f o t o g r a f i a

TEKST

ŚREDNIO TRUDNY

P i o t r K a w a l e r o w i c z Obraz tworzony w aparacie cyfro- Fotografując aparatem cyfrowym, często zdajemy się na wym powstaje w wyniku po³¹-

czenia trzech tzw. kana³ów ko-

automatykę. Czasami jednak później oglądając wykonane loru - czerwonego, zielonego i nie-przez nas zdjęcia, odnosimy wrażenie, że kolory na odbitce bieskiego. Prawid³owa reprodukcja barw przez aparat cyfrowy ma œci-nie są prawidłowo odwzorowane. Jednym z powodów może

!!

s³y zwi¹zek z addytywnymi w³aœci-

być niewłaściwe ustawienie tzw. balansu bieli (ang. white

woœciami œwiat³a (eksperymenty

!

takie prowadzi³ ju¿ Newton). Zjawi-

balance).

sko to polega na dodawaniu siê

sk³adowych, a¿ do utworzenia bieli.

Poniewa¿ nie³atwo jest to sobie

siê powiedzieæ „technicznie” za-

wyobraziæ, najlepiej zilustrowaæ to awansowany, ¿e dzia³a poprawnie

mo¿na innym zjawiskiem, stano-

nawet w sytuacji, gdy obiekty w

wi¹cym jego przeciwieñstwo, z któ-

polu widzenia oœwietlone s¹ œwia-

rym mamy do czynienia np. przy

t³em pochodz¹cym ze Ÿróde³ ró¿ni¹-

mieszaniu farb - wtedy ma miejsce cych siê temperatur¹ (np. w po-proces subtraktywnego mieszania

mieszczeniu oœwietlonym œwiat³em

kolorów - odejmowanie sk³ado-

sztucznym, do którego przez du¿e

wych koloru a¿ do wytworzenia

okno dociera te¿ œwiat³o dzienne).

czerni (w teorii, w praktyce najczê-

Zjawisko to jest efektem specjalne-

œciej z brudnobr¹zowozielonym po

go „obrabiania sygna³u” przez ludz-drodze).

ki mózg.

Innymi s³owy to, co okreœla-

Tabela temperatur w kelwinach

Niestety, natura wci¹¿ w swej

2

my terminem „œwiat³o bia³e”, za-

z³o¿onoœci i doskona³oœci wyprze-

wiera w swym widmie fale o d³ugo-

dzialne dla ludzkiego oka. Ilustruje dza technikê, zatem to, co u cz³o-

œciach odpowiadaj¹cym wszystkim

to rys. 1 . Ten w³aœnie mechanizm wieka dzieje siê samoistnie, w przy-innym kolorom, mo¿na powiedzieæ,

„sk³adania” barw wykorzystywany

padku aparatu cyfrowego wymaga

¿e zawiera wszystkie barwy wi-

jest do tworzenia obrazu w apara-

dodatkowej ingerencji.

cie.

W tradycyjnych aparatach

dla wiernego oddania barw stoso-

T E M P E R A T U R A B A R W O W A wano specjalny film fotograficzny Œ W I A T £ A

o zmodyfikowanych parametrach,

pozwalaj¹cych na prawid³ow¹ re-

Œwiat³o zale¿nie od tzw. bar-

produkcjê barw zale¿nie od warun-

wy ma ró¿n¹ temperaturê (jest ona ków oœwietlenia. W przypadku nie-wyra¿ana w stopniach Kelvina). Dla w³aœciwego doboru filmu efektem

przyk³adu najpowszechniejsze

by³o pojawienie siê nieprawid³owe-warunki oœwietleniowe - tj. œwiat³o go zabarwienia - w przypadku foto-w s³oneczny dzieñ ma temperaturê

grafowania w œwietle s³onecznym

(tzw. temperaturê barwow¹) ok.

(dziennym) na filmie przeznaczo-

M

5500 K, natomiast sztuczne Ÿród³o nym do œwiat³a sztucznego zdjêcia Ł

œwiat³a, np. œwietlówka, emituje

przebarwia³y siê na niebiesko, a na ODY

1 Czerwony, zielony, niebieski - trzy kolo- œwiat³o o temperaturze 4500 K ( 2 ). czerwono, gdy na negatywie do ry podstawowe, które po addytywnym zmie-Ludzkie oko, a raczej ca³y aparat œwiat³a dziennego wykonano zdjê-

TECHNIK

szaniu w odpowiednich proporcjach pozwala-widzenia, ma tê niezwyk³¹ w³aœci-

cia w œwietle sztucznym. Podobnie ją na przedstawienie dowolnego koloru woœæ, ¿e potrafi dostosowaæ siê do dzieje siê w aparatach cyfrowych, w obrazie cyfrowym. Im większe jest natęże-ró¿nych temperatur œwiat³a, pozwa-z t¹ ró¿nic¹, ¿e film zastêpuje tu nie kolorów podstawowych, tym jaśniejszy laj¹c nam, niezale¿nie od warun-matryca œwiat³oczu³a i oprogramo-

kolor będzie wynikiem ich mieszania.

ków, poprawnie widzieæ kolory.

wanie procesora, a regulatorem

Mechanizm ten jest tak, chcia³oby w³aœciwego widzenia barw jest ba-44

6/2004

Przybli¿one wartoœci temperatur dla ró¿nych Ÿróde³ œwiat³a P³omieñ zapa³ki, œwiecy

1700÷1800 K

lans bieli. Tu staje siê widoczna Lampa naftowa

1925 K

przewaga metod elektronicznych

¯arówka (Tungsten) 100 W

2770 K

nad tradycyjnymi - korektê barw

¯arówka halogenowa

3400 K

mo¿na wykonaæ za pomoc¹ przyci-

Œwiat³o s³oneczne godzinê po wschodzie 3500 K

sków w aparacie, zamiast szukania, Wschodz¹ce i zachodz¹ce s³oñce

3850 K

kupowania i wymiany filmu, czêsto Œwietlówka (Fluorescent)

4000÷4500 K

przy braku czasu i w niesprzyjaj¹-

Œwiat³o ksiê¿yca

4100 K

cych warunkach.

Œwiat³o s³oneczne rano i po po³udniu (zim¹) 4200 K

Niebieskie ¿arówki foto

5000 K

B A L A N S O W A N I E B I E L I Œwiat³o dzienne (Daylight), flesz 5500 K

Œwiat³o w pochmurny dzieñ (Cloudy, Overcast) 6500 K

Jest to proces dostosowywa-

Œwiat³em nieba - w cieniu (Light Shade) 7500 K

nia aparatu do warunków oœwietle-

nia panuj¹cych na planie zdjêcio-

stopieñ zaawansowania. W obecnie

dowanie o tym, jak¹ kolorystykê

wym. Dziêki niemu aparat uzyskuje produkowanych aparatach oferowa-bêdzie mia³o wykonane zdjêcie.

informacjê, jak powinna byæ re-

ne s¹ predefiniowane ustawienia

Oczywiœcie maj¹c ju¿ œwia-

prezentowana biel, a co za tym

balansu bieli dla ró¿nych Ÿróde³

domoœæ tego, jak na barwy zdjêcia idzie, wszystkie inne kolory. Ka¿dy œwiat³a, np. dla fotografowania

wp³ywa ró¿ne ustawienie balansu

aparat cyfrowy posiada funkcjê au-w œwietle dziennym (Daylight),

bieli - mo¿emy wykorzystaæ tê wie-tomatycznego ustawiania balansu

w œwietle ¿arówek wolframowych

dzê do póŸniejszego manipulowania bieli. Zale¿nie od rodzaju aparatu (Tungsten, Indors, Incandescent), obrazem, np. „ocieplaj¹c” zdjêcie mechanizm ten mo¿e mieæ ró¿ny

œwietlówek (Fluorescent) czy przy czy tworz¹c kolorystyczne „efekty zachmurzonym niebie (Cloudy). Jed-specjalne” 3 , 4 . !

nak najlepsze efekty uzyskuje siê, ustawiaj¹c samo-dzielnie (o ile

aparat posiada

tak¹ funkcjê)

balans bieli dla

danej sytuacji

oœwietleniowej.

Aby tego

dokonaæ, nale¿y

skierowaæ obiek-

tyw aparatu na

wzorzec bieli -

przedmiot, który

chcemy, aby by³

póŸniej reprodu-

kowany jako bia-

Zdjęcie wykonane przy świetle dzien-

³y. Najprostszym

nym - przykłady ustawień balansu bie-i powszechnie

3 li, prawidłowe to 5500 K

stosowanym spo-

sobem jest umiesz-

czenie bia³ego

przedmiotu (kart-

ki papieru) oœwie-

tlonego œwiat³em

zastanym przed

obiektywem apa-

ratu i zrobienie

„zdjêcia” z ak-

tywn¹ funkcj¹

rêcznego definio-

wania balansu

bieli. Na tej pod-

stawie aparat wy-

liczy w³aœciwe

parametry usta-

wienia balansu

bieli. Zabieg ten

pozwala nam na

œwiadome decy-

Zdjęcie wykonane przy świetle sztucznym - przykłady ustawień balansu bie-4 li, prawidłowe to 3000 K