Balans bieli w aparacie

Wśród opcji wykonywania zdjęć dostępnych w aparacie balans bieli (ang. White Balance) odgrywa istotną rolę. Ustawienie to decyduje, jaką kolorystykę będą miały fotografie: naturalną, czy może przebarwioną, żółtawą lub niebieskawą? Prawidłowy balans bieli, a tym samym naturalne barwy uzyskamy, dopasowując ustawienia do panującego oświetlenia.

Ewa Prus

Nawet bardzo proste aparaty mają kilka predefiniowanych ustawień balansu bieli. Są one zwykle oznaczane w menu symbolami: świetlówka (fluorescent) oznacza, że tego ustawienia należy używać w świetle jarzeniowym, żaróweczka (incandescent lub tungsten) - w świetle żarówki lub świec, słoneczko (sunny) służy do fotografowania przy południowym świetle, chmurka (cloudy) przy niebie zachmurzonym lub po południu, zaś domek rzucający cień (shade), oczywiście w cieniu. Pozostaje jeszcze znak błyskawicy, do używania z towarzyszeniem lampy błyskowej. Warto wiedzieć, że w wielu aparatach temperatury barwowe ustawień "słoneczka" i "flesza" są takie same, a w pozostałych bardzo podobne.

Jeśli fotografowana scena jest oświetlona równym światłem padającym z jednego źródła, sytuacja jest jasna. We wnętrzach sprawdzamy, jakiego typu są oświetlające je lampy i odpowiednio wybieramy symbol świetlówki lub żarówki. Na dworze, w zależności od warunków pogodowych i pory dnia, wybieramy słoneczko lub chmurkę - ustawienia te stosuje się raczej intuicyjnie. Jeśli robimy portret komuś stojącemu w cieniu, obojętnie czy będzie to cień drzew, czy budynków, wybieramy opcję "cień".

Jeśli przez pomyłkę zrobimy zdjęcie z niewłaściwym balansem bieli, będzie ono przebarwione. Hasający po słonecznym podwórzu pies, który wbiegnie w obszar cienia, będzie na zdjęciu niebieskawy - chyba, że zdążymy zmienić ustawienie balansu bieli. Niebieski będzie też krajobraz fotografowany z ustawieniami jak dla wnętrz, a za to portret przy świecach, jeśli nieopatrznie pozostawimy w aparacie balans "słoneczny", okaże się mocno pomarańczowy. Przebarwienia wynikające z błędnego ustawienia balansu bieli daje się poprawić na gotowym zdjęciu, jeśli nie są zbyt duże, zawsze jednak jest to kłopotliwe.

Ustawienie automatyczne nieoczekiwanie dało silny niebieski zafarb, podczas gdy odpowiednia dla popołudnia "chmurka" pozwoliła ładnie oddać barwy piaskowca użytego do budowy tego kościoła.

Dla tych, którzy nie lubią pamiętać o ustawieniach i przełączać ręcznie balansu bieli po kilka razy dziennie, producenci przygotowali jeszcze jedną opcję: Auto. Tryb automatyczny sam dobiera taką temperaturę barwową, która pozwoli jak najbardziej naturalnie oddać kolory fotografowanej sceny. Propozycja wydaje się doskonała, szkopuł jednak w tym, że... takie rozwiązanie nie zawsze się sprawdza. W dodatku trudno przewidzieć, kiedy da ono dobre rezultaty, a kiedy nie. Jeśli scena wymaga tylko niewielkiej korekty barwy światła (w stosunku do światła dziennego), automat zwykle radzi sobie dobrze. Oznacza to, że jeśli nie wiemy, czy lepsze będzie "słoneczko", czy "chmurka", aparat zrekompensuje przebarwienie, ustawiając temperaturę barwową pośrednią między tymi dwiema. Zdarza się jednak, że nawet przy pozornie prostych scenach aparat się myli, czego przykład widzimy na dołączonych fotografiach kościelnego portalu. Poza tym przy wielu scenach "automat" rekompensuje przebarwienia zbyt słabo; w lesie na przykład oziębi kolory zdjęcia, czego efektem będzie brzydka tzw. "kapuściana zieleń", czyli nienaturalnie niebieskawe zabarwienie roślin.

      Precyzyjne ustalenia

Gdy przypuszczamy, że żadne z predefiniowanych ustawień nie da właściwego balansu kolorów na zdjęciu, w większości aparatów możemy skorzystać z trybu samodzielnych ustawień użytkownika, określanych w angielskojęzycznych menu jako "Custom". Polega to na tym, że najpierw fotografujemy coś o neutralnej barwie - może to być zwykła kartka lub na przykład biały talerzyk. Ważne jest, żeby przedmiot ten jak najbardziej wypełniał kadr. Następnie wybieramy w aparacie balans bieli "Custom" i wskazujemy jako źródło ustawień zrobione właśnie zdjęcie. Wiedząc, że sfotografowany obiekt jest biały, aparat skoryguje odpowiednio balans bieli dla następnych zdjęć tak, żeby scena miała naturalne kolory. Jest to bardzo precyzyjna metoda ustalania balansu bieli, pod warunkiem jednak, że przedmiot potraktowany jako wzorzec będzie oświetlony dokładnie tak samo, jak główne elementy fotografowanej później sceny.

Tu trzeba podjąć decyzję: Ustawienie balansu bieli na "chmurkę" dało
przyjemnie ciepłą (i dość naturalną) barwę budynków, za to "żarówka" daje
doskonały błękit nieba. Automat ustalił optymalną temperaturę barwową na
pośrednią pomiędzy tymi dwiema - 5150 Kelvinów.

(najedź myszą na obrazek by porównać ujęcia)

Jakie z tego wnioski? Otóż jeśli sytuacja oświetleniowa jest na tyle prosta, że jesteśmy w stanie określić, które z predefiniowanych ustawień będzie odpowiednie, warto zadać sobie ten trud i wybrać je w aparacie ręcznie. Jeśli nawet temperatura barwowa będzie lekko odbiegać od przewidzianej przez producenta dla danego światła, tak nikłe przebarwienia można będzie łatwiej skorygować, niż ewentualne pomyłki automatycznego balansu bieli.

Jeśli jednak mamy do czynienia ze światłem mieszanym lub bardzo nietypową sytuacją, gdy nie sposób określić ?na oko? które, i czy w ogóle któreś z ustawień będzie choć w przybliżeniu odpowiednie, możemy zdać się na automat. Akurat w przypadkach trudnych opcja "Auto" może się dobrze sprawdzić - a przynajmniej nie gorzej, niż użytkownik. Do scen takich należą na przykład wnętrza oświetlone jednocześnie lampami i światłem słonecznym wpadającym zza okien, wnętrza utrzymane w jednolitej, jaskrawej tonacji, niektóre sceny nocne, gdy mamy do czynienia jednocześnie z łuną świateł miasta, blaskiem księżyca w pełni i ostrym światłem lamp ulicznych.

Gdy tylko jesteśmy w stanie stwierdzić, jaki powinien być w danej sytuacji balans bieli, wybierzmy odpowiednie ustawienie ręcznie. Jeśli nie, możemy zdać się na automat i trzymać kciuki, by inteligencja aparatu stanęła na wysokości zadania.