczàcych mazura.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie s∏uchajà „Mazurka B-dur” i „Mazur-

ka g-moll” F. Chopina. Nast´pnie dzielà si´ na
4-osobowe grupy i wykonujà çwiczenie ze s. 112
podr´cznika .

2. Nauczyciel wyjaÊnia poj´cie i zastosowanie zna-

ku repetycji.

3. Nast´pnie inicjuje „burz´ mózgów” na temat

ró˝nic mi´dzy mazurem i mazurkiem. Po zapisa-
niu wszystkich propozycji na tablicy nauczyciel
wraz z uczniami podkreÊla prawid∏owe odpowie-
dzi, a b∏´dne wymazuje.

4. Nauczyciel wymienia symbole narodowe oraz

t∏umaczy ich rol´ w ˝yciu obywateli. Nast´pnie
prezentuje nagranie „Mazurka Dàbrowskiego”
i wyjaÊnia zasady zachowania podczas wykony-
wania lub s∏uchania hymnu.

5. Na podstawie przygotowanych materia∏ów oraz

wiadomoÊci zamieszczonych w podr´czniku
(s. 112

) uczniowie rozmawiajà na temat oko-

licznoÊci powstania „Mazurka Dàbrowskiego”.

6. Korzystajàc z podr´cznika (s. 113

), uczniowie

wspólnie z nauczycielem Êpiewajà hymn narodo-
wy. Pami´tajà o w∏aÊciwej postawie podczas
wykonywania utworu.

Faza podsumowujàca

1. Nauczyciel poleca uczniom wykonanie zadaƒ

znajdujàcych si´ w kartach pracy.

2. Po up∏ywie wyznaczonego czasu uczniowie

w grupach, z pomocà nauczyciela, weryfikujà
swoje odpowiedzi.

c

b

a

Scenariusz lekcji

58

s. 112–113

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

c

a

b

Zaznacz krzy˝ykiem prawid∏owà odpowiedê.
a) W mazurkach wyst´pujà rytmy innych taƒców, które liczy si´ na:

„dwa”,

„cztery”,

„trzy”.

b) Znak repetycji ma symbol:

c) Polski hymn narodowy ma rytm:

poloneza,

mazura,

mazurka.

d) Muzeum Hymnu Narodowego znajduje si´ w:

Warszawie,

B´dominie,

Poznaniu.

Napisz, w jakich sytuacjach wykonuje si´ hymn paƒstwowy.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rozwià˝ krzy˝ówk´ i zapisz otrzymane has∏o.

3

2

1

1

3

6

Mazurek

Mazurek

2

4

5

7

1. Podnios∏a pieʃ wykonywana podczas wa˝nych uroczystoÊci.
2. Najni˝szy g∏os ˝eƒski.
3. Polski taniec narodowy rozpoczynajàcy najznakomitsze bale.
4. Znak muzyczny oznaczajàcy przerw´ w pochodzie dêwi´ków.
5. „Straszny .....” – tytu∏ opery Stanis∏awa Moniuszki.
6. Znak ........, który stosuje si´ w zapisie nutowym, by nie przepisywaç tych samych cz´Êci utworu.
7. Autor s∏ów hymnu Polski.

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Karta pracy

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

imi´ i nazwisko

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

data

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

klasa

Cza-cza

Cza-cza

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• muzyka ludowa, popularna,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:

• zna nazw´, pochodzenie i cechy charaktery-

styczne taƒca „cza-cza”,

• wie, kiedy obchodzony jest Dzieƒ Edukacji

Narodowej i jakie ma znaczenie.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:

• rozpoznaje wÊród przyk∏adów literatury mu-

zycznej utwory w rytmie cza-czy,

• opanowa∏ s∏owa i melodi´ piosenki „List, liste-

czek”,

• wykonuje podstawowy krok poznanego taƒca.

c) Postawy

Uczeƒ:

• jest zainteresowany kulturà innych krajów,
• wykazuje tolerancj´ dla zainteresowaƒ innych

ludzi,

• wspó∏pracuje w zespole,
• okazuje szacunek dla pracy nauczycieli.

Metody:

• „burza mózgów”,
• pogadanka,
• s∏uchanie muzyki,
• Êpiew,
• zabawa muzyczna,
• elementy taƒca.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 120–121),
• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagrania: taƒce po∏udniowoamerykaƒskie w ryt-

mie cza-czy,

• instrument (pianino, fortepian).

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Uczniowie wys∏uchujà kilku przyk∏adów utwo-

rów latynoamerykaƒskich w rytmie cza-czy.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel inicjuje „burz´ mózgów” na temat

cech i charakteru cza-czy. Po zakoƒczeniu dys-
kusji nauczyciel w formie pogadanki porzàdkuje
i uzupe∏nia wiadomoÊci o poznawanym taƒcu.

2. Nauczyciel prezentuje piosenk´ „List, listeczek”

(podr´cznik, s. 120

). Uczniowie zapoznajà si´

z tekstem piosenki i wykonujà çwiczenie 1 ze
s. 121 podr´cznika

. Wspólnie z nauczycielem

rozmawiajà na temat znaczenia Dnia Edukacji
Narodowej.

3. Uczniowie Êpiewajà piosenk´ „List, listeczek”.

Nast´pnie wykonujà çwiczenie 2 ze s. 121 pod-
r´cznika

. Po zapisaniu schematu wszyscy

uczniowie recytujà rytmicznie tekst utworu i po-
nownie Êpiewajà piosenk´.

4. Wed∏ug dok∏adnej instrukcji nauczyciela ucznio-

wie wykonujà uproszczony krok cza-czy – naj-
pierw samodzielnie, a potem wspólnie:

Takt 1
na „raz” – prawa noga w przód
na „dwa” – powrót nogi
na „trzy” – prawa noga w bok
na „cztery” – powrót nogi

Takt 2
na „raz” – prawa noga w ty∏
na „dwa” – powrót nogi
na „trzy” – prawa noga w bok
na „cztery” – powrót nogi

Takty 3 i 4
analogicznie do taktów 1 i 2 tylko z lewà nogà

Faza podsumowujàca

Uczniowie z pomocà nauczyciela realizujà zabaw´
„Jesienna cza-cza” zamieszczonà w podr´czniku
na s. 121

.

d

c

b

a

Scenariusz lekcji

60

s. 120–121

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

d

c

a

b

G∏os ludzki

G∏os ludzki

45 min

TreÊci programowe:

• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe, tworzenie

struktur dêwi´kowych.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• wymienia najwa˝niejsze poj´cia zwiàzane z bu-

dowà aparatu g∏osowego,

• zna poj´cia: dykcja, çwiczenie emisyjne,
• zna podstawy higieny g∏osu.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:
• wyjaÊnia, w jaki sposób cz∏owiek mówi, Êpiewa,
• potrafi przyjàç prawid∏owà postaw´ Êpiewaczà,
• prawid∏owo wykonuje çwiczenia emisyjne

i doskonalàce dykcj´,

• potrafi za pomocà samych dêwi´ków oddaç ró˝-

ne stany emocjonalne.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• twórczo realizuje zadanie muzyczne,
• wykazuje trosk´ o higien´ g∏osu,
• dba o prawid∏owà wymow´.

Metody:

• pogadanka,
• dyskusja,
• praca z tekstem,
• çwiczenia emisyjne i doskonalàce dykcj´,
• zabawy muzyczne.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 157–159, 164–165),
• instrument (pianino, fortepian).

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecnoÊci,
podanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel opowiada o ekspresji i mo˝liwoÊciach

wyra˝ania emocji za pomocà mowy. Uczniowie
realizujà zabaw´ „Âpiewacy aktorami” znajdu-
jàcà si´ w podr´czniku na s. 157

.

2. Nast´pnie nauczyciel zwraca uwag´ na fakt, ˝e

podobne emocje mo˝na wyraziç bez s∏ów, operu-
jàc chocia˝by samog∏oskami. Podaje przyk∏ad
i przeprowadza zabaw´ „Nietypowe rozmowy”
ze s. 158 podr´cznika

.

b

a

3. Nauczyciel krótko przedstawia budow´ aparatu

g∏osowego, znaczenie oddechu oraz prac´ mi´Êni
˝eber i brzucha. Mówi równie˝ o kszta∏ceniu
wokalnym i emisji g∏osu. Uczniowie w trakcie
dyskusji ustalajà zasady dotyczàce higieny g∏osu
i zapisujà je w zeszytach.

4. Z uwagi na podstawowà rol´ oddechu podczas

Êpiewania, nauczyciel realizuje z uczniami çwi-
czenia oddechowe. Majà one na celu przygoto-
wanie uczniów do Êpiewu na tzw. podparciu
oddechowym.

P

Prrz

zy

yk

k∏∏a

ad

do

ow

we

e ççw

wiiccz

ze

en

niie

e

Postawa wyjÊciowa: wskazujàcym palcem jed-
nej r´ki ka˝dy uczeƒ powinien dotykaç klatki
piersiowej w miejscu, w którym koƒczy si´ mo-
stek. Uczniowie wykonujà prawid∏owy wdech
i impulsywny, przerywany rytmicznie wydech
z zastosowaniem spó∏g∏oski „s”, która „usta-
wia” tor oddechowy. Podczas impulsywnego
wydechu nast´puje doskonale wyczuwalne
uwypuklenie si´ pow∏oki górnej cz´Êci brzucha,
w okolicy zakoƒczenia mostka.

5. Nast´pnie nauczyciel, korzystajàc z çwiczeƒ emi-

syjnych proponowanych w podr´czniku na
s. 164, przeprowadza niektóre z nich z uczniami.

6. Uczniowie wyjaÊniajà, co to jest dykcja. Nauczy-

ciel realizuje zabaw´ „Dobra dykcja” (podr´cz-
nik, s. 159).

7. Na polecenie nauczyciela uczniowie Êpiewajà

gam´ C-dur solmizacjà, a nast´pnie wykonujà
çwiczenie 8 ze s. 165 podr´cznika.

Faza podsumowujàca

1. Nauczyciel przeprowadza z uczniami zabaw´

„Zbuntowany Êpiewak” ze s. 157

lub „Zagad-

ki g∏osowe” ze s. 158 podr´cznika

.

2. Zadanie domowe

Wykonaj çwiczenie 1, które znajduje si´ w pod-
r´czniku na s. 159.

d

c

Scenariusz lekcji

61

s. 157

s. 158

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

b

c

d

a

Rodzaje g∏osów

Rodzaje g∏osów

45 min

TreÊci programowe:

• s∏uchanie muzyki,
• wiedza niezb´dna do rozumienia muzyki,
• komunikacja pozawerbalna – muzyka jako j´zyk,
• *Êpiew, dzia∏ania muzyczno-ruchowe.

Cele lekcji:

a) WiadomoÊci

Uczeƒ:
• zna rodzaje g∏osów ludzkich,
• wie, co to jest skala g∏osu.

b) Umiej´tnoÊci

Uczeƒ:

• potrafi rozró˝niç i nazwaç rodzaje g∏osów

ludzkich,

• rozpoznaje g∏ówne rodzaje g∏osów ludzkich

podczas s∏uchania utworów wokalnych.

c) Postawy

Uczeƒ:
• wspó∏pracuje w zespole,
• jest zainteresowany ró˝norodnoÊcià brzmie-

nia poszczególnych rodzajów g∏osów.

Metody:

• pogadanka,
• Êpiew,
• zabawa muzyczna,
• s∏uchanie muzyki.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zbiorowa.

Ârodki dydaktyczne:

• podr´cznik (s. 160–161, 164–166),
• przygotowany przez nauczyciela schemat

„drzewka dêwi´ków”,

• odtwarzacz magnetofonowy lub CD,
• nagrania: „Aria Królowej Nocy” z opery „Czarodziej-

ski flet” W. A. Mozarta, „La ci darem la
mano” z opery „Don Giovanni” W. A. Mozarta,
„Pieʃ Chorà˝ego” z I aktu „Hrabiny” S. Moniuszki,

• instrument (pianino, fortepian).

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzajàca

1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecno-

Êci, podanie tematu lekcji.

2. Na polecenie nauczyciela uczniowie demonstru-

jà prawid∏owà postaw´ Êpiewaczà i przypomi-
najà zasady emisji g∏osu. Nast´pnie wykonujà
poznane çwiczenia oddechowe oraz wybrane przez
nauczyciela çwiczenia emisyjne ze s. 164–166
podr´cznika.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel omawia rodzaje g∏osów ludzkich.

Uczniowie analizujà schemat zamieszczony
w podr´czniku na s. 160

. Nauczyciel wprowa-

dza poj´cie skali g∏osu i wyjaÊnia zwiàzek mi´-
dzy skalà i rodzajem g∏osu.

2. Uczniowie s∏uchajà utworów: „Aria Królowej

Nocy” z opery „Czarodziejski flet” W. A. Mozarta,
„La ci darem la mano” z opery „Don Giovanni”
W. A. Mozarta, „Pieʃ Chorà˝ego” z I aktu
„Hrabiny” S. Moniuszki. Nast´pnie z pomocà
nauczyciela okreÊlajà rodzaje g∏osów, które roz-
poznali w wys∏uchanych utworach.

3. Nauczyciel przeprowadza zabaw´ „Drzewko

dêwi´ków” (schemat drzewka znajduje si´ w za-
∏àczniku 1 w

Materia∏ach dla nauczyciela). U˝y-

wajàc wskaênika, pokazuje w okreÊlonej kolejno-
Êci litery zamieszczone na drzewku. Uczniowie
Êpiewajà wskazywane przez nauczyciela dêwi´ki
zgodnie z zasadami: poruszanie si´ wskaênika
w gór´ oznacza dêwi´k coraz wy˝szy, a w dó∏ –
dêwi´k coraz ni˝szy.

4. Po zakoƒczeniu zabawy nauczyciel jeszcze raz

przypomina rodzaje g∏osów dzieci´cych. Nast´p-
nie wyznaczone przez nauczyciela osoby wykonu-
jà polecenie z zabawy „Twoja skala” (podr´cznik,
s. 161

). Po kolejnych prezentacjach wszyscy

uczniowie wybierajà g∏os najwy˝szy i najni˝szy
z us∏yszanych.

Faza podsumowujàca

1. Uczniowie przerysowujà z tablicy do zeszytu

przygotowanà krzy˝ówk´ (za∏àcznik 2). Nauczy-
ciel g∏oÊno odczytuje polecenia, a uczniowie
zapisujà w zeszytach odgadni´te wyrazy. Na-
st´pnie wyjaÊniajà, co oznacza otrzymane has∏o.

2. Zadanie domowe dla ch´tnych.

Wykonaj çwiczenie ze s. 161 podr´cznika

.

c

b

a

Scenariusz lekcji

62

s. 160–161

Strony z podr´cznika „Moja muzyka”

b

a

c

za∏àcznik 1

1. Najni˝szy g∏os m´ski.
2. Wysoki g∏os kobiecy lub dzieci´cy.
3. Niski g∏os kobiecy lub dzieci´cy.
4. Wysoki g∏os m´ski.

1

2

3

4

Materia∏y dla nauczyciela

„Drzewko dêwi´ków”

za∏àcznik 2

Scenariusz lekcji

63

Has∏o:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .