Zawartość potasu w roślinach, w porównaniu do innych pierwiastków me talicznych, jest bardzo
wysoka. Na zawartość potasu mają wpływ takie czynniki, jak zasobność gleby w przyswajalny potas (tym bardziej, że jest on pobierany „luk susowo"), gatunek rośliny oraz wszystkie te czynniki, które wpływają na intensywność pobierania potasu. Stężenie potasu jest niejednakowe w poszcze gólnych częściach rośliny, ponadto zmienia się w okresie wegetacji. Potas zaliczany jest do składników pokarmowych pobieranych przez rośliny w dużych ilościach, znacznie przewyższających ich potrzeby
pokarmowe (1,6-2,5% K). Nadmierne pobieranie potasu prz ez rośliny może się przyczynić do
pogorszenia ich jakość. Rozmieszczenie potasu w roślinie jest nierówno mierne, przy czym pomiędzy
jego zawartością w poszczególnych częściach mogą występować duże różnice.
Średnie zawartości potasu w ważniejszych roślinach uprawnych w % suchej masy (Panak 1995)
Gatunek
Część rośliny
K
ziarno
0,40
Pszenica ozima
słoma
1,02
ziarno
0,36
Pszenica jara
słoma
1,39
ziarno
0,50
Jęczmień jary
słoma
1,52
ziarno
0,48
Owies
słoma
1,96
ziarno
0,51
Żyto
słoma
1,04
ziarno
0,51
Pszenżyto ozime
słoma
1,03
ziarno
0,47
Kukurydza
słoma
2,00
0,75
Rzepak ozimy
nasiona słoma
1,39
0,85
Len włóknisty
nasiona słoma
1,22
1,03
Łubin
nasiona słoma
1,54
1,12
Groch
nasiona słoma
1,52
1,11
Bobik
nasiona słoma
1,58
0,79
Burak cukrowy
korzenie liście
3,44
2,67
Burak pastewny
korzenie liście
3,73
2,32
Ziemniak
bulwy łęty
2,66
Owies
zielonka
3,10
Żyto
zielonka
2,76
Kukurydza
zielonka
1,11
Kapusta pastewna
zielonka
3,37
Trawy
zielonka
2,66
Koniczyna czerwona
zielonka
2,46
Lucerna
zielonka
2,99
Korzenie zawierają mniej potasu aniżeli części nadziemne, nasiona są uboższe od słomy. W
okresie rozwoju rośliny najzasobniejsze w potas są stożki wzrostu pędów i korzeni, oraz młode liście,
a więc tkanki, w których procesy metabo liczne są szczególnie nasilone. Stężenie potasu w roślinach
jest wyższe we wcześniejszym okresie wege tacji, a następnie w miarę wzrostu roślin mniej lub więcej
obniża się.
Potas należy do pierwiastków bardzo ruchliwych w roślinie. Łatwo ulega on
przemieszczaniu z jednych organów do innych. Tak np. przy niedoborze potasu w podłożu potas
zmagazynowany w liściach starszych przemieszcza się do liści młodszych. Dlatego też niedostatek potasu najsilniej zaznacza się na liściach starszych. Na skutek odprowadzania potasu z liści
starszych, rozszerza się w nich znacznie sto sunek Ca:K. Pod koniec wegetacji, a w pewnych
warunkach także we wcześniejszych jej okresach, określone ilości potasu wydzielane są przez
korzenie do podłoża. Ilość wydzielanego potasu nie jest na ogół duża.
Potas jest pobierany przez korzenie roślin w formie jonu K +. Pobieranie potasu przez liście jest
możliwe, ale wobec dużego a czasem nadmiernego pobrania przez korzenie roślin tego pierwiastka nie odgrywa ono większej roli. Potas nie tworzy w roślinach stałych połączeń organicznych. W okresie
wzrostu i rozwoju roślin najwięcej potasu gromadzi się w organach wegetatywnych to jest w liściach i
łodygach, u zbóż w słomie.
Działanie potasu na procesy życiowe roślin jest wielostronne i przejawia się między innymi w:
regulacji gospodarką wodną polegającą na sterowaniu działania aparatów szparkowych, oraz
utrzymaniu turgoru tkanek. Rośliny dobrze zaopatrzone w potas lepiej wykorzystują glebowe
zapasy wody,
udziale w procesach fotosyntezy i przemieszczaniu powstałych asymilat ów. Dobre zaopatrze-
nie roślin w potas wpływa na zwiększenie zawartości w roślinie węglowodanów (u ziem niaków
skrobi, a buraków cukrowych sacharozy),
udziale w gospodarce azotowej rośliny. Wzrastające dawki azotu dają wysokie plony roślin
tylko wtedy gdy do gleby wprowadzi się odpowiednią ilość potasu. Potas aktywizuje syn tezę
białek. Niedobór potasu w roślinie powoduje gromadzenie się w niej prostych związ ków
azotowych (azotany (III i V), aminy, nitrozaminy), które decydują o jakości plonów,
aktywizacji ponad 50 enzymów.
Z punktu widzenia praktyki rolniczej należy także zwrócić uwagę na działanie odporno ściowe potasu na choroby bakteryjne, wymarzanie i wylęganie roślin.
Duży niedobór potasu objawia się u roślin dwuliściennych najpierw ciemno zielony m wpadającym w odcień niebieski zabarwieniem liści. Następnie liście żółkną, zahamowany zostaje wzrost i rozwój, rośliny usychają. U roślin jednoliściennych niedobór potasu objawia się jasnozielonym zabarwieniem źdźbeł, przechodzącym w kolor brunatny. W na stępnym etapie rośliny więdną i usychają.
Rośliny wrażliwe na niedobór potasu;
tytoń, szpinak, słonecznik, seradela, lucerna, rzepak, mak.
Skutki nadmiaru potasu;
-obniżenie zawartości Na, Ca, Mg
-spadek zawartości karotenu i witaminy C w roślinie,
-niekorzystny stosunek białkowych i niebiałkowych połączeń w organizmie
Potas zaliczany jest do składników pokarmowych pobieranych przez rośliny w dużych ilościach,
znacznie przewyższających ich potrzeby pokarmowe (1,6 -2,5% K). Nadmierne pobieranie potasu
przez rośliny może się przyczynić do pogorszenia ich jakość.
Literatura;
Filipek i in. 2002. Podstawy i skutki chemizacji agroekosystemów. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w
Lublinie.
Krzywy E. 2000. Nawożenie gleb i roślin. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie
Lityński T. Jurkowska H. 1982. Żyzność gleby i odżywianie się rośli n. PWN Warszawa.